งานผ้าเขียนทอง

• ความเป็ นมาและความสาคัญ ผ้ามัดหม่ีเขียนทอง
ผ้าไหมมดั หม่ี หรือเรียกตามภาษาท้องถิ่นวา่ “ซนิ่ หมี่” ถือได้วา่ เป็น

ผ้าไหมเอกลกั ษณ์ของท้องถ่ินชาวอาเภอบ้านเขว้า จงั หวดั ชยั ภูมิ โดย
ลกั ษณะผ้าไหมจะเป็นมดั หม่ีลายพืน้ เมืองทอด้วยไหมทงั้ ผืน มีลวดลายที่
เป็นเอกลกั ษณ์ของจงั หวดั คอื “ลายขอนารี” สมยั โบราณนยิ มทอด้วยฟื ม
เลก็ แล้วนามาตอ่ หวั ตอ่ ตีนซน่ิ ปัจจบุ นั มกี ารทอให้มีขนาดหน้ากว้า
มาตรฐาน คือหนงึ่ เมตรคณู สองเมตร สนั นิษฐานวา่ เป็นผ้าซนิ่ ของกลมุ่ ชน
ลาวเวียง ตอ่ มาการทอผ้าไหมมดั หมี่ได้มีการทออยา่ งแพร่หลายในพนื ้ ท่ี
จงั หวดั ชยั ภมู ิ

• ลายขอนารี ลายประจาจงั หวัดชัยภมู ิ

• ตวั อย่างผ้าไหมมัดหม่ี

• ตวั อย่างผ้าไหมมัดหม่ี (การมดั หม่ี)

• ตวั อย่างการมัดหม่ี

• ความเป็ นมาและความสาคญั ผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

อาเภอบ้านเขว้าจงั หวดั ชยั ภมู ิ ได้รับการถา่ ยทอดความรู้มาจาก
คณุ เพญ็ ประภา ศริ ิคณุ ชาวอาเภอบ้านเขว้าจงั หวดั ชยั ภมู ิ ผู้ริเร่ิมการ
ตกแตง่ ลายผ้าไหม ซง่ึ มีลายตายตวั อยแู่ ล้วให้มคี วามงดงามยิ่งขนึ ้ ด้วยการ
เตมิ กาวผสมกากเพชรสตี า่ งๆลงเขยี นลงบนผืนผ้า ทาให้ผ้าไหมมดั หมี่
ธรรมดากลายเป็นผ้าไหมที่มีคณุ สมบตั ิคล้ายกบั ผ้ายกทอง

• ความเป็ นมาและความสาคญั ผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

จากการสมั ภาษณ์คณุ สดุ ารัตน์ เค้านาวงั ชาวอาเภอบ้านเขว้าจงั หวดั ชยั ภมู ิ
เจ้าของร้ าน “ไอเดียร์มือทอง” ผู้ได้รับการถ่ายองค์ความรู้และนามาสานต่อจนถึง
ปัจจบุ นั ได้กล่าวว่าปัจจบุ นั ผ้าไหมมดั หมี่เขียนทอง นบั เป็นสินค้ าท่ีสร้างชื่อเสียงและ
สร้างรายได้ให้กบั ชุมชนเป็นอย่างมาก และเป็นที่นิยมใช้กนั อย่างแพร่หลาย ซ่ึงคุณ
สดุ ารัตน์ไมเ่ พียงแต่จาหน่ายผ้าเขียนทองที่ทอจากอาเภอบ้านเขว้า แตย่ งั รับเขียนงาน
จากลกู ค้าต่างจงั หวดั เช่น อาเภอนาโพธิ์จงั หวดั บรุ ีรัมย์ที่ส่งผ้าซิ่นตีนแดงลายนพเก้า
และลายนกยงู แบบต่างๆ มาให้คณุ สดุ ารัตน์เขียนเป็นประจา จึงนบั ได้ว่าภมู ิปัญญา
ผ้าไหมมดั หม่ีเขียนทอง เป็นภมู ปิ ัญญาท่ีมีคณุ คา่ และเป็นนวตั กรรมสร้างสรรค์ท่ีสร้าง
มลู ค่าเพ่มิ ให้กบั ผ้าไหมมดั หมี่ธรรมดาผืนหนง่ึ ให้ได้รับความนิยมในยคุ ปัจจบุ นั

คุณสุดารัตน์ เค้านาวงั ชาวอาเภอบ้านเขว้า จังหวดั ชัยภมู ิ ผู้
ถ่ายทอดภมู ิปัญญา

• พืน้ ท่ศี ึกษา อาเภอบ้านเขว้า จงั หวัดชัยภมู ิ

• เส้นทางและการเดนิ ทางไปอาเภอบ้านเขว้า จงั หวัดชัยภมู ิ

แผนท่โี ดยสังเขป

ทางหลวง 225

• รูปแบบของผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

• รูปแบบของผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

• รูปแบบของผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

• รูปแบบของผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

• รูปแบบของผ้ามัดหม่ีเขียนทอง

• วสั ดทุ ่ใี ช้ในการเขยี นทอง
1. ผ้าไหมมดั หม่ี
2. นา้ กาว
3. กากเพชรสีต่าง
4. นา้ สะอาด
5. เยลล่ีลงผ้า

• อุปกรณ์ท่ใี ช้ในการเขียนทอง
1. กรรไกร
2. หม้อต้มนา้
3. เตาแก๊ส
4. ภาชนะมฝี าปิดสาหรับผสมสี
5. เตารีดไอนา้
6. โต๊ะขนาดใหญ่เทา่ ขนาดของผ้า
7. เทปกาว
8. ถงุ พลาสตกิ สาหรับทากรวย
9.คลปิ เหลก็ สาหรับหนีบปลายกรวย

• ขัน้ ตอนการเขียนตกแต่งลายผ้า

การเขียนตกแต่งลายผ้าจะมีการแยกขัน้ ตอนท่สี าคญั
ออกเป็ นสามขัน้ ตอนดงั นี้

1. การลงเยลล่ีเพื่อให้ผ้ามีความแข็ง เพอ่ื ให้สะดวกตอ่ การเขียน
ลวดลายลงบนผืนผ้า

2. การผสมกาวสาหรับใช้เขียนลวดลาย

3. เทคนคิ และวิธีการเขียนลวดลายลงบนผืนผ้า

• 1. การลงเยลล่ีเพ่อื ให้ผ้ามีความแขง็ เพ่อื ให้สะดวกต่อการเขยี น
ลวดลายลงบนผืนผ้า

• 2. การผสมกาวสาหรับใช้เขียนลวดลาย

• 3. เทคนิคและวธิ ีการเขยี นลวดลายลงบนผืนผ้า

• การลงเยลล่ีเพ่อื ให้ผ้ามีความแขง็ เพ่อื ให้สะดวกต่อการเขยี น
ลวดลายลงบนผืนผ้า

1. ต้มเยลล่ใี นนา้ เดอื ดตามสดั สว่ นที่เหมาะสม

2. กรองนา้ ท่ีต้มกบั เยลลล่ี งในกะละมงั

3. นาผ้าไหมจมุ่ นา้ สะอาดให้เปียกทว่ั ทงั้ ผืน จากนนั้ นาผ้าลงแช่ใน
นา้ ท่ีต้มกบั เยลล่ี ประมาณ15นาที

4. รีดผ้าไหมให้มีความเรียบด้วยเตารีดไอนา้ โดยต้องรีดผ้าไหมทงั้
สองด้าน

• การผสมกาวสาหรับใช้เขยี นลวดลาย

1. ใช้กระชอนตกั ปลา หรือผ้าขาวบางกรองกาว เพื่อให้กาวที่ใช้
เขียนทองมคี วามลืน่ ไหลในระหวา่ งการเขียน

2. นากาวท่ีผา่ นการกรอง มาผสมกบั กากเพชรสีที่เราต้องการ ใน
สดั สว่ นท่ีพอเหมาะ

3. เตมิ นา้ เพ่อื ให้กาวไมข่ ้นจนเกินไป จากนนั้ จงึ คนให้เข้า เก็บกาว
ในภาชนะท่ีมีฝาปิดมิดชิด และควรใช้ให้หมดภายใน 1 สปั ดาห์

• เทคนิคและวธิ ีการเขียนลวดลายลงบนผืนผ้า

1. นาถงุ พลาสตกิ มาพนั ให้เป็นกรวย แล้วใช้เทปกาวใสติดตามรอยพบั
กรวย เพื่อไม่ให้อากาศเข้า

2. ตกั กาวเตมิ ลงในกรวย พบั ปิดลงและใช้คลปิ หนีบกระดาษหนีบไว้
เพื่อปอ้ งกนั ไม่ให้กาวทะลกั ออกมาขณะเขียน

3. ตดั ปลายกรวยทีละน้อยและลองเขียน จนกวา่ จะได้ขนาดของเส้นท่ี
พอดี

4. เขียนงานจากด้านท่ีถนดั ที่สดุ
5. หากต้องการจะลบเส้นที่เขียนผดิ ให้ใช้เลบ็ จิกลงไปในเนือ้ ผ้า และถู
ออกอยา่ งระมดั ระวงั