2015 Aralık Sayı: 28
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Dernek Haberleri
Sivil uçuş doktoru (AME) üyelerimiz tazeleme
kursu gördü
1-4 Haziran 2015 tarihleri arasında Eskişehir Asker Hastane-
si USAEM’de tertiplenen tazeleme kursuna Dernek üyelerin-
den Dr. Ertaç Altuner, Dr. Şebnem Gökkuşu, Dr. Pınar Birler,
Prof.Dr. Erdinç Aydın, Doç. Dr. Gözde Bumin Aydın, Prof.
Dr. Sarper Karaküçük, Dr. Ergun Eskioğlu, Dr. Vedat Ertunç,
Dr. Serap Uluırmak, Dr. Namık Kemal Akburak, Dr. Kadir
Eren katıldılar.
Hava Kuvvetlerinde İnsan Faktörü ve CRM Çalıştayı
11 Haziran 2015 günü Hava K. Komutanlığında yapılan “Uçuş Faaliyetlerinde İnsan
Faktörünün Önemi, Ekip Çalışması ve Emniyet Kültürünün Geliştirilmesi Çalıştayı”na
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç ve Doç. Dr. Ender Gerede katıldılar ve konuyla ilgili su-
numlar yaptılar.
19 Mayıs Üniversitesinde Hava Ve Uzay Hekimliği Asistan Kadrosu Açıldı
2015 Eylül TUS sivil kadroları içinde ilk kez Hava ve Uzay Hekimliği uzmanlık eğitimi
kadrosu ilân edildi. 19 Mayıs Üniversitesinin bu öncülüğünde katkısı olan üyelerimiz
Prof.Dr. Ferşat Kolbakır ve Prof.Dr. Ender Arıtürk’ü tebrik ediyoruz; hayırlı olsun.
THY Aile Destek Timlerine seminer
Türk Hava Yolları’nın olası kaza durumların-
da kazazede ve yakınlarına psikososyal destek
amacıyla oluşturduğu Aile Destek Timleri’ne
tazeleme eğitimi projesi kapsamında Prof.Dr.
Muzaffer Çetingüç tarafından seminerler veril-
di. 14,15,16 Aralık 2015 günlerinde THY Uçuş
Eğitim Akademisi binasında 7’şer saatlik sürey-
le yapılan interaktif seminerler devam edecek-
tir. 1400 kişilik gönüllü ekiplerin motivasyonları oldukça yüksek görüldü.
THY yönetimine TAALKS konferansı
“Ustalarla Buluşma” konferansları (Turkish Aviation Academy Leading Knowledge Summit) çerçe-
vesi içinde 17 Aralık 2015 günü Prof.Dr. Muzaffer
Çetingüç tarafından THY
yönetimine bir konferans
verildi. Uçuş kazası gibi
travmatik durumlarda psi-
kolojik desteğin bilimsel
yönü, dibrifing yöntemi ve
aile destek timlerinin çalış-
malarını eksen alan konfe-
rans 1,5 saat sürdü.
814
2015 Aralık Sayı: 28 Havacılığın korkulu rüyası uçuş kazalarıdır. Belki ha-
vacılığın büyük bir hızla yaygınlaşması, hava aracı ve
Yayın Sorumlusu : Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç uçuş sayılarının katlanarak artmasının da katkısıyla,
Basım Yeri : Eskişehir kaza haberlerinde artış olmaktadır. Hemen her gün
askeri veya sivil uçak kazası haberleriyle irkilmekte-
Grafik Tasarım : Cem Kaykı yiz; ölümlü kazalar daha çok yüreklerimizi yakmakta
Yazışma Adresi : Orhangazi Mah. Küme Sok. ve kendi uçuşlarımızda da benzeri durumların olabi-
leceğine dair içimizin bir yerlerinde kaygı tohumları
Hisarpark. Park-2/C ESKİŞEHİR filizlendirmekteyiz… Uçuş kazalarından sonra, gerek
kazazedelerin ve gerekse yolcu yakınlarının yaşadıkları akut stres, post-
Tel: 0222 3240098 travmatik stres ve yas tepkileri için Türk Hava Yolları’nın 2003 yılın-
dan itibaren oluşturduğu Aile Destek Timleri, gönüllülük esasına dayalı
Web: www.hvtd.org çağdaş bir uygulamadır. Aralık ayında bu timlere tarafımızdan eğitim
verilmiş olup, konunun ayrıntıları 814 ve 853. sayfalardadır.
E-Posta: [email protected]
Dünyadaki uçuş kazalarını sayıca kabartanlar daha çok genel havacı-
Dernek haberleri 814 lıktaki küçük-özel uçakların olaylarıdır. Bu uçakların teknik kontrol ve
Engelli pilotlar 816 bakımlarının nasıl yapıldığı genelde sıkıca denetlenmemektedir. Özel
Rus Yolcu Uçağı Mısır’da düşürüldü 817 pilotların sağlık, yorgunluk, alkol, ilaç, vb. gibi konularda takibi de ih-
İntihar girişiminde bulunan pilot olgusu 819 bar olmadıkça yapılmaz. Sonuçta, bu sektördeki kazaları kolaylaştıran
Drone pilotlarının psikolojisi 819 kontrolü güç nedenler olduğu söylenebilir. Ama yolcu taşımacılığı ya-
Teröristin anti-kahraman olarak portresi 820 pan ticari havayolu şirketlerinin tabi olduğu yüzlerce ulusal ve ulus-
Ozon gazı (Trioksijen) 822 lararası kural ve yönergeler varken ve uçak bakım, uçuş standartları,
Giyilebilir sağlık teknolojileri 823 pilotların sağlık kriterleri, yorgunluk ve jet lag bağlamında görev zamanı
Semazenler neden coriolis yaşamıyor? 824 limitleri, vs. sıkı biçimde izlenmekte iken, gene de büyük kazaların ol-
Obstrüktif uyku apnesi 825 ması hayret uyandırmaktadır. Adeta düşmemek (kaza yapmamak) için
Uçucularda oral-maksillofasiyal sorunlar 826 üretilmiş, sofistike teknik ve elektronik donanımlara sahip uçaklar, insan
Oruçlu pilotların riskleri 829 eliyle düşürülebilmektedir… Derneğimizin temsil ettiği ‘havacılık tıbbı’
Uçağa lazer tutulursa… 830 bilimi, bu kazalardaki insan unsurunu çok önemsemekte ve bunu azalt-
Solar Impulse-2 831 ma yönünde çalışmalar yapmaktadır.
Sivrihisar Hava Gösterileri 833
Uzayda en uzun kalma rekoru 834 Her sayımızda olduğu gibi 28. sayımızda da, dünyanın her yerinde
Havacılık kurumlarının logoları 835 meydana gelen son uçuş kazalarını toplu halde dikkatlerinize sunduk.
Uçuş kazaları 836 Bunların oluş sebepleri ve sonuçlarıyla ilgili edindiğimiz her bilgiyi ar-
Yer kazaları 842 şiv niteliğinde topluyor; fizyolojik, psikolojik veya tıbbi nedenli olanları
Haberler 843 özellikle vurguluyoruz; bazılarına da yorumlarımızı ekliyoruz…
THY ve Pegasus haberleri 851-52
THY’nin Aile Destek Timleri 853 Prof.Dr. Muzaffer Çetingüç
Gönüllü Uçuş Hekimi 854
Uçuş Dr. Köşesi (renk körlüğü, kromojen lens) 855
Bir film: Marslı 856
İki uçak: B-2, F-117 857
Bir yazar: Richard Bach 858
Mizah köşesi 859
815
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
ENGELLİ PİLOTLAR
Bedensel özürleri olan (handicapped, disabled) in- sijen, vs.) yanlarında bulundurmaları ve bir emniyet
sanların da uçma arzuları olabilir; bu engellenmek pilotu (pilot lisansı olan sağlıklı bir ebeveyn, eş veya
yerine, kişiye özel teknik dizaynlarla mümkün hale arkadaş) ile birlikte uçmaları gerekir. Bu olgulardaki
getirilmektedir. EASA gerekliliklerine göre fiziksel endişe, uçuşta tıbbi inkapasitasyona girmeleridir. En-
olarak uçağın kontrolünü bir biçimde sağlayabilen gelli kişilerin ülkelerarası uçuşlarında bazı zorluklar
kişiler pilot olabilir. Hava yarışlarına ve akrobasi olabilir, çünkü yerel kurallar değişebilmektedir.
uçuşlarına bile katılabilirler. Bir özürlü kişinin pilotaj ABD’de paraplejik pilotlar 1972 yılında Internatio-
eğitimine başlaması için öncelikle sürücü ehliyeti sa- nal Wheelchair Aviators (IWA) grubu kurmuşlardır.
hibi olması beklenir. Eğitim sürecinde, kişinin sakat- Aralarında kuadriplejik, polio sekeli, MS ve spina
lık durumuna göre limitlerini iyi bilmesi, buna göre bifida’lı kişiler bulunmaktadır. Benzeri bir kuruluş da
davranması üzerinde durulur. British Disabled Flying Association’dur.
Jessica Cox: 1983 Arizona doğumlu, elleri ve
kolları olmamasına rağmen 10 yaşında taekwondo’ya
başlamış, 4 yıl sonra siyah kuşağa erişmiş. 13 yaşında
el ve kol protezleri kullanmaktan vazgeçmiş. Otomo-
bil ehliyeti almış. Sonra havacılığa meraklanmış, pi-
lot sertifikası da almış; ayaklarının yardımıyla uçağa
her tür kumanda verebiliyor… Jessica, “Küçük bir
likör bardağı kadar azim, bira bardağı dolusu yet-
enekten iyidir” diyor.
Zihinsel ve görme engellilere uçuş izni verilmesi Şafak Pavey: 19 yaşında (1996 yılında Zürih’te)
düşünülemez; ama çoğu diğer özürler amatör hava- geçirdiği bir tren kazasından sonra sol kol ve bacağını
cılıkta pilot lisansı almakta engel olmaktan çıkarıl- kaybederek protez kullanan CHP milletvekili, bröveli
mıştır. Bacakları ampüte olanlar için tüm kontrolleri bir planör pilotudur.
elle yapılabilen, el ve kolları olmayanlar için ayakla
kontrol edilebilen modifiye uçaklarla uçuş izni veril- Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
mektedir. İşitme engelliler, tüm işitsel radyo verile-
rini digital görsel mesajlara çeviren yardımcılar kul-
lanılmak koşuluyla uçabilir. Solo uçuşlar için tıbbi
sertifikasyon koşulu vardır. Kalp hastalığı, diyabet ve
epilepsi hastaları tıbbi muayenelerde solo uçuş izni
alamazlar. Bunların gerekli tıbbi destekleri (ilaç, ok-
816
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Rus Yolcu Uçağı Mısır’da Düştü, 224 Ölü
31 Ekim 2015 sabah 06.31’de Mısır’da Şarm El- sılığını zayıflatan bir durum olarak yorumlandı.
Şeyh’den havalanan ve St. Petersburg’a giden Ancak İngiliz havacılık otoriteleri, uçağın içeri-
Rus Kogalimavia Havayolları’na ait (Metrojet) den bir bomba ile (ya bagaj bölümüne konulmuş
Airbus A-321 tipi yolcu uçağı Sina Yarımadası bir bomba, ya da uçaktaki bir intihar bombacısı)
üzerindeyken (kalkıştan 23 dakika sonra) radar- patlatılmış olabileceği ihtimalinin yüksek oldu-
dan kayboldu. 217 yolcu ile 7 mürettebattan ğunu ileri sürdüler. Uçağın bir meşrubat kutusu-
kurtulan olmadığı bildirildi. Uçağın 1997 yı- na yerleştirilmiş 1kg TNT ile patlatılmış olduğu
lında üretildiği (18,5 yaşında), 21 bin kalkış ve ihtimalini haklı çıkaracak bulgular tespit edildi.
toplam 56 bin saat uçuş gerçekleştirdiği, uçak Uçak enkazında, gövdedeki şarapnel delikleri-
bakımının Rus mühendislerce yapıldığı, kaptan nin içeriden dışarı doğru kıvrılmalar göstermesi
pilotun teknik problem nedeniyle rota değişikliği de bu yönde yorumlandı. ABD Başkanı B. Oba-
ve Kahire’ye acil iniş izni istediği öğrenildi. ma da bu görüşü destekleyen bir açıklama yaptı.
Olayın nedeni: IŞİD terör örgütünün bir kolu İstihbarat örgütleri, IŞİD militanlarının telsiz te-
olan Ensar Beyt’ül Makdis örgütü uçağı kendile- lefon konuşmalarında bu eylemi başardıklarıyla
rinin düşürdüğünü iddia etti ve uçağın vurulma ilgili sevinçli diyaloglarını yakaladı; hatta terö-
anı ile dumanlar içinde düşerken çekilmiş (net ristlerin Londra aksanlı İngilizce konuştuklarını
olmayan) video görüntülerini yayınladı. Enkazın belirtti.
20-30 km geniş bir alana yayılmış olması, uça-
ğın havada patladığı şeklinde yorumlandı. Met-
rojet şirketi de dış etken (vurulma, sabotaj) olma-
sı ihtimali yönünde kanaat bildirdi. Ancak Mısır
ve Rusya makamları bunun doğru olmadığını,
uçakta bir vurulma izi görülmediğini açıkladı.
Zaten uçağın 31 bin feet irtifada uçuyor olması,
yerden gönderilecek bir füze ile vurulması ola-
817
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Bu arada geçen Ağustos ayında Thomson Charlie Hebdo’nun edepsizliği: Fransız mi-
Havayolları’na ait 189 yolculu Londra-Şarm El- zah dergisi Charlie Heb-
Şeyh seferini yapan uçağa, inişe geçtiği sırada do, faciayla ilgili karika-
füze fırlatıldığı, isabet etmeyen füze nedeniyle türleriyle büyük tepki
büyük bir facianın atlatıldığı açıklandı. Ancak topladı. Rusya’da resmi
İngiliz yetkililer bunun terörist bir saldırı olma- kaynaklar derginin ka-
dığını, o sıralarda bölgede devam etmekte olan rikatürlerini ‘ölenlerin
askeri tatbikatla ilgili bir hata olduğunu belirtti. anısıyla alay etmek’ ola-
Mısır’da havalimanlarında güvenlik kontrollerini rak değerlendirdi. Bir
beklemek istemeyen kişilerin sadece 15-20 ster- karikatürde düşen uçak
lin (70-90 TL) rüşvet karşılığında bunu aşabildi- parçalarından kendi-
ği biliniyor. Yani bir intihar eylemcisinin uçağa ni korumaya çalışırken
çizilmiş IŞİD mensubu
bir terörist yer alıyor.
Karikatürün üzerinde ‘IŞİD: Rus Hava Kuvvet-
leri bombardımanlarını yoğunlaştırıyor’ yazı-
yor. Başka bir ‘espride’ IŞİD teröristlerinin 224
porsiyon ücretsiz yemeğe ulaşmasının tek yolu-
nun uçağı düşürmek olduğu belirtilmiş… Krem-
lin Sözcüsü Dmitriy Peskov karikatürleri ‘kabul
edilemez bir küfür’ olarak niteledi. ‘’Bunun ne
demokrasiyle ne de ifade özgürlüğüyle ilgisi
var. Bu kutsal değerlere edilmiş bir küfür’’ dedi.
(Sputniknews)
bombayla girebilmesi ya da içinde bomba bu- Olay sonrası gelişmeler: Olay Rusya tarihi-
lunan bir valizi kargoya verebilmesi sanıldığı nin en büyük uçak kazası olarak kayda geçti.
kadar zor değil. Mısır’da su ve alkolsüz içecek Rusya’da 1 günlük ulusal yas ilân edildi. Olay-
taşıyan insanlar hiçbir sorunla karşılaşmadan dan sonra Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda,
uçaklara binebiliyor. Bu da sıvı patlayıcı mad- Belçika, Rusya, Türkiye ve başka bazı ülkeler,
delerin uçağa sokulması riskini doğuruyor. Bir Sina Yarımadası üzerinden uçuş yapmayacak-
başka teori ise, bir intihar bombacısının uçağın larını ve Şarm El-Şeyh uçuşlarını iptal ettiklerini
tekerlek kısmına saklanmış ve eylemi buradan duyurdu.
yapmış olması...
İkinci pilot Sergey Trukaçev’in eşi, kalkıştan
önce eşi ile yaptığı telefon konuşmasında koca-
sının uçağın teknik durumundan şikâyet ettiğini
söyledi. Bu arada uçağın kara kutu kayıtlarında
alışılmadık garip sesler, sonra da bir patlama sesi
duyulduğu bilgileri geldi.
818
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Kısa Kısa...
İntihar Girişiminde Bulunan Bir Pilot Vaka Raporu
Pilot olma arzusundaki bir lise öğrencisi, ailesinin buna karşı çıkması üzerine yaşadıkları bir tartışmadan sonra 15 adet
Tylenol 325 mg (paracetamol) içerek intihar girişiminde bulunmuş. Hemen sonrasında pişman olup durumu ebeveyn-
lerine bildirmiş, acilen götürüldüğü hastanede gerekenler yapılmış. Tıbbi bulguları ve nörolojik muayenesi normal
çıkmış. Sevk edildiği psikiyatrist de gencin pilot olmasına engel bir psikoloji belirlememiş. Uyum Bozukluğu tanısı
koyarak Prozac 20 mg reçete etmiş ve 5 hafta süreyle kullanmasını önermiş. Bu süre sonunda ilerideki uçuş kariyerini
engellememesini de düşünerek ilacı kesmiş.
Öncesinde olmadığı gibi, sonraki dönemde de hiçbir depresif atak, intihar düşüncesi, alkol-madde kullanımı, suç ey-
lemi veya adli kovuşturma yaşamamış. Basketbol oynayan, derslerine konsantre olabilen, enerjik bir genç olarak liseyi
bitirmiş ve sivil pilot olmak üzere başvurmuş.
Havacılık tıbbı değerlendirmesi: FAA (Form 8500-8 Question P) gereği olarak, önceki intihar girişimi bağlamında psi-
kiyatrik değerlendirme istemiş. Yetkili uçuş doktoru (AME), ‘AME Guide’ doğrultusunda bir değerlendirme yaptı. Bir
pilot veya pilot adayının hiçbir şekilde sedatif ve psikotrop ilaç kullanmasına izin verilmediği ilkesinden hareketle ada-
yı Havacılık Tıbbı Merkezine (AMCD) havale etti. Pilot adayının 4 yıl önceki süisid girişimi ve 5 hafta süreyle Prozac
kullanması değerlendirildi. AME Guide’daki şu not önemli bir yorum imkânı vermekte idi: “Kişinin geçirdiği depresyon
eğer ‘minor’ nitelikte ve sonra tamamen düzelmişse, düşünce bozuklukları olmamış ve tekrarlamamışsa, 6 aydan kısa
süreli ilaç kullanılmış ve ilaç kullanmadığı süreçte de hastalık yeniden ortaya çıkmamışsa, kişinin tıbbi uygunluğu onay-
lanabilir.” Adayın çok iyi bir içgörü ve motivasyon sahibi olması, hiçbir semptom göstermemesi nedeniyle 1. Sınıf tıbbi
sertifikasyonu 1 yıllığına onaylandı (1).
1993-2002 periyodunda 3.648 ölümlü uçak kazasından 16’sının uçakla intihar olduğu belirlendi. Hepsi de solo uçuş
yapan erkek, genel havacılık pilotlarıydı (yaş ortalaması 40). CAMI Adli Tıp Toksikoloji Laboratuvarındaki inceleme
sonuçlarına göre; intihar eden pilotlardan 7’sinin kanında toksik madde saptanmamış; 4’ünde alkol, 2’sinde benzodia-
zepin, 1’inde antidepresan, 1’inde marihuana, 1’inde kokain bulunmuştu. Bu pilotlardan 7’si olay öncesi zamanlarda
intihar niyetlerini açıklamış, 5’i intihar notu bırakmış, 2’sinin daha önce de intihar girişimleri olmuştu. %46’sının ailevi
sorunları, %46’sının suç eylemleri ve %31’inin depresyon rahatsızlığı olduğu belirlenmişti (2).
Kaynaklar:
1. Hardy D. Suicide attempt. Case Rreport. The Federal Air Surgeon’s Medical Bulletin.
2010;48(1): 12-13.
2. Lewis R, et al. Aircraft assisted pilot suicide in the US 1993-2002.
Arch Suicide Re 2007;11: 149-61.
Çeviri: M.Çetingüç
Drone ile Canlı Hedefleri Vuran Pilotların Psikolojisi
Bugün ABD’de başlamış bulunan ve yakın gelecekte yaygınlaşacak olan konsepte göre, savaş pilotları artık av-
bombardıman uçağının kokpitinde oturmayacak, insansız savaş uçağını
(Unmanned Aerial Systems, Remotedly Piloted Aircraft-RPA, Drone) bin-
lerce kilometre uzaktaki bir ofiste monitör karşısında oturarak ve joy-stick
ile yöneteceklerdir. Savaşlarda pilot zayiatını sıfırlamak amacına yönelik
bu yöntem bugün de Afganistan ve Suriye’de uygulanmakta, Predator
Drone pilotları özel olarak eğitilmektedir. ve fiziksel/psikolojik stresler
yaşamadan işini yapacağı varsayılan bu pilotların beklenmedik biçimde
psikolojik bozulmalar gösterdiği raporları gelmeye başlamıştır. RPA opera-
törleri, savaşın karşılıklı sıcak dövüş atmosferi dışında, zarar görme olasılı-
ğı olmadan savunmasız insanları öldürüyor olmalarının duygusal ve bilişsel psikolojilerini yaşamaktadırlar. Bu konuda
yapılmış anket çalışmaları da, bazılarının kendilerini soğukkanlı katil telesavaşçılar (Virtual Telewarrior) olarak gördük-
lerini; uyku bozukluğu, sağlık sorunları ve ilaç kullanım artışı gösterdiklerini ortaya çıkarmıştır.
Hazırlayan: Dr. Muzaffer Çetingüç
Kaynaklar:
1. Swearingen J, Chappelo W, Goodman T, et al. Occupational health screenings of USAF remotedly piloted aircraft (drone) operators. AsMA 86th
Annual Meeting. Aerospace Medicine and Human Performance. 2015, Vol.86 (3) # 180.
2. Chappele W, Goodman T, Thompson W. Cognitive and neuropsychological predictors of elite USAF predator pilot training performance. AsMA
86th Annual Meeting. Aerospace Medicine and Human Performance. 2015, Vol.86 (3) # 181.
3. Campo J. The psychology of killing with remotedly piloted aircraft. AsMA 86th Annual Meeting. Aerospace Medicine and Human Performance.
2015. Vol.86 (3) # 183.
4. Young PA. Core mission support of intelligence, surveillance, reconnaissance personnel: healthcare and health of the telewarrior. AsMA 86th
Annual Meeting. Aerospace Medicine and Human Performance. 2015. Vol.86 (3) # 184.
819
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Teröristin Bir Anti-Kahraman Olarak Portresi
31 Ekim 2015 günü Şarm El-Şeyh’ten St. Petersburg’a mofobi ve paranoya
gitmekte olan Rus uçağı Sina yarımadası üzerinde yarattı.
IŞİD militanları tarafından uçağa yerleştirilen bir pat- 4. Malezya uçağı:
layıcının infilâk ettirilmesiyle düştü. Bu sabotaj so- 17 Temmuz 2014
nucu mürettebat ve yolcu olarak 224 insan yaşamını günü Amsterdam-Ku-
yitirdi. Ticari havayolu taşımacılığında uçağa bomba ala Lumpur seferini
veya patlayıcılar sokarak veya uçağı intihar dalışına yapan Malezya Ha-
zorlayarak yapılan terörist eylemlerinin tarihi 1933 vayollarına ait Boeing
yılına kadar gitmektedir. O zamandan bugüne 88 777 tipi uçak, ayrılıkçı
olay (56’sı ölümcül) kayıtlara geçmiştir (*). Rus güçleri (Donetzk
Hatırlatma amacıyla bunlardan en çarpıcı olan 4 ta- Cumhuriyeti) tarafın-
nesini özetleyelim: dan 33 bin feet irtifada
1: Hindistan uçağı: 23 Haziran 1985 günü Air füze atışıyla vuruldu.
India’nın Boeing 747 tipi uçağının ön kargo bölü- 280 yolcu ve 15 mü-
müne yerleştirilmiş bir bavuldaki bombanın, uçak rettebattan kurtulan olmadı. “Korkunç İgor” lâkaplı
İrlanda üzerinde 31 bin feet irtifada iken patlamasıy- Donetzk Cumhuriyeti Savunma Bakanı İgor Girkin,
la çoğu Kanadalı yolcu olmak üzere 329 kişi öldü. internet yazışmalarında önce Ukrayna askeri nakliye
Olayın faillerinin Babbar Khalsa isimli sih militanları uçağı sanılarak bir uçağın vurulduğunu bildirdi; aka-
olduğu anlaşıldı ve yargılandılar. binde bu itirafını geri çekti…
2. Lockerbie katliamı: Libya gizli servisi ajanı El IŞİD ve benzeri teröristlerin sivil halka yönelik bu tür
Megrahi, 21 Aralık 1988 günü Londra-N.York seferi- acımasız eylemlerinin siyasal, askeri, dinsel veya felsefi
ni yapan Pan-Am’a ait Boeing 747 uçağına koyduğu zeminlerde haklılığı olamaz. Bu eylemlerin yarattığı korku
bombayı İskoçya’nın Lockerbie kasabası üzerinde ile eşzamanlı ortaya çıkan nefretin uzun vadede amaçla-
infilâk ettirdi. Uçaktaki 259 ve yerdeki 11 kişi öldü. rını gerçekleştirmenin önündeki en büyük engel olacağını
Megrahi, Libya’da 10 yıl ev hapsi sonrası 2001 yılın-
da Lahey’de yargılandı, ömür boyu hapse mahkûm göremiyor olmalıdırlar. Süper güçlerin köktendinci akım-
edildi. 2010 yılında prostat kanseri olduğu ve 3 aylık ları kışkırtıp petrol ve diğer çıkarlar için sahneledikleri
ömrü kaldığı için serbest bırakıldı. Libya’ya dönü- oyunlara alet olduklarını da fark etmemektedirler...
şünde kahraman gibi karşılandı. 2012 yılında öldü. Diğer taraftan terör örgütlerinin psikoloji bilen akıl hoca-
3. İkiz kuleler olayı: 11 Eylül 2001 günü Usame ları, kimlik bunalımı yaşayan genç insanlara bir ‘misyon
Bin Ladin’in yönlendirdiği El Kaide militanları New adamı’ payesi vererek acımasız katillere dönüştürmeyi
York’taki Dünya Ticaret Merkezinin ikiz kulelerine iyi beceriyor. Bunların karmaşık ruh dünyalarını önce
intihar saldırıları yaptı. 3 bin kadar insan (227’si yol- bir kutsal ideoloji zeminine oturtarak bir nevi ‘nizama’
cu ve ekip, 17’si terörist, 2.750’si binalarda ve cad- sokuyorlar. Ölümden sonraki hayatta büyük ödüller ka-
delerde bulunan insanlar) yaşamını yitirdi. Bu saldırı zanacaklarına inandırıyorlar. Bütün dünyanın kendileri-
bütün dünyada dehşet hissi, psikolojik travma, İsla- ni hayranlıkla izlediği kahramanlar oldukları illüzyonu
yaratıyorlar. Tabii ki bunlar kendilerinin ‘anti-kahraman’
tezgâhında olduklarının farkında bile değiller...
820
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Anti-Kahraman Olmak teorilerini gerçekmiş gibi insanlara aşıladığına da
Tarihte ‘Zemzem kuyusuna işeyerek’ (Bevval-i çeh-i sık sık şahit olmaktayız. “Haçlı ruhu geliyor, din el-
Zemzem) kendini önemseten, şair ve şövalyeler gibi den gidiyor, kültürel haklarımız, iç ve dış düşmanlar,
tarihe kalacağını sanan Arap çoban, ya da M.Ö. 356 durum vahim!!!” gibi karamsar, abartılı ve sağlıksız
yılında Efes’teki Artemis tapınağını yakarak adından sloganlar en yetkili lider ve köşe yazarlarının ağız-
söz ettirmeye ve iz bırakmaya çalışan Herostratus larından döküldüğünde, naif insanlar etkileniyor.
gibi anti-kahramanlar gelip geçmiştir. Ülkemizin Toplumsal panik, histeri, depresyon ve paranoyalara
dünyaya armağan ettiği anti-kahramanlar arasında kapılıp sürü davranışları gösterebiliyorlar…
İpekçi, Papa, Hırant ve benzeri suikastların failleri Ciddi devletler ve BM, AB gibi uluslararası kuruluş-
vardır. Bunlar, üreticileri ya da aynı kafa yapısında- lar, acımasız terör eylemlerinin motivasyonlarından
ki kişiler tarafından yüceltilmiş ve maalesef bir sürü olan adaletsizlik, sömürü, işsizlik, açlık ve eğitimsiz-
genç lümpene de rol modeli olmuşlardır…
Meşhur beyitin vurguladığı gibi, sanki bu insanlar
dünyaya zarar vermeye gelmişlerdir; ölüp gittikleri
zaman da kabirdekilere azap verirler: “Ne kendi ey-
ledi rahat, ne halka verdi huzur / Yıkıldı gitti cihan-
dan, dayansın ehl-i kubur.”
Toplum içinde kendisini var edememiş, benliğini likten, çocukların rol modeli olan çizgi film karak-
kanıtlayamamış insanlar varlığını göstermenin bir terlerine kadar, toplumsal şiddeti besleyen damarları
yolu olarak (cam-çerçeve kırmak, otobüs kundakla- gözeterek tedbir almak durumundadır. Bugün sade-
mak, ATM parçalamak, kalabalıkları bombalamak, ce müeyyidelerle önlenmeye çalışılan, çözümleyici
vb. gibi) yıkıcı davranışlara yöneliyorlar. Bir olayın tedbirler alınmadığı için her an başka biçimlerde
“olumsuz kahramanı” olmak, “hiçbir şey olmaktan” (trafikte, maçlarda, vs.) görünmeye elverişli bireysel
daha iyi gibi geliyor. Birisinin Azrail’i olmanın he- şiddet olayları ve organize terör potansiyeli kapımı-
yecanında marazi tatminler ve sadistik orgazm ya- zın önündedir. Bu çok tehlikeli gidişi frenlemek için,
şayanlar var. Bunlar en azından bir süre gündeme politik psikolog ve sosyologlar daha derin analizler
oturur, olayın kahramanı olarak adından gazete ve ve çözüm önerileri getirebilir. Bu alanda bir an evvel
TV’lerde söz ettirir, ‘aferin’ diyenler olur; bazılarının devlet, üniversiteler ve STK’lar öncülüğünde bilim-
idolü haline gelir... Çağımızda bu tür sapıkça bü- sel çalışmalar, yasal düzenlemeler ve kampanyalar
yülü (!) heyecanlar yaşamak için intihar bombacısı yapılmalıdır… IŞİD ve benzeri din motifli terör ör-
bile olmayı seçen fanatik ideoloji mensupları maale- gütlerinin çarpık ideolojilerini çürütmekte en etkili
sef kurumsallaşmış durumdadır. Güçlü destekçileri, dinsel söylemleri dile getirmek (Teke Tek progra-
propaganda araçları, parasal kaynakları, bayrakları, mında) Cübbeli Ahmet Hoca’ya bırakılmış gibidir.
modern silahları olduğu için de kolayca bertaraf edi- Diyanet’ten ve İlahiyat Fakültelerimizdeki bilim
lemiyorlar. adamlarından daha gür sesler çıkması gerekirdi. Bu
Etnik ve dinsel bir mozaik görünümündeki ülkemizde sayede belki kitlesel katliam senaryolarında figüran/
bu yapının kışkırtmalarla kolayca acımasız şiddet ey- kurban olacak bazı gençlerimiz yoldan döndürülmüş
lemlerine kalkışabildiğinin örneklerini defalarca ya- olabilir…
şadık, biliyoruz. Toplumu şizofrenik, paranoid veya
histerik tepkilerden uzak tutması gereken siyasilerin (*) (http://www.aerospaceweb.org/question/planes/q0283.shtml)
ve kanaat önderlerinin hezeyan niteliğinde komplo
Hazırlayan: Prof.Dr. Muzaffer Çetingüç
Bu yazı Airkule sitesinde 12.12.2015 tarihinde yayınlanmıştır.)
821
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Kısa Kısa...
Ozon Gazı (Trioksijen)
Deniz seviyesinden itibaren havasında Ozon gazının 0.25 ppm dozu aşmaması
10-17 km (30-50 bin ft) olan istenir. 0.30 ppm üzerindeki dozlarda göz, burun,
irtifalar Troposfer olarak bö- boğaz ve bronş irritasyonu, öksürük, göğüs ağrısı ve
lümlenmiştir. Tüm meteo- nefes darlığı olur. Ayrıca baş ağrısı, karanlık adap-
rolojik olaylar (yağış, bulut, tasyonu ve akomodasyon bozukluğu ortaya çıkar.
fırtına) bu tabakada olur. Kokusuz bir gaz olan Ozon’u kabin havasından eli-
Uçuş faaliyetlerinin de çoğu mine etmek için dış hava 6000oC ısıtılmakta, filtreler
buradadır. 15-50 km arası ve katalitik konvertörler kullanılmaktadır. Tıpta derin
tabaka Stratosfer’dir. Ozon cerrahi yaraların tedavisinde ve ayrıca dezenfektan
vgiayzoınleın(m%o8rö0t-e9s0i)’ıışbınulraardınaınbuolkusnijuern. iOdzöonnüş(tOür3m), euslityrale- olarak (içme suyu arıtma tesislerinde) yararlanılmak-
oluşur. Gökyüzüne mavi rengi veren ozon’dur; zaten tadır. İşlev sonrası kalıntı bırakmadan oksijene dö-
sıvı halde iken lacivert renktedir. Kuzey yarıkürede nüşmesi büyük avantajdır. Hava kirliliği yüzünden
kış aylarında 40 bin feet üstü irtifalarda ozon kon- artık Ozon gazı yere yakın irtifalarda da bulunmakta;
santrasyonu yükselir. Kutup bölgelerinde ise merkez- bunun solunmasıyla akciğer kanseri olgularında artış
kaç kuvvet olmaması yüzünden atmosfer daha ince görülmektedir.
olduğundan 20 bin ft irtifada da ozon miktarı fazla- Her ne kadar bugünün ticari havayolu uçakları ozon
dır. gazının yoğun olduğu stratosfer irtifalarına çıkmasa-
Ozon düzeyinin 0.12 ppm’i aşması sağlık için zararlı lar da, yakın gelecekte Concorde benzeri uçakların
kabul edilir. Havacılık yönergelerine göre ise kabin ve uzay turizmi amacıyla yapılacak uçuşlarda süper-
sonik hava araçlarının bu irtifalara çıkacağı ve ozon
ile daha fazla uğraşılacağı beklenmektedir.
Hazırlayan: M.Çetingüç
822
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Kısa Kısa...
GİYİLEBİLİR SAĞLIK
TEKNOLOJİLERİ
Akıllı saat, egzersiz bilekliği, kan ölçer
gibi vücuda takılabilen, giyilebilen, kıya-
fet veya aksesuarların bir parçası olabilen
elektronik aygıtlara genel olarak ‘giyile-
bilir teknolojiler’ denmekte. Piyasadaki
akıllı mobil telefonlar hareketleri takip
edebilen, tıbbi ölçüm yapabilen ve tıbbi
bilgileri kaydedebilen gelişmiş sensörlere
ve güçlü işlemcilere sahip bulunmaktadır.
Giyilebilir teknolojiler ve akıllı telefonlar-
daki sağlık uygulamaları, kullanıcılarının
sağlık durumunun ve egzersiz (fitness) fa-
aliyetlerinin takip edilebilmesine olanak
vermektedir. Akıllı mobil telefonlarda yer
alan sağlık uygulamaları sayesinde giyile-
bilir teknoloji cihazlarından gelen kullanı-
cının kalp atış hızı, yaktığı kalori, kan basıncı (tansiyon), vücut ısısı, kandaki şeker miktarı, uyku düzeni,
kandaki oksijen miktarı gibi tüm sağlık bilgileri tek bir merkezde toplamaktadır. Bu sağlık uygulamaları
anlık yaşam takibinin haricinde özel-
likle düzenli ilaç kullananlara ilaç
alım zamanı hakkında hatırlatmalar
yapmaktadır. Toplanan sağlık verile-
rinin kullanıcının doktoru tarafından
sürekli takip edilmesini de sağlamak-
ta. Kronik hastaların önemli tıbbi öl-
çüm verileri her an her yerden 7/24
uzaktan takip edilmekte, kayıt altına
alınmaktadır. Böylece, hekimler has-
talarının kan şekerini, tansiyonunu ve
bunun gibi daha birçok verisini sağlık
uygulamaları ve giyilebilir teknolojiler
sayesinde takip edip buna göre erken
müdahalede bulunma fırsatını elde
edebilmektedirler. Kısacası giyilebilir teknolojiler ve akıllı mobil
telefonlardaki sağlık uygulamaları sayesinde kullanıcıların sağlık
değerleri ölçülüyor ve bu veriler kayıt altına alınmakta, tedavi ve
takip amaçlı kullanılmakta. Vücudun Sesi (Voice of Body) olarak
isimlendireceğimiz giyilebilir teknoloji destekli akıllı mobil tele-
fonlarda yer alan sağlık uygulamaları ve platformları…
(Anket çalışması sunu metni)
Hazırlayan: Prof. Dr. Süphan NASIR
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi (İşletme Fak.) Üretim Yönetimi ve Pazarlama
ABD Başkanı.
823
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Bir Deneme: Semazenler Neden Coriolis Yaşamıyor?
Havacılıkta uçağın ‘kaide Buz dansçılarının (ice skaters)
dönüşü’ gibi uzun süreli çoğu sağlak olduğu için CCW
açısal hareketleri sırasın- döner; ama CW dönen sağlak-
de pilotun (öne, arkaya lar da vardır. Solaklar sağa (CW)
veya yana) keskin baş dönerler. Sağlaklar kendi dikey
hareketi yapması coriolis eksenlerinde dönüş sırasında sol
illüzyonu yaratır. Keza ayaklarını merkeze alır ve do-
askeri pilotlar vril hareke- layısıyla sola (CCW) dönerler;
tinden çıkarken ters vrile insanların %90’ı sağlak olduğu
girmiş gibi his yanılgıla- için de sufi dönüşlerinin çoğu-
rına düşer ve uçağı kur- nun sola olmasının nedeni de
tarmak için verdiği yan- bu olabilir. Ama neredeyse tüm
lış kumandalar sonucu sağlak balerinler CW döner.
çakılır (greveyard spin). Baletlerin de çoğu CW döner
Vestibüler etki bağlamın- ama CCW dönenler de vardır ve
da benzer mekanizma oransal olarak kadınlardan fazladır. Solak olup CW dönenler de
ile, dönerek dans eden insanlarda aniden dönüş hareketini dur- çoktur. Bunun nedeni, belki klasik bale eğitmenlerinin sahnede
durmaları sırasında kuramsal olarak vertigo yaşantıları olmalıdır; farklı yönde dönen balerinlerin seyir zevkini olumsuz etkileye-
ama dansçılar nedense vertigoya girmemektedir. Semazenler de ceği kaygısıyla, erken yaş eğitiminde öğrencilere CW dönüşü
uzun süreli dönüşleri sonrasında durduklarında denge bozuklu- dayatmalarıyla ilgili olabilir.
ğu göstermedikleri-
ne göre, bin yıllık Dönüşün Sürati: Buz dansçıları ve balerinlerin çok süratli
uygulama ve içgü-
düsel yollarla cori- dönüş yapıyor olmaları ve her 3600 dönüşte çok kısa süreyle
olis illüzyonundan
kurtulmanın yolu- başlarını duraklatmaları, belki endolenfe ters bir akış hareketi
nu bulmuş olabilir-
ler… kazandırmıyor, dolayısıyla endolenf sabit kalıyor olabilir. (Çay
Semazenler çoğun-
lukla saatin tersi servisi yapan garsonlar, tepe-
yönünde (Counter clock wise-CCW) dönerler; ilginçtir ki, G kuv-
vetleri ve vertigo simulasyonu amacıyla kullanılan insan santri- sinden tuttukları askıyı hızla
füjü ve Gyro eğitim cihazları da CCW dönüş yapar. Acaba bu bir
ipucu mudur? Bizim hipotezimiz; “saat yönünün tersi dönüşlerin havada döndürdüklerinde çay
daha az vestibüler uyaran (rahatsızlık) yaratıyor olabileceği; bu
nedenle de insanların CCW dönüşleri tercih ettikleridir. Ayrıca bardakları devrilmez, çaylar
başı dönüş yönüne yatırmak da coriolis etkisini azaltıyor olabi-
lir…” dökülmez.)
(1991 yılında ABD Hava K. Havacılık Tıbbı Okulu (USAFSAM)
havacılık fizyoloğu Dr. Kent Gillingham’ın bu hipotezimize pek Dönüşte baş eğme: Sufiler
ilgi göstermediğini itiraf edelim. Ayrıca hipotezimizi kanıtlaya-
madığımızı, bu sorunun yanıtını bizim de bilmediğimizi ve bura- dönüş sırasında genellikle
da yazdıklarımızın bir spekülasyon veya beyin jimnastiği niteli-
ğinde olduğunu da baştan söyleyelim.) başlarını bir tarafa yatırırlar.
Dönerek sema benzeri tasavvufî /dinsel etkinlik sergileyen sufiler
(whirling dervishes) sadece mevleviler değildir. Başka bazı orta (Mısırlı sufiler yatırmazlar.)
ve uzak doğu kültürlerinde de dönerek dans etme, gerek sembo-
lik anlamı ve gerekse zihni boşaltma veya esriklik hissi yaratma Dönüş başladıktan sonraki 20
gibi etkileri yüzünden bin yıldır uygulanmakta olan ritüellerdir.
Dönme hareketini, balerinler, dansçılar ve jimnastikçiler de bol sn. içinde endolenf akımı sa-
bol kullanırlar. Dönme hareketinin bitiminde yani durdukları sı-
rada dengesizlik göstermemeleri ilginçtir. Halbuki çocuklar oyun bitleneceği (duracağı) için baş
amacıyla kendi etrafında bir süre dönüp aniden durdukları anda
dengelerini kaybeder ve bir tarafa savrulurlar. (Bazı çocuklar için dönmesi veya dengesizlik his-
bu çok eğlencelidir, bazılarında nahoş hisler ve bulantı yaratır…)
sedilmez; bu biçimde yarım
Dönüşün Yönü: Sufilerin çoğu saat yönünün tersine (CCW)
saat de dönülse sorun olmaz. Problem, dönüşün durması anında
döner; ama sağ ayaklarını merkez alıp saat yönünde, yani sağa
(CW) dönenler de vardır. (Bunlar belki de solaktırlar.) Çin kültü- endolenfin inertia kuvvetiyle ters tarafa doğru hareketlenerek or-
ründe CCW dönüşün (Yin etkisiyle) iç dünyaya yolculuğu kolay-
laştırdığına inanılır. Bu bilginin nöropsikolojik gerçekliği varsa, yantasyonun kaybı olasılığıdır. Ama hem sufilerde hem de dans-
sufilerin dönüş yönünün; vestibüler illüzyonu azaltmakla değil,
transandansı arttırmadaki etkisiyle ilgili olabileceği söylenebilir. çılarda durma anında bir dengesizlik görülmemesinin fizyolojik
açıklaması nedir? Muhtemel yanıtlar şunlar olabilir:
1.Semazenlerin aniden değil, dönmeyi yavaşlatarak durmaları,
endolenf akışını yavaşlatıyor ve dengeye gelmesine zaman ka-
zandırıyor olabilir.
2.Dönüş sırasında başı yana yatırıp dönüş bitiminde başı dik du-
ruma getirmeleri ve selâm vermek için başlarını öne eğmeleri;
etkilenen yarım daire kanallarının eksenlerini değiştirmek (dönüş
eksenindeki yarım daire kanalı endolenfinin devre dışı bırakıl-
ması) coriolis’e karşı bir tolerans kazandırıyor olabilir (ama bu
sertçe yapılırsa coriolis’i arttırabilir.).
3.Aylar ve yıllar süren dönme eğitimlerinin bir duyarsızlaşma ve
alışkanlık yaratıyor olması da en akla yakın gelen olasılıklardan
biridir.
Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
824
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
OBSTRÜKTİF UYKU APNESİ SENDROMU
(OSAS) ve UÇUŞ SERTİFİKASYONU
2008 Şubatında bir gündüz Tedavi Yaklaşımları
uçuşu esnasında 40 yolcu ve
3 mürettebatlı bir ticari ha- Tanı konulduktan sonra mümkün olduğunca kısa sürede tedaviye baş-
vayolu uçağında kaptan ve lanmalıdır. Tedavide cerrahiden önce tıbbi tedavi denenmelidir. Bunlar
yardımcı pilotun aynı anda arasında uyku pozisyon değişiklikleri, uyku ortamı iyileştirmeleri (yatak,
uyuyor olması nedeniyle karanlık ve ısı ayarlamaları), alkol kısıtlaması ve kilo verme faydalı olabi-
ineceği havalimanını geçtiği lecek önlemlerdir. Alt çeneyi öne doğru ilerleten ve hava yolu açıklığını
rapor edilmiştir. Söz konusu artıran diş protezlerinin %75 oranında yarar sağladığı bildirilmiştir.
uçuşta pilot uyandıktan sonra CPAP (devamlı pozitif basınçlı solunum) cihazı:
havalimanına dönülmüş ve -Her seviyedeki OSAS için en iyi çözümdür,
emniyetli fakat vaktinden geç -Uykuda dokuları açık tutmada hava basıncı kullanmaktadır,
bir iniş gerçekleştirilmiştir. -Uykusuzluğu azaltır,
Daha sonra yapılan araştır- -Bilişsel işlev test başarısını artırır.
malarda kaptan pilotun tanı
konmamış bir OSAS hastası İlaç Tedavisi:
olduğu belirlenmiştir.
OSAS, larinks bölgesinde üst hava yollarını ve boğazın arka bölümünü Nazal steroid spreyler etkilidir. Faydalı olabilecek diğer ilaçlar arasında
etkilemektedir. Bu alan normalde solunum sırasında havanın geçişine medroksiprogesteron, asetozolamid ve teofilin bulunmaktadır.
müsaade edecek şekilde çevredeki kaslar tarafından açık tutulmakta- Cerrahi tedavi: Tıbbi tedaviden fayda görülememesi durumunda tercih
dır. Kişi uykuya daldığında bu kaslar gevşemektedir ve açık kalan alan edilmelidir.
azalmaktadır. Özellikle bazı kişilerde bu alan o kadar küçülmektedir ki -Nazal havayolu cerrahisi,
solunum sıkıntısı, hatta kanın az oksijenlenmesi ortaya çıkabilmektedir. -Damak implantları,
Bu bir çeşit boğulmaya yol açmakta ve kişi farkında olmadan normal -Uvulopalatofaringeoplasti,
uykusundan uyanmaktadır. Bu uyanmalar sonucu kaliteli bir uyku ala- -Dil küçültme operasyonu,
mayan kişi oldukça yorgun uyanmaktadır. Etkilenen kişiler genelde kilo -Genioglossus ilerletmesi operasyonları tercih edilebilmektedir.
fazlası olan, solunum
yollarında daha fazla OSAS ve Sivil Havacılık Muayeneleri
yağ dokusu depo et-
miş, yumuşak damak JAR FCL-3.160/g - OSAS başlangıç muayenesine göre, “Uyku apnesi
ve dilleri ortalamadan sendromu tatmin edici şekilde tedavi edilmemiş olan başvuru sahipleri
büyük boyutta olan ki-
şilerdir. ‘Uygun Değil’ olarak değerlendi-
OSAS aşırı gündüz rilir.”
uyuklamaları, kişilik Bölüm 2 [6.5]’de ise, “Gece uyku-
değişiklikleri, kalp sunun kronik olarak bozulması ve
ritim bozuklukları, hipoksemi aşırı gündüz sersemliği
kalp krizi, inme, hipertansiyon rahatsızlıklarının yanında bellek, dikkat, yapabilir. Bu da [uykusu sirka-
plânlama ve problem çözme gibi bilişsel bozukluklara da yol açma po- dien ritim kesilmeleri nedeniyle
tansiyeli bakımından dikkatli olunması gereken bir rahatsızlıktır. zaten bozuk olan] pilotun yersiz
Tanı, uyku laboratuvarlarında yapılan polisomnografi testi ile konul- ve dinlenme sağlamayan gündüz
maktadır. Uçuş sertifikasyonu ve tedavinin izlenmesinde Multiple Sleep uykularına yönelmesine yol aça-
Latency Test (MSLT) ve Maintenance of Wakefullness Test (MWT) yön- rak güvenliği belirgin derecede
temleri etkili olarak kullanılabilir. Tedavide obezite kontrolü, alkol kısıt- tehlikeye sokar” ifadesi yer almaktadır.
lanması, uykuda vücut pozisyon değişiklikleri önerilmekte ve bazı ilaçlar Uyku apnesi sendromu yavaş gelişir ve hasta tarafından gayet iyi tanım-
(benzodiazepinler, narkotikler, barbutiratlar, vs.) verilmektedir. Devamlı lanabilir. Rahat bir ortamda sağlanan bir uykuyla da düzelmeyen her
pozitif basınçlı solunum (Continuous Positive Airway Pressure: CPAP) türlü aşırı uykulu olma halinde OSAS düşünülmelidir. İncelemeler, respi-
yöntemi ile birçok vakada olumlu tedavi yanıtları alınmıştır. ratuar araştırmaları ve uyku kayıtlarını da kapsamalıdır. Bu durum tedavi
edilebilir; ancak, iyileşme ve tedavinin tüm yönlerinin AMS tarafından
Uçuşla İlgili Problemler incelenmesi tamamlanıncaya kadar havacının ‘uygun değil’ olarak de-
ğerlendirilmesini gerektirir” ilkesine göre işlem yapılmalıdır.
OSAS, pilotlar ve uçuş müretteba-
tı için önemli bir risk oluşturabilir. Hazırlayan: Dr. Savaş İLBASMIŞ. Hava ve Uzay Hekimliği Uzmanı
Hafif ve orta derecedeki bir OSAS’ın (USAEM, Eskişehir)
yaklaşık %0.06 ile 0.08 civarında- Kaynaklar:
ki kan alkol seviyesine eşdeğer bir 1. Fact Sheet – Sleep Apnea in Aviation, https://www.faa.gov/
performans kaybı yapabileceği gös- news/fact_sheets/news_story.cfm?newsId=18156
terilmiştir. Bunlara ilaveten saat dili- 2. Obstructive Sleep Apnea, J.R. Brown Medical Facts for Pİlots
mi geçişleri (jet lag) ve uçuş sonrası FAA Publication No. AM-400-10/1
alkol tüketimi eklenirse durum daha
da vahim bir hal alabilmektedir.
Tedavi edilmeyen OSAS genellikle
özel bir tıbbi sertifikasyon gerektiren
ve çoğu zaman uçuştan elenmeye
neden olan bir rahatsızlıktır. Yetkili
uçuş tabipleri (AME), kaliteli bir uy-
kuyu bozan ve bu nedenle uçuş em-
niyet riski oluşturan OSAS ve diğer
uykusuzluk nedeni olabilen rahatsızlıklar (huzursuz bacak sendromu,
nöromusküler bağ doku hastalıkları, vs.) konusunda uyanık olmalıdırlar.
825
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
UÇUCULARDA Diş Çekimi
ORAL - MAKSİLLOFASİYAL
PROBLEMLER VE TEDAVİLERİ Diş çekimi endikasyonları çok çeşitli olmakla birlikte; sık-
lıkla restore edilemeyecek derecede harap olmuş dişler,
Günümüzde hava yolu ile seyahatin giderek yaygınlaş- periapikal lezyonlu dişler, periodontal hastalık ya da trav-
ması sonucu pilot, mürettebat ve yolcu sayısındaki artış ma nedeniyle kemik desteğini kaybetmiş dişler ve gömü-
nedeniyle maksillofasiyal ve oral bölge rahatsızlıkları ilgili lü kalmış dişler ağız ortamından uzaklaştırılır. İlginç olan
farkındalık oluşturulması ve yaşanabilecek problemlere durum ise yapılan araştırmalarda, endikasyonu olmadığı
yönelik önlem alınması önem kazanmaktadır. Özellikle halde diş çektirme oranının pilotlarda oldukça yüksek ol-
son zamanlarda popüler hale gelen sağlık turizmi, uçuş ile duğudur. Genellikle uçuş sırasında yaşanan ağrıya sebep
ilgili dental problemler ve tedavi yöntemleri konusunda olan etkenin klinik koşullarda tespit edilememesinin, ha-
eğitimli hekim ihtiyacını da arttırmaktadır. vacılık tıbbına aşina olmayan hekimlerce bir nevi deneme
yanılma yöntemi kullanılarak şüpheli görülen dişlerin çe-
Çene Kemiğinde Diş Kökenli İnflamasyona Bağlı kimine karar vermesi ile sonuçlandığı belirtilmektedir. Diş
Barodontalji ve Parestezi çekimi endikasyonu ile birlikte, çekim sonrası dönemin
değerlendirilmesi de uçucular için büyük önem taşır.
Uçuş sırasında olu- Çekim sonrası erken dönemde intraoral basınç değişiklik-
şabilecek ani ba- leri, çekim bölgesinde meydana gelen iyileşme sürecini
sınç değişiklikleri olumsuz yönde etkilemektedir. Diş çekimi ya da oral cer-
sonucunda oral ve rahi sonrası erken dönemde uçuş sırasında yaşanan ba-
maksillofasiyal böl- sınç değişiklikleri, pıhtının çekim bölgesinden uzaklaşarak
gede en sık ortaya ağız içi şiddetli kanamalara neden olabilmektedir. Ayrıca
çıkan problemlerin barometrik değişiklilere bağlı operasyon bölgesinde am-
başında barodon- fizem meydana gelme ihtimali de mevcuttur. Bunun ya-
talji gelmektedir. nında uçucunun normal fonksiyonlarını yerine getirmede
Uçuş haricinde yaşadığı güçlük, beslenme kalitesinin düşmesi, akıcı ve
asemptomatik olan anlaşılır konuşmanın engellenmesi de uçuş güvenliğini
bir dişte, baromet- olumsuz etkileyecek faktörler arasındadır. Bu nedenle diş
rik basınç değişikliklerine bağlı olarak meydana gelen ağ- çekimi sonrası işlem sırasında herhangi bir komplikasyon
rıya barodontalji denir. Bu durum, mevcut subklinik ağız- gelişmemiş ise 24-72 saat boyunca uçuşun kısıtlanması
diş hastalığının barometrik basınç değişikliğiyle birlikte önerilmektedir. Bu sürenin belirlenmesi sırasında posto-
birden ortaya çıkması şeklinde görülmektedir. peratif semptomların ortadan kalkması, pıhtının stabilizas-
Uçuş sırasında başlayan ağrıların %29,6’sı yeni dolgu son- yonu ve eğer reçete edildiyse ilaç kullanımının süresi göz
rasında; %18,5’i sinüzitte (barosinüzit) ve %18,5’i dişin önünde bulundurulmalıdır.
ya da çene kemiğinin iltihaplarında ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca, diş sıkma ya da diş gıcırdatma gibi normal dışı Ayrıca üst çene posterior bölgede yapılacak çekimler ön-
alışkanlıklar çene kistlerine, kök kırıklarına ya da dişeti cesinde dişlerin maksiller sinüs ile ilişkisi iyi belirlenme-
hastalıklarına sebep olabileceği için, ikincil biçimde ba- li, çekim sonrasında mutlaka maksiller sinüs perforasyon
rodontalji yaratabilir. Uçuş sırasında 6 bin ft’e kadar irtifa- kontrolü yapılmalıdır. Perforasyon meydana gelmemiş
larda barodontaljiye rastlanmazken, genellikle 7 bin ft ve olsa dahi, çekim soketi sinüs boşluğundan sinüs mukoza-
üzeri irtifada görüldüğü bildirilmiştir. Meydana gelen ağrı, sı ile ayrılıyorsa, uçuş sırasında meydana gelebilecek ani
vertigo ve inkapasitasyona neden olarak uçuş güvenliği- basınç değişiklikleri perforasyona neden olabilir. Meyda-
ni tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilmekte ve hipobarik na gelebilecek maksiller sinüs açıklıkları oroantral fistül
çember eğitimlerinin ve uçuşların yarıda kesilmesine ne- oluşumuna neden olması sebebiyle çekim soketi mutlaka
den olabilmektedir. primer olarak kapatılmalıdır. Bu durumda FAA, uçuş sı-
Barodontaljiye sebep olan dişin normal klinik koşulların- rasında sinüs içerisinde gelişen negatif basınca bağlı ola-
da barometrik basınç değişikliği simüle edilemediğinden, rak ağrı, mükozal ayrılma ve şiddetli kanamalar meydana
saptanması çok zor olabilmektedir. Bu yüzden de ağızda gelebileceğinden dolayı, sinüs mukozasında iyileşme ger-
şüpheli görülen tüm dişler incelenmeli ve gerekliyse te-
davi edilmelidir. Ancak basınç değişikliğine bağlı ortaya
çıkan sinüzit ağrıları da barodontaljiyle karıştırılabilmek-
tedir. Yansıyan ağrılar iyi değerlendirilmeli, basınç deği-
şikliğine bağlı ortaya çıkan baş ve yüz bölgesindeki sinüs
barotravmalarının barodontalji ile ayırıcı tanısı mutlaka
yapılmalıdır. Uçucuların yılda 1 kez tam çene radyogra-
filerinin alınması ve her türlü ağız-diş ve çene hastalığına
karşı takip ve kontrol edilmesi, barodontaljinin önlenmesi
için gereklidir.
826
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
çekleşinceye dek uçucunun yer hizmetlerinde görev yap- rafonksiyonel alışkanlıklar mutlaka değerlendirilmelidir.
masını uygun görmüştür. Dişin kaybedilmesini takiben meydana gelen kemikteki
rezorbsiyondan dolayı alt çenede inferior alveolar sinir,
Odontojenik Kistler üst çenede ise maksiller sinüs boşlukları veya burun taba-
nı ile arasında yeterli kemik mesafesi kalmayabilmektedir.
Uçuş sırasında meydana gelen ağrılar, bazen farkında İmplantın yerleştirileceği yeterli kemik kalınlığı ve/veya
olunmayan birçok oral patolojinin habercisi olup, erken kemik boyu olmadığı durumlarda ise ileri cerrahi işlemler
teşhis edilmesinde önemli rol oynayabilmektedir. Fakat ile implant yapılacak bölgenin hazırlanması gerekmekte-
oral patolojiler her zaman uçuş sırasında ağrı ile karşımı- dir. En sık karşılaşılan durum, üst çenede posterior bölge-
za çıkmayabilirler. Lezyonlar irtifaya bağlı çok daha hız- de kemik yetersizlikleri ile birlikte maksiller sinüsün pnö-
lı ekspanse olarak inferior alveolar sinir pareztezisi gibi matize olması sonucu kemik yüksekliğinin azalmasıdır; bu
santral veya periferal sinir hasarına bağlı çeşitli nörolojik durumda genellikle kemik grefti kullanılarak sinüs yükselt-
semptomlara neden olabilmektedir. Ani basınç değişikleri, me amacıyla kemik boyunun arttırılması işlemi uygulanır.
kapiller kollapsa neden olarak oksijen iletimine engel olur Maksiller sinüsün yükseltilmesi sonrası ani basınç değişik-
ve sinir iletimi bloke olur. Deneysel çalışmalar, bu komp- likleri kaynaklı yaşanabilecek barosinüzit, işlemin başarı-
resyon ne kadar uzun sürerse parestezide geri dönüşün o sını olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca ani basınç de-
kadar geç olacağını göstermektedir. Hatta uçuşa bağlı ola- ğişikliklerine bağlı maksiller sinüste meydana gelebilecek
rak yüksek varyolu tırmanmalarda kist ekspansiyonunun negatif basınç, ogmentasyon sonrası mukozal ödem ve ağ-
daha hızlı olacağı bildirilmiştir. rıya neden olarak uçuş güvenliğini tehdit edecek boyutla-
ra ulaşabilir. ABD Yönergeleri, uçucularda dental implant
Olgu Sunumu cerrahisi sonrası 10 gün, greft- membran yerleştirilmesini
takiben 7-14 gün uçuş men gerektirmektedir.
38 yaşında erkek
pilot; uçuş sıra- Bruksizm
sında sağ alt du-
dağında pares- Masseter ve diğer çene kaslarının ritmik kasılmaları sonu-
tezi şikâyetiyle cu dişlerin sıkılması ya da gıcırdatılması şeklinde oluşan,
başvurmuştur. gece ve/veya gündüz meydana gelen habitüel ve sık gö-
Ağız içi mua- rülen bir fenomendir. En fazla 30-60 yaşlar arasında ve
yenesinde bu eğitimli kişilerde görülen Bruksizmin en sık görülen klinik
duruma sebep belirtisi dişlerin aşınmasıdır. Ancak kronik bruksizm, dişi
olabilecek herhangi bir durum saptanamamıştır. Yapılan destekleyen dokulara ve çene eklemine de hasar verebilir.
radyolojik incelemede simfiz bölgesinde 44 - 33 no’lu diş- Bu nedenle bruksizmin uzun dönem etkileri, dişlerin yer
lerin apikalleri boyunca seyreden, sağ mental forameni ve ve şekil değiştirmesi, aşırı diş sallanması, çene ekleminin
mental siniri içine alan 6 cm ve 5 cm çapında 2 adet kist disfonksiyonu ve buna eşlik edebilen özellikle de sabahla-
tespit edilmiştir. Cerrahi olarak kistlerin total eksizyonu ve rı görülen baş ağrısı ve yüz kaslarının ağrısıdır.
ilgili dişlerin endodontik tedavisi gerçekleştirilmiştir. Yara Stres düzeyleri ve kişilik özellikleri, bazı hastalıklarda baş-
iyileşmesini takiben hasta bir daha uçuş sırasında herhan- latıcı, altta yatan ve devamlılık sağlayan faktörler olarak
gi bir semptom yaşamadığını belirtmiştir. değerlendirilir. Stresi tamponlayan özelliklerden en belir-
gin olanları A tipi, kontrollü kişilik, dayanıklılık ve başa
Pilotlarda Dental İmplant Tedavisi çıkabilme yeteneğidir ve bu özellikler stresin görünür et-
kilerini azaltabilmektedir. Çalışma ortamı özel bir çevre
Ağız içinde kaybedilmiş dişlerin rehabilitasyonunda yaratır ve burada stres ve kişilik performansta büyük rol
dental implant tedavileri oldukça yaygın hale gelmiştir. oynar. Bu yüzden, işle ilgili belirsizlikler, çatışmalar ve iş
Çene kemiğine doğrudan yerleştirilen dental implantla- yükü ile işin gereklilikleri dışında ortaya çıkan ani iş yükü
rın avantajı sabit diş protezlerine olanak sağlamasıdır ki, artışları stres ile bağlantılıdır.
bu durum fonasyon, çiğneme sorunlarına bağlı beslenme Ordu çalışanları, görevlerinin gereği olan kronik stres ya-
bozuklukları ve psikolojik etkiler sebebiyle göz önüne alı- nında fiziksel sağlık sorunları da yaşarlar. Özellikle de as-
narak Alman Hava Kuvvetleri pilotlarında zorunlu hale keri uçuş ekibi, barış zamanında bile sürekli olarak sterse
getirilmiştir. Diş kayıpları ve ağrı, performans azalması, maruz kaldıkları için bazı dental patolojilerine karşı daha
çiğneme sorunlarına bağlı beslenme bozukluklarına yol hassastırlar. Barometrik basınç değişiklikleriyle oluşan
açması yüzünden uçuş inkapasitasyonu ile sonuçlanabile- diş ağrısı ve yüksek irtifa koşullarında oluşabilecek diş
ceğinden oldukça önem verilen bir konudur. Uçucularda kırılmalarının yanı sıra, genel popülasyona kıyasla askeri
implant cerrahisi sırasında uygulanması gereken prosedür pilotlarda daha fazla periodontal hastalık gözlenir. Gold-
ve implant yerleştirme kriterleri, tüm dünyadaki uçucular hush ve ark, 2. Dünya Savaşı döneminde savaş pilotlarının
için standardize edilmiştir (Basics of Aeromedical Dental %60-70’inde bruksizm olduğunu belirtmiştir.
Implants Standards). Bu kriterlerde temel olarak; fiksas- Zadik ve ark. yaptığı çalışmada, pilotlarda, pilot olma-
yon, röntgen tetkikleri, müköz membran-dişeti uyumu, yanlara göre belirgin şekilde daha fazla bruksizm olduğu
oklüzyon-kapanış uyumu ve artikülasyon-karşıt çenelerin görülmüştür (sırasıyla %69 ve %27). Çevresel zorlanma-
birbirleriyle uyumu ele alınmıştır. Bununla birlikte kemik lar ve kişinin bunlarla başa çıkabilme yeteneği arasındaki
içi dental implantların başarısı için ağız hijyeni, mevcut
çene kemiğinin boyutları, tütün alışkanlıkları, implant ya-
pımı sırasındaki çene kemiği kalitesi ve bruksizm gibi pa-
827
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
ilişki olan stres, istenmeyen fiziksel sonuçlarla bağlantılı- ve yüksek irtifada termal büzülme göstermesi, korozyon
dır. Düzensiz vardiyalı çalışma koşulları gibi meslek ya- sonucu civa salınımı yapması nedeniyle tercih edilmeme-
şantıları da bruksizmi arttırabilir. Pilot olmayan kişilerde si daha uygundur. Bunun yerine diş dokusu ile arasında
bile %27 oranında bruksizm görüldüğünden, askeri ortam kimyasal bağlantısının olması, böylece dentin tubullerinin
özellikle de askeri havacılık, dental hastalıklarla ilişki- obstrüksiyonunun gerçekleşmesi, düşük termal genleşme
lendirilebilecek diğer bir patojen olduğu söylenebilir. Bu özelliği göstermesi ve korozyona uğramaması nedeniyle
genç popülasyondaki hızlı diş aşınması, dental ve psikolo- kompozit resin dolgu malzemelerinin kullanımı öneril-
jik koruyucu önlemler alınması gerektiğini göstermektedir. mektedir.
Botulinum Toksin Enjeksiyonları Endodontik tedavi bitinceye kadar kanal için uçuş yapıl-
maması gerekmektedir; kanal dolgusunu takiben ise uygu-
Bruksizmde yeni bir tedavi seçeneği olarak botulinum tok- lanan lokal anestetikler nedeniyle 24 saat uçuş yasaklanır.
sini enjeksiyoları ile mandibulayı açan (m. temporalis) ve İnley/onley ya da kron restorasyonların sementasyonu da
kapatan (m. tasseter, m. pterygoideus medialis-lateralis) tedavi başarısının ömrü için oldukça önemlidir. Yapılan
kaslar arasındaki ilişki düzenlenip aynı zamanda T.M.E. araştırmalarda uçuş sırasında çinko fosfat ya da cam iyo-
kinetiğini normal düzeye getirmektir. Botulinum toksini nomer simanlarda mikroçatlaklar oluştuğunu bu nedenle
enjeksiyonları, gülüş tasarımı olgularında gummy smile’ın restorasyonların uçuş sırasında gevşeyebildiği ya da ta-
maskelenmesi gibi estetik amaçlı uygulamaların dışında; mamen çıkabileceğini bildirmişlerdir. Bu yüzden resin si-
fokal distoniler, hipertrofiler, parafonksiyonlar, tükrük bez- manların kullanımı önerilmektedir.
leriyle ilgili malfonksiyonlar (Frey sendromu, hipersalivas- Kronik stres ve düzensiz çalışma saatlerine bağlı oluşan
yon ) ve ortognatik cerrahi sonrası m. geniohyoidus’un fizyolojik cevabın tükürük içeriği ve akış hızını etkilediği
inaktive edilmesi için de kullanılabilmektedir. belirtilmektedir. Oral mukoza sağlığı için uçuş sırasında
FAA standartlarına göre, tıbbi ve estetik koşulların ge- uygun hidrasyon seviyesi oldukça önemlidir. Yüksek irtifa
rektirdiği durumlarda botulinum toksini enjeksiyonlarına ve düşük basınç şartları, sürekli kuru kompress havanın
imkân tanınabilmekte ve enjeksiyondan 72 saat sonra kişi solunması ve uçuş sırasında yaşanan sıvı kaybı, uçucular-
görevine dönebilmektedir. Uçuş emniyeti açısından göre- da ağız kuruluğu yaşanmasını daha belirgin hale getirmek-
tedir. Uzun süreli ağız kuruluğu potansiyel periyodontal
ve dönüş kararı uçuş doktorunun yetkisindedir. hastalıklara ve diş çürüklerine yol açması nedeniyle uçu-
culara uçuş sırasında sıvı alımının artırılması önerilebilir.
Diş Hekimliği Tedavilerinde Alınabilecek Daha şiddetli durumlarda ise yapay tükürük kullanımı tav-
Önlemler ve Tedavi Protokolleri siye edilmelidir.
Uçucuların ilaç kullanımının ‘’JAR-FCL 3 Section 2, IEM
Uçucularda oral ve maksillofasiyal bölgede yaşanabilecek A,B & C’’ ve ‘JAA Sivil Havacılık Tıbbı El Kitabı / İlaç Kul-
sorunlarda erken teşhis ve bu sorunlara karşı alınabilecek lanımı’’ kaynakları gereğince yapılması uygundur. FAA,
önlemler çok önemlidir. Birkaç ülkenin hava kuvvetle- antibiyotik kullanımının söz konusu olduğu medikal du-
ri hariç olmak üzere uçucuların periyodik oral ve dental rumlarda, uçuşun hemen kesilmesi gerektiği vurgulamak-
muayene süreleri üzerinde henüz bir konsensüs yoktur. tadır. Uçuşun kesilmesine neden olan ilaç kullanımının
Bu nedenle tüm hastalara önerilen yılda 1 kez panoromik ardından uçuşa geri dönüşün ise; ilaç yarılanma ömrünün
röntgen ile birlikte klinik muayene olma kriteri uçucula- 2 katı kadar sürenin geçmesinin ardından yapılmasının
ra da önerilmektedir. Böylelikle radyolojik muayene ile uygun olduğunu bildirmiştir.
birlikte asemptomatik dental patolojilerin saptanabilmesi
mümkün olmaktadır. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr.Dt. Esra Yüce.
Restorasyon ara yüzeyinde oluşan sızıntı, harap olmuş, Aydın Üniversitesi Diş Hek. Fak. Ağız Çene Diş Cerrahisi
kırılmış dolgular ya da eksik yapılmış kanal tedavileri, ABD. İstanbul.
basınç değişiklikleri altında diş dokusunda kırılma ve çat-
laklara neden olabileceğinden hemen tedavisi gerçekleş-
tirilmelidir. Restorasyon için amalgam dolgu malzemesi,
diş dokusu ile mekanik bağlantısı olması, düşük basınç
828
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Oruçlu Pilotlar Örtülü Bir Risk İçinde mi Uçuyorlar?
EMNİYETLİ UÇUŞLAR YA RESULALLAH…
Rivayet olunur ki, Evliya yın siz doktorlara, hiçbir şey
Çelebi’miz bir gece rü- olmaz” demeye getirmesidir
yasında Hz. Peygamberi yanlış olan. Bugüne kadar
görür. Ellerini öperek kendisine olmayan başkası-
heyecan içinde “Şefaat na olabilir. Bunun vicdani
Ya Resulallah” (günah- ve dini sorumluluğu taşı-
larımın bağışlanmasına nabilir bir şey midir? Allah
yardım et) diyeceğine, selâmet versin…
“Seyahat Ya Resulallah” Orucun, bazı sağlık sorunları olan insanlara farz kılınmadığı, ayrıca
der. Peygamberimiz ‘seferi olmak’ gibi özel durumlarda ertelenebildiği bilinir. Dini bir
de ona bol bol seyahat fetva verecek durumda olmasak da bu kadarını biliyoruz. Bir mantık
etme imkânı sağlar… dini olan İslamiyet’te oruç tutma zorunluluğunda esneklikler geti-
Sivil Havacılık Akademisi, ülkemizde havayoluyla seyahat eden in- rilmiştir. Her türden kritik işler yapan çalışanların (pilot, kabin eki-
sanlara 2009 yılından bugüne ölümlü kazalar yaşatmayan sivil ha- bi, kontrolör, makinist, doktor, asker, öğrenci, şoför, sporcu, devlet
vayolu şirketlerinin uçuş ve yer ekiplerine ve onların yöneticilerine adamı, vs.) iş günlerinde oruçtan muaf olmaları akla da dinimize
yılbaşında bir teşekkür mesajı yayınlamıştı. Son 6 ay da gayet iyi de aykırı değildir. Kritik ve yoğun iş günlerinde oruç tutmamakla
geçti; umarız bu hep böyle gider. Avrupa’nın ve ABD’nin 25-30 yıl- eksik kalan ibadet başka günlere ertelenebilir. Havacılık gibi sek-
dır hiç kaza yapmayan şirketlerinden ne eksiğimiz var? törlerde yapılan işler tekil olmadığı için, bir zincirin halkaları gibi
Bazı eleştirilerimizi saklı tutarak sistemde doğru işleyen bir şeyler birbirine bağlı ve birbirini destekleyen işlerin birindeki yanlış diğer-
olduğunu söyleyebiliriz. Ama başka bir açıdan da, iyi görünümün lerinin felâketi olabilir. Hasta, alkollü, uykusuz, yorgun veya stresli
aldatıcı olabileceği, sistemdeki olumsuzlukların bazı özverili perso- çalışanların tam performans veremeyeceğini bildiğimiz gibi, yeterli
nelin gayretleriyle giderildiği için kazaya dönüşmediğini düşünen- miktarda sıvı ve enerjetik gıdaları almadan uçuşa çıkan kişilerin ye-
lere de kulak vermeliyiz. Belki Ramazan aylarına özgü bir ayrıntı terli performans gösteremeyeceklerini de anlamak gerekiyor.
olarak da, insanın can güvenliği ile kişisel ibadet arasındaki önceliği Belki bugüne kadar oruçlu uçtuğu halde başına bir iş gelmemiş kişi-
ayırt edememenin karmaşasını yaşayanların yarattığı örtülü riskten lere boş gelen bu sözler, emergency durumlarda kanıt bulabilir; ama
söz edilebilir. Kutsal ve öncelikli olanın insanın canı mı, yoksa erte- o zaman bunu idrak etmiş olmanın yararı yoktur. Bizim (empati için)
lenmesine cevaz verilmiş olan ibadetler mi olduğu konusunu ayrış- daha önceleri de sorduğumuz bazı sorular vardı:
tıramamış kişiler var. Üstelik bu durumu hiç sorgulamadan bir ‘ken- 1.Çocuğunuzun 7-8 saat sürecek olan beyin veya kalp ameliyatını
dinden/durumundan memnunluk, rahatlık’ içinde (complacency) oruçlu bir doktorun yapmasını onaylar mısınız?
yaşıyorlar. 2.Çocuğunuz üniversite sınavına giriyor olsa, o gün oruç tutmasına
Bir kaptan pilotumuz, 25 izin verir misiniz?
Haziran 2015 günü Zaman 3.10 saatlik bir otobüs yolculuğunda şoförünüz oruçlu ise kaygı duy-
gazetesinde yayınlanan maz mısınız?
söyleşisinde, (http://www. Bu sorulara vereceğiniz samimi yanıtlar, havacılık çalışanları için de
zaman.com.tr/ramazan_ geçerlidir.
gokyuzunde-aileden-uzak- Şu linkte, İslam ülkelerinden alınan bazı referanslarla, Ramazan ay-
allaha-yakin-iftar-yapiyo- larında oruca bağlı trafik kaza artışları örneklenmiştir:
ruz_2301829.html) yıllardır (http://airkule.com/yazar/baslik/792)
oruçlu olarak uçtuğunu; Sivil ve askeri havacılıkta görev yapan binlerce pilot, kabin memuru,
sabah uçuşlarını tercih etti- hava trafik kontrolörü, teknik-bakım personeli ve bunların yöneti-
ğini, öğleden sonraki uçuşlarında ise “efor sarf etmemeye çalıştığı- cilerine çocuk gibi nasihat verecek değiliz. Profesyonel çalışanlar,
nı” söylüyor. (Peki sabah değil de öğleden sonra uçuşu varsa, ya da görev performansını yüksek tutmak ve riskleri minimize etmek için
gecikmeler yüzünden öğleden sonraya veya akşama sarkan uçuşlar yöneticilerin tedbir almasına gerek duymadan kendi önlemlerini alır.
olursa ne olacak? Öğleden sonraki bir uçuşta efor sarf etmesini ge- Tabii, görev bilinci ve iş disiplini yüksek olanlardan söz ediyoruz…
rektirecek bir şeyler olursa yetmezliğe düşeceğini zımnen itiraf etmiş Uçuş emniyeti ya Resulallah…
mi oluyor?)
Söyleşiyi okumaya devam ediyoruz: Geçen seneki Ramazanda tam Meraklısına Not: Bu yazının başlığı, Akif Beki’nin 26.6.2015
iftar saatinde kalkış yapmaları gerekmiş; sadece bir yudum su içip
kalkışını yapmış, düz uçuşa geçtikten sonra yemek tepsisini kucağına günü Hürriyet gazetesinde siyasetteki çamurlaşmaya atıfta bulunarak
koyup iftarını açmış. (Peki uçuş kazaları için en kritik safhalar kalkış yayınladığı “Seviye Ya Resulallah” başlıklı yazısından mülhemdir.
ve iniş periyotları olduğuna göre, bu kalkışta bir acil durum olsaydı, Beki, çirkin betonlaşma furyasının başladığı yıllarda gözü dönmüş
acaba 18 saatlik oruçlu kafa ile bazı becerilerinde (algı hızı, koor- müteahhitlerin sanki “İnşaat Ya Resulallah” dilekleri kabul edilmiş-
dinasyon, karar verme, serinkanlılık, vs.) azalma olup olmayacağını çesine her yere zevksiz, ruhsuz binalar diktiklerini; sonra da bu ar-
bize dürüstçe söyleyebilir mi?). Söyleşinin devamında Ramazan, hac sızlığa ve hoyratlığa tepki olarak “Estetik, İncelik Ya Resulallah” gibi
ve orucun felsefesi ve manevi doyumlarıyla ilgili güzel ifadeler var, söylemleri hikâye etmekteydi bu yazısında...
bunlara aynen katılıyoruz. Bizim itirazımız, oruçlu uçmaktaki sinsi
risklerin bu romantizmle örtülmeye çalışılmasınadır. Bir büyük şirke- Son Dakika Haberi: Bu yazıya vesile olan kaptan pilot Nadir
tin Uçuş İşletme Başkanı olan bu kaptanımızın (Nadir Kabaş), genç
meslektaşlarını oruçlu uçma konusunda cesaretlendirmesi, “bakma- Kabaş, Pegasus genel müdür yardımcılığı ve baş pilotluk görevinden
alındı.
Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç (Bu yazı 4 Temmuz
2015 günü www.airkule.com sitesinde yayınlanmıştır.)
829
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Uçağa Lazer Tutulursa Ne etkiler 1200 feet ile 12,000 feet arasında değişken
Olur? oranlarda devam ediyor.
Şimdiye kadar herhangi bir kazaya sebebiyet verme-
St. Louis’de sakin bir akşamüzeri Michael Brandon miş olsa da sadece 2013 yılında Amerika’da bu tarz
Smith bir elinde birası diğer elinde üzerinden geçen tacizlerin sayısının 4 bin olduğu rapor edilmiş. Fede-
helikoptere doğrulttuğu yeni oyuncağı ile evinin ve- ral Havacılık İdaresi (FAA) ve FBI bu tacizlerin önüne
randasında otururken bir anda polislerin kapıyı çal- geçmek için önlemler almaya devam ediyor. Hatta
ması üzerine yeşil ışık saçan bu oyuncağın ne kadar geçerli bir ihbar sonucunda yakalanan suçlular için
uzak mesafelere etki edebildiğini öğrenmiş oldu. Bu muhbirlere 10 bin $ ödül vereceğini açıkladı.
olaydan iki ay sonra Smith 2 ay ev hapsi ve 2 yıl- Türkiye’de de son yıllarda bu tarz olaylar sıkça du-
lık şartlı tahliye cezalarına çarptırıldı. Çünkü lazeri yulmaya başlandı; özellikle de Atatürk Havalimanı
doğrulttuğu helikopter o anda bir hırsızlık ihbarı için yakınlarında…
olay yerine giden St. Louis polis teşkilatına aitti ve pi-
lotlar lazer ışınlarının görüşü engellemesi nedeniyle Hazırlayan: Ömer Gençay - 1 Temmuz 2015 - Sivil Havacılık
geri dönmek zorunda kalmışlardı.
Lazerlerin ortaya çıktığı 90’lı yıllardan beri insanlar-
da onu eşyalara, diğer insanlara, hayvanlara hatta Lazer Işını Retina Hasarı Yaptı
son zamanlarda da uçak ve helikopterlere tutma eği-
limi artarak devam ediyor. 5 mW’tan daha yüksek İngiliz pilotlar birliği (BALPA) tarafından yapılan
güçteki lazerlerin tüketicilere satılması yasaklanmış- açıklamaya göre, 2015 yılı Nisan ayında Londra’nın
tır. Bu lazerler yasal olarak sadece bilimsel araştırma- Heathrow Havalimanı’na iniş yapmakta olan bir Bri-
lar için kullanılır ve özel izinle alınır. Bunun sonu- tish Airways pilotunun gözüne lazer ışığının tutuldu
cunda günlük kullanım için üretilen lazerler özellikle ve olay sonucunda pilotun retinası yandı.
gündüz kullanıldıklarında güçsüz ve rahatsız etme-
yen bir projeksiyon sunarlar. Her ne kadar düşük de- (Hürriyet)
ğerli olsalar da gece kullanıldıklarında ve özellikle
uçaklara ve helikopterlere tutulduklarında bu etki
çok daha artmaktadır. Yerden gönderilen zayıf lazer
ışınları uçak ve helikopterlerin kokpitlerine ulaştı-
ğında pleksiglas camların da yardımıyla çok parlak
seviyelere ulaşabiliyor. Bunun sonucunda da pilotla-
rın görüş açıları ve dikkatleri sürekli artıp azalan bu
ışınların yarattığı flaş etkisiyle oldukça azalıyor. Bu
830
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Solar Impulse-2
Dünya nüfusu artışına paralel olarak insanoğlunun günlük masıdır. Bu çalışma hava yolu taşımacılığı için devrim ni-
enerji ihtiyacı gün geçtikçe artmakta; yeryüzünde ihtiya- teliğinde önem taşımaktadır.
cımız olan karbon içerikli enerji kaynağı (kömür, petrol, Hazırlanan uçuş plânına göre, Mart 2015 tarihinde Abu
doğalgaz, odun vb.) fosil yakıtların rezervleri gün geçtikçe Dabi havaalanından kalkan Solar Impulse’ın, Ağustos
azalmaktadır. Bu nedenle birçok alanda yürütülen Ar-Ge 2015’te tekrar başlangıç noktasına geri inmesi amaçlan-
çalışmaları ile kullanılan enerjinin niteliği, verimliliği, at- mıştı. 1 Haziran 2015 günü Asya kıtası ayağı başarıyla ta-
mosfere ve yaşadığımız çevre ile olan uyumu konularında mamlandı. Sonra Japonya’dan Hawaii’ye uçarak, 3 Tem-
yoğun araştırmalar yapılmaktadır. Dolayısıyla, yaşadığı- muz 2015 tarihinde 7,212 km mesafe kat ederek 117 saat
mız atmosferde zaten var olan ve başlıca kaynağı güneş 52 dakikada uçuşun en uzun ayağı geçildi. Ancak bu uçuş
olan yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgâr, su, bio- esnasında enerji depolamak amacıyla kullanılan akülerin
yakıt, hidrojen vb.) özellikle enerji üretimi ve taşımacılık aşırı ısınması nedeniyle kalıcı termal arıza meydana gel-
alanlarında büyük önem arz ederek, şimdiden insan haya- di ve Solar Impulse-2 arızanın giderilmesi amacıyla aylar
tına katkı sağlamaya başlamıştır. sürecek bakım aşamasına alındı. Arıza giderildikten sonra
Nisan 2016 tarihinde uçuşuna kaldığı yerden devam et-
Solar Impulse projesi İsviçreli iş adamı André Borschberg mesi plânlanmaktadır.[4]
ile psikiyatrist Bertrand Piccard tarafından yönetilmekte- Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak çalışan araçla-
dir. Piccard, aynı zamanda dünyanın etrafını hiç durma- rın tasarımında dikkat edilen en önemli hususlardan birisi
dan balonla dolanan uçuşun yardımcı pilotuydu.(6) Bu- de elde edilen enerjinin en verimli şekilde kullanılmasıdır.
gün test aşaması halen devam eden, yakıt olarak tamamen Bu nedenle sistem genelinde kullanılan bütün elektriksel
güneş enerjisi kullanan Solar Impulse-2 hava aracı popüler ekipmanların yüksek verime sahip olması önemlidir. Gü-
kültüre girmiş bulunmaktadır. Diğer hava aracı çalışmala- nümüzde mevcut olan enerjiyi bir formdan diğer forma
rından farklı olarak bu çalışmayı önemli kılan faktör ise, dönüştüren yenilenebilir enerji teknolojilerinin temel so-
Abu Dabi’den (Birleşik Arap Emirlikleri) havalanan ara- runu düşük verim ve yüksek enerji depolama maliyetle-
cın sadece güneş enerjisiyle okyanusları ve kıtaları aşarak ridir.
dünyanın etrafını 6 ayda dolaşıp dünya turunu tamamla- Enerji kaynağı olarak sadece güneşi kullanan ve bu ne-
denle elde edilen enerjiyi en verimli şekilde kullanması
amacıyla Solar Impulse-2 tasarımında göz önünde bulun-
durulan belli başlı hususlar şunlardır:
•Yüksek aerodinamik performans,
•Hava aracı sistemi dâhilinde ihtiyaç duyulan ekipman-
ların düşük ağırlık, hacim ve yüksek verime sahip olması,
•Atmosfer koşulları, durma noktaları ve acil durumlar dik-
kate alınarak hazırlanan yolculuk programı (araç hızı ve
alınacak mesafe) optimizasyonu.
Solar Impulse projesi kapsamında, hava araçlarının en
önemli parçası olan kanatlar olabildiğince geniş ve uzun
tasarlanmıştır. Bunun amacı, bir yandan yüksek aerodina-
mik performans sağlamak, diğer yandan kanat yüzeyine
montajı yapılan solar hücreler ile güneş enerjisi girişini
arttırmaktır.
Solar Impulse hava aracı kanat boyu yaklaşık 72 m. ge-
nişliği 3,7 m. olarak tasarlanarak toplamda 270 m2 yüzey
alanı elde edilmiştir. Kanat yüzeyine, uçağın gövdesine ve
kuyruk kanadı yüzeyine diğer hücrelere göre (Polycrystal-
line, C-Si) yüksek verime sahip (23%), 17,248 adet Mo-
831
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
nocrystalline yapıya sahip, 135 µ kalınlığında solar hücre İnsan Faktörü
montajı yapılmıştır. Bu güneş hücreleri sayesinde, enerji
üretim sistemi gün içerisinde yaklaşık 340kWh’e kadar Tüm bunlar sağlanarak teorik olarak enerji açısından sı-
enerji üretebilmektedir.[1,2] nırsız süre uçabilecek bir hava aracı yapılmış olsa da, asıl
Gün içerisinde elde edilen enerjinin bir kısmı aracın anlık sorun bu uçağı kullanabilecek pilotun da insan ve uçuş
ihtiyacı için tüketilirken, enerjinin artanı ise Lityum-Poli- fizyolojisi göz önüne alınarak bu sınırsızlığa tahammül
mer akülerde depolanmaktadır. Akü şarj kontrol ünitesi, edebilmesiydi. İnsan faktörü çok daha zorlayıcı olacaktı.
akü sıcaklığı, şarj limiti ve şarj akımı gibi önemli para- İlk akla gelen en fizyolojik tuvalet ihtiyaçlarını nasıl gide-
metreleri sürekli kontrol ederek sistem optimizasyonu ve recekleri konusuydu. İlk hava aracında gerçekleştirilecek
güvenliği konusunda önemli bir görev üstlenmektedir. Li- uzun uçuşlar için, pilotlar liften fakir diyetle beslenerek
yum-Polimer akülerin enerji yoğunluğu 260Wh/kg olacak hazırlanmışlar ve böylece dışkılama ihtiyaçları azalmış
şekilde optimize edilmiştir. Sistemde bulunan akülerin top- ve boş plastik su şişeleri idrar atılımı için yeterli olmuş-
lam ağırlığı 633 kg olup, aracın gece de uçmasına imkân tur. İkinci uçakta ise uzun uçuşları desteklemek için, ya-
sağlamaktadır. Öte yandan solar hücreler vasıtasıyla elde tırıldığında hem yatak, hem tuvalet, hem de fizik egzersiz
edilen enerjinin daha efektif kullanılması amacıyla gün yapmaya uygun koltuk dizayn edilerek daha gelişmiş bir
içerisinde 8,500 metreye kadar tırmanabilen hava aracı, çözüm üretilmiştir.
gece uçuşlarında 1,500 metreye kadar alçalmaktadır. [2] Bunun haricinde pilotlar 3,8 m3, tek kişilik basınçlandı-
Her iki kanatta bulunan 4 adet motor sayesinde Solar Im- rılmamış kokpitte, +40 0C ile -40 0C’ye maruz kalına-
pulse normal bir uçağın sahip olduğu bütün manevra ka- bilecek hava koşullarında, 5 veya 6 gün ve gece yaşıyor
olacaklardı. Pilotların arada kısa uykularla dinlenme ihti-
biliyetine sahiptir. Her biri 17,4 Hp gücündeki fırçasız DC yacı olacaktı. Bu süreçte uçağı kontrol etmeleri, hava trafik
motorlar, %94 verime, düşük hacme ve ağırlığa sahiptir. kontrolörleriyle iletişimde olmaları ve merkezden gönderi-
[3] Solar Impulse normal bir otomobilinkine benzer biçim- len güncel hava durumunu almaları kesintiye uğramadan
de 36 km/h (20 Kts) ile 140 km/h (77 Kts) arasında deği- devam etmeliydi. Tüm bu tip insan faktörü sorunları için
şen hız grafiğine sahiptir. Enerji verimliliği amacıyla düşük solar impulse uçağında şöyle çözümler geliştirilmiştir: [5]
yükseltilerde uçağın hızı 45 km/h (20 Kts) ile 90 km/h (49 -Havacılık tıbbı uzmanı doktorlarından uçuşlar öncesinde
Kts) arasında seyretmektedir. Hız aralığı maksimum rakım- ve sırasında tıbbi tavsiyeler ve yine bir beslenme şirketin-
da ise 57 km/h (31,5 Kts) ile 140 km/h (77 Kts) arasında den kişiye özel beslenme önerileri alındı,
değişmektedir.[3,1] -Yatak, tuvalet ve tamamen yatırıldığında fizik egzersiz
Günümüz teknolojisinin elverdiği en hafif ekipman ve amaçlı kullanılabilen, arkasında paraşüt ve cankurtaran
malzemelerin kullanıldığı hava aracı toplamda neredeyse salı barındıran çok fonksiyonlu koltuk geliştirildi,
bir otomobilin 2 katı ağırlıktadır (2300 kg). Düşük hac- -Kokpit içi ergonomi korunurken, uzun uçuşlara yetecek
me ve yüksek verime sahip materyallerin kullanıldığı hava miktarda su ve yiyecek stoğu, yüksek irtifalarda oksijen
aracı kokpit alanı olabildiğince geniş (1,3 m3) tasarlana- desteği için tüpler ve yaşam ekipmanları için yeterli mik-
rak, pilotun bir haftalık bütün ihtiyacını karşılayacak şekil- tarda alan sağlandı,
de tasarlanmıştır.[2] -Kokpit yapısı ısı yalıtımıyla soğuğa ve sıcağa dayanıklı
hale getirildi,
-Pilotların kısa aralıklarla uyuyabilmeleri, konsantrasyon
ve uyanıklıklarını sağlayabilmeleri için oto-hipnoz ve me-
ditasyon teknikleri kullanıldı ve uyudukları kısa aralıklar-
da bir sorun olursa merkezden uyandırılabiliyor olmaları
sağlandı,
-Otomatik pilotun işleyişini sürekli ölçecek ve herhangi bir
anormalliği ya da güvenli sınırların aşılmasını saptayacak
şekilde izleme sistemi ve bu gibi durumlarda duyusal uyarı
verecek insan-makine arabirimi oluşturuldu…
Hazırlayan: Dr. Namık Kemal Akburak (Florance Nightingale Hastanesi.
Havacılık Tıp Merk. Başk.)
Kaynaklar:
[1](http://info.solarimpulse.com/en/our-adventure/building-a-solar-
airplane/#.VgPMst_tmko, 2013)
[2](http://info.solarimpulse.com/pdf/hb-sia/hb-sia_en.pdf, 2010)
[3](http://gizmodo.com/262940/solar-impulse-around-the-world-in-a-
100-sun-powered-airplane, 2007)
[4](www.bbc.com/news/science-environment-33383521, BBC 2015)
[5]http://info.solarimpulse.com/en/our-adventure/human-challenges/#.
Vj98DBDhBE5
[6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Solar_Impulse
832
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Sivrihisar Hava Gösterileri Gösteriler sırasında, Eskişehir’e has çibörek ağır-
2015 lıklı yemek standları, palyaçolar ve çocuk oyun
alanı, seyirciler arasında dolaşan Nasrettin Hoca
19-20 Eylül 2015 ta- da unutulmayacaklar arasında idi.
rihlerinde Sivrihisar Sağlık Hizmetleri: Gösteriler sırasında ambulans
Uluslararası Sportif ekibine ek olarak bir acil tıp uzmanı, anestezi ve
Havacılık Merkezin- reanimasyon uzmanı, cerrah ve pediatri uzmanı
de (SUSHM) Sivrihi- hazır bulundu. Çadırdan oluşan revirde ilk yar-
sar Hava gösterileri- dım için gerekli tüm malzemeler mevcuttu. Tansi-
nin (SHG) 1. si başarı yon düşmesi, arı sokması, nefes darlığı, öksürük,
ile tamamlandı. Şe- ateşlenme vb. şikâyetlerle başvuranlara revirde
hitlerimizin anısına gerekli tıbbi müdahalede bulunuldu.
saygı duruşu ve is-
tiklal marşı ile başla-
yan hava gösterileri,
20 Eylül Sivrihisar’ın
düşman işgalinden kurtuluşunda devam ederek
tek yürek, tek bilek olarak ülkemiz insanlarının
bir araya gelmesini amaçladı.
Türk Hava Kurumu jet model uçak ve planör gös- SUSHM havacılığa ilgi duyan ama gerçekleştirme
terileri, paraşüt atlayışları, gyrocopter gösterileri, imkânı bulamayan tüm gökyüzü sevdalılarına ka-
Aviat Husky ile pilot Bob Pooler gösterisi, uçak pılarını açtı. Kuruluş misyonu, sportif havacılık fa-
pistinde yapılan bisiklet yarışması, klasik arabalar aliyetlerinin ülke geneline yaymak, tüm topluma
ile Riders&Brothers Show ve Eskişehir Motosik- havacılığı sevdirmek ve gelecek nesiller için kül-
ler Klübünün geçişi gösterilere renk kattı. Tabii ki tür haline getirmek olan bu merkez, SHG ile bu
SHG 2015’in kahramanları İtalyan pilot Maurizio misyonu gerçekleştirmeye başladı. Gösterilerin
Perisinotto, Türkiye’nin ilk kadın akrobasi pilotu gelenekselleşerek önümüzdeki yıllarda da devam
Semin Öztürk ve her ikisinin de hocası olan milli etmesini dört gözle bekliyoruz.
akrobasi pilotumuz Ali İsmet Öztürk idi. SHG bo-
yunca tüm pilotlar şehitlerimiz için uçtu. Hazırlayan: Doç.Dr. Rabia Gönül Sezer
Belki de ilk defa, bir airshowda hava ve yer gös- (İstanbul Zeynep Kamil Hastanesi Çocuk Sağ. ve Hast. Uzm.)
terileri kombine edilmişti. Boeing Stearman uçu- Ek bilgi ve Kaynaklar: www.sivrihisarhavagosterileri.com,
şuna eşlik eden kırmızı Corvette arabanın uçak https://m.facebook.com-sivrihisarhavagosterileri, https://tr-tr.fa-
pistine’ izinsiz’ girmesi üzerine, onu takip etmek cebook-sivrihisaruluslararasısportifhavacılıkmerkezi
için havalanan MD 500 helikopterin kovalaması,
temsili atışlar ve patlamalar ile yapılan animasyon
show Hollywood filmlerine taş çıkaracak türden-
di.
833
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Uzayda En Uzun Süre Kalma
Rekoru Denemesi
1960’lardaki uzay uçuşları, 15 dakika, 4-5 saat, 4-14 gün
gibi oldukça kısa süreliydi. Ama sonraki yıllarda uzay is-
tasyonlarında daha uzun kalışlar gerçekleşmeye başladı.
uzun süre kalma denemesinin hedefi 1 yıl olarak belirlen-
di. Uzay adamlarının bu 1 yıl içinde 730 litre sıvı (arıtılmış
ter ve idrar) tüketmeleri, 82 kg dışkı üretmeleri, yerçekim-
sizliğin kalp, kas ve kemikler üzerine olan olumsuz etkile-
rini gidermek için günde 2 saat egzersiz yapmaları öngö-
Ay Üssü ve Mars yolculuğu gibi projeler, süre uzadıkça
ortaya çıkması muhtemel sorunları gündeme getirdi. Sov-
yetlerin 1980 ve 1984 yıllarında Soyuz ve Salyut araçla-
rıyla yaptıkları 184 ve 236 günlük uzay uçuşları psikolojik
ve fizyolojik ağırlıklı sorunlara verilen önemi arttırmıştır.
Başlangıçta en uzun süreli uzayda kalma rekoru Rus koz- rülüyor. Bu süreçte uzay radyasyonuna maruz kalmanın
monot Valery Polyakov’a aitti ve 1994-1995 yıllarında etkileri önemsenmekte; çünkü bu görev boyunca alınacak
MIR Uzay İstasyonundaki toplam kalış süresi 438 gün idi kozmik radyasyon, Los Angeles-New York arasında 5.250
(Mars yolculuğunun süresi kadar). Bu rekor sonraları 748 kez uçmaya eşdeğer olarak hesaplanmış. Yapılması plan-
gün ile Sergey Krikalev, 5 Eylül 2015 günü de kozmonot lanan deney sayısı 383 olup, buna kemik erimesi, immün
sistem, psikolojik sorunlar ve uyku düzensizlikleri dahildir
Gennady Padalka tara- ve sonraki daha uzun uzay görevleri için çok önemli bilgi-
fından, toplam 5 uçuş- ler elde edilmesi planlanmaktadır…
ta toplam 879 gün ola-
rak kırıldı. 2015 Mart Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
ayında ise Amerikalı
astronot Scott Kelly ile
Rus kozmonot Mikhail
Kornienko’nun görev
aldığı, ISS uzay istas-
yonunda kesintisiz en
834
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
HAVACILIK lı, doğunun ve batının hâkimiyetini sembolize etmek-
teydi. Ülkemizde ise Hava Kuvvetleri, Polis Teşkilatı,
KURUMLARININ LOGOLARI Diyarbakır, Beşiktaş ve Konyaspor’un da farklı motivas-
yonlarla kartal figürünü amblem olarak seçtiğini görü-
Logolar bir kurumu, düşünceyi veya misyonu semboli- yoruz.
ze eden şekillerdir. Bu şeklin bir estetiği olmalı, bakan
kişide hoş çağrışımlar yapmalıdır. Grafik tasarımcılar Hava-İş Sendikası’nın logosunda
bu işin ustalarıdır ve basit şekil ve renkler kullanarak bir da kartal var; bunun, bu işkolunun
temayı görselleştirme sanatını icra ederler. Bazı havacı- misyonunu yansıtıp yansıtmadığı
lık kurumlarının logoları benim estetik anlayışıma hiç düşünülmelidir. Pilot olma hevesin-
hitap etmiyor. Yeni gelen yöneticilerin gözüne batar da deki bir gencin kendisini kartal gibi
değiştirilir ümitlerim de hep boşa çıkıyor. O kurumun hissetmesi olasıdır; ama bir sivil ha-
içinden çıkıp genel müdürlük makamına terfi eden ki- vacılık çalışanı ne kadar kartal’dır?
şiler yıllardır bu logoyu kanıksanıyor mu nedir, bundan Sivil havacılıkta yapılan teknik işlerin, bir kartalın agre-
rahatsız olmuyorlar. Ya da “Her şey bitti de iş logoya sif uçuş sembolizasyonuyla örtüştüğünü sanmıyorum.
mı kaldı? Kimseleri tedirgin etme zamanı değil!” diye Hava-İş mensubu sivil havacılık çalışanlarının, sofistike
geçiştiriliyordur belki de, bilmiyorum… uçuş teknisyenliğiyle meşgul kişiler olarak, daha başka
bir sembol ile temsil edilmeleri gerekirdi diye düşünü-
Örneğin DHMİ’nin logosunda yorum.
maalesef bir grafik tasarım sanatı Türk Hava Kurumu’nun logo-
göremiyoruz; çok amatör birinin sundaki uçağın modeli de, çi-
elinden çıkmışa benziyor. Resimli zim tekniği de bir hayli demode
roman tekniğiyle oldukça basit bir olduğundan ‘upgrade’ zamanı
hikâye anlatılmış gibi: İnmek üze- gelmiş gibi görünmekte. Yakı-
re olan bir uçağa uzanmış kaba şanı, genç havacıları ateşleye-
gölgeleri olan kocaman bir el figü- cek daha dinamik bir sportif
rü, “Ben seni güvenle indiririm, hele bir gel!” mesajı uçak figürünün yerleştirildiği
vermeye çalışıyor olsa gerek... Ama bende daha çok, modern bir logodur. Örneğin THK Üniversitesinin amb-
“Gel, gel; seni yakalayıp ham yapacağım” gibi bir izle- leminde bu modernizasyon derhal fark ediliyor.
nim yaratıyor. Bu çizimde şefkatli bir elden çok, King Sonuç olarak, DHMİ, Hava-İş, TALPA ve THK’nın, ye-
Kong’un, ya da Godzilla’nın elini görüyoruz ve ürküyo- tenekli tasarımcılarla çalışarak, 2000’li yıllara yakışır
ruz... Bu konudaki nâçizane önerimizi (Havacılık Tıbbı biçimde aydınlık, iç ferahlatıcı, estetik logolar kullan-
Derneği olarak) DHMİ’nin 2008 yılındaki yeniden ya- malarını öneriyorum. Bu kadar yüksek cirolara sahip
pılanma çalışmalarında (Ortak Akıl Platformu) kendile- kurumların böylesi kötü sembolleri kullanmaları kolay
rine iletmiş ve olumlu veya olumsuz bir geri bildirim anlaşılır değil. Lütfen “Her şey bitti de bir bu mu kal-
almamıştık... dı?” denilmesin! Evet bu da önemlidir; buraya el atmak,
TALPA’nın logosundaki kalabalık daha önemli saydığınız konular üzerinde çalışmalarını-
figürler de bir amblemden çok za engel de değildir...
kompozisyon ödevini hatırlatıyor.
Burada ‘doldurma fenomeni’ de- Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
nilen durum ortaya çıkmış; içinde
ne ararsan var: Dünya, Türkiye, Not-1: Bu yazının hazırlanma aşamasında, bir psikiyat-
bayrak, kanat, uluslararası üyelik- rist olarak haddimizi aşmamak ve teknik destek almak
ler, vs... Bankalardan holdinglere, yönünden Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakül-
beyaz eşya ve otomobil markalarına kadar artık böyle tesi Grafik Bölüm Başkanı sayın Prof. Dr. Fikret Uçar’ın
‘hikâyeli’ amblem kullanan kalmadı. Özel havacılık ku- fikri de alınmış ve görüşlerimiz uzman onayından geç-
ruluşları da, markaya görsel lezzet ve sadelik katmayı miştir.
önemseyen dinamik yöneticileri sayesinde 2000’li yıl- Not-2: Bu yazı www.airkule.com sitesinde 21 Ekim
lara uygun logolar kullanıyorlar. Güzel örnekler olarak 2015 tarihinde yayına girmiştir. 5 Kasım 2015 günü
THY, AnadoluJet, Pegasus, İzAir, Tarkim, AyJet, Anka, DHMİ’den yapılan duyuruda, 30 bin TL ödüllü bir logo
MNG, vs. göze çarpıyor; SHGM de fena değil. yarışması açıldığı bildirilmektedir. Uyarımızın vesile
Havacılıkta kartal, kanat ve uçak figürlerine sıkça rast- olduğu açık olan bu yarışmanın hayırlı olmasını diliyo-
lanır. Kartal sembolünü havacılık dışı manâlarda Hitit- ruz. Ayrıca bunu Devlet kurumlarının STK uyarılarını
ler, Moğollar, Roma, Bizans, Avusturya, Almanya, Rus- görmezden ve duymazdan gelmeleri geleneğini kırması
ya ve Arnavutluk da bayraklarında, taş kabartmalarında açısından anlamlı buluyoruz. Sayın DHMİ Genel Md.
vs. kullanmışlardır. Selçuklu Devletinin çift başlı karta- Serdar Hüseyin Yıldırım’ı takdir ediyoruz.
835
2 0 1 5 Aralık SAYI: 28
UÇUŞ KAZALARI (TÜRKİYE’DEN)
T-41 Askeri Eğitim Uçağı Yalova’da Düştü Antalya’da Motorlu Yamaç Paraşütü Kazası
Hava Harp Okulu 23 Temmuz 2015 günü saat 16.45’de Antalya’nın Lara
Komutanlığı’na sahili açıklarında Onur Yılmaz’ın (28) kullandığı kendi
ait Cessna T-41D üretimi olan paramotor (motorlu yamaç paraşütü) denize
tipi tek motorlu düştü. Kazada Trike Force Motorlu Paraşüt Şirketi’nin
pervaneli uçak, Yal- Genel Müdürü olan pilot Yılmaz ve yolcusu Tarık Taşel
ova Hava Meydan (27) öldü. Lara Plajı yöneticileri, Yılmaz’ı, plaja yakın
Komutanlığından uçarak tehlike yarattığı için uyardıklarını ancak kendilerini
havalandıktan son- dinlemediğini ileri sürdüler.
ra yaşanan teknik
arızanın ardından mecburi iniş yaptı. Uçakta bulunan Erzincan’da Amerikalı Yarasa Adam Çakıldı
Öğretmen Pilot Üsteğmen Sinan Aydın (28), Harbiyeli Erzincan’ın Kemaliye il-
öğrenci Ahmet Muhammet Özer (18) çevreden gelenlerin çesinde bu yıl 37’ncisi
yardımı ile uçaktan çıkartıldı. düzenlenen Uluslararası
9 Haziran 2015 günü saat 15.40’ta eğitim uçuşu için hava- Kültür ve Doğa Sporları
lanan eğitim uçağındaki personelin arıza sonrası paraşütle etkinliğinin ikinci
atladıkları haberleri geldi; ama gerçekte Çiftlikköy ilçesi gününde (21 Temmuz
Taşköprü beldesi yakınlarındaki bir kivi bahçesine sert iniş 2015), Türkiye’de ilk kez
yaptı. Yalova Devlet Hastanesi’ne ambulansla götürülen Wingsuit Exit atlayışında
personel, ayakta tedavilerinin ardından taburcu edildi. dağdan kendilerini
Samsun’da Küçük Uçak Sahile İndi boşluğa bırakan Amerikalı ‘yarasa adamlar’ yaklaşık
200 km hıza ulaştıktan sonra paraşütlerini açıp Fırat’ın
İstanbul Havacılık kolu Karasu’ya indi. Amerikalı Ian Flanders, Karanlık
Kulübü’ne ait Kanyon’daki yamaçlarda yaklaşık 500 metre yüksekliğe
TC-GYZ kuyruk gerilen özel çelik halat üzerindeki kafesten Base Jump
tescilli Socata atlayışı yaptı, ancak paraşütün bacaklarına dolaşması so-
TB10 tipi uçak, nucu Karasu’ya düştü ve öldü.
9 Temmuz 2015
günü Çarşamba Dr. Mehmet Susam Fransız Alplerinde
Havalimanı’ndan Yaşamını Yitirdi
havalandıktan
kısa süre sonra motorunda yaşanan arıza nedeniyle pist İstanbul Memo-
başına yaklaşık 1 kilometre mesafede sahile zorunlu iniş rial Hastane-
yaptı. Pilot Semih Güleçyüz si kalp damar
ile birlikte uçakta bulunan 19 cerrahı Op.Dr.
Mayıs Üniversitesi Havacılık Mehmet Susam
ve Uzay Teknolojileri Uyg. (41), 13 Eylül
ve Araş. Merk. Kalite Md. 2015 günü Fransız
Kıvılcım Ozaner ve 2 çocuk Alp’lerinden
helikopterle alındı. yaptığı wingsuit
atlayışı sırasında
Eskişehir’de Yamaç Paraşütü Kazası kayalıklara çar-
12 Temmuz 2015 günü parak hayatını kaybetti. Prof.Dr. Bingür Sönmez’in ekib-
iş adamı Göksu Aktuğ inde yer alan Susam, çok yönlü bir insandı. 23 yıldır
Kaya (38), Seyitgazi İlçesi uğraştığı paraşütçülükten sonra 4 yıldır wingsuit (kanat
Doğançayır Mahallesi elbise) atlayışlarına başlamıştı; iyi düzeyde gitar çalmakta;
Kırgız Tepesi’nden yamaç motorsiklet, snowboard, dalış, kürek ve dağcılık sporları
paraşütü ile atladıktan sonra yapmakta idi. Yamaç paraşütü öğretmeniydi; 2.200 atlayışı
Gökçederesi mevkiindeki vardı. 25 Eylül’de evlenecek olan Susam, ay sonunda
ormanlık alana düştü. 112 Acil Servis gerçekleştirmeyi
ve jandarma ekipleri tarafından ağır düşündüğü denem-
yaralı olarak bulunan Kaya, helikopter esinde helikopterle
ambulans ile Osmangazi Üniversitesi 800 metre yüksek-
Tıp Fakültesi Hastanesi’ne kaldırıldı, ten wingsuit ile at-
ancak yapılan tüm müdahalelere layacak, Boğaziçi
rağmen kurtarılamayarak hayatını Köprüsü’nün altından
kaybetti. Kaya, Anadolu Ü. Sivil geçip paraşütsüz
Havacılık Yüksek Okulu’nu birinci- olarak Ortaköy açıklarında denize inmeye çalışacaktı.
likle bitirmişti. Kendini Felix Baumgartner’e (Korkusuz Felix) benzeterek
“Ben de korkusuz Mehmet’im” demişti.
836
2 0 1 5 Aralık SAYI: 28
UÇUŞ KAZALARI
Ayvalık’ta Parasailing Kazasında 2 Kişi Öldü lunan 7 kişi öldü, 15
kişi de yaralandı. Eski
İstanbul’dan Ayvalık’a tatile gelen bir tekstil firmasında yö- bir RAF gösteri ve Brit-
netici olan Erhan Aytekin ve Bilal Aytekin kardeşler, 21 Ey- ish Airways pilotu olan
lül 2015 günü saat 16.00 sıralarında Sarımsaklı Plajı’ndan Andy Hill’in (51) ağır
parasailinge bindi. Bir hız motorunun vincine bağlanmış yaralı olarak kurtulduğu
olan ve havaya karşı direnç gösteren bir paraşütün hızla belirtildi. Uzmanlardan,
havalanmasıyla yapılan bir su sporu olarak bilinen para- pilotun loop hareketi
sailing ile Bilentur Mevkii’ne geldiklerinde, aniden çıkan yaparken manevrasını
şiddetli rüzgar nedeniyle halatı kopan paraşüt, havada tamamlayamadan 150
kontrolsüz uçmaya başladı. Önce Gürgen Sitesi Küme mil süratle yere çakıldığı, pilotun eject yapmak istediği
Evleri’ndeki bir binanın çatısına çarpıp aynı sitedeki Cahit ama başaramadığı (eski teknoloji ateşleme sisteminin
Kızıl’a ait evin balkonuna düşen paraşütte ağır yaralanan yetersizliği?) tarzında yorumlar geldi. Yanan uçağın 10
ve aslen Elazığlı oldukları belirtilen Erhan ve Bilal Aytekin metre kadar açığında yaralı halde bulunan Hill’in du-
kardeşler, çevredekilerin çağırdığı ambulans ve jandarma rumunun ciddi olduğu bildirildi. Otoyolda ölenlerin
ekipleri tarafından Ayvalık Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı, yakınları, böylesine riskli uçuşların neden meskûn bölgel-
ancak kurtarılamadı. erde yapıldığı sorularıyla tepkilerini dile getirdi. Uzmanlar
da vintage uçakların gösteri uçuşlarına sınırlar konulması
AKROBASİ UÇUŞU KAZALARI gerektiğini söyledi. (www.independent.co.uk-news/;
www.telegraphs.co.uk/news/)
1.İtalya’da Akrobasi Uçuşunda 2 Uçak
Havada Çarpıştı 4.Alman Gösteri Uçakları Havada Çarpıştı
31 Mayıs 2015 günü Teramo kentindeki Alba Adriatica İsviçre’nin Basel kentinde düzenlenen
bölgesindeki deniz üzerinde akrobasi şovu yapan Van’s hava gösterisi sırasında Alman ekibi
RV-8 ve Van’s RV-7 tipi küçük uçak, yakın mesafede pa- “GrassHoppers’ ait Comco Ikarus
ralel bir şekilde uçarken çarpıştılar. Az hasar alan uçak bir C42 tipi 2 uçak 23 Ağustos 2013 günü
süre daha uçup sahile yakın bir iniş gerçekleştirdi ancak saat 11.15’de havada çarpıştı. Meskûn
bu sırada takla attı. Sahilde gösteriyi izleyenler takla atan bölgeye (Dit-
uçaktan pilotu kurtarmaya çalıştı. Çarpışmadan büyük tingen) düşen uçaklardan birinin
hasar alan diğer uçak ise denize düştü. Pilotun cesedine 50 yaşındaki pilotu öldü, diğer
denizden yaklaşık 2 kilometre açıkta ve dipte ulaşıldı. uçaktaki pilotun ise paraşütle at-
layarak kurtulduğu belirtildi.
2.Rusya’da Hava Gösterisinde Askeri (www.dailymail.co.uk/news)
Helikopter Düştü
5.New York’ta Gösteri Öncesi Pervaneli
2 Ağustos 2015 günü Moskova’ya Uçak Düştü
105 mil mesafedeki Ryazan bölges-
inde yapılan askeri hava gösterisi 29-30 Ağustos 2015 tarihlerinde Newburgh’da yapılan
(olimpiyat) sırasında Mi-28N tipi bir New York hava gösterisine, ABD Hava Kuvvetleri’nin
taarruz helikopteri teknik arıza ned- en yeni savaş uçağı F-22 Raptor’dan pervaneli eski tür-
eniyle ormanlık alana düştü; pilot lere kadar birçok farklı uçak katıldı. Kentin 112 kilome-
öldü, yardımcısı yanmaya başlayan tre kuzeyindeki Newburgh’da gösteri için hazırlanan
helikopterden son anda koşarak pervaneli uçaklardan birinin gösteriye hazırlık uçuşu
uzaklaştı. Kazadan sonra Rus Hava Kuvvetleri Mi-28N he- sırasında düştüğü bildirildi.
likopterlerinin uçuşunu askıya aldı.
6.Derby Festivalinde Kaza
3.İngiltere’deki Hava
Şovunda Eski Uçak Oto- 13 Eylül 2015 günü ABD’nin Tennessee eyaletinde düzen-
yola Düştü, 7 Ölü lenen hava gösterisinde L-39 Albatros tipi tek motorlu
İngiltere’nin güneyindeki uçak kaza yaptı. Louisville eyaletinde yaşayan Jay Gordon
Brighton’da düzenlenen Shore- isimli pilot tüm müdahaleye rağmen kurtarılamadı. Görgü
ham hava şovunda 22 Ağustos 2015 tanıkları uçağı dik bir şekilde yere çakılırken gördüklerini,
günü öğleden sonra, 1950’lerden kalma ardından dev bir dumanın yükseldiğini ifade etti.
Hawker Hunter tipi (T7 WV372-R) jet
savaş uçağı West Sussex’de A27 otoyol- Rusya’da Mi-8 Helikopteri Kazası, 5 Kişi
una düştü. Alev topuna dönen ‘vintage’ Öldü
(modası geçmiş ve eski, ama kullanışlı)
uçağın otoyolda çarptığı araçlarda bu- 14 Ağustos 2015 günü sabahı Rusya’nın doğusundaki
Khabarovsk bölgesinde 13 yolcu ve 3 mürettebatla hav-
alanan Vostok Aviation’a ait Mi-8 tipi helikopter Şahtar
837
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
UÇUŞ KAZALARI
Adaları’na doğru Endonezya’da son 10 yılda
giderken denize düştü; düşen askeri uçakların
5 askerin öldüğü, 11 6’ncısı oldu. Hava Kuv-
kişinin yüzerek kıyıya vetlerinde bu yıl çok sayıda
çıktığı ve kurtulduğu ölümsüz kazalar olduğuna
öğrenildi. Olayın da dikkat çekilerek, eğitim
gerçekleştiği Okhotsk denizi Ongochan körfezinde yoğun eksikliği üzerinde du-
sis olduğu bildirildi. ruldu. Hükümet, incelemeler sonuçlanıncaya kadar tüm
C-130’ların uçuşlarını kesti.
Rus Savaş Uçağı Düştü, 2 Pilot Öldü Endonezya sivil havacılığında emniyet istatistikleri kötü
olduğu için Avrupa Havacılık Otoritesi tarafından 2007-
6 Temmuz 2015 günü saat 14.35’te Rusya’nın doğusundaki 2009 yılları arasında Avrupa üzerinde uçuşları men
Habarovsk bölgesinde Su-24M tipi savaş uçağının Hurba edilmişti. 2005 yılında aynı bölgede düşen Mandala
üssünden eğitim uçuşu için kalkış yaparken düştüğü, ka- Havayolları uçağı kazasında 30’u yerdeki insanlar ol-
zada 2 pilotun hayatını kaybettiği bildirildi. mak üzere 143 kişi ölmüş; 28 Aralık 2014 günü ise Cava
Denizine düşen AirAsia Havayolları uçağında 162 kişi
Sudan’da Antonov Kargo Uçağı Düştü, 41 yaşamını kaybetmişti.
Ölü
(cbsnews.com, al-jazeera.com, cnn.com, rt.com, foxtrotalpha.jalopnik.com)
4 Kasım 2015 günü Güney Sudan’ın Paloich kentine gitmek
üzere başkent Juba’da bulunan havalimanından kalkış ya- Endonezya Uçağı Dağa Çarptı, 54 Ölü
pan Rus yapımı Antonov kargo uçağı kalkıştan kısa bir süre 16 Ağustos 2015 günü En-
sonra düştü. Uçağın kuyruk kısmının Juba’daki havalimanı
yakınlarında bulunan Beyaz Nil Irmağı çevresine dağıldığı donezya merkezli hava yolu
kaydedilirken, kazada ölü sayısının 41’e yükseldiği bildi-
rildi. Uçakta 7 yolcu ve 5 mürettebat bulunduğu, uçak- şirketi Trigana Air Service’a
taki 1 mürettebat ile 1 çocuğun sağ kurtulduğu, ölenlerin
çoğunun uçağın düştüğü yerdeki sivillerin olabileceği ait ATR-42 tipi uçak, Papua
aktarıldı. (Vatan Gazetesi)
bölgesi civarında düştü.
Uçak Papua’nın başkenti
Jayapura’daki Sentani
Havalimanı’ndan eyaletin
Endonezya’da C-130 Kazası; 142 Ölü güneyindeki Oksibil’e gitmekte idi ve içinde 5’i çocuk
Endonezya Hava 49 yolcu ve 5 mürettebat bulunuyordu. Saat 14.20’deki
Kuvvetleri’ne ait Her- kalkışından 1 saat sonra inmesi beklenen uçakla 34 daki-
cules C-130 tipi askeri ka sonra telsiz bağlantısı kesildiği için, yer belirleme ve
nakliye/kargo uçağı 30 arama çalışmaları gecikti. Gece vakti çok bulutlu olan
Haziran 2015 günü ülk-
enin en kalabalık üçüncü Oktobe bölgesinin dağlık arazisinde enkaza ilk ulaşanlar
şehri Medan’daki otel ve yerel halktan köylüler oldu.
evlerin olduğu yerleşim Dernek yorumu: Uçak 1988 yılından beri uçmakta idi,
yerinde, 2 boş bina ve bir otomobilin üstüne düştü. Uçak- yani 27 yaşındaydı. Hizmet süresini doldurmuş olan
ta bulunan 12’si mürettebat, 113 kişiden kurtulan olmadı; uçağın bakım hatası veya elektronik-mekanik arıza ned-
ayrıca uçağın çarptığı yerde bulunan biri çocuk 3 kişi de eniyle kontrolden çıkmış olması mümkündür. Ayrıca pilot-
öldü. Yerde ölenlerin sayısının 20, toplam ölen sayısının lar, meteorolojik koşulların çok kötü olduğu bu bölgeden
142 olduğu da söylendi. uçmayabilir ve rotayı değiştirebilirdi... Zaten havacılık
Uçağın Kuzey Suma- kazaları bakımından karnesi çok kötü olan Endonezya’da
tra eyaletinin başkenti uçuş ekiplerinin disiplinsizliği mi, yoksa yönetim baskıları
Medan’daki Soewondo mı olduğu üzerinde odaklanılmalıdır. Jayapura Postanesi
Hava Üssünden Tanjung
Pinang şehrine hareket et- Müdürü’nün açıklamasına göre, uçakta 6,5 milyar Endon-
tikten kısa süre sonra mo- ezya Rupi’si (1,3 milyon TL) vardı ve fakir halka dağıtılmak
tor arızası nedeniyle (5 km mesafedeki üsse geri dönüşü üzere yetkililer tarafından taşınmakta idi. Bu ayrıntı da
sırasında) düştüğü açıklandı. Uçak, Endonezya adalarına akla bazı komplo teorilerini getirmektedir.
lojistik malzeme, askeri personel ve aileleriyle birlikte, ABD’de F-16 İle Cessna Havada Çarpıştı
ulaşımın zor olduğu bu yerlere sivil halkı da taşımakta idi.
Endonezya Hava K’de uçan Lockheed yapımı C-130’ların 7 Temmuz 2015 günü yerel saatle sabah 11.30’da Güney
yarısının eski model, diğerlerinin Carolina eyaletinde Charleston’un 11 mil kuzeyinde,
de ABD ve Avustralya’dan Moncks Corner bölgesinde bir F-16 savaş uçağıyla küçük
alınan kullanılmış uçaklar bir Cessna C 150 tipi küçük bir uçak havada çarpıştı. Ask-
olduğu öğrenildi. Düşen uçak eri pilot yaralanmadan kurtuldu, ancak bir çeltik tarlasına
da 1964 yılından beri serv- düşen Cessna uçağındakilerin akıbeti açıklanmadı.
iste, yani 51 yaşında idi. Bu,
838
2 0 1 5 Aralık SAYI: 28
UÇUŞ KAZALARI
ABD’de 2 Küçük Uçak Havada Çarpıştı, 4 İngiltere’de Küçük Uçak Düştü, 2 Ölü
Ölü
3 Ekim 2015 günü Essex bölgesindeki Stapleford
16 Ağustos 2015 günü San Diego’da 2 küçük uçak Brown Havalimanı’na 3.5 km uzaklıkta Chigwell kasabası
Field Havalimanına iniş yaptıkları sırada havada çarpıştı. yakınlarında Beechcraft King Air 200” model küçük
Çift motorlu Sabreliner tipi uçak ile tek motorlu Cessna bir uçak düştü. Essex polisi, 8 kişilik uçağın alev alarak
172 tipi uçağın çarpışması sonucu meydana gelen kaza düştüğünü, uçaktaki iki kişinin hayatını kaybettiğini
sonucunda en az 4 kişinin hayatını kaybettiği öğrenildi. açıkladı.
ABD’de aynı gün 2 küçük uçak kazası; 2+2 Afganistan’da Helikopter Düştü, 17 Asker
ölü Öldü
14 Ekim 2015 günü Colorado eyaletine bağlı Weld Afgan ordusuna ait Rus yapımı Mi-17 tipi helikopter
şehrinde bir özel uçak kontrolünü kaybederek yere çakıldı.
Sabah saatlerinde gerçekleşen olayda uçakta bulunan iki 6 Ağustos 2015 sabah saatlerinde Pakistan sınırındaki
kişinin de hayatını kaybettiği açıklandı. Aynı gün Florida
eyaletinde küçük motorlu bir uçak, Palm Springs’deki kar-
avan bölgesine düştü. Karavan araçların park ettiği “Mar-
Mak Colony Club” isimli alana düşen uçak nedeniyle iki
karavan alev aldı. Görgü tanıklarının ifadelerine göre ise
tamamen küle dönüşen karavanın içerisinden üzeri örtülü
iki ceset çıkarıldı.
ABD’de Uçak Binaya Çarptı, 9 Kişi Öldü Zabul kentinde düştü. Helikopterde bulunan 5 pi-
lot ve 12 askerden kurtulan olmadı. Olayı Taliban
10 Kasım 2015 günü Ohio eyaletine bağlı Akron kentinde, örgütü üstlendi.
Hawker 800 tipi, özel iş jeti, Fulton Havalimanı’na inmek
için alçalmaya başladığı sırada, henüz belirlenemeyen bir Afganistan’da NATO Helikopteri Kazası
nedenle yerleşim bölgesine düştü. İlk gelen bilgilere göre, 5 Ölü
10 kişilik uçakta bulunan 7’si yolcu 2’si mürettebat olmak
üzere 9 kişi kazada yaşamını yitirdi. Uçağın çarptığı apart- 12 Ekim 2015 günü Başkent Kabil’de NATO misyonu
man kompleksinde ise ölü ya da yaralı olmadığı belirtildi. çerçevesinde görev yapan İngiltere’ye ait bir helikop-
ter inişe geçtiği sırada düştü. Kaza sonrası helikop-
Kanada’da Deniz Uçağı Ormanlık Alana terde bulunan 5 kişi ölürken, 5 kişi de yaralandı. İniş
Düştü, 6 Ölü sırasında düşen helikopterin Puma Mk 2 tipi olduğu
belirtildi. Yetkililer ölenlerin 2’sinin İngiliz vatandaşı
25 Ağustos 2015 günü Montreal’in 310 mil kuzey- olduğunu açıkladı.
doğusundaki Tadoussac bölgesinden 20 dakikalık bir gezi
turu için havalanan De Havilland Beaver tipi deniz uçağı Afganistan’da Amerikan C-130 Uçağı
Quebec’te ormanlık alana düştü. Kanadalı pilot Romain Düştü, 11 Asker Öldü
Desrosiers ile birlikte uçakta bulunan 4 İngiliz ve 1 Fransız
yolcu hayatını kaybetti. Ülkenin doğusundaki Nangarhar kentinde, ABD
güçlerine ait C-130 tipi askeri nakliye uçağının teknik
Japonya’da Küçük Uçak Evin Üzerine bir arıza nedeniyle düşmesi sonucu 6’sı ABD askeri
Çakıldı, 2 Ölü 11 kişinin öldüğü açıklandı. Taliban ise uçağı kend-
ilerinin düşürdüğünü ve ölü sayısının 15 olduğunu
Tokyo’nun Chofu bölgesindeki banliyöde meydana gelen iddia etti. (TimeTürk)
kazada, bir uçağın düştüğü evdeki 1 kadının ve uçakta
bulunan 2 kişinin öldüğü öğrenildi. 26 Temmuz 2015
günü saat 11.00 sularında meydana gelen olayda, 5 kişi
yaralandı, 5 ev ve 1 araba da tamamen yandı.
839
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
UÇUŞ KAZALARI
Güney Afrika’da Ambulans Uçak Kazası Kolombiya’da küçük uçak pastanenin üstü-
ne düştü, 5 ölü
16 Ağustos 2015 günü Nmibya Cumhuriyeti’nden hava-
lanan ve özel bir hastaneye hasta taşıyon küçük bir Başkent Bogota yakınlarında Engativa bölgesinde kon-
ambulans uçağı, Cape Town Uluslararası Havalimanı trolünü kaybeden küçük bir uçak, bir pastanenin üzer-
yakınlarındaki Tyberg tepeliğinde düştü; 5 kişi yaşamını ine düştü. Olayda 5 kişi hayatını kaybederken 6 kişi ise
yaralandı. Uçağın çarptığı binada çıkan yangına, bölgeye
ulaşan itfaiye ekipleri müdahale etti. Uçağın 19 Ekim 2015
günü 4.20’de başkentteki El Dorado Havalimanından
kalkış yaptığı ve kalkıştan kısa bir süre sonra arızalanarak
düştüğü, ölenlerin hepsinin uçak mürettebatı olduğu bildi-
rildi.
yitirdi. Bu kişilerin 2 pilot, 1sağlık görevlisi, 1 yolcu ile Kurtarmaya Giden Helikopter Düştü, 3 Ölü
hastanın olduğu öğrenildi. Uçağın sabah saat 06.50’de ra-
dardan kaybolduğu, havanın sisli olduğu öğrenildi. 18 Temmuz 2015 günü, başından yaralanan 10 yaşındaki
bir çocuğu kurtarmak için bölgeye gönderilen acil yardım
helikopteri, Slovakya’nın doğusundaki Hornad nehri
yakınlarında Hrabusice köyünde yere çakıldı. Kazada he-
likopterde bulunan pilotla beraber 2 kurtarma görevlisi ve
bir doktor hayatını kaybetti. Kaza, helikopter pervanesinin
bir elektrik direğinin kablolarına takılmasının ardından
gerçekleşti.
Senegal’de Ambulans Uçağı Türk F-16’lar Rus Uçağını Düşürdü
Havada Boeing İle Çarpıştı
24 Kasım 2015 günü saat 09.20’de Hatay – Yayladağ üz-
5 Eylül 2015 günü Senegal’in Dakar şehrinden Benin’in
Cotonou şehrine gitmekte olan Ceiba International erinde Türk sınırlarını ihlal eden Rus Su-24 tipi iki uçak 5
şirketinin B737-800 uçağı ile, Senegalair’e ait Hawker Sid-
deley HS-125 tipi ambulans jet ile havada çarpıştı. Boeing dakikada 10 kez uyarıldı, uçaklardan biri geri döndü, diğeri
uçağı Ekvator Ginesi’nin Malabo havaalanına emniyetle
inmesine karşın, ambulans uçak Atlantik Okyanusuna ihlâle devam edince Türk F-16 uçakları tarafından vuruldu.
düştü. Çarpışmanın etkisiyle kabin basıncının kaybolduğu
sanılan ve yakıtı bitinceye kadar otopilotta uçtuktan sonra Pilotlar paraşütle atladı. Bir pilot yerdeki muhalif milislerin
denize düşen uçaktaki 7 kişi (hasta, doktor, 2 hemşire ve 3
ekip) öldü. Uçağın denize çakılmasının açık nedeni, rapid açtığı ateşle öldü. Rusya sınır ihlâli yapılmadığını, uçağın
dekompresyon, hipoksi ve uçaktakilerin bilinç kaybı idi.
Suriye tarafında 1 km içerideyken vurulduğunu iddia etti;
İsviçre Hava Kuvvetleri’ne ait F-18 düştü
ancak Türk askeri yetkililer, ihlâli somut olarak gösteren ra-
Fransız yetkililerin verdiği bilgiye göre, 14 Ekim 2015
günü sabah saatlerinde yerleşim yerlerine uzak bir bölgede dar izlerini dünya kamuoyuna sundu. Amerikalı ve başka
meydana gelen kazada, uçaktaki tek pilot fırlatma koltuğu
yardımıyla uçaktan atlamayı başardı. Olayda yaralanan 38 askeri ve siyasi yetkililer (NATO Genel Sekreteri, Barack
yaşındaki pilotun helikopterle alınarak Besançon’da bir
hastaneye kaldırıldığı ve hayati tehlikesinin bulunmadığı Obama, vs.) Türkiye’nin tezini destekleyen açıklamalar
bildirildi.
Uçağın planlı bir tatbikat esnasında İsviçre’ye ait 2 F-5 yaptı. Bu arada
uçağıyla uçuş yaparken düştüğü, kazanın Fransa-İsviçre
sınırının 166 kilometre batısında meydana geldiği kayded- pilotları kur-
ildi.
tarmaya ge-
len bir Rus
helikopteri de
yerdeki milisler-
in açtığı ateş
ile düşürüldü.
Bir süredir IŞİD
bölgeleri yer-
ine Türkmen-
leri bombalam-
akta olan Rusya
Devlet Başkanı
Vladimir Putin
Türkiye’ye karşı kaba ve tehditkâr açıklamalar yaptı; S-300
ve S-400 füzelerini Türkiye sınırına yakın konuşlandırdı,
ticari ve turistik ambargolar koydu… (Hürriyet)
840
2 0 1 5 Aralık SAYI: 28
UÇUŞ KAZALARI
İngiltere’de Küçük Uçak Kazası, 4 ölü İngiltere’de Özel Uçak Araba Pazarına
Düştü, 4 Ölü
15 Kasım 2015 günü Somerset bölgesindeki Churchinford
kenti yakınlarında düşen 6 yolcu kapasiteli uçakta bulu- 31 Temmuz 2015
nan anne, baba ve iki çocuğu (4 kişi) hayatını kaybetti. günü İngiltere’nin
güneyindeki Hamp-
Pilot olarak Phil Garvey, eşi Ann, kızları Emily ve oğulları shire bölgesinde
Daniel ile birlikte diğer kızlarından olan torunlarının yaş meydana gelen
günü partisine gitmekteydiler. Yetkililer uçağın Surrey’den olayda, uçakta bu-
havalandığını ve Devon’un doğusundaki Dunkeswell lunan pilot ile 3 yol-
uçak pistine doğru yol almakta olduğunu, meteorolojik cunun yaşamını yitirdiği; Embraer Phenom 300 tipi uçağın,
koşulların kötü olduğunu söyledi. (Hürriyet) araba pazarının yakınındaki Blackbushe Havalimanı’na
inişi sırasında düştüğü bildirildi.
ABD’de Helikopter Kazası
OLMAMIŞ KAZALAR
18 Kasım 2015 günü McClellan-Palomar Havaalanı’nda (Near Miss)
inişe geçen Airbus AS350 tipi helikopter, henüz bilinmey-
en bir sebeple pilotun kontrolünden çıkarak zeminin üzer- Helikopter İnişte Yere Çarptı
inde yaklaşık 4 dakika boyunca daireler çizdi. İki parçaya
ayrılan helikopter alev alarak yanmaya başladı. Yangın, San Francisco’da test uçuşu için havalanan bir sahil güvenlik
havaalanındaki itfaiye ekipleri tarafından söndürüldü. Ka- helikopteri iniş sırasında arızalandı. Piste iniş yapmaya çalışan
zada helikopterde bulunan Montana Amerikan Bankası 2 pilot kontrolü kaybedince helikopter sert bir iniş yaptı. Yan
CEO’su Bruce Erickson ve ismi açıklanmayan pilot yatan helikopterde pilotlardan birinin hafif şekilde yaralandığı
arkadaşı yaşamını yitirdi. öğrenilirken, havalimanı trafiğini etkileyen bir durumun olmadığı
belirtildi.
Turist Helikopteri Buzula Düştü, 7 Ölü Küçük Uçak Motor Arızasından Plaja İndi
Yeni Zelanda’nın Güney Adası’nda turistleri taşıyan bir 5 Temmuz 2015 günü ABD Kaliforniya eyaletinde tek motorlu
helikopterin buzullara düşmesi sonucu 7 kişi hayatını kay- bir uçak, kalkıştan kısa bir süre sonra arızalanarak kalabalık bir
betti. Görevliler enkazın yerini tespit etti fakat buzula iniş sahile acil iniş yaptı. Carlsbad şehrinin Tamarack sahiline inen
yapamadığı için cesetlere ulaşamadı. 22 Kasım 2015 günü uçağın pilotu kazadan hafif yaralı kurtuldu. Hafta sonu nedeniyle
meydana gelen olayda ölenlerin 4’ünün İngiliz, 2’sinin sahilde yoğun bir kalabalık olduğunu belirten yetkililer, sahilde
Avustralyalı, pilotun ise Yeni Zelandalı olduğu açıklandı. güneşlenenlerden bir kişinin de kazada yaralandığını bildirdi.
Suriye uçağı pazara düştü, 35 ölü Kanadı Delinen Uçağın Pilotu Hasarı Fark
Etmedi
3 Ağustos 2015
günü Suriye’ye ait Yunan Kos Adası’na uçmak üzere Almanya Düsseldorf’tan hava-
bir savaş uçağı, Tür- lanan Air Berlin’e ait yolcu uçağının kalkıştan sonra tekerlekleri
kiye sınırındaki İdlib parçalandı. Etrafa savrulan tekerlek parçalan uçağın kanadını
vilayetine bağlı Eriha deldi. Hasar anını şans eseri bir yolcu fark etti. Kabin personeli
kasabasına düştü. olayı pilota bildirince, pilot Münih havaalanına acil iniş yaptı.
Hatay sınırına yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta gerçekleşen Olası bir faciadan yolcu sayesinde kurtulan 171 yolcu, Münih
olayda, sebze pazarında bulunan 35 sivilin öldüğü, 120 havaalanından başka bir uçakla Kos’a uçtu.
kişinin yaralandığı ve 6 binanın tamamen yerle bir olduğu
bildirildi.
841
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
YER KAZALARI
AHL’de Yer Personeline Yıldırım Çarptı AHL’de TGS Çalışanı Uçaktan Aprona Düştü
Haziran ayının ilk 2 Kasım 2015 günü saat 10.50’de Bişkek’ten
2 haftası boyunca gelen Boeing 737-800 tipi uçağa temizlik
Marmara bölges- için giren D.D. isimli TGS çalışanı, 211 no’lu
inde yaşanan yoğun körüğe yanaşan uçağın arka kapısından çöpleri
yağış ve fırtına ned- boşaltırken ayağı kaydı ve aprona düştü. Port-
eniyle seferlerde clinic sağlık ekibinin müdahale ettiği işçinin el
gecikmeler oldu. 16 bileğinde kırıklar olduğu öğrenildi.
Haziran 2015 günü Atatürk Havalimanı apro- Menderes Havaalanında Yer İşçisinin
nunda Çelebi Şirketinin iki yer görevlisi (Kadir Ölümü
Fidancı ve Emre Karadeniz), Asiana Hava Yolları
ve Suudi Arabistan uçaklarının kalkışları için 14 Kasım 2015 günü Adnan Men-
hazırlık yaparken yakınlarına yıldırım düştü. deres Havaalanında LSG şirketine
“Asiana” uçağının altında bulunan ve kafasında ait ikram aracı, İzmir-Berlin sefer-
kulaklık takılı olan Emre Karadeniz yıldırımdan et- ini yapacak SunExpress uçağına
kilendi. İlk müdahale havalimanında yapıldıktan malzeme yükledi. İşi bittikten sonra
sonra hastaneye sevk edildiler. geri manevra yapan araç, TGS görevlisi Ali İhsan
Şirince’yi (28) ezerek ölümüne neden oldu.
Uçağın Ön Dikmesi Kırıldı Aracın şoförü olaydan sonra gözaltına alındı.
Rusya’nın Transaero
Havayolları’na ait Boe- Berlin’de direk uçağın üstüne devrildi
2 Aralık 2015
ing 737-500 tipi yolcu günü Almanya’nın
uçağında Krasnodar’da
kalkış öncesi küçük bir başkenti Ber-
lin Schönefeld
kaza yaşandı. Uçağın Havalimanı’nda
taksi sırasında ön dikmesi çöktü, ekipler hemen
olaya müdahale etti. İçinde yolcuları bulunan Condor
Havayolları’na ait yolcu uçağı, hangara çekildiği
uçak bakıma alındı. sırada kanadını ışıklandırma direğine çarptı.
Hostes Uçaktan Düştü Çarpmanın etkisiyle devrilen direk uçağın üz-
26 Temmuz 2015 günü İzmir Adnan Men- erine düştü. Kazada uçağın burun kısmı ve ön
deres Havalimanına inen Pegasus uçağının gövdesi ciddi hasar alırken bir teknisyenin de
arka kapısına yolcuları indirmek için merdiven yaralandığı öğrenildi.
yanaştırıldı. Bu sırada merdiven ile yolcu indi-
rilmesinden vazgeçildi. Ancak hostes merdiven Sabiha Gökçen’de patlama, yaralanan 2
yanaştırılmasının iptal edildiğinden habersiz işçiden biri öldü
kapıyı açarak dışarı adım attı. Yaklaşık 3 metre
yükseklikten yere çakılan hostes şans eseri ölüm- 23 Aralık 2015 günü
den döndü.
sabaha karşı 02.00
sıralarında Sabiha
AHL’de Çelebi Personeline Araç Çarptı Gökçen Havalimanı’nda
11 Ekim 2015 günü akşam saatlerinde Azerbay-
can Havayolları’na ait uçağa hizmet veren K.E. meydana gelen patlam-
isimli Çelebi personeli, Y.A. yönetimindeki Turk-
ish Ground Services (TGS) aracının çarpması ada 3 Pegasus ve bir de
sonucu yaralandı. K.E’nin kafasında bir yarık
olduğu ve tedbir amaçlı hastaneye kaldırıldığı THY uçağında hasar oldu. Patlamanın havalimanı
öğrenildi. (Airporthaber)
dışından yapılan roket saldırısı sonucu meydana
geldiği iddia edildi. Patlama sırasında uçaklarda
temizlik yapan iki kadın işçiden Canan Çelik Burgucu
(33) elinden yaralandı. Başından bir şarapnel parçası
ile yaralanan Zehra Yamaç (30) ise kurtarılamadı.
842
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
İTAATSİZ YOLCU HABERLERİ
1.Uçakta Yangın Çıkaran Yolcu Taizhou’dan lerini ufak bir ceketle örterek seks yaptıklarını gören
Çin’de yolcuların şikâyeti üzerine müdahale edildi ve koltukları
değiştirildi. 11 Mayıs 2015 günü meydana gelen olayda
Guangzhou’ya hareket kadın, uçak indikten sonra “edebe aykırı davranış sergilen-
mek” suçundan tutuklandı. (Milliyet)
etmekte olan 95 yolcu
5.Sunexpress Uçağında Sarhoş Yolcu Krizi
ve 9 mürettebat bulunan
20 Ekim 2015 günü Dublin-İzmir seferini yapan
Shenzhen Airlines’ın Air- uçakta aşırı alkollü İrlandalı yolcu, bir anda giysiler-
ini çıkarıp striptiz yapmaya başladı. İç çamaşırıyla
bus A320 tipi uçağındaki kalan yolcu hostesi taciz edip, seks yapma teklifinde
bulundu. Uçaktaki diğer bazı sarhoş arkadaşları da
bir yolcu, gece saat 01’de İrlandalı yolcuyu alkışlayıp cesaret verdi. Sarhoş
yolcu koltukların üstünden atlamaya başladı. Bu-
iniş sırasında cebinden nun üzerine pilot acil inişe geçti ve uçağı Bel-
grad havalimanına indirdi. Havalimanında da
çıkardığı şişedeki ben- taşkınlıklarını sürdüren İrlandalı yolcular bir süre
gözaltına alındıktan sonra başka bir uçağa binmeler-
zini yanındaki koltuklara dökerek çakmakla ateşe ine izin verildi. (medyafaresi)
verdi. Yangına kısa sürede müdahale ederek alev- 6.Yolcu Peygamber Olduğunu Söyledi,
Kimse İnanmadı!
leri söndüren yolcular, adamı yakalayarak kabin
17 Ağustos 2015 günü THY’nin Cidde-İstanbul
görevlilerine teslim etti. Kısa süreli yaşanan paniğin uçağında bir yolcu peygamber olduğunu söyleyerek
kriz çıkardı. 38 numaralı koltukta oturan Cezayirli
ardından yaralanan iki yolcu inişten sonra hastaneye yolcu, kabin ekibine kendisinin Hazreti Cebrail ile
konuştuğunu ve peygamber olduğunu bu yüzden 1A
kaldırıldı. (Sabah) numaralı koltuğa oturmak istediğini iletti. Bu isteğe
oldukça şaşıran THY kabin ekibi bunun mümkün
2.THY Uçağı Agresif Çocuk Nedeniyle Acil olmadığını söyledi. Yolcunun durumu hakkında ka-
İndi ptana bilgi verildi ve uçağa güvenlik çağrıldı. Cezay-
irli yolcu uçaktan indirildi ve uçak gecikmeli olarak
6 Temmuz 2015 günü İstanbul-New York seferini ya- seferine devam etti.
pan 266 yolculu Airbus 330 tipi uçakta, Atina’dan
İstanbul’a gelerek ailesi ile birlikte New York’a giden 7.Havada Uçağın Kapısını Açmaya Çalıştı
9 yaşında bir çocuk kontrolsüz davranışlarda bulundu
ve kabin ekibinden birini de yaraladı. Uçakta anons Hollandalı havayolu firması KLM’nin İskoçya
yapıldıktan sonra bulunan bir doktorun saldırgan yol- Edinburg’dan Hollanda Amsterdam’a giden uçağında
cuya sakinleştirici verdiği ve erkek kabin memurları 10 bin metrede uçan uçağın kapısını açmaya çalışan
ile arka koltuklara oturtulduğu öğrenildi. Tüm bunlar İskoç James Gray gözaltına alındı. James Gray “O
yaşanırken kaptan pilot İrlanda’nın Shannon kentine kapıyı tuvalet kapısı sanmıştım” dedi. 2 bin lira para
divert etti, çocuk ve ailesinin uçaktan indirildi ve THY cezası kesilen James Gray’in 5 yıl boyunca KLM
uçağı New York’a gitmek üzere yeniden havalandı. uçaklarına binmesi de yasaklandı.
3.Uçakta İşeyen Yolcu Tutuklandı 8.Hava Korsanının Aldığı Ceza
11 Eylül 2015 günü Alaska’dan Portland’a giden 7 Şubat 2014 günü Ukrayna’nın Kharkov Havalimanından
ABD’nin low-cost havayolu şirketlerinden Jet- İstanbul’a 110 yolcusuyla birlikte uçmakta olan Pegasus
Blue uçağının yolcularından Jeff Rubin uykudan Havayollarına ait Boeing 737-800 tipi uçağı kaçırma
uyandığında önündeki ve etrafındaki koltukta oturan girişiminde bulunan Ukraynalı Artem Kozlov, hava ulaşım
yolculara doğru idrar yapmaya başladı. Aşırı alkollü araçlarının kaçırılması veya alıkonulması ve kişiyi hür-
olan yolcunun kontrol altına alınamayan davranışları riyetinden yoksun kılma suçlarından 9 yıl 2 ay hapis
nedeniyle pilotlar inişte uçağa güvenlik görevlisi iste- cezasına çarptırıldı.
di. Uçak, Portland Uluslararası Havalimanı’na indik-
ten sonra Rubin gözaltına alındı. (Habertürk)
4.Sarhoş Kadın Yolcu Uçakta Sekse Yeltendi
Kanada’da 26 yaşındaki Alicia Elizabeth Lander isimli
genç kadın Toronto Havalimanında uçağını beklerken
tam 14 viski shot içti. Sonra yanına oturan bir adamın
ısmarladığı 10 viski shot’ı da içti. Ardından bindiği uçakta
da içmeye devam etti ve koltuğunu değiştirerek yanındaki
erkek yolcuyla sevişmeye başladı. Pantolonunu çıkaran
genç kadın ve adamın, 14A ve 14B koltuklarında üzer-
843
2 0 1 5 Aralık SAYI: 28
İTAATSİZ YOLCU HABERLERİ
9.Sarhoş Yolcuya Kabin Amirinin Toleransı 12.İntihar Girişimi
8 Ağustos 2015 gecesi Ankara-Adana seferini ya- 7 Kasım 2015 günü saat 16.30’da Tunus’un Kartaca
pan Anadolujet uçağında alkollü bir kişi ortalığı Havalimanı’ndan 102 yolcusuyla havalanan THY’nin
birbirine kattı. Ayakta durmakta zorlanan yolcu, Boeing 737-800 tipi uçağındaki Tunuslu Jihen B. adlı
diğer yolcuların ikazlarına rağmen uçağa alındı. kadın yolcunun uçuş sırasında sık sık uçağın tuval-
Sarhoş yolcu kalkıştan hemen sonra tuvalette sigara etini kullandığı ve bir süre buradan çıkmadığı, çok
içti. Alarm alınınca durum fark edildi ve hostesler sayıda hap alarak intihar girişiminde bulunduğu id-
kendisini uyardı. Yerine oturan adam koltuğunu dia edildi. Kabin memurlarının olayı kaptan pilota
yumruklayıp küfürler savurdu. Çevresindeki yolcular bildirmesi üzerine pilot acil iniş izni istedi. Normal
da yerlerinden kalkmak zorunda kaldı. tarifesinden 20 dakika önce iniş yapan uçaktaki yol-
Adam, inişten önce yine tuvalette sigara içti. Diğer cu ambulansla hastaneye götürüldü.
yolcuların şikâyeti üzerine kabin amiri, “Ağabeyini
kaybetmiş, acısı var, idare edin” yanıtını verdi. İniş 13. Acil Çıkış Kapısını Zorlayan Yolcu
sonrası yolcu hakkında işlem yapılmadı. (Sözcü)
17 Kasım 2015 günü Londra-Boston seferini yapan
Dernek Yorumu: Adam doğru olup olmadığı belirsiz bir BA-213 sefer sayılı Brtisih Airways uçağında bir
mazerete sığınarak etrafı birbirine katıyor. Ağabeyini kay- kadın yolcu acil çıkış kapısını açmaya çalıştı. Bir yol-
bettiği doğru olsa bile, herkes üzüntüsünü bu şekilde mi cu tarafından engellenen kadın, uçak Boston’a acil
yaşıyor? Matem efendice yaşanamaz mı? Ayrıca kabin iniş yapmasının ardından gözaltına alındı.
amiri psikolog mu ki, böyle bir olaya tolerans gösteriyor?
Kabin amirinin öncelikli görevi, uçuş emniyeti ve yolcu Sarhoş Pilotlar Norveç’te 8
güvenliğini sağlamaktır. Umarım polis çağrılmıştır ve tu-
tanak tutulmuştur. Gerçekten işlem yapılmadıysa o kabin Ağustos 2015
amirini de kaptanı da kınıyoruz...
günü Oslo’dan,
10.Tacizci Sarhoş Yolcuya Dayak
Girit adasına
24 Temmuz 2015 günü Vladivostok seferini yapan
Sibirya Havayolları’na ait bir uçakta içkiyi fazla gidecek olan
kaçıran bir yolcu, kadınları taciz etmeye başlayınca
öfkeli erkek yolcular tarafından tekme ve yumruk- Air Baltic
larla dövüldükten sonra emniyet kemerleri ve bant-
larla el ve ayakları bağlandı. Bu şekilde yolculuğunu Havayollarına ait
tamamlayan alkollü yolcu Vladivostok’ta polise tes-
lim edilirken, Sibirya Havayolları sözcüsü uçağın bir uçakta pilot ve
olaya rağmen tam vaktinde iniş yaptığını duyurdu.
(Milliyet) mürettebatın aşırı alkollü olması nedeniyle uçuş iptal
11.Kız Çocuğuna Taciz edildi. Yolcular, mürettebatın nefesinin aşırı derece
23 Ekim 2015 günü Frankfurt-Antalya seferini ya- alkol koktuğunu hissedince durumu hemen polise
pan uçakta yalnız seyahat eden 14 yaşındaki kız bildirdi. Tam kalkmak üzere olan uçağa gelen polis,
çocuğuna (M.D.) yanında oturan yolcu tarafından kaptan pilot ve yardımcı pilotun yanı sıra mürettebatı
tacizde bulunuldu. Küçük kız kabin görevlisine, sorgulamak üzere karakola götürdü; uçuş iptal ediler-
yanında oturan kişinin eliyle koluna ve karnına ek başka bir ekip görevlendirildi. BBC’nin haberine
ellediğini, dudaklarından öptüğünü söyledi. Pilot göre, uçuştan birkaç saat önce viski ve bira içtiğini
uçak havadayken Antalya ile temasa geçip ihbarda kabul eden Letonyalı yardımcı pilot 6 ay, 2 uçuş per-
bulundu. Uçak Antalya Havalimanı’na iner inmez soneli de 45 ve 60 gün hapis cezalarına çarptırıldı.
Orkhan M. (24) isimli yolcu polis tarafından gözaltına Yardımcı pilotuna yapılan testin, kanındaki alkol
alındı. (Vatan) seviyesinin yasal limitin 7 kat üzerinde olduğunu
gösterdiği açıklandı.
Atatürk Havalimanında Saldırgan Yolcunun
Ölümü
Tracey Lynn Brown (48) isimli ABD vatandaşı si-
yahi kadın, Chicago’ya gitmek üzere Özbekistan’ın
başkenti Taşkent’ten bindiği THY uçağı ile 4 Nisan
2013 sabahı 06.45’te İstanbul’a geldi. 13 saat boyunca
havaalanının dış hatlar geliş terminalinin bulunduğu
844
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
bölümde bekledik- Porno Yıldızı Kokpitte
ten sonra gece saat Chloe Khan isimle eski bir porno
yıldızı, Kuveyt Havayolları’nın Lon-
21.50’de Pasa- dra-New York seferini yapan uçağında
kaptan pilot tarafından kokpite davet
port Kontrol Büro edildiğini iddia etti. Khan’ın içeriden
çektiği fotoğraflar ve bir video da
Amirliği’ne ait yayınlandı. İngiliz Daily Star gaze-
tesine konuşan 24 yaşındaki Khan,
kısım odasına girdi. kaptanın kokpit kapısını kilitlediğini,
sigara içtiğini ve şampanya ikram ettiğini, kokpitteki
Buradaki polislerle butonların ne işe yaradığını gösterirken, “kucağına
oturabileceğimizi ve uçağı kullanabileceğimizi söyl-
bir süre tartışan edi” dedi. (Hürriyet)
kadın, 4 dakika THY’de Bomba İhbarlarını Yapan Bir Kabin
Memuru Mu?
sonra polisler tarafından sürüklenerek odanın dışına
Türk Hava Yolları (THY) uçaklarına birbiri ardına
çıkarıldı. Yaklaşık 6 saat sonra, yani 5 Nisan 2013 yapılan ihbarların sorumlusu kabin memuru
çıktı. Çoğunluğu tuvaletlerde bulunan “Bomba
sabahı 04 ‘de koşarak kısım odasının penceresine da- var” yazılı kâğıtlarla bomba ihbarı yaptığı iddia
edilen kabin memurunun 2 ay önce gözaltına
lan kadın bilgisayarları ve evrakları dağıttı, elindeki alındığı öğrenildi. THY yetkilileri tarafından
yapılan açıklamada, bu erkek kabin memu-
makasla polislerden birinin sol elini yaraladı. Polisler runun işine son verildiği ve olayın adliyeye inti-
kal ettiği; ihbarların son yıllarda yükselişte olan
tarafından bir sandalyeye kelepçelense de kurtulduğu şirketin marka değerine zarar verdirmek amacıyla
yapıldığının tahmin edildiği belirtildi.
için bu defa yüzükoyun yere yatırılarak kelepçelendi, -29 Mart 2015 günü İstanbul-Tokyo seferini ya-
pan THY uçağı, tuvalette bulunan C4 Kargo yazısı
bacaklarına baskı uygulandı, bir polis sırtına oturdu, nedeniyle Atatürk Havalimanı’na geri dönmüştü.
-30 Mart günü ise İstanbul’dan Sao Paulo’ya giden
17 dakika bu şekilde yatırılan kadına, gelen doktor THY uçağının tuvaletinde bomba notu bulunun-
ca, pilot kalkışından 5 saat sonra Kazablanka’ya
bir enjeksiyon yaptırıp gittikten sonra solunumunun acil iniş yapmış; uçakta yapılan aramada olum-
suz bir duruma rastlanmamıştı.
durduğu fark edildi; kalp masajı uygulandı ve hastan- -17 Nisan’da İstanbul-Basel seferini yapan THY
eye kaldırıldı ancak 13 gün bilinci kapalı kaldı ve 18
Nisan 2013 günü öldü. 12 polis ve doktor hakkında
dava açıldı. Kadının Taşkent-İstanbul uçuşu sırasında
davranış bozuklukları nedeniyle doktor anonsu
yapıldığı, bir psikiyatristin kadına uçuş süresince
refakat ettiği, yolcunun ‘kural dışı yolcu’ prosedürü
uygulanması üzerine havalimanında emniyet birim-
lerine teslim edildiği belirtildi. Bu arada kadının Bi-
polar Hastası olduğu iddia edildi. (Hürriyet)
Seks Yıldızı İçin Steril Kokpit Kuralını Delen
Pilotlar İşten Atıldı
Buenos Aires - Ro-
sario seferi yapan
Arjantin’in Austral
Havayolları’na ait
uçağın pilotları
seks yıldızı Vic-
toria Xipolitakis’i
kokpite davet
edince işlerinden oldular. Pilotların kendisini özel
olarak kokpite davet ettiğini ve çok heyecanlandığını
söyleyen Xipolitakis çektiği görüntüleri ‘uçağı in-
diren pilotlardan biri de ben oldum’ başlığı ile so-
syal medyada paylaştı. Austral Havayolları şirketi
iki pilotunda görevlerine son verildiğini, ayrıca
Xipolitakis’ın da 5 yıl boyunca kendilerine ait hiçbir
uçağa alınmayacağını açıkladı.
845
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
uçağının tuvaletinde gene “Kargoda bomba var” erkek yolcu polis tarafından yere yatırılarak kısa
yazılı bir dosya kâğıdı bulundu. Bunun üzerine sürede etkisiz hale getirildi. Yolcunun üzerinde
THY’nin Serik adlı uçağı Bulgaristan hava sahası yapılan aramada herhangi bir patlayıcı bulunamadı
üzerinden Atatürk Havalimanı’na geri döndü. ve tutuklandı.
-18 Nisan İstanbul-Tokyo,
-6 Haziran İstanbul-New York, Paris Hilton’a Eşek Şakası
-6 Temmuz 2015 günü Bangkok-İstanbul sefer-
ini yapan Airbus A330 tipi THY uçağı, tuvaletin- Dubai’de bir
deki ‘bomba’ yazısı nedeniyle Yeni Delhi’ye acil otel açılısına
indi… katılan Paris
Bomba ihbarı yazılı kâğıtlar üzerinde rastla- Hilton’a, “Kon-
nan parmak izleri olayın çözümlenmesine trol Ramez’de”
yardımcı oldu. Ancak şüpheli kabin memurunun adlı programın
tutuklanmasından sonra, 4 Ağustos 2015 günü yapımcısı
saat 21.25’de İstanbul-G.Antep seferini yapmak Mısırlı oyuncu
üzere AHL’den kalkacak olan THY uçağında Ramez Galal
gene bir bomba ihbarı yazısı bulundu!!! tarafından kaba bir şaka yapıldı. Organizasyon sa-
Havacılık kurallarına göre uçaklarda bulu- hipleri ve televizyoncularla birlikte küçük bir uçakla
nan bu tür ihbar notlarında eğer olay havada seyahat ettirilen Hilton, şakacılar tarafından korku-
gerçekleşirse uçak geri dönmek zorunda. Pilot bu tuldu. Önce kabinin içine duman verildi, sonra mo-
durumda, uluslararası havacılık kuralları gereği toru durdurulan uçakta irtifa kaybı yaşandı; uçağın
‘patlayıcı madde prosedürü’ uyguluyor. Pilot düştüğünü söyleyen şakacılar çığlık çığlığa panik tak-
gizli bir kod ile en yakın uçuş kulesi ile temasa lidi yaptı. Korkudan ölecek hale gelen Hilton da o
geçiyor, daha sonra da uçak en yakın meydana anlarda kendini kaybederek gözyaşları içinde kaldı...
iniyor, yolcu ve valizler detaylı şekilde aranıyor. Olayın şaka olduğunun ortaya çıkmasının ardından
Prosedüre göre asılsız ihbarlarda, “uçak en az Hilton’un bu travma etkisiyle sinirlerinin gergin
varacağı istasyona ulaşacağı saat kadar süre ye- olduğu, bir daha uçağa binme düşüncesinin bile
rde bekler, gerekirse uçak değiştirilir ve yolcular kendisini çılgına çevirdiği ve program yapımcılarını
tekrar götürülür” kuralı uygulanıyor. Uzun men- dava etmeyi düşündüğü bildirildi.
zilli uçuşlarda ise uçak bomba ihbarı nedeniyle
yere indirilirse yolcuları mağdur edecek bir başka Kabin Amiri Nijerya’da Yakalandığı
olayla daha karşılaşmamak için uçuş ekibinin me- Sıtmadan Öldü
sai saati dolacağından uçuş iptal edilebilir ve yol-
cular otele yerleştirilir. Şirket yetkilileri bu yüzden Türk Hava Yolları
asılsız bomba ihbarlarının yolcu mağduriyetinin
yanı sıra 50 bin ile 100 bin Euro’ya kadar uçak/ Kabin Amiri
olay başı maliyet getirdiğini belirtmekteler.
(Hürriyet, NTV, İHA, Posta - 19.7.2015) Selda Durmaz
Amsterdam’da Bomba Paniği Nijerya’nın
1 Ocak 2016 günü, yeni yılın ilk saatlerinde Amster- başkenti Lagos’ta
dam Schiphol Havalimanı’nda bomba paniği yaşandı.
sivrisinek ısırması
29 yaşındaki bir
erkek yolcu, üz- sonucu sıtma
erindeki bombayı
patlatacağını söyl- virüsüne yakalandı. Durmaz’ın hastaneden iki
edi. İngiliz vatandaşı
olduğu öğrenilen defa grip teşhisiyle eve gönderildiği, THY sağlık
birimlerinin devreye girmesi ile doğru teşhisin
konulduğu öğrenildi. Bir süredir tedavisi yoğun
bakımda devam eden Durmaz, 20 Haziran 2015
sabaha karşı 01.30’da yaşamını kaybetti. Bazı
kabin memurları Afrika rotalarında uçmak iste-
mediklerini, her yıl Ebola, sıtma vb. hastalık ka-
pma riskine girdiklerini söylemekteler.
846
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
UÇUŞTA TIBBİ OLAYLAR
1. Uçakta Kalp Krizinden Ölüm 6. Uçuşta Kaptan Pilotun Ölümü
29 Haziran 2015 günü saat 12.50’de Trabzon’dan Bursa 5 Ekim 2015 günü Phoenix-Boston seferini yapan American
Yenişehir Havalimanı’na gitmek üzere havalanan AnadoluJet Airlines uçağının kaptan pilotu Michael Johnston (57) yaşamını
uçağında inişte kalp krizi geçiren Mehmet Uzun (73) hayatını yitirdi, yardımcı pilot uçağı güvenli bir şekilde New York
kaybetti. Rize doğumlu yolcunun kanser tedavisi gördüğü, bö- Syracuse’daki Hancock Havalimanı’na indirdi. Airbus A320 tipi
uçakta 147 yolcu ve 5 mürettebat bulunmakta idi. Yapılan tok-
brek yetmezliği ve kalp rahatsızlığı bulunduğu öğrenildi. sikolojik analizde kaptan pilotun alkol, uyuşturucu, vs. etkisinde
olmadığı anlaşıldı. (CNN News)
2. THY Uçağında Senegal’li Hac Yolcusu
Kalp Krizi Geçirdi 7. Kaptan Pilot Uçuş Sırasında Bayıldı
31 Ağustos 2015 günü Dakar-İstanbul seferini yapan THY 9 Ekim 2015 günü Easyjet adına uçuş yapan Titan Havayolları’nın
uçağında kalp krizi geçiren Senegal vatandaşı Abdoulaye K., Airbus 320-200 tipi uçağı, 164 yolcusu ile sabah saat 07.25’de
uçak İstanbul’a inmek için alçaldığı sırada kalp krizi geçirdi. Pi- Londra-Gatwick Havaalanından kalktı. Girit seferini yaparken
lot iniş önceliği istedi ve Atatürk Havalimanı’nda ambulans ve İtalya üzerinde kaptan pilot bayıldı. Kaptana oksijen maskesini
sağlık ekipleri hazır bulunduruldu. Sağlık ekiplerinin yaptıkları takan 2. pilot Venedik Marco Polo Havaalanına divert etti. Has-
tüm müdahalelere rağmen İstanbul’dan hacca gidecek olan yol- taneye kaldırılan kaptan pilotun sağlık durumunun iyi olduğu
cu hayata döndürülemedi. bildirildi. (www.dailymail.co.uk/news)
3. THY Rotterdam Uçağında Kalp Krizi 8. Yaşlı Yolcu Kalp Krizi Geçirdi
4 Ekim 2015 günü saat 19.30’da İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan 18 Kasım 2015 günü Freebird Havayolları’nın Antalya-Hamburg
Hollanda’nın Rotterdam Havaalanı’na gitmek üzere kalkan uçak- seferini yapan yolcu uçağı 70 yaşındaki bir yolcunun Sofya üz-
ta, kimliği açıklanmayan 65 yaşındaki vatandaş, Rotterdam’a erinde iken kalp krizi geçirmesi nedeniyle geri döndü. İstanbul’a
inişe 1,5 saat kala rahatsızlandı. Uçakta doktor var mı diye inen uçağa 15 dakikayı aşkın bir süre sağlık ekibinin gitmediği
anons yapıldı. Adama kimse yardım edemedi. Uçakta kalp ve yolcuya kabin ekibinin müdahaleye devam ettiği iddia
masajı verecek şok aleti yoktu. En sonunda bir yolcunun yarım edildi. Yolcu yer sağlık ekiplerine teslim edildikten sonra uçak
saat uğraşarak kalp masajı yapmasına rağmen şahıs inişten önce havalandı.
yaşamını yitirdi.
Hindistan Havayolları Fazla Kilolu
4. Şikago-İstanbul Uçağında Hasta Yolcuya Hostesleri Işten Çıkarıyor
Tıbbi Müdahale
Air India şirketi geçen yıl
12 Eylül’de ABD’nin Chi- fazla kilolu 600 hostesi
cago Uluslararası O’Hare zayıflaması için uyarmıştı.
Havalimanı’ndan saat 22.40’ta Zayıflaması istenen 125
İstanbul’a gitmek üzere havala- hostes kilo veremeyince bir
nan THY uçağındaki bir kadın kısmı yerde görevlendirildi
yolcu kalkıştan kısa süre sonra bir kısmına ise gönüllü eme-
rahatsızlandı. Yapılan anons üz- klilik teklif edildi. Hostesler-
erine ABD’de katıldığı bir bilim- in, Havacılık İdaresi’nin
sel çalışmadan dönen psikiyatri belirlediği “vücut-kitle” indeksine uymadığını belirten şirket,
uzmanı Dr. Serhat Tunç müdahalede bulundu. Rahatsızlanan denetimlerde şartlara uymayan personelin uygun şekilde istih-
yolcunun üst solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle aldığı ağrı dam edileceğini açıkladı.
kesici ve ateş düşürücü ilaçların etkisiyle baygınlık geçirdiği
öğrenildi. Uçuş kuralları gereği acil iniş yapmak zorunda Hindistan’da 35 Dakikalık Uçuşla Pilot
olan uçak, yolcunun durumunun düzelmesi üzerine seferini Sertifikası Skandalı
zamanında tamamladı. Uçağın kaptan pilotu Nezih İnan, daha
sonra gönderdiği mesajla Tunç’a teşekkür etti. Hindistan’da livemint.com adlı sitenin haberine göre, Anupam
Verma adlı pilot, 360 saatlik uçuş sonucu verilen sertifikayı F/O
5. Yolcu Epileptik Nöbet Geçirdi, Uçak koltuğunda 35 dakika oturarak aldığını itiraf etti. Eğitim aldıktan
Divert Etti sonra yolculu uçuşlara başlamadan usulsüzlüğü itiraf eden
Verma, kendisi gibi birçok pilotun da sahte belgeyle pilotluk
14 Ağustos 2015 günü Londra’daki Stansted Havalimanı’ndan yaptığını öne sürdü. “Bu belgeyle uçuşa başlasaydım acil durum-
da ne yapabilirdim onu bile bilmiyorum” dedi. Bu itiraflardan
Napoli’ye kalkış yapan EasyJet uçağı, İsviçre hava sahası üz- sonra eğitim veren bütün kuruluşların sertifikalarının yenilenmesi
için çalışma başlatıldı. Verma’nın iddialarına bir destek de eski
erindeyken bir yolcu epilepsi krizi geçirdi. A320 tipi uçak bir Hava Kuvvetleri pilotundan geldi. Adının verilmesini istemey-
en pilot, 20 saatlik uçuşa sahip olan pilotların 150 saat uçmuş
İsviçre’nin Cenevre kentine divert etti. Yolcunun yapılan ilk mü- olarak gösterildiğini kaydetti.
dahalenin ardından hastaneye götürülmek üzere uçaktan alındığı
öğrenildi.
847
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Ambulans Helikopter Can Kurtardı bariyle vaka sayısı şimdiden 650’ye ulaşmış durum-
da. FAA kurallarına göre 400 ft üzerinde uçuş yasak
19 Eylül 2015 günü olduğu halde raporda pilotlar 10,000 ft’te 200’den
saat 18 sularında fazla kere drone ile karşılaşmış.
Trabzon’un Çaykara
ilçesi Sultanmurat İzinsiz Drone Uçuşuna Rekor Ceza Geldi
Eğrisu Yaylasında Amerikan Federal
inşaat ustası olarak
çalışmakta iken kalp krizi geçiren Dursun Yanılmaz Havacılık Dairesi (FAA),
ambulans helikopter ile hastaneye kaldırıldı. Trabzon
Ahi Evren Kalp ve Damar Hastalıkları Hastanesine izinsiz drone uçuran
kaldırıldı. Burada yoğun bakıma alınan Yanılmaz’ın
durumunun iyiye gittiği öğrenildi. Chicago merkezli Sky-
Pan adlı bir şirkete 1.9
milyon dolar ceza ver-
di. Şirketin Mart 2012 ile 15 Aralık 2014 tarihleri
Hava Ambulans Helikopterleri İçin Heliport arasında 65 kez izinsiz ve lisansı olmadan drone
Yapımına Başlandı
uçurduğu gerekçesiyle ceza aldığı belirtildi. ABD’de,
Sağlık Bakanlığı’nca 2008 yılında başlatılan ambu-
lans helikopter uygulamasında, çoğu zaman bu he- FAA raporlarına göre bugüne kadar uçaklar 920
likopterlerin hasta almak için futbol sahasına iniş
yaptığı görüntül- drone tehlikesi yaşadı. (Habertürk)
ere son veriliyor.
Bakanlık, yapımı Depresyon Tedavisi Gören Pilot
devam eden veya
planlanan tüm has- İsveç’in resmi devlet televizyonu SVT, iki işi bulu-
tanelere ambulans nan bir pilotun, diğer işten depresyon tedavisi ned-
helikopterlerin inişi için heliport yapacak. 2015 eniyle 3 senedir raporlu bulunmasına rağmen za-
yılının ilk 6 ambulans uçaklar ile 834 yurt içi hasta, man zaman uluslararası uçuşlara katıldığını ortaya
21 yurt dışı hasta taşındı. Ambulans helikopterler çıkardı. İsveçli pilotun depresyon tedavisi gördüğünü
ise 1.561 hastayı hastanelere ulaştırdı. Ayrıca deniz sivil havacılık otoritesine bildirmediği; 2015 Mart
ambulanslarıyla da 966 hasta ve 62 organın taşındığı ayında, Germanwings Hava Yolları’nın Barcelona-
öğrenildi. 2008 yılından günümüze taşınan hasta Düsseldorf seferini yapan uçağın Fransız Alpleri’ne
sayısı ise 18.819. (Gökhan Kaya- Türkiye Gazetesi) çakılması sonucu 150 kişinin öldüğü kazada, uçağın
kokpitine kendisini kilitleyen yardımcı pilot Andreas
Atatürk Havalimanı Yakınında Drone Uçuşu Lubitz’in de depresyon tedavisi gördüğü hatırlatıldı.
İnsansız hava Pilotun sertifikası askıya alındı.
araçları Atatürk
Havalimanı’nda uçuş Pilotlara Sıkı Denetim Geliyor
trafiğini olumsuz etkile-
meye devam ediyor. Avrupa Birliği, Avrupa’da uçuş güvenliği kurallarını
7 Temmuz 2015 günü değerlendiren çalışma grubu raporunu açıkladı.
Atatürk Havalimanı’na Buna göre, yolcu uçaklarının kokpitinde her zaman
iniş için alçalan bir yolcu uçağının pilotu, piste 600 için en az 2 kişinin bulunması gerekecek. Pilotlar,
metre kala ‘drone’ gördü. Uçağın kaptan pilotu duru- havayollarında göreve başlamadan önce psikolojik
mu AHL hava trafik kontrol kulesine bildirdi… Geçen analizden geçirilecek ve havayolu şirketleri pilotlara
sene AHL yakınında drone uçurduğu tespit edilen rastgele uyuşturucu ve alkol testi uygulayacak.
Aspet Manukyan isimli gencin 6 yıl hapis istemiyle Pilotların sağlık durumlarının incelenmesinde sağlam
yargılanması devam etmekte. bir program uygulanması gerektiği belirtilen rapor-
FAA’nın yayınladığı son rapora göre uçaklarla da, Avrupa’da pilotların sağlık durumlarının olduğu
drone’ların yakınlaşmasındaki istatistikler geçtiğimiz bir veri tabanı oluşturulması tavsiyesinde bulu-
yıla kıyasla katlanarak artmış durumda. 2014 yılında nuldu. Raporda ayrıca, havayolu firmalarının uçak-
raporlanmış 238 vaka görülürken, 9 Ağustos 2015 iti- larda pilot destek sistemlerini uygulamaya koyması
gerekliliğinin altı çizildi. Bu kararda 24 Mart 2015
günü ikinci pilotu tarafından intihar dalışı yaptırılan
Germanwings uçağı olayı etkili oldu.
848
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Ölümden Kurtaran Pilot İçin Web Sitesi müdahale edecek? Böylesi bir kargaşa için acil du-
Kuruldu rum planları yapılmakta mıdır?
Üçüncü havalimanının bitimine 2-3 yıl var, bu süreçte
25 Nisan 2015 günü Atatürk Havalimanı’na inişi AHL trafiğini hafifletmek amacıyla yapılabilecek
sırasında piste sert bir şekilde temas etmesi nedeniyle şeyler yok mu? Bir kaza olduktan sonra mı önlem
motoru alev alan ve tekrar havalandıktan kısa süre alınacak? SHGM, DHMİ, TATCA, TALPA, TASSA,
sonra zorlu bir iniş yapan THY Milano-İstanbul sefer- THY, UTED, Hava-İş uyuyor mu?
inin pilotu Alphan Morkan adına web sitesi kuruldu.
Olayla ilgili ses kayıtlarının yer aldığı sitede “Kahra- Hipersonik Yolcu Uçağı Havada Devrim
man pilot Alphan Morkan, bugün ağlamıyorsak onun Yapacak
sayesinde” yorumu yapıldı. Kazanın olduğu tarihten
itibaren uçuşları kesilen Morkan’ın yeniden uçuşa Airbus’ın geçen ay patentini aldığı ‘hipersonik jet’
verilip verilmeyeceği, Airbus’tan gelecek rapora göre havada devrim yapacak. Yolcu ve askeri olarak plân-
belirleneceği ifade edildi. Uçağın 2. pilotu Gökberk lanan uçağın hızıyla İstanbul-New York 1.5 saate,
Çağrı Karakollukçu’nun ise tekrar uçuşlara başladığı Londra-New York uçuşu ise 1 saate düşecek. Bir
öğrenildi. (Cevdet Özdemir-SABAH) dönemin efsanesi Concorde uçağı bu yolu 3.5 saatte
alabiliyordu. Roket motoru ve iki turbojetle havalanan
İstanbul Atatürk Havalimanı’nda Rekor yeni jet, uzay mekiği gibi dikey yol alıyor. Ses hızına
İniş-Kalkış ulaştığında, turbojetler kapanıyor, sadece roket mo-
toru kalıyor. Airbus hipersonik jet hem yolcu uçağı
26 Temmuz 2015 günü Atatürk Havalimanına 712 hem de askeri jet olarak kullanılabilecek; yolcu uçağı
uçak inerken 718 uçak kalktı. Toplamda 1430 olarak sadece 20 kişiye hizmet verebilecek. (Akşam)
uçak iniş kalkışı ile geçen senenin rekoru kırıldı.
Havalimanını 166 bin 383 yolcu kullandı. Bu ara- Uzayda En Uzun Kalma Rekoru Yenilendi
da Sabiha Gökçen Havalimanı’na da 745 iniş kalkış 1994-1995 yıllarında
gerçekleşti. Böylece İstanbul’a toplam 2.175 uçak
iniş kalkışı ile tarihi bir rekor gerçekleşti. MIR Uzay İstasyonundaki
Dernek yorumu: Bu tür rekorlar övünç vesilesi toplam kalış süresi 438
değildir ve kimse bu gibi rakamları hayırla dile ge-
tirmiyor. 3 pistli ve etrafında milyon kişinin ikâmet gün olan Rus kozmonot
ettiği bir havaalanına her dakikada bir uçağın ini- Valery Polyakov, Mars
yor veya kalkıyor olması ne büyük risktir! Buradaki
ATC’lerin hangi yoğunlukta çalıştıkları, ne gibi stresler yolculuğunun süresi kadar
altında oldukları ve bir küçücük hatanın nelere yol
açabileceği öngörülemiyor mu? AHL’den yolcu uzayda kalarak bir rekor
olarak gelen veya giden 166 bin insanın rastlantısal
olarak binde biri hastalansa, yaralansa, bir sabotaj kırmıştı. Birkaç uçuşluk toplamda en uzun kalışı (748
sonucu tıbbi aciller yoğunlaşsa, hangi sağlık ekipleri
gün) ise Sergey Krikalev yapmıştı. Ancak bu rekor 5
Eylül 2015 günü Rus kozmonot Gennady Padalka
tarafından kırıldı; toplam 5 uçuştaki uzayda kalış
süresi 879 gün oldu.
Pilot Yanlış Uçuş Haritasını Aldı, Uçak Geri
Döndü
19 Ekim 2015 günü saat 14.30’da İstanbul-Oslo seferini
yapmak üzere AHL’den kalkan THY’nin A-320 tipi yol-
cu uçağı, pilotun uçuş haritasını yanlış alması nedeniyle
Atatürk Havalimanı’na geri döndü. “Jeppesen” adı ver-
ilen ve tüm havalimanlarının yaklaşma ve krokilerinin
bulunduğu uçuş haritası büyük önem taşıyor. Uçuş öncesi
kontrollerde (preflight check) pilotlar haritalar ile kalkış,
iniş ve yedek meydan chart’larını kontrol etmeden uçuşa
başlayamazlar (Demek ki bu kontroller de yapılmamış!).
Pilot, deniz üzerinde yakıt azaltarak kalkışından yaklaşık
1 saat sonra Atatürk Havalimanı’na indi; doğru haritanın
alınmasının ardından yeniden havalandı.
(Cumhuriyet)
849
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
İngiliz Kadın Muhabir AHL Tuvaletinde deme getiren Stockholm’de yaşayan Türk gazeteci
İntihar Etti Tandoğan Uysal oldu. Uysal “Bu olayda hostesler-
in sessiz kalması çok ilginç. Uçak o sırada türbu-
17 Ekim 2015 lansa girse neler olurdu? Böyle bir tablo acaba Türk
gecesi saat 22’de Bayraklı değil de yabancı bayraklı bir başka uçak
Londra’dan şirketinde yaşanır mıydı?” diye sordu. (Sözcü) Ben-
Atatürk zeri bir olay 29 Kasım 2014 günü gene Pegasus’un
Havalimanı’na Şanlıurfa-İstanbul uçuşu öncesinde yaşanmış,
gelen ve tran- hosteslerin ‘sayım yapılacak oturmanız gerekiyor’
sit olarak saat uyarıları üzerine çıkan tartışmada uçak 1 saat rötarlı
00.15’te Erbil’e kalkabilmişti…
gidecek olan Jac-
queline Anne Sutton (50) uçağını kaçırdı. Irak’ın Erbil Uçak Kazalarında Ölüme Son; Kapsül
kentine aktarma yapmak için AHL’ye geldiği belirtilen Yöntemi
İngiliz gazeteci, iddiaya göre uçağını kaçırdı. Bunun Ukraynalı mühendis Vladimir Tatarenkov‘un
üzerine transit yolcu bankosuna başvuran Sutton’a tasarladığı kapsül sistemi olası uçak kazalarında
yeni bir bilet alması gerektiği söylendi. Parasının tüm yolcuların kurtulabilmesine olanak sağlıyor.
olmadığını söyleyerek ağlayan kadın daha sonra Şimdilik konsept aşamasında olan projede yolcu
havaalanı tuvaletinin kapısına ayakkabı bağlarıyla kabininin tamamı bir kapsülden oluşuyor. Teh-
kendini asmış olarak 3 Rus yolcu tarafından bulundu.
BBC’ye göre Jacky Sutton, Savaş ve Barış Muhabirliği like anında ilgili tuşa basılarak kapsülün uçaktan
Enstitüsü (IWPR) Irak direktörüydü. İlk gelen haberl- fırlatılması sağlanıyor. Kapsül uçaktan ayrıldıktan
erde bilet parası olmadığı için intihar ettiği belirtilen sonra hemen paraşüt aktif hale geliyor. Yere
Sutton’un çantasından 2 bin dolar, bir miktar Irak yaklaşıldığı yakınlık sensörü ile algılanıyor ve
dinarı ve başka paralar, ayrıca Marx ve Lenin’le ilgili yavaşlatıcı roket motorlar devreye giriyor. Eğer
kitaplar ile Tevrat ve Kuran çıktı. Havaalanı görüntü kapsül denize veya okyanusa doğru düşerse yan-
kayıtlarının incelenmesi sonucu; Sutton’un uçağının da bulunan balonlar şişiyor ve kapsülün suyun
kalkacağı yolcu köprüsünün önündeki salonda üzerinde kalması mümkün oluyor. Teknolojinin
oturduğu, yapılan anonslara rağmen uçağa binmediği yolcu uçaklarında kullanılabilmesi için kapsülün
ve uçak kapıyı kapattıktan tam 7 dakika sonra da THY karbon fiberden üretileceği ve böylece daha hafif
bankosuna giderek, “ Uçağımı kaçırdım” başvurusu olacağı da söylenenler arasında.
yaptığı ortaya çıktı… Adli Tıp Kurumu, olayın intihar Hayat kurtaracak bu teknolojinin gerçeğe
olduğu raporu verdi. dönüşmesinin önünde maalesef halen birkaç
ufak pürüz bulunuyor. Kapsülün yapısı gereği
Uçak Koridorunda Namaz koltuk sayısı normale göre daha da azalıyor.
2015 Ağustos ayı sonunda Pegasus’un Stockholm- Ayrıca sistem yakıt tüketimini de artırıyor ve ek
İstanbul seferinde bazı yolcular koridordu namaz bir maliyet oluşturuyor. Bu da uçak firmalarının
kıldı. Namaz söz konusu fikre sıcak bakmasının önüne geçi-
sürecinde kori- yor.
doru kapatan bu
kişilere kabin
ekibi müdahale
etmedi. Bir uçak
yolculuğunda ilk
kez yaşanan ve
uçuş güvenliğini
tehlikeye düşüren
bu olay, yabancı
yolcularının tedir-
gin olmasına yol
açtı. Olayı gün-
850
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Skytrax Ödülleri Yine THY’nin THY Ekibi Mali’de Teröristler Tarafından
Rehin Alındı
2015 Skytrax yolcu değerlendirme sonuçlarına göre,
Dünyanın “En İyi Business Class Özel Yolcu Salonu, Mali’nin başkenti Bamako’da Radisson Blu oteline 20
En İyi Business Class Özel Yolcu Salonu İkramı ve
Güney Avrupa’nın En İyi Havayolu Şirketi” ödülleri Kasım 2015 sabah saat 06’da baskın yapan terörist grup,
de bu yıl yine Türk Hava Yolları’na gitti. 4 yıldızlı
havayolu şirketi unvanını hali hazırda muhafaza otelde kalan 170 müşteriyi rehin aldı. Rehineler arasında,
eden THY, 2009 yılı Skytrax sıralamasında Avrupa’da
bulunduğu bölgenin en iyisi seçilerek, “Güney yatıda olan THY personeli de bulunmakta idi. Rastgele
Avrupa’nın En İyi Havayolu Şirketi” unvanına lâyık
görüldü. Böylece üst üste 6. kez bu ödülleri kazanmış açılan ateş sonucu 20’den fazla rehine öldü. Kaptan pilot
oldu. İsmail Yerli, 2. pilot Sadık Murat Arat, İstasyon Md. Me-
hmet Atmaca, Kabin amiri Şerife Taşcı Kabacık, Lütfiye
Deniz Kıvrak, Eray Sevim ve Murat Gündüz kurtarıldı ve
İstanbul’dan gönderilen özel bir uçakla Türkiye’ye getiril-
di.
Thy Uçağında Nükleer Sızıntı THY Uçağına Asılsız Bomba İhbarı
28 Mayıs 2015 günü Hindistan’ın başkenti Yeni 22 Kasım 2015 günü Amerika Birleşik Devletleri’nin New
Delhi’deki Indira Gandhi Havalimanı’na inen THY’ye York kentinden havalandıktan sonra Twitter üzerinden
ait bir uçakta nükleer sızıntı olduğu ortaya çıktı. bomba ihbarı yapılan Airbus A330-300 tipi THY uçağı
Sızıntının kargodaki tıbbi tedavide kullanılan rady- Kanada’nın Halifax Stanfield Havalimanı’na acilen indi.
oaktif malzemeden kaynaklandığı; malzemenin ise Yapılan aramalar sonucunda uçak temiz çıktı.
Yeni Delhi’deki özel bir hastaneye taşınan Sodyum
İyodid-131 olduğu belirlendi. İçişleri Bakanı Rajnath Pilot Adayı ABD’de İntihar Etti
Singh basın toplantısında, atom enerjisi uzmanlarının
bölgeye sevk edildiğini söyledi. Boğaziçi Üniversitesi mezunu olan ve Nisan ayında
THY’nin açtığı sınavı kazanarak pilotaj eğitimi almak
THY Kabin Memuru Gana’da Boğuldu
için gittiği Amerika’da bunalıma girerek
15 Kasım 2015 günü Gana’nın 12 Mayıs 2015 günü intihar eden Ser-
başkenti Akra’da yatı görevi can Karamustafaoğlu’nun (27) cenaz-
sırasında denize giren kabin me- esi Ordu’nun Fatsa ilçesine bağlı Yalıköy
muru Cem Şehit boğuldu. Şehit’in Mahallesi’nde toprağa verildi.
görev arkadaşları (2 pilot ve 3 ka-
bin memuru) pas uçuşla İstanbul’a THY’den ayrılan pilotun intiharı
döndü. Sivil havacılık kurallarına
göre, üzüntü ve moral bozukluğu konsantrasyonu etkiley- 1995 yılında Hava Harp Okulundan mezun olan ve
erek uçuş emniyetini tehlikeye attığı için bu tür durumlar- üsteğmen rütbesine kadar Hava K.K.’da pilot olarak
da uçuş ekiplerinin görev yapmasına izin verilmiyor. Cem
Şehit ile birlikte denize giren kaptan pilotun da boğulma görev yapan Alper Başarır, 2012-
tehlikesi geçirdiği ve balıkçılar tarafından kurtarıldığı 2014 yıllarında THY’de 2. pilot
öğrenildi. olarak görev yapmış, CRM hataları
ve ‘verimsizlik’ nedeniyle işten
çıkarılmıştı. 1,5 yıldır iş başvuruları,
THY’den ayrılma nedeniyle red-
dedilen Eskişehir’li, evli ve 2 çocuk babası Başarır, 3 Ekim
2015 günü evinde tabancasıyla intihar etti.
851
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
PEGASUS Haberleri
Murat Herdem üniformaları tam 1400 TL’ye satıyor. Çalışanına üniforma
Yazıyor satan başka bir şirket var mıdır?
Uçucu ekiplerin gecesi gündüzü, izin günü birbirine girmiş.
Pegasus çalışanları köle mi? Sabah uçuştan gelen ekiplere gece yarısını bir geçe yeni bir
uçuş yazılıyor. Sabahında uçuştan geldiği gün izin günü
Pegasus Havayolları denildiğinde aklımıza; ücretli ikramları, sayılıyor. Çalışanların aidiyet duygusu kalmamış, bitikler.
ücretli koltuk seçimleri, ücretli çağrı merkezi, kısıtlı bagaj Sömürülüyorlar. Ne bir sendikaları var, ne de limit üstü
hakkı ve dar koltuk aralıkları gelir. Bunlar düşük maliyetli uçuşlarına dur diyecek bir sivil havacılık otoritesi. Day-
havayolu olmanın gereklilikleridir. Bu modeli benimseyen anabilen, çalışmak zorunda olan dayanıyor. Dayanama-
havayolu şirketleri, kendisini tercih eden her yolcudan bilet yana kapıyı gösteriyorlar. Sonra pembe vaadlerle yenileri
parası dışında belirli bir miktar daha kazanmak zorundadır. geliyor. Pegasus için bu düzen hep böyle devam ediyor…
Low cost olmanın doğasında bu vardır. Örneğin Pegasus (27.7.2015 – Airporthaber)
Havayolları, 2012 yılında her yolcudan bilet parası dışında
17 TL para kazanıyordu. 3 yıl sonraki hedefi ise yolcu başına Pegasus’a PR ödülü
30 TL idi. Yolcuların büyük bölümü Pegasus’un bu modelini
eleştiriyor. Ancak Pegasus’un son yıllardaki yolcu ve uçak Pegasus Hava Yolları, yeni uçaklarına
sayısındaki artışı göz önüne alırsak, düşük fiyatların cazi- misafirlerinin kız çocuklarının ismi-
besine kapılan yolcular açısından ortada bir “Hem ağlarım, ni vererek başlattığı ve bu yıl bir kız
hem giderim” durumu söz konusu olduğunu söyleyebiliriz. çocuğunun çizdiği “Hayalindeki Ta-
Pegasus Havayolları’nın yolcusuna uyguladığı politika yol- til” resmini en yeni Boeing 737-800
cu ile havayolu arasındadır. Yani bir nevi “alan razı veren uçağının üzerine boyadığı Dünyanın
razı”dır, bir tercihtir. Ancak Pegasus Havayolları’nın özel- En Güzel Hediyesi (DEGH) projesiyle,
likle son yıllarda çalışanlarını adeta köleleştirmesi işin en uluslararası iletişim dünyasının seçkin
düşündürücü tarafıdır. ödüllerinden olan Stevie’nin Seyahat
Birkaç hafta önce Pegasus Havayolları’nda görev yapan ve Turizm kategorisinde Yılın PR Kampanyası alanında
uçucu ekiplerin çığlıklarını (kuralsız ve limit üstü uçmaktan birincilik ödülünü kazandı.
yakınmalarını) aktarmıştık. Bugün de aynı uygulamalar de-
vam ediyor. Uçucu ekipler, aylık yasal üst limit olan 110 saat Pegasus Dünyanın En Kötüleri Listesinde
sınırına dayandırılarak uçuruluyor. Hatta limit aşılmasına
rağmen üst yönetimden, “Uçak yerde mi kalacak?” telkin- Skytrax değerlendirmesinde dünyanın en kötü havayo-
leriyle ekiplerin uçuşa gönderilmek için baskı altına alındığı lu 4’üncü kez Kuzey Koreli Koryo Havayolları seçildi.
ihbarları geliyor. Fırsatını bulan, Pegasus’tan başta THY ol- Türkiye’den de iki havayolu listede yer aldı. 21 havay-
mak üzere diğer şirketlere geçiyor. İş bulma şansı daha az olunun yer aldığı listede Türkiye’den Pegasus ve Onur
olan kabin ekipleri de THY’nin alım ilanlarını dört gözle Havayolları da girdi. Yolcu şikayetlerinden yola çıkılarak
bekliyor. Hepsinin tek amacı bir an önce paçayı kurtarmak. oluşturulan listede Pegasus, rötarlardan dolayı şikayet aldı.
Emeklerinin karşılığını alabilseler belki direnecekler ancak Bir yolcunun Pegasus ile ilgili yaptığı şikayette, “ Pegasus
maksimum uçuş saati ve minimum maaş ile dayanabilecek ile yapacağım bir iş ve tatil uçuşu için dakikalar değil en
halleri yok. Üstelik sonuna kadar sömürülen ekiplere uçakta azından saatlerce bekledim” denildi. Onur Air için yapılan
bir kap yemeği bile çok görüyor şirketleri. Evden sandviç, şikayette ise “Koltuklar rahatsız, su bile parayla. Ufacık bir
tost yapıp getiren mi ararsın, sefer tasıyla yemek getiren mi? şişe su için 3 Avro alınıyor” denildi. (Airporthaber)
Ekipler yemek yesin diye verilen multinetleri her uçuşta kul-
lanmaya kalksan ancak bir simit ile öğün yapabilirsin. Çünkü Pegasus Üst Yönetimine Ceza Yağdı
içindeki para ancak onu karşılar. Maaşlar iki parça halinde
ödeniyor. Ekiplere seyyar satıcı eğitimleri veriyorlar; uçak içi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), Uçuş İşletmeden
satışlar için özel eğitmenler getiriliyor, taktikler veriliyor. Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Nadir Kabaş’ın Form
Pegasus yöneticileri işin kolayını bulmuş. “Yakında zam 4’ünü iptal etti. Genel Müdür Sertaç Haybat ve Kalite
olacak” diye ekipleri tutmaya çalışıyorlar. Bir de koçluk Müdürü Kemal Helvacıoğlu ihtar aldı. Cezaların gelen
sistemi getirmişler. Her 20 kişinin başına bir koç vermişler. şikâyetleri dikkate alarak SHGM’nin yaptığı denetimler so-
Görevi, ekipleri motive etmek, kaçmamalarını sağlamak! nucunda Uçuş Görev Süreleri Talimatı SHT6A-50 yönerges-
Bu şirket işe giren ekiplere kendi üniformasını bile satıyor. ine aykırı olarak uçucuların (kokpit-kabin) görev süreler-
İyi bir pazarlıkla hepsini en fazla 500 TL’ye alabileceğiniz inin aşılması nedeniyle verildiği öğrenildi. Pegasus’tan
yapılan açıklamaya göre görev sürelerindeki uzamanın
nedeninin, yaz aylarında İstanbul hava trafiğinde yaşanan
yoğunluk ve özellikle Sabiha Gökçen Havaalanı’nın kapa-
site sorunu ve bakım nedeniyle iniş-kalkış pistinin belirli
saatlerde kapatılması olduğu bildirildi. (Airkule)
852
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
THY’nin Aile
Destek Timleri
Süleyman Şen yazıyor
14-15-16 Aralık günleri THY Uçuş Akademisi 17 Aralık 2015 günü ise THY üst yönetiminden
salonlarında, THY Aile Destek Timlerinin çekirdek katılımcılara aynı konu üzerinde bir konferans ver-
kadrolarına interaktif seminer yapıldı. 08.30-16 ildi. TAALKS (Turkish Aviation Academy Leading
saatleri arasında devam eden seminerleri Havacılık Knowledge Summit) programı çerçevesinde ver-
Tıbbı Derneği Bşk. ve Üsküdar Üniversitesi öğretim ilen konferansta Prof. Dr. M. Çetingüç, Aile Destek
üyesi Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç verdi. Timlerinin önemli işlevini, kaza sonrası yaşanan
Aile Destek Timleri, THY’nin yer hizmetlerinin kargaşa ortamında ne yapacağını bilen ekiplerin
hemen tüm birimlerinde çalışan 1400’den fazla çalışmalarının değerini vurguladı. Bu çalışmalar
gönüllü personelden oluşmakta. Bir kaza vukuunda sırasında ADT’nin yapacağı tüm harcamaların (ulaşım,
hemen toplanıp kaza bölgesine gitmek, orada gerek otel, yeme-içme, sağlık, vs.) hiçbir limit konulmadan
sağ kurtulanlara ve gerekse ölenlerin ailelerine her THY tarafından karşılanmakta oluşu takdire şayan
tür psikososyal desteği vermekle yükümlü bulunmak- bulundu. Tek eksikliğin, olayın sıcak zamanlarındaki
talar. Kaza mağdurlarına yapılacak psikolojik destek görev dağılımı ve hiyerarşi belirsizliği olduğu; ayrıca
(Travma sonrası stres bozukluğu dibrifingi)için ayrıca eğitim çalışmalarında tatbikatların ve simulasyon
THY’nin psikologları devreye girmekte, yerel sağlık araçlarının kullanılması gerektiği üzerinde duruldu.
kuruluşlarından da yardım alınmaktadır. Aile Destek Ülke içinde yapılan uçuşlarda sefer yapılan şehirlerin
Timleri şimdiye kadar 2003 yılındaki Diyarbakır ve yerel sağlık ve sosyal destek birimleriyle önceden
2009 yılındaki Amsterdam kazalarında çok etkili ve protokoller yapılmasının, kaza sırasında hangi yerel
özverili performans gösterdiler. Yaptıkları işin felsef- kuruluşlardan nasıl destek alınacağının, kimlerle mu-
esine inanmış olan bu personel, hiçbir ek ücret talep hatap olunacağının belirlenmesinin gerekli olduğu
etmeden, gönüllülük ilkesi çerçevesinde, tamamen konusunda öneride bulunuldu...
insani motivasyonlarla hizmet etme gayretindedirler.
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç’ün moderatörlüğündeki
seminerlerin amacı, yapılan işin bilimsel bir zemine
oturtulması, dünyada yapılmakta olanlarla birlikte
gözden geçirilmesi, konunun psikolojik destek boyu-
tu hakkında bilgi tazelemesi idi.
(www.airkule.com)
853
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
GÖNÜLLÜ UÇUŞ HEKİMİ!
Tevfik Uyar Yazıyor var. Her şeyden önce onlar da yolcu.
Uçuş konforunun yanı sıra, uçaktaki müdahalenin uçuş ortamı-
Diyelim ki tıp doktorusunuz. Çok uzun nın irtifaya bağlı doğası gereği ya da eldeki medikal kitin arızalı
bir seyahat için uçağa bindiniz ve kısa veya yetersiz olmasından dolayı istenmeyen bir sonuç doğma-
bir süre sonra bir yolcu yediği ya da içti- sı ve hastanın zarar görmesi halinde mahkemeydi, kıldı, tüydü,
ği bir şey dolayısıyla ciddi bir şok geçir- başka pek çok sıkıntıyla karşı karşıya kalma riski de var.
di, ya da mevcut bir hastalığı yüzünden THY’nin prosedürlerini incelediğimde görüyorum ki, çok basit
komaya girdi. Kabin memurlarının ilk bazı ilk yardım uygulamaları dışında tüm sorumluluk anonsa ya-
yardım konusundaki bilgileri sınırlı. Olmasa dahi çok ciddi bir nıt veren doktora bırakılmış. Kan şekeri yükselmesinden sara nö-
rahatsızlığa müdahale edecek bilgi ve yetkileri yok. Bu yüzden betine kadar pek çok husus da doktorun sorumluluğunda. Hatta
de prosedürlere uygun olarak böyle bir durumda uçakta doktor sadece hastalık değil, uçakta bir ölüm gerçekleşmişse, kaptan
ya da sağlık personeli olup olmadığını sormak için anons yapı- pilotun uçuşa devam kararı, o sırada uçakta bir doktor varsa ve o
yorlar: “Sayın Yolcularımız, Aranızda bir doktor varsa kendini “ölüm onayı” verdi ise alınabiliyor.
kabin ekibine tanıtması rica olunur.” Kabin memurlarının ciddi durumlarda öncelikle doktor anonsu
Bu anonsu duydunuz. Artık biliyorsunuz ki uçakta ciddi bir hasta yaparak yetkin bir sağlık personelinin yardımını istemesi elbette
var ya da kabin memurlarının baş edemeyeceği bir rahatsızlık gerekli bir şey ama doktorların çekince ve haklarını düşündü-
meydana geldi. Hemen davrandınız, kendinizi tanıttınız ve has- ğümüzde yeterli değil. Bu durumun çözümü için “her uçuşta
taya müdahale ettiniz. Hasta o kadar ciddi ki, uçakta sadece dok- görevli doktor bulundurulsun” gibi bir tavsiyede bulunmak da
torların açmakla yetkili olduğu bir medikal kit var, artık o kitte ne mantık sınırlarının dışına çıkmak olur. Havayolu işletmeleri için
varsa, koşullar neye el veriyorsa kullanarak hastaya gerekli acil bir maliyeti olacağı gibi, bir programa bağlı olarak ekipte yer
müdahalede bulundunuz. alan ve sürekli uçuş yapan görevli bir hekim de akla yatmıyor. O
Bu arada sağlık belgenizi de beyan ettiniz, çünkü öyle istediler. halde bu durum nasıl çözülebilir?
Ayrıca müdahaleden sonra hastaya müdahalede bulunduğunuza
dair bir rapor doldurup, imzaladınız. En sonunda kabin memur- Gönüllü Uçuş Hekimliği Uygulaması
ları hastayı yanınıza oturttu ve:
“Size zahmet, uçuş sonlanana kadar hastaya bakarak yardımcı Havayolu firmaları “gönüllü uçuş hekimliği” gibi bir uygulama
başlatsa, ve bu uygulamaya başvuran hekimler “gönüllü uçuş
olur musunuz?” dediler… Eh… Her şeyden önce bir doktorsu- hekimi kartına” sahip olsalar, bu karta sahip olanlar ekonomi bi-
nuz. Hipokrat yemininiz var. Ayrıca zaten bir birey olarak vicdan leti fiyatına daha üst bir sınıfta uçsalar, ya da sınıf avantajı yerine
sahibisiniz. Üstelik böyle bir şeyi reddetmek için iki kere düşün- fiyat avantajı sağlanarak biletlerine indirim uygulansa? Ya da bu
mek lazım, zira diğer yolcuların bu misyonu sizin insanlık vazi- uçuş hekimlerine yıl içerisinde kullanmaları için sınırlı sayıda
feniz olarak gören bakışları var çevrenizde. Uçuşun bitmesine pas bilet hakkı tanınsa? Tabi hangi şartla? Bulundukları bir uçuş
10 saat kalmış ama reddetme şansınız yok. Yorgunluktan bitap sırasında herhangi bir acil durum meydana gelirse buna müda-
olmanıza karşın hem insanlık hem de mesleki vazifenizi yerine halede bulunmanın bir “görev” olması şartıyla.
getiriyorsunuz. Böyle bir kart olması da şart değil… Mesela bilet alınırken bu
Peki bu gerçekten sizin sorumluluğunuzda mı? Geçtiğimiz gün- durum belirtilerek ilgili avantaj o an da elde edilebilir. Yolcu ma-
lerde kulağıma 2 olay çalındı. Tamamen fısıltı gazetesi olduğu nifestosunda kimin uçuş hekimi olduğu böylece görünür mesela?
için gerçekliği konusunda arkasında duramam ama sizlere de Bu uygulama elbette –özellikle de başlangıçta- her uçuşta her
aktarayım: problemi çözecek değildir. Her şeyden önce her uçuşta en az bir
Birincisi, uçuş sırasında böyle bir vaka meydana gelmiş ve ya- gönüllü uçuş hekimi bulunacağını garanti edemeyiz… Ancak en
bancı bir doktor da olaya müdahale etmiş. Daha sonra da böyle azından bir doktor varsa bunu da çeşitli teşviklerle çözebiliriz:
bir hizmet verdiği tedavi ücretini istemiş. Prosedürlerde böyle bir
olay tanımlı olmadığından ekibin yapabileceği bir şey olmamış. Örneğin gönüllü uçuş hekimi olmamasına karşın –bu yabancı ya
Doktor ve THY mahkemelikler. da Türk doktor da olabilir- uçakta böyle bir müdahalede bulunan
İkincisi de muhtemelen alerjik bir reaksiyon sonrasında muh- hekime çeşitli avantajlar sağlanabilir, pas bilet hakkı sunulabilir.
temelen anaflaktik şok geçiren bir kadına müdahale eden Türk Yoksa görüldüğü gibi, bu prosedürlerle, THY personeli olmama-
doktoru. Müdahale sonrasında kadına oksijen maskesi bağlan- sına karşın herhangi birine aşırı miktarda sorumluluk yüklenmiş
mış, kadını doktorun yanına oturtmuşlar. Purser “15 dakikada bir oluyor ve eylem gönüllülük sınırlarının dışına çıkıyor.
kontrol edin lütfen” demiş ve gitmiş. Doktor Purser’ın kendisine Tevfik Uyar, Medimagazine. 2013.
talimat vermesine ve böyle bir sorumluluğu kendisine verip git-
mesine kızarak itiraz etmiş. Purser ve doktor uçakta tartışmışlar.
Bu olay hakkında yazmaya karar verdikten sonra birkaç hekimle
görüştüm. Benim konuştuğum doktorlar, meslektaşlarının genel-
de böyle bir sorumluluktan kaçınmayacaklarını ifade ettiler ama
bu gibi olaylara çok sık rastlayan doktorlar da artık “ben dokto-
rum” demeye çekiniyorlarmış. Tabi vicdanen doktorluk durumu-
nu gizlemeye de gönülleri el vermiyor ve yine de müdahalede
bulunuyorlar. Halbuki onların da rahat bir uçuş geçirme hakkı
854
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Uçuş Doktoru Köşesi
Soru: Sivil havacılıkta renk körlüğü pilotaj için
engel kabul ediliyor. Fakat yeni teknoloji ile kro-
mojen lens ya da gözlükler ile %99’a kadar ba-
şarı sağlanmaktadır. Gözlük kabul ediliyor, niçin
kromojen lensler kabul edilmiyor?
Yanıt: 1. Sivil havacılık sağlık testleri; holmes wright, beynes ya da spectrolux’tür.
kurallarına göre Sınıf 1 ve Sı- c. İleri renk görme testlerini geçemeyen uçucu ya da uçucu aday-
nıf 2 sağlık sertifika adaylarında ları “uçuşa elverişsiz” olarak değerlendirilir.
görevlerini emniyetle yerine ge-
tirmelerini engelleyecek, konje-
nital ya da edinsel, akut ya da
kronik herhangi bir görme fonk-
siyonu bozukluğu, aktif patolojik
bir durum, bu bölgenin cerrahi-
sine ya da travmasına bağlı sekel
olmamalıdır.
a. Normal renk görme, “Ishihara testini ya da Nagel Anamalos- Tüm bu açıklananlar ışığında; renk görme ile ilgili problemi olan
kop testini “normal trikomat” olarak geçme yeteneği” olarak ta- uçucu adayları bu durumu ilk muayenede ayrıntılı bir şekilde be-
nımlanmaktadır. yan etmelidir. Renk görme testleri yapılırken lens ya da gözlük
kullanımı uygun değildir. Dolayısı ile renk görme ile ilgili proble-
b. Sağlık muayenesi için mi olan uçucu yukarıda bahsedilen testleri geçemeyecektir.
başvuran uçucular normal Eğik filtreler, örneğin X-krom lens denen filtreler karıştırılan bazı
renk görüşüne sahip olmalı renklerin daha iyi ayrılmasını sağlayabilir, ancak renk algısını iyi-
ya da renk görme emin ol- leştirmez. Renk görüş lensi ve/veya gözlüğü kullanarak renk tes-
malıdır. İlk sağlık muayene- tinden geçebilen başvuru sahipleri “renk açısından emin değiller-
sinde Ishihara testini sorun- dir”, dolayısı ile “Uçuş görevlerine uygun değillerdir.”
suz geçmelidir. 24 plakalık Kesin karar için, uçucu adayının havacılık tıbbı konusunda de-
Ishihara testinin ilk 15 pla- neyimli bir göz hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmesi
kasının tereddütsüz ve du- yararlı olacaktır.
raksamadan (3 sn’den kısa
sürede) hatasız olarak ce- Dr. Nazım ATA (Hava ve Uzay Hekimliği Uzmanı. USAEM )
vaplanması gerekir. Ishihara Kaynaklar: JAR–FCL 3 Madde 3.225 Colour Perception ve JAR-
testini geçemeyen uçucular için Havacılık Tıp Bölümü (AMS) ta- FCL 3 Appendix 14 to Subpart B ve C, Manual of Civil Aviation
rafından kabul edilen ileri renk görme testleri (anamaloskop, 100 Medicine, Chapter 13 Aviation Ophthalmology.
hue testi ya da lantern testi) yapılmalıdır. Kabul edilebilir lanterns
855
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Bir Film ...
MARSLI (Martian)
Andy Weir’in aynı isimli romanından 2015 yılında Ridley Scott tara- saplanan bir metal parça-
fından çekilmiş Amerikan filmi. Film 2030’lu yıllarda geçmekte. ARES sını çıkarmak için kendine
III aracıyla Mars’a giden ve orada HAB isimli yapay bir habitat ku- küçük bir operasyon uy-
ran 6 astronot, 2 aylık görev sürelerinin bitimi sırasında çok şiddetli gulamak ve dikiş atmak
bir fırtınaya maruz kalırlar. Aceleyle gemiye binip uçuşa geçmezler- zorunda kalır. Zaman
se uzay aracının devrilme ihtimali vardır. Bu sırada botanist astronot içinde gıda, su ve oksije-
Mark Watney (Matt Damon) gemiye binememiş, gemi komutanı ve ninin tükenerek öleceğini
diğerleri Mark’ın kaybolduğunu (öldüğünü) sanıp motorları ateşlemiş düşünür. (Burada seyirci-
ve Mars’tan ayrılmışlardır… Mark, ne Ares III ile ne de NASA ile telsiz ye Mark üzerinden uzay
iletişimi kurabilmektedir. Koca gezegende tek başına kalmıştır. Karnına ortamında yapayalnız
kalmış bir ‘ıssız adam’ çaresizliği yaşatılmakta; ancak sonra ‘survive’
moduna geçilerek kurtuluşa doğru gidilmekte.) Mark birkaç günlük
depresyondan sonra çözüm aramaya başlar. Öncelikle gıda stokları
tükendiğinde ne yapacağını düşünür ve bir botanist olarak patates ye-
tiştirmeyi plânlar. Kurutularak saklanan ekip dışkılarını Mars toprağıyla
karıştırarak gübre olarak kullanır; sıvı hidrojenden elektrolizle su elde
eder ve aylarca bu yöntemle ürettiği patatesleri yiyerek hayatta kalır…
Bu süreçte NASA tarafından yaşadığı fark edilir, telsiz konuşmasıyla
değilse bile görüntü yöntemiyle iletişim kurulur. Bu sırada patates tar-
lası tahrip olur; aç kalma olasılığı baş gösterir. ‘Kul sıkışmayınca Hızır
yetişmez’ atasözü uyarınca bu sırada NASA, Ares mürettebatı ve Çin
Uzay Ajansı’nın kurtarma plânlarında sona gelinmiştir. Uzun hesapla-
malar sonunda Mark bir füze ile Mars’tan havalanır, Ares de rotasını bir
kesişme notasına doğru değiştirir, Çinlilerin bir kapsülü yardıma gider
ve elbirliğiyle Mark kurtarılır. Tüm Dünya bunu sevinç gözyaşlarıyla
alkışlarken seyirci de (kendisinin hizmetinde olanları yarı yolda bırak-
mayacağının mesajını veren) Amerika’yı coşkuyla bağrına basacak kı-
vama gelmiş olur…
Filmde çok gerçekçi Mars çekimleri, inandırıcı efektler, uzay aracı
içinden harika yerçekimsizlik görüntüleri, araç dışında uzay yürüyüş-
leri (Extra Vehicular Activity) ve bol bol Amerikan patriotizmi mevcut.
Neyse ki Rusya ile rekabet konusuna girilmemiş, Çin’e ise dostluk eli
uzatılmış… Dikkat çeken bir teknik hata; Dünyaya göre 1/3 kitle çeki-
mi olmasına karşın, Mars yüzeyindeki yürüyüşlerin sokakta yürür gibi
gösterilmesi… (Filmin bir belgesel olmadığı dikkate alınarak, 1/3 yer-
çekimine bağlı zıplar gibi yürüyüş simulasyonu teknik olarak zordur ve
mazur görülebilir.) Ares içindeki astronotların yüzer gibi yerçekimsiz
ortam hareketleri yapmaları çok hoş. Bazı bölümlerde ise yerçekimi
varmış gibi yürümeleri ve oturup kalkmaları, belki de 2030’larda uzay
aracının bazı bölmelerinde yapay yerçekimi oluşturulacağıyla ilgili
olabilir. Nitekim Ares’in dış görüntülerinde dairevi bir bölümün sü-
rekli dönmekte oluşu, yapay yerçekimi yaratmak amacına yönelik bir
ayrıntı olabilir.
Hazırlayan: Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
856
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
İki Uçak:
B-2 (Spirit) Ruh anlamındaki
adı, hiçbir radar ve
gözetleme sistemi
tarafından kolayca
görülemediği için
verilmiş. Uçaksavar
sistemleri ve avcı
uçakları tarafından
fark e dilmemesi
büyük avantaj
kazandırıyor. Bu
özelliği ile Stealth
(hayalet) grubuna
giriyor. Stealth’ların av bombardıman tipi F-117 (Nighthawk, gece doğanı), bombardıman tipi ise
B-2. Aslında bu uçaklar radara tümüyle yakalanmaz değil. Maksimum menzili 150 km olan bir
radar, normal bir uçağı 120 km’de yakalıyorsa, bir hayalet uçağı ancak 3 km’de yakalayabilir ki,
bu mesafede yakalamak işe yaramaz, çünkü zaten 3 km’deki bir uçak çıplak gözle bile tespit edile-
bilir. Zaten 3 km’de tespit edilen bir hedefe kilitlenip vurmak da çok zordur… Radarla tespitlerinin
zorluğuna karşı termal kameralara yakalanması mümkündür. ABD Ordusunun Irak ve Afganistan’da
en çok kullandığı bombardıman uçaklardan biri. Fiyatı 2,4 milyar dolar! ABD ordusunda 21 adet
var.
F-117 (Night Hawk)
Radara yakalanmayacağı ve vurulamayacağı efsanesi Sırbistan’da birinin vurulmasıyla sona
ermiştir. Yerlerini F-22 Raptor’lara bırakmaya başlamıştır. Radara yakalanmama özelliğini, farklı
yönlerde yansıtma
gerçekleştiren farklı
açılı plakalarla ve
malzeme özellikleriyle
sağlamaktadır. Gövde
tasarımı ve şekli
yüzünden ses hızından
yüksek uçamaz; yakıt
tüketimi fazla, men-
zili kısadır. Lockheed
firmasınca üretilen
sıra dışı dizayna sahip
uçak, egzoz gazının
yoğunluğunu azaltabilen bir sisteme sahip. Uçak bu sayede kızılötesi güdümleme sistemi kullanan
füzelere işaret bırakmıyor. 122 milyon dolara mal olan ve ABD Hava K’de 54 adedinin aktif görev-
lerde kullanıldığı tek kişilik uçak, saatte 1040 km hız yapıyor, 1056 km uçuş menziline sahip ve
2,3 ton bomba taşıyabiliyor.
857
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Bir Yazar ...
Richard Bach
1936 Amerika doğumlu İkinci kitabı “Illusions: The Adventures of Relucant Mesiah”, aynı
yazar, halen hayattadır. İlk yıl yayımlandı. 1997’de ikinci evliliğinden boşandı ve 1999 yı-
uçuşunu annesinin seçim lında üçüncü eşiyle evlendi.
kampanyasında yapmıştı. R. Bach Ağustos 2012’de bir uçak kazası geçirerek yaralandı.
Uçuş, uçma vb. konularla “Travels with Puff” kitabı kazadan bir gün önce baskıdan çıka-
17 yaşından itibaren önce rak kitapçılara dağıtılmıştı. Bu kaza, okurların kitaba olan ilgisini
hobi düzeyinde, sonraları oldukça arttırmıştı. Ayrıca nekahat döneminde üç bölüm olarak
tutkulu biçimde ilgilendi. yazdığı Martı’nın son-dördüncü bölümünü “Ölümün Kıyısında
Halen de sağlığının elverdi- Deneyimler” olarak tamamladı. Daha sonra üçüncü eşinden de
ğince, yaşam biçimi olarak boşandı.
uçuş dünyasını sürdürmek- Yazar, ünlü müzisyen J. Sebastian Bach’ın soyundan geldiğini id-
tedir... Okul yaşamı sonun- dia etmektedir. Kitaplarında kendi hayatından esintiler belirgin
da Navy Reserve kuvvet- olarak yer almaktadır. Öte yandan metafizik konuları kitapların-
lerine katıldı. Daha sonra da enikonu kullanmıştır. Tüm kitapları dünyada 60 milyondan
av-bombardıman pilotu oldu. 1960 yılında Fransa’da F-84 av- fazla satmıştır.
bombardıman uçaklarıyla bu kez Air National Guard birliğinde
görev yaptı. Orduda uçarken farklı olmaya ve kuralların dışındaki
uçuşu hep zorladı. Uçuşlarında yenilik arayışları orduda komu-
tanlarınca engellendi. Komutanların hoşlanmadığı bu yenilikçi
tavırlar sonucu ordudan ayrıldı. Çeşitli işler yaptı: Bir süre gösteri
pilotluğu, uçuş öğretmenliği, filmlerde akrobasi-gösteri uçuşla-
rı, Douglas uçak şirketinde teknik kitap yazarlığı ve son olarak ESERLERİ: Martı Jonathan Livingstone, Illusions:The Adventures
Flying Magazine dergisinde bir süre editör olarak çalıştı. Ama of a Reluctant Messiah, A Gift of Wings, Stranger to the Ground,
istediği gibi uçamamaktan ötürü hep mutsuzdu... Ther’s No Such Place as far Away, Running From Safety: An Ad-
1968’de yazdığı “Martı” kitabını ancak 1970 yılında bastırabil- venture of the Spirit, One, The Bridge Across Forever, Out f My
di. Kitap çok kısa zamanda büyük satış rekorları kırdı: Örneğin Mind, Nothing by Chance: A Gypsy Pilot’s Adventures in Mo-
sadece 1972 yılında bir milyondan fazla satmıştı. Kitabın satışın- dern America, Biplane, The Bridge Across Forever: A True Love
dan zengin olan R. Bach, özel uçak edinerek Amerika’yı karış Story, Hypnotizing Maria, Juan Salvador Gaviota, Flying: The
karış gezmişti. Daha sonraları da çok değişik marka ve sayıda Aviation Trigology, Thank Your Wicked Parents: Blessing from a
Diffucult Childhood, Messiah’s Hanbook, Air Ferrets Aloft (Ferret
uçağın sahibi olacak- Chronicles), Rescue Ferrets at Sea (Ferret Choronicles No:1), Cu-
tı... 1970 yılında ilk rious Lives: Adventures from the Ferret Chronicles, W riterCha-
karısından, evliliğe sing the Muse (Ferret Chronicles), Rancher Ferrets on the Range
inanmadığı için altı (Ferret Chronicles), The Last War Detective Ferrrets an the Case
çocuklu olarak bo- of Golden Deed (Ferret Chronicles), Travels with Puff: A Gentle
şandı. 1977 yılında Game of Life and Death, Illusions II: The Adventures of a Reluc-
Martı kitabı filme çe- tant Student.
kiminde tanıştığı Les- TÜRKÇE’YE ÇEVRİLEN ESERLERİ: Martı Jonathan Livingstone,
lie Perish’le evlendi. Mavi Tüy: Gönülsüz bir Mesihin Serüvenleri (Illusion-I), Hipnoz-
cu, Bir: Bir Roman, Aforizmalar, Meraklılar, Güvenlikten Kaçış,
Sonsuza Uzanan Köprü, PırPır Biplane, Aklım Nereye Gidiyor,
Uzak Diye Bir Yer Yoktur, Hiç Bir Şey Rastlantı Değil, Gelincik
Güncesi, Gelincik Güncesi: Kurtarma Gelincikleri Denizde.
Hazırlayan: Kpt. Plt. Osman Gazi Baykal (www.airkule.com)
858
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
Atatürk Havalimanı’nda hacizli
olarak bekletilen yolcu uçakla-
rından biri restoran oldu. MNG
Kargo’ya ait olduğu öğrenilen
A300 tipi uçak satın alınarak
Tekirdağ’da köfteci yapıldı.
İyi uykular... “Aslında ben uçuştan korkmuyorum.Beni kor-
kutan şey; uzun kuyruklar, herşeyden ek ücret
almaları, aptalca güvenlik kuralları, sebepsiz
kalkış gecikmeleri..
859
2 0 1 5 Aralık S A Y I : 2 8
DUYURULAR
Dr. Bilal Ermerak Dr. Namık Kemal Akburak
İstanbul Florance Nightingale Hastane-
Muayenehanesini kapattı. İstanbul Güneşli si Havacılık Tıp Merkezi Başkanı olan
Kaş Tıp Merkezinde çalışmaya başladı. üyemiz, EASA onaylı AME statüsün
kazanmıştır. Türkiye’deki tek EASA
Prof. Dr. Ferşat Kolbakır onaylı merkezin yetkili uçuş hekimi
19 Mayıs Üniversitesi Kalp Damar Cer- olan arkadaşımızı kutluyoruz.
rahi ABD Başkanı olan üyemiz, üniversit-
enin havacılıkla ilgili tüm birimlerinin de Dr. Sevda Yeşim Özdemir
başkanlığını veya müdürlüğünü üstlenmiş Aydın Devlet Hastanesinde çalışmakta
durumdadır: olan tıbbi genetik uzmanı üyemiz, İstanbul
-Havacılık ve Uzay Teknolojileri Uygulama Şişli Memorial Hastanesine geçmiştir.
ve Araştırma Merkezi (UZAYTEM) Müdürü
-Sivil Havacılık Yüksekokul Müdürü Dr. Mecit Kurter’in Vefatı
-Havacılık Tıp Merkezi Başkanı
Duayen uçuş doktoru Dr. Mecit Kurter 1 Aralık
Prof.Dr. Ender Arıtürk 2015 günü İstanbul’da vefat etti. KBB uzmanlık
19 Mayıs Üniversitesi Çocuk Cerrahisi ABD eğitimini GATA’da 1959-1962 yılları arasında
öğretim üyesi olan üyemiz, aynı üniversitenin almış, emekli oluncaya kadar Eskişehir Hava Has-
Hava ve Uzay Hekimliği Anabilim Dalı tanesinde görev yapmıştı. Sakin tabiatlı, hürmet
Başkanı olmuştur. celp eden, mesleğinde başarılı bir hekimdi.
Kimseyi kırdığı, sesini yükselttiği duyulmamıştı.
Dr. Hakan Sezer Derneğimizin kuruluş toplantısına katılan en
VKV Amerikan Hastanesi görevinden ayrılıp büyük ağabeyimizdi. Allah rahmet etsin...
İstanbul Koç Üniversitesi Zeytinburnu Has-
tanesine geçmiştir. Yeni Üyemiz
Prof.Dr. Sarper Karaküçük Dr. Mahir Bağcı
Kayseri Erciyes Ü. Tıp Fakültesinden Gebze Genel Cerrahi Uzmanı. Uçuş Dr. Em. Hv.
Anadolu Sağlık Merk. Hastanesi Göz Kliniği Tbp.Alb. Özel Lokman Hekim Hastanesi
Direktörlüğüne geçmiştir. Bu hastanenin Havacılık Tıp Merkezi Bşk. Sincan -
Havacılık Tıp Merkezinde de başkan ve AME Ankara
olarak hizmet verecektir.
Tolga Aydın THY’na girdi
Anadolu Ü. SHYO
mezunu olan üyemiz,
geçen yaz aylarında
THY’nin DLR testler-
ini geçti, THY’na ka-
bul edildikten sonra tip
eğitimini tamamladı,
basecheck uçuşunu da
yaptı, halen normal operasyonlara katılmaktadır.
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
Muayenehanesini kapatarak Acıbadem, Orhangazi Mah. Küme Sok. Hisarpark. Park-2/C ESKİŞEHİR
Eskişehir Hastanesinde yarı zamanlı Tel: 0222 3240098
çalışmaya başlamıştır.
860
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 28
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 28
- 1 - 48
Pages: