คติชนสร้างสรรค์ ในกิจกรรมบุญข้าวจี่วาเลนไทน์

51

2. กลมุ่ ตวั อยา่ ง งานวิจยั เร่ือง กรณีศึกษาการสรา้ งสรรคป์ ระเพณีบุญขา้ วจ่ีผา่ นกิจกรรมบญุ
ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ประจาปี 2563 ผศู้ ึกษาเลือกศกึ ษาจากผเู้ ขา้ รว่ มงานทุกเพศ
ทกุ วยั เพ่ือใหไ้ ดข้ อ้ มลู ท่ีหลากหลาย และเพ่ือให้เห็นมมุ มองท่ีแตกตา่ งระหวา่ งชว่ งวยั ตอ่ งานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์

เครื่องมอื ท่ใี ช้ในกำรวจิ ัย
เคร่อื งมือท่ีใชใ้ นการเก็บรวบรวมขอ้ มลู ในการวจิ ยั ครงั้ นีใ้ ชก้ ารสอบถามผจู้ ดั กิจกรรมและ

ผเู้ ขา้ รว่ มงานแบบ Individual Interview โดยมีการสอบถามแบบปลายเปิด มีแนวคาถาม ดงั นี้
1. แนวคาถามสาหรบั ผจู้ ดั กิจกรรม
สาหรับแนวคาถามท่ีใช้ถามผู้จัดกิจกรรมแต่ละกิจ กรรมจ ะเป็ นการสอบถามถึง

รายละเอียด ความเป็นมา รวมถึงแนวคิดของการสรา้ งสรรคก์ ิจกรรมนนั้ เพ่ือใหไ้ ดข้ อ้ มลู ท่ีละเอียดและ
ถกู ตอ้ ง

2. แนวคาถามสาหรบั ผเู้ ขา้ รว่ มงาน
2.1 คณุ รูจ้ กั บญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ หรือไม่ และเคยเขา้ รว่ มหรือไม่
2.2 รูจ้ กั บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนจ์ ากชอ่ งทางไหนและเหตผุ ลท่ีเลือกมารว่ มกิจกรรมงาน

บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์
2.3 เม่ือเขา้ รว่ มงานแลว้ รูส้ กึ อยา่ งไร การนาเอาวฒั นธรรมตะวนั ตกมาผสมผสานสง่ ผล

ตอ่ กิจกรรมครงั้ นีอ้ ยา่ งไรบา้ ง
2.4 คณุ ชอบอะไรท่ีสดุ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เพราะอะไร
2.5 ขอ้ เสนอแนะ

52

กำรเกบ็ รวบรวมข้อมูล
1. เก็บขอ้ มูลจากการลงพืน้ ท่ีโดยการสงั เกตแบบมีส่วนร่วม เพ่ือศึกษารายละเอียดและเก็บ

ขอ้ มลู โดยผศู้ กึ ษาไดม้ ีส่วนร่วมกบั งานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ประจาปี 2563 ตงั้ แตข่ นั้ ตอนการเตรียม
งาน จนถงึ กิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงานทกุ กิจกรรม

2. เก็บขอ้ มลู จากการสอบถามขอ้ มลู จากผจู้ ดั กิจกรรม โดยมีการสมั ภาษณผ์ จู้ ดั กิจกรรมแตล่ ะ
กิจกรรมอยา่ งละเอียด โดยใชเ้ คร่อื งบนั ทกึ เสียงในการชว่ ยสมั ภาษณ์

3. เก็บขอ้ มลู จากการสมั ภาษณผ์ ทู้ ่ีเขา้ รว่ มงาน โดยผวู้ ิจยั ไดข้ อความรว่ มมือในการสมั ภาษณ์
จากผทู้ ่ีเขา้ รว่ มงาน โดยใชเ้ คร่อื งบนั ทกึ เสียงในการชว่ ยสมั ภาษณ์

กำรวเิ ครำะหข์ ้อมูล
1. ทาการถอดคาสมั ภาษณข์ องผจู้ ดั กิจกรรมและผเู้ ขา้ รว่ มงานจากเสียงบนั ทกึ
2. เรียบเรียงคาเพ่ือใหไ้ ดข้ อ้ ความท่ีสละสลวย ตดั ขอ้ มลู ท่ีมีความซบั ซอ้ นออกเรียบเรียงภาษา

ใหถ้ กู ตอ้ ง แตง่ ความหมายเดมิ
3. นาขอ้ มลู ท่ีไดม้ าเรียบเรยี ง และจดั แบง่ ตามกิจกรรมภายในงาน
4. นาขอ้ มลู จากผเู้ ขา้ รว่ มงาน มาวิเคราะห์ทีละกิจกรรมเพ่ือใหไ้ ดร้ ายละเอียดมากท่ีสดุ และ

วิเคราะหป์ ัจจยั ท่ีสรา้ งสรรคก์ ิจกรรมนนั้ ๆ

53

บทท่ี 4

“คตชิ นสร้ำงสรรค”์ ในกจิ กรรมบุญข้ำวจวี่ ำเลนไทน์ มหำวทิ ยำลัยขอนแกน่
ประจำปี 2563

ในงานบุญข้าวจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ปีพ.ศ. 2563จัดขึน้ ในวันท่ี 13-14
กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ท่ีริมบึงสีฐาน มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ตงั้ แต่วนั ท่ี13 กุมภาพนั ธ์ ตงั้ แตเ่ วลา
18.00 น. เป็นตน้ ไป ส่วนในวนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ เร่ิมช่วงเชา้ เวลา 06.30 น. กิจกรรมภายในงานบุญ
ขา้ วจ่ีวาเลนไทนม์ ีกิจกรรมท่ีหลากหลาย รวมทงั้ มีมหรสพในช่วงกลางคืน ท่ีจัดอย่ใู นสถานท่ีต่าง ๆ
ภายในงาน สรา้ งความสนุกสนานใหก้ ับผทู้ ่ีเขา้ ร่วมงาน ทุกเพศ ทุกวยั เน่ืองจากกิจกรรมจดั ในช่วง
กลางคนื ทางศนู ยว์ ฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ จงึ มีเตน็ ทใ์ หบ้ รกิ ารสาหรบั ผทู้ ่ีเขา้ รว่ มงานจานวน
15 หลงั เพ่ือใหซ้ มึ ซบั บรรยากาศบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนไ์ ดอ้ ยา่ งครบถว้ น

จากการเก็บขอ้ มลู ภาคสนามในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ผวู้ ิจยั พบว่า
การสรา้ งสรรคก์ ิจกรรมบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนน์ นั้ เม่ือมีปัจจยั ตา่ ง ๆ มากระตนุ้ ใหเ้ กิดการเปล่ียนแปลง
จากเดิมมีการจดั ประเพณีภายในหม่บู ้าน ภายในวดั กลบั มีการยกประเพณีมาจดั ในสถานศึกษา ใน
มหาวิทยาลัย เป็นการเปิดโอกาสให้นักศึกษา หรือกลุ่มคนท่ีอยู่ห่างไกลวัด ให้ไดม้ ีโอกาสสัมผัส
บรรยากาศและเขา้ รว่ มประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบบรู ณาการใหเ้ ขา้ กบั ยคุ สมยั มากย่ิงขนึ้ และมีการผสาน
วฒั นธรรมตะวนั ตกท่ีแสดงใหเ้ ห็นความสมั พนั ธข์ องความรกั ทงั้ แบบพทุ ธศาสนาและสากล จงึ มีการรบั
เอากิจกรรมวนั แหง่ ความรกั แบบสากล โดยไม่ละทิง้ ความเป็นดงั้ เดิม ท่ีนา่ สนใจคือปัจจยั เหลา่ นี้ ทาให้
เกิด “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ (creative folklore) และ “การสรา้ งสรรคจ์ ากคติชน” (creativity from folklore)
โดยคติชนท่ีใหค้ วามสนุกสนานเพลิดเพลิน ไดแ้ ก่ กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ี กิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี
กิจกรรมประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 กิจกรรมประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี กิจกรรมการ
แสดงหมอลาหุ่น “สินไซ” กิจกรรมการเตน้ บาสโลบ จากชมรมนกั ศกึ ษาลาว มหาวิทยาลยั ขอนแก่น
กิจกรรมการแสดงดนตรี ตกั บาตรวาเลนไทน์ และการแสดงหมอลาของชาวบา้ นสาวะถี สามารถให้
รายละเอียดไดด้ งั นี้

54

1. “คตชิ นสร้ำงสรรค”์ (creative folklore)
1.1 กิจกรรมจี่ข้ำวจ่ี
กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ี ถือเป็นกิจกรรมท่ีทาใหผ้ ทู้ ่ีเขา้ รว่ มงานไดซ้ ึบซบั บรรยากาศประเพณีบญุ ข้าวจ่ี

แบบดงั้ เดมิ ภายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ โดยมีผสู้ งู อายจุ ากชมุ ชนบา้ นสาวะถี ตาบลสาวะถี อาเภอ
เมือง จงั หวดั ขอนแก่น ไดใ้ หค้ วามรูเ้ ก่ียวกบั บญุ ขา้ วจ่ี และสอนการทาบญุ ขา้ วจ่ีแบบฉบบั บา้ นสาวะถี
ขา้ วจ่ีสาวะถีมีเอกลกั ษณท์ ่ีนุ่ม หอม หวาน ไข่จับตวั กับขา้ วทาใหข้ า้ วจ่ีนนั้ หอมไข่และนุ่มกว่าขา้ วจ่ี
ท่วั ไป

กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีแบง่ เป็น 2 ชว่ งเวลา คือ วนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ตงั้ แตเ่ วลา 18.00 น.
เป็นตน้ ไป และ วนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ตงั้ แตเ่ วลา 04.00 – 07.30 น.

1.1.1 จดุ บรกิ ารอปุ กรณจ์ ่ีขา้ วจ่ี
ภายในบริเวณงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ จะมีจดุ บริการอปุ กรณส์ าหรบั ทาขา้ วจ่ีใหบ้ ริการ

กบั ผเู้ ขา้ ร่วมงานโดยไม่มีค่าใชจ้ ่าย ผเู้ ขา้ ร่วมงานสามารถนาบตั รประชาชนหรือบตั รนกั ศึกษาย่ืนต่อ
พนกั งานเพ่ือรบั อปุ กรณจ์ ่ีขา้ ว อปุ กรณท์ ่ีไดร้ บั ไดแ้ ก่

1) เตาถา่ นพรอ้ มถ่านไฟ โดยทางศนู ยว์ ฒั นธรรมไดเ้ ตรียมถา่ นไฟท่ีพรอ้ มใชไ้ วเ้ พ่ือ
อานวยความสะดวกใหก้ บั ผเู้ ขา้ รว่ มงาน

2) ขา้ วเหนียวน่งึ สกุ
3) ไขไ่ ก่
4) ไมส้ าหรบั เสียบขา้ วจ่ี
5) นา้ ออ้ ยและนา้ ตาลทราย
6) จานสาหรบั ใส่ขา้ วจ่ีท่ีสกุ แลว้

55

1.1.2 ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ ฉบบั ชมุ ชนสาวะถี

ประเพณีบุญขา้ วจ่ีของชุมชนสาวะถี ถือเป็นแบบอย่างท่ียงั คงมีการอนุรกั ษ์ประเพณีแบบ
ดงั้ เดิมไว้ โดยชมุ ชนสาวะถีรว่ มกบั มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ไดม้ ีการจดั กิจกรรมเพ่ือเป็นแบบการเรียนรู้
ใหก้ บั นกั ศกึ ษาผ่าน “สินไซบญุ ขา้ วจ่ี วิถีวฒั นธรรมอีสาน” เม่ือวนั ท่ี 9-10 กมุ ภาพนั ธท์ ่ีผ่านมา ในการ
จดั งานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทนจ์ งึ เล็งเห็นความสาคญั ของบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ เพ่ือใหเ้ กิดการเรียนรูว้ ิถี
ชมุ ชนและผทู้ ่ีเขา้ รว่ มงานจะไดส้ มั ผสั บรรยากาศทงั้ ประเพณีแบบสรา้ งสรรคแ์ ละประเพณีแบบดงั้ เดิม
ท่ีทาใหเ้ กิดความนา่ สนใจและความรูส้ กึ ต่นื เตน้ ในบริบทรว่ มสมยั ผ่านการจดั งานบรรยากาศแบบยอ้ น
ยุค หรือแบบโบราณ บทบาทของชาวบา้ นชุมชนสาวะถีนอกจากจะเป็นผูใ้ หค้ วามรูเ้ ก่ียวกับการทา
ขา้ วจ่ีแลว้ ในการรว่ มน่งั จ่ีขา้ วจ่ีตลอดภายในงาน โดยการแตง่ กายดว้ ยการสวมใสผ่ า้ ถงุ สามารถช่วย
สรา้ งบรรยากาศท่ีทาใหผ้ เู้ ขา้ รว่ มงานไดเ้ ขา้ ถึงประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ ของชาวอีสานไดอ้ ยา่ งดี

การทาขา้ วจ่ีของชมุ ชนสาวะถี มีเอกลกั ษณแ์ บบดงั้ เดมิ คือการจ่ีขา้ วจ่ีบนเตาถ่าน และจะใช้
ไขไ่ ก่ท่ีมีอตั ราสว่ นไขแ่ ดง : ไขข่ าว 70 : 30 ซ่งึ การใชไ้ ขแ่ ดงมากกว่าไขข่ าวนนั้ จะชว่ ยใหไ้ ขไ่ ก่นนั้ เคลือบ
กบั ตวั ขา้ วเหนียวไดด้ ี ไมห่ ลดุ ออกจากขา้ ว ขา้ วจ่ีจะเป็นสีเหลืองทอง จงึ ทาใหข้ า้ วจ่ีชมุ ชนสาวะถีมี
ความหอมและนมุ่ กว่าขา้ วจ่ีท่วั ไป

ขนั้ ตอนการทาขา้ วจ่ี

1) นาขา้ วเหนียวน่ึงสกุ มาปั้นเป็นกอ้ น โดยสามารถสรา้ งสรรคร์ ูปร่างของขา้ วเหนียวเป็น
รูปรา่ งตา่ ง ๆ ไดต้ ามใจชอบ

2) นาขา้ วเหนียวเสีบไมแ้ ลว้ นาขนึ้ เตายา่ ง

3) นาไขไ่ ก่ท่ีผสมกบั นา้ ออ้ ยท่ีเตรียมไว้ ทาใหท้ ่วั ขา้ วเหนียวท่ียา่ งไวแ้ ลว้ ใหท้ ่วั แลว้ ทาการ
ยา่ งไฟตอ่ ไป แลว้ ทาไขไ่ ก่ซา้ หลาย ๆ ครงั้ ใหเ้ คลือบกบั ขา้ วเหนียวจนสกุ ดี

56

ภาพท่ี 2 การใหค้ วามรูเ้ ก่ียวกบั การจ่ีขา้ วจ่ีและสอนการทาขา้ วจ่ีแบบฉบบั ชมุ ชนสาวะถีใหแ้ ก่นกั ศกึ ษา
มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ โดยชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี ตาบลสาวะถี อาเภอเมือง จงั หวดั ขอนแกน่ ในวนั ท่ี

13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

1.1.3 บรรยากาศของการจ่ีขา้ วจ่ี
หลังจากท่ีผู้เข้าร่วมงานได้รับอุปกรณ์สาหรับจ่ีข้าวจ่ีและได้เรียนรูว้ ิธีการทาข้าวจ่ีจาก
ชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถีแลว้ นนั้ ผเู้ ขา้ รว่ มงานสามารถเลือกสรรท่ีน่งั สาหรบั การจ่ีขา้ วจ่ี ทงั้ น่งั บนแครแ่ ละ
น่งั ติดกับพืน้ ตามความสะดวกภายในบริเวณงาน นอกจากกิจกรรมนีจ้ ะทาใหไ้ ดซ้ ึมซบั บรรยากาศ
ประเพณีบุญขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดิมแลว้ ยังช่วยใหผ้ ูท้ ่ีเขา้ ร่วมงานมีความคิดสรา้ งสรรคใ์ นการออกแบบ
รูปรา่ งของขา้ วจ่ีและไดท้ ากิจกรรมรว่ มกบั กลมุ่ เพ่ือน ครอบครวั หรือแฟน ไดล้ อ้ มวงพดู คยุ ฟังดนตรีท่ี

57

ไพเราะ และกินขา้ วจ่ี ซ่ึงกิจกรรมนีเ้ ป็นกิจกรรมท่ีสรา้ งความประทบั ใจและความอบอ่นุ ใหก้ ับผทู้ ่ีเขา้
รว่ มงานทกุ เพศ ทกุ วยั

นรศิ รา นากลางดอน (2563) นกั ศกึ ษาชนั้ ปีท่ี 2 คณะศิลปกรรมศาสตร์ กล่าวว่า บญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทนม์ ีกิจกรรมท่ีหลากหลาย โดยเฉพาะกิจกรรมการจ่ีขา้ วจ่ีท่ีทาใหร้ ูส้ ึกประทบั ใจ เน่ืองจาก
ผเู้ ขา้ รว่ มงานสามารถรบั อปุ กรณจ์ ่ีขา้ วจ่ีไดโ้ ดยไม่มีคา่ ใชจ้ า่ ย มีการสอนวิธีทาขา้ วจ่ี ซ่งึ เป็นการอานวย
ความสะดวกและยงั เป็นกิจกรรมท่ีสรา้ งความสมั พนั ธ์ ไดพ้ บปะกบั เพ่ือน พดู คยุ ฟังเพลง จ่ีขา้ วจ่ีและ
กินขา้ วจ่ีฝีมือตนเอง ในวนั วาเลนไทนท์ ่วั ไปวัยรุ่นส่วนใหญ่มักจะชวนกันไปดหู นัง กินขา้ ว หรือทา
พฤติกรรมท่ีไม่เหมาะสมกับวยั แต่กิจกรรมบุญข้าวจ่ีวาเลนไทนส์ ามารถเป็นอีกตวั เลือกในการหา
กิจกรรมทาในช่วงวันวาเลนไทน์ นอกจากจะไดค้ วามสนุกสนาน อ่ิมทอ้ งแล้ว ยังไดเ้ รียนรูว้ ิธีชีวิต
ประเพณีแบบดงั้ เดมิ ของชาวอีสานอีกดว้ ย

ภาพท่ี 3 ผทู้ ่ีเขา้ รว่ มงานรว่ มทากิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ี
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

58

ภาพท่ี 4 นกั ศกึ ษามหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ รว่ มกิจกรรมทาขา้ วจ่ี
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

1.1.4 การจ่ีขา้ วจ่ีถวายพระสงฆ์
วนั ท่ี 14 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 เวลา 04.00 น. ชาวบา้ นชุมชนสาวะถีและผูเ้ ขา้ ร่วมงาน

ไดร้ ว่ มกนั จ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวายเป็นพทุ ธบชู าแดพ่ ระสงฆต์ ามรูปแบบประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี ฮีตสิบสอง ท่ีแสดง
ให้เห็นถึงความเล่ือมใสในพระพุทธศาสนาของชาวอีสาน โดยกิจกรรมจ่ีข้าวจ่ีตอนเช้าวันท่ี 14
จะแตกตา่ งจากตอนกลางคนื ของวนั ท่ี 13 เน่ืองจาก ประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ จะมีการจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือ
ถวายเป็นพทุ ธบชู า ในชว่ งเวลาเชา้ ตรูเ่ ทา่ นนั้ การจดั กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีในช่วงกลางคืน เป็นเพียงกิจกรรม
ท่ีสรา้ งสรรคข์ นึ้ เพ่ือใหค้ นรุน่ ใหมไ่ ดซ้ มึ ซบั บรรยากาศและเรียนรูก้ ารจ่ีขา้ วจ่ี เน่ืองจากในบรบิ ทปัจจบุ ัน
การใชช้ ีวิตของคนไดม้ ีการเปล่ียนแปลง คนสว่ นมากไมน่ ิยมต่ืนเชา้ แตก่ ลบั ใชช้ ีวิตในช่วงกลางคืนมาก
ขนึ้ จะเหน็ ไดจ้ ากจานวนท่ีแตกตา่ งของผเู้ ขา้ รว่ มกิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีของกลางคืนวนั ท่ี 13 และ ช่วงเชา้ วนั ท่ี

59

14 กุมภาพนั ธ์ เม่ือมีการจ่ีขา้ วจ่ีเสร็จแลว้ จะมีการนาถวายแด่พระสงฆแ์ ละรว่ มกันตกั บาตรในเวลา
ตอ่ มา

ภาพท่ี 5 การจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวายพระสงฆข์ องชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี
ในวนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีถือเป็นกิจกรรมหลกั ของงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงความ
รกั ความสามคั คี และความอบอนุ่ ภายในงาน ภาพครอบครวั ลอ้ มวงจ่ีขา้ วอยา่ งอบอ่นุ ภาพกลมุ่ เพ่ือน
จ่ีขา้ ว พดู คยุ อยา่ งสนกุ สนาน รวมไปถึงภาพครู่ กั ท่ีรว่ มกนั จ่ีขา้ วอยา่ งโรแมนตกิ ทาใหผ้ ทู้ ่ีเขา้ รว่ มงาน
เกิดประทบั ใจและเกิดความสนใจท่ีจะเขา้ รว่ มประเพณีบุญขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ

60

1.2 กจิ กรรมประกวดภำพถำ่ ยเซลฟ่ี
ในปัจจบุ นั เทคโนโลยีสารสนเทศหรือส่ือสงั คมออนไลน์ (Social Media) เขา้ มามีอิทธิพลต่อ

การดาเนินชีวิตของคนในสังคม เทคโนโลยีสารสนเทศทาใหก้ ารกระจายขอ้ มูลข่าวสารเป็นไปอย่าง
รวดเร็ว Social Media ยงั มีบทบาทกับคนในสงั คมหลาย ๆ ดา้ น เช่น การติดต่อส่ือสาร การคา้ ขาย
การศกึ ษา การกระจายขา่ วสาร เป็นตน้

ณฐั วฒุ ิ จารุวงศ์ (2563) กลา่ วว่า กิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี เป็นกิจกรรมท่ีสรา้ งสรรคข์ ึน้
เพ่ือใหผ้ ทู้ ่ีเขา้ ร่วมงานไดม้ ีบทบาทและใช้ Social Media ใหเ้ ป็นประโยชนม์ ากย่ิงขึน้ เน่ืองจากใน
ปัจจุบันมีผู้ใช้ facebook จานวนมาก ในการเขียนความรูส้ ึก หรือการอัพโหลดภาพถ่ายลงบน
facebook สว่ นตวั ในการทากิจกรรมตา่ ง ๆ ในชีวิตประจาวนั โดยกิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี จดั
ขนึ้ ตงั้ แต่ วนั ท่ี13 กมุ ภาพนั ธ์ 2563 เวลา 18.00 น. ถึง วนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ 2563 เวลา 09.00 น. เพียง
รว่ มสนกุ ถ่ายภาพเซลฟ่ี คู่ ไม่ว่าจะเป็นครู่ กั ค่เู พ่ือนสนิท ค่พู ่ีนอ้ ง หรือคคู่ รอบครวั สุดท่ีรกั ของคณุ ใน
งาน “บุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ 2563” พรอ้ มบรรยายภาพในคอนเซปต์ “ค่ฟู ิ นกินขา้ วจ่ีวาเลนไทน์”แลว้
โพสตล์ งใน Facebook ติดแฮชแท็ก #ค่หู วานวาเลนไทนK์ KU ภาพท่ีมียอด Like มากท่ีสดุ 3 อนั ดบั
แรกลนุ้ รบั ของรางวลั สดุ พิเศษ

1.2.1 กตกิ าการเขา้ รว่ มกิจกรรม

1) เป็นนกั ศกึ ษา บคุ ลากร ประชาชนท่วั ไป ไมจ่ ากดั อายุ เชือ้ ชาติ การศกึ ษา

2) ถ่ายภาพเซลฟ่ี ของคุณกับค่ขู องคุณ ไม่ว่าจะเป็นค่รู กั ค่เู พ่ือนสนิท ค่พู ่ีน้อง หรือคู่
ครอบครวั สดุ ท่ีรกั ภายในงาน “บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน”์ ประจาปี 2563 ในวนั ท่ี 13-14 กมุ ภาพนั ธ์ 2563

3) โพสตภ์ าพถ่ายเซลฟ่ี เพ่ือรว่ มกิจกรรมในบญั ชี Facebook ของท่าน พรอ้ มใส่ Hashtag
#คหู่ วานวาเลนไทนK์ KU พรอ้ มบรรยายภาพในคอนเซปต์ “คฟู่ ิ นกินขา้ วจ่ีวาเลนไทน”์ ตงั้ คา่ บญั ชีและ
โพสต์ Facebook ใหเ้ ป็นสาธารณะ (Public) ในทกุ ภาพ

4) จากัดสิทธิผูเ้ ขา้ ร่วมกิจกรรม 1 ท่านตอ่ 1 สิทธิในการไดร้ บั รางวลั ในกรณีท่ีผเู้ ขา้ ร่วม
กิจกรรมมีรูปท่ีไดร้ บั ยอด Like สูงสดุ มากกว่า 1 ภาพ จะไดร้ บั รางวลั รางวลั ท่ีมีมูลคา่ มากกว่าเพียง

61

รางวลั เดยี ว และถา้ หากผเู้ ขา้ รว่ มกิจกรรมมีรูปท่ีไดร้ บั ยอด Like เท่ากนั ทางผจู้ ดั กิจกรรมขอสงวนสิทธิ์
ในการคดั เลือกรูปภาพท่ีมีเหตผุ ลท่ีคาบรรยายภาพโดดเดน่ มากท่ีสดุ

5) สามารถส่งผลงานเขา้ ร่วมกิจกรรม โดยไม่จากัดจานวนภาพ แต่จะไดร้ บั รางวลั สงู สุด
เพียงรางวลั เดียว

6) ผูร้ ่วมกิจกรรมตอ้ งเป็นเจา้ ของรูปภาพท่ีนามาโพสตเ์ ท่านนั้ หากมีการโตแ้ ยง้ สิทธิใน
ความเป็นเจา้ ของของรูปภาพท่ีใชร้ ว่ มกิจกรรมไม่ว่าในกรณีใด ผจู้ ดั กิจกรรมสงวนสิทธิ์ในการตดั สิทธิ
รูปภาพดงั กลา่ วจากการรบั รางวลั ทนั ที

7) สามารถตกแตง่ ภาพไดต้ ามความเหมาะสม แต่ไม่เกินความเป็นจริง และหา้ มตดั ต่อ
ซอ้ นภาพ

8) ภาพถา่ ยท่ีใชร้ ว่ มกิจกรรมจะตอ้ งเป็นไปตามเง่ือนไขของ Facebook ไม่ส่ือถึงกิจกรรมท่ี
ผดิ กฎหมาย ไมก่ า้ วลว่ งสิทธิสว่ นบคุ คลของผอู้ ่ืน และไมข่ ดั ตอ่ ศลี ธรรมอนั ดงี ามของสงั คม

9) ผู้จัดกิจกรรมสงวนสิทธิ์ในการพิจารณาและมอบรางวัลให้ผู้ร่วมกิจกรรมท่ีทาตาม
เง่ือนไขครบถว้ นเทา่ นนั้

10) ภาพถ่ายเซลฟ่ี ท่ีส่งเขา้ ประกวดทุกภาพ มหาวิทยาลัยขอนแก่นมีสิทธิ์เผยแพร่ และ
นาไปใชไ้ ดใ้ นภารกิจของมหาวิทยาลยั ขอนแก่น โดยไมต่ อ้ งจ่ายคา่ ตอบแทนใด ๆ เพ่ิมเติมแก่เจา้ ของ
ภาพ

11) ผูจ้ ัดกิจกรรมมีสิทธิ์กาหนดกฎเกณฑ์ กติกา วิธีการตัดสินโดยไม่ตอ้ งแจ้งใหท้ ราบ
ลว่ งหนา้ และผลการตดั สนิ ผจู้ ดั กิจกรรมใหถ้ ือเป็นท่ีสนิ้ สดุ จะอทุ ธรณฟ์ ้องรอ้ งมิได้

1.2.2 การคดั เลือกภาพถ่ายเซลฟ่ี ท่ีไดร้ บั รางวลั
ภาพท่ีมียอดกด Like สงู สดุ จานวน 3 อนั ดบั แรกจะไดร้ บั รางวลั ดงั นี้
อนั ดบั ท่ี 1 จานวน 1 รางวลั ๆ ละ 2,000 บาท

62

อนั ดบั ท่ี 2 จานวน 1 รางวลั ๆ ละ 1,000 บาท

อนั ดบั ท่ี 3 จานวน 1 รางวลั ๆ ละ 500 บาท
สาหรบั ท่ีผเู้ ขา้ รว่ มกิจกรรมมีรูปท่ีไดร้ บั ยอด Like เทา่ กนั ทางผจู้ ดั กิจกรรมขอสงวนสิทธิ์ใน
การคดั เลือกรูปภาพท่ีมีเหตผุ ลท่ีคาบรรยายภาพโดดเดน่ มากท่ีสดุ

กิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี เป็นกิจกรรมท่ีมีการประยุกต์และรับเอาเทคโนโลยี
สารสนเทศเขา้ มาเพ่ือใชเ้ ป็นตวั เช่ือมระหว่างกิจกรรมและผูท้ ่ีเขา้ ร่วมงานไดอ้ ย่างลงตวั และการใช้
facebook ในการทากิจกรรมยังเป็นการกระจายข่าวสารกิจกรรมบุญข้าวจ่ีวาเลนไทนผ์ ่านทาง
facebook จากผเู้ ขา้ รว่ มกิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี ใหเ้ ป็นท่ีรูจ้ กั และดงึ ดดู นกั ทอ่ งเท่ียวในปีตอ่ ๆ
ไปไดอ้ ีกดว้ ย

ฐิตมิ า ดวงสุวรรณ์ (2563) กล่าวว่า ในปัจจบุ นั ไม่ว่าจะเป็นกล่มุ วยั รุน่ วยั ทางาน เด็ก หรือ
แมก้ ระท่งั คนสูงอายุ ตา่ งมีการใช้ Social Media ในชีวิตประจาวนั โดยเฉพาะ Facebook Line
โดกปกตเิ ม่ือเราทากิจกรรม หรอื เกิดความประทบั ใจ อยากเลา่ สเู่ พ่ือนใน Facebook ฟัง จะมีการโพสต์
ขอ้ ความ โพสตภ์ าพแสดงความรูส้ กึ กนั อยแู่ ลว้ แตเ่ ม่ือมีกิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี ภายในงานบญุ
ขา้ วจ่ีวาเลนไทนข์ ึน้ มา เป็นการสรา้ งความสนใจใหก้ ับผูท้ ่ีเขา้ ร่วมงานอย่างมาก นอกจากจะไดโ้ พ
สตภ์ าพอวดเพ่ือนแลว้ ยงั ไดเ้ งินรางวลั เป็นทนุ การศกึ ษาอีกดว้ ย หลงั จากท่ีมีการโพสตภ์ ายบรรยากาศ
ภายในงาน ไดส้ รา้ งความสนใจใหก้ บั เพ่ือนใน Facebook จานวนมาก เพ่ือบางคนไดต้ ามมาภายหลงั
แตบ่ างคนสนใจอยากเขา้ รว่ มในปีตอ่ ไป

63

ภาพท่ี 6 การประกาศผลรางวลั การประกวดภาพถา่ ยเซลฟ่ี ภายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์
ท่ีมา : Facebook ศนู ยว์ ฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ขอนแก่น KKU Culture Center ,
เขา้ ถึงเม่ือ 14 มีนาคม พ.ศ. 2563 , แหลง่ ท่ีมา
https://www.facebook.com/culturecenterkku/posts/522369648632140
กิจกรรมการประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี เป็นประเพณีประดิษฐ์สรา้ งขึน้ เพ่ือดงึ ดดู ความสนใจ

ใหก้ บั ผเู้ ขา้ รว่ มงาน มีการนาเทคโนโลยีมาประยกุ ตใ์ หเ้ ขา้ กบั บรรยากาศกล่ินอายความเป็นอีสาน ดว้ ย
การถ่ายภาพตนเองภายในงานคกู่ บั เพ่ือน ครอบครวั หรือคนรกั ท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงความรกั ความอบอ่นุ
เม่ือนาภาพถ่ายเผยแพร่ลงบน Facebook ท่ีเป็นส่ือออนไลนท์ ่ีมีผูใ้ ช้ทุกเพศ ทุกวัย ถือเป็นการ
ประชาสมั พนั ธก์ ิจกรรมท่ีสืบสานประเพณีอีสาน เขา้ กบั ยคุ สมยั ใหค้ นอ่ืนไดร้ บั รู้ และสนใจท่ีจะเขา้ รว่ ม
ในปีตอ่ ๆ ไป

64

1.3 กจิ กรรมประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020

วรศกั ดิ์ วรยศ (2563) องคก์ ารนักศึกษามหาวิทยาลยั ขอนแก่นและฝ่ ายศิลปวฒั นธรรมและ
ชุมชนสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ไดต้ ระหนักและเล็งเห็นถึงคุณค่าของรากเหง้าชาวอีสาน
ตลอดจนการบรู ณาอยา่ งรว่ มสมยั จงึ ไดจ้ ดั การประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 (นางฟ้า
มอดนิ แดง) ภายใตแ้ นวคดิ “นางฟา้ แหง่ อีสาน...จกั รวาลแหง่ ความงาม” คือ การแสดงเอกลกั ษณข์ อง
ทกุ ชนเผา่ ชาตพิ นั ธอุ์ ีสานอยา่ งรว่ มสมยั ท่ีมีกล่ินอายของวฒั นธรรมดงั้ เดิม เช่น การสรา้ งสรรคช์ ดุ ผเู้ ขา้
ประกวดท่ีแบง่ ตามกล่มุ ชาตพิ นั ธุอ์ ีสาน ซ่งึ อาจจะประยกุ ตป์ รบั เปล่ียนรูปแบบการแตง่ กายของเผ่านนั้
ๆ หรือ การใชผ้ า้ ของท้องถ่ินนัน้ ๆ มารงั สรรค์ ตลอดจนการสวมใส่หรือแต่งกายดว้ ยชุดพืน้ เมือง
โบราณดงั้ เดมิ ของทอ้ งถ่ินนนั้ ๆ

แนวคิดในปี 2561 นี้ จึงเป็นการแสดงให้เห็นว่า เราสามารถเพ่ิมคุณค่าให้มรดกทาง
วัฒนธรรมได้ ดว้ ยการประยุกตส์ ร้างสรรค์ ให้เกิดความร่วมสมัย สืบสานและอนุรกั ษ์มรดกทาง
วฒั นธรรมองอีสานไว้ ภาพรวมการประกวดจงึ จะแสดงเอกลกั ษณท์ างวฒั นธรรมของชาตพิ นั ธุว์ รรณา
อีสานทุกชนเผ่า หรือชนเผ่าท่ีโดดเด่นและสามารถนามาต่อยอดสรา้ งสรรคแ์ ละถ่ายทอดผ่านเวที
ประกวดไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

1.3.1 ระเบียบและหลกั เกณฑก์ ารประกวด
1) ผเู้ ขา้ ประกวดเป็นสาวประเภทสอง
2) ผเู้ ขา้ ประกวดตอ้ งเป็นนกั ศกึ ษาท่ีกาลงั ศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี ปรญิ ญาโท หรือ

ปรญิ ญาเอก มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ ไมจ่ ากดั ชนั้ ปี ไมจ่ ากดั หลกั สตู ร แตไ่ มอ่ ยใู่ นระหวา่ งพกั การศกึ ษา
3) ไมป่ ระกอบอาชีพหรือมีความประพฤตอิ นั ไมเ่ หมาะสม อาทิการถ่ายหรือ

บนั ทกึ ภาพท่ีลอ่ แหลมตอ่ ศีลธรรมอนั ดขี องสงั คมไทย
4) เป็นผทู้ ่ีมีสขุ ภาพดไี มเ่ ป็นโรคติดตอ่ รา้ ยแรง

65

1.3.2 การแตง่ กายของผเู้ ขา้ ประกวด
การประกวดจะมีทงั้ หมด 3 รอบ

รอบท่ี 1 รอบชดุ ประตสู อู่ ีสานบา้ นเฮา
ใหผ้ เู้ ขา้ ประกวดแต่งกายดว้ ยชดุ พืน้ เมืองอีสาน ท่ีสะทอ้ นถึงชนเผ่าต่าง ๆ ในภาค

อีสาน เช่น ภูไท ญ้อ ไทพวน ลาว สุ่ยฯลฯ สามารถประยุกตส์ รา้ งสรรคห์ รือเป็นแบบดงั้ เดิมก็ไดต้ าม
เห็นสมควร แตห่ า้ มโป๊ เปลือย ไม่เป็นการแสดงออกถึงความลบหล่ดู หู ม่ินวฒั นธรรมนนั้ ๆ ในรอบนีไ้ ม่
อนญุ าตใหส้ วมใสร่ องเทา้

รอบนีจ้ ะเป็นการเปิดตวั ผเู้ ขา้ ประกวดทีละหมายเลข ใหผ้ เู้ ขา้ ประกวดพูดแนะนา
ตวั โดยการพดู แนะนาตวั ใหผ้ เู้ ขา้ ประกวดพดู สาเนียงภาษาทอ้ งถ่ินของตนเอง หรือพดู สาเนียงภาษา
ทอ้ งถ่ินตามท่ีตนแตง่ กายมา เช่น พูดสาเนียงภไู ท สาเนียงไทยเลย สาเนียงลาวหลวงพระบาง ภาษา
โคราช หากไมส่ ะดวกใหพ้ ดู ภาษาไทยกลาง

รอบท่ี 2 รอบชดุ ราตรี
ใหผ้ เู้ ขา้ ประกวดจดั เตรียมชดุ มาเอง ชุดราตรียาว ไม่จากัดสี รูปแบบและรูปทรง

ของชุด สามารถเป็นเสือ้ เกาะอกได้ แต่ไม่โป๊ เปลือย หา้ มผ่าเสือ้ ดา้ นหนา้ ลึกถึงรอ่ งอก เนือ้ ผา้ ตอ้ งไม่
บาง และวาบหวิวจนเกินงาม สามารถผา่ ชายกระโปรงได้ เหนือหวั เขา่ ไมเ่ กิน 15 เซนติเมตร รองเทา้ สน้
สงู ไมจ่ ากดั สี ไมจ่ ากดั รูปแบบและรูปทรง จากดั ความสงู ไมเ่ กิน 7 นวิ้

รอบท่ี 3 รอบ 10 คนสดุ ทา้ ย ชดุ ราตรี และตอบคาถามหรือสมั ภาษณบ์ นเวที
รอบท่ี 4 รอบ 5 คนสดุ ทา้ ย ตอบคาถาม (ชดุ เดยี วกบั รอบท่ี 3)

1.3.3 รางวลั ท่ีจะไดร้ บั

เงินรางวลั รางวลั ชนะเลศิ จะไดร้ บั มงกฏุ สายสะพาย โลร่ างวลั เกียรตยิ ศ และ

รางวลั รองชนะเลศิ อนั ดบั 1 จะไดร้ บั สายสะพาย เงินรางวลั และเกียรตบิ ตั ร
รางวลั รองชนะเลิศ อนั ดบั 2 จะไดร้ บั สายสะพาย เงินรางวลั และเกียรตบิ ตั ร

66

รางวลั รองชนะเลิศ อนั ดบั 3 จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรตบิ ตั ร
รางวลั รองชนะเลิศ อนั ดบั 4 จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรติบตั ร

รำงวัลพเิ ศษ

รางวลั ชดุ อีสานชนเผา่ ยอดเย่ียม จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรตบิ ตั ร

รางวลั ชดุ ราตรยี อดเย่ียม จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรติบตั ร

รางวลั ขวญั ใจชา่ งภาพและส่ือมวลชน จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรติบตั ร

รางวลั ขวญั ใจเลือดสีอิฐ จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรตบิ ตั ร

รางวลั สวยบืนบงึ จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรติบตั ร

รางวลั สวยสมบรู ณ์ จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรตบิ ตั ร

รางวลั สวยสงิ สีฐาน จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรตบิ ตั ร

รางวลั นางฟ้ามิตรภาพ จะไดร้ บั สายสะพาย และเกียรติบตั ร

ภาพท่ี 7 ภาพผทู้ ่ีไดร้ บั รางวลั ลาดบั ท่ี 1-5 ในการประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

67

ทิวากร เกิดเพชร (2563) ผชู้ นะการประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 กล่าววา่
ในปัจจบุ นั กล่มุ LGBT ไดม้ ีโอกาสแสดงความเป็นตวั ตน และแสดงความสามารถใหแ้ ก่คนในสงั คมได้
เห็นและเป็นท่ียอมรบั ของคนในสงั คมมากขึน้ จะเห็นไดจ้ ากปัจจุบนั มีเวทีประกวดสาวประเภทสอง
มากมาย ทงั้ ในประเทศ เวทีระดบั มหาวทิ ยาลยั เวทีระดบั จงั หวดั เวทีระดบั ประเทศอย่าง Miss Tiffany
หรือเวทีระดบั โลก งานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนเ์ ป็นงานท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงการอนรุ กั ษป์ ระเพณีและมีการ
สรา้ งสรรคก์ ิจกรรมใหม่ ๆ ขึน้ มา สามารถสรา้ งความสนใจและดึงดดู ทงั้ คนในท้องถ่ินและคนต่าง
ภูมิภาคไดเ้ ป็นอย่างดี เพราะว่า กิจกรรมทกุ กิจกรรมลว้ นมีความดงึ ดดู และสรา้ งความน่าสนใจใหก้ บั
คนทกุ เพศ ทกุ วยั

ปัญญศ์ ศิธร ภเู ดชกลา้ (2563) กล่าวว่า ในสงั คมไทยปัจจบุ นั นนั้ ส่วนใหญ่มีการยอมรบั กล่มุ
LGBT มากขึน้ การเปิดโอกาสใหก้ ลุ่ม LGBT ไดแ้ สดงความสามารถ อย่างเวที Miss Midnight
Valentine kku 2020 ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ถึงแม่จะเป็นเวทีเล็ก ๆ แตไ่ ดร้ บั การตอบรบั จากผเู้ ขา้
ประกวดไดอ้ ย่างดี ผู้เข้าประกวดบางท่านเดินทางมาจากภาคกลาง ทาให้เขาไดเ้ ห็นวัฒนธรรม
ประเพณีของอีสาน ทาใหเ้ กิดการซมึ ซบั และการเลา่ ตอ่ ซ่งึ ทาใหป้ ระเพณีบญุ ขา้ วจ่ีเป็นท่ีรูจ้ กั มากย่งิ ขนึ้

กิจกรรมประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 ถือเป็นกิจกรรมท่ี “สรา้ งใหม่” ในงาน
บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นกิจกรรมท่ีแสดงใหเ้ หน็ ถงึ การเปิดกวา้ งและยอมรบั กลมุ่ LGBT เป็นกิจกรรมท่ี
ไดเ้ ปิดโอกาสใหก้ ลุ่ม LGBT ไดแ้ สดงความสามารถและเป็นการลดความเหล่ือมลา้ ทางเพศใน
สงั คมไทย

1.4 กจิ กรรมกำรเตน้ บำสโลบ
บญุ ยืน เปลง่ วาจา (2563) การเตน้ บาสโลบ (Paslop) เป็นกิจกรรมของประเทศลาว ไดร้ บั

อิทธิพลมาจากฝร่งั เศส คนลาวนิยมเตน้ เวลาออกงานสงั คม เชน่ งานเลีย้ งสงั สรรค์ งานแตง่ งาน รวมไป
ถึงงานเลีย้ งรบั รองท่ีเป็นทางการ ใชต้ อ้ นรบั แขกระดบั ประเทศท่ีสาคญั ๆ เวลาเตน้ จะตงั้ เป็นแถวหนา้
กระดานหรือเป็นแถวตอน หากมีผเู้ ตน้ จานวนหลาย ๆ คน มีหน่งึ แถวหรือมากกวา่ ก็ได้ ส่ิงท่ีสงั เกตเห็น

68

ไดช้ ดั เจนคือทุกคนจะเตน้ เป็นจังหวะอย่างพรอ้ มเพรียงกัน ขยับไปซา้ ยที ขวาที มีการเตะเทา้ เป็น
จงั หวะตามเพลง ดมู ีเสนห่ แ์ ละสวยงามมาก

ภาพท่ี 8 การเตน้ บาสโลบของชมรมนกั ศกึ ษาลาว มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

ภายในกิจกรรมงานบุญข้าวจ่ีวาเลนไทน์ ได้มีการเต้นบาสโลบในพิธีเปิด นาโดยชมนม
นกั ศกึ ษาลาว มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ และไดร้ บั เกียรตจิ าก รศ.ดร.นิยม วงศพ์ งษค์ า รองอธิการบดีฝ่ าย
ศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์ ร่วมดว้ ย อ.ดร.กิตติสันต์ ศรีรกั ษา ผูช้ ่วยอธิการบดีฝ่ าย
ศลิ ปวฒั นธรรมและเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์ ผศ.เขม เคนโคก รกั ษาการแทน ผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม
ผกู้ ากับภาพยนตรไ์ ทยและนกั แสดงจากสปป.ลาว ท่ีไดเ้ ขา้ ร่วมเตน้ บาสโลบกับชมรมนกั ศึกษาลาว
กิจกรรมนี้นอกจากจะเป็ นกิจกรรมท่ีสร้างความสนุกสนานแล้วยังแสดงให้เห็นถึงการสร้าง
ความสมั พนั ธอ์ นั ดขี องไทย-ลาว ได้

69

1.5 กำรแสดงดนตรีและหมอลำ
1.5.1 การแสดงดนตรีโดยนกั ศกึ ษาและคนท่วั ไป
ภายในงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เสียงดนตรีนบั เป็นส่วนหน่ึงท่ีใหค้ วามสาคญั ไม่นอ้ ยไป

กว่ากิจกรรมอ่ืน ๆ ภายในงาน สรา้ งความสุนทรียะ สรา้ งบรรยากาศความอบอ่นุ ใหแ้ ก่ผคู้ นในงาน มี
การแสดงดนตรที ่ีหลากหลาย เชน่ เพลงลกุ ทงุ่ เพลงสากล เพลงอินดี้ เพลงแจ๊ส เป็นตน้ เป็นแสดงจาก
นกั ศกึ ษา คนท่วั ไป ท่ีมีความรกั ในเสียงเพลงและสนใจอยากแสดงความสามารถ ถือเป็นการเปิดกว่า
และรบั เอาวฒั นธรรมท่ีหลากหลายเขา้ มาไวภ้ ายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ไดอ้ ยา่ งลงตวั

ภาพท่ี 9 การแสดงดนตรีของนกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั ขอนแกน่
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

70

1.5.2 การแสดงหมอลาของชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี
การแสดงหมอลา แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ศลิ ปวฒั นธรรมของชาวอีสาน ท่ีมีความงดงามและมี

เอกลกั ษณใ์ นการรอ้ งลาทาเพลง สรา้ งความสนกุ สนานใหแ้ กผ่ ทู้ ่ีเขา้ รว่ มจ่ีขา้ วจ่ี ไมเ่ พียงแตช่ าวบา้ น
ชมุ ชนสาวะถีท่ีรว่ มทากิจกรรมนี้ แตค่ นท่วั ไปท่ีเขา้ รว่ มงานสามารถเขา้ รว่ มรอ้ ง หรือเตน้ รา ในชว่ งเชา้
ระหวา่ งการจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวายแดพ่ ระสงฆแ์ ละทาบญุ ตกั บาตรในขนั้ ตอนตอ่ ไป

ภาพท่ี 10 การแสดงหมอลาจากชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี
ในวนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

71

การจดั การแสดงมรสพมกั จะมีอยทู่ กุ ประเพณีของไทย เป็นการสรา้ งความสนกุ และความ
บนั เทงิ ใจใหก้ บั คนในชมุ ชน ซ่งึ เป็นสว่ นประกอบหน่งึ ในประเพณีท่ีจะมีการจดั มหรสพ ท่ีแสดงใหเ้ ห็น
ถงึ วถิ ีชีวิตและขนบธรรมเนียมของคนไทย

1.6 ตกั บำตรวำเลนไทน์
ตกั บาตรวาเลนไทน์ หรือ การตกั บาตรนุ่งซ่ิน จดั ขน้ ในวนั ท่ี 14 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 เวลา

07.00 น. โดยกิจกรรมจดั ขนึ้ เพ่ือการทาบญุ ตกั บาตร ถวายขา้ วจ่ีเพ่ือเป็นพทุ ธบชู าแดพ่ ระสงฆต์ ามวิถี
ปฏิบตั ิประเพณีบุญขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดิมของชาวอีสาน โดยไดร้ บั เกียรติจาก ผศ.ดร.บรุ ินทร์ เปล่งดีสกุล
คณบดีคณะศิลปกรรมศาสตร์ ผศ.เขม เคนโคก รกั ษาการแทน ผูอ้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม อ.ดร.
ลดั ดาวลั ย์ สีพาชยั รกั ษาการแทน รองผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม อ.ดร.ปิยนสั สดุ ี รกั ษาการแทนรอง
ผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม อ.ดร.นิตยา ป้องกนั ภยั รกั ษาการแทน รองผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม
พรอ้ มดว้ ยคณาจารยอ์ าวโุ ส บคุ ลากร นกั ศกึ ษา ชมุ ชนเครือข่ายเทศบาลนครขอนแก่น ชมุ ชนเครือขา่ ย
บ้านสาวะถี และพุทธศาสนิกชนร่วมในการสร้างกุศล โดยมีพระสงฆ์ 9 รูป จากวัดศรีสะอาด
รบั บณิ ฑบาต

ภาพท่ี 11 การทาบญุ ตกั บาตรวาเลนไทน์
ในชว่ งเชา้ วนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

72

2. การสร้างสรรค์จากคตชิ น (creativity from folklore)
ผวู้ ิจยั เห็นความสาคญั ของกิจกรรมท่ีสรา้ งสรรคข์ ึน้ ในงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทนท์ ่ีสามารถต่อ

ยอดใหเ้ กิดธุรกิจตามแนวคิด “เศรษฐกิจสรา้ งสรรค”์ คือ การนาเอาส่ิงท่ีมีอยู่ในคติชนนนั้ ๆ ใหเ้ กิด
ประโยชนท์ างเศรษฐกิจ อีกทงั้ ฐานของคตชิ นเดมิ ใหเ้ กิดเป็น “สนิ คา้ ทางวฒั นธรรม” เช่น การเพ่ิมมลู คา้
ใหข้ า้ วจ่ี และมีการนาเอาอปุ กรณเ์ หลา่ นนั้ ท่ีเปล่ียนบทบาทไปเป็นของท่ีระลกึ เชน่ ห่นุ กระบอก ในการ
แสดงหมอลาหนุ่ เป็นตน้

2.1 กิจกรรมประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี
บษุ กร ทองบิดา (2563) กล่าวว่า การประกวดขา้ วจ่ีแฟนซีเป็นการสรา้ งกิจกรรมดา้ นประเพณี

ศาสนา และ วฒั นธรรมและกิจกรรมแหง่ ความรกั ในความเป็นอีสานส่สู ากล แก่ ครู บคุ ลากร นกั ศกึ ษา
นักวิชาการ และประชาชนท่ัวไปโดยมีวัตถุประสงคเ์ พ่ืออนุรกั ษ์และฟื้นฟู ประยุกต์ ประเพณีอย่าง
สรา้ งสรรคเ์ ขา้ กบั ยคุ สมยั และในงานจะมีการจดั ประกวดขา้ จ่ีแฟนซีของคณะตา่ งๆ ใหเ้ กิดเป็นกิจกรรม
สรา้ งสรรคส์ รา้ งสรรค์ เพ่ือใหก้ ารจดั การประกวดขบวนแห่ดงั กล่าวเป็นไปดว้ ยความเรียบรอ้ ยจึงออก
หลกั เกณฑก์ ารประกวด ดงั นี้

คุณสมบัตผิ ู้เข้ำร่วมประกวด
1. ผปู้ ระกวดเป็นกลมุ่ คณะ มีผรู้ ว่ มประกวดไมเ่ กิน 5 คน ตอ่ ทีม
2. เป็นนกั ศกึ ษา/หรือบคุ ลากรในมหาวิทยาลยั ขอนแก่น/หรอื บคุ คลภายนอก
3. ในรูปแบบของขา้ วจ่ี ตอ้ งเป็นการประยุกตใ์ นรูปแบบท่ีสรา้ งสรรคส์ ่ือถึงความรกั

ความสามคั คี
4. รบั จานวน 20 ทีม

73

ผปู้ ระกวดขา้ วจ่ี ใหเ้ ตรียมภาชนะท่ีสวยงามสาหรบั ใส่ขา้ วจ่ีมาจากบา้ นได้ เช่น ใบตอง ไมไ้ ผ่
ฯลฯ เป็นตน้ เพ่ือประกอบการจัดวางขา้ วจ่ีใหส้ วยงาม พรอ้ มทงั้ ป้ายช่ือกลุ่มท่ีประกวดขา้ วจ่ีตอ้ งมี
สว่ นประกอบของขา้ วเหน่ียวจ่ีไฟเป็นหลกั สว่ นเคร่อื งปรุงอ่ืนๆ ประกอบขา้ วจ่ีใหผ้ เู้ ขา้ ประกวดเตรียมมา
คณะกรรมจะมีการเตรียมเตาไฟ ตะแกรง ขา้ วเหนียว ไมไ้ ผ่ ไวใ้ หผ้ เู้ ขา้ ประกวด โดยลงทะเบียนรบั ไดท้ ่ี
เตนทอ์ านวยการ

รำงวัลกำรประกวด

รางวลั ชนะการประกวด มีดงั นี้

1. รางวลั ชนะเลิศ มี 1 รางวลั เงินรางวลั 2,000 บาท พรอ้ มเกียรตบิ ตั ร

2. รางวลั รองชนะเลิศอนั ดบั 1 มี 1 รางวลั เงินรางวลั 1,500 บาท พรอ้ มเกียรตบิ ตั ร

3. รางวลั รองชนะเลิศอนั ดบั 2 มี 1 รางวลั เงินรางวลั 1,000 บาท พรอ้ มเกียรตบิ ตั ร

นที สลับแก้ว (2563) กล่าวว่า ในมุมมองของนักศึกษาหรือคนสมยั ใหม่ ขา้ วจ่ีคืออาหารท่ี
ปัจจบุ นั สามารถพบเหน็ และซือ้ ขายไดน้ ตลาดท่วั ไป การนาเอาขา้ วจ่ีมาสรา้ งมลู คา่ เพ่ิมโดยการทาเป็น
สินคา้ นนั้ เป็นการสรา้ งรายไดใ้ หก้ ับคนในทอ้ งถ่ิน แต่ยงั คงเป็นขา้ วจ่ีในรูปแบบเดิม ๆ ไม่ไดม้ ีความ
แตกตา่ งหรือสรา้ งสรรคม์ ากขนึ้ เท่าไหรน่ กั ในกิจกรรมการประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี ถือเป็นกิจกรรมท่ีชว่ ย
อนรุ กั ษแ์ ละเพ่ิมมลู ค่าใหก้ ับขา้ วจ่ีมากขึน้ โดยการเปิดอิสระทางความคดิ ใหน้ กั ศึกษาไดใ้ ชค้ วามคิด
สรา้ งสรรคใ์ นการออกแบบใหข้ า้ วจ่ีนนั้ มีความสวยงาม แปลกใหม่ และยงั คงความอรอ่ ย จะเห็นวา่ แต่
ละทีมท่ีเขา้ แขง่ ขนั นนั้ มีการสรา้ งสรรคอ์ อกมาไดส้ วยงาม เชน่ บางทีมมีการทาขา้ วจ่ีนรูปแบบเบนโตะ
ขา้ วกลอ่ งญ่ีป่ นุ บางทีมสรา้ งสรรคเ์ ป็นรูปการต์ นู คมุ ะ บางทีมมีการนาเสนอโดยการใชพ้ านแกะสลกั ผกั
ตา่ ง ๆ หากมีการนาไปตอ่ ยอดทาเป็นธรุ กิจ ก็จะชว่ ยเพ่ิมมลู คา่ ใหก้ บั ขา้ วจ่ีไดม้ ากขนึ้

74

ภาพท่ี 12 การประกวดขา้ วจ่ีแฟนซีของนกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั ขอนแกน่
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

ภาพท่ี 13 การประกวดขา้ วจ่ีแฟนซีของนกั ศกึ ษามหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

75

ขา้ วจ่ีแฟนซี เป็นการนาเอาส่ิงท่ีเป็นเอกลกั ษณข์ องประเพณีมาสรา้ งสรรคใ์ หเ้ กิดความแปลก
ใหม่ ประยุกตใ์ หเ้ ขา้ กับยุกตส์ มัยท่ีผ่านความคิดสรา้ งสรรคจ์ ากคนรุ่นใหม่ โดยไม่ละทิง้ ความเป็น
ดัง้ เดิม นอกจากกิจกรรมการประกวดข้าวจ่ีแฟนซีจะเป็นการเปิดโอกาสให้เด็กรุ่นใหม่ได้แสดง
ความสามารถทางดา้ นความคิดสรา้ งสรรค์ มีการสนบั สนนุ ทนุ การศกึ ษาเปน้ เงินรางวลั แลว้ นนั้ ยงั เป็น
การแสดงใหเ้ ห็นแนวทางการสรา้ งสินคา้ ทางเศรษฐกิจ ท่ีมาการสรา้ งสรรคบ์ นฐานคติชนแบบดงั้ เดิม
การนาขา้ วจ่ีมาสรา้ งเป็นขา้ วจ่ีแนวแฟนซีสามารถเพ่ิมมูลค่าใหก้ ับขา้ วจ่ีได้ และยงั ช่วยสรา้ งรายได้
ใหก้ บั คนในชมุ ชน หรือพฒั นาทาเป็นผลติ ภณั ฑ์ OTOP ไดใ้ นอนาคต

2.2 กำรแสดงหมอลำหุ่น “สนิ ไซ”

ภายในงานมีการแสดงหมอลาหนุ่ “สินไซ” ตอน “นาคยุทธกรรม” โดยคณะห่นุ นวตั ศิลป์ มอ
ดินแดง ศนู ยว์ ฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ขอนแก่น เป็นการแสดงใหเ้ ห็นถึงศลิ ปวฒั นธรรมของไทย สรา้ ง
ความต่ืนตาต่ืนใจ และสรา้ งความสนใจใหแ้ ก่ผชู้ มทกุ เพศทกุ วยั เป็นอย่างมาก เน่ืองจากเป็นการแสดง
ท่ีหาชมไดย้ าก ในอนาคตการแสดงหมอลาห่นุ จะถกู จดั แสดงขึน้ ท่ี TCDC Khon Kaen เป็นพืน้ ท่ี
ใหบ้ ริการองคค์ วามรูค้ วามคิดสรา้ งสรรค์ การพฒั นาผปู้ ระกอบการ เพ่ือเพ่ิมมูลค่าสินคา้ และบริการ
และเป็นส่วนหน่ึงของการพัฒนาสภาพแวดล้อมท่ีเอือ้ ต่อการบ่มเพาะนักสร้างสรรค์และธุรกิจ
สรา้ งสรรค์

สรุ างคณา เฮา้ มาชยั (2563) กลา่ วว่า การแสดงหมอลาห่นุ “สินไซ” ตอน “นาคยทุ ธกรรม”
มีการจดั แสดงในรูปแบบละครห่นุ สรา้ งสรรค์ ห่นุ เชิด สลบั กบั ห่นุ เงาเพ่ือเล่าเร่ืองโดยมีผบู้ รรยายและ
ดนตรพี ืน้ เมืองอีสานประกอบเร่อื งอยา่ งลงตวั ถือเป็นการสรา้ งพืน้ ท่ีการเรียนรูด้ า้ นศลิ ปวฒั นธรรมผ่าน
กระบวนการสรา้ งสรรคก์ ารแสดงหุ่น เพ่ือใหน้ ักศึกษา เยาวชน และผูม้ ีส่วนร่วมไดม้ ีโอกาสทางาน
รว่ มกับศิลปินและปราชญช์ าวบา้ น เพ่ือนาไปส่กู ารผลิตการแสดงห่นุ ใหม้ ีความเหมาะสมกบั ยคุ สมยั
โดยสินไซ หรือท่ีหลายคนรูจ้ กั ในนาม “สงั ขศ์ ลิ ป์ ชยั ” เป็นวรรณกรรมพืน้ บา้ นสองฝ่ังโขงท่ียงั ปรากฏอยู่
และสืบคน้ ได้ โดยมีปรากฏในรูปแบบของฮปู แตม้ หรือจิตรกรรมฝาผนงั ทงั้ ในและนอกโบสถใ์ นภาค
อีสาน วา่ กนั วา่ สินไซนีไ้ ดเ้ คา้ โครงเร่อื งมาจากปัญญาสชาดก หรอื “พระเจา้ หา้ สบิ ชาต”ิ

76

ภาพท่ี 14 การแสดงหมอลาหนุ่ “สินไซ” ตอน “นาคยทุ ธกรรม” โดยคณะหนุ่ นวตั ศลิ ป์ มอดนิ แดง
ในวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

การแสดงหมอลาห่นุ “สินไซ” นนั้ ถือเป็นการอนรุ กั ษศ์ ิลปวฒั นธรรมไทย ไวใ้ หค้ นรุน่ ใหม่ไดช้ ม
การเลือกนามาแสดงในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นการช่วยเผยแพรศ่ ิลปวฒั นธรรมศสู่ ายตาของคน
ทุกเพศทุกวัย และสรา้ งความสนใจใหแ้ ก่ผู้ชมอย่างมาก การนาหุ่นกระบอกไปจัดแสดงท่ี TCDC
Khon Kaen เป็นการเปิดโอกาสใหผ้ แู้ สดงไดม้ ีพืน้ ท่ีการแสดงสสู่ ายตาคนมากขนึ้ และสามารถนาห่นุ
กระบอกมาตอ่ ยอดเป็นสินคา้ ทางเศรฐกิจได้ เช่น การนาหนุ่ กระบอกมาเป็นของท่ีระลึก โดยการสรา้ ง
เป็นพวกกญุ แจ หรอื ต๊กุ ตาตงั้ โชวเ์ ล็ก ๆ เป็นตน้
3. วิธีคิดเชิง “คตชิ นสร้ำงสรรค”์ ในงำนบุญข้ำวจี่วำเลนไทน์ มหำวิทยำลัยขอนแก่น ประจำปี
2563

จากขอ้ มลู เก่ียวกบั “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ ประจาปี
2563 ท่ีผวู้ ิจยั ไดน้ าเสนอไปแลว้ ขา้ งตน้ นามาวเิ คราะหไ์ ดด้ งั นี้

77

3.1 แนวคดิ เร่อื ง Invented Tradition

การเขา้ มามีบทบาทของภาครฐั คือการนาเสนอประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี ผ่านบุญขา้ วจ่ีวาเลน
ไทน์ เพ่ือผลกั ดนั กลไกลการขบั เคล่ือนศกั ยภาพของทนุ ทางวฒั นธรรมท่ีมีอย่ใู นทอ้ งถ่ินใหป้ รากฏเป็น
รูปธรรม ภายใตน้ โยบาย ทนุ ทางวฒั นธรรม (Culture Capital) เป็นแนวคิดเชิงนโยบายท่ีรฐั บาลไดใ้ ห้
ความสาคญั และไดก้ าหนดเอาไวใ้ นแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ ฉบบั ท่ี 11 (พ.ศ. 2555-
2559) กล่าวคือ ในด้านการให้คุณค่าต่อทรัพย์สินทางปัญญาจากความคิดสร้างสรรค์ โดยการ
ศึกษาวิจยั และพฒั นาเชิงลึกในสาขาเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์และทุนวฒั นธรรม โดยทาการศึกษาใน 5
ประเภท ไดแ้ ก่

1) มรดกทางวฒั นธรรมและภมู ปิ ัญญา และความหลากหลายทางชีวภาพ

2) เอกลกั ษณศ์ ลิ ปะและวฒั นธรรม

3) งานชา่ งฝีมือและหตั ถกรรม

4) อตุ สาหกรรมส่ือ บนั เทิง และซอฟตแ์ วร์

5) การออกแบบและพฒั นาสนิ คา้ สรา้ งสรรค์

ซ่ึงวรรณกรรมพืน้ บา้ น และฮีตคองประเพณี เป็นทุนทางปัญญาสาคัญสวนหน่ึงท่ีช่วย
สง่ เสรมิ ใหก้ ารดารงชีวิตอย่างมีสนุ ทรียภาพและมีประสิทธิภาพดงั นนั้ แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คม
แห่งชาติ ฉบับท่ี 11 (พ.ศ. 2555-2559) รัฐบาลไดจ้ ะไดด้ าเนินนโยบายเน้นการตัง้ รับมากกว่ารุก
พฒั นาเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์ (Creative Economy) ไปคกู่ บั เศรษฐกิจฐานความรู้ (Knowledge-based
Economy) และการลงทนุ ทางปัญญา โดยนาทุนทางวัฒนธรรมมาเป็นฐานของการพัฒนา เพ่ือ
พฒั นาคณุ ภาพชีวิตในทางความรูแ้ ละปัญญา ภายใตส้ ุนทรียภาพของการดารงชีวิตท่ีดีขึน้ กว่าเดิม
กลา่ วไดว้ า่ ใหม้ ีความม่งั ค่งั ทางปัญญาใหอ้ ยใู่ นชนั้ แนวหนา้ ของอาเซียน

พืน้ ท่ีมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นสถานศึกษาท่ีมีการสืบสาน อนุรักษ์ ประเพณีและ
วฒั นธรรมไวอ้ ยา่ งดีงาม โดยทางศนู ยว์ ฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ไดม้ ีการจดั กิจกรรมเก่ียวกบั

78

วฒั นธรรมในทอ้ งถ่ินอย่างสม่าเสมอทกุ ๆ ปี โดยกิจกรรมงาน ฮีตเดือนสาม คือบุญขา้ วจ่ี ทางฝ่ าย
ศลิ ปวฒั นธรรมและชมุ ชนสมั พนั ธ์ ไดม้ ีการเรียนรูป้ ระเพณีรากเหงา้ วฒั นธรรมรว่ มกบั ชมุ ชน ท่ีถือเป็น
ประเพณีท่ีสืบทอดกนั มาของชมุ ชน คือชุมชนสาวะถี ซ่ึงเป็นชมุ ชนตน้ แบบทางวฒั นธรรมและแหล่ง
เรียนรู้ ซ่ึงมหาวิทยาลัยขอนแก่น ไดล้ งพืน้ ท่ีชุมชนเรียนรูก้ ับครู ปราชญ์ชาวบา้ น เพ่ือร่วมสืบสาน
ประเพณี ศลิ ปะและวฒั นธรรมอนั ดีงามของชาวอีสาน ทงั้ เปิดโอกาสให้นกั ศกึ ษา และประชาชนมีสว่ น
รว่ มในการขบั เคล่ือนกลไก ภายใตท้ นุ ทางวฒั นธรรม ผ่านงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นประเพณีท่ีถูก
“ประดิษฐ์ขึน้ ” ผ่านการสืบทอดมานานแลว้ ไม่ใช่ประเพณีท่ี เพ่ิงประดิษฐ์ขึน้ ใหม่ แตเ่ ป็นการนาเอา
วฒั นธรรมสากล ท่ีมีสญั ลกั ษณข์ องความรกั เหมือนกบั ประเพณีทางพทุ ธศาสนา ท่ีมีความหมายท่ีซอ่ น
แฝงเพ่ือความรกั ความสามคั คีของครอบครวั เขา้ มารวมไวเ้ ป็นหนง่ึ เดยี ว ท่ีรวมวงกันจ่ีข้าวคุยกัน
และยังเป็นความรกั ความสามัคคีของคนและสังคม ในท้องถ่ิน ท่ีร่วมกันจ่ีขา้ วเพ่ือเป็นการถวาย
พระสงฆล์ ว้ นแตเ่ ป็นประเพณีท่ีส่งเสริมใหค้ นในชมุ ชนไดอ้ อกมารว่ มกิจกรรมพบปะสงั สรรคก์ นั สรา้ ง
ความรกั ใครก่ ลมเกลียวของครอบครวั ผคู้ น และชมุ ชน

จากฮีตเดือนสาม และ วันวาเลนไทน์ ตามแนวคิด “ไม่หลงของเก่า ไม่เมาของใหม่”
โดยเฉพาะทุนทางศิลปะ วฒั นธรรมและประเพณีท่ีดีงามในอดีตท่ีถกู หลงลืม ใหก้ ลบั มามีชีวิตอีกครงั้
ดว้ ยการฟื้นฟู สกู่ ารประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ หมาะสมกบั ยคุ สมยั

3.2 การผลติ ซา้ ในบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

ประเพณีบุญข้าวจ่ีเป็นประเพณีท่ีสาคญั มีความเก่ียวข้องกับเกษตรกรชาวอีสาน เรย์
มอนด์ วิลเลียมไดก้ ล่าวว่า วฒั นธรรมท่ีเกิดขึน้ ใหม่ในสงั คมนนั้ เกิดขึน้ จากการนาเอาวฒั นธรรมเก่า
หรือวฒั นธรรมท่ีตกคา้ งมาจากอดีตมาผลิตซา้ กระบวนการดงั กล่าว ประกอบดว้ ยการรกั ษาขนบเดิม
ไวบ้ างสว่ น และมีการดดั แปลงเพ่มิ เตมิ มีส่งิ ใหมบ่ างอยา่ งในวฒั นธรรมประเพณีนนั้ ๆ การผลิตซา้ ทาง
วฒั นธรรมจึงเป็นส่ิงท่ียืนยนั ถึงการดารงอยู่ ของวฒั นธรรมประเพณีแต่ละอย่าง (เชิดชาติ หิรญั ไร ,
2558 : 76)

79

บุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มีการนาเอาประเพณีบุญขา้ วจ่ีดว้ ยการสืบทอดไวอ้ ย่างเหนียวแน่น
ภายใตแ้ นวคิด “ไม่หลงของเก่า ไม่เมาของใหม่” และมีการผลิตซา้ ประเพณีโดยการประยุกตผ์ ลิตซา้
ประเพณีใหเ้ ขา้ กบั บรบิ ทสงั คมปัจจบุ นั กลา่ วคือ การจดั ประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีจากเดิมจดั ในบรเิ วณวดั แต่
บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนไ์ ดม้ ีการผลิตซา้ ทางวฒั นธรรมโดยนามาจดั ในบริเวณสถานศกึ ษาเพ่ือเป็นการให้
คนท่ีอยู่ห่างไกลวัด ได้มีโอกาสได้เข้าร่วมประเพณี เพ่ือเป็นการเรียนรู้ และช่วยอนุรักษ์ สืบสาน
ประเพณีใหค้ งอยู่ การจดั กิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงาน ยงั คงปฏิบตั ถิ ามวิถีประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดิม
มีการทาขา้ วจ่ีตามประเพณีเดือนสาม เพ่ือถวายแด่พระสงฆ์ แตม่ ีบรรยากาศท่ีเปล่ียนไปตามบริบท
สงั คมปัจจบุ นั คือ มีกิจกรรมการจ่ีขา้ วจ่ีในช่วงกลางคืน มีการประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี การแสดงดนตรีท่ีมี
ความหลากหลาย การตกั บาตรนงุ่ ซ่นิ วาเลนไทน์ เป็นตน้

3.3 การสรา้ งใหมใ่ นบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

การสรา้ งใหมใ่ นประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี ผา่ นงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นการศกึ ษาโดยอาศยั
การตีความจากกิจกรรมต่าง ๆ ท่ีปรากฎในงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ซ่ึงเป็นส่ิงท่ีสรา้ งขึน้ ใหม่ เป็น
ปรากฏการณท์ ่ีเกิดขึน้ ในบริบทสังคมปัจจุบนั ประเพณีหลาย ๆ ประเพณีในภาคอีสานมีการถูก
ปรบั เปล่ียนไปจากท่ีเคยมีความเช่ือท่ีอย่ใู นพุทธศาสนาเพียงเท่านั้น แต่หลายประเพณีมีการรบั เอา
วฒั นธรรมทางศาสนาอ่ืนเขา้ มามีส่วนเก่ียวขอ้ ง ประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ กิดประโยชนส์ งู สดุ รวมถึงการเขา้ มามี
บทบาทของภาครฐั และเอกชน ปฐม หงสส์ ุวรรณ (2559 : 11) กล่าวว่า “ประเพณีในสงั คมอีสานทุก
วนั นีม้ ิไดม้ ีความหมายดา้ นความเช่ือ ศาสนาเพียงอย่างเดียว เพราะต่างก็มีความล่ืนไหล ถูกแปรรูป
ปรบั เปล่ียน และไมม่ ีความ แนน่ ่งิ ตายตวั อีกตอ่ ไปรวมทงั้ ยงั มีการนาเสนอเนือ้ หารูปแบบใหม่ ๆ ซ่งึ เป็น
ผลมาจากความ สมั พนั ธก์ บั ปรากฏการณต์ ่าง ๆ ในกระแสการเปล่ียนแปลงทางสงั คมในทกุ วนั นีอ้ นั
เก่ียว เน่ืองกบั ประเดน็ การเมืองวฒั นธรรมท่ีสะทอ้ นใหเ้ ห็นความคิดและปฏิบตั ิการของคนท่ีอยภู่ ายใต้
อานาจแหง่ รฐั ชาติ

จากการศกึ ษาเร่ืองการสรา้ งสรรคใ์ นกิจกรรมบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น
ประจาปี 2563 ทาใหม้ องเห็น คตชิ นท่ีถกู สรา้ งขนึ้ ใหม่ ผา่ นกิจกรรมบางอย่าง ประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีเดมิ มี

80

การจดั งานประเพณีขนึ้ ระหว่างชมุ ชนกบั วดั โดยมีวดั เป็นศนู ยร์ วมชมุ ชน แตก่ ารสรา้ งสรรคป์ ระเพณีท่ี
จดั ขนึ้ โดยมหาวิทยาลยั ขอนแก่นนนั้ มีการใชส้ ถานท่ีภายในบริเวณมหาวิทยาลยั ยงั คงความเป็นพทุ ธ
ศาสนา มีกิจกรรมท่ียดึ ถือปฏิบตั ิตามแบบฉบบั บญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดิมแต่มีการนาเอาวัฒนธรรมสากล
มาประยกุ ตใ์ ช้ และสรา้ งสรรคก์ ิจกรรมใหม่ ๆ ขนึ้ ใหเ้ ขา้ กบั บรบิ ททางสงั คมสมยั ใหม่ เน่ืองจากงานบญุ
ขา้ วจ่ีจดั ขนึ้ ในชว่ งวนั มาฆบชู าตามพทุ ธศาสนา และตรงกบั ชว่ งวนั วาเลนไทนต์ ามวฒั นธรรมสากล ส่ิง
ท่ีเช่ือม 2 วัฒนธรรมนีเ้ ข้าดว้ ยกัน คือ ประเด็นของความรกั จึงมีการจัดกิจกรรมขึน้ ในวันท่ี 14
กมุ ภาพนั ธ์ ของทกุ ปี ทาใหค้ นทกุ เพศ ทกุ วยั ไม่เวน้ แตห่ น่มุ สาว สมยั ใหม่ ท่ียงั ใหค้ วามสนใจท่ีจะเขา้
รว่ มกิจกรรมในชว่ งวนั แหง่ ความรกั นีด้ ว้ ย โดยมีกิจกรรมท่ีนา่ สนใจ ทาใหไ้ มร่ ูส้ ึกลา้ สมยั หรือเกิดความ
เบ่อื หนา่ ย การสรา้ งสรรคง์ านบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ จะเหน็ คตชิ นท่ีสรา้ งขนึ้ ใหมไ่ ดจ้ ากกิจกรรม ดงั นี้

1) การแสดงหมอลาห่นุ “สินไซ” ท่ีในอนาคตจะถกู จดั ท่ี TCDC Khon Kaen เป็นพืน้ ท่ี
ใหบ้ ริการองคค์ วามรูค้ วามคิดสรา้ งสรรค์ การพฒั นาผปู้ ระกอบการ เพ่ือเพ่ิมมูลค่าสินคา้ และบริการ
และเป็นส่วนหน่ึงของการพัฒนาสภาพแวดล้อมท่ีเอือ้ ต่อการบ่มเพาะนักสร้างสรรค์และธุรกิจ
สรา้ งสรรค์ การนามาแสดงภายนงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนส์ รา้ งความต่ืนตาเตน้ ใจใหก้ บั ผชู้ มเป็นอย่าง
มาก เน่ืองจากผเู้ ขา้ ร่วมงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทนน์ นั้ มีทกุ เพศ ทกุ วยั การแสดงหมอลาห่นุ ตอน “นาค
ยทุ ธกรรม” นนั้ นอกจากจะชว่ ยสรา้ งความสนกุ สนานแลว้ ยงั ทาใหเ้ ดก็ รุน่ ใหม่ไดเ้ กิดการเรียนรู้ และได้
ชมการแสดงท่ีหาชมไดย้ ากในปัจจบุ นั ในช่วงตอนจบการแสดง ผแู้ สดงไดม้ ีการนาห่นุ กระบอกมาให้
เดก็ เลก็ ท่ีสนใจไดส้ มั ผสั ทดลองแสดง และถา่ ยภาพรว่ ม

2) การประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์
เป็ นกิจกรรมท่ีสนุกสนานและสร้างความสนใจให้กับคนทุกเพศ ทุกวัย เป็ นกิจกรรมท่ีช่วย
ประชาสมั พนั ธใ์ หค้ นนอกพืน้ ท่ีไดร้ บั รูแ้ ละสนใจเขา้ รว่ มกิจกรรมรวมทงั้ ลงประกวด Miss Midnight
Valentine kku 2020จะเห็นไดจ้ ากผเู้ ขา้ ประกวดท่ีมีจากภูมิภาคตา่ ง ๆ ทงั้ คนในพืน้ ท่ีจงั หวดั ขอนแก่น
คนในพืน้ ท่ีภาคกลางและภาคใตท้ ่ีไดเ้ ดนิ ทางมาประกวดเวที Miss Midnight Valentine kku 2020 ใน
งานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

81

ในกิจกรรมการประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 เป็นกิจกรรมท่ีสรา้ งขนึ้
ใหม่ เพ่ือดงึ ดดู ความสนใจและเป็นกิจกรรมท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงการเปิดกวา้ งและยอมรบั กลมุ่ LGBT เป็น
กิจกรรมท่ีไดเ้ ปิดโอกาสใหก้ ล่มุ LGBT ไดแ้ สดงความสามารถและเป็นการลดความเหล่ือมลา้ ทางเพศ
ในสังคมไทย การเขา้ มามีบทบาทการสนบั สนุนจากมหาวิทยาลัยขอนแก่นในการจดั งาน และจาก
ภาคเอกชนท่ีไดร้ บั การสนบั สนนุ จากคลินิกเสริมความงามท่ีเขา้ มาใหก้ ารสนบั สนนุ ทางดา้ นเงินรางวลั
และของรางวลั แกผ่ เู้ ขา้ ประกวด ผวู้ ิจยั มองว่ากิจกรรมนีไ้ มใ่ ชเ่ พียงกิจกรรมท่ีสรา้ งขนึ้ ใหมเ่ พ่ือเพ่ือสรา้ ง
ความสนุกสนานและเป็นการเปิดโอกาสใหก้ ับกล่มุ LGBT ไดแ้ สดงศกั ยภาพเพียงเท่านนั้ แตย่ ังเป็น
การเผยแผ่วัฒนธรรม ประเพณีอันดีงามของอีสานให้คนภาคอ่ืน ๆ ได้เรียนรู้ และได้สัมผัสกับ
บรรยากาศภายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

3) การเตน้ บาสโลบ การเตน้ จงั หวะบาสโลบของสปป.ลาว เป็นการรบั เอาวฒั นธรรม
ของประเทศเพ่ือนบา้ นมาผสมผสานไว้ในงาน กิจกรรมนีน้ อกจากจะเป็นกิจกรรมท่ีสร้างความ
สนกุ สนานแลว้ ยงั แสดงใหเ้ หน็ ถึงการสรา้ งความสมั พนั ธอ์ นั ดีของไทย-ลาว ซง่ึ ประเพณีของชาวอีสาน
และชาวลาวมีความคลา้ ยกันเพราะมีท่ีมาเดียวกันและชาวอีสานและชาวลาวก็ไปมาหาสู่กันเป็น
ประจาเหมือนญาติพ่ีนอ้ งทาใหม้ ีการถ่ายเทวฒั นธรรมระหว่างกนั ดว้ ย การนาเอาวฒั นธรรมลาวมา
ผสานไวใ้ นประเพณีของอีสาน ถือเป็นการสรา้ งเครือข่ายทางสงั คมไดอ้ ีกรูปแบบหน่งึ และภายในงาน
บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนไ์ ดร้ บั เกียรตจิ ากผกู้ ากับภาพยนตรไ์ ทยและนกั แสดงจากสปป.ลาว จากเทศกาล
หนงั เมืองแคนรว่ มเตน้ บาสโลบกบั ชมรมนกั ศกึ ษาลาว มหาวิทยาลยั ขอนแก่น แสดงใหเ้ ห็นถึงมิตรภาพ
ระหวา่ งประเทศ เป็นการเปิดกวา้ งรบั เอาวฒั นธรรมลาวเขา้ มาผสมผสานในประเพณีไทยไดอ้ ยา่ งลงตวั

จะเห็นไดว้ า่ ประเพณีของชาวอีสานตามฮีตสบิ สอง คองสบิ ส่ี อยา่ งประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี หรือ
บุญเดือนสาม สามารถนามาสร้างสรรค์ และสืบทอดได้ในรูปแบบคติชนสร้างสรรค์ “คติชน
สรา้ งสรรค”์ (creative folklore) และ “การสรา้ งสรรคจ์ ากคตชิ น” (creativity from folklore) ท่ีถกู จดั ขนึ้
ภายใตน้ โยบาย ทนุ ทางวฒั นธรรม (Culture Capital) เป็นกิจกรรมท่ีช่วยใหน้ กั ศกึ ษา หรือคนท่วั ไปท่ี
อย่หู ่างไกลวดั ไดเ้ ขา้ ร่วมประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ อีกทงั้ เป็นการฟื้นฟู คน้ หา
คณุ คา่ ความหมายท่ีซอ่ นแฝง การประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ หมาะสมกบั ยคุ สมยั

82

บทที่ 5

สรุปผลวจิ ยั และอภิปรายผล

สรุป

5.1 กำรสร้ำงสรรคใ์ นกิจกรรมบุญข้ำวจี่วำเลนไทน์ มหำวิทยำลัยขอนแก่น ประจำปี 2563
จากการศกึ ษาผวู้ ิจยั ใชก้ รอบแนวคิด คตชิ นสรา้ งสรรค์ ศกึ ษาเร่ือง “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ ในกิจกรรม

บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ประจาปี 2563 พบวา่ มีปัจจยั ตา่ ง ๆ มากระตนุ้ ใหเ้ กิด“คติ
ชนสรา้ งสรรค”์ (creative folklore) และ “การสรา้ งสรรคจ์ ากคติชน” (creativity from folklore) ภายใต้
กิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงาน ไดแ้ ก่ กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ี กิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี กิจกรรมประกวด
Miss Midnight Valentine kku 2020 กิจกรรมประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี กิจกรรมการแสดงหมอลาหนุ่ “สิน
ไซ” กิจกรรมการเตน้ บาสโลบ จากชมรมนกั ศกึ ษาลาว มหาวิทยาลยั ขอนแก่น กิจกรรมการแสดงดนตรี
ตกั บาตรวาเลนไทน์ และการแสดงหมอลาของชาวบา้ นสาวะถี สามารถแบง่ ไดด้ งั นี้

5.1.1 “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ (creative folklore)
5.1.1.1 กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ี
กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีแบง่ เป็น 2 ช่วงเวลา คือ วนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ตงั้ แตเ่ วลา

18.00 น. เป็นตน้ ไป จะเป็นการจ่ีขา้ วจ่ีภายในงาน โดยมีการสอนวิธีจ่ีขา้ วจ่ีจากชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี
และมีจดุ อานวยการบรกิ ารอปุ กรณใ์ หก้ บั ผทู้ ่ีเขา้ รว่ มงาน โดยไมค่ ดิ คา่ บรกิ าร ผทู้ ่ีสนใจสามารถรบั
อปุ กรณแ์ ละเลือกสรรท่ีน่งั ไดต้ ามใจชอบ และ วนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 ตงั้ แตเ่ วลา 04.00 –
07.30 น. จะเป็นการจ่ีขา้ วจ่ีตามวถิ ีปฏิบตั แิ บบประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ คือการจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวาย
แดพ่ ระสงฆ์ กิจกรรมจ่ีขา้ วจ่ีถือเป็นกิจกรรมหลกั ของงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ท่ีแสดงใหเ้ ห็นถงึ ความ
รกั ความสามคั คี และความอบอนุ่ ภายในงาน ภาพครอบครวั ลอ้ มวงจ่ีขา้ วอยา่ งอบอ่นุ ภาพกลมุ่ เพ่ือน
จ่ีขา้ ว พดู คยุ อยา่ งสนกุ สนาน รวมไปถึงภาพครู่ กั ท่ีรว่ มกนั จ่ีขา้ วอยา่ งโรแมนตกิ ทาใหผ้ ทู้ ่ีเขา้ รว่ มงาน
เกิดประทบั ใจและเกิดความสนใจท่ีจะเขา้ รว่ มประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ

83

5.1.1.2 กิจกรรมประกวดภาพถ่ายเซลฟ่ี

กิจกรรมการประกวดภาพถา่ ยเซลฟ่ี เป็นประเพณีประดษิ ฐส์ รา้ งขนึ้ เพ่ือดงึ ดดู ความ
สนใจใหก้ บั ผเู้ ขา้ รว่ มงาน มีการนาเทคโนโลยีมาประยกุ ตใ์ หเ้ ขา้ กบั บรรยากาศกล่นิ อายความเป็นอีสาน
ดว้ ยการถา่ ยภาพตนเองภายในงานคกู่ บั เพ่ือน ครอบครวั หรอื คนรกั ท่ีแสดงใหเ้ ห็นถงึ ความรกั
ความอบอนุ่ เม่ือนาภาพถา่ ยเผยแพรล่ งบน Facebook ท่ีเป็นส่ือออนไลนท์ ่ีมีผใู้ ชท้ กุ เพศ ทกุ วยั ถือเป็น
การประชาสมั พนั ธก์ ิจกรรมท่ีสืบสานประเพณีอีสาน เขา้ กับยคุ สมยั ใหค้ นอ่ืนไดร้ บั รู้ และสนใจท่ีจะเขา้
รว่ มในปีตอ่ ๆ ไป

5.1.1.3 กิจกรรมประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020

กิจกรรมประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 ถือเป็นกิจกรรมท่ี
“สรา้ งใหม”่ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นกิจกรรมท่ีแสดงใหเ้ หน็ ถงึ การเปิดกวา้ งและยอมรบั กลมุ่
LGBT เป็นกิจกรรมท่ีไดเ้ ปิดโอกาสใหก้ ลมุ่ LGBT ไดแ้ สดงความสามารถและเป็นการลดความเหล่ือม
ลา้ ทางเพศในสงั คมไทย

5.1.1.4 กิจกรรมการเตน้ บาสโลบ

การเตน้ บาสโลบ (Paslop) เป็นกิจกรรมของประเทศลาว ไดร้ บั อิทธิพลมาจากฝร่งั เศส
คนลาวนิยมเตน้ เวลาออกงานสงั คม ภายในกิจกรรมงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ไดม้ ีการเตน้ บาสโลบ
ในพิธีเปิด นาโดยชมนมนกั ศกึ ษาลาว มหาวิทยาลยั ขอนแก่น และไดร้ บั เกียรติจาก รศ.ดร.นิยม วงศ์
พงษค์ า รองอธิการบดีฝ่ ายศิลปวฒั นธรรมและเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์ รว่ มดว้ ย อ.ดร.กิตตสิ นั ต์ ศรีรักษา
ผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ ายศิลปวัฒนธรรมและเศรษฐกิจสรา้ งสรรค์ ผศ.เขม เคนโคก รักษาการแทน
ผู้อานวยการศูนยว์ ัฒนธรรม ผูก้ ากับภาพยนตรไ์ ทยและนักแสดงจากสปป.ลาว ท่ีได้เข้าร่วมเต้น
บาสโลบกับชมรมนกั ศึกษาลาว กิจกรรมนีน้ อกจากจะเป็นกิจกรรมท่ีสรา้ งความสนุกสนานแลว้ ยงั
แสดงให้เห็นถึงการสรา้ งความสัมพันธ์อันดีของไทย-ลาว ซ่ึงประเพณีของชาวอีสานและชาวลาว
มีความคลา้ ยกันเพราะมีท่ีมาเดียวกันและชาวอีสานและชาวลาวก็ไปมาหาสู่กันเป็นประจาเหมือน
ญาตพิ ่ีนอ้ งทาใหม้ ีการถ่ายเทวฒั นธรรมระหวา่ งกนั ดว้ ย

84

5.1.1.5 กิจกรรมการแสดงดรตรีและหมอลา

5.1.1.5.1 การแสดงดนตรีในยามค่าคืนโดยนกั ศกึ ษาและคนท่วั ไป

ภายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เสียงดนตรีนบั เป็นสว่ นหน่งึ ท่ีใหค้ วามสาคญั ไมน่ อ้ ย
ไปกวา่ กิจกรรมอ่ืน ๆ ภายในงาน สรา้ งความสนุ ทรยี ะ สรา้ งบรรยากาศความอบอ่นุ ใหแ้ ก่ผคู้ นในงาน มี
การแสดงดนตรีท่ีหลากหลาย เชน่ เพลงลกุ ทงุ่ เพลงสากล เพลงอินดี้ เพลงแจ๊ส เป็นตน้ เป็นแสดงจาก
นกั ศกึ ษา คนท่วั ไป ท่ีมีความรกั ในเสียงเพลงและสนใจอยากแสดงความสามารถ ถือเป็นการเปิดกวา่
และรบั เอาวฒั นธรรมท่ีหลากหลายเขา้ มาไวภ้ ายในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ไดอ้ ยา่ งลงตวั

5.1.1.5.2 การแสดงหมอลาของชาวบา้ นชมุ ชนสาวะถี

การแสดงหมอลา แสดงใหเ้ ห็นถึงศลิ ปวฒั นธรรมของชาวอีสาน ท่ีมีความงดงามและ
มีเอกลกั ษณใ์ นการรอ้ งลาทาเพลง สรา้ งความสนกุ สนานใหแ้ ก่ผทู้ ่ีเขา้ รว่ มจ่ีขา้ วจ่ี ไมเ่ พียงแตช่ าวบา้ น
ชมุ ชนสาวะถีท่ีทากิจกรรมนี้ แตค่ นท่วั ไปท่ีเขา้ รว่ มงานสามารถเขา้ รว่ มรอ้ ง หรือเตน้ รา ในชว่ งเชา้
ระหวา่ งการจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวายแดพ่ ระสงฆแ์ ละทาบญุ ตกั บาตรในขนั้ ตอนตอ่ ไป

5.1.1.6 ตกั บาตรวาเลนไทน์

ตักบาตรวาเลนไทน์ หรือ การตกั บาตรนุ่งซ่ิน จัดข้นในวันท่ี 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ.
2563 เวลา 07.00 น. โดยกิจกรรมจดั ขึน้ เพ่ือการทาบุญ ตกั บาตร ถวายขา้ วจ่ีเพ่ือเป็นพทุ ธบูชาแด่
พระสงฆต์ ามวิถีปฏิบัติประเพณีบุญข้าวจ่ีแบบดงั้ เดิมของชาวอีสาน โดยไดร้ บั เกียรติจาก ผศ.ดร.
บรุ นิ ทร์ เปลง่ ดีสกลุ คณบดีคณะศลิ ปกรรมศาสตร์ ผศ.เขม เคนโคก รกั ษาการแทน ผอู้ านวยการศนู ย์
วฒั นธรรม อ.ดร.ลดั ดาวลั ย์ สีพาชยั รกั ษาการแทน รองผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม อ.ดร.ปิยนสั สุดี
รกั ษาการแทนรองผอู้ านวยการศนู ยว์ ฒั นธรรม อ.ดร.นิตยา ปอ้ งกนั ภยั รกั ษาการแทนรองผอู้ านวยการ
ศนู ยว์ ฒั นธรรม พรอ้ มดว้ ยคณาจารยอ์ าวโุ ส บคุ ลากร นกั ศกึ ษา ชมุ ชนเครือขา่ ยเทศบาลนครขอนแก่น
ชมุ ชนเครือขา่ ยบา้ นสาวะถี และพทุ ธศาสนิกชนรว่ มในการสรา้ งกศุ ล โดยมีพระสงฆ์ 9 รูป จากวดั ศรี
สะอาด รบั บณิ ฑบาต

85

5.2 การสร้างสรรค์จากคติชน (creativity from folklore)

ผวู้ จิ ยั เห็นความสาคญั ของกิจกรรมท่ีสรา้ งสรรคข์ นึ้ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนท์ ่ีสามารถตอ่ ยอดให้
เกิดธุรกิจตามแนวคิด “เศรษฐกิจสรา้ งสรรค”์ คือ การนาเอาส่ิงท่ีมีอยใู่ นคติชนนนั้ ๆ ใหเ้ กิดประโยชน์
ทางเศรษฐกิจ อีกทั้งฐานของคติชนเดิมให้เกิดเป็น “สินคา้ ทางวัฒนธรรม” มีการนาเอาอุปกรณ์
เหลา่ นนั้ ท่ีเปล่ียนบทบาทไปเป็นของท่ีระลกึ

5.2.1 กิจกรรมประกวดขา้ วจ่ีแฟนซี

ขา้ วจ่ีแฟนซี เป็นการนาเอาส่ิงท่ีเป็นเอกลักษณข์ องประเพณีมาสรา้ งสรรคใ์ หเ้ กิดความ
แปลกใหม่ ประยกุ ตใ์ หเ้ ขา้ กบั ยกุ ตส์ มยั ท่ีผา่ นความคดิ สรา้ งสรรคจ์ ากคนรุน่ ใหม่ โดยไมล่ ะทิง้ ความเป็น
ดัง้ เดิม นอกจากกิจกรรมการประกวดข้าวจ่ีแฟนซีจะเป็นการเปิดโอกาสให้เด็กรุ่นใหม่ได้แสดง
ความสามารถทางดา้ นความคิดสรา้ งสรรค์ มีการสนบั สนนุ ทนุ การศกึ ษาเปน้ เงินรางวลั แลว้ นนั้ ยงั เป็น
การแสดงใหเ้ ห็นแนวทางการสรา้ งสินคา้ ทางเศรษฐกิจ ท่ีมาการสรา้ งสรรคบ์ นฐานคติชนแบบดงั้ เดิม
การนาขา้ วจ่ีมาสรา้ งเป็นขา้ วจ่ีแนวแฟนซีสามารถเพ่ิมมูลค่าใหก้ ับขา้ วจ่ีได้ และยงั ช่วยสรา้ งรายได้
ใหก้ บั คนในชมุ ชน หรอื พฒั นาทาเป็นผลติ ภณั ฑ์ OTOP ไดใ้ นอนาคต

5.2.2 การแสดงหมอลาหนุ่ “สินไซ”

การแสดงหมอลาหุ่น “สินไซ” ตอน “นาคยุทธกรรม” มีการจัดแสดงในรูปแบบละครหุ่น
สรา้ งสรรค์ ห่นุ เชิด สลบั กบั หนุ่ เงาเพ่ือเล่าเร่ืองโดยมีผบู้ รรยายและดนตรีพืน้ เมืองอีสานประกอบเร่ือง
อยา่ งลงตวั ถือเป็นการสรา้ งพืน้ ท่ีการเรียนรูด้ า้ นศิลปวฒั นธรรมผ่านกระบวนการสรา้ งสรรคก์ ารแสดง
หนุ่

การแสดงหมอลาหนุ่ “สนิ ไซ” นนั้ ถือเป็นการอนรุ กั ษศ์ ิลปวฒั นธรรมไทย ไวใ้ หค้ นรุน่ ใหมไ่ ด้
ชม การเลือกนามาแสดงในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นการชว่ ยเผยแพรศ่ ิลปวฒั นธรรมศสู่ ายตาของ
คนทุกเพศทุกวยั และสรา้ งความสนใจใหแ้ ก่ผชู้ มอย่างมาก การนาห่นุ กระบอกไปจดั แสดงท่ี TCDC
Khon Kaen เป็นการเปิดโอกาสใหผ้ แู้ สดงไดม้ ีพืน้ ท่ีการแสดงสสู่ ายตาคนมากขนึ้ และสามารถนาหนุ่
กระบอกมาตอ่ ยอดเป็นสินคา้ ทางเศรฐกิจได้ เช่น การนาห่นุ กระบอกมาเป็นของท่ีระลึก โดยการสรา้ ง
เป็นพวกกญุ แจ หรอื ตกุ๊ ตาตงั้ โชวเ์ ลก็ ๆ เป็นตน้

86

5.3 วธิ ีคิดเชิง “คตชิ นสร้างสรรค์” ในงานบุญข้าวจ่ีวาเลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น ประจาปี 2563

จากขอ้ มลู เก่ียวกบั “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น
ประจาปี 2563 ท่ีผวู้ จิ ยั ไดน้ าเสนอไปแลว้ ขา้ งตน้ นามาวิเคราะหไ์ ดด้ งั นี้

5.3.1 แนวคดิ เร่ือง Invented Tradition

พืน้ ท่ีมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นสถานศึกษาท่ีมีการสืบสาน อนรุ กั ษ์ ประเพณีและ
วฒั นธรรมไวอ้ ยา่ งดีงาม โดยทางศนู ยว์ ฒั นธรรม มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ไดม้ ีการจดั กิจกรรมเก่ียวกบั
วฒั นธรรมในทอ้ งถ่ินอย่างสม่าเสมอทกุ ๆ ปี โดยกิจกรรมงาน ฮีตเดือนสาม คือบุญขา้ วจ่ี ทางฝ่ าย
ศลิ ปวฒั นธรรมและชุมชนสมั พนั ธ์ ไดม้ ีการเรียนรูป้ ระเพณีรากเหงา้ วฒั นธรรมรว่ มกบั ชุมชน ท่ีถือเป็น
ประเพณีท่ีสืบทอดกนั มาของชุมชน คือชมุ ชนสาวะถี ซ่ึงเป็นชมุ ชนตน้ แบบทางวฒั นธรรมและแหล่ง
เรียนรู้ ซ่ึงมหาวิทยาลัยขอนแก่น ไดล้ งพืน้ ท่ีชุมชนเรียนรูก้ ับครู ปราชญ์ชาวบา้ น เพ่ือร่วมสืบสาน
ประเพณี ศลิ ปะและวฒั นธรรมอนั ดีงามของชาวอีสาน ทงั้ เปิดโอกาสใหน้ กั ศกึ ษา และประชาชนมีสว่ น
รว่ มในการขบั เคล่ือนกลไก ภายใตท้ นุ ทางวฒั นธรรม ผา่ นงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นประเพณีท่ีถกู
“ประดิษฐ์ขึน้ ” ผ่านการสืบทอดมานานแลว้ ไม่ใช่ประเพณีท่ี เพ่ิงประดิษฐ์ขึน้ ใหม่ แต่เป็นการนาเอา
วฒั นธรรมสากล ท่ีมีสญั ลกั ษณข์ องความรกั เหมือนกบั ประเพณีทางพทุ ธศาสนาเขา้ มารวมไวเ้ ป็นหน่งึ
เดยี ว

5.3.2 การผลิตซา้ ในบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

การจดั ประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีจากเดิมจดั ในบริเวณวดั แตบ่ ุญขา้ วจ่ีวาเลนไทนไ์ ดม้ ีการ
นามาจดั ในบริเวณสถานศกึ ษาเพ่ือเป็นการใหค้ นท่ีอยหู่ ่างไกลวดั ไดม้ ีโอกาสไดเ้ ขา้ รว่ มประเพณี เพ่ือ
เป็นการเรียนรู้ และช่วยอนรุ กั ษ์ สืบสานประเพณีใหค้ งอยู่ โดยจดั ขนึ้ ในช่วงวนั วาเลนไทน์ คือวนั ท่ี 14
กุมภาพันธ์ ของทุกปี นอกจากจะเป็นช่วงวันแห่งความรักทางวัฒนธรรมสากลแล้ว ยังใกล้กับวัน
มาฆบชู าทางพทุ ธศาสนาอีกดว้ ย

87

5.3.3 การสรา้ งใหมใ่ นบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์

การสรา้ งใหม่ในประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี ผ่านงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เป็นการศกึ ษาโดย
อาศยั การตคี วามจากกิจกรรมตา่ ง ๆ ท่ีปรากฎในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ซ่งึ เป็นส่ิงท่ีสรา้ งขนึ้ ใหม่ การ
ประกอบสรา้ งกิจกรรมใหม่ ๆ ท่ีไม่เคยเกิดขนึ้ มาก่อนในประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี มีการเพ่ิม เสรมิ เติม แต่ง
เป็นปรากฏการณ์ท่ีเกิดขึน้ ในบริบทสังคมปัจจุบนั เช่น การแสดงหมอลาหุ่นกระบอก การประกวด
Miss Midnight Valentine kku 2020 และ การเตน้ บาสโลบ

อภปิ รำยผล
“คตชิ นสรา้ งสรรค”์ ในกิจกรรมงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ พบว่ามีปัจจยั ตา่ ง ๆ ท่ีมีการประยกุ ต์

ใหเ้ ขา้ กบั บรบิ ททางสงั คมปัจจบุ นั เป็นการกระตนุ้ ใหเ้ กิด “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ (creative folklore) และ
“การสรา้ งสรรคจ์ ากคติชน” (creativity from folklore) ภายใตก้ ิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงาน ดงั ในศิราพร
ณ ถลาง (2559, 18-19) กลา่ วว่า “คตชิ นสรา้ งสรรค”์ (Creative folklore) เป็นคติชนท่ีมีการสรา้ งใหม่
หรือผลิตซา้ ในบริบททางสังคมไทยปัจจุบันในลักษณะของการสืบทอดคติชนในบริบทใหม่ การ
ประยกุ ตค์ ตชิ น การ “ตอ่ ยอด” คติชน การตีความใหมแ่ ละสรา้ งความหมายใหม่ หรือการนาคติชนไป
ใชเ้ พ่ือ “สรา้ งมลู คา่ เพ่ิม” หรือสรา้ งอตั ลกั ษณข์ องทอ้ งถ่ินหรืออตั ลกั ษณช์ าตพิ นั ธุ์ ภายใตแ้ นวคิด “คติ
ชนสรา้ งสรรค”์ จงึ ทาใหเ้ กิดงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนข์ นึ้ ภายใตน้ โยบายของรฐั มีการสรา้ งสรรคค์ ตชิ น
ในรูปแบบเก่า มาประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ กิดเป็นคตชิ นท่ีสรา้ งสรรคโ์ ดยมีรกั ษาขนบธรรมเนียมของประเพณีบญุ
ขา้ วจ่ีแบบดงั้ เดมิ ไว้ และมีการนาเอาวฒั นธรรมสากลมาผสานกบั ประเพณีบญุ ขา้ วจ่ี กอ่ ใหเ้ กิดกิจกรรม
ใหม่ ๆ ท่ีน่าสนใจตอ่ ผเู้ ขา้ รว่ มงานทุกเพศ ทกุ วยั ซ่งึ เป็น “การสรา้ งสรรคจ์ ากคติชน” และในส่วนของ
กิจกรรมการประกวดขา้ วจ่ีแฟนซีนนั้ ยงั เป็นการนาคติชนไปใชเ้ พ่ือ “สรา้ งมลู คา่ เพ่ิม” ซ่งึ สามารถนาไป
“ตอ่ ยอด” ใหเ้ กิดธุรกิจท่ีสรา้ งความแปลกใหมข่ องขา้ วจ่ีและนา่ สนใจมากย่งิ ขนึ้

กิจกรรมท่ีสรา้ งสรรคข์ ึน้ ในงานบญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ ถูกสรา้ งขนึ้ ภายใตก้ รอบแนวคิด “คติชน
สรา้ งสรรค”์ โดยมีการ “ผลิตซา้ ” และ “สรา้ งใหม่” ในกิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงาน ตามแนวคิดเร่ืองการ
สืบทอดวฒั นธรรม และผลติ ซา้ วฒั นธรรม วชั ราภรณ์ ดษิ ฐปา้ น (2558 : 113) ไดก้ ลา่ วว่า การสืบทอด

88

วฒั นธรรม (cultural transmission) และผลิตซา้ วฒั นธรรม (cultural reproduction) เป็นส่วนหน่งึ ของ
พลวตั ทางวฒั นธรรม ไดก้ ล่าววา่ เม่ือวฒั นธรรมบางอยา่ งมีการสืบทอดสง่ ตอ่ ภายในกล่มุ สงั คมหน่งึ ๆ
จากรุน่ สรู่ ุน่ ทาให้ วฒั นธรรมนนั้ ยงั มีชีวิตอย่หู รือมีบทบาทในกลมุ่ สงั คม หรือวฒั นธรรมบางอยา่ งท่ีเคย
มีอยู่ ในอดีตถูกรือ้ ฟื้นเลือกสรรขึน้ มาผลิตซา้ หรือนามาปฏิบัติใหม่ โดยอาจปรับเปล่ียนรูปแบบ
บางอยา่ งเพ่ือใหส้ อดคลอ้ งกบั จดุ มงุ่ หมายในปัจจบุ นั หรอื อาจจะมีการรเิ รม่ิ วิถีปฏิบตั ใิ หม่ โดยนาส่ิงท่ีมี
อย่แู ลว้ ในวฒั นธรรมหลกั มาตีความใหม่ ทาใหเ้ กิดการผลิตซา้ วฒั นธรรมบาง อย่างในพืน้ ท่ีใหม่ท่ีไม่
เคยมีวิถีปฏิบตั ิเช่นนนั้ มาก่อน ปรากฏการณท์ ่ีเกิดขึน้ เหล่านีเ้ ห็นได้ จากการสืบทอดและการผลิตซา้
ความเช่ือ การผลิตซา้ ทางวฒั นธรรม (cultural reproduction) หรือการผลิตใหม่ทาง วฒั นธรรมเพ่ือ
ปรับปรุงให้เข้ากับสถานการณ์ท่ีเปล่ียนแปลงไป เป็นการนาภูมิปัญญาไทย ซ่ึงเป็นต้นทุนทาง
วฒั นธรรมท่ีมีอยู่แลว้ ในสงั คมไทยมาประยุกตใ์ ช้ใหส้ อดคล้องกับบริบท ของสังคมปัจจุบัน เพ่ือจะ
เผชิญหน้ากับกระแสวัตถุนิยม บริโภคนิยม พาณิชยน์ ิยม และ อานาจนิยมท่ีครอบงาสังคมไทย
สมยั ใหม่ สงั คมไทยสามารถจะนาภมู ิปัญญามาประยกุ ต์ และ “ผลิตซา้ ” หรือ “ผลิตใหม่” เพ่ือรบั ใชค้ น
ปัจจุบนั ส่วนแนวคิด “การสรา้ งใหม่” จะเป็นการศกึ ษาดวู ่าในปัจจบุ นั ประเพณีมีการนามาสรา้ งใหม่
อย่างไร หรือมีปรากฏการณใ์ หม่ ๆ เกิดขึน้ อย่างไรในประเพณี คนในสังคมไดม้ ีการเปล่ียนแปลง
กิจกรรม หรือมีการเพ่ิมเติมกิจกรรมใหม่ ๆ ท่ี ไม่เคยเกิดขึน้ มาก่อนอย่างไร ในบริบทของเศรษฐกิจ
การเมือง การท่องเท่ียว และการสรา้ งมูลค่า ซ่ึงเป็นไปในลักษณะของประเพณีประดิษฐ์ หรือถูก
ประดิษฐ์ขึน้ ในบริบทสงั คมปัจจบุ นั ซ่ึงกิจกรรมตา่ ง ๆ ภายในงานบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มีทงั้ กิจกรรม
แบบดงั้ เดิม ท่ีเป็นการสืบสานประเพณีบญุ ขา้ วจ่ีเอาไว้ ไดแ้ ก่ กิจกรรมการจ่ีขา้ วจ่ี กิจกรรมการแสดง
หมอลา การจ่ีขา้ วจ่ีเพ่ือถวายแด่พระสงฆใ์ นช่วงเช้า และการทาบุญตกั บาตรถวายข้าวจ่ี สาหรับ
กิจกรรมท่ีสรา้ งขึน้ ใหม่ ท่ีมีการประดิษฐ์สรา้ งขึน้ เพ่ือใหเ้ ขา้ กับบริบททางสังคมสมัยใหม่ ไดแ้ ก่ การ
แสดงหมอลาหนุ่ “สินไซ” การประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 การเตน้ บาสโลบ และการ
แสดงดนตรีสากล

สว่ นแนวคดิ ในการวิเคราะหข์ อ้ มลู คตชิ นท่ีมีการปรบั ใชใ้ นบรบิ ทสงั คมรว่ มสมยั เรานนั้ ซ่งึ ผวู้ ิจยั
เลือกใชแ้ นวคิด เร่ือง Invented Tradition ศิราพร ณ ถลาง (2556) กล่าวไวใ้ นบทความ “คติชน
สรา้ งสรรค”์ : บทปรทิ ศั นบ์ รบิ ททางสงั คมและแนวคดิ ท่ีเก่ียวขอ้ ง วา่ Invented Tradition เป็นแนวคดิ ท่ี

89

ครอบคลมุ ทงั้ ประเพณีท่ี “ถกู ประดิษฐ์ขนึ้ ” และสืบทอดมาในสงั คมนานแลว้ และประเพณีท่ี “เพ่ิงผลิต
ขึน้ ” ประเพณีประดิษฐ์ท่ีเกิดขึน้ ในสังคมสมัยใหม่มักมีท่ีมา จากนโยบายของรัฐชาติ ภาครฐั และ
ราชการได้สรา้ งและประดิษฐ์ทางราชการต่าง ๆ ขึน้ อีกมากมาย นับเป็นประเพณีท่ีสัมพันธ์กับ
ประวัติศาสตรก์ ารเมือง นอกจากนีป้ ระวัติศาสตรส์ มัยใหม่ก็ยังเป็นสาเหตุของการสรา้ งประเพณี
ประดษิ ฐ์ไดเ้ ชน่ กนั โดยเฉพาะสงั คมไทย ภาครฐั เชน่ การทอ่ งเท่ียวแห่งประเทศไทยและภาคประชาชน
เขา้ มาอย่ใู นขอบเขตของการศกึ ษาคติชนสรา้ งสรรคไ์ ด้ เพ่ือจะวิเคราะหถ์ ึงวิธีการประดิษฐ์ประเพณี
ต่าง ๆ ในปัจจุบนั รวมไปถึงวิธีคิดในการประดิษฐ์ประเพณีว่าอยู่บนพืน้ ฐานของความเช่ือศาสนา
วฒั นธรรมในอดีตมากนอ้ ยเพียงใดและอยู่อย่างไร การเขา้ มามีบทบาทของภาครฐั โดยการนาเสนอ
ประเพณีบุญขา้ วจ่ี ผ่านบุญขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ เพ่ือผลกั ดนั กลไกลการขบั เคล่ือนศกั ยภาพของทุนทาง
วัฒนธรรมท่ีมีอยู่ในท้องถ่ินให้ปรากฏเป็นรูปธรรม ภายใตน้ โยบาย ทุนทางวัฒนธรรม ( Culture
Capital) เป็นแนวคิดเชิงนโยบายท่ีรฐั บาลไดใ้ หค้ วามสาคญั และไดก้ าหนดเอาไวใ้ นแผนพฒั นา
เศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 11 (พ.ศ. 2555-1559) ซ่งึ บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนน์ อกจากการเขา้ มา
มีบทบาทของภาครฐั แล้วนั้นยังมีนส่วนของผู้สนับสนุนเอกชนท่ีเข้ามาสนับสนุนในกิจกรรม การ
ประกวด Miss Midnight Valentine kku 2020 ในดา้ นเงินรางวลั และเป็นการประชาสมั พนั ธก์ ิจกรรม
บญุ ขา้ วจ่ีวาเลนไทนอ์ ีกดว้ ย

ข้อเสนอแนะ
1) ควรมีการศกึ ษาการเขา้ มามีบทบามของภาครฐั และภาคเอกชนใหล้ ะเอียดมากขนึ้

2) มีแนวทางในการพฒั นาเพ่ือการทอ่ งเท่ียวในประเพณีเชงิ ธรุ กิจ จากกิจกรรมภายนงานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์

90

บรรณานุกรม

ศริ าพร ณ ถลาง (บรรณาธิการ). 2558. “ประเพณีสร้ำงสรรค”์ ในสังคมไทยร่วมสมัย. กรุงเทพฯ:
ศนู ยม์ านษุ ยวิทยาสริ ินธร (องคก์ ารมหาชน).

ศริ าพร ณ ถลาง (บรรณาธิการ). 2558. เรอื่ งเล่ำพืน้ บ้ำนไทยในโลกทเี่ ปลีย่ นแปลง. กรุงเทพฯ:
ศนู ยม์ านษุ ยวิทยาสริ นิ ธร (องคก์ ารมหาชน).

ศริ าพร ณ ถลาง. 2559. “คติชนสร้ำงสรรค”์ : บทสังเครำะหแ์ ละทฤษฎี. กรุงเทพฯ: ศนู ย์
มานษุ ยวทิ ยาสริ นิ ธร (องคก์ ารมหาชน).

ศริ าพร ณ ถลาง. 2548. ทฤษฏีคตชิ นวิทยำ. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพจ์ ฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั
อนมุ านราชธน, พระยา. 2506. วัฒนธรรมและประเพณีต่ำง ๆ ของไทย. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์

รุง่ เรอื งธรรม
ของณฐั วตั ร อินทรภ์ กั ดี. 2559. “คตชิ นสร้ำงสรรค”์ จำกควำมเช่ือเร่อื งครูหมอโนรำทตี่ ำบลทำ่ แค

จังหวัดพัทลุง. กรุงเทพฯ: คลงั ปัญญาจฬุ า (CUIR)
ชาญยทุ ธ สอนจนั ทร.์ 2560. กำรผลติ ซำ้ และกำรสร้ำงใหม่ในประเพณีบุญข้ำวจี่ อำเภอโพธิ์ชัย

จังหวัดร้อยเอด็ . วารสารวิถีสงั คมมนษุ ย.์
วิมลพรรณ ปีตธวชั ชยั . (ม.ป.ป.) ฮตี สบิ สอง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพม์ หาชน
ปฐม หงษส์ วุ รรณ. (2558). “พลวัตและกำรสร้ำงประเพณีประดษิ ฐ์ในชุมชนอสี ำนลุ่มนำ้ โขง” ใน

91

ประเพณีประดษิ ฐ์สร้ำงสรรคใ์ นสังคมไทยร่วมสมัย. กรุงเทพฯ: ศนู ย์ มานษุ ยวิทยาสริ นิ ธร
(องคก์ ารมหาชน).
อรอมุ า เมืองทอง. 2558. ประเพณปี ระดษิ ฐ์บุญบ้ังไฟบ้ำนนำทรำย ต ำบลวงบั ำลอำ เภอหล่ม
เก่ำจังหวดัเพชรบูรณ.์ มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร
ปรมนิ ท์ จารุวร. 2559. ประเพณีขึน้ เขำพนมรุ้งในฐานะ “ประเพณีสร้ำงสรรค”์ ในสังคมไทยร่วม
สมัย. วิทยานิพนธ์ (อ.ม.). จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั
ปฐม หงษส์ วุ รรณ. 2561. ประเพณีประดษิ ฐ์ในชุมชนอีสำนลุ่มนำ้ โขง. มหาวิทยาลยั มหาสารคาม
มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น. แผนทม่ี หำวทิ ยำลัยขอนแก่น, เขา้ ถงึ เม่ือ 12 มีนาคม พ.ศ. 2563 ,
แหลง่ ท่ีมา https://th.kku.ac.th/about/map/

92

รายชื่อผู้ให้ข้อมูล

1) นรศิ รา นากลางดอน เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ
ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
2) ณฐั วฒุ ิ จารุวงศ์ เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
3) ฐิตมิ า ดวงสวุ รรณ์ เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
4) วรศกั ดิ์ วรยศ เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ีวา
เลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
5) ทวิ ากร เกิดเพชร เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
6) ปัญญศ์ ศธิ ร ภเู ดชกลา้ เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ศนู ยว์ ฒั นธรรม
มหาวิทยาลยั ขอนแก่น เม่ือวนั ท่ี 17 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
7) บญุ ยืน เปลง่ วาจา เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ี
วาเลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
8) บษุ กร ทองบดิ า เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ ขา้ วจ่ีวา
เลนไทน์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

93

9) นที สลบั แกว้ เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีศนู ยว์ ฒั นธรรม
มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 14 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563
10) สรุ างคณา เฮา้ มาชยั เป็นผใู้ หส้ มั ภาษณ,์ ธนชั ชา สีสองชนั้ เป็นผสู้ มั ภาณ,์ ท่ีรมิ บงึ สีฐาน งานบญุ
ขา้ วจ่ีวาเลนไทน์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ เม่ือวนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563

94

ชื่อ ประวตั ยิ ่อของผู้ศึกษา
วนั เกดิ
สถานทเี่ กดิ นางสาวธนชั ชา สีสองชนั้
ทอี่ ย่ปู ัจจุบัน วนั ท่ี 14 กนั ยายน พ.ศ.2540
ประวตั ิการศึกษา โรงพยาบาลบาราศนราดรู อาเภอเมือง จงั หวดั นนทบรุ ี
58 หมทู่ ่ี 9 ตาบลบอ่ พนั ขนั อาเภอสวุ รรณภมู ิ จงั หวดั รอ้ ยเอ็ด
พ.ศ. 2553
จบการศกึ ษาระดบั ชนั้ ประถมศกึ ษา โรงเรียนเมืองใหมส่ วุ รรณภมู ิ อาเภอ
พ.ศ. 2556 สวุ รรณภมู ิ จงั หวดั รอ้ ยเอ็ด
จบการศกึ ษาระดบั ชนั้ มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ โรงเรยี นสวุ รรณภมู พิ ิทยไพศาล
พ.ศ. 2559 อาเภอสวุ รรณภมู ิ จงั หวดั รอ้ ยเอด็
จบการศกึ ษาระดบั ชนั้ มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย โรงเรยี นรอ้ ยเอ็ดวทิ ยาลยั
พ.ศ. 2562 อาเภอเมือง จงั หวดั รอ้ ยเอด็
ปัจจบุ นั กาลงั ศกึ ษาอยใู่ นระดบั อดุ มศกึ ษา ชนั้ ปีท่ี 4 คณะมนษุ ยศาตรแ์ ละ
สงั คมศาสตร์ สาขาวชิ าภาษาไทย มหาวิทยาลยั ขอนแก่น