โกปี๊ (กาแฟโบราณ)

KOPI

โกป

(กาแฟโบราณ)

จงั หวัดยะลา

จั ด ทาํ โ ด ย
น า ง ส า ว นู สี ล า ยู ม ะ โ ซ

สั ง กั ด ศู น ย์ บ ร ร ณ ส า ร ส น เ ท ศ

สํา นั ก วิ ท ย บ ริ ก า ร แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ยี ส า ร ส น เ ท ศ
ม ห า วิ ท ย า ลั ย ร า ช ภั ฏ ย ะ ล า

ก

คํานาํ

มหาวทยาลยั ราชภัฏยะลาเปนสถาบนั อดุ มศกึ ษาเพอื การพัฒนาทอ้ งถนิ
โดยเฉพาะในเขตจังหวดั ชายแดนภาคใตข้ องไทย (ยะลา ปตตานี นราธิวาส) มพี ันธกจิ
สําคญั ไดแ้ ก่ การผลิตบณั ฑิตให้มคี ณุ ภาพ ตรงตามความตอ้ งการของตลาดแรงงาน การ
บรการแก่สงั คม การวจยั การทาํ นุบํารุงศิลปวฒั นธรรม การพัฒนาครูและบคุ ลากร
ทางการศกึ ษา การเสรมสร้างสงั คมสมานฉนั ท์ และการพฒั นาองคก์ รคุณภาพ และยังได้
จัดตัง “ศนู ยส์ ่งเสรมและพฒั นาท้องถนิ ” เพือทาํ หนา้ ทหี ลกั เปนศนู ย์รวม หรอคลงั ข้อมูล
ดา้ นการเชือมโยงองคค์ วามรู้ของอาจารยก์ บั การพัฒนาพนื ทสี ามจังหวดั ชายแดนภาคใต้
และขับเคลอื นการพัฒนาทอ้ งถนิ และสนองพระบรมราโชบายด้านการศกึ ษาของสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที 10 ให้มปี ระสิทธิภาพ โดยในป 2561 ศนู ย์สง่ เสรมและพฒั นาท้อง
ถินไดด้ ําเนนิ งาน 5 โครงการภายใตพ้ ระราโชบาย ประกอบดว้ ย 1) โครงการบรู ณาการ
พนั ธกจิ สัมพนั ธเ์ พอื แกป้ ญหาความยากจนของประชาชนในทอ้ งถนิ 2) โครงการยก
ระดบั ผลติ ภณั ฑ์ชุมชน OTOP 3) โครงการสง่ เสรมความรักความสามัคคี ความมี
ระเบียบวนัยเข้าใจในสิทธหิ น้าทขี องตนเองและผอู้ นื 4) โครงการพัฒนาทกั ษะภาษา
องั กฤษศตวรรษที 21 สาํ หรับนกั ศกึ ษาครูในมหาวทยาลยั ราชภัฏ และ 5) โครงการยก
ระดบั คุณภาพการเรยนรู้ด้านการอา่ นการเขยี นและการคิดวเคราะหข์ องนกั เรยนในระดับ
การจัดการศกึ ษาขันพืนฐาน นอกจากการดาํ เนินงานพัฒนาท้องถินของหน่วยงานภายใน
มหาวทยาลยั แล้ว

มหาวทยาลัยราชภัฏยะลายังร่วมมือกับมหาวทยาลยั นราธิวาสราชนครนทร์ในการ
ดาํ เนินการวจยั เพอื การพัฒนาท้องถนิ โดยไดด้ าํ เนนิ โครงการวจยั เชงิ ปฏิบัตกิ ารแบบมี
สว่ นร่วมเพือพัฒนากลุ่มผลิตโกป (กาแฟโบราณ) อาํ เภอเบตง จังหวดั ยะลา โดยไดร้ ับ
การสนบั สนนุ ทุนวจยั จากสาํ นกั งานกองทุนการวจยั (สกว.) ภายใต้นโยบายรัฐบาล
สามเหลยี มมันคง มงั คงั ยงั ยนื ซงึ เปนหนงึ ในชุดโครงการวจัยเพอื สนับสนุน ยุทธศาสตร์
การพฒั นาพืนทีเมอื งตน้ แบบสามเหลียมมนั คง มังคัง ยงั ยนื โดยสถาบันวจยั และพฒั นา
ร่วมกับหน่วยบรู ณาการวจัยและความร่วมมือเพอื พฒั นาเชงิ พนื ที (ABC) สํานกั งาน
กองทนุ สนบั สนนุ การวจัย (สกว.) เพอื แกป้ ญหาใน 3 ด้าน คอื 1.วตั ถุดบิ 2.การจัดการ
กลุ่มใหเ้ ขม้ แข็ง 3.การจัดการดา้ นธุรกิจกลุ่มวสาหกิจชุมชนใหย้ งั ยนื ทีมวจยั จึงไดข้ บั
เคลอื นการพัฒนาชมุ ชนของอาํ เภอเบตง ซงึ เปนเมอื งสาํ คัญทางเศรษฐกิจเมอื งหนงึ ใน
สามจงั หวดั ชายแดนใต้ ใหม้ คี วามหลากหลายทางวฒั นธรรมทีผสมผสานไดอ้ ยา่ งลงตัว
นอกจากการสง่ เสรมการลงทุนจากนกั ลงทนุ ทังในไทยและตา่ งชาตแิ ลว้ แนวทางอีกรูป
แบบหนึงทจี ะทาํ ใหเ้ บตงสามารถขบั เคลอื นมิตทิ างเศรษฐกจิ ให้ยงั ยืน คอื การบรู ณาการ
งานวจัยของนักวชาการกบั องคค์ วามรู้ทีเปนทนุ เดมิ ของชาวบา้ น ซึงจะทาํ ให้เกดิ การ
พัฒนาคน พฒั นางานสอดคล้องกบั ความต้องการของคนในพืนทไี ดอ้ กี ด้วย

ข

สํานักวทยบรการและเทคโนโลยสี ารสนเทศได้พฒั นาระบบคลังปญญา เพือเปนแหลง่
สารสนเทศของมหาวทยาลยั โดยได้มีการจดั เกบ็ เนอื หาเข้าสู่ระบบในเวบ็ ไซต์
http://wb.yru.ac.th/ ซึงแบ่งเนอื หาออกเปน 1) หอประวตั ิมหาวทยาลยั ราชภัฏยะลา
2) ข้อมูลจากคณะ/หนว่ ยงานภายในมหาวทยาลัย 3) เนอื หาสาระท้องถิน ได้แก่
ประวตั ิศาสตร์ อาหาร ประเพณีและศิลปวฒั นธรรม ภมู ปิ ญญาท้องถิน และการท่อง
เทียว ทงั นีขอ้ มูลการพัฒนาท้องถนิ ของมหาวทยาลยั ราชภัฏยะลามีความสาํ คญั เปนอย่าง
ยิง ศนู ยบ์ รรณสารสนเทศ สํานกั วทยบรการฯ จึงไดร้ วบรวมขอ้ มลู เสนห่ ์ของโกป (กาแฟ
โบราณ) ซึงเปนการดําเนนิ การวจยั เพือการพัฒนาท้องถนิ ของมหาวทยาลยั ราชภฏั ยะลา
และจัดทําให้อยูใ่ นรูปแบบหนงั สอื อเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Book)  ทีได้กล่าวถึง
เรองราวของ โกป (กาแฟโบราณ) ทเี ปนผลติ ภัณฑ์ทีสร้างอาชพี และสร้างรายได้ให้กบั
ชมุ ชน ผจู้ ัดทําหวงั วา่ สอื อิเล็กทรอนิกส์ฉบับนจี ะเปนประโยชนต์ อ่ ผูท้ ีสนใจศึกษาเรองโกป
(กาแฟโบราณ) เพอื การพัฒนาอาชพี และขอขอบคณุ คณะวจยั ของมหาวทยาลยั ราชภฏั
ยะลาร่วมกบั มหาวทยาลัยนราธวิ าสราชนครนทร์ในการดําเนนิ การวจยั เพอื การพัฒนา
ท้องถิน โดยไดด้ ําเนินโครงการวจัยเชิงปฏิบตั กิ ารแบบมีสว่ นร่วมเพือพฒั นากลุ่มผลิตโกป
(กาแฟโบราณ) อาํ เภอ  เบตง จงั หวดั ยะลา โดยไดร้ ับการสนบั สนนุ ทุนวจัยจาก
สํานักงานกองทนุ การวจยั (สกว.) ภายใตน้ โยบายรัฐบาลสามเหลียมมันคง มังคัง ยังยืน
ซงึ เปนหนึงในชุดโครงการวจยั เพือสนบั สนุนยุทธศาสตร์การพัฒนาพืนทีเมอื งตน้ แบบ
สามเหลียมมันคง มังคัง ยงั ยนื ทใี ห้ขอ้ มลู เปนอยา่ งดี หากผอู้ า่ นท่านใดมีขอ้ เสนอแนะ
ประการใด ผจู้ ดั ทาํ ขอรับไวด้ ว้ ยความขอบพระคุณยงิ

ผู้จัดทํา
นางสาวนสู ลี า ยมู ะโซ

ค

สารบญั

เรอง หน้า

คํานํา ก
สารบญั ค
ทมี าของ โกป (กาแฟโบราณ) 1
แหลง่ โกป (กาแฟโบราณ)ทมี ีชือเสียงในภาคใต้ 2
ประวตั ิความเปนมาของอาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา 5
6
ประวตั ิความเปนมาของกาแฟ 7
สายพันธุ์กาแฟทีมคี วามสาํ คญั ในเชงิ เศรษฐกิจ 8
การสง่ เสรมการปลกู กาแฟพันธโุ์ รบสั ต้าของหนว่ ย
งานภาครัฐในพืนทีจังหวดั ยะลา 10
งานวจยั เชงิ ปฏิบัตกิ ารแบบมสี ่วนร่วมเพือพัฒนา
กลุ่มผลติ โกป (กาแฟโบราณ) อาํ เภอเบตง 16
จงั หวดั ยะลา
บรรณานุกรม

ทมี าของ โกป (กาแฟโบราณ)

โกป หมายถึง เปนคาํ ทมี าจากภาษาจนี มคี วามหมายวา่ กาแฟ
ถา้ เปนคนจีนสมยั ก่อนมกั จะเรยกกาแฟแบบติดปากวา่ “โกป” ซงึ หมายถงึ
กาแฟโบราณทีมีนาํ สดี ําเขม้ และมรี สขม อาจจะนํามาใสน่ มขน้ หวานหรอใส่
นาํ ตาลอยา่ งเดียวก็ได้ แตล่ ะพนื ทีจะเรยกชอื ของโกปแตกต่างกนั ขนึ อยกู่ ับ
ส่วนผสมและชือกาแฟโกปในพนื ทนี ัน ๆ โกป เปนทีรู้จกั และได้รับความนิยม
อยา่ งแพร่หลายในทอ้ งถินทางภาคใต้ของไทย สงั เกตได้จากวถีความเปนอยู่
ของชาวใต้ โดยเฉพาะในจงั หวดั ตรัง จงั หวดั นครศรธรรมราช จงั หวดั สตูล
และอาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา จะนิยมดมื กาแฟโกปกนั เปนประจําทุกเช้าและ
มกั จะตามดว้ ยขนมหวาน ร้านกาแฟโกปทางภาคใต้จึงมีชอื เสยี ง เปนทีนิยม
อยา่ งแพร่หลายถกู ใจนักทอ่ งเทียวทีมาเยือน และมชี อื เรยกตา่ งกันไป

2

แหลง่ โกป (กาแฟโบราณ)
ทมี ชี ือเสยี งในภาคใต้

เนอื งจากโกป (กาแฟโบราณ) ได้รับความนิยมอยา่ งแพร่หลายใน
จงั หวดั ภายใต้ ได้แก่ จงั หวดั ตรัง จังหวดั นครศรธรรมราช จงั หวดั สตูล
และอําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา ซงึ ในแตล่ ะแหง่ จะมชี อื เรยกทแี ตกตา่ ง
กัน ดงั นี

1.จงั หวดั ตรงั

วา่ ดว้ ยเรอง “โกป” สภากาแฟของคนตรงั สงิ ทชี าวตรงั ใหค้ วาม
นยิ มกนิ กนั มากและตอ่ เนอื งยาวนานจนโดดเดน่ เปนหนงึ ในเอกลกั ษณ์
ของจงั หวดั ซงึ กค็ อื กาแฟ หรอทชี าวบา้ นมกั จะเรยกกนั วา่ “โกป” โดย
กนิ กนั ตงั แตเ่ ชา้ มดื ไปจนสาย เทยี ง บา่ ย เยน็ หวั คาํ ยนั ถงึ ดกึ ดนื อกี ทงั
วฒั นธรรมการกนิ กาแฟของชาวตรงั กย็ งั ไมเ่ หมอื นใครทไี หน เพราะเอาแค่
กนิ กาแฟกบั หมยู า่ ง ปาทอ่ งโก๋ หรอตมิ ซํา กส็ รา้ งความแปลกใจระคน
สงสยั วา่ จะเขา้ กนั ไดอ้ ยา่ งไร แตน่ นั คอื มนตเ์ สนห่ ์ และมนตข์ ลงั ทสี รา้ งชอื
เสยี งกระฉอ่ นไปทวั ประเทศในเวลานี

ความพเิ ศษของรา้ นกาแฟ หรอ “โกป” ไมใ่ ชแ่ คเ่ ปนทฝี ากทอ้ งให้
คลายหวิ เทา่ นนั แตย่ งั เปนแหลง่ ทใี หข้ อ้ มลู ขา่ วสารตา่ ง ๆ ไดเ้ ปนอยา่ งดี
เพราะสมยั กอ่ นในยคุ ทยี งั ไมม่ ที วี การจะรบั ขอ้ มลู ขา่ วสารโดยเฉพาะราคา
ยางพารา พชื เศรษฐกจิ ประจาํ ภาคใต้ วา่ มคี วามเคลอื นไหวอยา่ งไรกต็ อ้ ง
ฟงจากวทยุ ซงึ มกั จะมอี ยตู่ ามรา้ นรบั ซอื ยางพารา จงึ ทําใหร้ า้ นกาแฟ กบั
รา้ นรบั ซอื ยางพารา ตงั อยคู่ กู่ นั โดยชว่ งทขี า่ วยางพารายงั ไมม่ า
กจ็ ะนงั กนิ กาแฟแลว้ พดู คยุ กนั เรองนนั เรองนี โดยเฉพาะเรองการเมอื งที
ชาวตรงั ชอบเปนชวี ตจติ ใจ

ทมี า : http://trangthailandtravel.blogspot.com/2018/03/blog-post_63.html

3

  2. จงั หวดั นครศรธรรมราช

ใครทมี าเทยี วเมอื งคอน หรอ นครศรธรรมราช ตอ้ งหา้ มพลาดกบั รา้ น
อาหารยามเชา้ พนื เมอื งแสนคลาสสคิ แหง่ เมอื งลกิ อรน์ ี พราะเปนรา้ นดงั
และเกา่ แกม่ าตงั แตป่ 2500 ที “รา้ นโกป” คาํ วา่ โกป นี เปนภาษาจนี แปล
วา่ กาแฟ นนั เอง ซงึ ถา้ พดู ถงึ ในสมยั กอ่ นตอ้ งบอกวา่ รา้ นโกปนี เปน
เสมอื นหอ้ งรบั รองแขกบา้ นแขกเมอื งของจงั หวดั นครศรธรรมราชเลยที
เดยี ว สําหรบั ของทที านคกู่ บั ชา กาแฟ คงจะหนไี มพ่ น้ “ซาลาเปา” หรอ
“ปาทอ่ งโก”๋ ขอบอกวา่ มใี หเ้ ลอื กเลยไสจ้ รงๆ ทงั ไสง้ าดํา ถวั เหลอื ง หมสู บั
หมแู ดง มหี มดครบเครองจรงๆ สว่ นปาทอ่ งโกน๋ นั เอาไปจมุ่ นมขน้ หวาน
หรอ สงั ขยาใบเตยกอ็ รอ่ ย รสชาตดิ ไี มแ่ พก้ นั

ทีมา : http://www.painaidii.com/
review/107440/copee-80000/

photo/5/lang/th/#photo

3. จงั หวดั สตลู
กาแฟโบราณ ภาษาพนื บา้ นหรอภาษาทอ้ งถนิ เรยกวา่ โกป หรอกปู

ชอื เพยี นมาจากภาษามลายวู า่ โกป เรมเขา้ มาแถบวงั ประจนั ซงึ เปนเขตรอย
ตดิ ตอ่ กบั รฐั ปะลสิ ประเทศมาเลเซยี แลว้ เรมแพรห่ ลายในอาํ เภอควนโดน
จงั หวดั สตลู ซงึ ครงั นนั นอกจากนําพนั ธกุ์ าแฟเขา้ มาปลกู แลว้ ยงั หอบเอาวธี
การผลติ แปรรูปกาแฟตามตํารบั ของชาวมาเลเซยี มาดว้ ย กระทงั เรมเปนที
แพรห่ ลายและรูจ้ กั กนั ในอําเภอ สําหรบั แหลง่ ผลติ กาแฟในพนื ทภี าคใต้
ทกี ําลงั ไดร้ บั ความนยิ มอยใู่ นชว่ งนี คอื กาแฟทผี ลติ ในชมุ ชน จากกลมุ่ แม่
บา้ นโดยเฉพาะกลมุ่ แมบ่ า้ นเกษตรกรบา้ นสะพานโยง ตําบลควนโดน อาํ เภอ
ควนโดน จงั หวดั สตลู

ทมี า : http://kopipiy.blogspot.com/p/kopi.html

4

4. จงั หวดั ยะลา

แบรนดก์ าแฟใตส้ ดุ แดนสยามทยี งั ควั บนเตาถา่ นตําดว้ ยครกไม้
เสริ ฟ์ พรอ้ มเรองราวหวานขมกลมกลอ่ มไมแ่ พร้ สชาต!ิ ถา้ คณุ เปนคอกาแฟ
ลมื เสยี งเครองบดกบั เอสเปรสโซแมชชนี ไปไดเ้ ลย เพราะทนี มี แี ตค่ รกไมก้ บั
สากเกา่ ทสี ง่ เสยี งดงั เปนจงั หวะกวา่ จะไดก้ าแฟบดละเอยี ดพรอ้ มชง และแม้
ไมใ่ ชค่ อกาแฟ เสนห่ ข์ องกาแฟเบตง ‘โกปวงั เกา่ ’ ไมเ่ พยี งเลา่ ขาน วฒั นธรรม
การดมื ของคนในจงั หวดั ชายแดนใต้ ยงั ซอ่ นความหวานไวใ้ นความขมอยา่ ง
กลมกลอ่ ม จนทําใหเ้ ครองดมื ชนดิ นพี เิ ศษกวา่ ทเี คย สําหรบั คนเบตง
การดมื กาแฟไมใ่ ชเ่ รองใหม่ แตเ่ ปน ‘บางสงิ ทหี ายไป’ จากวถกี ารผลติ ภายใต้
ความคนุ้ เคยของเครองดมื ทเี รยกวา่ ‘โกป’

ทมี า : http://www.judprakai.com/feature/944

จากแหลง่ ทกี ลา่ วมาขา้ งตน้ เครองดมื โกป (กาแฟโบราณ) ยงั คงนยิ มดมื
กนั ตงั แตอ่ ดตี จนถงึ ปจจบุ นั และหนงั สอื เลม่ นี จะขอนาํ เสนอผลงานวจยั ของ
ทมี ผวู้ จยั จากมหาวทยาลยั ราชภฏั ยะลารว่ มมอื กบั มหาวทยาลยั นราธวิ าสราช
นครนทรใ์ นการดาํ เนนิ การวจยั เพอื การพฒั นาทอ้ งถนิ ทไี ดด้ าํ เนนิ โครงการ
วจยั เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารแบบมสี ว่ นรว่ มเพอื พฒั นากลมุ่ ผลติ โกป (กาแฟโบราณ)
อาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา ซงึ ไดร้ บั การสนบั สนนุ ทนุ วจยั จากสํานกั งานกองทนุ
การวจยั (สกว.) ภายใตน้ โยบายรฐั บาลสามเหลยี มมนั คง มงั คงั ยงั ยนื ซงึ
เปนหนงึ ในชดุ โครงการวจยั เพอื สนบั สนนุ ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นาพนื ทเี มอื ง
ตน้ แบบสามเหลยี มมนั คง มงั คงั ยงั ยนื โดยสถาบนั วจยั และพฒั นารว่ มกบั
หนว่ ยบรู ณาการวจยั และความรว่ มมอื เพอื พฒั นาเชงิ พนื ที (ABC) สาํ นกั งาน
กองทนุ สนบั สนนุ การวจยั (สกว.) เพอื แกป้ ญหาใน 3 ดา้ น คอื 1.วตั ถดุ บิ
2.การจดั การกลมุ่ ใหเ้ ขม้ แขง็ 3.การจดั การดา้ นธรุ กจิ กลมุ่ วสาหกจิ ชมุ ชนให้
ยงั ยนื ทมี วจยั จงึ ไดข้ บั เคลอื นการพฒั นาชมุ ชนของอําเภอเบตง ซงึ เปนเมอื ง
สําคญั ทางเศรษฐกจิ เมอื งหนงึ ในสามจงั หวดั ชายแดนใต้ ใหม้ คี วามหลาก
หลายทางวฒั นธรรมทผี สมผสานไดอ้ ยา่ งลงตวั

5

ประวตั ิความเปนมา
ของอําเภอเบตง
จงั หวดั ยะลา

ทีมา : https://www.9mot.com/2018/03/9mot-in-betong/

อาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา เปนอาํ เภอทอี ยใู่ ตส้ ดุ ของประเทศไทยซงึ ตดิ
ชายแดนประเทศมาเลเซยี เปนเมอื งชายแดนทมี กี ารเคลอื นไหวทางธรุ กจิ การคา้
สงู ประกอบกบั เปนอาํ เภอทมี กี ารผสมผสานทางวฒั นธรรม เชน่ นบธรรมเนยี ม
ประเพณตี า่ งๆ ภาษา และชาตพิ นั ธท์ หี ลากหลาย อกี ทงั เปนเมอื งทมี ธี รรมชาตทิ ี
สวยงามจงึ ทําใหอ้ าํ เภอเบตงเปนอําเภอทมี นี กั ทอ่ งเทยี วจากในประเทศ และ
ประเทศเพอื นบา้ นมาทอ่ งเทยี วเปนจํานวนมาก

เดมิ พนื ทอี ําเภอเบตงเปนสว่ นหนงึ ของรฐั ปตตานี จงึ ทําใหป้ ระชาชนดงั เดมิ
ของอาํ เภอเบตงนนั เปนทอี ยอู่ าศยั ของชาวมสุ ลมิ เชอื สายมลายามากอ่ น ตอ่ มาใน
ปพทุ ธศกั ราช 2443 ไดม้ ชี าวจนี กลมุ่ แรกทเี ดนิ ทางจากประเทศจนี โดยนําเรอมา
ขนึ ฝงประเทศมาเลเซยี แลว้ เดนิ ทางเทา้ หรอนงั เกวยนเขา้ มายงั พนื ทอี าํ เภอเบตง
ชาวจนี สว่ นใหญเ่ มอื เขา้ มาในอําเภอเบตงกไ็ ดร้ บั จา้ งถางปาหกั รา้ งถางพงผนื ปา
หลงั จากนนั กม็ ชี าวจนี อพยพเขา้ มาเรอย ๆ อาจกลา่ วไดว้ า่ ชาวจนี ทอี พยพมาจาก
มณฑลกวางสี ซงึ เปนมณฑลหนงึ ของจนี ทตี งั อยทู่ างภาคใตข้ องประเทศจนี ซงึ มี
ดนิ แดนบางสว่ นตดิ กบั ประเทศเวยดนามเปนกลมุ่ ชาวจนี กลมุ่ ใหญท่ สี ดุ ในอําเภอ

廣西เบตงทมี สี ว่ นบกุ เบกิ อําเภอเบตงมากทสี ดุ ซงึ เรยกกลมุ่ ตนเองวา่ กวางไส ( )

ซงึ ในปจจบุ นั ชาวจนี ในอําเภอเบตงมหี ลากหลายกลมุ่ เชน่ กวางตงุ้ ฮกเกยี น ฮา
กกา และแตจ้ วิ รวมทงั วฒั นธรรมความเปนอยขู่ องชาวเบตงมคี วามหลากหลาย
โดยเฉพาะวฒั นธรรมจนี ทนี ยิ มดมื โกป (กาแฟโบราณ) เปนกาแฟพนั ธพุ์ นื เมอื ง
นา่ จะกลายพนั ธมุ์ าจากพนั ธใ์ุ ดพนั ธโุ์ รบสั ตา้ ปลกู ตงั แตย่ คุ อนานคิ มองั กฤษมี
อทิ ธพิ ลในแหลมมลายู ซงึ กาแฟนชี าวเบตงนยิ มปลกู แซมตามสวนยาง ตอ่ มากลมุ่
แมบ่ า้ นชมุ ชนกาแปะฮลู ู กลมุ่ แมบ่ า้ นชมุ ชนกาแปะกอตอใน และกลมุ่ แมบ่ า้ นมาลา
ไดผ้ ลติ กาแฟผงจาํ หนา่ ย โดยนาํ เมลด็ ทปี ลกู ไวม้ าควั และบดเอง ซงึ แตล่ ะสตู รตา่ ง
มรี สชาตทิ หี อมกรุน่ นา่ ลมิ ลองจน ณ วนั นี กาแฟเบตงไดก้ ลายเปนอกี หนงึ ของ
ฝากสาํ คญั จากเบตง โดยมถี งึ 3 ตรา คอื กาแฟโบราณ กาแฟวงั เกา่ และกาแฟ
โบราณเบตง และ 1 ใน 3 นี ไดร้ บั การคดั เลอื กใหเ้ ปนสนิ คา้ OTOP ระดบั 5
ดาว

6

ประวตั คิ วามเปนมา
ของกาแฟ

เชอื กนั วา่ กาแฟถกู คน้ พบครงั แรกโดยเดก็ เลยี งแพะชาวอาบสิ ซเี นยี
(ประเทศเอธโิ อเปยในปจจบุ นั ) ชอื คาลดี จากการสงั เกตพบวา่ แพะดู
กระปรกระเปรา่ ขนึ เมอื กนิ ผลไมส้ แี ดงของตน้ ไมต้ น้ หนงึ ซงึ กค็ อื ตน้ กาแฟ
นนั เอง ในชว่ งกอ่ นศตวรรษที 16 กาแฟถกู ปลกู โดยชาวอาหรบั เทา่ นนั
คําวา่ กาแฟ เปนคําทมี าจากคาํ วา่ "เกาะหวฺ ะห"ฺ ในภาษาอาหรบั แลว้ เพยี นเปน
กาหเ์ วห์ ในภาษาตรุ กี กอ่ นทจี ะกลายเปน คอฟฟ ในภาษาองั กฤษ และกาแฟ
ในภาษาไทย ชาวอาหรบั หวงแหนพนั ธกุ์ าแฟมาก จงึ สง่ ออกเฉพาะเมลด็ กาแฟ
ทคี วั สกุ แลว้ เทา่ นนั แตใ่ นทสี ดุ เมลด็ กาแฟกอ็ อกมาสโู่ ลกกวา้ ง กวา้ ง โดยการ
ลกั ลอบนาํ ออกมาโดยชาวอนิ เดยี ทไี ปแสวงบญุ ทเี มกกะ และกไ็ ดแ้ พรข่ ยายไป
ยงั ชวา เนเธอรแ์ ลนด์ และทวั ยโุ รปในทสี ดุ สําหรบั ทวปอเมรกานนั ตน้ กาแฟ
ถกู นําไปอยา่ งยากลําบาก โดยทหารเรอฝรงั เศสในตน้ ศตวรรษที 18 ในครงั
แรกนนั มตี น้ กาแฟทเี หลอื รอดชวี ตบนเรอมาขนึ ฝงอเมรกาไดเ้ พยี ง 1 ตน้ และ
กไ็ ดแ้ พรข่ ยายเพมิ ขนึ จนปจจบุ นั ดนิ แดนแหง่ นี ไดก้ ลายเปนดนิ แดนทปี ลกู
กาแฟมากทสี ดุ ในโลก

7

สายพนั ธ์ุกาแฟ
ทีมคี วามสําคัญใน

เชิงเศรษฐกิจ

กาแฟทมี คี วามสําคญั ทางเศรษฐกจิ และปลกู เปนการคา้ แพรห่ ลายทวั ไป
ในปจจบุ นั มเี พยี ง 2 ชนดิ ไดแ้ ก่

1. กาแฟอาราบกิ า้ (Arabica) เปนพนั ธท์ุ ปี ลกู มากทสี ดุ ในโลก มปี รมาณ
ผลผลติ มากกวา่ 80% ของผลผลติ กาแฟโลกมโี ครโมโซม 2n=44 จะออกดอก
ปละหนงึ ครงั และใชร้ ะยะเวลาประมาณ 9 – 12 เดอื นหลงั จากออกดอก (ขนึ อยู่
กบั ระดบั ความสงู ) ผลกาแฟกจ็ ะสกุ เตม็ ทพี รอ้ มสําหรบั การเกบ็ เกยี ว ลกั ษณะ
ทรงพมุ่ ขนาดเลก็ ใบเขยี วเปนมนั ดอกผสมตวั เอง ระยะออกดอกถงึ ผลแกใ่ ช้
เวลา 6-9 เดอื น เมลด็ คอ่ นขา้ งใหญ่ รูปทรงคอ่ นขา้ งแบนยาว เกอื บเปนวงรสี
เขยี วอมเทาฟา ใหผ้ ลผลติ ปานกลาง ลกั ษณะเดน่ คอื มกี ลนิ หอมและรสชาตนิ มุ่
ละมนุ เปนทนี ยิ มของผบู้ รโภค

ขอ้ ดอ้ ย คอื ออ่ นแอตอ่ โรคโดยเฉพาะโรคราสนมิ ไมท่ นทานตอ่ การ
แปรปรวนของสภาพแวดลอ้ ม ทาํ ใหก้ ารดแู ลรกั ษาทําไดย้ ากกวา่ พนั ธอุ์ นื ๆ

จดุ เดน่ ของกาแฟอาราบกิ า้ คอื มปี รมาณคาเฟอนี นอ้ ย ประมาณ 1% ของ
นาํ หนกั มกี ลนิ หอม เหมาะสาํ หรบั นํามาทาํ เปนกาแฟรอ้ น ทานแบบไมใ่ สนม

2. กาแฟโรบสั ตา้ (Robusta) เปนพนั ธทุ์ ปี ลกู มากเปนอนั ดบั สองรองจาก
อาราบกิ า้ ผลผลติ มปี ระมาณ 20% ของผลผลติ โลก มโี ครโมโซม 2n=22
จะออกดอกปละหนงึ ครงั เชน่ กนั แตจ่ ะใชร้ ะยะเวลาประมาณ 12 เดอื นหลงั จาก
ออกดอกทจี ะใหผ้ ลสกุ พรอ้ มสําหรบั การเกบ็ เกยี ว ลกั ษณะทรงพมุ่ ใหญก่ วา่
กาแฟ อาราบกิ า้ มกี งิ กา้ นสาขามาก ขอ้ ปลอ้ งยาว ใบใหญ่ สเี ขยี วเขม้ แตไ่ ม่
เปนมนั

ขอ้ ดอ้ ย คอื ดอกไมส่ มารถผสมตงั เองได้ ตอ้ งผสมขา้ มตน้ โดยอาศยั ลม
และแมลงชว่ ยผสมพนั ธุ์ ดอกกาแฟโรบสั ตา้ จงึ มกี ลนิ ทหี อมมาก ระยะเวลา
ตงั แตด่ อกบานถงึ ผลแกแ่ ประมาณ 9-11 เดอื น เมลด็ เลก็ รูปทรงคอ่ นขา้ งกลม
และนนู สเี ขยี วอมนําตาล ใหผ้ ลผสมสงู ทนทานตอ่ โรค และความแปรปรวนตอ่
สภาพแวดลอ้ มไดด้ ี

8

จดุ เดน่ ของการแฟโรบสั ตา้ คอื ใหป้ ระมาณ อาราบกิ า้ หรอทเี รยกวา่ การ
เบลนดก์ าแฟ ทํากาแฟเยน็ หรอกาแฟใสน่ ม เนอื งจากรสนมและความหวานไม่
กลบรสกาแฟจนหมด นอกจากนยี งั นยิ มนาํ มาทาํ กาแฟผงหรอกาแฟสําเรจ็ รูป
ดว้ ยมปี ระมาณคาเฟอนี ประมาณ 2% ของนาํ หนกั
หมายเหตุ กาแฟสายพนั ธ์ุ Robusta ไมส่ ามารถผสมพนั ธใ์ุ นตวั เองไดต้ อ้ งผสม
ขา้ มตน้ เสมอ ทาํ ใหต้ อ้ งปลกู กาแฟ Robusta ไวใ้ กลๆ้ กนั จงึ จะทาํ ใหต้ น้ กาแฟ
Robusta ออกผลได้

ทีมา : https://dripstercoffee.com/ต้นกาแฟ-เรองราวกาแฟ/

การส่งเสรมการปลูกกาแฟ
พันธุ์โรบัสตา้ ของหนว่ ยงาน
ภาครัฐในพืนทจี งั หวดั ยะลา

ศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา อ.ธารโต จ.ยะลา เกษตรกรจาํ นวนกวา่ 40 ราย
จากหมบู่ า้ นตลาดนคิ ม ต.ตลงิ ชนั อ.บนั นงั สตา จ.ยะลา เขา้ รบั ตน้ พนั ธก์ุ าแฟโรบสั
ตา้ จากศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา จํานวน 4,000 ตน้ เพอื นําไปปลกู ยงั พนื ทเี กษตรของ
ตนเอง เพอื เสรมและทดแทนพชื เศรษฐกจิ อยา่ งยางพารา หรอทเุ รยน 

หลงั จากเมอื วนั ที 24 ธนั วาคม 2561 พล.ท.พรศกั ดิ พลู สวสั ดิ แมท่ พั ภาค 4
และผอู้ ํานวยการรกั ษาความมนั คงภายในภาค 4 สว่ นหนา้ พรอ้ มดว้ ยศนู ยว์ จยั พชื
สวนยะลา กรมวชาการเกษตร นายพงษศ์ กั ดิ ยงิ ชนมเ์ จรญ นายกเทศมนตร
เทศบาลนครยะลา นายสภุ รณ์ ดว้ งดี คณะทํางาน พ.อ.สรุ เทพ หนแู กว้ รอง
ผบ.พล.ร.15 และนายฉตั รชยั กติ ตไิ พศาล ผอู้ าํ นวยการศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา ไดท้ ํา
พธิ มี อบตน้ พนั ธกุ์ าแฟ จาํ นวน 20,000 ตน้ ใหแ้ กก่ ลมุ่ เกษตรกรในพนื ที
อ.บนั นงั สตา อ.ธารโต และ อ.เบตง จ.ยะลา ตามโครงการ “สง่ ตอ่ ตน้ พนั ธ์ุ
สรา้ งสรรคช์ มุ ชนสนั ตสิ ขุ ”

9

ซงึ เปนนโยบายของแมท่ พั ภาค 4 เพอื สง่ เสรมอาชพี และสรา้ งรายไดใ้ หแ้ กเ่ กษตรกร
ในพนื ที โดย นายฉตั รชยั กติ ตไิ พศาล ผอู้ ํานวยการศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา กลา่ ววา่
   ทางกลมุ่ เกษตรกรใน อ.บนั นงั สตา จ.ยะลา ไดเ้ ดนิ ทางมารบั ตน้ พนั ธก์ุ าแฟโรบสั ต
รา้ ซงึ เมอื วนั ที 26 ธ.ค.61   ไดม้ อบตน้ พนั ธกุ์ าแฟใหแ้ กเ่ กษตรกรใน อ.เบตง ไปแลว้
จํานวน 4,000 ตน้ ในวนั นกี ลมุ่ เกษตรกรของ      อ.บนั นงั สตา จ.ยะลา กไ็ ดร้ บั
มอบไปอกี จํานวน 4,000 ตน้ และในวนั ที 28 ธ.ค.61 กลมุ่ เกษตรกรในพนื ที
อ.ธารโต จ.ยะลา กจ็ ะไดร้ บั มอบตน้ พนั ธก์ุ าแฟอกี 12,000 ตน้ รวมทงั หมด
20,000 ตน้ “ซงึ ตน้ พนั ธก์ุ าแฟที ไดร้ บั มอบเปนพนั ธก์ุ าแฟโรบสั ตา้ ทผี า่ นการตรวจ
สอบแลว้ วา่ มคี วามเหมาะสมจะปลกู ในทงั 3 อําเภอ ของจงั หวดั ยะลา เนอื งจากวา่
พนื ทตี ามทกี ลา่ วมานนั เปนพนื ทไี มม่ นี ําทว่ มขงั และมกี ารกระจายตวั ของปรมาณฝน
อยา่ งสมาํ เสมอ และทางศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา กไ็ ดท้ าํ การวจยั แลว้ พบวา่ สภาพภมู ิ
อากาศมคี วามเหมาะสมตอ่ พนั ธก์ุ าแฟดงั กลา่ ว ซงึ จะทาํ ใหไ้ ดผ้ ลผลติ ทดี แี ละมี
คณุ ภาพสงู ” ผอู้ ํานวยการศนู ยว์ จยั พชื สวนยะลา กลา่ ว

นายฉตั รชยั กติ ตไิ พศาล ยงั กลา่ วเพมิ เตมิ วา่ ขณะนมี เี กษตรกรในจงั หวดั
ยะลา และจงั หวดั ใกลเ้ คยี ง คอื ปตตานี และนราธวิ าส ไดใ้ หค้ วามสนใจในการปลกู
กาแฟ เพอื จะเปนการทดแทนยางพาราเสอื มโทรม หรอสามารถจะนาํ ไปปลกู เสรมใน
พนื ทที มี อี ยไู่ ด้ ตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

อยา่ งไรกต็ าม นโยบายการสง่ เสรมใหเ้ กษตรกรในพนื ทจี งั หวดั ยะลา นาํ รอ่ งปลกู
กาแฟ เพอื เปนพชื เศรษฐกจิ ตวั ใหม่ ทดแทนหรอเสรมพชื เศรษฐกจิ อยา่ งยางพารา
ซงึ ในอนาคตนนั หากมกี ารสง่ เสรมการปลกู อยา่ งตอ่ เนอื ง และการแนะนําดา้ น
วชาการและการใหค้ วามรูแ้ กเ่ กษตรกรผปู้ ลกู กาแฟ เพอื ยกระดบั คณุ ภาพกาแฟยะลา
สรู่ ะดบั พรเมยี ม เพอื ใหเ้ ปนทยี อมรบั ในตลาดกาแฟ จะเปนการนาํ ไปสกู่ ารสง่ เสรม
ภาพลกั ษณด์ า้ นการเกษตรและการทอ่ งเทยี วใหแ้ กจ่ งั หวดั ยะลา ซงึ กาํ ลงั ไดร้ บั ความ
นยิ มจากนกั ทอ่ งเทยี วตา่ งพนื ที เดนิ ทางเขา้ มาเทยี วชมสถานทที อ่ งเทยี วทาง
ธรรมชาติ และปาฮาลาบาลา ลอ่ งทะเลสาบเขอื นบางลาง หรอชมทะเลหมอก พรอ้ ม
กบั ชมิ อาหารหลากหลายชนดิ ในพนื ที อ.เบตง จ.ยะลา ทกี าํ ลงั ไดร้ บั ความนยิ ม และมี
ยอดนกั ทอ่ งเทยี วเดนิ ทางเขา้ มาในพนื ทอี ยา่ งไมข่ าดสาย

ทมี า : http://www.yala.go.th/viewactivity.php?album_id=TXpVeQ==

10

งานวจยั เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารแบบมี
ส่วนร่วมเพอื พฒั นากลมุ่ ผลติ

โกป (กาแฟโบราณ)
อําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา

งานวจยั ของคณะวจยั จากมหาวทยาลยั ราชภฏั ยะลารว่ มมอื กบั มหาวทยาลยั
นราธวิ าสราชนครนทรใ์ นการดําเนนิ การวจยั เพอื การพฒั นาทอ้ งถนิ โดยไดด้ ําเนนิ
โครงการวจยั เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารแบบมสี ว่ นรว่ มเพอื พฒั นากลมุ่ ผลติ โกป (กาแฟ
โบราณ) อาํ เภอ  เบตง จงั หวดั ยะลา ทไี ดร้ บั การสนบั สนนุ ทนุ วจยั จากสาํ นกั งาน
กองทนุ การวจยั (สกว.) ภายใตน้ โยบายรฐั บาลสามเหลยี มมนั คง มงั คงั ยงั ยนื
ซงึ เปนหนงึ ในชดุ โครงการวจยั เพอื สนบั สนนุ ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นาพนื ทเี มอื ง
ตน้ แบบสามเหลยี มมนั คง มงั คงั ยงั ยนื โดยสถาบนั วจยั และพฒั นารว่ มกบั หนว่ ย
บรู ณาการวจยั และความรว่ มมอื เพอื พฒั นาเชงิ พนื ที (ABC) สาํ นกั งานกองทนุ
สนบั สนนุ การวจยั (สกว.) โดยกลมุ่ แมบ่ า้ นเกษตรกรกาแปะกอตอใน ตําบลเบตง
อําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา

11

ประวตั คิ วามเปนมา

“กาแปะ” หมายถงึ คลองหรอลาํ ธาร สว่ น “กอตอ” หมายถงึ “วงั ” ของ
เจา้ เมอื ง (รายอ) ซงึ ในทนี ี คอื วงั เกา่ ของ เจา้ เมอื งรามนั ห์ ซงึ ไดส้ รา้ งไวค้ รงั ใน
ยามเสดจ็ มาในพนื ที ไดม้ ที ตี งั ของวงั ในปจจบุ นั อยใู่ นเขตปกครอง ของอาํ เภอ
เบตง เมอื ลําธารนผี า่ นในชมุ ชนใดหรอผา่ นสถานทใี ดกจ็ ะเรยกตามสถานทนี นั
ดงั เชน่ ลาํ ธารแหง่ นไี ดไ้ หลผา่ นหนา้ วงั จงึ เรยกวา่ “กาแปะกอตอ”

สมยั กอ่ นชาวบา้ นกาแปะกอตอ นยิ มดมื กาแฟกนั จื ะตอ้ งเดนิ ทางออกไปซอื
กาแฟนอกหมบู่ า้ นหรอในตลาดทําใหน้ างเจะ๊ มเี นาะ ตอบาซอ มคี วามคดิ ทจี ะ
ผลติ โกป (กาแฟโบราณ) เพอื ดมื ในชมุ ชนประกอบกบั ในหมบู่ า้ นมกี ารปลกู
กาแฟ แตจ่ าํ หนา่ ยเฉพาะเมลด็ จงึ ไดค้ ดิ หาวธกี ารทาํ โกป (กาแฟโบราณ) ไวด้ มื
เอง โดยใชว้ ตั ถดุ บิ ในชมุ ชน นางเจะ๊ มเี นาะ จงึ ลองนําเมลด็ กาแฟสดๆมาควั
ผสมกบั นาํ ตาลทรายและนําตาลออ้ ย แลว้ นาํ มาตาํ ใหล้ ะเอยี ดดว้ ยครก และรอ่ น
ใหเ้ หลอื เปนผง นํามาชงกบั นาํ รอ้ น เตมิ นมและนาํ ตาล จงึ ไดเ้ ปนสตู รโกป
(กาแฟโบราณ) หลงั จากนนั นางเจะ๊ มเี นาะ จงึ ชกั ชวนเพอื นบา้ นคนในชมุ ชน
บา้ นกาแปะกอตอใน มาผลติ โกป (กาแฟโบราณ) ไวด้ มื เอง จนมคี นมาชมิ กไ็ ด้
พดู กนั ปากตอ่ ปาก จนในภายหลงั จงึ มกี ารผลติ เพอื จําหนา่ ยดว้ ย สง่ ผลให้
สมาชกิ กลมุ่ จาํ นวน 50 คน แตด่ าํ เนนิ การผลติ จาํ นวน 25 คน สว่ นทเี หลอื เปน
เพยี งแคส่ มาชกิ กลมุ่ เทา่ นนั และไมม่ กี ารจดั ตงั กลมุ่ อยา่ งเปนทางการ ตอ่ มา
เมอื นางซตี กี ารเยา๊ ะ ตอบาซอ ซงึ เปนบตุ รสาวไดเ้ รยนรูก้ ระบวนการผลติ ตงั แต่
เดก็ จงึ ไดร้ บั การสบื ทอดภมู ปิ ญญาดงั เดมิ ในการผลติ โกป (กาแฟโบราณ)
จากรุน่ สรู่ ุน่ โดยนางซตี กี ารเยา๊ ะ ตอบาซอ เปนผทู้ ไี ดร้ บั การสบื ทอดรุน่ ที 2
และเปนประธานกลมุ่ ทําหนา้ ทใี นการบรหารจดั การกลมุ่

นอกจากนนั ในเวลาตอ่ มาประธานกลมุ่ ไดม้ กี ารรวมตวั เกษตรกรผหู้ ญงิ
โดยแมบ่ า้ นในชมุ ชนกาแปะกอตอใน รวมตวั กนั จดั ตงั เปนกลมุ่ แมบ่ า้ น
เกษตรกร โดยเรมแรกจดทะเบยี นอยา่ งเปนทางการมสี มาชกิ จาํ นวนทงั หมด
17 คน ในป พ.ศ. 2545 สาํ นกั งานเกษตรอาํ เภอเบตง ไดจ้ ดทะเบยี นเปนกลมุ่
แมบ่ า้ นเกษตรกร ใชช้ อื วา่ “กลมุ่ แมบ่ า้ นเกษตรกรกาแปะกอตอใน” ซงึ ในขณะ
นนั ไดด้ ําเนนิ กจิ กรรมเพอื หารายไดเ้ สรมเทา่ นนั ตอ่ มาไดป้ รกษากบั เจา้ หนา้ ที
ของสํานกั งานเกษตรอําเภอเบตง เพอื ปรกษาหารอดา้ นการพฒั นากลมุ่ ซงึ
ทางกลมุ่ มคี วามตอ้ งการทจี ะขยายหรอตอ่ ยอดกจิ กรรมเดมิ ทมี อี ยแู่ ลว้ ใหก้ ลมุ่
มนั คงและเจรญเตบิ โตขนึ

12

สํานกั งานเกษตรอาํ เภอเบตง จงึ ไดป้ ระสานงานระหวา่ งกลมุ่ กบั หนว่ ยงานภาค
รฐั อนื ๆ เพอื ขอรบั การสนบั สนนุ งบประมาณเขา้ ไปชว่ ยเหลอื ในการขยายหรอตอ่ ย
อดกจิ กรรมกลมุ่ จนกระทงั ในป พ.ศ.2546 กลมุ่ ไดร้ บั การสนบั สนนุ การกอ่ สรา้ ง
อาคารทที าํ การกลมุ่ และโรงเรอนการผลติ จากเทศบาลเมอื งเบตง กจิ กรรมการ
ผลติ โกป (กาแฟโบราณ) ของกลมุ่ ไดด้ ําเนนิ การมาอยา่ งตอ่ เนอื ง จนเปนทยี อมรบั
ของตลาด สง่ ผลใหใ้ นป พ.ศ.2547 ผลติ ภณั ฑข์ องกลมุ่ ไดผ้ า่ นการพจิ ารณาดา้ น
ประสทิ ธภิ าพ คณุ ภาพ และความปลอดภยั ตามหลกั เกณฑข์ องสาํ นกั งานคณะ
กรรมการอาหารและยา จากสาํ นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั สงขลา นอกจากนนั ในป
พ.ศ.2558 กลมุ่ ยงั ไดร้ บั การรบั รองมาตรฐานผลติ ภณั ฑช์ มุ ชนกาแฟผสมมาตรฐาน
เลขที มผช.1315/2558 และทสี ําคญั ไดผ้ า่ นการรบั รองฮาลาล จากสํานกั งานคณะ
กรรมการอสิ ลามประจําจงั หวดั ยะลา ผลติ ภณั ฑก์ าแฟผสม เลขที E 438/2558
และไดร้ บั การคดั สรรสดุ ยอดผลติ ภณั ฑห์ นงึ ตําบลหนงึ ผลติ ภณั ฑ์ (OTOP) ระดบั
4 ดาว

ตอ่ มาในป พ.ศ.2559 กลมุ่ ไดป้ ระสบปญหาในหลาย ๆ ดา้ นอนั เนอื งมาจาก
สมาชกิ กลมุ่ ขาดความรูท้ างดา้ นวชาการในการบรหารจดั การ สง่ ผลโดยตรงกบั
แรงจงู ใจของสมาชกิ กลมุ่ ในการรว่ มกนั พฒั นากลมุ่ ใหเ้ ขม้ แขง็ ทําใหม้ สี มาชกิ กลมุ่
บางรายทยอยกนั ลาออก และขอถอนเงนิ จากกลมุ่ ทาํ ใหม้ จี าํ นวนสมาชกิ กลมุ่ นอ้ ย
ลงจนเหลอื ขาดความตอ่ เนอื งในการผลติ โกป (กาแฟโบราณ) ทงั ๆทยี งั เปนที
ตอ้ งการตลาด

ในป พ.ศ.2560 ไดม้ กี ารปรบั โครงสรา้ งการบรหารจดั การกลมุ่ ใหม่ โดยการ
แตง่ ตงั คณะกรรมการบรหารจดั การกลมุ่ มกี ฎระเบยี บขอ้ บงั คบั กลมุ่ ทชี ดั เจนและ
เปนลายลกั ษณอ์ กั ษรและไดเ้ ลอื กประธานกลมุ่ คนใหม่ คอื นางสาวนชุ หลาํ ทงุ่ ซงึ
ไดร้ บั การถา่ ยทอดภมู ปิ ญญาการผลติ โกป (กาแฟโบราณ) เปนรุน่ ที 3 ทมี าจาก
การเลอื กของสมาชกิ กลมุ่ รวมทงั ไดม้ กี ารเปดรบั สมคั รสมาชกิ กลมุ่ เพมิ ใหถ้ อื หนุ้ ๆ
ละ 100 บาท แตไ่ มเ่ กนิ คนละ 5 หนุ้ จนถงึ ปจจบุ นั กลมุ่ มสี มาชกิ เพมิ ขนึ เปน 19
คน นอกจากนนั เมอื มกี ารบรหารจดั การทดี ี สง่ ผลใหก้ ลมุ่ มคี วามเขม้ แขง็
และดาํ เนนิ การผลติ โกป(กาแฟโบราณ) อยา่ งตอ่ เนอื ง และไดร้ ว่ มงานจําหนา่ ย
สนิ คา้ เพอื ประชาสมั พนั ธส์ นิ คา้ ของกลมุ่ ทงั ในพนื ทอี าํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา และ
ตา่ งจงั หวดั จนไดพ้ ฒั นารูปแบบการบรรจภุ ณั ฑท์ โี ดดเดน่ มากยงิ ขนึ
สง่ ผลใหใ้ นปเดยี วกนั กลมุ่ ไดจ้ ดทะเบยี นวสาหกจิ ชมุ ชน ในชอื “วสาหกจิ ชมุ ชนกลมุ่
แมบ่ า้ นเกษตรกรกาแปะกอตอใน (โกปวงั เกา่ )”และไดร้ บั การคดั สรรเปนสนิ คา้
OTOP นวตั วถี ของอาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา

13

กระบวนการผลิตโกป (กาแฟโบราณ)

กระบวนการผลติ โกป (กาแฟโบราณ) ประกอบดว้ ย (1) วตั ถดุ บิ และสว่ น
ประกอบ (2) ขนั ตอนการผลติ (3) เทคนคิ และเคลด็ ลบั ในการผลติ

(1) วตั ถดุ บิ และสว่ นประกอบหลกั
1) เมลด็ กาแฟทแี กจ่ ดั
2) นาํ ตาลออ้ ย
3) นาํ ตาลทราย

(2) ขนั ตอนการผลติ
1) คดั เลอื กเมลด็ กาแฟทแี กจ่ ดั ตาํ เพอื เอา
เปลอื กออก ตากใหแ้ หง้ แลว้ เลอื กเมลด็
กาแฟทเี สยี ซงึ มเี มลด็ สดี ําออก ลา้ งดว้ ยนาํ
สะอาด 4 – 5 ครงั และพกั ใหส้ ะเดด็ นํา

ภาพที 2.1 แสดงเมลด็ กาแฟสารพร้อมควั

2) นาํ เมลด็ กาแฟทสี ะเดด็ นาํ มาควั โดยใชว้ ธกี ารดงั เดมิ คอื ใชเ้ ตาถา่ น
และไมฟ้ นควบคมุ ไฟใหส้ มําเสมอจนเมลด็ กาแฟเรมเปลยี นสเี ปนสดี ําและ
กรอบ กต็ กั กาแฟใสใ่ นถาดอะลมู เิ นยี มทงิ ไวใ้ หเ้ ยน็ เมลด็ กาแฟจะมี
ลกั ษณะใหญข่ นึ กวา่ เดมิ สง่ กลนิ หอม ชวนใหล้ มิ ลอง

ภาพที 2.2 แสดงการคัวเมล็ด ภาพที 2.3 แสดงเมลด็ กาแฟ
กาแฟสาร สารทคี วั แล้ว

3) นาํ นาํ ตาลทรายและนาํ ตาลออ้ ยมาเคยี ว

โดยการตงั ไฟ คนใหล้ ะลาย จนเหนยี วขน้ เปน

ยางมะตมู กระทงั เปนสนี าํ ตาลไหม้ จากนนั ก็

ใสเ่ มลด็ กาแฟทคี วั แลว้ ลงไป คนใหเ้ ขา้ กนั

แลว้ นาํ มาเทลงบนแผน่ อะลมู เิ นยี ม แลว้ กระ ภาพที 2.4 แสดงการเคียวนําตาลทราย
กบั นําตาลออ้ ย
จายใหท้ วั แผน่ ไมใ่ หห้ นามากนกั กจ็ ะได้

เมลด็ กาแฟแผน่ หนดื แผน่ ใหญจ่ ากนนั กท็ งิ ภาพที 2.5 แสดง
ไวใ้ หเ้ ยน็ การนาํ เมลด็ กาแฟที
ควั แลว้ ผสมนําตาล

เคยี ว

14

4) เมอื เมลด็ กาแฟแผน่ หนดื เรมเยน็ และแขง็ ตวั ภาพที 2.6 แสดงเมลด็ กาแฟทีเย็น
กใ็ ชต้ ะหลวิ เหลก็ แคะออกมาใหเ้ ปนแผน่ เลก็ ๆ แผ่นหนดื
พรอ้ มสําหรบั การนําไปตาํ ดว้ ยครกและสาก
โบราณทที ําดว้ ยไมซ้ งึ มลี กั ษณะแขง็ แรงมาก
การตําตอ้ งใชจ้ งั หวะและความแมน่ ยาํ ลงสาก
สลบั กนั ไปมาตรงจงั หวะขนึ ลง เพอื ใหไ้ ดก้ าแฟที
ละเอยี ด

ภาพที 2.7 แสดงการตาํ เมล็ดกาแฟทีเปนแผ่นหนดื ให้เปนผง

5) จากนนั นํากาแฟมารอ่ นดว้ ยกระชอนขนาด

ใหญเ่ อาสว่ นทลี ะเอยี ด สว่ นทยี งั ไมล่ ะเอยี ด นําไป

ตําตอ่ จนกวา่ จะละเอยี ด จนไดผ้ งกาแฟทเี รยกวา่

โกป (กาแฟโบราณ) แลว้ นําผงกาแฟทงั หมด

ทที าํ การตําเรยบรอ้ ยแลว้ มาผสมคลกุ เคลา้ เปน

สว่ นเดยี วกนั ภาพที 2.8 แสดงการร่องผงกาแฟ

ภาพที 2.9 แสดงผงกาแฟพร้อมบรรจุ

6) นําผงโกป (กาแฟโบราณ)
ทไี ดม้ าบรรจถุ งุ ในปรมาณทกี าํ หนดเพอื จดั
จาํ หนา่ ย

ภาพที 2.10 แสดงวธีการบรรจภุ ณั ฑ์

ภาพที 2.11 แสดงกาแฟทบี รรจภุ ัณฑพ์ ร้อมจําหนา่ ย

15

เทคนคิ และเคลด็ ลบั ในการผลติ คอื ตอ้ งเลอื กเมลด็ กาแฟทแี กจ่ ดั ลา้ งดว้ ยนาํ
สะอาด 4 – 5 ครงั ตอ้ งพกั ไวใ้ หส้ ะเดด็ นํากอ่ นนาํ มาควั การควั เมลด็ กาแฟควร
ใชไ้ ฟปานกลางอยา่ งสมําเสมอ ในขณะทคี วั นาํ ครกและสากไปพงิ เพอื ไลค่ วามชนื
การเคยี วนําตาลกเ็ ชน่ กนั ตอ้ งใชไ้ ฟปานกลางและสมาํ เสมอ ไมค่ วรใชไ้ ฟแรง และ
ในขณะทเี ทกาแฟลงบนแผน่ อะลมู เิ นยี มนนั ใหน้ าํ ตะหลวิ เหลก็ ตี ลงบนแผน่
กาแฟใหแ้ นน่ แลว้ ยกตะหลวิ ขนึ จะมยี างกาแฟตดิ ขนึ มา เสมอื นใยแมงมมุ และพกั
ไวใ้ หเ้ ยน็ สว่ นการเกบ็ รกั ษากาแฟใหห้ ลกี เลยี งจากความชนื เพราะจะเกบ็ ไวไ้ ดน้ าน
กวา่ ปกติ

แหลง่ จําหนา่ ยผลติ ภณั ฑโ์ กป (กาแฟโบราณวงั เกา่ ) ประกอบดว้ ย
(1) แหลง่ จาํ หนา่ ยภายในจงั หวดั ไดแ้ ก่

1) กลมุ่ แมบ่ า้ นเกษตรกรกาแปะกอตอใน 73/3 บา้ นกาแปะกอตอใน
ถนนกาแปะกอตอ 1 ตําบลเบตง อําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา 
โทร.098-7421453
2) ศนู ย์ OTOP ธกส. อําเภอเมอื งยะลา จงั หวดั ยะลา
3) ศนู ย์ OTOP บอ่ นาํ รอ้ นเบตง อําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา
4) รา้ นขายของทรี ะลกึ ครูนาํ หวาน อําเภอเบตง จงั หวดั ยะลา
5) รา้ นฮาสนะ อาํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา
6) รา้ นคา้ ทวั ไปในพนื ทอี าํ เภอเบตง จงั หวดั ยะลา
(2) แหลง่ จําหนา่ ยตา่ งจงั หวดั ไดแ้ ก่ รา้ นฮาสนะ ภเู กต็ รา้ นเหมย
กรุงเทพมหานคร และรา้ นจนิ กรุงเทพมหานคร
(3) แหลง่ จาํ หนา่ ยตา่ งประเทศ ไดแ้ ก่ รา้ นวาฮฟั เมอื งบาลงิ ประเทศมาเลเซยี
และรา้ นฮาลเี มาะ เมอื งฮลู เู ปรคั (กรก) ประเทศมาเลเซยี
จดุ เดน่ ของผลติ ภณั ฑโ์ กป
(กาแฟโบราณวงั เกา่ ) คอื เปนผลติ ภณั ฑห์ นงึ ทเี ปนอตั ลกั ษณข์ องอาํ เภอเบตง
จงั หวดั ยะลา  มรี สชาตกิ าแฟทกี ลมกลอ่ ม มสี ตู รของสว่ นผสมและวธกี ารผลติ
แบบดงั เดมิ โดยการนําภมู ปิ ญญาทอ้ งถนิ มาใช้ ปจจยั การผลติ แรงงาน ทนุ
สว่ นหนงึ มาจากชมุ ชน มกี ารจดั สรรผลกําไรจากการขายคนื สชู่ มุ ชน และคนใน
ชมุ ชนมสี ว่ นรว่ มแสดงความคดิ เหน็ ในการประกอบการของกลมุ่
จดุ ออ่ นของผลติ ภณั ฑโ์ กป
(กาแฟโบราณวงั เกา่ ) คอื วตั ถดุ บิ ในการผลติ ซงึ เมลด็ กาแฟดบิ ไมเ่ พยี งพอตอ่
การผลติ ตามความตอ้ งการของตลาด การบรหารจดั การกลมุ่ ทไี มม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ
สมาชกิ ขาดความรูท้ จี ะพฒั นาคณุ ภาพของผลติ ภณั ฑ์

16

บรรณานกุ รม

กรมสง่ เสรมการเกษตร. (2547). การเพมิ ประสทิ ธภิ าพการผลติ กาแฟ. กรุงเทพฯ :
โรงพมิ พช์ มุ ชนุ สหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย.

ขา่ วสด. (2562). ยกเครองกลมุ่ แมบ่ า้ นโกปวงั เกา่ "เบตง" ชกู รรมวธดี งั เดมิ ควั ดว้ ย
เตาถา่ น. สบื คน้ เมอื 21 กรกฎาคม 2562, จาก
http://27.254.32.8/view_news.php?
newsid=TUROd2NtOHdNVEEzTURNMk1nPT0=&sectionid=TU
RNeE13PT0=&day=TWpBeE9TMHdNeTB3Tnc9PQ==

คณะทนั ตแพทยศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทยาลยั . [ม.ป.ป.]. มารูจ้ กั กาแฟกนั
เถอะ. สบื คน้ เมอื 18 กรกฎาคม 2562, จาก
http://www.anatomy.dent.chula.ac.th/coffee.html#ประวตั ิ

ชตุ มิ า ซนุ้ เจรญ. (2562). คราฟทค์ อฟฟ ‘โกปเบตง’ สบื คน้ เมอื
18 กรกฎาคม 2562, จาก
http://www.judprakai.com/feature/944

ธนวรรณ เดยี สะ. (2556). Kopi (โกป). สบื คน้ เมอื 20 กรกฎาคม 2562,
จาก http://kopipiy.blogspot.com/

นายมด. (2561). เรองเลา่ จากใจคนไป (เทยี ว) “เบตง” ครงั แรก… #เบตงยงิ กวา่
โอเค. สบื คน้ เมอื 21 สงิ หาคม 2562, จาก
https://www.9mot.com/2018/03/9mot-in-betong/

นําแขง็ ใส วงวง. (2558). โกป. สบื คน้ เมอื 21 สงิ หาคม 2562, จาก
http://www.painaidii.com/review/107440/copee-
80000/photo/5/lang/th/#photo

นนิ สุ รา มนิ ทราศกั ดิ และคณะวจยั . (2562). โครงการวจยั เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารแบบมี
สว่ นรว่ มเพอื พฒั นากลมุ่ ผลติ โกป (กาแฟโบราณ) อําเภอเบตง จงั หวดั
ยะลา. ยะลา : มหาวทยาลยั ราชภฏั ยะลา.

เองิ เอย. (2557). รา้ นอรอ่ ยนครศรธรรมราช โกป กาแฟโบราณ อาหารจนี รสเดด็ .
สบื คน้ เมอื 20 กรกฎาคม 2562, จาก
http://travel.trueid.net/detail/K2lw5BVPdOj

MGR Online ขา่ วภาคใต.้ (2561). ตน้ พนั ธก์ุ าแฟโรบสั ตา้ 4,000 ตน้
สง่ ถงึ มอื เกษตรกรบนั นงั สตา จ.ยะลา. สบื คน้ เมอื 28 กรกฎาคม 2562,
จาก https://mgronline.com/south/detail/9610000128686

17

บรรณานกุ รม (ต่อ)

MGR ONLINE. (2557). วา่ ดว้ ยเรอง “โกป” สภากาแฟของคนตรงั . สบื คน้ เมอื
18 กรกฎาคม 2562, จาก
HTTPS://MGRONLINE.COM/SOUTH/DETAIL/9570000049781

OK NATION BLOG. (2550). ประวตั แิ ละความเปนมาของกาแฟ (COFFEE
HISTORY). สบื คน้ เมอื 20 กรกฎาคม 2562, จาก
HTTP://OKNATION.NATIONTV.TV/BLOG/LOVENATURE/2007
/03/23/ENTRY-3

SIRICHAI. (2561). COFFEE ( 101 ) – วา่ ดว้ ยเรองพนื ฐานของกาแฟ.
สบื คน้ เมอื 21 กรกฎาคม 2562, จาก
https://beanshere.com/posts/coffee-history-basic-
brewing-roasting-กาแฟ-101/

Thai Travel. (2561). โกปกาแฟเมอื งตรงั . สบื คน้ เมอื 16 สงิ หาคม 2562, จาก
http://trangthailandtravel.blogspot.com/2018/03/blog-
post_63.html

TLEZ. (2561). ตน้ กาแฟ : เรองราวกาแฟ. สบื คน้ เมอื 16 สงิ หาคม 2562,
จาก https://dripstercoffee.com/ตน้ กาแฟ-เรองราวกาแฟ/

Yala ToDay ยะลา ทเู ดย.์ (2561). พธิ มี อบตน้ พนั ธก์ุ าแฟ ใหก้ บั เกษตรกร
ในพนื ที บนั นงั สตา ธารโต และเบตง จ.ยะลา จาํ นวน 2 หมนื ตน้ . สบื คน้
เมอื 16 สงิ หาคม 2562, จาก
http://www.yala.go.th/viewactivity.php?album_id=TXpVeQ

โกป (กาแฟ
โบราณ)

ลองคําแรกอาจจะยังไม่หลงรัก
แต่ถ้าดืมไปสักพักอาจจะหลงรักหมดใจ