7 Sınıf Din Kültürü Cevap Anahtarı

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 12

Kazanım: 7.3.1. Güzel ahlaki tutum ve davranışları örneklerle açıklar.

Adalet 1. Aşağıda yer alan ifadelerin adaletin gerçekleşmesine engel olanlarını veya katkı sağ-
layanlarını tespit ederek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz

İfade Adaletin Adaletin
gerçekleşmesine gerçekleşmesine
a. Yalancı şahitlik yapılması
b. Doğruların en güzel şekilde ifade edilmesi engel olur. katkı sağlar.
c. Yakınları kayırma amacıyla ifade verilmesi  
d. Her şeyin yerli yerinde yapılması 
e. Şahitlik yapmaktan kaçınılması 
f. Yalan yere yemin edilmesi 
g. Rüşvet alıp vererek işlerin yürütülmesi  
h. Hâkimlerin tarafsız karar vermesi 
i. Suçluya hak ettiği cezanın verilmesi 
j. Aile fertleri arasında ayrım yapılması
k. Kişilerin yapmadıkları davranışlarla suçlanması 
l. Hakkı çiğnenenlerin gerekli yerlere başvurmaması 


Dostluk 2. Aşağıda yer alan ifadelerden dostluğun kuvvetlenmesini sağlayanlarını veya zayıfla-
masına neden olanlarını belirleyerek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz.

İfade Dostluğun Dostluğun
kuvvetlenmesini zayıflamasına
a. Sır tutulması neden olur.
b. İhtiyaç halinde yardımına koşulması sağlar.
c. Alaycı ifadeler kullanılması  
d. Bencilce davranılması  
e. Sevgi ve saygıya dayalı bir iletişimin olması 
f. Hoşlanılmayan şakaların yapılması  
g. Arkasından konuşulması 
h. Verilen sözlerin yerine getirilmesi 
i. Emanete ihanet edilmesi 
g. Kötü alışkanlıklar hususunda uyarıda bulunulması

50

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 122

Dürüstlük 3. Dürüstlükle ile ilgili aşağıda yer alan yargıların doğru ya da yanlış olduğuna karar ve-
rerek ilgili cümlelerin başına doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.

D/Y Bilgi
a. D Dürüst insanlara toplumda değer verilir ve saygı duyulur.
b. D
c. Y Yalan söylemek insanı kötülüğe götürür.
d. D
e. D Emanete ihanet etmek dürüst insanların özelliklerindendir.
f. Y
Dürüst kimseler verdiği sözü yerine getirirler.
g. D
h. D Hz. Peygamber hayatı buyunca dürüstlüğün en güzel örneği olmuştur.
i. Y Dürüst kimselerin şakalarında yalana başvurmalarında bir sakınca yok-
tur.
Emaneti korumamak, yalan söylemek, sözünde durmamak münafıklığın
belirtilerindendir.
Dosdoğru davranmak Kuran’ın emirlerinden biridir.

Hz. Peygamber hayatı boyunca çok az yalan söylemiştir.

Sabır 4. Aşağıda sabırla ilgili verilen olayların hangi peygambere ait olduğunu karşılarına ya-
zınız.

Sabır İle İlgili Örnekler Peygamber
Hz. Eyüp
Bütün servetini, hayvanlarını, çocuklarını ve sağlığını kaybetmesine
rağmen sabrını ve metanetini kaybetmemiştir. Malını kaybettiğinde; Hz. Muhammed
“Allah verdi; Allah aldı; her şey O’nun değil mi?” şeklinde ifade bu- Hz. Yakup
a. yurmuş, hastalığı arttığında ise; “Ey Rabbim!” Halim sana malumdur. Hz. İsmail

Adını anamayacak kadar hastayım! Ey Şifa Veren! Şifana muhta-
cım…” şeklinde dua etmiştir.

Doğmadan önce babasını, henüz altı yaşındayken annesini kaybet-
mesine rağmen hiç isyan etmemiştir. Peygamberliğinin ilk yıllarında
b. Müşriklerin yoğun baskı ve zulmüne rağmen yolundan dönmemiş,

sabırla insanlara tevhit inancını anlatmaya devam etmiştir.

Çok sevdiği oğlu Yusuf’u kaybedince gözyaşı dökmüş, çok üzülmüş
ancak bir baba ve bir insan olarak bu ağır imtihan karşısında sabret-
c. miştir. “Ben sıkıntımı, üzüntümü sadece Allah’a şikâyet ediyorum...”

diyerek Yüce Allah’a olan bağlılığını ve güvenini dile getirmiştir.

Babası tarafından kurban edilmesi emrini içeren rüya kendisine
aktarıldığında” Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşallah beni
d. sabredenlerden bulursun” diyerek sabrını ve Allah’a olan teslimiyeti-

ni dile getirmiştir.

51

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 12

Öz denetim 5. Aşağıda yer alan ifadeleri inceleyerek kendilerini öz denetime tabi tutan bireylerin dü-
şüncelerini yansıtan cümlelerin başına “” işareti koyunuz.

a.  İnsan söz ve davranışlarından sorumlu bir varlıktır.

b. Bana dokunmayan yılan bin yaşasın.

c.  Davranışlarımızı daima kontrol altında tutmalıyız.

d. Zaman zaman sabırsız davranmak gerekir.

e.  İnsan, nerede nasıl davranması gerektiğini bilmelidir.

f. İnsan sadece kendinden sorumludur, çevresindeki sorunlarla ilgilenmesi gerekmez.

g.  Bazı ibadetler nefsi kontrol etmeye katkı sağlar.

h. Dilediğimi yaparım, başkalarının benim davranışlarımdan etkilenmesi beni
ilgilendirmez.

i.  Bir işi yapmadan önce “Allah bunu yapmamdan razı olur mu olmaz mı”, diye
düşünürüm.

j.  Davranışlarımı kontrol etmemin hem bana hem de topluma faydası olur.

Sevgi ve Saygı 6. Sevgi ve saygı ile ilgili aşağıda yer alan ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar
vererek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz.

İfade DY
a. Kur’an’da insanın saygın bir varlık olarak yaratıldığı ifade edilmektedir. 

b. Konuşanın sözünü kesmemek saygılı olmanın gereklerinden biridir. 

c. Saygısızca davranan bireylerin zararı kendinedir, topluma bir zararı olmaz. 

d. Her insan, kendi fikirlerine saygı duyulmasını ister. 

e. Sevgi, aileleri bir arada tutan en önemli değerdir. 

f. Selamlaşma, insanların birbirlerini sevdiklerinin ve birbirlerine saygı duy- 
duklarının bir işaretidir.

g. İnsanlar yalnızca yakınlarını ve akrabalarını sevmelidir. 

h. İslam inancına göre uzun süre küs kalmak hoş karşılanmaz. 

i. Herhangi bir menfaat elde edilemeyen kişileri sevmek, sevgi israfıdır. 

j. Kibirlenme ve kişisel çıkar peşinde koşma toplumda huzursuzluğa neden 
olmaktadır.

52

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 12

Sorumluluk 7. Aşağıda yer alan tablodaki boşluklara sorumlulukla ilgili uygun örnekler yazınız.

a Allah’a karşı b Topluma karşı c Kendimize karşı
sorumluluklarımız sorumluluklarımız sorumluluklarımız

İman etmek Büyüklere saygı göstermek Temiz olmak
Kulluk-ibadet etmek Sağlıklı beslenmek
Emirlerine uymak Küçüklere örnek olmak Sağlığımızı korumak
Yasaklarından kaçınmak İnsan haklarına saygı gös- Görevlerimizi zamanında
İyi ve yararlı işler yapmak termek yapmak
Helal ve haramlara dikkat et- Sözünde durmak Vaktinde yatıp vaktinde kalk-
mek Adaletli olmak mak
Allah’ın yarattıkları üzerinde Yalandan kaçınmak Kendimizi geliştirmek
düşünmek Toplumsal kurallara uymak Boş zamanlarımızı değerlen-
Dua ve tövbe etmek Çevreyi korumak dirmek
Komşularla iyi ilişkiler kur- Batıl inançlardan uzak dur-
mak mak
İş ahlakına sahip olmak Güzel huylar edinmek
Sabırlı olmak



Vatanseverlik
8. Tabloda yer alan cümlelerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. Vatanını, milletini büyük bir tutkuyla seven, bu uğurda her türlü özveride bulunan kimseye
vatansever denir.

b. Allah (c.c.) yolunda ve kutsal kabul edilen din, vatan ve namus uğruna canını verenlere

şehit denir.

c. Allah (c.c.) yolunda ve kutsal kabul edilen din, vatan ve namus uğruna yaptığı savaşta
yaralananlara gazi denir.

d. Hz. Peygamber doğup büyüdüğü Mekke şehrini sevdiğini ifade etmiştir.

e. Hz. Peygamber hicretten sonra Medine şehrini vatan edinmiştir.

Mekke vatansever Medine şehit gazi

53

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 212

9. Yaptığınız bir yardımla ilgili aşağıda verilen “5N 1K” sorularını cevaplayınız.
Yardımseverlik
a b
Ne tür bir yardımda bulundunuz?
Yaptığınız yardımı nerede
Hasta olan komşuma yemek götür- gerçekleştirdiniz?

düm. Kendi apartmanımızda gerçekleştir-
dim.



d
c
Yardımda bulunduğunuzda kendinizi
Bu yardımı ne zaman nasıl hissettiniz?
gerçekleştirdiniz?
Mutlu ve huzurlu oldum.
Geçtiğimiz perşembe akşamı gerçek-
leştirdim



e f
Bu yardımı niçin yaptınız? Kime yardımda bulundunuz?

Allah’ın rızasını kazanmak ve komşular- Komşumuz Ayşe Teyze’ye yardımda
la iyi ilişkiler kurmak için yaptım. bulundum.



54

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar KKT - 12 

1. “Güçsüzün, incindiği ve hakkını alamadığı bir 4. Aşağıdaki sözlerden hangisi içerdiği mesaj iti-
toplum yücelemez.” bariyle diğerlerinden farklıdır?

Bu hadis aşağıdaki ahlaki tutum ve davranış- A) Bir elin nesi var iki elin sesi var.
lardan hangisi ile ilgilidir? B) El eli yıkar, el de döner yüzü yıkar.
C) Bir mum diğerini tutuşturmakla, ışığından bir
A) Sevgi B) Adalet
C) Saygı D) Öz denetim şey kaybetmez.
D) Damlaya damlaya göl olur.

2. “Ve onlar ki kendilerine emanet edileni korur, 5. “Kişinin dışarıdan bir baskı ve zorlama olmaksı-
verdikleri sözü yerine getirir ve şahitliklerini (dos- zın, davranışlarını denetleyip sınırlaması, kendini
doğru) yaparlar.” kontrol edebilmesi” olarak tanımlanan ahlaki
tutum ve davranış aşağıdakilerden hangisidir?
(Mearic suresi, 32. ve 33.ayetler)
A) Özdenetim B) Kararlılık
Aşağıdakilerden hangisi bu ayetlerde vurgula- C) Sabretme D) Yardımseverlik
nan ahlaki değerlerden biri değildir?

A) Yalancı şahitlikten kaçınmak
B) Sözünde durmak
C) Emaneti korumak
D) Sabırlı olmak

3. “Kim sabreder ve (kendisine yapılan kötülüğü) 6. I. “Yalan sözden kaçının.”
bağışlarsa bu hareketi, yapılmaya değer işlerden-
dir.” II. “Bakmakla yükümlü olduğu kimseleri ihmal
etmesi, kişiye günah olarak yeter.”
(Şura suresi, 43.ayet)
III. “Mümin cana yakındır. (İnsanlarla) yakınlık
Bu ayet; kurmayan ve kendisiyle yakınlık kurulamayan
kimsede hayır yoktur.”
I. Merhametli olmak
II. Sabırlı davranmak Bu hadisler, aşağıdaki ahlaki ilkelerden sıra-
III. Dürüstlük sıyla hangileriyle ilişkilendirilebilir?

verilen ahlaki ilkelerden hangilerine yönelik I II III
mesajlar içermektedir? A) Dürüstlük Dostluk Sorumluluk
B) Dostluk Sorumluluk Dürüstlük
A) Yalnız I B) Yalnız III C) Sorumluluk Dürüstlük Dostluk
C) I ve II D) II ve III D) Dürüstlük Sorumluluk Dostluk

55

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 13

Kazanım: 7.3.2. Örnek tutum ve davranışların, birey ve toplumların ahlaki gelişimine olan katkısını değerlendirir.
7.3.3. Tutum ve davranışlarında ölçülü olmaya özen gösterir.

1. Aşağıda yer alan hadislerdeki boşlukları altta verilen uygun ifadeleri yazarak tamam-
layınız.

a. “Sizden biri kendisi için istediğini (Müslüman) kardeşi için de istemedikçe (gerçek an-

lamda) iman etmiş olamaz.

b. “Müslüman, dilinden ve elinden (gelecek kötülükler konusunda) Müslümanların

güven içinde oldukları kimsedir.”

c. Onların sana iyi davranmaları nasıl senin onlar üzerindeki hakkın ise aralarında

adaletli davranman da onların senin üzerindeki haklarıdır.”

d. “Mümin cana yakındır. (İnsanlarla) yakınlık kurmayan ve kendisiyle dostluk

kurulamayan kimsede hayır yoktur.”

e. “Nerede olursan ol Allah’a karşı gelmekten sakın; yaptığın kötülüğün arkasından bir

iyilik yap ki bu onu yok etsin. İnsanlara karşı güzel ahlakın gereğine göre

davran.”

f. “Küçüğümüze merhamet etmeyen, büyüğümüze saygı göstermeyen

bizden değildir.”

saygı güven iyilik iman dostluk adaletli

2. Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucukla-
ra “” işareti koyunuz.

Bilgiler DY

a. Kişinin diğer insanları denetlemesine öz denetim adı verilir.

b. Adalet, toplum düzeninin sağlanması için vazgeçilmez bir değerdir. 

c. Yüce Allah kimlerin dost edinilmesi gerektiği konusunda insanları uyar-
maktadır. 

d. Hz. Ebubekir, Hz. Muhammed (s.a.v)’in en yakın dostlarından biri ve hic- 
ret arkadaşıdır.

e. Mekkeliler Hz Muhammed (s.a.v)’e cesur ve kararlı olduğu için “Muham- 
medü’l- Emin” diye hitap etmişlerdir.

f. Şaka yollu yalan söylemek Müslüman’a yakışmaz.

g. Hz. Eyüp’ün (a.s.) başına gelenlere karşı gösterdiği tavır sabırla ilgili en
güzel örneklerden biridir.

h. İnsanın üzerinde yaşadığı ve değer verdiği toprak parçasına ülkü denir.

i. 15 Temmuz 2016 Türk milletinin vatanseverliğini gösterdiği önemli gün-
lerden biridir.

56

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 123

3. Aşağıda verilen ayet meallerini ve hadisleri ilgili oldukları ahlaki tutum ve davranışlarla
eşleştiriniz.

Ayet ve Hadisler Ahlaki Tutum ve
Davranışlar

“Mallarını Allah yolunda harcayan sonra da har- Sorumluluk
cadıklarının peşinden (bunları) başa kakmayan ve
a. gönül incitmeyenlerin, Rab’leri katında mükâfatları
vardır. Onlar için korku yoktur. Onlar üzülmeyecek-
lerdir de.” (Bakara suresi, 262. ayet)

“Bir gün ve bir gece nöbet tutmak, bir ay oruç Sabır
tutup, geceleri namaz kılmaktan daha hayırlıdır. Dostluk
b. Şayet kişi nöbette ölürse yapmakta olduğu işin Vatanseverlik
sevabı devam eder ve kabirdeki sorgu meleklerine
karşı güven içinde olur.” (Hadis-i şerif) Yardımseverlik

c. “Bakmakla yükümlü olduğu kimseleri ihmal etme- Adalet
si, kişiye günah olarak yeter.” (Hadis-i şerif) Dürüstlük

“O takva sahipleri ki … öfkelerini yutarlar ve
d. insanları affederler. Allah da güzel davranışta bulu-

nanları sever.” (Âl-i İmrân suresi, 134. ayet)

“Doğruluktan ayrılmayın. Çünkü doğruluk (insanı)
iyiliğe, iyilik de cennete götürür. Kişi devamlı doğ-
ru söyler ve doğruluktan ayrılmazsa Allah katında
‘doğru’ olarak tescillenir. Yalandan sakının! Çün-
e. kü yalan (insanı) kötülüğe, kötülük de cehenneme

götürür. Kişi devamlı yalan söyler, yalan peşinde
koşarsa Allah katında ‘yalancı’ olarak tescillenir.”
(Hadis-i şerif)

f. “Allah katında arkadaşların en hayırlısı, arkadaşı-
na karşı hayırlı davranandır…” (Hadis-i şerif)

“Ey iman edenler! Kendiniz, ana babanız ve en
yakınlarınızın aleyhine de olsa, Allah için şahit-
g. lik yaparak adaleti titizlikle ayakta tutan kimseler

olun…” (Nisâ suresi, 135. ayet)

57

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar

Etkinlik 213

4. Aşağıda yer alan tablodaki boşluklara ahlaki davranışların bireye ve topluma kazan-
dırdıkları ile ilgili uygun örnekler yazınız.

a. Bireye Kazandırdıkları b. Topluma Kazandırdıkları

Kötülüklerden uzak tutar. İnsanlar arasındaki sorunların ortadan
İyiliklere yönlendirir. kalkmasına katkı sağlar.
İnsanlar tarafından sevilmeyi ve saygı Toplumsal huzuru artırır.
duyulmayı sağlar. Güvenli bir toplumun oluşmasına katkı
Allah’ın sevdiği bir kul olmayı sağlar. sağlar.
Sorumluluklarının bilincinde olmasını İnsanların birbirlerine güven duymala-
sağlar. rını sağlar.
Birlik ve beraberliği geliştirir.
Suç oranlarının azalmasına katkı sağ-
lar.


5. Aşağıda yer alan ayet ve hadislerde verilen mesajları düşünerek “tutum ve davranışlar-
da ölçülü olma” ile ilgili olanların karşılarına “” işareti koyunuz.

Ayet ve Hadisler 
a. “Eli sıkı olma, büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır ve çaresiz kalırsın.”

(İsra suresi, 29. ayet) 
b. “Allah gökleri ve yeri hak olarak yarattı. Şüphesiz, bunda iman edenler için

bir ayet vardır.” (Ankebut suresi, 44. ayet) 
c. “Onlar, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik edenlerdir. Onların harcama- 

ları, bu ikisi arası dengeli bir harcamadır.” (Furkan suresi, 67. ayet)
d. “Dinde aşırı gitmekten sakının, sizden öncekiler dindeki aşırılıkları yüzün-

den helak olmuşlardır.” (Hadis-i şerif)
e. “Biz ise, kıyamet gününe ait duyarlı teraziler koyarız da artık, hiçbir nefis

hiçbir şeyle haksızlığa uğramaz. Bir hardal tanesi bile olsa ona (teraziye)
getiririz. Hesap görücüler olarak Biz yeteriz.” (Enfal suresi, 47. ayet)
f. “Orta yolu tutunuz, amellerinizi mükemmelleştirmeye ve Allah’a yakın ol-
maya gayret ediniz. (Hadis-i şerif)
g. “… Namazında sesini pek yükseltme, çok da kısma. İkisi ortası bir yol tut.”

(İsra suresi, 110. ayet)
h. “Rahman’ın kulları, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürüyen kimselerdir. Ca-

hiller onlara laf attıkları zaman, “selâm!” der (geçer)ler.”
(Furkan suresi, 63. ayet)

58

7. Sınıf Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar KKT - 13 

1. “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevir- 4. “Akrabaya, yoksula ve yolda kalmış yolcuya hak-
me ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü larını ver, fakat saçıp savurma.”
Allah hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez.
(İsra suresi, 26. ayet)
(Lokman suresi, 18. ayet)
Bu ayette;
Bu ayette yasaklanan davranış aşağıdakiler-
den hangisidir? I. İsraftan kaçınılması,
II. Muhtaçlara yardım edilmesi,
A) Yalan söylemek B) Hırsızlık yapmak III. Emanetlerin korunması,
C) Büyüklenmek D) Gıybet etmek
verilenlerden hangileriyle ilgili tavsiyeler yer
almaktadır?

A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) I ve III

2. Güzel davranışların hem bireye hem de topluma 5. Yardımlaşmanın yaygın olduğu toplumlarla il-
sağladığı birçok yarar vardır. gili;

Buna göre aşağıdakilerden hangisi güzel dav- I. Dostluklar gelişir.
ranışların bireye kazandırdıklarından biridir? II. Hırsızlıklar azalır.
III. Tembellik çoğalır.
A) Sosyal barışın sağlanması
B) Toplumsal sorunların çözülmesi verilenlerden hangileri söylenebilir?
C) Ekonomik hayatın canlanması
D) Allah’ın rızasının kazanılması

A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III

3. Aşırı olmama durumu, ılımlılık, ölçülülük gibi 6. Aşağıdakilerden hangisi tutum ve davranışla-
anlamlara gelen kavram aşağıdakilerden han- rında ölçülü olmayan insanlara ait özelliklerden
gisidir? biri değildir?

A) İtidal B) İfrat A) Cimrilik B) Sabırsızlık
C) Tefrit D) Tenkit C) Savurganlık D) Mütevazılık

59

7. Sınıf Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Salih (a.s.)

Etkinlik 14

Kazanım: 7.3.4. Hz. Salih’in (a.s.) hayatını ana hatlarıyla tanır.

1. Hz. Salih’in (a.s.) hayatı ilgili aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduğuna
karar vererek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz.

DY Bilgiler

a.  Hz. Salih (a.s.) Semud kavmine gönderilen bir peygamberdir.

b.  Semud kavmi önceleri tevhit inancını benimsemiş fakat zamanla bu inanç-
tan uzaklaşmıştır.

c.  Kavmi Hz. Salih’in (a.s.) peygamberliğini kabul etmiştir.

d.  Kavmi, mucize olarak gönderilen ineği öldürmüştür.

e.  Hz. Salih (a.s.) Semûd kavminin ileri gelen ailelerinden birine mensuptur.

f.  Hz. Salih’e (a.s.) verilen bir kutsal kitap yoktur.
g.  Hz. Muhammed (s.a.v), ashabına ibret almaları için Hz. Salih (a.s.) ile ilgili
h.  kıssayı anlatmıştır.
i.  Hz. Salih peygamber olmadan önce kavmi tarafından değer verilen bir in-
j.  sandı.
k.  Hz. Salih kavmini putlara tapmamaları ve Allah’a iman etmeleri için uyar-
mıştır.
Hz. Salih’in getirdiklerini inkârda ısrarcı olanlar ondan bir mucize istemiş-
lerdir.
İnkarcılar mucize olarak gönderilen hayvanı kestikten sonra Hz. Salih’e:“…
Ey Salih, eğer sen peygambersen bizi tehdit ettiğin azaba uğrat bakalım…”
diyerek ona inanmadıklarını tekrar ifade etmişlerdir.

60

7. Sınıf Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Salih (a.s.) KKT - 14 

1. “Salih, onlara “Ey kavmim! Niçin iyilikten önce 3. Hz. Salih, kavmine aşağıdaki hayvanlardan
kötülüğün acele gelmesini istiyorsunuz? Merha- hangisi ile ilgili bir mucize sunmuştur?
met edilmeniz için Allah’tan bağışlanma dileseniz
ya!” A) B)

(Neml suresi, 46.ayet) Keçi Arı
C) D)
Bu ayete göre Salih peygamber kavminden;

I. Tövbe etmelerini
II. Affedici olmalarını
III. Helak olmalarını

verilenlerden hangilerini istemiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve III D) II ve III

İnek Deve

4. Hz. Salih’in peygamber olarak gönderildiği ka-
vim aşağıdakilerden hangisidir?

2. Hz. Salih’e (a.s.) iman etmeyenler onu, aşağı- A) Ad B) Semud
dakilerden hangisi ile suçlamışlardır? C) Medyen D) Kureyş

A)

Uğursuzluk getirmekle

B) 5. I. Hz. Salih’in soyu Nuh peygambere dayan-
Haksızlık yapmakla maktadır.

C) II. Hz. Salih, peygamber olmadan önce kavmi
Kibirli davranmakla tarafından değer verilen bir insandı.

D) III. Hz. Salih, kavmini putlara tapmamaları ve
Yavaş konuşmakla Allah’a iman etmeleri için uyarmıştır.

Numaralandırılmış ifadelerin hangileri doğru-
dur?

A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III

61

7. Sınıf Bir Sure Tanıyorum: Felak Suresi ve Anlamı

Etkinlik 15

Kazanım: 7.3.5. Felak suresini okur, anlamını söyler.

1. Aşağıda sıralaması karışık olarak verilen Felak suresindeki ayetlerin doğru sıralama-
sını ve anlamlarını tablodaki uygun boşluklara yazınız.

Bismillâhirrahmânirrahîm

• Ve min şerri hâsidin izâ hased.
• Kul e’ûzü bi-Rabbi’l-felak.
• Ve min şerri ğâsikın izâ ve kab.
• Ve minşerri’n-neffâsâti fi’l-‘ukad.
• Min şerri mâ halak.

Ayet Okunuşu Anlamı

Bismillâhirrahmânirrahîm Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla
Kul e’ûzü bi-Rabbi’l-felak.
1 De ki: Sabahın rabbine sığınırım;
Min şerri mâ halak.
2
Ve min şerri ğâsikın izâ ve kab. Yarattığı şeylerden gelebilecek kötülük-
3 lerden;
Ve minşerri’n-neffâsâti fi’l-‘ukad.
4 Karanlığı çöktüğü zaman gecenin şerrin-
Ve min şerri hâsidin izâ hased. den;
5
Düğümlere üfürenlerin şerrinden;


Bir de kıskandığı vakit kıskanç kişinin
şerrinden!

62

7. Sınıf Bir Sure Tanıyorum: Felak Suresi ve Anlamı KKT - 15 

1. Muavvizeteyn, Allah’a sığınmayı gösteren iki sure 4. I. Hz. Muhammed(s.a.v.)’in yatmadan önce ve
demektir. Bu iki surede Allah, görülen veya gö- namazlardan sonra düzenli olarak okuduğu
rülemeyen varlıklardan, bilinen veya bilinemeyen surelerden biri Felak suresidir.
zararlı şeylerden kendisine sığınılmasını istemek-
tedir. II. Felak suresinde geçen karanlık ifadesi gece-
nin karanlığı ve cehalet anlamına gelmektedir.
Bu parçada bahsedilen sureler aşağıdakiler-
den hangileridir? III. Felak suresi “ve min şerri hâsidin izâ hased”
ayeti ile bitmektedir.
A) Fatiha- İhlâs
Numaralandırılmış ifadelerin hangileri doğru-
B) Kevser- Maun dur?

C) Kafirun- Tebbet A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III
D) Felak - Nas

2. Felak suresiyle ilgili; 5. Aşağıdakilerden hangisi Felak suresinde ge-
çen kavramlardan biri değildir?
I. Medine döneminde inmiştir.
II. Allah’a sığınılması gereken kötülüklerden bah- A) Melik B) Ukad
C) Gâsık D) Vekab
sedilir.
III. Cenaze namazlarında okunur.

verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) I ve III

3. Felak suresinin beşinci ayetinde “bir de kıskandığı 6. Felak suresinde yer alan “düğümlere üfürenlerin
vakit kıskanç kişinin şerrinden!” Allah’a sığınılma- şerrinden” ayetinde bahsedilenler aşağıdaki-
sı tavsiye edilmektedir. lerden hangisidir?

Bu ayet aşağıdaki davranışlardan hangisi ile A) Kıskançlık yapanlar
ilgili bir mesaj içermektedir? B) İftira atanlar
C) Büyücülükle uğraşanlar
A) İsraf etmek B) Haset etmek D) Sözünde durmayanlar
C) Gıpta etmek D) Kibirlenmek

63

7. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

S EMUD

ŞÜ

EBU BE K İ R D

H Ü HAS E T

C İ MR İ Ö SA B I R Ğ

T ZT E

ZD L DA VR A N I Ş

U E YÜP H

YA LAN K A DL

ÜE A

MT V DO S T L U K

İ SRAF E

T U T UM T V

AD A LE T

SM N

AE S

YA RD IMSEVER Soldan Sağa

GI V 1 Hz. Salih (a.s.) peygamberin kavminin adı.

I N BEŞ 4 Hz. Peygamberin en yakın dostlarından biri ve hicret
arkadaşı olan sahabi. (Hz. ...)
ER
6 Bir kimsenin, sahip olduğu mevki, şan, şöhret, sıhhat,
Yukarıdan Aşağıya mal, mülk gibi nimetlerini çekememe, o kişinin elin-
den bütün bunların gitmesini isteme.
2 İnsanın söz ve davranışlarında doğru olması ve
yalandan uzak durması. 7 Parası olduğu halde parasını hiçbir şekilde harcamak
istemeyen, eli sıkı ve pinti kişilere verilen isim.
3 Allah (c.c.) yolunda ve kutsal kabul edilen din, vatan ve
namus uğruna canını feda edenlere verilen isim. 9 Hoşa gitmeyen olaylar ve insanı zorlayan
durumlar karşısında dünya ve ahiret yararlarını
5 Bir toplumda benimsenmiş ve yaşatılmakta olan her düşünerek metanetli davranma.
türlü duyuş, düşünüş, davranış, kural ve kıymet.
11 İnsanların dışarıya yansıyan her türlü hal ve
8 Kişinin dışarıdan bir baskı ve zorlama olmaksızın, hareketlerine verilen isim.
davranışlarını denetleyip sınırlaması, kendini kontrol
edebilmesi. 13 Bütün servetini, hayvanlarını, çocuklarını ve sağ-
lığını kaybetmesine rağmen sabırlı davranmasıyla
10 Bir kimsenin yasaya ve vicdana aykırı olarak başkası- Kur’an’da örnek olarak gösterilen peygamber. (Hz. ...)
na yaptığı kötü ve acımasız davranış, adaletsizlik.
14 Aldatmak amacıyla gerçeğe aykırı olarak
12 İnsanın doğuştan getirdiği ya da sonradan kazandığı söylenen söz.
birtakım tutum ve davranışların tümüne verilen isim.
15 Çok adil olan, asla zulmetmeyen, hak ile hükmeden,
16 Vatanını ve milletini büyük bir tutkuyla seven, bu uğur- adalet sahibi manalarına gelen Yüce Allah’ın ismi.
da her türlü fedakârlıkta bulunanlara verilen isim.
17 İki insan arasında derin sevgi ve saygıya bağlı olarak
17 Hz. Salih (a.s.) peygamberin kavmine mucize oluşan kardeşlik bağı.
olarak gönderilen hayvan.
18 Gereksiz ve ölçüsüz harcama, gereksiz tüketim,
21 Kişinin diğer insanlara karşı dikkatli, özenli ve savurganlık, tutumsuzluk.
ölçülü davranması.
19 Bir kimsenin bir sorun karşısında tuttuğu yol ve
22 Felak suresinin indirildiği şehir. davranış şekli.

20 Hak ve hukuku gözetme, her şeye hakkını verme, her
şeyi yerli yerinde yapma.

23 Yoksullara, düşkünlere, ihtiyaç sahiplerine iyilik
ve yardım etmeyi seven kişilere verilen isim.

24 Felak suresinde yer alan ayet sayısı.

64

4. ÜNİTE

ALLAH’IN KULU VE ELÇİSİ HZ. MUHAMMED

Allah’ın (c.c.) Kulu Hz. Muhammed (s.a.v.)
Allah’ın (c.c.) Elçisi Hz. Muhammed (s.a.v.)
Bir Sure Tanıyorum: Kâfirun Suresi ve Anlamı

Kazanımlar

➢➢ 7.4.1. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) insani yönünü ayetlerden hareketle yorumlar.
➢➢ 7.4.2. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberlik yönüyle ilgili özelliklerini ayırt eder.
➢➢ 7.4.3. Kâfirun suresini okur, anlamını söyler.

7. Sınıf Allah’ın Kulu ve Elçisi Hz. Muhammed

1. Allah’ın (c.c.) Kulu Hz. Muhammed (s.a.v.) 2. Allah’ın (c.c.) Elçisi Hz. Muhammed (s.a.v.)

Hatırlayalım Allah’ın kulları arasından seçtiği, emir ve yasak-
larını insanlara ulaştırmak üzere görevlendirdiği
Hz. Muhammed (s.a.v) 20 Nisan 571 ‘de elçilere “peygamber” denir.
Mekke’de doğmuştur. Annesi Âmine, ba-
bası Abdullah’tır. Doğmadan önce babasını, Allah’ın gönderdiği vahiyleri, emir ve yasakla-
altı yaşlarındayken annesini kaybetmiştir. rı alıp insanlara dinin gerçeklerini duyurmaya;
Yirmi beş yaşında Hz. Hatice ile evlenmiştir. söz, tutum ve davranışlarıyla açıklamaya “nü-
610 yılında yaklaşık kırk yaşındayken pey- büvvet”; Allah’ın emir ve yasaklarını insanlara
gamberlikle görevlendirilmiştir. 622 yılında bildirmekle görevli olan peygamberlerin Allah
Medine’ ye hicret etmiştir. 632 senesinde ile insanlar arasındaki elçilik vazifesine ise “ri-
Medine’de vefat etmiştir. salet” denir.

Kul ve Kulluk Hz. Muhammed (s.a.v)’in Peygamberliği İle İl-
gili Özellikleri:
➤➤ Kul, Allah’a itaat ve ibadet etme amacıyla yaratıl-
mış “insan” demektir. ➤➤ Son peygamber (Hâtemü’l-Enbiyâ) olması
➤➤ Rahmet peygamberi olması
➤➤ Her zaman Allah’ın huzurunda olma bilinci ile dav- ➤➤ Kur’an’ı açıklayıcı olması
ranmaya, Allah’ın emirlerini yerine getirip ➤➤ Bütün insanlar için uyarıcı ve müjdeleyici olması
yasaklarından kaçınmaya “kulluk” denir. ➤➤ Güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderilmiş ol-

Hz. Muhammed (s.a.v)’in Fiziksel Özellikleri: ması
Boyu ne uzun ne kısaydı. Saçları siyahtı, sa-
kalları gür ve düzdü. Göz rengi siyah, kirpikleri 3. Bir Sure Tanıyorum: Kâfirun Suresi
sık ve uzundu. Dişleri oldukça bakımlıydı. Güler
yüzlü ve yakışıklıydı. Ayet Okunuşu Anlamı

Hz. Muhammed (s.a.v)’in Kişilik Özellikleri: Bismillâhirrahmânirrahîm Rahmân ve Rahîm
Hz. Peygamber, güvenilir, adaletli, anlayışlı, olan Allah’ın adıyla
sabırlı, kararlı, cömert, dürüst, akıllı ve zeki,
merhametli, affedici bir yapıya sahipti. 1. Kul yâ eyyühe’l-kâfirûn. De ki; ‘Ey Kâfirler!

Hz. Muhammed (s.a.v)’in İnsani Özellikleri: 2. Lâ e’büdü mâ te’büdûn. Ben sizin kulluk
• Doğması, büyümesi, yaşlanması ve vefat etme- ettiklerinize kulluk
etmem.
si
• Evlenmesi, çocuklarının olması 3. Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ Siz de benim kulluk
• Alışveriş yapması, ticaretle uğraşması e’büd. ettiğime kulluk ede-
• Bazen sevinmesi bazen üzülmesi cek değilsiniz.

Not: Hz. Muhammed (s.a.v)’in Allah’tan vahiy 4. Velâ ene ‘âbidün mâ Ben de sizin kulluk
alması onu diğer insanlardan ayıran en önemli ‘abedtüm. ettiklerinize kulluk
özelliğidir. edecek değilim.

5. Velâ entüm ‘âbidûne mâ Siz de benim kulluk
e’büd. ettiğime kulluk ede-
cek değilsiniz.

6. Leküm dînüküm veliye Sizin dininiz size,
dîn. benim dinim de
banadır.

67

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Kulu: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 16

Kazanım: 7.4.1. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) insani yönünü ayetlerden hareketle yorumlar.

1. Hz. Muhammed (s.a.v)’in hayatıyla ilgili aşağıda yer alan bilgilerin başındaki kutucuk-
lara doğru ise “”, yanlış ise “” işareti koyunuz.

1.  20 Nisan 571’de Mekke’de doğmuştur.
2.  Muhammed ismini ona annesi vermiştir.
3.  İki yaşındayken babası vefat etmiştir.
4.  Sütannesi Halime’dir.
5.  Bir süre bakımını amcası Ebu Talip üstlenmiştir.
6.  Geçliğinde ticaretle uğraşmıştır.
7.  Gençliğinde haksızlıklarla mücadele etmek için Erdemliler Birliği içerisinde yer

almıştır.
8.  Yaşadığı toplumda ona Muhammed’ül Emin olarak hitap edilmiştir.
9.  20 yaşındayken evlenmiştir.
10.  Eşi Hz. Hatice temiz ve iffetli kadın olarak bilinmektedir.
11.  Hiç erkek çocuğu olmamıştır.
12.  Bütün çocukları o hayattayken vefat etmiştir.
13.  610 yılı Ramazan ayında ona ilk vahiy indirilmiştir.
14.  Peygamberlik görevini almak için çok çalışmıştır.
15.  Önce Habeşistan’a sonra Medine’ye hicret etmiştir.
16.  Medine’ye hicret ederken yanında en yakın dostu Hz. Ömer yer almıştır.
17.  Medine’de bir süre Ebu Eyyub el-Ensari’nin evinde kalmıştır.
18.  Ömründe bir kez hac ibadetini yerine getirmiştir.
19.  Bedir, Uhut ve Hendek savaşlarına katılmıştır.
20.  Mekkeli Müşriklerle Medine Sözleşmesi’ni imzalamıştır.
21.  Medine’de Veda Hutbesi’ni gerçekleştirmiştir.
22.  630 yılında Mekke’de vefat etmiştir.
23.  Kabri Kâbe’nin içinde yer almaktadır.

68

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Kulu: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 126

2. Aşağıda yer alan ayet meallerini inceleyerek Hz. Muhammed (s.a.v)’in insani yönüyle
ilgili olanların karşılarına “” işareti koyunuz

Ayet Mealleri

“Bu ne biçim peygamber; bizler gibi yemek yiyor, çarşılarda dolaşıyor! Ona 
a. kendisiyle beraber uyarıcı olarak bir melek indirilmeli değil miydi, dediler.” 
(Furkan suresi, 7. ayet) 

“Kim bir mümini kasten öldürürse, cezası, içinde ebedî kalacağı cehen-
b. nemdir. Allah, ona gazap etmiş, lânet etmiş ve onun için büyük bir azap 

hazırlamıştır.” (Nisa suresi, 93. ayet) 

c. “De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanım. Ne var ki bana, ilahınızın bir tek
ilah olduğu vahyolunuyor…”(Kehf suresi 110. ayet)

d. “Muhakkak ki sen de öleceksin, onlar da ölecekler.” (Zümer suresi, 30. ayet)
“Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak karşılıklı

e. rıza ile yapılan ticaretle olursa başka. Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz
Allah, size karşı çok merhametlidir.” (Nisa suresi, 29. ayet)

f. ‘‘De ki: Ben size, Allah’ın hazineleri benim yanımdadır demiyorum. Ben gay-
bı da bilmem. Size bir meleğim de demiyorum…” (En’âm suresi, 50. ayet)

“Hani, biz İsrailoğulları’ndan, “Allah’tan başkasına ibadet etmeyeceksiniz,
anne babaya, yakınlara, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz, herkese
g. güzel sözler söyleyeceksiniz, namazı kılacaksınız, zekâtı vereceksiniz” diye
söz almıştık. Sonra pek azınız hariç, yüz çevirerek sözünüzden döndünüz.”
(Bakara suresi, 83. ayet)

h. “(Ey Peygamber!) De ki: Ben Allah’ın dilediğinden başka kendime herhangi
bir fayda veya zarar verecek güce sahip değilim…”(A’râf suresi, 188. ayet)

i. “Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük gazap gerektiren
bir iştir.” (Saf suresi, 3. ayet)

j. “Ey Resul! Rabb’inden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan Al-
lah’ın elçiliğini yapmamış olursun...”(Mâide suresi, 67. Ayet)

k. “De ki: Eğer yeryüzünde, (insanlar yerine) yerleşip dolaşan melekler olsaydı,
elbette onlara gökten bir melek peygamber indirirdik.” (İsra suresi, 95. ayet)

Bunları Bilelim
Hz. Peygamberin bedensel ve ahlaki özelliklerini ayrıntılarıyla anlatan edebi eser ve hat
sanatıyla yazılıp süslendiği levhalara “hilye-i şerif” denir.

69

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Kulu: Hz. Muhammed (s.a.v.) KKT - 16 

1. Hz. Muhammed (s.a.v)’in hayatıyla ilgili aşağı- 4. I. Hastalandığında dönemin geçerli olan tedavi
da verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? yöntemlerini kullanması

A) Kızı Hz. Fatıma peygamberimizden sonra vefat II. Torunlarını gezdirmesi, gençlerle dertleşmesi
etmiştir.
III. Ev işlerinde aile bireylerine yardım etmesi
B) Hz. Muhammed (s.a.v)’in bakımını bir süre de-
desi Abdülmuttalip üstlenmiştir. Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili numaralandı-
rılmış ifadelerin hangileri onun insani yönüyle
C) Hz. Muhammed (s.a.v)’in annesi Mekke’de ve- ilgilidir?
fat etmiştir.
A) I ve II B) I ve III
D) Hz. Muhammed (s.a.v) 622 yılında Medine’ye C) II ve III D) I, II ve III
hicret etmiştir.

2. Hz. Muhammed (s.a.v)’i diğer insanlardan 5. Hz. Muhammed (s.a.v.)’in peygamberliğini kabul
ayıran en önemli özelliği aşağıdakilerden han- etmek istemeyen Mekkeli müşrikler, onun kendi-
gisidir? leri gibi bir insan olmasını bahane etmişler ve bir
meleğin peygamber olarak gönderilmesi gerekti-
A) Saçlarının siyah, sakalının gür olması ğini ileri sürmüşlerdir.
B) Allah’tan vahiy alması
C) Dürüst ve güvenilir bir insan olması Buna göre;
D) Medine’ye hicret etmesi
I. “De ki: Eğer yeryüzünde, (insanlar yerine) yer-
3. Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili; leşip dolaşan melekler olsaydı, elbette onlara
gökten bir melek peygamber indirirdik.”
I. Peygamberlerin sonuncusu olması
II. Bazı mucizeler göstermesi (İsra suresi, 95.ayet)
III. Ailesine ve çevresine örnek olması
II. “And olsun ki size kendinizden öyle bir pey-
verilenlerden hangileri onun insani yönüyle il- gamber gelmiştir ki sizin sıkıntıya uğramanız
gilidir? ona çok ağır gelir. O size çok düşkün, mümin-
lere karşı çok şefkatlidir, merhametlidir.”

(Tevbe suresi, 128.ayet)

III. “Ey peygamber! Rabbinden sana indirileni
tebliğ et! Eğer bunu yapmazsan O’nun mesa-
jını iletmemiş olursun. Allah seni insanlardan
koruyacaktır.…”

(Maide suresi, 67. Ayet

verilen ayetlerden hangileri müşriklerin baha-
nelerini geçersiz kılmıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) I ve III C) I ve III D) II ve III

70

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 127

Kazanım: 7.4.2. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberlik yönüyle ilgili özelliklerini ayırt eder.

1. Aşağıda peygamberlerde bulunması gereken sıfatlar ve açıklamaları verilmiştir. Bu
açıklamaların karşılarına ilgili sıfatları yazınız.

Açıklamalar Sıfatlar
Sıdk
a. Peygamberler doğru sözlü ve dürüst bir insandır. Onlar Emanet
asla yalan söylemezler. İsmet
Fetanet
b. Peygamberlerin hepsi emin ve güvenilir kişilerdir, ema- Tebliğ
nete asla ihanet etmezler, verdikleri sözü yerine getirirler.
Fetanet
c. Peygamberler hayatlarının hiçbir döneminde şirk ve kü-
für sayılan bir günahı işlememişlerdir.

d. Peygamberler çok akıllı ve zeki kimselerdir.

e. Peygamberler Allah’tan aldıkları emir ve yasakları insan-
lara eksiksiz bildirmişlerdir.

İsmet Tebliğ Emanet Sıdk

2. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları altta verilen uygun kavramlarla doldurunuz.

Allah’ın peygamberler aracılığıyla insanlara, hayatın hangi ilkelere göre yönlendi-
a. rilmesi ve nelere uyup nelerden sakınılması gerektiğini bildirmesine ve bu bilginin
gönderiliş tarzına vahiy denir.

b. Hz. Adem peygamberlerin ilki, Hz. Muhammed ise

peygamberlerin sonuncusudur.

c. Kur’an-ı Kerim tüm ilahi kitapların özünü kapsamaktadır.

Hz. Muhammed (s.a.v)’in bir kavme veya bir millete gelmeyip bütün insanlığa gel-
d. mesi onun
evrensel bir peygamber olduğunu gösterir.

e. İslam ilk peygamberden son peygambere kadar gelen bütün
dinlerin ortak adıdır.

f. Hatem’ül Enbiya peygamberlerin sonuncusu, kendisinden sonra ke-

sinlikle peygamber gelmeyecek olan, demektir.

71

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 217

3. Aşağıda verilen bilgilerin Hz. Muhammed (s.a.v)’in peygamberlik yönüyle ilgili olanla-
rını belirleyerek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz.

Bilgiler D Y

a. Güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderilmiş olması  

b. Allah’tan vahiy alması  
 
c. Geçimini sağlamak için ticaretle uğraşması 
 
d. Son peygamber olması 
 
e. Rahmet peygamberi olması 

f. Kâbe’nin inşasında “Hacer’ül Esvet” taşının yerine konulma-
sında hakem olması 

g. Kur’an’ı açıklaması

h. Danışarak iş yapması

i. Bütün insanlar için uyarıcı ve müjdeleyici olması

j. Haksızlıklara karşı çıkması

k. Abdestin nasıl alınacağını sahabilere anlatması

l. Kızlarını evlendirirken onların fikirlerini alması

m. Bazı devlet liderlerine İslam’a davet mektupları göndermesi

n. Misafirlere ikramda bulunması

o. Genellikle beyaz kıyafetler giymesi

p. Akrabalarını ziyaret etmesi

72

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 127

4. Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili aşağıda yer alan bilgilerden “Hz. Muhammed (s.a.v) rah-
met peygamberidir,” yargısına örnek olanların karşılarına “” işareti koyunuz.

a. Kendisine eziyet eden Taiflilere beddua etmeyip doğru yola ulaşmaları için 
dua etmesi

b. Hicret esnasında ilk cuma namazını kılması

c. Mazlumlara sahip çıkıp yoksul ve kimsesizleri gözetmesi 

d. Yaşlılara hürmet edip çocuklara sevgiyle yaklaşması 

e. Amcalarıyla birlikte ticaret için Yemen ve Şam’a gitmesi

f. Hayvanlara eziyet eden kimseleri bu davranışlarının yanlış olduğu hususun- 
da uyarması

g. Kendisine gelen vahiylerin yazıya geçirilmesini sağlaması

“Bir Müslüman bir ağaç diker de onun meyvesinden bir insan yahut hay- 
h. van yerse muhakkak o yenilen şey, ağacı diken kimse için bir sadaka olur,”

buyurması

Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili Yüce Allah’ın “Andolsun size, içinizden sıkın- 
i. tıya düşmeniz O’nun gücüne giden, size pek düşkün müminlere pek şefkatli

ve esirgeyici olan bir elçi gelmiştir”, (Tevbe, 128. ayet) buyurması

Bunları Bilelim

• Bütün varlıkların iyiliğini arzu edip onlara her türlü yardımda bulunma isteğine
“rahmet” denir.

• Allah’ın (c.c.) kendisine içtenlikle tövbe eden ve hatasını kabul edip bir daha
günah işlememe konusunda söz veren kullarının günahlarını bağışlaması ve
affetmesine “mağfiret” denir.

• Allah’ın, insan dâhil tüm yarattıklarını, yedirmesi, içirmesi, koruması, bağışla-
ması ve şefkat göstermesine “merhamet” denir.

73

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 217

5. Aşağıda verilen bilgilerden, “Hz. Muhammed (s.a.v) Kuran’ı açıklayıcıdır,” yargısına örnek
olan cümlelerin başına “” işareti koyunuz.

 a. Hz. Peygamberin, “Haccın nasıl yapılacağı ile ilgili kuralları benden öğrenin,” bu-
yurması

 b. “…Sabahın beyaz ipliği siyah ipliğinden ayırt edilinceye kadar yiyin, için, sonra
akşama kadar orucu tamamlayın…” (Bakara suresi, 187. ayet) ayeti ile ilgili; Hz.
Peygamberin, “ayette bahsi geçen siyah ve beyaz iplik, gecenin karanlığı ile gün-
düzün aydınlığından ibarettir,” buyurması

c. Yüce Allah’ın Âl-i İmran suresi, 159. ayette; “Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara
karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından
dağılıp giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için Allah’tan bağışlama dile. İş ko-
nusunda onlarla müşavere et. Bir kere de karar verip azmettin mi, artık Allah’a
tevekkül et, (ona dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever.” bu-
yurması

 d. Sahabeden Abdullah bin Zeyd’in, Hz. Peygamberin abdesti nasıl aldığını: “Ağzına
ve burnuna su verdi. Sonra üç defa yüzünü yıkadı. Üç defa sağ, üç defa sol kolunu
dirsekleriyle birlikte yıkadı. Tekrar su alarak ayaklarını yıkadı.” şeklinde anlatması

e. Hz. Peygamberin, “Haksız yere bir serçeyi veya daha küçük bir hayvanı öldüren
insandan Allah bunun hesabını mutlaka soracaktır,” buyurması

 f. Hz. Peygamberin, “Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de öyle kılın,” buyurması

g. Hendek savaşında izlenecek taktikle ilgili peygamberimizin sahabilerle fikir alış-
verişinde bulunması

h. Hz. Peygamberin yaşadığı toplumun bazı geleneklerine, örf ve âdetlerine uygun
davranışlar sergilemesi

 i. Oruç ile ilgili Hz. Peygamberin, “Ramazan hilalini görünce oruca başlayınız, şevval
hilalini görünce de bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı
otuza tamamlayınız” buyurması

j. Yüce Allah’ın Kalem suresi, 4. ayette: “Ve sen elbette üstün bir ahlak sahibisin,”
buyurması

 k. Hz. Peygamberin,“İman edip imanlarına zulüm bulaştırmayanlar var ya, işte kor-
kudan emin olma onların hakkıdır, doğru yolda olanlar da onlardır.” (En’am suresi,
82. ayet) ayetinde geçen imana zulmün bulaşmasını şirke düşmek olarak açıkla-
ması

Bunları Bilelim

Hz. Peygamber’in sözlerine “hadis” denir.
Hz. Peygamber’in sözleri, davranışları ve sahabelerinin yapmış olduğu olumlu davranış-
ları onaylamasına “sünnet” denir.
Kur’an ayetlerinin içerdiği manaların açıklanmasına ve yorumlaması “tefsir” denir.
Kur’an’ı tefsir eden, anlamını açıklayıp yorumlayanlara “müfessir” denir.

74

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 127

6. Aşağıda Hz. Muhammed’in (s.a.v) yaptığı uyarılarla ilgili örnekler yer almaktadır. Bu
uyarıların ilgili olduğu konuları tablonun altında verilenlerden yararlanarak örneklerin
karşılarına yazınız.

Hz. Muhammed (s.a.v)’in Uyarıları İlgili Konular
Hz. Peygamber insanları putlara tapmamaları, Allah’a şirk Tevhit İnancı
a. koşmamaları, Allah’ın varlığına ve birliğine iman etmeleri Güzel Ahlaklı Olma
hususunda uyarmıştır. Tebliğ ve Davet
Hz. Peygamber hırsızlık, yalan söyleme, zina, haset etme,
b. kibirlenme gibi davranışların yanlış olduğu ve bunlardan ka- İbadette Ölçülü Olma
çınılması hususunda insanları uyarmıştır.
Hz. Peygamber birçok ülkenin yöneticisine mektuplar İnsan Haklarına Saygı
c. göndererek onları İslam’a girmeleri ve Müslüman olmaları Ticaret Ahlakı
hususunda uyarmıştır.
Sahabeden üç kişi, daha çok ibadet yapmaya karar vererek
düşüncelerini şu şekilde ifade etmişlerdir:
İçlerinden biri: “Ben ömrümün sonuna kadar, bütün gece
uyumaksızın namaz kılacağım” der.
İkincisi: “Ben de hayatım boyunca gündüzleri oruç tutaca-
ğım ve oruçsuz gün geçirmeyeceğim,” der.
Üçüncüsü ise: “Ben de sağ olduğum sürece kadınlardan
d. uzak kalacak, asla evlenmeyeceğim.” der.
Bu durumu öğrenen Peygamberimiz onların yanına gelir ve
onları: “Şöyle şöyle diyen sizler misiniz? Sizi uyarıyorum!
Allah’a yemin ederim ki, ben sizin Allah’tan en çok korkanı-
nız ve en çok sakınanınızım. Fakat ben bazen oruç tutuyor,
bazen tutmuyorum. Gece hem namaz kılıyor, hem de uyu-
yorum. Kadınlarla da evleniyorum. Benim sünnetimden yüz
çeviren kimse benden değildir,” diyerek uyarır.

Hz. Peygamber insanları birbirlerine zarar vermemeleri, kö-
e. tülük etmemeleri, birbirlerini öldürmemeleri ve canlarının

mukaddes olduğu hususlarında uyarmıştır.

Hz. Peygamber zaman zaman çarşı ve pazara uğrayarak
f. satıcıları ölçü ve tartıda doğru davranmaları, hile yapmama-

ları, müşterileri aldatmamaları hususunda uyarmıştır.

Tebliğ ve İnsan Haklarına Ticaret İbadette Ölçülü Tevhit Güzel Ahlaklı
Davet Saygı Ahlakı Olma İnancı Olma

Not
Hz. Peygamber (s.a.v), Allah’a iman edip O’nun emir ve yasaklarına uyanları Yüce Al-
lah’ın eşsiz mükâfatlarıyla müjdelemiştir.

75

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.)

Etkinlik 217

7. Hz. Muhammed (s.a.c)’in sahip olduğu ahlaki özelliklerden hatırladıklarınızı maddeler
halinde yazınız.
a. İnsanlara değer verirdi.
b. Dürüst ve güvenilir bir insandı.
c. Bilgiye önem verirdi.
d. D anışarak iş yapar, sabırlı ve kararlı davranırdı.
e. M erhametli ve affediciydi.
f. Zamanını iyi değerlendirir, çalışmayı severdi.
g. H akkı gözetirdi, adil davranırdı.
h. D oğayı ve canlıları korurdu.

8. Aşağıda yer alan ayet meallerini Hz. Peygamberin ilgili özelliği ile eşleştiriniz.

a. “Muhammed… Allah’ın resülü ve peygamber- Güzel ahlakın
lerin sonuncusudur.” (Ahzâb suresi, 40. ayet) tamamlayıcısıdır.

b. “…İnsanlara, kendilerine indirileni açıklaman Rahmet peygam-
için ve düşünüp anlasınlar diye sana bu Kur’an’ı beridir.
indirdik.” (Nahl suresi, 44. ayet)
Son peygamber-
“Doğrusu biz seni hak (Kur’an) ile müjdeleyici dir.
c. ve uyarıcı olarak gönderdik. Fakat insanların
Kur’an’ı açıklayı-
çoğu bunu bilmezler.” (Bakara suresi, 119. ayet) cıdır.

“Andolsun, Allah’ın Resûlünde sizin için; Al- İnsanlık için
d. lah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı uyarıcı ve müjde-

çok zikreden kimseler için güzel bir örnek var- leyicidir.
dır.” (Ahzap suresi, 21. ayet)

“Andolsun size içinizden öyle bir peygamber
gelmiştir ki sizin sıkıntıya uğramanız ona çok
e. ağır gelir. O, size çok düşkün, müminlere karşı

çok şefkatli ve merhametlidir.”
(Tevbe suresi, 128. ayet)

76

7. Sınıf Allah’ın (c.c.) Elçisi: Hz. Muhammed (s.a.v.) KKT - 17 

1. Hz. Peygamberin ahlaki özelliklerinin kaynağı va- 4. “Allah’ın, insan dâhil tüm yarattıklarını, ye-
hiylerdir. dirmesi, içirmesi, koruması, bağışlaması ve
şefkat göstermesi,” olarak tanımlanan kav-
Aşağıdaki hadislerden hangisi bu duruma işa- ram aşağıdakilerden hangisidir?
ret etmektedir?
A) Sabır B) Rahmet
A) “Bizi aldatan bizden değildir.” C) Risalet D) Sebat

B) “Beni Rabb’im terbiye etti ve terbiyemi pek de
güzel yaptı.”

C) “Haccın nasıl yapılacağı ile ilgili kuralları ben-
den öğrenin.”

D) “Haksız yere bir serçeyi veya daha küçük bir
hayvanı öldüren insandan Allah bunun hesabı-
nı mutlaka soracaktır.”

2. “Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de öyle kılın.” 5. “Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara kar-
şı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli
Bu hadis Hz. Peygamberin; olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderler-
di…” (Âl-i İmrân suresi, 159.ayet)
I. Örnek oluşu,
II. Kur’an’ı açıklayıcılığı Bu ayette Hz. Muhammed (s.a.v)’in vurgulan
III. Rahmet peygamberi olması yönü aşağıdakilerden hangisidir?

verilen özelliklerinden hangileri ile ilişkilendi- A) İnsanlık için uyarıcı olması
rilebilir?
B) Merhametli olması
A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) I ve III C) Sözünde durması

D) Son peygamber olması

3. “Biz seni bütün insanlara ancak müjdeleyici ve 6. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed
uyarıcı olarak gönderdik. Fakat insanların çoğu (s.a.v)’in peygamberlik yönüyle ilgili değildir?
bunu bilmezler.”(Sebe suresi, 28.ayet)
A) Kur’an ile ilgili açıklamalarda bulunması
Bu ayette altı çizili kısımda Hz. Peygamberin B) İnsanları dine davet etmesi
aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulan- C) İnsanlarla fikir alışverişinde bulunması
maktadır? D) İnsanlık için müjdeleyici olması

A) Evrensel oluşu

B) Güzel ahlakın tamamlayıcısı olması

C) Kur’an’ı açıklayıcı oluşu

D) Rahmet peygamberi olması

77

7. Sınıf Bir Sure Tanıyorum: Kâfirun Suresi ve Anlamı

Etkinlik 18

Kazanım: 7.4.3. Kâfirun suresini okur, anlamını söyler.

1. Aşağıda sıralaması karışık olarak verilen Kâfirun suresindeki ayetlerin doğru sırala-
masını ve anlamlarını tablodaki uygun boşluklara yazınız.

Bismillâhirrahmânirrahîm

• Kul yâ eyyühe’l-kâfirûn.
• Leküm dînüküm veliye dîn
• Lâ e’büdü mâ te’büdûn.
• Velâ ene ‘âbidün mâ ‘abedtüm.
• Velâ entüm ‘âbidûne mâ e’büd.
• Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ e’büd



Ayet Okunuşu Anlamı

Bismillâhirrahmânirrahîm Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla
Kul yâ eyyühe’l-kâfirûn.
1 De ki; ‘Ey Kâfirler!
Lâ e’büdü mâ te’büdûn.
2
Ve lâ entüm ‘âbidûne mâ e’büd. Ben sizin kulluk ettiklerinize kulluk et-
3 mem.
Velâ ene ‘âbidün mâ ‘abedtüm.
4 Siz de benim kulluk ettiğime kulluk ede-
Velâ entüm ‘âbidûne mâ e’büd. cek değilsiniz.
5
Leküm dînüküm veliye dîn. Ben de sizin kulluk ettiklerinize kulluk
6 edecek değilim.

Siz de benim kulluk ettiğime kulluk ede-
cek değilsiniz.

Sizin dininiz size, benim dinim de bana-
dır.

78

7. Sınıf Bir Sure Tanıyorum: Kâfirun Suresi ve Anlamı KKT - 18 

1. “Kâfirun” kelimesinin anlamı aşağıdakilerden 4. Kâfirun suresiyle ilgili;
hangisidir?
I. Mekke döneminin ilk yıllarında inmiştir.
A) Hırsızlar B) İnkârcılar II. Beş ayetten oluşmakta olup yapılması gere-
C) Sabırsızlar D) Merhametsizler
ken ibadetlerden bahsedilir.
III. Peygamberin asla şirke düşmeyeceği anlatılır.

verilenlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) I ve III

2. Kâfirun suresinin konusu; 5. Allah’ın rızasını kazanabilmek için O’nun
emirlerini içtenlikle yerine getirmeye ve
I. Hz. Peygamber’in inkârcılarla şirk ve sapkın- yasaklarından kaçınmaya verilen isim aşağı-
lıkta asla birleşemeyeceği dakilerden hangisidir?

II. Hz. Peygamberin rahmet peygamberi olduğu A) B)
III. Hz. Peygamberin müjdeleyici ve uyarıcı

olduğu

verilenlerden hangisidir?

A) Yalnız I B) Yalnız III Kulluk Adalet
C) I ve II D) II ve III

C) D) Tefsir
Rahmet

3. Kâfirun suresinde yer alan “Lekum dînukum 6. Yüce Allah’a inanmakla birlikte başka varlıkları
veliye dîn” ayetinin anlamı aşağıdakilerden da tanrı kabul etmeye verilen isim aşağıdaki-
hangisidir? lerden hangisidir?

A) “Dinde zorlama yoktur.” A) Şirk B) Günah
B) “Doğruluk ile eğrilik birbirinden ayrılmıştır.” C) Haram D) Şer
C) “Dileyen inkâr etsin, dileyen iman etsin.”
D) “Sizin dininiz size, benim dinim banadır.”

79

7. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

R AM A Z A N
ME
HA B

R D İNE K

U P U ÂDEM

L İME RES U L M

L Y İ TEF S İR
Ü
AH M E T G N N
N
HE MA Ğ F İ R E T ET
T
KM E

K B NÜBÜVV

MERHAMET L

ÜA R Ş İ RK

ŞD ĞA

R Hİ CRET F

İS V A Hİ Y

KR

K U L LUK

N

Soldan Sağa Yukarıdan Aşağıya
2 Hz. Peygamberin babasının ismi.
1 Hz. Peygambere ilk vahyin indirildiği ay. 4 Allah’ın yarattığı her şey, mahluk.
5 Allah’ın (c.c.) kendi katından kullarına göndermiş oldu-
3 Hz. Peygamberin kabrinin bulunduğu şehir.
ğu inanç esaslarını, ibadet biçimlerini, ahlaki kuralları,
6 İlk peygamber (Hz. ...) tüm emir ve yasaklarını bildirmek, insanlara güzeli,
doğruyu ve yanlış olan şeyleri açıklamak üzere görev-
7 Hz. Peygamberin sütannesinin ismi. lendirdiği ve vahiyle desteklediği seçilmiş insan.
6 Hz. Peygamberin annesinin ismi.
8 Allah tarafından kendisine yeni bir kitap verilen, 10 Hz. Peygamber’in sözleri, davranışları ve sahabilerinin
insanları hak dine çağırmakla, dinî ve toplumsal ha- yapmış olduğu olumlu davranışları onaylaması.
yatı Allah’ın emirlerine göre düzenlemekle görevli olan 12 Hz. Peygamberin doğduğu şehir.
peygamber. 14 Peygamberlerin Allah’tan aldıkları vahiyleri
değiştirmeden, olduğu gibi insanlara iletmesi.
9 Kur’an-ı Kerim metninin içerdiği manaların ortaya çı-
karılması ve yorumlanması. 16 Allah’a ortak koşanlara verilen isim.
17 Hz. Peygamberin sözleri.
11 Bütün varlıkların iyiliğini arzu edip onlara her türlü yar- 19 Hz. Peygamber’in inkârcılarla şirk ve sapkınlıkta
dımda bulunma isteği.
asla birleşemeyeceğinden bahseden ve altı
13 Allah’ın (c.c.) kendisine içtenlikle tövbe eden ve hata- ayetten oluşan sure.
sını kabul edip bir daha günah işlememe konusunda
söz veren kullarının günahlarını bağışlaması,affetmesi.

15 Allah’ın gönderdiği vahiyleri,emir ve yasakları alıp in-
sanlara dinin gerçeklerini duyurma; söz, tutum ve
davranışlarıyla açıklama makamı olan peygamberlik.

16 Allah’ın, insan dâhil tüm yarattıklarını,yedirmesi, içir-
mesi, koruması, bağışlaması ve şefkat göstermesi.

18 Yüce Allah’a inanmakla birlikte başka varlıkları
da tanrı kabul etme.

20 Hz. Peygamberin ve sahabilerin 622 tarihinde Mek-
ke’den Medine’ye yapmış oldukları göç.

21 Allah’ın emir, yasak ve öğütlerini peygamberleri aracı-
lığıyla insanlara bildirmesi.

22 Allah’ın (c.c.) rızasını kazanabilmek için O’nun emirleri-
ni içtenlikle yerine getirme ve yasaklarından kaçınma.

80

5. ÜNİTE

İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR

Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri
İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri

İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar

Kazanımlar

➢➢ 7.5.1. Dinin farklı yorum biçimleri olabileceğinin farkına varır.
➢➢ 7.5.2. İslam düşüncesinde ortaya çıkan yorum biçimlerini sınıflandırır.
➢➢ 7.5.3. Kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumları ayırt eder.
➢➢ 7.5.4. Alevilik-Bektaşilikle ilgili temel kavram ve erkânları açıklar.

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Yorumlar

1. Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının 2. İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri
Sebepleri
➤➤ Alanında uzman bir din bilgininin fikir ve görüşle-
Allah tarafından peygamberler aracılığı ile rini benimseyen insanların meydana getirdiği dini
gönderilen, akıl sahiplerini kendi istek ve ekollere “mezhep” denir.
iradeleri ile hayırlı olan şeylere sevk eden,
mensuplarının dünyada ve ahirette mutlu İslam Düşüncesinde
olmalarını amaçlayan ilahî kurallar bütününe Yorum Biçimleri
“din” denir.
Allah tarafından peygamberler aracılığıy- İnançla (İtikadi) Fıkhi Yorumlar Tasavvufi
la gönderilen öğütlerin insanlar tarafından İlgili Yorumlar Yorumlar
içinde bulundukları şartlara göre algılanma
ve yorumlanma biçimlerine “din anlayışı”
denir.

Din ve Din Anlayışı Arasındaki Farklar İslam Düşüncesinde İtikadî Yorumlar

İslam inanç esaslarının bazı ayrıntılarında ortaya
çıkmış yorumlardır.

Din Din Anlayışı

Kaynağı vahiylerdir. İnsanların düşlünce ve İTİKAT
yorumlarından oluşur. Kişinin, dünyada ve ahirette mutlu olma-
sı için Allah’ın göndermiş olduğu kuralların
Evrenseldir. Bireysel ve bölgeseldir. hepsini kesin bir şekilde kabullenmesi ve
hiçbir ayrım yapmadan hepsine inanmasıdır.
Değişmez. Kişiye, duruma ve zamana
Tektir. göre değişebilir. KELAM
Birden fazla olabilir. İslam dininin inanç esaslarını konu edinen
ve ayrıntılı bir şekilde açıklayan ilim dalıdır.

NOT: Din anlayışı hiçbir zaman dinin özüne ay- İtikadi Yorumlar;
kırı olmamalıdır.
➤➤ İman esaslarını doğru ve anlaşılır bir şekilde
Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebep- açıklamayı,
leri
➤➤ İslam dininin temeli olan tevhit inancı hakkında
➤➤ İnsan yapısından kaynaklanan sebepler doğru ve sağlam bilgi vermeyi,
➤➤ Siyasi sebepler
➤➤ Sosyal sebepler ➤➤ İslam inanç esaslarına yöneltilen eleştirileri gi-
➤➤ Coğrafi sebepler dermeyi,
➤➤ Kültürel sebepler
➤➤ Dini metinlerden kaynaklanan sebepler ➤➤ Batıl inançların neler olduğunu tespit ederek
Müslümanları bu konuda bilgilendirmeyi amaç
edinmişlerdir.

• Maturidilik
• Eşarilik

83

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Yorumlar

➤➤ İslam Düşüncesinde Fıkhî Yorumlar ➤➤ Alevilik-Bektaşilikle İlgili Temel Kavramlar
İslam tarihinde ibadetler ve günlük yaşam ile ilgili Cem: Toplanma, birleşme, birlik olma, bir araya
ortaya çıkan yorumlardır. gelerek ibadet ve dua etme.

FIKIH Cemevi: Cem için bir araya gelen kimselerin top-
İslam’ın, bireysel ve toplumsal hayata ilişkin, landığı yere verilen isim.
ibadetler, ticaret, evlilik, boşanma, aile hu-
kuku, miras vb. hükümlerini dayanaklarıyla Âyin: Çeşitli tekke ve tarikatların hareket ve musiki
birlikte ortaya koyan ilim dalıdır. unsurlarını içeren dinî törenlerine verilen isim.

Fıkhi yorumlar; Dede: Cem ayinlerini yöneten kimse.
➤➤ İbadetlerin nasıl yapılacağını ayrıntılı bir şekilde
Musahiplik: Evli olan iki kişinin aileleriyle birlikte
açıklamayı, dedenin huzurunda kurban keserek hayat boyu
➤➤ Miras, ticaret, evlilik gibi hususlarda Kur’an ve yol kardeşi olmaya söz vermesi.

sünnete dayanarak açıklamalarda bulunmayı Semah: Ceme katılanların Allah’a sevgi ve bağlılık
amaç edinmişlerdir. duygusuyla onun güzel isimlerinden herhangi biri-
ni söyleyerek ayakta dönmesi.
3. İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar
Ahlaki konularla ilgili yorumlardır. Gülbank: Alevilik-Bektaşilikte duaya verilen isim.

TASAVVUF Lokma duası: Pişirilen yemeklerin sofraya ge-
Daha çok İslam’ın manevi ve ahlaki boyu- tirilmeden önce dedeye sunulduğunda dede
tunu ön plana çıkaran, kalbe Allah sevgisini tarafından yapılan duaya verilen isim.
yerleştirmeyi amaç edinen bir düşünce akı-
mıdır. Bu düşünce akımı Hz. Peygamberin Hızır orucu: Alevilik-Bektaşilikte Şubat ayının
yaşantısına uygun bir hayat tarzının Müslü- 13,14 ve 15. günlerinde tutulan oruç.
manlar arasında hâkim olmasını ister. Sade
bir şekilde yaşamaya önem verir. İnsanı ah- Muharrem orucu: Alevilik-Bektaşilikte Muharrem
laki yönden yüceltmeyi, böylece ona Allah’ın ayının ilk on iki gününde tutulan oruç.
sevgisini kazandırmayı amaç edinir.
“Allah seni özgür yaratmışken başkasının kö-
Tasavvufi yorumlar; lesi olma”
➤➤ Kalbe Allah sevgisini yerleştirmeyi,
➤➤ Müslümanların ahlakını güzelleştirmeyi, Hz. Ali
➤➤ Hz. Peygamberin ahlakının ve hayat tarzının “Kusur bulmak için bakma birine, bulmak için
bаkаrsаn bulursun, kusuru örtmeyi marifet edin
örnek alınmasını amaç edinmişlerdir. kendine. İşte o zaman kusursuz olursun.”

• Yesevilik Mevlana Celaleddin Rumi
• Kadirilik “Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol
• Mevlevilik Öyle mazlum yolda kalsa, yoldaşı ol”
• Nakşibendîlik
• Alevilik-Bektaşilik Ahmet Yesevi
“Allah’ı tanıyan O’nu sever. O’nu seven O’na
uyar.”

Abdülkâdir Geylanî
“İbadet on kısımdır, dokuzu helal rızık aramak-
tır. Diğer kısmı sâlih amel ve ibadetlerdir.”

Muhammed Bahaeddin Nakşibend

84

7. Sınıf Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri

Etkinlik 19

Kazanım: 7.5.1. Dinin farklı yorum biçimleri olabileceğinin farkına varır.

1. Din ve din anlayışı ile ilgili aşağıda yer alan yargıların doğru ya da yanlış olduğuna ka-
rar vererek uygun kutucuklara “D” veya “Y” işareti koyunuz.

a. D Din vahiy yoluyla bildirilen kurallardan oluşur.
b. D Din anlayışı insanların bakış açılarına göre oluşur.
c. D Din akıl sahiplerine hitap eder.
d. Y Din anlayışı aklını kullanamayanlara hitap eder.
e. D Din değişmez.
f. D Din anlayışı zamana ve duruma göre değişebilir.
g. Y Din bireysel ve bölgeseldir.
h. Y Din anlayışı evrenseldir.
i. D Dinin temel kaynakları Kur’an ve sünnettir.
j. D Din anlayışı Hz. Peygamberin vefatından sonra ortaya çıkmıştır.
k. D Din tektir.
l. D Din anlayışı birden fazla olabilir.
m. Y Din, Allah tarafından gönderilen öğütlerin insanlar tarafından içinde bulundukları

şartlara göre algılanma ve yorumlanma biçimidir.
n. Y Din anlayışı, Allah tarafından peygamberler aracılığı ile gönderilen, insanların

dünyada ve ahirette mutlu olmalarını amaçlayan ilahî kurallar bütünüdür.

2. Din anlayışındaki yorum farklılıklarının sebeplerini yazınız.

Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri
1. İnsan yapısın dan kaynak lanan sebep ler
2. Dini metinlerden kaynaklanan sebepler
3. Sosyal sebepler
4. Kültürel sebepler
5. Coğrafi sebepler
6. Siyasi sebepler

85

7. Sınıf Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri

Etkinlik 219

3. Aşağıda yer alan açıklamaların din anlayışındaki yorum farklılıklarının sebeplerinden
hangisine ait olduğunu belirleyerek karşılarına yazınız.

Açıklamalar Sebepler
Coğrafi sebepler
İslam dini, sıcak ve kurak bir bölgede doğmasına rağmen kısa bir süre
içerisinde birçok farklı iklim ve bölgeye ulaşmıştır. Akdeniz sahillerin-
deki iklim ile Kafkasya ve Orta Asya’daki iklim birbirlerinden farklıdır.
Hindistan’ın yağmur ormanlarından oluşan yapısı ile kurak ve sıcak
bir iklime sahip olan Arap Yarımadası da birbirinden ayrı özelliklere
a. sahiptir. Farklı bölgelerde yaşayan Müslümanların yaşam şekilleri ve
ihtiyaçları da bulundukları bölgenin özel koşullarından etkilenmiştir.
Dolayısıyla farklı bölgelerde yaşam biçimlerindeki çeşitlilik dinin uygu-
lamaya yönelik alanlarına yansıyarak değişik yorum ve uygulamaların
ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

Hz. Peygamber ve dört halife döneminde meydana gelen bazı siyasi
olayların farklı şekillerde yorumlanması Müslümanlar arasında çeşitli
mezheplerin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Örneğin, Hz. Muham-
b. med (s.a.v)’in vefatından sonra kimin halife olacağıyla ilgili tartışmalar, Siyasi sebepler

ileri sürülen görüşler ve her görüşün ayet ve hadislerle ispat edilme
çabaları birçok mezhebin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

İslam dini kısa bir zaman içinde Arap Yarımadası’nın dışına yayılmış
ve Hristiyanlık, Yahudilik, Mecusilik ve Zerdüştlük gibi inançlar yay-
gın bir şekilde bulunduğu Suriye, İran, Irak, Mısır gibi bölgeler İslam
coğrafyasının bir parçası hâline gelmiştir. Müslümanlar fethettikleri bu
bölgelerde karşılaştıkları din ve inanç mensuplarıyla bir arada yaşa-
mak durumunda kalmışlardır. Dolayısıyla bazı Müslümanlar yaşadıkları
c. coğrafyadaki örf, âdet, gelenek ve kültürlerinden etkilenerek İslam Kültürel sebepler
dininin anlaşılmasında ve yorumlanmasında farklı bir yaklaşım benim-
semişlerdir. İslam dinini yeni benimseyen Müslümanlar dinî konuları
anlamada ve yorumlamada önceki din, örf ve âdetlerinin etkisinden
tamamen kurtulamamışlardır. Bu durum dinin anlaşılmasında farklı yo-
rumların ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Kur’an-ı Kerim’de müteşabih olarak isimlendirilen ve farklı şekiller-
de anlaşılan ifadeler vardır. Ancak Kur’an’ın tamamı göz önünde
bulundurulduğunda doğru anlaşılması mümkün olan bu ifadelerle il-
gili yapılan açıklamalar yorum farklılığına zemin hazırlamıştır. Mesela
Kur’an’da, “Allah’ın eli” ve “Allah’ın yüzü” gibi ifadeler yer almaktadır. Dini metinlerden
d. İslam âlimlerinden bazıları bu ifadeleri herhangi bir yoruma tabi tutma- kaynaklanan sebepler

dan olduğu gibi anlayarak Allah’ın, insan gibi eli ve yüzü olduğunu ileri
sürerken bazı âlimler de bu ifadeleri “Allah’ın kudreti” ve “Allah’ın zatı”
şeklinde yorumlamayı tercih etmişlerdir.

Her insan birbirinden farklı yapıya ve özelliklere sahiptir. İnsanların dış
görünüşleri nasıl birbirlerinden farklıysa kişilikleri, huyları ve düşün-
me yetenekleri de farklıdır. İnsanlardan bazıları dinin şekil boyutunu İnsan yapısından
e. önemserken bazıları da dinin verdiği mesajları ön planda tutabilir. Bu kaynaklanan sebepler

durum da dinin anlaşılmasında ve yaşanmasında farklılıkların oluşma-
sına neden olur.

Toplumlar sürekli gelişmekte ve değişmektedir. Ayrıca her toplumun
kendine has bir yapısı ve kuralları vardır. Toplumların farklı özellikleri
dini meselelerin yorumlanmasında da farklılıklara sebep olur. İslam ta-
f. rihinde değişik toplumsal şartların etkisiyle yeni dinî anlayışların ortaya Sosyal sebepler

çıktığı görülmektedir.

86

7. Sınıf Din Anlayışındaki Yorum Farklılıklarının Sebepleri KKT - 19 

1. Din anlayışıyla ilgili aşağıdaki yargılardan han- 4. I. Müslümanlar arasındaki farklı görüşler, din
gisi yanlıştır? anlayışında değişik yorumların ortaya çıkma-
A) Vahiy kaynaklıdır. sında etkili olmuştur.
B) Düşünce zenginliğidir.
C) Din değil dinin yorumudur. II. Din anlayışındaki yorum farklılıkları, Hz.
D) İnsan ürünü olup değişime açıktır. Muhammed (s.a.v)’in vefatından sonra ortaya
çıkmıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi farklı din anla-
yışlarının oluşmasının nedenleri arasında III. Din anlayışındaki yorum farklılıklarının birden
gösterilemez? fazla sebebi vardır.
A) Yeni Müslüman olan bazı milletlerin eski inanç
ve adetlerinden etkilenmeleri Din anlayışı ile ilgili numaralandırılmış ifadele-
B) İslam coğrafyasının genişlemesi rin hangileri doğrudur?
C) Müslümanlar arasında dinin temel ilkelerinde
şüphelerin oluşması A) I ve II B) I ve III
D) Sosyal hayatın sürekli bir değişme, gelişme ve C) II ve III D) I, II ve III
yenilenme içinde olması
5. Alanında uzman bir din bilgininin fikir ve gö-
rüşlerini benimseyen insanların meydana
getirdiği dini ekollere verilen isim aşağıdaki-
lerden hangisidir?

A) İtikat B) Fıkıh
C) Mezhep D) Hadis

3. Müslümanlar arasında farklı yorumların ortaya 6. Din anlayışındaki farklılıklarla ilgili;
çıkmasının sebeplerinden biri de kültürel etkile-
şimlerdir. I. Bu farklılıklar birer zenginlik olarak görülmeli,
II. Bu farklılıklardan yalnızca biri doğru kabul
Buna göre
edilmeli,
I. Hz. Peygamberin ibadetlerde kolaylık ilkesini III. Bu farklılıklar Müslümanların kardeşliğini
benimsemesi,
engellememeli,
II. İnsanların anlayış ve düşüncelerinin birbirin-
den farklı olması, verilen yargılardan hangileri doğrudur?

III. İslam’ın farklı coğrafyalara yayılması,

verilenlerden hangilerinin kültürel etkileşime
neden olduğu söylenebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve III D) II ve III C) I ve III D) II ve III

87

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri

Etkinlik 120

Kazanım: 7.5.2. İslam düşüncesinde ortaya çıkan yorum biçimlerini sınıflandırır.

1. İslam düşüncesindeki yorum biçimleri üç farklı alanda ortaya çıkmıştır. Bu yorum bi-
çimlerini aşağıdaki şemada yer alan boşluklara yazınız.

İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri

• İtikadî Yorumlar • Fıkhî Yorumlar • Tasavvufi Yorumlar
• Maturidîlik • Hanefilik • Yesevilik
• Eş’arîlik • Malikîlik • Kadirilik
• • Şafiîlik • Mevlevilik
• • Hanbelîlik • Nakşibendilik
• • • Alevilik-Bektaşilik
•

2. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları altta verilen uygun kavramlarla doldurunuz.

a. İslam kültüründe dinî ilimlerde yetkin olan bir din bilgininin, dinin ayrıntılarıyla ilgi-

li konularda, kendine özgü kural ve metotla meydana getirdiği görüşler toplamına

mezhep denir.

b. İnsanların dünyada ve ahirette mutlu olmaları için Allah’ın göndermiş olduğu kuralların

hepsine kesin bir şekilde inanmasına itikat denir.

c. Maturidilik inançla ilgili yorum biçimlerinden biridir.

d. Fıkhi yorumlar ibadetlerle ilgilidir.

e. İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin görüşleri etrafında oluşan fıkıh ekolü Hanefilik
mezhebidir.

f. Hanbelilik Ahmed b. Hanbel’in görüşleri etrafında oluşan ve ona nispet

edilen mezhep ve fıkıh ekolüdür.

Hanefilik Maturidilik itikat mezhep Hanbelilik Fıkhi

88

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri

Etkinlik 20

3. İslam düşüncesinde ortaya çıkan yorum biçimleri ve mezheplerle ile ilgili aşağıda yer
alan bilgilerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek uygun kutucuklara “” işareti

koyunuz.

Bilgi Doğru Yanlış
a. Eşarilik fıkhi yorumlardan biridir. 

b. Meleklere inanmak İslam inanç esasları arasında yer alır. 

c. İmam Maturidi, Türkistan’daki Semerkant şehrine bağlı Maturid 
köyünde doğmuştur.

d. Şafiilik fıkhi yorumlardan biridir.

e. “Kitabu’t-Tevhit” isimli eserin yazarı Ahmed b. Hanbel’dir. 

f. Malikilik itikadi yorumlardan biridir. 

g. Namaz ve oruçla ilgili meseleler itikadi yorumların konusudur. 

h. Hanefilik ülkemizde yaygın olan mezheplerden biridir. 

i. Malikilik mezhebi Afrika ülkelerinde yaygındır. 

j. Malik b. Enes itikadi mezheplerden birinin kurucusu kabul edilir. 

k. Eşarilik mezhebinin görüşlerine göre büyük günah işleyen günahı 
helal saymadıkça dinden çıkmaz. 

l. Maturidilik mezhebine göre cennetlikler ahirette Allah’ı görecek-
lerdir.

m. Hacca gitmek İslam’da yer alan temel ibadetlerdendir.

n. Şafiilik mezhebi ülkemizde yaygın değildir. 

o. Hz. Muhammed (s.a.v)’in peygamberliği konusunda mezhepler 
arasında farklılıklar yoktur.

89

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Yorum Biçimleri KKT - 20 

1. Aşağıdakilerden hangisi fıkhi yorumlardan bi- 4. İslam’ın bireysel ve toplumsal hayata ilişkin hü-
ridir? kümlerini bilmeyi ifade eder. Bu alanlarla ilgili ilim
dalının da adıdır.
A) Malikilik B) Yesevilik
C) Maturidilik D) Mevlevilik Açıklaması yapılan kavram aşağıdakilerden
hangisidir?

A) Ahlak B) Fıkıh
C) İtikat D) Kelam

2. • Asıl adı Numan b. Sâbit’tir. 5. • İmam Muhammed b. İdris eş-Şafii’nin görüşleri
etrafında oluşan ve ona nispet edilen bir mez-
• Görüşleri Müslüman Türkler arasında etkili ol- hep ve fıkıh ekolüdür.
muştur.
• Ülkemizde Anadolu’nun doğu kesiminde yayıl-
• İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed en mıştır.
önemli öğrencilerindendir.
Bu bilgilerin ait olduğu mezhep aşağıdakiler-
Bu bilgilerin ait olduğu İslam bilgini aşağıdaki- den hangisidir?
lerden hangisidir?

A) İmam Şafii B) Ebu Hanife A) Malikilik B) Hanbelîlik
C) İmam Eşari D) Malik b. Enes C) Maturidilik D) Şafiilik

3. Maturidilik mezhebine göre; 6. • “Müsned” isimli hadis kitabının yazarıdır.
• Bağdat’ta doğmuştur.
I. Allah, akılla bilinir fakat dinî emir ve ibadetler • Görüşleri etrafında oluşan ve ona nispet edilen
ise akılla bilinemez. bir fıkhi mezhep vardır.

II. Cennete giden müminler Allah’ı görecektir. Bu bilgilerin ait olduğu İslam bilgini aşağıdaki-
III. Büyük günah işleyenler günahın haram olu- lerden hangisidir?

şunu inkâr etmezse dinden çıkmaz. A) Ebu Hanife
B) Malik b. Enes
verilen yargılardan hangileri doğrudur? C) Ahmed. B. Hanbel
D) Maturidi
A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III

90

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar

Etkinlik 21

Kazanım: 7.5.3. Kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumları ayırt eder.

1. Aşağıda verilen bilgilerin tablonun altında yer alan tasavvufi yorumlardan hangisine ait
olduğunu belirleyerek karşılarına yazınız.

Bilgi Tasavvufi Yorumlar
Yesevilik
Hoca Ahmet Yesevi’nin düşünceleri etrafında oluş-
muştur. Bu düşüncede insanı sevme, hak ve hukuka Nakşibendilik
a. riayet etme, rızkı helal yollardan kazanma, misafire
Alevilik-Bektaşilik
ikramda bulunma, cömert olma önemli ilkelerdendir.
Mevlevilik
Muhammed Bahaeddin’in düşünceleri etrafında olu- Kadirilik
şan tasavvufi bir yorumdur. Bu düşüncede kişinin
kötülüklerden uzak kalması için Allah’ı çokça anması
b. gerektiği üzerinde durulur. Ayrıca dünyevi işlerle il-
gilenirken aşırı isteklerden uzak durmak, dinin emir
yasaklarına titizlikle uymak, her an Allah’ı hatırlamak
ve anmak temel ilkeleridir.

Hz. Muhammed (s.a.v) ve onun ehl-i beytine derin
bir muhabbet ve sevgi vardır. İslam’ın ahlaki ilkeleri
üzerinde önemle durulur. Rehber olarak kabul edi-
len dede ve babalar, Hacı Bektaş Veli Hazretlerinin
c. öğütleri ile mensuplarına tavsiyelerde bulunur. Bu

düşüncenin en önemli özelliği, farklılıkları kaynaştır-
mak ve ibadetleri şekilden çok samimiyetle yapmayı
hedeflemesidir.

Mevlânâ Celaleddin Rumi’nin görüşleri çerçevesin-
de oluşmuş tasavvufi bir yorumdur. Bu düşüncede
İslam’ın sevgi ve müsamaha içeren ilkeleri önemlidir.
d. Ayrıca dervişlerin musiki eşliğinde bir ellerinin içini

göğe, diğerini yere doğru döndürerek yaptıkları se-
ma önemli törenlerinden biridir.

Abdülkadir Geylani’nin düşünceleri etrafında oluş-
muş tasavvufi bir yorumdur. Bu düşünceye göre
insan güzel özelliklere sahip olmak için çalışmalı, di-
e. nin emir ve yasaklarına uymalı, yardımsever olmalı,

verdiği söze sadık kalmalı, dünya malına tamah et-
memeli, kibirlenmemelidir.

Mevlevilik Alevilik–Bektaşilik Nakşibendîlik

Kadirilik Yesevilik

91

7. Sınıf İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar KKT - 21 

1. “Ruhi ve manevi yönünü öne çıkaran, insana Al- 4.
lah’ı görüyormuşçasına bir ibadet ve davranış İslam düşüncesinde ortaya
bilinci kazandırmayı hedefleyen düşünce biçimi” çıkan tasavvufi yorumların
olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden ilgilendiği alan aşağıdakiler-
hangisidir? den hangisidir?

A) Fıkıh B) Kelam
C) Tasavvuf D) Hadis

A) Ahlak B) İnanç
C) İbadet D) Tarih

2. Divan-ı Hikmet isimli eserin yazarı aşağıdaki- 5. Kadirilikte yer alan;
lerden hangisidir?
I. Sözünde durmak
A) Ebu Hanife II. Yoksulların hizmetine koşmak
B) Ahmet Yesevi III. Dünya malına tamah etmemek
C) Mevlana
D) Abdülkadir Geylani ilkelerinden hangilerinde insanların kanaatkâr
olması gerektiği vurgulanmaktadır?

A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) I ve III

3. I. İslam inanç esaslarını açıklamak 6. Mevleviliğe göre aşağıdakilerden hangisi
II. Müslümanları güzel ahlaklı olmaya özendir- insanı mutluluğa götüren değerlerden biri de-
mek ğildir?
III. Kalbe Allah sevgisini yerleştirmek

Numaralandırılmış ifadelerden hangileri ta-
savvufi yorumların amaçları arasındadır?

A) Yalnız I B) Yalnız III A) İyi niyet B) Yardımlaşma
C) I ve II D) II ve III C) Kibir D) Adalet

92

7. Sınıf Alevilik-Bektaşilik

Etkinlik 22

Kazanım: 7.5.4. Alevilik-Bektaşilikle ilgili temel kavram ve erkânları açıklar.

1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları altta verilen uygun kavramlarla doldurunuz.

a. Cem için bir araya gelen kimselerin toplandığı mekâna cemevi denir.

b. Çeşitli tekke ve tarikatlarda yapılan, hareket ve musiki unsurlarını taşıyan dinî merasim-
lere âyin denir.

c. Alevilik-Bektaşilikte iki ailenin birlikte dedenin huzurunda kurban keserek hayat boyu

“yol kardeşi” olmaya söz vermesine musahiplik denir.

d. Ceme katılanların Allah’a sevgi ve bağlılık duygusuyla O’nun güzel isimlerinden herhangi

birini anarak ayakta dönmesine semah denir.

e. Gülbanklara başlarken Bismişah ifadesi söylenir.

f. Alevilik-Bektaşilikte pişirilen yemekler sofraya getirilmeden önce yapılan duaya

lokma duası adı verilir.

g. Alevilik-Bektaşilikte Şubat ayının 13,14 ve 15. günlerinde tutulan oruca

hızır orucu adı verilir.

h. Alevi-Bektaşiler, Hz. Hüseyin’in (r.a.) bazı aile fertleriyle birlikte Kerbela’da şehit edilmesi

dolayısıyla muharrem ayının onuncu gününü yas günü kabul ederler.

i. Ceme katılanlara yardımcı olan, dedenin olmadığı zamanlarda onun yerine cemleri idare

eden ve dedenin en yakın yardımcısı konumunda olan kişilere rehber

denir.

j. Hz. Ali’ye (r.a.) bağlılık ve Ehl-i Beyt yolundan gitme anlayışını esas alan, inancını Hoca

Ahmet Yesevi’nin ve Pir Hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin temel öğretisi sayılan “şeriat, tari-

kat, marifet ve hakikat olarak bilinen Dört Kapı-Kırk Makam” ilkelerine göre uygulayan

kimseye Alevi-Bektaşi denir.

musahiplik lokma hızır Alevi-Bektaşi
âyin muharrem cemevi Bismişah
semah
rehber

93

7. Sınıf Alevilik-Bektaşilik

Etkinlik 22

2. Alevilik-Bektaşilik ile ilgili aşağıda yer alan bilgilerin doğru ya da yanlış olduğuna karar
vererek uygun kutucuklara “” işareti koyunuz.

DY Bilgi

a.  Alevilik-Bektaşilikte ceme katılan canlara su, şerbet vb. içecekler da-
b.  ğıtan kişiye “sakka” adı verilir.

c. Musahiplik uygulamasının kökeni Hz. Muhammed dönemindeki en-
sar-muhacir kardeşliğine dayanmaktadır.
d. 
e.   Alevilik-Bektaşilikte cemi yöneten, cenaze, nikâh, sünnet, ad koyma
f. 
vb. törenlere öncülük eden kişiye “sofracı” denir.
g. Alevilik-Bektaşilikte dua sözcüğünün yerine “gülbank” ifadesi kulla-
nılır.
On iki hizmet, Hz. Ali başta olmak üzere onun soyundan gelen on iki
imamı temsil etmektedir.
İkrar cemi, kişinin, bütün aşırı isteklerinden, dünyalık geçici hevesler-
den uzak olmak kaydıyla Alevi öğretisini benimseyip bu yola girmesi
için yapılmaktadır.

 Görgü cemi her hafta yapılan bir cemdir.

h.  Abdal Musa cemi her yıl sonbaharda dargınların barıştırılması, birlik
i.  ve beraberliğin sağlanması amacıyla yapılır.
Bektaşilikte cemevi yerine “meydan evi” ifadesi kullanılır.

j.  Alevilik-Bektaşilikte, üzerinde kul hakkı bulunan bir kimsenin ceme
katılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

k.  Alevilik-Bektaşilikte duaların sonunda “Allah Allah” lafzı söylenir.

l.  Alevi-Bektaşiler, Muharrem ayının tamamını oruçlu geçirirler.

m.  Peygamberimizin kızı Hz. Fatıma, damadı Hz. Ali ve bunların evlatları
n.  olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ehl-i beyt olarak bilinir.

o. Alevilikte hizmetlerini yerine getiren kişilerin ailelerini, soylarını nitele-
mek üzere “ocak” kavramı kullanılır.

 Alevilik-Bektaşilikte ramazan ayında tutulan oruca “Hızır orucu” adı
verilir.

94

7. Sınıf Alevilik-Bektaşilik KKT - 22 

1. Aşağıdakilerden hangisi Alevilik-Bektaşilik ile 4. Alevilik-Bektaşilikte genellikle Şubat ayının
ilgili kavramlardan biri değildir? 13, 14 ve 15. günlerinde ve Muharrem ayında
yapılan ibadet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sema
B) On iki hizmet A) Hac B) Semah
C) Razılık C) Gulbank D) Oruç
D) Muharrem orucu

2. Günümüzde cemevleri ile ilgili, 5. Aşağıdakilerden hangisi musahiplik ile doğru-
dan ilişkilendirilemez?
I. Tasavvufi sohbetler yapılmaktadır.
II. Yoksullara yemek dağıtılmaktadır. A) Paylaşma ve yardımlaşma
III. Alevi olmayanlar girememektedir. B) Yol kardeşliği
C) Lokma duası
verilenlerden hangileri söylenebilir? D) Ensar-muhacir

A) Yalnız I B) Yalnız III
C) I ve II D) II ve III

3. Alevilik-Bektaşilikte üzerinde kul hakkı bulu- 6. Her yıl sonbaharda küskünlerin barıştırılması
nanların ceme katılması uygun bulunmaz. Cem ve toplumsal barışın sağlanması için yapılan
başlamadan dede, orada bulunanlara birbirle- ceme verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
rinden razı olup olmadıklarını sorar. Herhangi bir
kul hakkı varsa hak sahibine iade edilir ve helallik A) Abdal Musa cemi
alınır. B) Görgü cemi
C) İkra cemi
Bu parça Alevilik-Bektaşilikte yer alan aşağı- D) Dârdan indirme cemi
daki uygulamalardan hangisi ile ilgilidir?

A) Musahiplik

B) Razılık ve kul hakkının sorulması

C) Semah

D) Lokma duasının yapılması

95

7. Sınıf Ünite Genel Değerlendirme: Bulmaca Etkinliği

D

E

DV

KEL AM

BM G AH
Ü Dİ
KURAN L İY

HT B M RD

S AU H AN E F İ L İ K

E RR N Z LN T

MUSAH İ P LİK H İ A

AE D E KO N Y A S

Mİ İP EA

A T SV

HANBE Lİ LİK CEM E V İ

K VU

Yukarıdan Aşağıya A İF

1 Alevilik- Bektaşilikte cemi yöneten kişi. TL
2 Peygamberler aracılığıyla insanlara, hayatın hangi il-
İ
kelere göre yönlendirilmesi ve nelere uyup nelerden
sakınılması gerektiğini bildiren ilahî bilgi, bu bilginin FI K IH
gönderiliş tarzı.
I
3 Abdülkadir Geylani’nin düşünceleri etrafında oluşmuş
tasavvufi yorum. Z

4 Alevilik-Bektaşilikte duaya verilen isim. I
5 Muhammed Bahaeddin Nakşibend’in türbesinin bu-
R
lunduğu Özbekistan kenti.
6 İtikadi mezheplerden birinin kurucusu kabul edilen ve Soldan Sağa

“Kitabu’t-Tevhit” isimli eserin yazarı olan İslam bilgini. 3 İslam dininin inanç esaslarını konu edinen ve ayrıntılı
8 Aynı din içindeki görüş, yorum ve anlayış farklılıkları bir şekilde açıklayan ilim dalı.

nedeniyle ortaya çıkan oluşumları ifade eden kavram. 7 İslam dininin temel kaynağı.
9 Allah tarafından peygamberler aracılığı ile gönderilen, 11 İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin görüşleri etrafında olu-

insanları kendi istek ve iradeleri ile hayırlı olan şeylere şan fıkıh ekolü.
sevk eden ilahî kurallar bütünü.
10 Mevlevilik düşüncesinde, musiki eşliğinde ve belli bir 13 Alevilik-Bektaşilikte evli olan iki kişinin aileleriyle birlik-
düzen içerisinde yapılan, insanın kulluk şuuruna ulaş- te dedenin huzurunda kurban keserek hayat boyu yol
masını temsil eden törene verilen isim. kardeşi olmaya söz vermesi.
12 İslam’ın ruhi ve manevi yönünü öne çıkaran, insana
Allah’ı görüyormuşçasına bir ibadet ve davranış bilinci 15 Mevlânâ'nın türbesinin bulunduğu şehrimiz.
kazandırmayı hedefleyen düşünce biçimi. 18 Kurucusu Ahmet b. Hanbel olan fıkhi yorum.
14 Alevi-Bektaşi cemlerinde ceme katılanların Allah’a 19 Alevilikte cem ayininin yapıldığı mekana verilen isim.
sevgi ve bağlılık duygusuyla O’nun güzel isimlerinden 20 İslam’ın, ibadetler, ticaret, evlilik, boşanma, aile huku-
herhangi birini anarak ayakta dönmesi.
16 Hoca Ahmet Yesevi’nin düşünceleri etrafında oluşmuş ku, miras vb. hükümlerini dayanaklarıyla birlikte ortaya
tasavvufi yorum. koyan ilim dalı.
17 Kişinin, dünyada ve ahirette mutlu olması için Allah’ın
göndermiş olduğu kuralların hepsini kesin bir şekilde
kabullenmesi ve hiçbir ayrım yapmadan hepsine inan-
ması.

21 Alevilik-Bektaşilikte Şubat ayının 13,14 ve 15. günle-
rinde tutulan oruç. (..................orucu)

96