GoudsePijpenmakersEnHunMerken

Klaas Glasbeek 1745-68 ® -1694
1694-
® 1711-46 trommel na 1720
Pieter Hendrickse Bijman
stoof 1679- Harme Bockhove 1660-
Henderick Versluijs Cornelis van Velse 1667-
1706- 1696-
gekroonde tabaksrol 1728- @ 1730-
Joannis Janse Presser 1749-59 1746-
trompet 1775
CID 1700- Hendrick Willemsz. Nesvelt 1776-1788
1706- Jacobus Jansz. de Vrient
tang 1732- Pieter Metfort 1686-
Huijbert Jansz. Doesburg 1750- Otto Francke de Vrij 1686-
Pieter Schalkwijk 1780-03 wed . D. van der Kist 1708-
Pieter Krijger Jan van der Kist
1721-46 Pieter 't Hoen 1736-
® Willem 't Hoen 1741-
1690-
theetafel 1719- ®. -1758
Cornelis Leendertsz. Glasbeek 1726- 1753-1758
lsack van der Kleij na 1746 truweel (troffel) 1758-
Pieter van der Kleij Heijndirck Potvliegh
Dirk Mansvelder -1775 Teunis Fransz. -1803
Jan Staalenburg 1775- Willem Pietersz. Steenvoerder
Henderick Potvlieg 1718-
® 1782 Willem van Eist 1733-
1785-1804 Leendert van Wijk 1786-
tol Roelof Glasbeek 1818-38
Arie Meesz. Groenhof 1703- Hendrik Bakker 1865-1898
1710- Jan van Beek (huur)
treef zie rooster 1713-46 Jan van Beek 1711-
Willem van Eist 1724-
~ 1744- 1746-
voor 1759 (i) 1765-1804
theepot - trekpot (1)
Hendrick Janse Sprot turfmand 1727-
Jan van Duijn (1) Jan Jansz. Houtam 1745-68
Arie Fortuijn (1) Jan Houtam
Jan Abramsz. de Vet (1) Teunis van Son 51
Willem de Vet (1) Hendrik Borst
Dirk de Ronde (1) Jan Prince & Cie
wed. Dirk de Ronde (1)
Koenraad Scharpel (1) ®.

@ vaas
Jan Buijs
trekzaag Maarten den Os
Jan Ariaensz. Versluijs Jan van der Wies
Jan Versluijs Hendrik van der Draaij
Gerrit de Liefde
®
trogje
dit merk is kort of nooit gezet vijzel met stamper
Christiaan IJters Hendrik Touw
geroyeerd Jan Oosterhout

viool 1705- zeis 1704-
Gerrit Bijl 1713- Jan Dilbaar 173o-
Daniel van Steijn 1744-68 wed. J. Dilbaar
Willem van der Noot Cornelis Quast/Kwast -1737
Willem IJserman 1737-

voetboog (1) - handboog (2) 1691 - 3 .3 .6 HERALDIEK 1726-59
Jan Meesen (1) 1696-
Jan Veltheer (1) 1704- wapen 1691-
Pieter de Bruijn (1) 1709- Arij Oosterhout 1729-
Arij Willemsz. Boot (1) 1730- 1730-
Benjamin Pietersz. Lens (1) 1747- wapen van Amsterdam
Pieter Lens - de jonge (1) 1772- Jacobus de Mol ca 1746
Hendrik de Jong (1 ,2) 1803- Abraham de Vet 1759-
Simon Groenendaal (1) 1811 Jacobus de Mol 1 7 7 8- 1 8 1 9
wed. Simon Groenendaal (1,2 ) Jacobus de Leeuw 1834-48
1698- Dirk Mansvelder
@ 174Q- Abraham van der Vos 1745-
175Q-1782 Reijnier van IJsendoom 1781 -
weegschaal 1782-03 Abraham Passet 1790-
Dirk Slangenburg Dirk van der Wolft 1808-1838
Govert Bakout/Boekhout ca 1675 1841-
Dirk Buijs wapen van Batavia 1857-
Gerrit Kalf 1667- Abraham van den Berg 1865
1682- Hendrik de Jong
weegschaal + HK 172Q- Dirk Pzn van der Want 1705-
1742- Adrianus Dz van der Want 1744-1769
wijnton - ton (1) Dirk Azn van der Want
Cornelis Cornelisz. Tonne (1) -1759 Jan Gz van Bovene(n) 1710-
Jan Lambertsz. Schoon 1759-1770 wed. J . van Bovene 1731 - 1770
Cornelis Teunisz. I Gerrit Souman 1782
Cornelis Son -1771 wapen van Delft
Gerrit Bouman 1771 - Jan Kroes
Cornelis en Gerrit Souman 1 7 7 7- 1 8 1 9 Jan Weldrager
wed. Gerrit Souman 1848-
Johannes van der Valk
Thomas Verhage/Hage -1859
Dirk Benjamin Smit
Arie de Bruijn
wed. Ari e de Bruijn

zandloper 1725- Dordtse maagd
Josua Meul 1737-68 Jacob Arijse Middelmeer
Pieter de Vries Maarten Verzijl
geroyeerd

52

Egbert Jonkman 1767-
Jan van der Werf 1782-03
Pieter Verblaauw 1807-1842

ooievaar (wapen van Den Haag) 1735- @- ~ -1660
Pieter de Bruijn 1746-1774 1660-
Abraham Eling - de jonge 1782- dubbele arend (wapen van Groningen) 1691-
Christiaan Eling 1794- Pieter van Cleef 1729-
Aart de Jong ca.1811 Jacobus Jacobsz. van Kleeft 1734-
Pieter de Jong 1819-1842 Cornelis Balbian 1741-
Aart de Jong 1843- Jan Balbian
Pieter de Jong Arij Balbian -1745
wed. Pieter de Jong -1865 Jan Brenkman na 1745
Arie Pzn van der Kleijn 1865-1889 Leendert van Wijk
Jan Prince & Cie Maarten de Lange -1770
-1898 Martinus de Lange 1770-1804
Hendrik Kalf 1808-19
~ Klaas Hogenboom

ooievaar + OV 1746- 1774

Abraham Eling

~ gulden vlies 1726-
Bart Looman 1732-46
ooievaar + OI Jacob van den Broek/Broek

ca 1730 €W

~ 1701- wapen van Haarlem 1675-
Jan Cornelisz. Sorgh 1686-
wapen van Gelderland ca 1730 M anhijs Gerritse Rijphuijsen 1693-
Manasse Everse Gerrit van Rijphuijsen 1728-46
Pieter Witsius? na 1734 Jacob Nobel 1754-
wed. Pieter Witsius 1759-68 Sànon de Jong 1778-1811
Pieter Witsius 1771- Wed. Sirnon de Jong
Steven de Jong 1782 Pieter van Rijk -1814
Jan de Vriend 1802- 1814-48
Jacob Bos 1842-
vacant 1881- @.
Jan van Vliet
Pieter Goedewaagen -1945 drie torens (1) - duiventorentje (2) - wapen van
P. Goedewaagen & Zoon
Goedewaagen N.V. Hamburg (3)

Bartolomeus de Mol (1 ) 1720-

Louris de M ol (1,2) 1722-

@ Jan de Vriend (1 I 1734-

Jan Puijt (3) 1738-

wapen van Gorinchem 1677- @
Gerrit Cornelisse 1726-82
Jan Cabout
Hollandse tuin (1) • Hollandse leeuw (2) - leeuw in

ft(i)®® de Hollandse tuin (3) - Hollandse duit (4)

Arij Jacobse Middelmeer (1 ) 1682-

Jacob Arijse Middelmeer (1) 1719-

wapen van Gouda Jan van Reede (2) 1722-
Dirk Cornelisz. Peck
Jan Pietersz. van der Hoff 1679- Pieter van Reede (2) 1728-
JiJlis Gerritsz. Knippel 1686-1691
Gerrit van der Karre Frans Verzijl (1 ,3,4) 1729-1785
Frans Soet -1730
Hendrik Spruit 1730- Cornelis Verzijl (1) 1786-
Jan Abramsz. de Vet 1737-
wed. Jan de Vet ca.1742 Maria Verzijl (1) 1806-
Willem de Vet 1746-
Frans Cornelisz. Kruijsheer (1 I 1821-
-1760
1760- Hendrika Muller, wed. F. Kruijsheer (1 I -1850

Gerardus Joh. Wil. Wagenaar 1851-

Jan Prince & Cie 1868-

Fa. P. Gzn van der Want 1898-1930

53

huismerk 1695- drie lelies 1705-
Paschier Versou 1686-1691 Huijbert van der Draeij 1714-
Maarten van Wijk 1725-
huismerk + lH Dirk van Wijk 1736-
Josua van Wijk 1794-
Jan Harmensz. de Jager 1798-1806
Cornelis Luijnenburg 1812-1819
leeuw (staande) Gijshert Korver 1826-
Jacob Jansz. Haes Pieter de Roos 1843-1846
Jan van Reede Pieter Matthijszn Boot
Pieter van Reede Willem van der Sloot
Klaas de Jong
wed. Klaas de Jong 1667- zeven pijlen (pijlenbundel) 1683-
Jan Prince & Cie 1722- Jan Janse Ancker 1722-
1728- Bart CAibertus} Damman 1759-1782
1771- Jan (Johan} Damman 1785-03
Christiaan Damman
-1812 1715-
1865-1898 schild (gekroond)
Jan Arijse de Voe
liggende leeuw 1730-
Machiel Storm 1746-
Jacobus Zwart 1772-1804
Roeland Schouten

dubbele sleutels -wapen van Leiden (1) standaard 1723-
Hendrik Wilhelmus 1731-
Jan Andriesz. 1685- 1733-59
Willem Boot
Willem van der Paard

Jan Crawaat (1) -1730

Arij Sodaan (1) 1730-1749

Paulus de Vriend (1) 1749-

Jan Verzijl (1) 1769-82

vacant 1782 wapen van Utrecht
Daniel Jacobsz. Helmondt
Jan Woutersz. Begeer (1 J 1799- Jan Crijne 1686-
Maarten Tijsz. Monk 1693-
Jan van der Zwalm (1) 1825·48 Jan Monk 1714-
Engel den Os 1731-
wed. Jan van der Zwalm (1 J -1851 Dirk Blok 1752-59
1766-03
Pieter Goedewaagen (1) 1865-

p. Goedewaagen & Zoon (1J 1881-1 945

lelie 1667- ~ 1725-46
Jan Benjamijnsz. van Ballen 1691 -
Joost Pieterse de Meijer 1720- drie zuilen (wapen van Vianen)
Gerrit Meerling Mathijs Bijl
Teunis van den Berg 1729-
Dominicus van Klaveren 1733 ®......
1733-1770 wapen van VOC - Compagnieswapen (1)
Jan van Klaveren 1773-
Hendrik Manshoofd 1797· Abraham van den Broek 1723-
Maarten Cartier
Pieter Dzn van der Want -1820 Dirk Burger 1763-
Wed. P. Dzn van der Want 1820-
Gerrit van der Want 1838- Jacobus Klaasz. de Jong 1792-
wed. Gerrit van der Want 1865·1869
firma J .M.G.C. van der Want 1881-1930 Hendrik Herbus 1796-
Fa.P. Gzn van der Want
Simon van Loon (1) 1835·

Jan Prince & Cie 1881-1898

54

®. 1723- Steven Houtam voor 1782
Jan Pieterse Versluijs (huur) 1782-
wapen van VOC + A 1686- Abel Herbus 1 8 0 3- 19
1725-
Abraham van den Broek 1730- 3 .3.7 GEBOUWEN 1694-
1702-
(i@. . -1734 @ 1748-
~..............: 1734-68 1797-1851
burg
wereldkloot - wereld (1) Pieter Pieterse Pieroe
Pieter Janse Gleijne (1) lzaak Blom
Hermanus de Mol Koenraad Blom
Pieter Versluijs Coenraad Weijman Blom
wed . Versluijs
Barend Valee 171 4- gevel 1719-
1719- Pieter Peuselaar 1723-59
@ Henderick Heeneman
-1730 1677-
wapen van West-Friesland 1730. ~ 1697-
Cornelis Schravesande 1720-
Henderick Danis 1742- molen 1722-
wed . Hendrik Danis 1780- Willem Hansen 1778-1782
Dirk Vermeulen 1803-19 Arie Jacobsz. Danens 1782-
Jan van Duyn 1803- 1805 Jan Arijse Danens 1782-
Cornelis Oosterling 1811-19 Jacob Arijse Danens 1799-
Jacob van der Vin Jan Jacobsz . Danens
Salomon van der Vin 1679- Adam Schoute -1806
Barend van der Heijden (huur) 1705- Meindert van der Heijden 1811-42
Govert de Peer (huur) Klaas de Jong
-1730 wed. Klaas de Jong -1861
~ 1730- Jacobus Coflinee 1865-1869
na 1746 Frans Sirnon Spamaay
wapen van Zeeland F. Spamaay & Zoon 1714-
Gijbert Aelbertsz. Meeringh -1768 1728-
Pieter Davitse voor 1768 ®. 1732-
wed. Pieter Davidse 1736-
Hendrick Sprang 1714- Goudse toren
Willem Boot 1731- Gerrit Crijnen Veverloo -1811
Gerrit Scholten 1760- Teunis Soet -1819
geroyeerd 1773- Pieter van der KJeij 1814-
1781-03 Jan Woerlee 1819-
~® wed . Jan Woerlee 1843-65
1725- Gerrit Woerlee -1881
Zeeuwse rijksdaalder 1752- Miehiel Swartjes (huur) 1881-
Gerrit de Zeeuw 1764- Miehiel Swartjes
Willem Boot wed . M Swartjes 1670-1940
Pieter 't Hoen Hendrik Jansz. van Rijst
Arie van den Broek Anthonius Johannes van Velzen
Jan de Wit
Goudse toren + Gl
~

wapen van Zutphen
Machiel Gidionsz. Kruijskerk
Jan van Beek
Steven Houtam
Willem Muijs
Poulus de Ronde

55

Goudse toren + GT ca. 1710 zeven st erren
Jan Gloidij Fomeley
1684-

kerk ca 1670 zon 1667-
drie torens zie w apen van Hamburg (3.3.6) Pieter Dominikus 1667-
Raes Willemsz. 1699-
3 .3.8 HEMELLICHAMEN Theunis Bastiaensz. van den Berg 1712-
Jan Rase Weldrager 1742-
Jan Weldrager 1746-
Daniel Sluiter 1782-
wed. Daniel Sluiter 1 7 84 -
Leendart Weldrager 1815-
Klaas Hogenboom 1826-42
Anthony van IJzendoorn

halve maan 1674- 3 .3.9 VARIA 1688-
Jan Pieters Schoonevelt ·1679 1697-
Adrianes Jansz. van der Aerde ® 1704-
Jan Louwijsz. Graci 1679- 1709-68
Passchier van Son 1695- knoop - strik (1) - dubbele strik (2) 1721-
Esegiel Samsom 1699- Jan Pieterse Meurs (1)
Sanne Noel Delsma 1702- Jan Willemsz. van der Kemp 1667-
Lourens Kras I Tras 1718- Gijsbart Willemsz. de Vinck (2) 1686-
Boudewijn IJserman 1737- Hermanus Bastiaensz. Begeer (2)
Jan IJserman Jan Pietersz Valkenburg (1)
-1759
knoop (gekroond)
drie halve manen 1683- Bastlaan Jansz.
Schijpper Eijck 1718-59 Andries Jacobsz. Meischoor
Jacobus de Leeuw

ster 1684- knoop + BI 1667-
Jarme Starre 1686-
Nanne Pietersz. 1687- Bastiaan Jansz. 1652-1686
Gerrit Sijmense Sandtdijck 1688- 1691-
Jan Comelisz. Sorgh 1705- geloof - kruis (1) 1737-
Jacob Dircksz. 1730- Thiel Jansz. Proost
Jacob van Kluijve 1740-03 Arij de Roos 1686-
Dirk van Kluijve Jan Maartense Monk 1697-
1706- 1713-
ster met t w ee kronen 1728-59 ®®®
zie twee kronen met ster (1 :5) 1760-82
kruis
@ Leendart Sijmensz. Kunst
Jacob Reijniersz. Blom
drie sterren Gerrit de Liefde
Kobus van der StarreNarstarre
Jan van der Starre
Anthony van IJsendoom

56

vanReijnier ~IQm 1715- schijf 1683-
1715- Maarten Baerentse Melchert
Trieotje Cleef 1735- 1696-
Dirtc' êrt~enewout 1740-1745 dubbele strik zie knoop 1700-
Jan de Hase · 1745-54
Wiltem Monk 1754-68 @ 1650-1670
Pieter Vis 1670-1685
1692- vijfhoek (pentagram)
~@ ,726- Heijndrick Stevensz. van Steijn 1650-
,745- Cornelis Willemsz. van der Valck 1690-
dubbel kruis 1730-
Albert van der Spelt 1782 ®. 1746-
Jan de Ronde , 782- . 1769-82
Pieter van der Putten ,785- vijfhoek + Hl
Wiltem van Noppen
vacant 1798- vijfhoek + HR
Jan Boms ·1865
Arnout Cartier vijf schijven (1) - cincq (2)
Jan van der Maas 1715- Govert Cincq (2)
Hendrik van der Maas 1749- Pieter Danielsz. Verbanek (1)
Bartholomeus van der Maas 1768- Joost Verbanek (1,2)
1782 Willem Brammart sr. (1)
W® 1782-03 Jan V~rzijl {1)

drie kruizen
Klaas Adamsz. Verschut
Arie de Hoop
Hendrik IJserman
vacant
Gillis Nobel

ruit 1725-
Abraham de Lange ·1749
Cornelis Bourrian
1686-
®. 1717-59
.

twee.ruiteli

B~~èié{tl:~es ,l;'fetersz. Hagenaer

:l?qtrl~s~ithql~rneus den Hagenaar

drie ruiten 1684-
Cornelis Teunisz. Souman 1730-
Corneis Souman 1748-
Joris van der Dus 1804-
Gerrit van der Dus 1804-
Gijsbart van der Dus
wed. Gijsbart van der Dus -1819
Hermanus Jansz. Steinfort 1829-42

57

3.4. LETTERMERKEN

De vroegste pijpen, die in het eerste decennium van de zeventiende eeuw in Holland
vervaardigd werden, hadden vermoedelijk geen merk op de hiel. Het aantal Engelse
pijpenmakers, die in Amsterdam als eersten het ambacht uitoefenden, was zo gering dat
het plaatsen van een herkenningsteken nog niet noodzakelijk was. Het duurde echter
niet lang voordat de behoefte ontstond om een herkenbaar product te maken. Bijna
gelijktijdig met het roosmerk kwamen ook de eerste lettermerken in gebruik, die
correspondeerden met twee initialen van de pijpenmaker. Na enige tijd werden, vooral in
Amsterdam, combinaties van beide merken gebruikt, waarbij zowel links als rechts van
een (gekroonde) roos een letter werd geplaatst. In Leiden, de tweede vestigingsplaats
van de pijpenmakers, werden aanvankelijk alleen lettermerken gezet (11).
In Gouda, waar omstreeks 1617 de eerste kleipijpen werden gemaakt, blijkt de roos een
van de vroegste merken te zijn geweest (zie hoofdstuk 3.2.). Toch zal ook hier het
lettermerk spoedig zijn intrede hebben gedaan. Evenals bij het roosmerk werd later een
kroon boven de initialen gezet.
Voor 1660 is het toeschrijven van een lettermerk aan een pijpenmaker twijfelachtig,
vanwege het ontbreken van een merkenregistratie. Hoewel speculatief kan soms door
vergelijking van de letters met de namen van de pijpenmakers de vermoedelijke
producent worden achterhaald (zie hoofdstuk 5). Een juiste determinering en datering
van de pijp zijn hierbij van groot belang. Aangezien er geen enkele vorm van
merkbescherming bestond geven de initialen niet altijd uitsluitsel over de eigenaar. Het
merk is namelijk opgebouwd uit de eerste letter van de voornaam en in veel gevallen de
eerste letter van het patronymicum. Het is mogelijk dat meerdere personen in
aanmerking kunnen komen voor een bepaald merk. Dit geldt vooral in sterke mate voor
het merk 11 aangezien Jan Jansz. een zeer algemene naam was en er meerdere
pijpenmakers met deze voornaam in Gouda bekend waren. De letters kunnen bovendien
ook staan voor b.v. Jan Jorisse of Jacob Joosten. Archivalische bronnen bieden
nauwelijks een oplossing, want slechts in uitzonderlijke gevallen, b. v bij een rechtszaak
over het plaatsen van een merk, staat het merk in de acte vermeld. Aan het einde van
de 178 eeuw werden de initialen niet alleen los gebruikt, maar soms ook in de vorm van
een monogram. Dit t reffen we aan bij o.a. de merken AD, AP, AR, AS, CP, DH, DM, OR,
HB, HK, HN, HP, MB, MK, NB, PS, TK , VB, VD, VR, WH en WK.

Tegen het midden van de zeventiende eeuw werden voor het eerst merken gebruikt met
drie letters. Tot op heden zijn slechts vier gevallen bekend, waarbij de letters naast
elkaar staan, namelijk bij de AIH, IAN, IOP en de PIP. Omdat de I wein ig plaats inneemt
past dit nog net op de hiel. Het is opmerkelijk dat deze vier merken alle gekroond zijn. Bij
de overige merken, die uit drie letters bestaan, is één letter boven de andere twee
geplaatst. Hierdoor ontbrak de ruimte om ze van een kroon te voorzien. In enkele
gevallen werd de middelste letter onder de beide andere gezet, b.v. bij de merken AVB
en BWB. Een enkele keer werden de letters verweven tot een monogram, zoals bij de
merken AVO, BVS, HID, HPK, HVB, IPH en LVR. Met uitzondering van de HVB en IPH
werd boven het monogram een kroon gezet.
Bij de interpretatie van merken, die uit drie letters bestaan, kan verwarring ontstaan over
de volgorde van de letters. In het algemeen wordt eerst de linkse letter gelezen, daarna
de bovenste of onderste en ten slotte de meest rechtse. Voor een aantal merken ligt dit
meer gecompliceerd. Uit de vroegste inschrijving van het merk blijkt dat eerst de
bovenste letter gelezen moet worden, gevolgd door de onderste twee, b.v. bij de G0 H,
dit is het merk DGH. Deze volgorde is in de regel in overeenstemming met de initialen
van de pijpenmaker (zie tabel). Als het merk door een collega wordt overgenomen, blijkt
de volgorde van de letters anders gelezen te moeten worden. Het merk de G0 H staat
dan ingeschreven als de GOH. Opvallend is dat deze letters opnieuw corresponderen met

58

de initi alen van de nieuwe eigenaar. Na ca. 1740 kunnen alle merken met drie letters op
dezelfde wijze worden gelezen, namelijk van links naar rechts .

datum I eigenaar datum I eigenaar
GAM 1
A AGM 1679 Jan Maertensz. lAB 7
GM IAO 1710 Joehem Ariensz. Oosterhout
GDH 1 744 Gijsbert de Hoog
A AIB 1686 Wouter Teunis PDH 1736 Pieter den Hengst
IB DHS 1 734 Dirk Spille
IHB 17 15 Jan Hagebaart
IAO AIO 1667 Arij Jansz. Overweezei IPS 1693 Joost Pietersz. Scharp

D DGH 1705 Dirk Q.roenb.of
1697 Dirck Posthoorn
GH 1715 Hendrick Dircksz. Spille
1701 Arij Bos
D DPH 1660 Pieter Jonathans Scharp

pH

DHS HDS

H HIB

I8
p
IS PIS

Reeds in de zestiger jaren van de zeventiende eeuw werden merken gebruikt, die uit één
letter bestaan. Opmerkelijk is dat deze letter vaak correspondeert met de eerste letter
van de voor- of achternaam van de persoon, die het merk als eerste liet registreren, b.v.
de gekroonde G van Gloudi Marte en de gekroonde H van Krijn Jansz. Hola. Ten
opzichte van de merken die uit meerdere letters bestaan blijken de enkelvoudige zeer
intrek te zijn geweest. Velen werden zelfs tot diep in de 19e eeuw gezet. Hetzelfde gold,
zelfs in nog sterkere mate, voor de cijfermerken. Waarschijnl ijk komt dit door de goede
herkenbaarheid.

Omstreeks 1660 werd tevens een tiental merken gebruikt, die uit vier letters zijn
opgebouwd. Deze merken zijn zo duidelijk persoonsgebonden, dat ze uitsluitend door de
eerste eigenaar zijn gebruikt. Het merk was samengesteld uit letters van zowel de
voornamen als de achternaam, b.v. de CJVG van Cornelis Jacobsz. Vergouw en de
CVDM van Cornslis Cornslisse van der Meer. Het beperkte gebruik maakt dat ze
nauwkeurig zijn te dateren. Het enige merk met vier letters dat na 1700 werd
ingeschreven is de IIIW van Bartholomeus van der Maas. Dit merk werd rond 1850
gebruikt.

De een, twee en drie lettermerken werden ook veelvuldig als zijmerk op de ketel
geplaatst. Opmerkelijk daarbij is dat ook het merk dat uit drie letters bestaat in de regel
voorzien is van een kroon, dit in tegenstelling tot het hielmerk met dezelfde initialen.

59

3.5. REGISTER VAN DE LETTERMERKEN

® 1714- ~ 1660-1686
1728- 1738-1746
A AD
-1782 1695-30
Arij van der Lee 1790- Arij Davidse Konijnenbrouck
Machiel Brem 1838-1847 Arij Dubbel 1707-46
wed. Machiel Brem ca. 1782
Cornelis Brem @. 1788-
wed. Cornelis Brem . 1832-1850

@ 1684- ADM 1724-59
1729- 1700-
AB 1749- Arij de Moor
1762- 1679-
Harmen Pieterse Boot 1780-1806 @
Arij Bijman 1809 1696-46
Willem Brammert 1811-1851 AE 1731-59
Teunis Brammert 1834-1850
Jan Brammert 1864-1865 Abraham Eling 1660-
Frans Swartjes vacant 1666-
Willem van Ham Arie van der Kleijn 1670-
Franciscos Michielsz. Zwartjes (huur) Jan Azn van der Kleijn 1686-1691
J. van Geelen
®
®. 1709-
. 1715- AF
1717-
ABC 1749- Arij van den Ring
ca 1759
Abram Cleijse 1781- AG
Poulus de Goede 1788-
Dirk Pietersz. Krijger 1793- Abraham Goodijn
Pieter Krijger 1803-
Abraham van den Berg 181 1- @.
Jacob van der Werf 1850- .
Salomon van der Vin 1 8 9 8- 1 9 0 0 AGM
Frank Vergeer
Steven Houtam 1708- Jan Maertensz.
Jan Houtam 1737-1752
Gloudt Houtam 1753 @
P.J. van der Want
1730-1746 AGV
@@AV
Andries (Arij) Groeneveld
ABV zie ook AVB
AHB
Aart Hendericksz. van Brugge
Abraham Boesvelt Abraham Hoebeek
geroyeerd
®
AC
Al
Arij Gaan
Adrianes Jansz. van der Aerde
Andries Jansz. van den Bergh
Aert (Abraham) Jacobsz.
Soetje Theunis

60

@ 1674 @® 1684-
1686- 1730-
AIB (1l · lAB (2) 1710- AP - AP monogram (1l 1744-
? 1720-1737 Andries Pietersz. 1762-1773
Wouter Teunis (1 l ca. 1782 Aldert Pruijmenboom 1773-
Jan Versluijs (1l 1790-03 Jan Pieterse Versluijs 1776-1806
Arij Tobiasz. Sonnevelt (2) 1807-1828 Teunis Brammert 1807-
vacant Beligje Sliedrecht, wed. T. Brammert 1811-1821
Aart van Velsen (2) 1715- Huijbert Verspuij
Engel van Zutphen (2) 1749-68 Teunis van Ham
1782 Willem van Ham (1 l
e~ 1801-1806
APR 1711 -
AlH 1667-1705 Aldert Alderse
1710-1725
Antonij Jansz. Oosterhout AR monogram 1705-
Arij Jongerhelt Anthony Ravesteijn 1726-
vacant Jan Glas 1737-
Joseph de M ol Jan Mullaart 1745-1770
Dirk Ravesteijn 1782
® geroyeerd

AIO (1) • IAO (2) 1693- AS 1722-
Arij Jansz Overweezei (1 l Jan Soudaan
Joghum Ariensz. Oosterhout (2 ) 1698- 1730-
1735-46 AS monogram 1730-
AIS Arij Sodaan
Arij Jeroense Espeel 1706- Klaas van Son 1720-1737

® 1667- ® 1713-
1682- 1718-1740
AK 1705-59 ASV
Frans Alijkas (Oiikan?l 1782 Arij Tobiasz. Sonnevelt 1767-
Jacobus Kouthof 1794- 1783-
@ 1797-
ALV ·1838
Antonij van der Linde 1838- AV
Arie de Visser
AM ·1865 Abraham van der Linde
?
Arij Jacobse Middelmeer AVB zie ook ABV
Andries Miehiel Brem/Sremmert Arij Verblaauw
vacant Matthijs Groenendaal
Pieter de Mol Cornelis Prince
wed. P. de Mol
Jacob de Mol
wed . J . de Mol

61

Adrianus Gzn. van der Want 1803-1826 CID 1661
wed. Adrianus van der Want 1826-1851 1686-
Pieter Jacobus van der Want 1851-1885 B 1704-1737
?
®@~ 1680 Cornelis Jooste Smient -1770
1724- Jan Bastiaensz. Overweesel 1770-
AVO Bastlaan Overweesel 1782-
? -1745 Martinus de Lange 1819-1820
Jan van Dijk 1745- Gerrit Houbraak 1820.1827
Arent van Dijk 1781- Christina/Christiaan Houbraak 1832-
Andries van Dijk 1797- Willem Begeer 1845-65
Teunis Wout 1807-19 Leendart Begeer
Dirk Witslus Nicolaas van Blokland 1744-68
Johannes (Jan) Smit 1660-
1686-1709 ® 1660.1710
AVH
Andries van Houten 1690 BAB 1713-
Arij van Hoorn 1724-59 Christiaan IJters
1782- 1709-82
® 1787- BAS op ton zie Bacchus op het vat 1696-
1793-
AVR 1825- ®M 1737-59
Arie van Rijn 1828- 1686-
Arij van den Ring BDIH 1704-
Gerrit Kalf -1737 Barent Dircksz. Jonckhart
Willem van Slovens 1737-
Jan Smient @
Willem Martinus Weijman 1684-
Teunis Kruijsheer 1730.59 BH
1766- Willam Bockhoove
AVS monogram 1769-
Arij van Son 1785- ®
Klaas van Son 1797-1801
1801-1811 BHB
@ 1811-1829 Hermanus Bastiaensz. Begeer
1838-1845
AVS BIK
Adrijaen Jacobsz. Sonnevelt 1660- Boudewijn Jacobse Claris
Adrianus Vlootesteijn
Pieter Verspuij @
Hendrik van Velsen
Jan (Johannes) van der Tij BIM
Pieter Gerritsz. van der Want Boudewijn IJserman
Arij Gerritsz. van der Want
Gerrit Pzn van der Want BJ
Thomas Boot Bastiaan Janse van Overwesel

AWS BLL
Adrianes Willems Sonnevelt Bastiaen Louwijse Lousie

62

BOK Jacob Meurs -1803
Jan de Bok Hendrik van der Burg 1803-
erven Hendrik van der Burg
® Willem lsaac van der Burg? 1837-65

BOW 1708-
Bastiaan Overweesel
wed. Jan Overwesel 1737- BVM 1725-
vacant ·1782 Bastiaan Vermeul 1764-
Leendert Welter Martinus van Wijmen 1766-
Martinus Schriek 1782 Arij van den Berg 1803-
Matthijs Boot Jr. 1796- Hendrik van den Berg 1808-
1799-42 Casper Beerman 1826-1850
BP 1844-65 Gijsbert van Gent 1865
Engel Gzn van Gent
Bartelemees Pietersz. Hagenaer 1686-1720 1706-
Bart Valekenburg 1735-46 @
Teunis den Haag I Hagenaar 1765-
Roeland Schouten 1772-1782 BV S
Bastiaen Abrahamsz. van der Spelt
BPB 1737-
BVS monogram 1720-1751
Barend Palmboom Barend Versluijs

BR 1737- BWB 1749
1748-59 Cornelis de Jong 1772-
Jan Scharp Bartholomeus de Pier 1834-
Hendrik Spruit 1733-46 Abraham Goedewagen 1843-
1782 Thobias Goedewaagen 1850-
@ciD 1783- Pieter Goedewaagen 1881-
1819 P. Goedewaagen & Zoon 1917-1945
BS (1) - BS gekroond 1834- N.V. Goedewaagen 1695-
Benjamin Schoute 1865-1898
vacant 1900- c 1720-46
Adrianus Spernaay (1)
wed. A. Spernaay (1) 1730- CAM 1 6 9 5- 1 7 2 0
Cornelis Verkerk 1757-82 Cornelis Ariensz. Mooiegraaf
Jan Prince & Cie ca. 1782 1667-
Fa.P. Gzn van der Want 1794- CB 1686-
P.J. Azn van der Want
@
BVB
Barend van Berkel CD
Maarten Bruijnvis Govert Davitsz.
Jacob Meurs Cornelis Dircxse van Wijck
Sernardus Bruijnvis

63

®® Arie Pzn van der Kleijn 1865-1889
Jan Prince & Cie -1898
COL
Cornelis de Lange 1660-1714 CP 1686-
1735-46
@~ 1667-1679 Cornelis Pietersz. Verswaan
1682- Pieter Kool 1693-
CDP 1700-59
CR 1660-1673
Cornelis Dircksz. Peck 1728-59 Cornelis Rutten 1737-
Gerrit Comelisz. Peck
@)@ ·1782
CG
Cornelis Leendertsz. Glasbeek CS 1705-
Cornelis Stevensz. de jonge
e Cornelis Slingerland
Jan van Velsen
CH
Cornelis Oosterhout 1691- CSP
1707-46
Cl Cornelis Sijmensz. Plemper
Crijn Jansz . Waeijop
Cornelis Jansz. van Heijningen 1666-1685 CT 1680-1706
Cornelis Ton 1707
@ 1660- 1728-59
1686- CVB 1686-
CIS 1727-59 Cornelis Dircksz. Valkenburg 1707-46
Claes Jansz. Bos 1705-
1660- CVD
@ Willem van Daabele 1709-
1695- 1730-
CIS 1737-46 CVDM
1782 -1746
Cornelis Jan Soutman 1814- Cornelis Cornelisse van der Meer 1820-38
Cornelis Jooste Soutman 1815-
Cornelis Smit CVH
Cornelis van Heijningen
CIVG
CVL monogram
. ··-· · .Cornelis Jacobsz. Vergouw Cornelis van Leeuwen
® @(ÇI{)
@
····--·····
cvs
CK
Cornelis Kwast\Quast Cornelis van Schouwen
Cornelis Koeman Cornelis van der Starre
vacant Cornelis Slingerland
Hermanus van der Kleijn Coert Coers
Pieter van der Kleijn

64

@ 1686- ®J® 1686-
1710-
cw 1685- DH monogram
Daniel Jacobsz. Helmondt -1716
Cornelis Willemsz. - de jonge 1682- Jacob Helmont 1716-59
1691- Daniel Hopman 1782
@ 1699- Maarten van der Maas
1701 - geroyeerd 1693-
CZM 1722-46
Cornelis Zeeman -1729 DHS zie HDS
1729- 1665-1680
®@ 1778- C®®
1674-
0 (1 l - D gekroond -1821 Dl
? 1821-1861 Claes de Jonge 1709-
Cornelis Bal 1861 -1898 Daniel Sluiter -1746
Pieter de Jong
Pieter Jansz. de Jong 1811-1819 DID 1782
Arie de Vos 1785-
Jan van leeuwen 1686- ~. 1836-1842
Cornelis van leeuwen (1l 1693-46 . 1848-1865
wed. Cornelis van leeuwen (1 l
George van leeuwen 1696- DIR -1881
Jan Prince & Cie David lsaacsz. Ree
1686-1701 1735-46
DA ®
wed. A. Bruijnings 1705-46 1691-
1744-59 OK
®. 1782
.. 1797-1803 Dirk van der Kist
1813 wed. D. van der Kist
DB 1813- vacant
David Soudewijnsz. 1838-48 Dirk luijt
Daniel van Bocksel Jan (Johannes) IJpelaar

DCI ..wed. J. IJpelaar
. Dirck Cornelisz. - de jonge
Nicolaas van Blokland
DO
Daniel Danielsz. de Roo J.Q)L

@ Dl
Daniel lorjier
DGH (1 l - GOH (2)
Dirk Groenhof (1l ®
Gijsbert de Hoog (2)
vacant DM monogram
Benjamin de Mol (2) Dirck Meerling I Maerlo
Hendrik van Duyn (2)
Maarten Heerkens (2)
Matthijs de Waal (2)

65

@@ 1693- ® 1.770-
1749- 0 1782-1808
OP - OP gekroond (1} 1 7 9 6-18 0 8 18 13-
1810- DVA 1 8 3 8- 18 4 2
? 1825-
Daniel Passet 1828- Dirk van Duuren 1693-
Martinus Vlak Jan van Duuren 1702-1730
Cornelis Kool (1} 1697- Dirk van Eijk
Jan Sitten\Suton 1736-59 Maria Kalft 1710-46
Dirk den Hond
1683- ® 1840-
@ 1881-1945
1688- OVB
DPHmonogram (1} - PDH(2} -1727 1686-
Daniel van Boksel 1696-
Direk Posthoorn (1} 1727- Lammert Cornelisz. Block voor 1730
Pieter den Hengst (2} 1759- 1748-
1773-1 782 ® 1801 -
DPOK
- 17 99 DVE -1 850
Dirck Pieterse Olikan 1799
Dirck Krijnen van Eijk
®. 1699-
1724- (8
OR monogram 1726- 1746
1782 OW
Dirck Raesen\Ronse 1789-
wed. Dirk Ronse 1826- Pieter Goedewasgen
Raas Steenbergen 1838-42 P. Goedewasgen & Zoon
Dirk van Steenbergen 1848-
Jan van Zutphen ®
Engelvan Zutphen -1865
geroyeerd E
1693-
@ 1707- Raas Willemsz. Tin
Thomas Eduaersz. Poorter
DS . Eduaard Thomasse\Tam
Arij Carlier
? Pieter Dzn van der Want
Arij van den Ring Wed . P. Dzn van der Want
Leendart de Bruijn
vacant EB
Hendrik Pietersz. de Jong
Dirk de Mol Jacobus Jonasz. de Vriend -1672
Teunis Vermey
Fop Booy Adriaen van der Cruis 1672-
Arie Glas
Adriaen van der Cruis (de jonge} 1719-
®
(vader en zoon van der Cruis zijn handelaren
DV
in Amsterdam}
Willem de Vroom
Jan van der Vos ®

EIW 16 5 8 - 1 6 8 8

Evert Joosten Witjes\Witsius

66

EK 1686- @ 1728-82
1686-
Engel Claesz. 1666- FG
1782 Frank Vergeer 1730-46
EP 1795- 1782
1813-1 819 FH 1803-
Eewout Pietersz. 1828-1843 Frans Heijndricksz. Bijlant 1807-1850
vacant 1834- 1735-46
Aart de Jong 1846-1865 *· JH[
Dirk Snelleman 1700·1720
Dirk den Hond 1703- flt1
Dirk van der Wolft (huur?) 1782
Arie Snelleman 1784-1803 FHM
1810- Frans Heeneman
ES 1848- wed. Frans Heeneman
Machiel Metvoort 1881-1945 vacant
vacant lzaak Kruijsheer
Abraham van Waas Hermanus Zwartjes
Jan van Vliet
Pieter Goedewaagen FP
P. Goedewaagen & Zoon Frans Spiek I Piek

® FSW

F 1700- FWS 1731-
Andries Jansz. Metfort 1720-1728 Frans Willemsz . Schipvaart 1737-1782
Gerrit van den Bergh 1728- Frans Soet 1782
Gerrit van Rijphuijsen vacant 1795-
Matijs Rijphuijsen -1741 Jan van der Draaij 1801 -
Joggem van Rijswijk 1741-03 Arij Gerritsz. van der Want
Bernerdus Batting -1811
.···..·r. . 1713·1730 Jan Verspuij 1811-
®@.......... 1782 Pieter van Ommen 1837·1842
1783-03 Maarten Heerkans 1848-1850
FA Matthijs de Waal 1864-1869
Flip Alevoe 1726-1768
vacant 1782 FWV 1705-
Willem de Beij Jr 1784- Floris Visser
1779-1819 1667-
FAG 1823-48 © 1667-
Frans A. Glas 171 0·
vacant G 1724-
Abraham van Waas Gloudi Marte 1745-59
Dirk Goedewaagen Govert Davitsz. 1759·
Jan van Rijst Arij Groenevelt 1777-1782
Olifier Verschoor 1782-
Jan van der Valk (huur?)
Cliphier Verschoor 67
Jacob Verschoor
Willem van Slovans

Gerrit Woerlee ca. 1811 .... 1720-43
Sirnon Sparnaay 1819-
Frans Sirnon Sparnaay 1842- ~ 1720-1742
F. Sparnaay & Zoon
-1869 GVB 1705-
GA gekroond Gerrit van den Bergh
1811-1820 . 1733-
GAM zie AGM @ 1763-1803
1809-
@ GVG 1 8 3 8- 1 8 4 7
Gerrit van Gent 1850
GB
Gerrit Souman 1720- GVH -1885
Gijsbart Verboom I van der Boom 1724- Gleijn Verheul
Jan Donker 1739-59 1700-
Leendart Weldrager 1784- GVK 1765-1775
Anthonij van Wijmen 1813-1821 Gerrit van Keulen 1782
Carel Zieleman 1824- Anthony Goudhart 1783-
Willem Wagenaar 1833-1865 Leendart van der Vin 1797-1798
wed. L. van der Vin 1802-
GD zie CD 1670- J. Wildenburg
Pieter Jacobus van der Want? ·1820
GOH zie DGH 1686- 1820-1845
®
@ 1685- 1686-
GVS
GG Gijsbart van Stralen 1782-1796
Gerrit Gerritsz. van den Bergh Jan van der Kist 1796
vacant
@) Pieter Dzn van der Want 1702-
Jan van der Want 1730-46
Gl Cornelis Bosboom
Gerrit Janse Ancker Aart Cornelisz. de Jong
Coert Coers
@
1769- GWD
GM 1801- Gerrit Cornelisz. Westendorp
Gerrit Morlion 1845-1881
1895-1898 GWS
@ Gerrit Woerlee
1768-03 geroyeerd
GML 1814-
Gerrit Maarling ®
Arnoldus van Straaten ·1869
Jan de Gidts GWV
Jan Prince & Cie Gijsbert Willemsz. Valekenburg
Gijsbert van der Valck
@

GN
Gerrit Nobel
Adrianus Spernaay
F. & Zoon Sparnaay

68

H 1660- @!) 1710-1760
Krijn Jansz. Hola 1696- voor 1768
Doenatus van der Spelt 1712- HE 1782
Grietje Hola, wed. van der Spelt 1713- Hendrick Endenburg 1814-65
Arnoldus de Vos 1730- geroyeerd 1665-1701
wed. de Vos vacant
Jan de Mol ·1735 opnieuw in gebruik genomen 1694-
Jan Timmers 1735- Gijsbart van Gent
Jacobus Carlier 1742- 1700-
Sijbrand Revet 1746-03 HES
Maarten Heerkens 1805-1819 Jeroen Jans Espeel 1660-1675

HA 1667- @ 1695-
1686-24 1721-
Hendrick Abramsz HG 1730-
Hanse Adamse Verschut 1691- 1737-
Heijndrick Gloudijse Martee 1746-
HB monogram 1747-
Heijndrick Bos @ 1749-
1757-
® HGV 1803-1804
1814-1819
HB Heijndrick Verschut
Hendrick Hendricksz. Bijlandt 1691-
Hendrik Bos 1655-1670 HHB
vacant 1739- Handriek Hendricksz. Bijland 1701-
Jan de Jong 1782 1715-46
Jacobus Jansz. de Ronde 1785- @
Gijsbert de Ronde 1795- 69
Care! Zieleman 1800- HHH
Leendert Welter 1824- Teunis de Vink
Joost Welter 1835-42 Daniel Hulleman
wed. Teunis de Vink
® 1694- Cornelis de Vink
Willam de Vink
HC 1694- Willam Witsius
Jacob de Vos
Heijndrick Cornelisse 1715- Dirk Dirka
1734-82 wed. Dirk Dirka
HO 1782 Cornelis van der Valk
1786-
Harme Bockhove 1806-1812 ®J®

@) Hl
Heijndrick Jonasse
HDS (1) - DHS (2)
Hendrick Dircksz. Spille (1) GID
Dirk Spille (2)
vacant HIB monogram (1) - IHB (2)
Adrianus Stolwijk (2) Arij Bos (1)
Cornelis Stolwijk (2) Jan Hagenbaart (2)

@® 1693-46 ~ 1730-46
1690-
HID HOM 1686·
1719-46 1696-
Huijbert de Jong Handriek Overman(s) 1731-68
1723-1755 1782
HlS 1782 ®®®; (~p) 1803-1811
1812-1819
Handriek Janse Sprot 1720-59 .... ··.........· 1828-
1767- . 1830-1865
®. . 1785- HP (gekroond) - HP (1)
1819 -1898
HK 1826- Harmen Pietersz. Boot
1850-1865 Hendrik Scharp 1719-
Handriek Kwast Gerrit Scl:larp 1735-46
1697-46 vacant
@ 1782 Roelof Hardeman (1) -1706
1794-03 Pieter de Roos
HKH Johannes Broer 1708-
ca. 1700 Jan Verzaal
Huijbert Kramer Jan Prince & Cie 1686-
geroyeerd -1690
<® 1749-
®
HPK 1691-
HL 1733-1746
Hendrik Pietersz. Kool
Henderick Luchter Pieter Kool
Hendrik de Leeuw
Huijbert Staalenburg ~
wed . H. Staalenburg
Thomas Binnendijk HPR
F. Binnendijk
Heijndrick Poulusz. Revet
e
@
HM
HS
Handriek Muijs
vacant Arie Verburg
Roeland Blok
HT I HTB
®
Heijndrick Theunisz. Boon
HMD
®
®
HV
HN
Heinderik Vrijling
Handriek Willemsz. Nesvelt
1705-
HNB
HVB
Huijbert Henderieksz. Notaboom
Handriek Janse Verbrugge

Hendrik van den Brok

70

@ 1746-59 IAD 1660-1680
1782
HVN 1796- lAK 1686-
Hendrik van Nunen 1809- Suzanne Jacobse
vacant 1824-1849 1699-
Abraham van 't Anker @~@ 1782
Jan Blokland 1696- 1788-1829
Jacob Mattijsz. Boot IAN gekroond - IAN (1) 1669-1691
1710-1720 Jan Verbanek
HVS vacant (1) 1686-
Heijndrick Stevensz. van Steijn 1707- Jan (Joannis) Hageman (1)
·1750 IAO zie AIO
@ IAV
1782 Jacob Abrahamsz. van Opstal
HVT 1799-
1803- IAW
@ 1811-42 Jan Aartse Weerlee

HW
Willem Egmond
Henderick Abelcos
vacant
Benjamin Wout
wed. B. Wout
Dirk Smit

HWV 1709-1746 IB 1686-
Hendrik van Wijmen -1759 Jan Claesz. Bos 1696-
Klaas M arte Jan Arijse Boot 1744-
1705- Hendrik de Jong 1744-1753
Jan Krijger 1737- Ruth Boot (huur) 1775-
Pieter Proefhamer 1759-68 Jan Bokhoven 1823
Willem van Boxelen Jacobus Overkamp 1825-
Cornelis Zieleman 1848-65
® wed. C. Zieleman
1670-1700
IA 1664- IBS
Jacob Abrahamsz. 1686- 1667-1705
Jan Anthonisz. Soudaan 1696- IC
Jan Arijse Jan Cornelisz.

lAB zie A IB

71

@@ 1680- IOP 1682-
1705- Jannis Presser 1736-46
10 1725-1760 Jacob de Potter
Jan Doesburgh ca. 1720
Jacob Dircksz. 1683- ®
Willem Koeman 1688- 1686-
1705-1720 IEN 1699-
@ 1782 1684-
1793-38 ©
lOB 1850 1738-59
Jacob Cornelisse de Licht IG
Jan Janse Doesburgh 1709-46 Jan Gerritse Schordijk 1686-
Jan de Bok 1782 Cornelis Weeldenburg 1686-
vacant 1802-1807
Johannes van Zutphen 1814 IGK
J. Botterop 1814-38 JiJlis Gerritsz. Knippel

lOG 1713- ®
Jan de Gooijer 1746-59
vacant lH
Christiaan van der Palm Jan Heeneman
Dirk van der Willigen
Jan van Leeuwen IHB
zie HIB
IOH
Joannis Klaasz. de Hoop IHG
Jan (Johannes) de Hoop Joris Heindricksz . Godfre

IDK IHO
Jan de Koning Jan Heijndericksz. van Bale
wed. de Koning
1697- IHP 1749-1784
® ·1746 Jan Hulstpas 1799-
Jan Snel 1803-
lOM 1720-46 wed. Jan Snel 1814-
Jan de Mol 1782 Willem Verschut 1819
vacant 1785- Abraham Goedewagen 1826-42
Jacobus de Mol 1811- Johannes Woerlee
lsaac de Mol 1835-50 ca 1660
Jacobus de Mol ®®® ca 1660
wed. J. de Mol -1865
11
Jan Jonasz. de Vrient
Jan Jacobsz. van der Aerde

72

118 1686- IM gekroond 1679-
Jan Jansz Barnetel Jan Maertensz.

IIE 1696- IMH 1711-59
lsack Jeroensz Jan Leendersz. Maarenhoef 1733-68
1660-
® 1670-1690 IML 1742-59
Teunis Maarland ca. 1720
liES 1847-1865
1679- ® 1686-
@) 1702-
IMM 1701-46
IIIW Jan Michielsz. Metfoort 1691-
Bartholomeus van der Maas 1692-46
1713- IN
IIM monogram 1737- Jacob Nobel
Jan Janse Mare!
-1692 ~
@ -1713
1782 IOP
IK 1785- lOS zie OIS
IJsack Capteijn 1796-1806
Jan Korthals 1809-1819 lP
1844-1846 Jan Pietersz Verhulst
® Jan Flippe Kerckhoff

IKS 1696- IPH
Antonij Jansen Koppens? 1682-1721 IJsack van Holland
Jan Cornelis Sneur
vacant IPM monogram
Cornelis van Florence J oost Pieterse de Meijer
Gijsbert Korver (huur)
Frans Spernaay 1686-1718 IPR
Simon Spernaay 1735-46 Josua Pietersz. de Roo

ILM IPS zie PIS
Jan Kasperse

ILS
Jan Lambertsz. Schoon

IM
Jan Maertensz. v. d. Maes
Machiel de Wilde

73

IRB zie RIB 1710-1725 Jan Tijse de Jong -1749
Jan van Beek -1773
1I1f«~ 1688- Arie van den Broek 1773-1782
1714- Daniel Sluiter 1782-
IRV 1724-1759 Johannes Nieuwland -1807
1763-1774 Cornelis van der Vliet 1808-1812
@ Arie van den Broek 1819
1660-1670 Pieter Houbraak 1821-
IS 1686- Fop Booy 1835-38
Jan Sijmensz. Vermuel 1660-
Jan Pietersz. Versluijs 1717-46 ®. 9 1677-
Jan Tobiasz. Sonnevelt 1737-
Jan Schouten ca 1700 IVO 1767-
1728-1750 Jan van Dijck 1771-
@ Jan van Dieveren 1782
1710-1757 Pieter van Reede
ISB Klaas de Jong ca. 1700
1722-1735 vacant
ISK 1782 1670-1690
Jan Sijmonse Kunst 1794-03 @
1675-1690
ISV 1691- lVG
Jan Ariensz. Sonnevelt 1695- 1660-1680
1725- ®
ISW 1660-1695
Jacob Eldersz. Wiltschut IVH -1704

® 'Vf!,;j' ® 1676-
llT
lVI 1701-
IT na 1736
? ®JE 1746-
Johannes Trompert 1782
IVIE
ti
@~
ITB
Jacobus Tubal IVK
Jacobus Jacobsz. van Kleeft
ITP zie TIP Pieter Jacobsz. van Kleef

® IVL
Jacob Dircksz. van Leeuwen
IV
Jan van der Vijver @
vacant
Jan Visser IVP
Jan Paulisz. van der Put
® Jan van der Putten
Jan van der Pool
IVB vacant
Jan Soudaen
Jan Arijse van der Burg
Jan Verbesem

74

@ 1696- Krijn van Vliet 1745-
1726-35 Andries Brem 1759-
IVS Cornelis Brem (1) 1801-
Jan Cornefisz. Verswaen ca 1670 wed. Cornelis Brem {1)
Daniel van Schouwe 1707- -1847
1727-46 @
lW 1686-
Jan Wiflemse Tin ca 1674 KB 1710-
Joost Witsius Claes Bal 1730-46
Jan Weijman 1668- Dirck Krijnen Veverloo 1782
Dirk Veverloo 1783-
lW 1701- vacant 1819-
Jacob Everse 1746- Cornelis Boflonje 1'839-65
1756-68 wed . C. Bolfonje
IWB 1782 Wilfem van Hork 1697-
Jan Wiflemsz. Bruggen 1803-
1832- KC 1668-1692
®® 1867- Klaes Marte
1881- 1708-
lWI 1917-1945 ®
Jasper Wiflemsz. Jongerhelt 1730-
Jan Jongerheld 1698- KCVO
Mattheus Jongerheld 1701 -1726 Claes Cornelisz. van Os 1693-
vacant 1723-1746
Pieter van Leeuwen 1717-46 KOM
Johannes van Zutphen Kaet de Meijer na 1733
Pieter Goedewaagen 1736-46
P. Goedewaagen & Zoon KDV
N.V. Goedewaagen Krijn Dirckse Veverloo 1732-
1782
IWK @ 1782-1812
Jan Wilfemsz. Kemp 1814-1819
Jacobus Kemp KG 1824-1846
Claes Garnier - de jonge
IWS Klaas Garnier -1850
Jacob Eldersz. Wiltschut
® 75
®®
KI
K gekroond - K (1) lsaak van Wijmen
? Krijn van der Pool
Koenraet Arentsz. de Vinck Jan van der Pool
Leendert Albertse van Wijck
Leendert van Wijk 1674 KIP
Pieter Verschut 1686- Jan Paorens
1688- vacant
1736- lsaac de Mol
1740- Hermanus van der Kleijn
Care! Zieleman
wed. I. de Mol

® 1700-1715 @ ca. 1700

KL 1698- KVH 1721-46

tw 1712- KVK 1727-
1745- Klaas van der Kint I Kintse 1782
KLM 1782-19 1814-
Kasper Jansz. Looman 1686-1691 ~·
1726-
KP 1736-1760 ~\r 1730-
Cornelis Pietersz. Slingerlant 1745-
Pieter Slingerland 1773-1782 KVV 1753-
Jacobus de Ronde Klaas van Velse
1726- vacant -1774
KPED 1752- Jan Bezem 1774-
Claes Pietersz. Heeckendorp 1775-1806 1806-
1696- L 1821-
-ä;· 1711- Cornelis Luijnenburg
Cornelis de Ligt -1833
~~ 1706-1745 Jacob de Ligt 1833-1839
-1759 Frans Verzijl 1865-
KPK Barend Verzijl
Cornelis Kool 1763- Cornelis Verzijl -1930
1776- Maria Verzijl
@ 1777-1805 Geertruy Pietersdr. Stomman 1686-
1809-19 Pieter Stomman
KR Pieter Gerritsz. van der Want 1724-
Heranimus Dortland/Dorhand Gerrit Cornelis Pzn van der Want 1745-59
Fa. P. Gzn van der Want 1776-
@ 1778-1793
LAD 1777-1793
KS Louwijs Augustijn van Duuren 1793-
Kobus Sorg 1811-
Jan Loreijn @@ 1826-
Jan Lorijn - de jonge 1838-1848
LB (gekroond) - LB (1) 1900
KVB Leendert Buijs
Claes van den Bos Jan van der Valk 1707-
Klaas Bruijnen Jan Labi 1718-1740
wed. Jan Labi
@ Thomas Verhage I Hage (huur)
wed. Abraham Booy
KVD Thomas Verhage I Hage (1)
Cornelis van Daabele Arie de Bruijn
Willem van Daabele wed. Arie de Bruijn
Floris Bokhoven P.J. Azn van der Want
Arij Monk
Jan Weeldenburg LBV
David Johannes Maskamp Louweris Bruijnesoon
Abraham van der Linde

76

@ 1695-1715 Jan Staalenburg 1780-
1739-59 Huijbert Staalenburg 1785-
LC Martinus Schriek 1799-1809
Huijbert Stalenburg (1l ca.1811
LD Hendrik Nieuwland 1814-
Lammert Donker Gerrit Sieleman 1823-
Jan Nieuwenhuysen 1827-1844
LF 1698-
Loodewick Franse leepont I lapooij 1782 LVE 1698-
vacant 1814-1843 lambert Cornelisse Vereijck
1701-
Miehiel Zwartjes LVI
leendert Leendertsz. van der Jacht 1784-
LK 1674 1819-1842
? 1686- @
Lucas Krijne - ca 1735 1688-
wed. Lucas Krijne na 1735 LVR 1705-1749
leendert Korthals 1782 Cornelis Jongerheld
vacant 1787- Teunis van der Heij
Dirk Wout 1794-1799
Cent de Groot 1814-1851 @
Jan van Gent 1852-1865
Engel Jansz. van Gent LVV
Leendert Albertse van Wijck
Leendert van Veen

LW 1686-
Lambert Willemsz. Proefhamer 1696-
Lammmert Weldrager

LOOI ca 1700 M 1704-
Jan Koene
@ 1660-1689 1667-
1749-59 ® 1703-1739
LS 1763-82 1739-
Lambert Segertsz. 1782 M gekroond 1772-1810
Josua Vermeul 1800-1812 Mees Jansz. 1837-
Maarten Verzijl - de jonge 1814- Jan Ariaensz. Versluijs 1849-
vacant 1838-48 Gerrit Verzijl
Leendert Spernaay Cornelis Kalf 1679-
Poulus de Vogel 1685- Adrianus Gzn. van der Want 1728-
wed. P. de Vogel P.J. Azn van der Want
1724-59
LSV ®
Louris Jacobsz. Sonneveld
MA
®@ Miehiel Andriesz. Brem
Machiel Brem
LVD gekroond- LVD (1 l
Leendert van der Draaij

77

MB 1712- ML 1667-
Maerten Harsen 1730-1740 Maarten Lukasz.
Maarten Bremmert 1782 1714-59
vacant 1787- MMT
Martinus Bremmert 1809- Maarten Tijsz. Monk 1705-46
David Johannes Maskamp 1813
Jozua Tollenaar MNV 1692-
1667- 1782
MC 1719-68 Matthijs Nieuwveld 1814
1782
Maarten Caen ® 1705-46
Jan Abramsz. de Vet -1782
geroyeerd MOL
lsack de Mol 1782-1803
MOS vacant 1813
Salomon van Steijn 1813-
® 1826-1838
1700-17 15 MP
MG Machiel Pieterse 1722-35
Miggiel Gillisz. 1667- vacant -1765
Maerte Groef 1720-1735 Nicolaas de Jong
vacant 1782 Cornelis van der Willigen 1782
Joost Fransz. Sparnaay 1816-1850 Leendert de Graaf 1790
Thomas Sparnaay Johannes Weijland 1 7 9 0- 1 8 1 3
-1865
MI MS gekroond - MS (1) -1813
Mees Jansz. 1667- Maarten Soudaan 1811-
Maerten Jansz. 1696- Machiel Storm
vacant ·1815
MlD 1705- Barend van der Heijden 1815
Marseelis Matthijs van Rijswijk
Leendert Boot (huur) 1685-
®@ Sirnon Boot (1) 1713-59
Pieter Gerritsz. van der Want 1782
MK geroyeerd 1800-
Maarten Keesz. 1821-
Mels Korthals 1686- MSV 1850-
Jan Korthals -1730
vacant Maarten Arianse Sonnevelt ·1898
Lieve Zieleman 1733-1746 Maarten Tobiasz. Sonnevelt
Adrianus Nieuwland 1782 vacant
Johannes Boer 1794- Maarten Staalenburg
1811- Cornelis Carlier
78 1823-1865 Proefhamer
Jan Prince & Cie

~ 1702- ®®:\.fa....: 1692-
1740-1782 1695-
MW 1782- p 1728-
Willem Witsius 1803-1805 1731-
Teunis Reunis 1813-38 Frans Pieterse Spijk
Pieter Ruijmslot Willem Proefhamer -1760
Maarten van Zutphen 1686- Reijnier Blom 1760-91
1692- Thomas Softree
® 1722- Anthony Souffreu -1819
1725-1773 Jan Souffreu 1819-
N Gerrit Houbraak
1670-1690 wed. Gerrit Houbraak
Nanne Pietersz. 1746- 1772
Jacob Noot ® 1667-
Stoffel Treurniet 1729- 1688-
Arij van Houten PA 1708-
1705- Pieter Anthonisz. Soudaan
® 1705- Pieter Arijse Vloeker
Fliph Evertsz.
NB 1660-1689
® 1704-
NG 1660-1671
PAB
Aart Bremmert 1686- Poulus Arijse Baeck
1705-46
@ PA N 1667-
Pieter Anthonisz. Soudaan
NS
Nathan Scharp PAP 1701-
Pieter Aldersz.
@
(fi)
NV
Dirck Nesvelt PB

NVE monogram Pieter de Bruijn 1704-
Nicklaes van Erckele
lngenasius van der Splees 1737-
@
Gerrit van der Broek 1767-1782
0
Andries van Houten Andries Brem 1801-1819

OA Arie van der Kleijn (huur) -1811
Ouwen Andriesz.
Arie van der Kleijn 1819-1832
®~
Marrigje de Mol, wed. A . van der Kleijn 1832
OIS (1 l- lOS (2)
Jan Janse Bolstijer (1l Johannes Pietersz. van der Kleijn 1832-1844
Jacobus Schilder (2)
Jan Azn van der Kleijn 1832-1844

A. Jansz. van der Kleijn 1844-1849

PCH 1674-1710
Pieter Cornelisz. Hagenaar

@ 1660-

PC KH
Pieter Cornelisse Gorthals

79

PCS 1670-1691 Gerardus Belonje 1821-1850
Pieter C,ornelis Swart 1715- P. & W.F.C. van Essen 1857-1869

@ 1730-46 @@ 1725-1737
1687-
PO PIP 1660-
-1706 Pieter Jansz. Plakee 1686-
Pieter Doncker 1670-1680 1693-
1686-1723 PIS (1) - IPS (2)
PDH zie OPH 1682- Pieter Jonathans Scharp (1) ca 1730
Pieter Jooste Soutman (1)
® Joost Pietersz. Scharp (2) 1730-
·1768
POl ~
1780-
Pieter de Jong PKH ·1804

POL ® 1804-1850

Pieter Cornelis de Liefde PL 1702-
1738-
POR Pieter Lens - de oude 1774-
Benjamin Lens 1776-
Pieter de Roo Lieve van Garnaaij
Martinus Bremmert -1809
@ lzaak de Waal 1809-
1811
PEVS @ 1816-

PF PLK ·1819
Pieter Philipsz. Kerkhoff 1819-38
Pieter Lacoert
® Gerrit Lacoert 1667-
Abraham Nieuwveld 1719-
PG Barend de Jong 1729-1770
wed. B. de Jong
Pieter Jacobsz. Gilbo Jacobus de Ronde 1677-
Matthijs van der Helm 1714-
PH Bartholomeus Snel 1737-59
Jan Snel
Pieter Heeling wed. Jan Snel
Pieter Houtekus
Jan Wassing 1718-46 pp
1750-1803 Pieter Pietersz. Verhulst
Q;) 1813- Pieter Peuselaar
Jan Hopkoper
PIS na 1709
Pieter Bakker 1739-1770 ®
Paulus Bos 1781 -
Andries Bollonje 1811- PS
wed. A. Bollonje Pieter Jooste Sout
Pieter van Steijn
80 Pieter Slingerland

Joris van Roon -1765 (èW. . 1696-
Jacobus Olykan 17 65- 1719-
Jan (Johannes) HenkelmaniEnkelman 1801- PVH 1730-
Jan (Joh.) Stolwijk 1819 Pieter Arijse van der HeuiNerheul 1724-59
Johannes Pietersz. van der Kleijn 1834- Jan Proefhamer 1762-
P. Schumer 1856 wed. Proefhamer 1806-1837
Willem den Olikert
® Paulus van der Helm
Gerrit van der Helm
PS monogram
Jan Pieterse Schoonevelt - 17 2 0 ®
geroyeerd 1782
PVL
PSV 1733-59 Pieter Nanse van Leeuwen 16 9 6-
Pieter Schouvliet
1663- ••:W'JHl ~ na 1725
@® 1686- 1735-59
ca. 1700 PV N
PT 1735- Pieter van den Ecke I Nekke I Hekke -1782
? 1740-1750 Jan Wakker 1782-
Pieter Janse Gleijne 1782 vacant 1784-11
Pieter Pieters 't Hoen 1814-42 Meindert van der Heijden
wed. Slingerland Adam Schoute
Maarten Soudaan -1848
vacant PV P 1690-
Poulus de Vogel 17 11- Pieter Danielsz. Verplanck 1705-
wed. P..de Vogel 1750- Pieter Engelen van der Put 1745-
1753- Pieter van der Putten 1771- 18 1 0
~ 1757-82 Wouter Begeer
1782 na 1746
PV 1788- <® na 1746
Pieter Pietersz. van Aspere 1818-1850 1773-
Pieter Valk 1865-1898 PVS ca 1819
Frans Valk Pieter Versluijs 1829-38
Klaas Sijpesteijn Jan Pieterse Versluijs
vacant Pieter Versluijs 1712-
Govert de Peer wed. P. Versluis 1735-46
Jacob Kruijsheer Hendrik Spit
Jan Prince & Cie Johannes Spit

@ 1675- ~
1685-
PVA 1797-38 PW
? 1850 Pieter Witsius
Pieter Pietersz. van Asperen wed. Pieter Witsius
Pieter Zandijk
H. Kramer

@ 17 18-59
1 78 2
PVB
Pieter Jansz. van den Berg
geroyeerd

81

® 1708- Hendrik de Jong 1843-
1750-82 Johannes de Jong 1850-
PWK 1782 Wed. J. de Jong 1865
Pieter Willemsz. van der Karre 1794- Pieter de Jong
Ruth Boot 1801-1806 1669-
vacant SA
Pieter van Geelen Simon Ariensz. 1648-1666
Jacobus Bik 1667-
1696- SB 1727-
® 1735- Steven Woutersz. Bel 1771 -
1759-1779 Simon Simonsz. Baers 1778-1782
R 1782 Sijmon Brunei 1782-
Reijnier van Leeuwen Jacob Bruijnes 1786-1837
David Pijl 1691- Jan Gerrits
Jacob Danens 1711- Willem de Jong 1744-82
geroyeerd 1722-46 Hendrik van der Burg 1782
1803-
RB 1660- CID 1815-
Raes Sijmonse Baers 1686- 1837-65
Jan Rase Baers 1702- SOL
Syme Baars Salomon de Lange 1660-1670
vacant
® Jan Trip 1667
Teunis van der Ben 1686-
RIB (1 l - IRB (2) Jan Gz van Gent
Reijnier Janse Blom (1l -1734
Johannes Reijniersz. Blom (2) 1684- SER 1734-
Jan Gerritsz. Schap (2) 1782 Sander Elias van de Roscam voor 1746
1817-38 na 1746
®® 1844- @@® 1782
1865- 1782-
RT SH 1807-1809
Rogier Tonstal 1696-46 Sander Robbertsz. 1814-
vacant Steven Hendricksz. - de jonge 1821-
Leendert Boshuijzen 1660- wed . Steven de Jong 1835-50
Gerrit Glas 1685- Steven de Jong
Arie Glas 1711- wed. Pieter Witsius 1660-1695
Pieter Witsius
@ ·1776 vacant
1779- Arij Boot
RVL 1821-1842 Willem Boot
Reijnier van Leeuwen Leendert Vlak
Klaas Nieuwerkerk
s Simon van Loon

Claes Cunieres Smient SHVS
Henderick Hendericks Sprang Steven Hendriksz. van Stein
Jan Buijs
Jan van der Wies
Pieter de Jong
Aart de Jong

82

SM 1847-1865 Sijmen Groenendaal 1762-
Bastiaan Groenendaal 1776-1811
Bartholomeus van der Maas 1660-1671
@ 1701 -
® 1733- 1738-1746
-1768 svs 1850
SMK
1711- Staats Jansz. Sonnevelt
Simon Maartensz. Kunst 1730- Ysak van den Broek
1738-46
® SWA
1680-1690 J. van Duren
SNS
1663- SWH 1800-
Manus Schenck 1703- Jacob van der Valk 1814-38
Nanne Schenk 1730-82 Comelis van der Valk
1782 Teunis van der Ben -1848
@
1726- Pieter Eetspeel 1696-
SR Roeland Broer 1735-68
Steven Reijniersz. Witjemet Cornelis Bosboom 1802-
Pieter Witjemet Willem van Geelen 1810-
Jan Kuinenbrok 1823-

SRM @

®@ TD gekroond - TD (1) 1747-
Anthony Dilbaar -1759
ss wed. A. Dilbaar
Jan Boms 1759-
Cornelis Stevensz. - de jonge Adriana van der Linde, wed. Jan Boms 1783-
Steven de Jong Jan Staalenburg
Cornelis de Jong Cornelis Prince (1) 1797-
vacant Johannes de Loos 1822-1850
Jan Prince & Cie 1881-1898
sss P. Goedewaagen & Zoon 1900

Jacob Hopkooper 1674- Tl 1717-
1770-82 Teunis Jansz. van Dieveren 1745-
-~ Evert het Wout 1771 -
1697- Lambertus Wout 1791 -54
sv 1739- Hendrik Hunk
1652-1686
Jan Pieters Schoonevelt ~ 1682-

SVB TIP (1) - ITP (2) 83
Poulus de Ronde Thiel Jansz_Proost (1)
Jan Thiele Proost (2)
svo

Sijme Gijsbertse van Os
Lieve Groenendal

TK 1735- @ ca. 1670
1737-03
Teunis Kool VA 1720-
Krijn van Eijk 1780- 1727-
1791-1803 VB 1749-
@ 1811-1819 1772-
1821 - Abraham van Heijningen
TM 1 8 2 8- 1 8 5 0 Joost Verbanek -1812
Cornelis Sieleman Willem van Breda 1814-
Cornelis van Wel -1865 Klaas van Gorssel 1829-1838
Adrianus Nieuwland 1865-1881 wed. K. van Gorssel
Huybert van Leeuwen Klaas van Gorssel jr. -1850
Pieter Wout -1945 Maarten Gerritsz. Heerkens
Willem Frederik Endenburg N. van Gorselen 1701 -
Pieter Goedewaagen 1733-68 1704-
P. Goedewaagen & Zoon VD 1713-
1664- 1725-
TML 1706- Mattijs van Dabelen 1733-
Teunis Maarland Evert van der Draaij 1782-
Jan Joosten van Dooren
@ Harme Pek - 1 8 14
Klaas Marthe
TP wed. Klaas Marthe
Pieter Cornelisz. Valckenburch Jacob van der Kint
Tijs Pieter Slingerland
1737-46 VH 1736-
@ 1782 Matthijs van der Helm 1776-
1782-1805 Barend de Jong 1811
TS 1808- Matthijs van der Helm 1819-1845
Tobias Ariesz. Sennevelt 1814- Teunis Pelt 1857-
vacant Jan Gz van Bovenen
Jacob M eurs -1827 -1713
Willem Johannes van der Ben 1827- VI
Jacob van der Want 1836-1865 Josua van Leeuwen 1680-
wed. J. van der Want 1881 1724-1735
Jan Stolwijk jr. ®
Hendrik Jansz. van Rijst 1696-
Anthonius Johannes van Velzen VK
Jacob van Kleef - de jonge
TVE monogram Jacob van Kleef
Tomas Jacobsz. de Munck
1683- VR 1706
V 1693- voor 1746
Poulis Jansz. van Velsen 1720- Jan Cornelis van Roon
Jan de Vroom 1733- Jan Boot -1 783
Bartolomeus de Mol 1782 Pieter van Reede 1783-
Klaas Houtekens 1805-1807 Jan Stalenburg 1784-
vacant Adm. Pijpenfabriek {van der Kleijnel
wed. B. van der Heijden

84

vs 1703- CID 1899-1911
1723-59 1686- .
Jan Cornelisz. Versluijs WB
Klaas van Straale 1687- Fa. van der Want & Barras 1686-

@ 1729-68 WE 1677-
Wijtsja Everse 1698-
VT
WG 1799-1850
Jasper Goverse Vertooren Willem Gijsbertse 1686-

@ WH 1686-
Willem Hansen
VVV Willem Heijndrickse 1686-
Jan (Johan) Damman 1708-
@) 1727-03
vw 1705- 1812-
1707- Wl 1827-
Willem Jorisz. Metfort 1730-46 Maarten van Zutphen 1831
Joost van Weteringen 1782 1839-1874
Jan van Waerde 1797-03 WIL
vacant 1809-19 Willem Lambertse 1699-
Gerhardus Steversloot 1705-
Nicolaas de Jong ®

w 1670- WK
1689- Willem Claesz. Boot
Jacob Willemsz. Proefhamer 1708-
Steven Willemsz.- de jonge 1749-68 @
Frans Marsvelt 1773-
Klaas de Roos 1780- WL
Cornelis van Wel 1802- Willem Lambertse
Cornelis Sieleman (huur) 1832-1850 Willem Luijnenburg
Pieter Sandtdijk 1832-1850 Jacob Luijnenburg
PieterGerrit Pzn van der Want 1865-1898 Willem Berlijn
Johannes Marinus Pzn van der Want Jan van Baaien
Gerrit Cornelis Pzn van der Want -1930 Marinus van Zutphen
Fa. P. Gzn van der Want Hendrik van der Pool

WA 1695- WM
Wouter van Oosterhout 1705- Willem Aartse Vermeul
Willem Matteusz
WAP
Willem Arijensz. Pau

85

Willem Meule 1735- Pieter Goedewaagen 1867-1881
Willem Witsius 1740- -1945
Frans Verzijl 1757- P. & Zoon Goedewaagen
vacant 1782 1730-46
Teunis Reunis 1799- @
Thomas van Nunen 1803-1809 1865-1898
WVR
~ 1696-46 Willem van Roos

WOH 1715-1745 ®
Willem Ophuijse 1753-1782
1753-1768 z
@.. 1795-
Jan & Cie Prince
WP -1819
Willem Hendericksz. Peck 1838-65
Jan Gerritse de Jong 1881
Gerrit Mooieman (huur) 1925
Franciscus Zwartjes
wed . F. Zwartjes 1660-1695
Hermanus Zwartjes
Anthonius Johannes van Velzen 1668-
Nico van Ouyn - van Velsen -1709

@.. 1709-
. 1768-
1801 -
WPS 1865-
Willem Pietersz. Swart
-1930
~ -1955

ws 1701-

Steven Willemsz. - de jonge
Maeijke Abramse
Arent Willemsz. Bremmert
Willem Brammart
Pieter Gerritsz. van der Want
Johannes Marinus van der Want
Gerrit Cornelis Pzn van der Want
Fa.P. Gzn van der Want
lvon van der Want

wsv

Willem Willemsz. van der Schendel

WT 1689-
Willem Thijss 1726-46
Jan van Helen
vacant -1782
Engel van Zutphen 1782-
Maarten van Zutphen 1828-65
Johannes van Zutphen
-1867
86

3.6. CIJFERMERKEN

rHoewel het cijfermerk pas tegen het einde van de 1 eeuw in gebruik werd genomen

was het zeer populair bij de pijpenmakers. Dit blijkt uit het gegeven dat de meeste
merken zonder onderbreking in andere handen overging. Zelfs in periode rond 1780,
toen veel beeld en lettermerken vacant · waren, bleef 90% van de cijfermerken in
omloop. Opvallend is ook de gebruiksduur van deze merken, die vaak een periode van
150 jaar of langer besloeg. De merken bestaande uit drie cijfers vormden hierop echter
een uitzondering. Zij waren duidelijk minder in trek.

De reden waarom het cijfermerk zo geliefd was moet vermoedelijk gezocht worden in de
goede herkenbaarheid, waardoor verwarring met een ander merk nauwelijks mogelijk
was. De cijfermerken, die eventueel wel problemen zouden kunnen opleveren, zoals de
1, 8 en 11, die respectievelijk op de lettermerken I, 8 of 11 lijken, zijn nooit in gebruik
genomen. Tevens is het opmerkelijk dat de merken, waarvan de cijfers een tiental
vormen, zoals bij de 10, 20, 60, 70 en 80, beduidend korter in omloop zijn geweest.
Enige van de bekendste merken zijn de 2, 9, 16, 18, 46, 91 en de 96. Het merk de
gekroonde 16 werd op grote schaal in Alphen aan den Rijn {18) en Gorinchem (16)
geïmiteerd. In 's-Hertogenbosch werden de merken 66 en 77 vervalst (43), terwijl nog
meer zuidelijk, in Venlo, Roermond, Maaseik, Luik, Namen en Andenne een voorkeur
bestond voor het merk de 46 en, zij het in mindere mate, de 96 en de 48 (43). In het
Duitse Westerwaldgebied werden kopieën gemaakt van Goudse pijpen met de merken
de 9, 16 en de 46 (26).

In eerste instantie werden hoofdzakelijk merken gebruikt met één cijfer. Later, vooral
omstreeks 1720, werden veel merken ingeschreven met twee cijfers. De meeste merken
met drie cijfers werden nog later gezet. Er zijn 5 variaties bekend, namelijk de 222, 333,
444, 666 en de 999.

Bijna alle cijfermerken onder de 100 zijn van een kroon voorzien. Van het merk de 15,
17, 35, 42, 44, 49, 69 zijn ook exemplaren bekend zonder kroon. Uit het archief zijn
nog twee merken bekend, die geen kroon zouden hebben, dit zijn de 61 (34) en de 68
(35) . Het is niet zeker of deze merken werkelijk gezet zijn of dat deze variatie berust op
een onzorgvuldigheid bij de registratie, want tot nu toe zijn alleen vondsten bekend,
waarbij wel een kroon boven het getal staat.
Veel cijfermerken vinden we terug als zijmerk [60] op de ketel. Deze zijn zonder
uitzondering voorzien van een kroon.

87

3.7. REGISTER VAN DE CIJFERMERKEN

2 1679- @0 1704-
Jan Maertensz. 1720- 0 1758-
Dirk Bockhoven 1729- 1771 -
Reijnier Wiljemet 1774- 6 1782-1789
Steven Wiljemet 1779- Cornelis Porens 1782-
Abraham van der Spelt 1805- Pieter Verschut 1793-
Gerrit van Balen 1825-1869 Jacob Verblaauw 1804-
Jan van Baaien 1881 Aart Bremmert 1819-
Gerardus Johannes van Baaien 1881- wed. Jacob Verblaauw (huur) 1 8 2 5- 1 8 4 5
Pieter Gerritsz van der Want Benjamin Herbus
Teunis van Gent -1730
@0 wed. Teunis van Gent 1730-1769
0 Teunis Pelt ca. 1760
0 1769-03
0 1699- 7
0 1730- Jacobus Mandemaker 1713-
1741 - Willem Brammert 1746-
3 na1745 Hendrik Groeneveld (huur?) 1760-
Esegiel Samsom 1782-1793 Arie van der Waas 1772-
wed. Samson 1794-03 ca. 1782
Dirk van Son 1793-
Jan Doetgoed 1826-38
Evert het Wout
Evert Evertsz. Wout 1692-
1730-
4 1692- 9 1736-59
Jan Blom 1717- Klaas Jansz. Verbij
Jan Jansz. van der Windt I Verwint 1726- Willem van Noppen 1715-
Jan Verwint 1750- Aart Bremmert -1730
Jan Valkenburg 1777- Jacob Verblaauw
Huijbert Batenburg 1814- wed. Jacob Verblauw ca.1730
Hendrik Nieuwland 1814-38 Dirk Goedewaagen -1755
Jacobus de Groen (huur) Hendrik Lunenburg

5 1677- ®
Gerard Cinq 1699-
Jan Pietersz. Versluijs 1729- ~
Dirk Bort 1745-59
Arij van Vliet 1764- 10
Jacob Scholten 1795-1831 Jan Olifierse Knijnenbroek
Jan Scholten 1838- wed. Jan Olifierse Knijnenbroek
Franciscus Cornelisz. Kruijsheer Olifier Knijnenbroek

®0
0

12
Cornelis Verhoef
wed. Verhoef
Pieter Peuselaar
Abraham van der Spelt

88

vacant 1782 17 gekroond (1)- 17 1727-
Pieter Sibbes 1814- Thomas van Dalem 1763-
Neeltje van Eijk, wed. P. Sibbes Jacob van Dalem 1764-
Jan van Baaien - 18 5 3 Arij van der List 1789-
1853- Dirk Smit (1) 1847-1865
13 Bartholomeus van der Maas
Franck van den Ecke 1725- 1724-1768
Joris van Roon -1770 18 1782
Jan Verblaauw Huijg Mansvelder 1797-1806
Willem Berlijn 1774- vacant
Johannes de Sitter 1817- Anthonie van IJzendoorn 1729-
Johanna & Wilhelmina de Sitter 1827- 1743-
1846-65 @ 1749-
® 1760-
1696- 19 1788-
14 1730- Jan Jonkhoen 1790-1800
? 1733- Willem van der Valk 1823-1838
Pieter Gijselvegt 1754- Arij Jongerhelt
Arij Versluijs 1763- Dirk Maarling 1733-
Jan Janse Versluijs 1763-1782 Salomon van der Vin 1758-03
Arij Versluijs 1782- Hendrik Hunk
Dirk de Vries 1814- Jan Berlijn 1745-
vacant 1824-48 1745-
Jan Steenwinkel 1746-82
Arij Schriek -1850 1782
wed. Schriek 1814-
1706- 20 1838-48
®® 1723- Daniel Kok
1727- Willem van Eist 1720-
15 - 15 gekroond (1) 1763- 1729-
Willem van Rijn 1781- 21 1761-82
Jan Barentsz. Sorgh 1803-1819 Jan van der Valk 1782
Jan Sorg 1821- Abraham van der Vos 1811-1814
Anthony Goudhart 1827-38 Jacobus Weeldenburg
Gerrit Kuijlink (1) vacant 89
wed. Gerrit Kuijlink (1) 1720- Jan Jzn Hageman
Jacob den Raad 1763- Simon Smient
Wouter Begeer Jr. 1764-
1784-1791 @
®
-1814 22
16 1814-1832
Willem Jacobsz. van Dalem 1842- Pieter Oosterling
Jacob van Dalem Jacob van der Kist
Arij van der List (huur) -1869 Dirk de Ronde
Adm. pijpenfabriek (Kieijne) vacant
Pieter Stomman ·Pieter Oudshoorn
Geertruy Pietersdr. Stomman
Gerrit Cornelis Pzn van der Want
Johannes Marinus van der Want

@ 1730- @ 1731-
1779-1807 1745-1781
23 1813- 27 1782
Handriek Groenendaal 1814-19 Willem Boot 1794-
Abraham Carelsz. voor den Wind Jan van Beek 1804-
Johannes Lens 1731 - vacant
Lambertus Bezem 1773- Pieter Verblaauw -1811
1778- Hendrik van der Draaij 1811-38
@ 1788-1805 wed. Hendrik van der Draaij 1847-
Martinus Schriek 1850
24 -1806 Arij Schriek 1865-
Huijbert Lorjier 1807 wed. Schriek 1895-1898
Mattijs Miennik/Munnik/Munk 1808- Jan de Gidts
Gillis Willebeek 1820- Jan Prince & Cie 1723-
Willem Bot 1859- 1743-
Daniel Sluiter ~ 1749-
Johannes Nieuwland 171 1- 1784-
Cornelis van der Vliet 1728- 28 1793-181 1
Valentijn Simmars 1733- Willem den Hengst 1813-42
Arie Glas 1779- Gerrit den Hengst
1803- Joris de Liefde -1849
@ 1814- Anthoni Wiltenburg
1846- Jan Smient 1732-
25 1850- Willem de Waal 1735-
? !zaak de Waal 1740-
Gerrit Verblaauw 1718- 1759-68
Hendrik Sijpesteijn 1721- 29 1771-
Arnoldus Versnel 1731- Pieter van Warme 1819-38
wed. Arnoldus Versnel 1736- Hermanus de Gooijer
Willem lsaac van der Burg 1753-59 Willem Witsius 1714-
Jacobus van der Burg 1763- Pieter Kool 1720-
Willem lsaac van der Burg 1768- Dirk van der Valk 1726-
1773- wed. Dirk van der Valk 1727-
@ 1798- 1730-
@9 1734-
26 -1852 1745-
Pieter Jansz. van den Berg 1852-1865 30 1749-59
Gijsbart de Muijs 1881-1900 ca. 1782
Arij Peuselaar Jan Versluijs 1788-
Jan van der Putten Jan de Mol 1803-
Willem Houbraak Teunis van den Berg 1832-
Cornelis Lorjier Frederik Weilart 1865-
Jacob Kool Handriek de Moor 1881-
Jan van der Maas Pieter Blijenburg
Hendrik van der Maas Jan Sluiter
Sophia van der Noot, Leendart Schenk
Jan Sluiter
wed. Hendrik van der Maas Jan Vlak
Bartholomeus van der Maas !zaak Kruijsheer
P. Goedewaagen & Zoon Teunis Kruijsheer
Frans Kruijsheer
firma P.J. Azn van der Want

90

®.. 1729- @@ 1730-
1732- 1765-
31 1741 - 35 (1) - 35 gekroond 1782
Jan Raavensbergh 1743- Arij Verbanek 1790-
Jan Vis 1745- Roelof Valk 1803-
Jan Brenkman 1782- Jan van der Vos 1808-1811
Lieve Verrijst 1807- Jan Smit 1811-
Andries van Houten 1828- wed. Jan Smit 1828
Jacob Kool 1834-1842 Martinus Vlak (1) 1853-
Johannes Smit Gerrit Smit
Dirk den Hond -1857 Johanna Boere 1719-
Dirk van der Wolft Johannes van Geelen 1723-
F. van Essen 1729- 1726-
1759- ® 1730-
® 1773- 1772-
1776- 36 1778-
32 1794-1808 Jacob van den Ring 1781-
Cornelis Kunst 181 1- Pieter Speel
Martinus de Lange 1860 Jan Springvelt -1803
Hierooimus Dorhand/Dortland Jacob Drost 1803-
Willem de Vink 1692- Hendrik van Rijk 1811-
Louis Mishout 1719- Hermanus Verzijl
Johan Hendrik Kramer 1736- Jan Verspuij 1818
Engel van Gent 1766- Jan Nieuwland 1818-1821
1792- Jacob Kool 1829-1842
®. 1795 wed . J. Kool 1842-1865
.. 1795- Engel van Zutphen,
ca.1811 1732-
33 1821-65 wed. Gerrit Houbraak 1763-
Dirck van der Bos Pieter Houbraak 1788-
Lucas Eversz. de Jong 1729- Jan van Baaien 1797-
Hendrik Nieuwland 1732- Jacobus Steenland 1805-1850
Jan Nieuwland 1736- 1865-81
Cornelis de Hoop 1747- ®..
Hendrik van den Berg 1733-46
Andries Bollonje -82 37 1749-1782
wed. A . Bollonje -1789 Teunis Verhegge 1782
Gerardus Belonje 1789-1813 Dirk Straf in 't Veld 1784-
-1804 Teunis Brenkman 1819-
@ 1804-1813 Anthony van IJzendoorn 1843-
1813- Johannes de Sitter 1865-
34 1826- Jan de Gidts 1881 -
Jan Raavensbergh 1865-81
Arij van den Valck @ -1945
Hendrik Nieuwland
Jan Luijnenburg 38 91
Jacobus Zwart Klaas de Hoop
wed. J. Zwart, Heijltje Vergeer Krijn Ariesz. Sonnevelt
Jan van Ham vacant
Willemina Swart (huur?) Jacob Faber
Maarten Staalenburg (huur) Abraham Goedewagen
Gerrit Pz van der Want Thobias Goedewasgen
Anthony van IJzendoorn Pieter Goedewasgen
Jan de Gidts P. Goedewasgen & Zoon
Goedewasgen N.V.

~ 1730-68 Benjamin Beun 1745-
1771- Koenraad Blom 1748-
39 1781- Jan Noordeman 1778-
Jan Pronek Jan (Joh.} Stolwijk 1803-
Gillis Nobel -1810 wed. J. Stolwijk 1848-
Gerrit Vergeer 1810- Christiaan Belonje 1854-
Geertruij van Houwening, 1827-1848 Pieter van Essen
1850 W .F.C. van Essen -1857
wed . Gerrit Vergeer 1865 1 8 5 7- 1 8 6 9
Martinus Vlak 1895-1898 ®®
Arnoldus van Straaten 1727-59
wed. A. van Straaten 1730- 44 1765-
Jan de Gidts 1732- Pieter van den Ring 1774-
Jan Prince & Cie 1743- Annes Cabout 1790-
1753- Jan Schilder
@. 1767- Aart van Velsen -1801
1804-1819 Anthony Nobel 1801-1807
40 wed. A. Nobel 1811-48
Pieter Valkenburg 1720- Jan Visser
Hendrick van der Vlerck 1732- 1727-
Louwerens Stalderwijk 1740- @ 1735-46
Jan Jonkhoen 1749-1753 1748-
Pieter Pieterse Peuselaar 1764-1782 45
Gerrit Kruijsheer 1782- Gloudy Valekenburg -1759
1801- Aart Bremmert 1759-
® Arij de Presser
-1826 Dirk Groeneveld -1782
41 1826-1841 Hendrik IJserman
? Arie de Hoop 1727-
Lodewijk Basselaar 1733- na 1728
Willem van Velzen 1737- @
Hendrik Verburg 1794-1799 -1753
Arij van der List 1807-1813 46 1753-
vacant Hendrik Groeneveld 1754-
Johannes Lens -1819 Reinier Blom
Adriana Passet, wed. J . Lens 1824-48 Leendert van den Bos -1780
Abraham Lens Jan van Leeuwen 1780-
1728- Arie de Vos
@@ 1730- Hermanus van Keulen -1821
1742- Jan van Leeuwen 1821-
42 Jan Girreboo
Jacobus Sas Cornelis van Leeuwen -1865
Willem Sanddijk wed.Cornelis van Leeuwen 1865-1898
Cent de Groot George van Leeuwen
Leendert de Graaf Jan Prince 1733-
Nicolaas de Jong Jan Prince & Cie 1736-
Matthijs Boot Jr.
®.. -1746
@) 1746-
47
43 Anthony Dilbaar
Jan van der Starre Matthijs van den Ring
wed. Kobus Verstarre Cornelis van Leeuwen
Benjamin Bruin Dirk Bockhoven

92

Henderik Bos 1752- Floris Bokhoven 1763-
Gerrit van Florence 1763- Anthony Nobel 1771-1782
wed. G. van Florence Arij Monk (huur?) 1776-
Willem van Florens -1789 Roeland Broer 1802-
Hendrik Wijs 1789-1794 Pieter Pietersz. Zandijk 1824-1861
1811-1813 Jan de Gidts 1861-
@ Jan Prince & Cie 1895-1898
1724-
48 1730- (fj) 1723-
Joris Berger 1764- 1725-
Pieter Bakker 1805- 53 1749-
Wiggert van der Heijden 1811- Lammert de Klouwer 1774-
Jan Snel 1835-1842 Jan van Leeuwen
wed. Jan Snel 1839-42 Pieter Dzn van der Want -1827
Leendert Welter Jacob Pieter van der Want 1827-
Coenraad Weijman Blom (huur) 1724- wed. J. van der Want 1848-65
1733-1776 Willem Begeer
@)@(~~) 1782 Hendrik van Zutphen 1732-46
1783-
49 (1I - 49 gekroond 1804- @ 1771-
Jan van Dijk 1838-
Dirk Hanewijk 54 -1775
vacant 1728- Jan Janse Volkert 1775-
Cornelis Peuzelaar 1743- Hermanus van Keulen 1838-
Gerrit Kruijsheer (1) 1749- Leendert van den Bos 1865-1881
Coenraad Weijman Blom 1761-1763 Cornelis van der Starre
1767- Comelis de Hoop -1930
@ 1811-19 Jan Valkenburg
Alida Versnel, wed. J. Valkenburg 1685-
50 1733-59 Pieter Stomman 1728-59
Jan Mout voor 1746 Johannes Marinus van der Want 1762-
Anthony Steenwinkel Gerrit Cornelis Pzn van der Want 1817-
Pieter Visser -1805 Fa. P. Gzn van der Want 1831-
Jan de Wilde 1808-1810 1867-
Adrianus de Bruijn 1815- @ 1881
wed. A. Bruijnings (de Bruijn?l 1833-
55 -1945
® -1898
? 1692-
51 1733- 1732-
Willem de Hoog 1749- Dirck de Jong 1744-
Klaas de Hoop Gloudt Marthe 1745-
Maarten Proefhamer Jan van Steenderen 1762-1782
Hermanus Verhoef Johannes van Zutphen
Joost Welter Pieter Goedewaagen
Gerrit Prince P. & Zoon Goedewaagen
Jan Prince & Cie Goedewaagen N.V.

@ @)..

52 56
Teunis de Munnik Jacob Noot
Abraham Veenendaal Cornelis de Jong
Jan Ariaensz. Versluijs
Albert de Leeuw
Maarten van Wijk

93

Abraham Carelsz. voor den Wind 1782- @ 1733-
Hendrik Horsman 1785- 1745-
Jan van der Dus 1789-1807 61 (1 l - 61 gekroond 1811-1819
Jan Trip ca.1811 Teunis van Dijk
Teunis van der Ben na 1812- Andries van Dijk 1732
Jan Trip 1837- Jacobus de Groen (1) 1732-
P.J.Azn van der Want 1838-50 1733-
Gerardus Joh. Wil. Wagenaar 1851-1868 @. 1737-
Jan Prince & Cie 1887-1898 .
62 1745-59
® 1720- Samuel Bos 1766-
1729- Jan Vis 1771-
57 1733- Anthonij Mullaart 1772-
Cornelis van Velse 1740- Jan Mossel 1775-
Cornelis van Meehele Nanne Schenk 1814-19
Abraham van der Helm -1759 Benjamin Schoute
Hendrik van Veen 1759- Maarten de Lange 1729-
Daniel Kok 1780- Pieter van der Staal 1761-
wed. Daniel Kok Jan Souffreu 1799-19
Cornelis Oosterling -1790 Jan Brammert
Klaas van Noppen 1790- Hermanus Begeer 1722-
Wîllem van Noppen 1797-1805 Klaas Hageman 1757-
Joris (Johannes) van Dam 1771.
Pieter den Hondt 1734- @) 1776-03
1766- 1811-
®. 1776- 63 1826-1846
1782 Leendert van den Bos 1850-1865
58 1795- Dirk van der Tij
Tobias Bik 1838- Jan (Johannes) van der Tij 1727-
Willem Muijs 1842-1865 1729-
Matthijs van Rijswijk ~ 1759-
Poulus de Ronde 1730- 1766-
Jacobus Jansz. de Ronde 1760- 64 1803-
Gijsbert de Ronde 1785- Andries de Vries 1805-
Jacobus Steenland 1787- Anthony van der Vin 1841-1882
181 1. Maarten Monk
@ 1827- Arij Monk -1935
1865 Sirnon Boot
59 1881 Pieter Matthijsz. Boot
Ruth Boot Arie Glas
Teunis Boot 1727-
Hendrik Horsman 1733- @.
Hendrik Houbraak 1747-
Jan I Johannes de Sitter 65
Joost Fransz. Sparnaay Raas Steenbergen
Thomas Spamaay Dirk van Steenbergen
Bart Willemsz. Wagenaar Gerrit Vergeer
Willem Vergeer
@ Gerrit van Balen
M aarten Heerkens
60 Adrianus van Duyn
Jacob Luijnenburg Martinus Nicolaas van Duyn
Teunis Maarland
Abraham Veenendaal

94

66 1720- ® 1733-
Hermanus van der Spelt 1737- 1746-
Jan Mullaart 1774- 71 1773-03
Willem de Beij 1783- Gerrit van Keulen
Willem de Beij Jr. Aart Bremmert
erven Willem de Beij -1819 Jan Visser
Dirk Sibbes 1821-
Pieter Sibbes 1838 72 1733-
wed. P. Sibbes 1842-1850 Willem van der Paard 1737-
Klaas Softeree 1744-
~ -1768 Engel van Zutphen na 1782
-1775 Dirk van Steenbergen 1811 .
67 -1 782 Jan Visser 1812-
Machiel de Potter 1782 Jan Verspuij 1838-1850
Hendrik Nieuwland 1784- Adrianus Spernaay 1865-1869
Abraham Carelsz. voor den Wind 1796- F. Sparnaay & Zoon
vacant 1802-1826
Joris van Roon 1828-1869 73 1725-1773
Arij Fokker Arij van Houten 1782-
Casper Beerman 1732- Andries van Houten 1803-
Matthijs de Waal 1749-1776 Gerrit van Balen ca. 1811
1776- Arij Proefhamer 1821-
68 (1) - 68 gekroond 1784-1811 Cornelis Carlier 1848-1850
Jan de Vos 1816- Johannes van Bovene 1865
Bastiaan van der Vin 1850-65 wed. J. van Bovene
Anthony van der Vin (1)
Leendert Boot 1728- 74 1733-
Simon Matthijsz. Boot Hendrik van den Brok 1742-1782
wed. Simon Boot 1748- Jan Carlier 1 7 9 6- 1 8 1 9
1755-1770 Frans van der Kist 1838-48
69 (1) - 69 gekroond 1775-1812 wed. F. van der Kist
Hermanus van Keulen 1811-1812
Jan Jansz. Verwint 1812-1819 75 1728-
Jacobus van Eist Abraham de Roo 1744-
Bastiaan Overweesel 1839-1881 Jacobus de Vogel 1782-1803
Abraham de Hoop (1) Anthony Goudhart (huur) 1805-
wed. Cornelis de Hoop (huur) (1) Klaas Dosterkerk 1811-1819
Klaas Hogenboom Pieter van Leeuwen Jr. 1834-1845
Willem Johannes van der Ben Anthonie Johannes van IJzendoorn 1865-1869
Simon van Rijk Johannes van Zutphen

70 1732-
Samuel Bos 1742-1753
Willem Verblaauw

95

@ -1730 ®) 1737-
1730- 1784-
76 1743- 81 1793-
Mees Groenhof 1761-82 Cornelis van Son 1810-38
Arij Muilaard 1782 Leendert Bloed
Barend den Hagenaar 1783-03 Joost Bloed Sr. -1850
Anthonie van IJsendoom 1814-1850 Leendert Welter 1863
vacant 1865 Willem Martinus Weijman 1865-
Jan Revee 1881-1889 W.F. van Essen
Jan Kruisheer P. & W.F.C. van Essen -1869
lzaak Kruijsheer 1724- Jan van Baaien
Arie Pzn van der Kleijn 1742- 1734-
~ 1743-
® -1782
1802- 82 -1 804
77 1816- Thomas Softree 1804-50
Ledewijk van Keule 1829- Willem Schipper
Bart den Hagenaar Dirk Weldrager -1856
wed. Barend den Hagenaar -1 849 Jan van Velsen 1856-
Pieter den Blanken Jan van Vliet 1881
Sirnon Matthijsz. Boot 1724- Pieter Goedewaagen
Jacobus Hageman 1746- P. Goedewaagen & Zoon -1945
wed . J. Hageman Goedewaagen N.V.
-1782 1733-
@ 1782- ®.
1789- 1737-
78 1 8 2 4- 1 8 4 9 83 1763-03
Jan Bik Jan van Klaveren 1814-
Gijsbert Bik 1732- Hendrik Manshoofd 1850
wed. Gijsbert Bik 1780- IJsak de Koning 1865
Arij Monk (huur) Adriaan Begeer
Matthijs Boot -1800 Jacob Kruijsheer 1733-
Jacob Mattijsz. Boot 1800-1842 wed. J. Kruisheer 1745-
1845-65 lzaak Kruijsheer 1748-
@ 1766-
1736- ® 1782
79 1745- 1790-
Frans van Omme 1749- 84
Adam van Omme Wouter de Munnik -1807
Teuntje van Ommen, Hermanus (AdrianusJ Boot 1807-1819
Gerrit Hoebeek 1824-1 848
wed. Hendrik IJsselsteijn Willem Muijs 1850
Pieter Verblaauw Matthijs van Rijswijk 1854
Gerrit van Willigen Barend van der Heijden 1854-
wed . B. van der Heijden 1865
@ Govert/Gerrit de Peer
Gerrit van der Zwalm
80 wed . G. van der Zwalm
Willem Boot Josua van der Zwalm
Andries van Dijk Caspar Reebeen
Abraham van der Spelt Jan Fortuin

96

® 1734- Gerrit Cornelis Pzn van der Want 1839-
·1781 Johannes Marinus van der Want 1865-1874
85 G.C. van der Want 1881
Jacob Goedoet 1782 1881-1930
Hendrick Zantvoort 1784-03 •Fa.P. Gzn van der Want
vacant 1721-
Hendrik Verschut 1732-68 ~TI 1724-46
1774- 1753-03
86 1785- 91
Pieter de Bruijn 1795-1801 Leendert Jansz. Boot 1721-
Adrianus van Essing Arij Boot 1743-
Dirk Luijt -1819 Hendrik Kreeft 1749-
Pieter Espeel 1834-1877
Dirk Luijt @ 1764-
Frederik Valke 1734- 1803-1810
1744-82 92
87 1796-1812 Gijshert de Muijs 1727-
Thomas (Teunis) de Jong Cornelis van der Vin 1734-
Willem Eelspeel -1813 Pieter van den Hekke 1782
Abraham van 't Anker 1813 Hendrik Nieuwland 1783-
Jan de Ronde 1819-1864 Jan Brenkman 1810-1811
Gijshert de Ronde Klaas Bos (Boven) 1819
Adrianus Dz van der Want 1737-46 Cornelis Kalf 1827-
1832-1865
88 1733- ~
Pieter Looman 1730-82
-1745 93 1782
89 1745-59 Willem Doeglas 1788-
lsaak van Wijmen 1771- Dirk Vertoren 1824-1850
Wouter de Munnik 1779-1805 wed. D. Vertoren 1865-1898
Jacob Swart 1814-1819 Jan Vertoren
Pieter Schalkwijk 1827-1850 Catharina Vertoren
Salomon van Wijmen 1865 Arie van der Want
Arij van der Spelt Maarten Gzn Heerkens
Hendrik Nieuwland Engel Gzn van Gent
Jan (Johannes) Gz van Gent
Willem Wagenaar 94 (1) - 94 gekroond
Abraham van der Valk
vacant
Jan Houtam (1)
Gloudt Houtam
Jan Prince & Cie

90 1731- 95 1731-59
Jan van Keulen 1747-59 Cornelis van Kleef -1770
Jan Culjert/Sulger 1768- Jan Nieuwenhuysen
Gerrit Pzn van der Want 1811- Hendrik Spernaay 1774-1787
Pieter Gerritsz. van der Want

97

® 1730- @ 1728-1755
1748-
96 1770- 444 1745-59
Gijsbert de Munnik 1842-1850 Abraham van der Spelt 1782
Jacobus Stomman 1865- 1783-
Pieter Stomman @0
Johannes Marinus van der Want -1930 ·1811
Gerrit Cornelis Pzn van der Want 666 ca.1812
Fa. P. Gzn van der Want 1721- Gijsbert van der Spelt
1747-59 vacant 1745-03
@. 1764- Hendrik Schoon
1774-82 wed. Hendrik Schoon
97 wed. Hendrik Houbraak
Pieter Blok
Pieter Schenk @
Jan Vingerling
Jacob Verburg 999
Jan Doetgoed I Koevoet
@
1705-
98 1728-
Jan van Son 1728-30
Abraham de Roo 1734-
Abraham van der Spelt 1735-68
Jan de Lange
Gerrit van der Karre 1702-
1733-
@. 1748-
1803-
99 1834-
Pieter Doeland 1838-48
Salomon Sodaan
Benjamin Eling 1749-1784
Hendrik Horsman 1784-19
Willem de Waal
Matthijs de Waal 1692-
1723-46
® 1782

222

Gijsbert van der Kind
Jan/Johannes van der Kind

~~

333
Albart Lichthart
Joris van Roon
geroyeerd

98

3.8. GEBRUIK VAN DE REGISTERS

Als basis voor de registers hebben de gildenboeken van 1660-1724 (6) en het boek van
Duco (30) gediend. Voor de details en aanvullende informatie over de pijpenmakers,
jaartallen en de merken werden tevens een aantal andere bronnen geraadpleegd (5,31-
36,41 ,43) en nieuw onderzoek gedaan .

Omdat in de oudste boeken van het gilde veel namen van pijpenmakers werden
opgetekend, zonder toevoeging van het merk, staan deze apart vermeld (zie hoofdstuk
5). Tevens is een aantal Goudse merken bekend, waarvan de eigenaar onbekend is.
Deze merken zijn in de lijsten opgenomen samen met het jaartal, waarop het merk
mogelijk in gebruik is geweest. Van een aantal andere merken is wel de eigenaar
bekend, maar er zijn geen vondsten bekend met een afbeelding van dat bepaalde merk.
In de latere merkenboeken ontbreekt veelal de exacte datum, waarop een merk van
eigenaar wisselde. In een aantal gevallen werd met behulp van de ter beschikking
staande gegevens het verloop van het eigendomsrecht gereconstrueerd. Niet alle data
zijn daardoor absoluut, maar er is gepoogd om een zo nauwkeurig mogelijke benadering
te geven.
De afgebeelde merken bevinden zich voor een groot deel in de collectie van de auteur.
Aanvullingen komen uit de eerder vermelde bronnen en werden aangedragen door de
personen, die in de inleiding (pag.1 0) zijn vermeld. De belangrijkste variaties van de
merken zijn weergegeven, toch zullen de registers, ondanks alle inspanningen, niet
compleet zijn.

In de registers zijn de merken opgesplitst in beeldmerken (hoofdstuk 3.3.), lettermerken
(hoofdstuk 3.5.) en cijfermerken (hoofdstuk 3.7.).
De beeldmerken zijn verder onderverdeeld in: personen, lichaamsdelen, fauna, flora,
gebruiksvoorwerpen, heraldiek, gebouwen, hemellichamen en varia.
Als er meerdere afbeeldingen van een merk bekend zijn, staan deze zoveel mogelijk in
tijdsvolgorde gerangschikt. Alleen de belangrijkste variaties zijn weergegeven.
In de officiële gildenboeken kan een merk onder verschillende namen zijn ingeschreven,
b.v. dood - doodshoofd (1) - doodshoofd met schinkels (2). De variatie in de
naamgeving is, indien relevant, in de registers chronologisch weergegeven. De huidige
gangbare merknaam is vet gedrukt. Het cijfer tussen haakjes achter de naam van de
pijpenmaker correspondeert met benaming van het merk, waaronder deze stond
ingeschreven . Bij de eerste inschrijving door Dirck Harmensz. Boon werd het merk 'de
dood' genoemd, bij Jacobus de Leeuw (1) en Jan de Jong (1) werd de naam veranderd
in 'het doodshoofd', terwijl bij de intekening door Jan Claris (2) aan de merknaam nog
"met schinkels" werd toegevoegd.
De merken staan alfabetisch gerangschikt op de naam, waarmee het merk tegenwoordig
wordt aangeduid.

De jaartallen geven zo nauwkeurig mogelijk de periode aan waarin een bepaalde
pijpenmaker een zeker merk heeft gebruikt. Als het jaartal achter het afbreekstreepje
zonder aanduiding van de eeuw staat weergegeven, b.v. -49, is dit de uiterste datum
waarop de betreffende pijpenmaker nog de eigenaar was, meestal is het merk echter
eerder in andere handen overgegaan. Als daarentegen wel het volledige jaartal staat .
vermeld, b.v. 1749, dan heeft de pijpenmaker het merk tot en met die datum gebruikt.
Alle afgebeelde merken in een cirkel zijn hielmerken. De overige zijn zijmerken.
Een merk, dat bestaat uit een combinatie van een figuur en letters, is ingedeeld bij de
beeldmerken.

99

4. NAMEN OP STELEN

Hoewel de dikte van de steel gedurende de zeventiende eeuw afneemt, geeft dit slechts
een grove indicatie over de ouderdom. In de 18e eeuw kunnen steelfragmenten echter
een belangrijke bijdrage leveren aan een nauwkeurige datering van de kleipijpen. Vanaf
ca . 1735 plaatsten veel bazen hun naam en vestigingsplaats rondom de steel (44,45).
Het steelopschrift werd aangebracht door middel van een bandstempeL Tussen de eigen
naam en de plaats van herkomst (Gouda) bevinden zich een aantal versieringen in de
vorm van parelsnoeren, zigzag lijnen of driehoekjes [25,29,34). Soms was de ruimte te
beperkt om de volledige naam van de pijpenmaker weer te geven. In dat geval werd de
achternaam afgekort, b.v. bij Cornelis Oosterhout, die C:O :HOUT als opschrift zet en
Sirnon Groenendaal met S.GROEN:DA. Anderen laten de tekst GOUDA weg en splitsen
hun naam in twee stukken, zoals Abraham van den Berg, die ABRAHAM I VAN.D.BERG
op de stelen stempelde en Barend van Berkel met BARENT. I V.BERKEL.
Het waren overigens niet alleen de pijpenmakers, die hun naam op de steel plaatsten,
maar ook diverse Goudse pijpenhandelaren, zoals Dirk Entvogel, Jac. Broeland, George
Moses, Sirnon Plaat en Grietje Visser, maakten op deze wijze reclame voor hun
producten. De kooplieden Frans en Jacob van de Velde, die verbonden waren aan de
VOC, lieten tevens hun eigennaam op de door hen bestelde pijpen zetten (1 0) .

De concurrenten in Alphen aan den Rijn, die zich' in gr.ote mate toelegden op het
vervalsen van de Goudse producten en merken, schroomden niet om ook de namen te
imiteren. Opvallend is dat zij meestal de orig inele naam enigszins verbasterden. Enige
voorbeelden van deze "verschrijvingen" zijn: I. DANEN i.p.v I. DANENS, BARNT V.
BERKE i.p.v. BARENT V. BERKEL en K. VEBRY i.p.v. K. VERBY. Dezelfde truc haalden
ze ook uit met de weergave van de plaats van herkomst. Nu werd als afsluiting van de
steelversiering niet GOUDA gezet maar b.v. OUDA, COUDA, ROUDA en COOVDA (18).
Ook op pijpen uit het Westerwald (Duitsland) komt deze vorm van f alsif icatie voor. De
steelopschriften kunnen zodoende behulpzaam zijn om va lse "gouwenaars" op te
sporen. Hierbij moet wel enige voorzichtig heid in acht worden genomen, omdat het reliëf
van de bandstempel niet altijd duidelijk leesbaar is en soms aan leiding kan geven voor
een foutieve interpretatie.

In de negentiende eeuw werden de bandstempels nog steeds gebruikt. De naam werd
nu echter veelal in het verlengde van de steel geplaatst [43,47). Het accent voor de
herkenbaarheid is dan verschoven van het merk naar de naam van het bedrijf. Het merk
is slechts van ondergesch ikt belang.

100