ป.5 หน่วยที่2-หน้าที่พลเมือง

สทิ ธเิ ดก็

- สิทธิที&จะมีชีวติ รอด

- สิทธิท&ีจะไดร้ ับการปกป้องคุม้ ครอง

- สิทธิที&จะไดร้ ับการพฒั นา

- สิทธิในการมีส่วนร่วม

การละเมิดสทิ ธเิ ด็ก

1. ด%านความเปน- อยู1 2. ดา% นการรบั การศกึ ษา
และไดร% บั การพฒั นา
เดก็ ทุกคนมีสิทธเิ ขา+ รับ
เดก็ ๆ ควรได+รบั การดูแลเอาใจใส6 การศึกษาขนั้ พนื้ ฐานเปนM เวลา 12 ปP
และพัฒนาให+เจริญเตบิ โต

3. ด้านการจ้าง 4. ด้านใช้เดก็ เป็ น
แรงงานเดก็ เคร/ืองมือกระทาํ ผดิ

หา้ มจา้ งเดก็ อายตุ 0าํ กวา่ 15 ปี เป็นลูกจา้ ง ไม่ควรใชใ้ หเ้ ดก็ กระทาํ ผดิ
หรือใชแ้ รงงานเกินเวลาท0ีกฎหมายกาํ หนด โดยที0เดก็ รู้ไม่เท่าทนั

5. ด้านการถูกทาํ ร้าย 6. ด้านการห้ามเดก็
ทารุณกรรม กกั ขงั ไม่ให้มสี ่วนร่วม

เดก็ ไม่ควรถูกลงโทษ เดก็ ควรมีส่วนร่วมในกิจกรรม
ดว้ ยการทารุณหรือกกั ขงั ต่างๆ ท5ีเหมาะสมกบั วยั

แนวทางการปกป้องคุ้มครองตนเอง
หรือผู้อ5ืนจากการละเมดิ สิทธิเดก็

- ศึกษาหาความรู้เกี/ยวกบั เรื/องสิทธิเดก็
- ไม่หลงเช/ือคาํ ชกั ชวนของผอู้ /ืน
- มีปัญหาใหป้ รึกษาพอ่ แม่หรือครูอาจารย์

- เชื5อฟังคาํ สงั5 สอนของครูอาจารย์ พอ่ แม่ หรือผปู้ กครอง

- ไม่รับของจากคนแปลกหนา้
- หากพบเดก็ ถูกทาํ ร้าย หรือทารุณ ใหร้ ีบแจง้ พอ่ แม่
ผปู้ กครอง ครูอาจารยห์ รือเจา้ หนา้ ที/ตาํ รวจ
- รวมกลุ่มเยาวชน เพ/ือปกป้องคุม้ ครองสิทธิเดก็

การปกป้องคุ้มครองสิทธิเดก็
ในสังคมไทย

สถาบนั ครอบครัว อบรมสงั/ สอนใหเ้ ดก็ มีความรู้ดี
สถาบนั การศึกษา ประพฤติดี
สถาบนั ทางศาสนา
มีคุณธรรมจริยธรรม
และค่านิยมอนั พึงประสงค์

หน่วยงานของรัฐ คือ

กรมกิจการเดก็ และเยาวชน
สงั กดั กระทรวงการพฒั นาสงั คม

และความมน0ั คงของมนุษย์

ส่งเสริมและพฒั นาศกั ยภาพ
คุม้ ครองและพิทกั ษส์ ิทธิเดก็ และเยาวชน

หน่วยงานองคก์ รเอกชน

เช่น องคก์ ารยนู ิเซฟ
มูลนิธิศูนยพ์ ิทกั ษส์ ิทธิเดก็
ปกป้องคุม้ ครองในดา้ นต่าง ๆ
ช่วยเหลือเดก็ ที5ไร้ที5พ5ึง เดก็ ที5ขาดแคลน

บทท่ี 2
พลเมืองดตี ามวถิ ปี ระชาธิปไตย

สถานภาพ

ส่ิงทตี่ ิดตัวมาต้งั แต/กำเนดิ โดยท่วั ไปมี 2 ลกั ษณะ

สถานภาพโดยกำเนิด

เพศชาย เพศหญงิ สถานภาพทไี่ ด2มาภายหลัง
พ,อ แม, ลกู ปู4 ย,า ตา ยาย
เช้อื ชาติไทย เช้ือชาติจนี จบช้นั ประถมศกึ ษา จบช้นั มัธยมศกึ ษา
สามี ภรรยาครู แพทยH พ,อคIา
เกษตรกร

บทบาท หน0าที่

การกระทำตามหนา@ ที่ กิจทตี่ อ@ งทำ
ทก่ี ำหนด

สทิ ธิ

อำนาจทจี่ ะกระทำการใด ๆได% เสรีภาพ
อยา1 งอสิ ระ โดยรบั ความคุม% ครอง
ตวั กฎหมาย ความสามารถที่จะกระทำสง่ิ ตา1 ง ๆ
ได%ตามทต่ี %องการโดยไม1มีอุปสรรค
หรือละเมิดผอู% นื่

การปฏิบตั ิตนเป-นพลเมอื งดี
ตามบทบาทและหน9าท่ี

ผ%ทู ี่มสี ถานภาพใดก็ย1อมตอ% งมีบทบาทและหนา% ท่ี
ทสี่ ัมพนั ธUกับสถานภาพนน้ั เช1น

เกษตรกร ครู

ทำอาชพี ปลกู พืชผกั ใหค+ วามรูแ+ ก6นกั เรยี น อบรม
ผลไม+ และเลี้ยงสตั วV สั่งสอน ให+นักเรียนเปนM คนดี

หมอ

บำบดั รกั ษา ดูแลผู+ที่เจบ็ ปYวย
ให+หายและร+จู กั ปXองกนั โรคภยั

ทหาร

รักษาความมั่นคง ปกปXอง
และดแู ลประเทศชาติ

การปฏิบัติตนเปน1 พลเมืองดี
ตามสิทธิและเสรภี าพ

สิทธขิ องบุคคล

- สทิ ธิในทรพั ยHสนิ ของตน
- สิทธิในชวี ติ และรา, งกาย
- สทิ ธิที่จะไดIรบั ความคุIมครองตามกฎหมายเทา, เทยี มกัน
- สทิ ธิในความเปนR อย,ูส,วนตัว เกยี รตยิ ศชื่อเสยี ง และครอบครวั

- สิทธิในการรับบรกิ ารดIานสาธารณสขุ ที่เหมาะสม ไดI
มาตรฐาน และผIยู ากไรIมสี ิทธไิ ดรI บั บรกิ ารจากสถานบริการ
สาธารณสขุ ของรฐั โดยไม,เสยี คา, ใชIจา, ย
- สิทธิทจ่ี ะรับรIูขอI มลู ขา, วสารของหนว, ยราชการ หน,วยงานของ
รัฐ หรือรฐั วสิ าหกจิ เวนI แต,ขอI มลู น้นั มผี ลตอ, ความมัน่ คงของ
ประเทศ และความปลอดภัยของประชาชน

- สิทธิทีจ่ ะไดรI ับความคมIุ ครองดIานการบรโิ ภค
และไดIขอI มลู ตามจรงิ
- สทิ ธิทจ่ี ะเสนอเรอ่ื งราวรอI งทกุ ขHและไดIรบั แจIงผลการพิจารณา
- สิทธิที่จะมสี ว, นรว, มบำรุงรักษาและไดรI บั ประโยชนHจาก
ทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอI ม

เสรภี าพของบคุ คล

- เสรีภาพในเคหสถาน
- เสรภี าพในการเดินทางและมเี สรภี าพในการเลอื กถิ่นทีอ่ ย1ู
- เสรภี าพในการส่ือสารถงึ กันโดยทางทช่ี อบดว% ยกฎหมาย

- เสรภี าพในการนับถอื ศาสนา
- เสรภี าพในการประกอบอาชีพ
- เสรีภาพในการแสดงความคิดเหน็ การพดู การเขยี น
การโฆษณา และการส่อื ความหมายโดยวิธีอ่ืน

- เสรภี าพในการชมุ นุมโดยสงบและปราศจากอาวธุ
- เสรีภาพในการรวมกันเปRนสมาคม สหกรณH
- เสรีภาพในการรวมกนั จัดตง้ั พรรคการเมือง

คุณลักษณะของพลเมอื งดี

- เคารพในสิทธิและเสรีภาพของผูอI นื่
- มีคณุ ธรรมและความรับผดิ ชอบ

- มีค,านิยมประชาธิปไตย
- มีระเบยี บวินัย ประพฤติตามกตกิ าของสงั คม

คณุ ลกั ษณะของพลเมืองดี

- มคี วามรกั ความสามคั คี
- มคี วามซอ่ื สตั ยU

- เหน็ แกป1 ระโยชนUส1วนรวม

บทท่ี 3
วฒั นธรรมและ
ภมู ิปญB ญาทอD งถ่นิ

วฒั นธรรมไทย

สิ/งท/ีทาํ ความเจริญงอกงามใหแ้ ก่หมู่คณะ
เป็นแบบแผนในการดาํ เนินชีวติ ของคนไทย
ซ/ึงเป็นเอกลกั ษณ์ท/ีมีการสงั/ สม ปรับปรุง

เปล/ียนแปลงและถ่ายทอดสืบต่อกนั มา

ประเภทของวฒั นธรรมไทย

- วฒั นธรรมทางภาษา
- วฒั นธรรมทางจิตใจ
- วฒั นธรรมทางวตั ถุ
- วฒั นธรรมทางขนบธรรมเนียมประเพณี

วฒั นธรรมไทย
กบั การดาํ เนินชีวติ

พระพทุ ธศาสนา

คนไทยส่วนใหญ่นบั ถือ
พระพทุ ธศาสนา มีการทาํ บุญใน
โอกาสต่าง ๆ การปฏิบตั ิตนอยา่ ง

เหมาะสมต่อพระภิกษุ

ภาษาไทย

ใชเ้ ป็นภาษาราชการในการ
ติดต่อสื/อสารแมว้ า่ ในแต่ละภูมิภาค
จะมีภาษาถ/ินที/แตกต่างกนั แต่คนไทย

กส็ ามารถส/ือสารกนั ได้

มรรยาทไทย

มีความอ่อนนอ้ มถ่อมตน
เคารพผใู้ หญ่ เอSือเฟSื อเผอ/ื แผ่

มีความเมตตากรุณา
เกรงใจ รักสงบ และมีไมตรี

เกษตรกรรม

เกิดประเพณีและวฒั นธรรม
ท/ีเกี/ยวขอ้ งกบั เกษตรกรรม เช่น
พิธีแรกนาขวญั พิธีทาํ ขวญั ขา้ ว

พิธีไหวแ้ ม่โพสพ

ศิลปกรรมแขนงต่างๆ

เป็นแรงบนั ดาลใจ สร้างสรรค์
ศิลปกรรมทSงั ดา้ นสถาปัตยกรรม
ประติมากรรม จิตรกรรม วรรณกรรม

และนาฏกรรม

คุณค่าและความสําคญั

- เป็นสิ/งที/ใชค้ วบคุมสงั คม
- เป็นส/ิงที/กาํ หนดพฤติกรรม
- เป็นเป้าหมายสาํ คญั ในการดาํ รงชีวติ

- ก่อใหเ้ กิดความเป็นอนั หน/ึงอนั เดียวกนั
- ตอบสนองความตอ้ งการทSงั ดา้ นร่างกายและจิตใจ
- หล่อหลอมบุคลิกภาพสมาชิกของสงั คม

ใหเ้ ป็นไปในทางที/ดี

การอนุรักษ์วฒั นธรรมไทย

- ศึกษาและนาํ ไปปฏิบตั ิใหถ้ ูกตอ้ งและเหมาะสม
- ร่วมกนั ดูแลรักษาใหอ้ ยใู่ นสภาพสมบูรณ์
- ร่วมกนั สืบสานวฒั นธรรมไทย
- ร่วมเผยแพร่วฒั นธรรมไทยใหช้ าวโลกไดร้ ับรู้

ภูมปิ ัญญาท้องถนิE

ความรู้และประสบการณ์
ของชาวบา้ นในการแกไ้ ขปัญหา
การดาํ เนินชีวติ ท&ีมีการถ่ายทอด

และพฒั นาสืบต่อกนั มา

ประเภทของภูมปิ ัญญาท้องถนEิ

คตคิ วามเช/ือพธิ ีกรรมต่าง ๆ ศิลปวฒั นธรรมประเพณี

ประเภทของภูมปิ ัญญาท้องถนิE

อาชีพและการพฒั นา เทคโนโลยี

ความสําคญั ของภูมปิ ัญญาท้องถนิ3

ปัจจยั พืนH ฐานในการดาํ รงชีวติ

รู้วธิ ีปลูกผกั ถอนาหอมารอาหาร รู้จกั วธิ ี ทอี# ยู่อาศัย
ปรุงอาหาร ปลูกสร้างทอ#ี ยู่อาศัย
ให้เหมาะกบั สภาพพืน; ท#ี

เครื#องแต่งกาย
นําวตั ถุดบิ ในท้องถน#ิ ทห#ี าได้ง่ายมาใช้

ยารักษาโรค
นําพืชสมุนไพรมาทาํ ยารักษาโรค

ความสําคญั ของภูมปิ ัญญาท้องถน;ิ

ส่ งเสริมการประกอบอาชีพ

คิดประดิษฐเ์ คร&ืองมือต่างๆ
ท&ีเป็นประโยชนต์ ่อการประกอบอาชีพ

ความสําคญั ของภูมปิ ัญญาท้องถน;ิ

สร้างรายได้เข้าสู่ท้องถนิ/ และประเทศ

เช่น สินคา้ OTOP การแสดง
การละเล่นท&ีส่งเสริม การท่องเท&ียว

การอนุรักษ์และเผยแพร่ภูมปิ ัญญาท้องถนิ5

- ตระหนกั ใหเ้ ห็นถึงคุณค่าและความสาํ คญั ของภูมิปัญญาทอ้ งถ5ิน

- ส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้แก่คนรุ่นหลงั อยา่ งต่อเน/ือง
- ช่วยเหลือและสนบั สนุนผลผลิตของภูมิปัญญาทอ้ งถ/ิน

- ประชาสมั พนั ธ์ภายนอกชุมชนเกี5ยวกบั ผลผลิตที5เป็นภูมิปัญญา
ทอ้ งถิ5น

บทท$ี 4

การปกครอง
ส่ วนท้ องถน0ิ