วิชา การใช้พลังงานไฟฟ้าในชีวิตประจำวัน 3 พว32023 ม.ปลาย

44

ภาพการผลติ ไฟฟา จากกาซชวี ภาพ

ศักยภาพของเชือ้ เพลิงชวี มวลในประเทศไทย

ศักยภาพของการผลิตชีวมวลในประเทศไทยจะประเมินจากปริมาณผลผลิตทาง

การเกษตรท่กี อ ใหเกดิ ชีวมวลนั้น ๆ

ศกั ยภาพชีวมวลของประเทศไทย ป พ.ศ. 2552

ชนิด ผลผลติ (ตนั ) ชีวมวล ปรมิ าณชวี มวลเหลอื ใช ศกั ยภาพพลังงาน
(ตนั ) (ktoe)

ออย 66,816,446 ชานออย 4,190,794.31 1,428.54

ยอดและใบ 13,439,727.21 5,532.52

ขา ว 31,508,364 แกลบ 3,510,598.90 1,185.87

ฟางขาว 25,646,547.96 6,216.73

ถั่วเหลือง 190,480 ตน /เปลือก/ใบ 170,383.17 78.41

ขา วโพด 4,616,119 ซงั 584,539.15 249.62

ลําตน 2,758,777.36 1,178.11

ปาลม น้ํามนั 8,162,379 ทะลายเปลา 1,024,868.34 433.29

ใย 162,970.06 67.97

กะลา 38,959.04 17.02

กา น 2,203,740 516.62

มนั สาํ ปะหลงั 30,088,025 ลาํ ตน 2,439,236.19 1,063.60

เหงา 1,834,466.88 799.89

มะพราว 1,380,980 กา น 628990.8 229.30

กาบ 464250.9 178.36

กะลา 128936.58 54.73

ไมยางพารา 3,090,280 กงิ่ /กา น 312,118.2 110.68

รวม 145,853,073 59,539,905.20 11,938.67

ทมี่ า : กรมพฒั นาพลังงานทดแทนและอนุรกั ษพ ลงั งาน

45

ถึงแมวาประเทศไทยมีวัสดุเหลือใชจากการเกษตรอยูจํานวนมาก สามารถใชเปน
เช้ือเพลิงผลติ ไฟฟาในเชงิ พาณชิ ยไ ดแตมีขอ จํากัดในการจัดหาชวี มวลในปริมาณทต่ี องการใชใหคงท่ี
ตลอดปเพราะชีวมวลบางประเภทมีจํากัดบางชวงเวลาหรือบางฤดูกาลและข้ึนอยูกับผลผลิตเชน
กากออย แกลบ เปนตน ทําใหเกิดความผันผวนของราคาชีวมวล นอกจากนี้การผลิตไฟฟาดวย
ชีวมวลยังมีขอ จํากัด คอื มีการเกบ็ รักษาและการขนสงท่ียาก ตองการพ้ืนท่ีในการเก็บรักษาขนาด
ใหญ

5. พลังงานความรอนใตพ ิภพ
พลังงานความรอนใตพ ภิ พเปนพลังงานความรอ นตามธรรมชาตทิ ไ่ี ดจ ากแหลงความ

รอนที่ถูกกักเก็บอยูภายใตผิวโลก แหลงพลังงานความรอนใตพิภพจะตั้งอยูในบริเวณที่เรียกวา
“จุดรอน” (Hot Spots) มักต้ังอยูในบริเวณที่เปลือกโลกมีการเคลื่อนท่ีเขตท่ีภูเขาไฟยังคุกรุน
และบริเวณท่ีมีช้ันของเปลือกโลกบาง ซึ่งท้ังหมดน้ีปรากฏใหเห็นในรูปของบอน้ําพุรอนไอนํ้ารอน
และบอโคลนเดือด

ภาพแหลง พลงั งานความรอนใตพิภพบนโลก

บริเวณแหลงพลังงานความรอนใตพิภพสามารถพบไดตามบริเวณตาง ๆ ของโลก
เชน ประเทศทอี่ ยูดานตะวนั ตกของทวปี อเมริกาใต และอเมริกาเหนือ ญี่ปุน ฟลิปปนส อินโดนีเซีย
ประเทศตา ง ๆ บรเิ วณเทือกเขาหิมาลัย กรีซ อิตาลี และไอซแลนด เปนตน

46

แ ห ล ง พ ลั ง ง า น ค ว า ม ร อ น ใ ต พิ ภ พ ท่ี อ ยู ภ า ย ใ น โ ล ก มี รู ป แ บ บ ที่ แ ต ก ต า ง กั น
โดยแบง เปนลักษณะใหญ ๆ ได 4 ลักษณะ คอื

5.1 แหลงทเี่ ปนไอนา้ํ (Steam Sources) เปน แหลง พลงั งานความรอนใตพิภพท่ีอยู
ใกลกับแหลงหินหลอมเหลวในระดับต้ืน ๆ แหลงพลังงานนี้จะมีลักษณะเปนไอน้ํามากกวา
รอยละ 95 มีอุณหภมู ขิ องไอนาํ้ รอ นสูงเฉลีย่ กวา 240 องศาเซลเซียส สามารถใชผลิตกระแสไฟฟา
ไดดที ่ีสดุ เพราะสามารถนาํ เอาพลงั งานจากไอนํา้ รอ นไปหมนุ เครื่องกาํ เนิดไฟฟา ไดโ ดยตรง

5.2 แหลงท่ีเปนนํ้ารอน (Hot Brine Sources) สวนใหญจะเปนนํ้าเค็ม จะมี
อุณหภมู ิตาํ่ กวา 180 องศาเซลเซียส และบางแหลง อาจมกี าซธรรมชาตริ วมอยูดว ย

5.3 แหลงท่เี ปนหนิ รอนแหง (Hot Dry Rock) เปน แหลงทสี่ ะสมพลังงานความรอน
ในรูปของหินเน้ือแนนโดยไมมีนํ้ารอนหรือไอนํ้าเกิดขึ้นเลย การนําแหลงท่ีเปนหินรอนแหงน้ีมาใช
ประโยชนจะตอ งมกี ารอัดน้ําลงไปเพื่อใหน้ําไดรับพลังงานความรอนจากหินรอนนั้น จากนั้นจึงจะ
ทําการสูบนํา้ รอนน้ีขน้ึ มาใชผ ลติ ไฟฟา

5.4 แหลงที่เปนแมกมา (Molten Magma) เปนแหลงพลังงานความรอนท่ีมี
อุณหภูมิสูงกวา 650 องศาเซลเซียส สวนใหญจะพบในแองใตภูเขาไฟ ในปจจุบันยังไมสามารถ
นาํ มาใชผลิตไฟฟา ได

ประเทศไทยมแี หลงพลังงานความรอนใตพิภพที่มีศักยภาพเปนแหลงผลิตพลังงาน
ไฟฟา ไดนอ ย จึงมกี ารผลติ ไฟฟาจากความรอนใตพิภพเพียงแหงเดียว คือ โรงไฟฟาพลังงานความ
รอ นใตพ ภิ พฝาง ต้ังอยทู ตี่ ําบลมอนปน อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม โดยไดเร่ิมเดินเครื่องเม่ือวันท่ี
5 ธนั วาคม พ.ศ.2532 มีขนาดกําลังผลิต 300 กิโลวัตต มีหลักการทํางาน คือ นํานํ้ารอนจากหลุม
เจาะไปถายเทความรอ นใหก บั ของเหลวหรอื สารทาํ งาน (Working Fluid) ทม่ี จี ุดเดือดต่ําจนกระท่ัง
เดือดเปน ไอ แลวนาํ ไอนีไ้ ปหมนุ กงั หนั เพื่อขับเครอื่ งกาํ เนิดไฟฟาผลติ ไฟฟา ออกมา

47

ภาพโรงไฟฟา พลังความรอนใตพภิ พฝางของ กฟผ.

พลังงานความรอ นใตพิภพมีขอจํากัด คือ ใชไดเฉพาะในพ้ืนที่ที่มีศักยภาพพลังงาน
ความรอนใตพิภพอยูเทาน้ัน นอกจากนี้การใชพลังงานความรอนใตพิภพอาจมีกาซและนํ้าท่ีมี
แรธ าตทุ ่เี ปนอนั ตรายตอ รา งกาย

6. พลังงานนิวเคลยี ร
พลังงานนิวเคลียร คือ พลังงานที่เกิดจากการเปล่ียนแปลงภายในนิวเคลียสของ

อะตอมซ่ึงมนุษยไดมีการนําพลังงานนิวเคลียรมาใชประโยชนในหลายดาน เชน การแพทย
เกษตรกรรม อุตสาหกรรม และการผลติ ไฟฟา เปนตน

การผลิตไฟฟาจากพลังงานนิวเคลียรเหมือนกับโรงไฟฟาพลังความรอนทั่วไป
แตกตางกันที่แหลงกาํ เนิดความรอ น โรงไฟฟา พลงั ความรอนจะใชก ารเผาไหมของเชื้อเพลิงฟอสซิล
เชน ถานหิน กา ซธรรมชาติ และนา้ํ มัน เปน ตน สว นโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรใชปฏิกิริยาแตกตัว
นิวเคลียสของอะตอมของเชื้อเพลิงนิวเคลียรที่เรียกวา “ปฏิกิริยานิวเคลียรฟชชัน” (Nuclear
Fission) ผลิตความรอนในถังปฏิกรณนิวเคลียรธาตุที่สามารถนํามาใชเปนเช้ือเพลิงในโรงไฟฟา
พลังงานนิวเคลียร คือ ยูเรเนียม – 235 ซ่ึงเปนธาตุตัวหนึ่งท่ีมีอยูในธรรมชาติโดยนิวเคลียสของ
เช้อื เพลิงนวิ เคลยี รท จี่ ะแตกออกไดเปนธาตุใหม 2 ธาตุ พรอมท้ังใหพลังงานหรือความรอนจํานวน
มหาศาลออกมา ความรอ นท่ีเกิดข้ึนน้ีสามารถนํามาใหความรอนกับนํ้าจนเดือดกลายเปนไอน้ําไป
หมุนกังหันไอนา้ํ ที่ตอกับเครือ่ งกาํ เนิดไฟฟาก็จะสามารถผลิตกระแสไฟฟา ได

48

เครอื่ งควบคมุ ความดัน อาคารคอนกรีต
แทง ควบคุม คลุมเคร่อื งปฏิกรณ

ไอน้ํา สงไฟฟาไปยงั ครัวเรอื น
กังหนั ไอนาํ้
เคร่อื งผลติ
ไอนํา้ เครอ่ื งผลติ กระแสไฟฟา

แทงเชอ้ื เพลงิ เครอ่ื งควบแนน
ถงั ปฏกิ รณ
ระบบระบายความรอ นวงจร2
ระบบระบายความรอนวงจร 1

ภาพโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร

โรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี รโ ดยท่ัวไปมีสวนประกอบสําคัญ 3 สวน ไดแก
1) สว นผลิตไอน้ํามีอุปกรณสําคัญ ไดแก เคร่ืองปฏิกรณนิวเคลียร ซึ่งภายในบรรจุ
แทงเช้ือเพลิงนิวเคลียร
2) สว นผลิตไฟฟา มอี ปุ กรณส าํ คญั ไดแ ก กงั หนั ไอน้าํ และเคร่ืองกําเนดิ ไฟฟา
3) สวนระบายความรอน มีอุปกรณสําคัญ ไดแก หอระบายความรอน โดยเฉพาะ
อยา งยงิ่ โรงไฟฟาท่อี ยไู กลจากทะเลจะตองมีหอระบายความรอนเพื่อชวยในการระบายความรอน
ของโรงไฟฟา แตถ า เปนโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรท่ีอยูติดทะเล จะระบายความรอนออกสูทะเล
ซงึ่ จะมกี ารควบคุมอุณหภมู ไิ มใ หเกิดผลกระทบตอ ส่งิ แวดลอ ม

ภาพโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร Isar ภาพโรงไฟฟาพลงั งานนวิ เคลยี รต ้ังอยูตดิ ทะเล
และหอระบายความรอ นประเทศเยอรมนี ในประเทศเกาหลใี ต

49

การจัดการเชอ้ื เพลิงนวิ เคลยี รท ใ่ี ชแลว
โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรรุนใหมมีอายุการใชงาน 60 ป สามารถเดินเคร่ือง
ตอเน่ืองเปนเวลานานถึง 18 เดือน กอนที่จะหยุดเพ่ือเปล่ียนเช้ือเพลิงและบํารุงรักษา
สว นเชือ้ เพลิงท่ีใชแ ลว ซึ่งเปนสารกัมมนั ตรังสีจะถกู เกบ็ อยางปลอดภัยภายในโรงไฟฟา โดยสามารถ
เ ก็บ แบบเปยกในส ร ะ น้ํา หรือเก็บแบบแหงในถัง ค อ น ก รีต สํา ห รับ วิธีก า ร จัดเก็บกาก
กัมมันตรังสีแบบถาวรจะเก็บโดยการบรรจุในถังเก็บซ่ึงทําจากเหล็กกลา (Stainless Steel)
แลวนําไปฝงใตดินลึกประมาณ 500 เมตร ในโครงสรางท่ีม่ันคง นอกจากน้ีเช้ือเพลิงนิวเคลียร
ใชแลว บางสวนยงั สามารถนาํ ไปแปรสภาพเพอ่ื นาํ กลับมาใชใ หมไ ด ซ่ึงจะชวยลดปริมาณของเสียได
มากถงึ รอยละ 95

แทง เช้อื เพลิงถูกเกบ็ ใน
บอ นา้ํ ภายในโรงไฟฟา

ภาพการเกบ็ เชอื้ เพลงิ ใชแ ลว แบบเปย ก

ภาพการเก็บเชอ้ื เพลิงใชแ ลว แบบแหง

50

ความปลอดภยั ของโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลยี ร
1) ดานการออกแบบและการกอ สราง ภายในโรงไฟฟาจะมีโครงสราง 5 ช้ัน เพ่ือ
ปอ งกันรังสรี ่วั ไหล ซึง่ ชัน้ สดุ ทายคอื โครงสรา งอาคารคลุมปฏิกรณทําจากคอนกรีตเสริมเหล็กหนา
ประมาณ 2 เมตร จึงทาํ ใหไมมีรังสีร่ัวไหลออกสูภายนอก และมีความแข็งแรงทนทานสามารถทน
ตอการชนของเครื่องบินได นอกจากนี้โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรถูกออกแบบใหหยุดเดินเคร่ือง
อัตโนมัติเม่ือสภาวะภายในหรือภายนอกไมปกติ ไมวาจะเปน อุณหภูมิ ความดัน รังสี ในอาคาร
เครื่องปฏกิ รณส งู เกนิ กาํ หนด หรอื เกดิ แผน ดนิ ไหว

ภาพแบบจําลองโครงสรา งอาคารคลุมปฏกิ รณ ภาพตดั ขวางผนงั อาคารคลมุ ปฏิกรณ

ภาพการทดสอบผนังอาคารคลุมปฏิกรณโ ดยการชนของเคร่ืองบิน

51

2) ดา นการอบรมพนักงานเดินเครื่อง พนักงานเดินเคร่ืองจะตองสอบใบอนุญาต
เดนิ เครื่อง ท้ังภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติในหองควบคุมจําลองโดยพนักงานตองสามารถตัดสินใจ
แกไขปญ หาและเหตุขดั ของตา ง ๆ ไดภายในระยะเวลาท่ีกําหนด โดยใบอนุญาตท่ีไดเฉพาะสําหรับ
แบบปฏิกรณนิวเคลียรและขนาดที่กําหนดเทาน้ัน ในทุก 2 - 3 ป พนักงานเดินเครื่องจะตอง
เขารับการอบรมเพิ่มเติมและสอบเพ่ือตอใบอนุญาต ท้ังน้ีพนักงานทุกคนในโรงไฟฟาพลังงาน
นิวเคลียร จะไดรับการอบรมวัฒนธรรมความปลอดภยั โดยมมี าตรการสง เสริม สนับสนนุ และจูงใจ
ใหทุกคนตระหนักวาความปลอดภัยเปนเรื่องสําคัญ ซึ่งทุกคนมีสวนรวมในการสอดสองดูแล
ปอ งกันและแกไ ข

ภาพหองควบคมุ จาํ ลองโรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี ร

3) ดา นการกาํ กับดแู ลความปลอดภยั นอกจากความปลอดภัยในระบบปฏิบัติการ
ของโรงไฟฟา พลังงานนวิ เคลยี รแลว ทกุ ประเทศท่มี ีโรงไฟฟา พลังงานนิวเคลียร จะตองมีหนวยงาน
ที่กํากับดูแลความปลอดภัยโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร โดยการดําเนินการทุกอยางจะตองเปนไป
ตามมาตรฐานดา นความปลอดภัยของทบวงการพลังงานปรมาณูระหวางประเทศ (International
Atomic Energy Agency : IAEA) ซึ่ง IAEA จะตรวจสอบโรงไฟฟากอนเดินเคร่ือง ตรวจสอบ
การเคลอ่ื นยายเชือ้ เพลงิ เขา - ออก จากเครือ่ งปฏกิ รณ ติดต้ังกลองวงจรปดเพ่ือติดตามการทํางาน
และสุมตรวจโดยไมแจงลวงหนาปละ 2 - 3 ครั้ง ซึ่งหากการเดินเครื่องโรงไฟฟาไมเปนไปตาม
ขอ กาํ หนดดานความปลอดภยั โรงไฟฟาจะถกู สงั่ ใหหยดุ เดนิ เครื่องเพื่อแกไข จะสามารถเดินเครื่อง
ไดอีกเมอ่ื ไดรบั การตรวจสอบและผา นขอกาํ หนดดานความปลอดภยั แลว

52

การปฏบิ ัติตนใหถ กู ตองในการใชพ ลังงานนวิ เคลยี ร
การใชพ ลังงานทกุ รปู แบบ เชน พลังงานไฟฟา พลังงานเช้ือเพลิง พลังงานความรอน
หรอื พลังงานนิวเคลียร ลวนมีขอจํากัด ดังนั้นนอกจากจะศึกษาถึงประโยชนที่ไดรับแลวยังคงตอง
ศึกษาถึงผลกระทบทอี่ าจเกิดข้นึ จากการใชและความปลอดภัยในการใชพลังงานทุกรูปแบบ แมวา
จะมปี ระโยชนม ากมาย แตถาหากใชดว ยความประมาท ขาดความระมัดระวัง ขาดความรูก็อาจจะ
ทําใหไดรับอันตรายได พลังงานนิวเคลียรก็เชนกันตองใชอยางรูเทาทันและปฏิบัติตนตามขอควร
ปฏิบัติกจ็ ะปลอดภยั ไดโ ดยเฉพาะจากรงั สี
ปกติแลวรังสีเปนสิ่งท่ีเราไดรับจากธรรมชาติตลอดเวลาในชีวิตประจําวัน ไมวาจะ
เปน รงั สีจากพน้ื โลกหรอื จากนอกโลก เชน รังสีคอสมิก อากาศทเี่ ราหายใจ อาหาร และนํ้าท่ีบริโภค
การรับชมโทรทัศน ผนังบาน พ้ืนอาคาร ผนังโรงเรียน และท่ีทํางานลวนประกอบดวยสาร
กัมมันตรังสีท้ังสิ้น หรือพูดไดวารังสีสามารถพบไดในสิ่งแวดลอมรอบ ๆ ตัวเรา แมแตในรางกาย
ของเราเองก็มีธาตุกัมมันตรังสีอยูเชนกัน (ธาตุโพแทสเซียม - 40 หรือ K - 40 เปนแหลง
กมั มนั ตภาพรังสหี ลกั ในรา งกายของมนุษย) สว นรังสจี ากโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียรน้ันถือเปนรังสี
ทีม่ นุษยผลติ ขน้ึ ซง่ึ เมื่อเปรยี บเทียบกบั รังสีที่เราไดรับจากธรรมชาตแิ ลว ถือวา มคี า นอ ยกวามาก

ภาพสดั สวนของปรมิ าณรังสใี นส่งิ แวดลอม

53

ภาพรงั สใี นชีวติ ประจําวัน

แหลงกําเนิดพลังงานนิวเคลียรมีอยูทุกหนแหง แตก็มีสถานที่บางแหงท่ีอาจมี
ตนกําเนิดรังสีหรือมีสารกัมมันตรังสีซึ่งถูกนํามาใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน การแพทย
เกษตรกรรม อุตสาหกรรม เปนตน ซ่ึงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรังสีหรือสารกัมมันตรังสีนั้นสามารถ
สงั เกตไดจ ากสัญลักษณรปู ใบพัดสีมวงแดงหรือดําบนพื้นสเี หลอื ง

ภาพสัญลกั ษณแ สดงสถานที่ที่มีตนกําเนิดรงั สี

54

ตวั อยา งสถานท่ที ม่ี กี ารใชสารกัมมันตรงั สี ไดแ ก
1. โรงพยาบาล
2. โรงงานอุตสาหกรรมทใ่ี ชส ารกมั มนั ตรงั สีในเครอื่ งมอื เคร่อื งจักร
3. สถาบันวิจัยท่ีใชสารกัมมันตรังสี เชน สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียรแหงชาติ

(องคก ารมหาชน) เปน ตน
4. สถาบันการศึกษาทใ่ี ชสารกัมมันตรงั สเี พอ่ื จัดการเรยี นการสอนและการวิจยั

หลกั การปองกนั อนั ตรายจากรังสี มอี ยู 3 ขอ ไดแ ก
1. เวลา (Time) : การปฏบิ ตั ิงานทางดานรังสีตองใชเวลานอยที่สุด เพื่อปองกัน

ไมใ หรางกายไดรับรงั สเี กินมาตรฐานที่กําหนดไวส ําหรับบคุ คล
2. ระยะทาง (Distance) : ความเขม ของรงั สีจะลดลงไปตามระยะทางท่ีหางจาก

สารตน กาํ เนดิ รงั สี
3. การกาํ บัง (Shielding) : ความเขมของรังสีจะลดลงเมื่อผานวัสดุกําบัง ซ่ึงจะ

มากหรอื นอยข้นึ อยูกบั พลงั งานของรังสี คุณสมบัติ ความหนาแนน และความหนาของวัสดุที่ใชใน
การกาํ บงั

55

ตอนท่ี 3 พลงั งานทดแทนในชมุ ชน
วกิ ฤตการณดานพลังงานไดก อ ตัว และมีแนวโนมทวีความรุนแรงเพ่ิมมากขึ้น ทั้งจากการ

ขาดแคลนแหลงพลังงาน และผลกระทบของการใชพลังงาน ท่ีมีตอสภาวะสิ่งแวดลอม ดังน้ัน
ทุกภาคสว นจึงตองตระหนักถึงวกิ ฤตการณเ หลา น้ี และพยายามคิดคน เพ่ือหาทางออก หนทางหน่ึง
ในการแกไ ขวิกฤตการณดังกลาว คือ การใชพ ลงั งานทดแทน

เนื่องจากแตละทองถิ่นมีโครงสรางพ้ืนฐาน สภาพแวดลอมและวัตถุดิบท่ีจะนํามาแปลง
สภาพเปนพลังงานเพ่ือใชงานในทองถิ่นท่ีแตกตางกันออกไป ดังนั้นแตละทองถ่ิน หรืออาจจะ
เรมิ่ ตน ท่คี รัวเรอื น จะตอ งพิจารณาวามอี ะไรบา งทีม่ ีศักยภาพ เพียงพอที่จะนํามาผลิตเปนพลังงาน
เพ่ือใชใ นครวั เรือน หรือทองถิน่ ของตนเองไดบา ง อาทเิ ชน เชอื้ เพลิงชีวมวล (Biomass) ซ่ึงเปนวัสดุ
หรือสารอินทรียท่ีสามารถเปลี่ยนแปลงเปนพลังงานได ชีวมวลนับรวมถึงวัสดุเหลือทิ้งทาง
การเกษตร เศษไม ปลายไมจากอุตสาหกรรมไม มูลสัตว ของเสียจากโรงงานแปรรูปทางการเกษตร
และของเสียจากชุมชน หรือกากจากกระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมการเกษตร เชน แกลบ
ชานออย เศษไม กากปาลม กากมันสําปะหลัง ซังขาวโพด กาบและกะลามะพราว และสาเหลา
เปน ตน

เช้ือเพลิงชีวภาพ (Biofuel) เช้ือเพลิงท่ีไดจากชีวมวล (Biomass) เปนพลังงานที่ไดจาก
พืชและสัตวโดยมีพ้ืนฐานจากการสังเคราะหแสงแลวเก็บรวบรวมพลังงานจากดวงอาทิตยเอาไว
ในรูปของพลังงานเคมี หรือองคประกอบของส่ิงมีชีวิตหรือสารอินทรียตาง ๆ รวมทั้งการผลิต
จากการเกษตรและปาไม เชน ไมฟน แกลบ กากออย วัสดุเหลือใชทางการเกษตรอื่น ๆ พลังงาน
แสงอาทิตย พลังงานนํ้าตลอดจนพลงั งานลม พลังงานความรอนใตพภิ พ เปน ตน

เม่ือครัวเรือน หรือทองถ่ินทราบศักยภาพวาตนเองมีความพรอมท่ีจะผลิตพลังงาน
จากแหลงใดมากท่ีสุดแลว ก็สามารถพิจารณาดําเนินการได โดยอาจเร่ิมจากการไปศึกษาดูงาน
หรอื ขอคาํ แนะนําจากหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน จากครัวเรือน หรือทองถ่ินที่ประสบความสําเร็จ
ในการผลิตพลังงานขึ้นใชเอง หรือจากหนวยงานราชการ รวมถึงสถาบันการศึกษาตาง ๆ ซึ่งจะ
ทําใหไดแนวทางในการพัฒนาพลังงานทองถ่ินขึ้นใชเองอยางเหมาะสมและมีโอกาสประสบ
ความสําเร็จสงู

ชุมชนแตละชุมชนจะมีศักยภาพของแตละชุมชนแตกตางกันไปตามศักยภาพของแตละ
พื้นท่ี เชน พ้ืนท่ีท่ีมีการเล้ียงสัตวจํานวนมากก็จะมีศักยภาพในการนํามูลสัตวมาทําไบโอกาซ
หรือพ้ืนทที่ มี่ กี ารเพาะปลกู ออย หรอื มนั สําปะหลงั ก็จะมีศกั ยภาพในการนํามาทาํ ชวี มวล เปนตน

ตัวอยา ง องคกรปกครองสวนทองถ่ินที่ไดใหความสําคัญกับการผลิตพลังงานทดแทนใช
อยา งเปน รปู ธรรม

56

1. พลังงานทดแทนจากกระแสลม

องคกรปกครองรูปแบบพิเศษอยาง "เมืองพัทยา" อําเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี ก็มี
ความตื่นตวั ในการคิดหาพลงั งานทดแทน คอื กงั หนั ลมมาใช เพือ่ ลดการพง่ึ พานํา้ มนั เชนกัน

โครงการนี้เกิดขึ้นเน่ืองจากบนเกาะลานมีประชากรอาศัยอยู 489 ครัวเรือน หรือ
ประมาณ 3,000 คน ไมรวมประชากรแฝงอีกกวา 2,000 คน และยังมีนักทองเท่ียวท้ังไทยและ
ตางชาติที่หลั่งไหลเขามาพักผอนอยูบนเกาะอีกประมาณ 60,000 คนตอเดือน การผลิตไฟฟาบน
เกาะยังตองพ่ึงพาเครื่องปนไฟของการไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.) ท่ีตองใชนํ้ามันดีเซลเปนตนทุน
หลกั ท่มี ีราคาสงู ข้ึนทกุ วนั นอกจากจะมตี นทุนการผลิตไฟสงู ขนึ้ เรือ่ ย ๆ เครื่องปนไฟแบบเดิมยังเกิด
การชํารุดอยูบอยคร้ังทําใหเครื่องใชไฟฟาตามบานและสถานประกอบการบนเกาะไดรับความ
เสียหายจากเหตุกระแสไฟฟาตก และบางวันกระแสไฟฟาที่ผลิตไดก็ไมเพียงพอตอความตองการ
ดว ย

เมืองพัทยา จึงมีแนวคิดหาพลังงานรูปแบบใหมมาทดแทนน้ํามัน โดยคํานึงถึงปญหา
สิ่งแวดลอมเปน สาํ คัญ ทัง้ ยงั นอมนาํ แนวพระราชดํารขิ องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ในดานการ
ใชพลงั งานทดแทน และการพง่ึ พาตวั เองอยา งย่ังยืนมาใช โดยการคัดเลือกพื้นที่เกาะลานท่ีมีความ
เหมาะสมทางสภาพภูมิประเทศ ทั้งกระแสลมและพลังงานแสงอาทิตย ซึ่งสามารถผลิต
กระแสไฟฟาไดทั้งป และยังเปนการชวยสงเสริมการทองเที่ยว และเปนแหลงเรียนรูพลังงาน
ทดแทนอกี ทางหน่ึงดว ย

บริเวณหาดแสมหา งจากจุดเนินนมสาวประมาณ 20 เมตร คือ ทําเลท่ีถูกเลือกใหเปน
สถานที่ติดตั้งกังหันลม โดยแบงการดําเนินงานออกเปน 3 ระยะ ระยะละ 15 ตน รวมท้ังสิ้นมี
กังหันลม 45 ตน จากการตรวจวัดความเร็วลมที่เกาะลานพบวามีความเร็วลมเฉล่ียท่ีประมาณ
4 - 5 กิโลเมตรตอวนิ าที ซึ่งจะทําใหระบบกังหันลมผลิตกระแสไฟฟาไดท่ี 25 - 30 กิโลวัตต และ
หากมลี มเฉลี่ยตอเนื่องประมาณ 10 ชั่วโมง จะทําใหระบบสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดประมาณ
วนั ละ 200 หนวย และลดการใชนํ้ามันดีเซลเพื่อผลิตกระแสไฟฟาไดถึงวันละประมาณ 200 ลิตร
หรอื ประมาณรอ ยละ 20 ของปรมิ าณการใชน้ํามันดีเซล ขณะที่ตนทุนการผลิตไฟฟาจากกังหันลม
อยทู ีห่ นวยละ 6 บาท ซ่ึงถูกกวาการใชนํ้ามนั ดเี ซลเปนเช้อื เพลงิ ถึง 3 บาท

การติดต้ังกังหันลม พรอมทั้งระบบควบคุม จนเริ่มตนเดินเครื่องผลิตกระแสไฟฟา
สําเร็จต้ังแตเดอื นพฤศจกิ ายน ป พ.ศ. 2550 โดยพลังงานทไี่ ดจ ากการหมุนของกงั หันลม จะถูกเก็บ
รวบรวมที่หองสํารองพลังงาน ซ่ึงทําหนาท่ีคลายแบตเตอร่ีกอนใหญที่ควบคุมการสั่งการไดทั้ง

57

2 ระบบ คือ ระบบส่ังการโดยมนุษย และระบบคอมพิวเตอร ในระยะแรกกระแสไฟฟา
ท่ีผลิตได ถูกจายเพื่อใชงานโดยตรงบริเวณทาหนาบาน บริเวณหาดแสม และกระแสไฟฟา
สาธารณะตาง ๆ บนเกาะ แตในปจจุบันกระแสไฟฟาถูกจายรวมเขาสูระบบของการไฟฟา
สว นภูมภิ าค กอนทจ่ี ะกระจายตามสายสงเพือ่ ใชง านในชุมชนตอไป

2. พลังงานทดแทนจากพลงั นํา้
โรงไฟฟาพลังน้ํา ชุมชนบานคลองเรือ หมู 9 ตําบลปากทรง อําเภอพะโตะ จังหวัด

ชุมพร เปนแหลง ตน นา้ํ อยูในพ้นื ทล่ี ุมนํ้าหลังสวนตอนบนในเขตรักษาพนั ธุสตั วป า ควนแมยายหมอน
สภาพพื้นท่ีเปนปาดิบช้ืนบนภูเขาสลับซับซอน มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ม่ังค่ังดวย
ทรพั ยากรธรรมชาติ คลองเรือเปนชุมชนขนาดเล็ก มีประชากรอาศัยอยู 81 ครัวเรือน รวมท้ังส้ิน
183 คน ภายในหมูบานไมมีกระแสไฟฟาในป พ.ศ. 2537 หนวยอนุรักษและจัดการตนน้ําพะโตะ
กรมอทุ ยานแหง ชาติสัตวป าและพันธุพ ืช ไดจัดทําโครงการ “คนอยู - ปา ยงั ” ตามแนวพระราชดําริ
ในสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ สรางการมีสวนรวมของชุมชน เพื่อสรางความ
ม่ันคงดานเศรษฐกิจแกชุมชนภายใตกรอบการอนุรักษสิ่งแวดลอม มีการจัดการการใชประโยชน
และปกปองรักษาทรพั ยากร ผสมผสานภูมิปญญาชาวบานและเทคโนโลยีอยางเหมาะสม สงเสริม
ความรูใหชุมชนเขมแข็งตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทําใหชุมชนพัฒนาทางความคิด
และกลไกในการดูแลตนเองมากขนึ้ สามารถบริหารจัดการทรัพยากรดิน นํ้า ปาไม ใหดํารงชีวิตอยู
รวมกับปาไมอยางสมดุล อยางไรก็ตามชุมชนบานคลองเรือ เปนหมูบานที่ไมมีไฟฟาใชและเปน
ความฝนอันสูงสุดของชุมชนท่ีตองการใหลูกหลานในหมูบานไดเห็นขาวสารภายนอก ซึ่งถือเปน
“แสงสวางแหง ปญญา” และชาวบา นคลองเรือ ยังคงแสวงหาแหลงความรูและภูมิปญญาจากการ
เดินทางไปดูงานในท่ีตาง ๆ อยา งตอเน่อื ง

ตอ มาในป พ.ศ. 2551 ไดมโี ครงการการจดั การความรดู า นพลงั งานไฟฟา ในพนื้ ทภี่ าคใต
โดยความรวมมือระหวางนักวิชาการจากคณะสังคมสงเคราะหศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร
และคณะวศิ วกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร มหาวิทยาลัยชีวิตเมืองนครศรีธรรมราช
ภายใตการสนับสนุนจาก การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ซ่ึงไดรวมทํางานกับชุมชน
บา นคลองเรือ โดยใชก ระบวนการทํางานแบบมีสวนรวมเริ่มตนจากการศึกษาศักยภาพของชุมชน
ในดา นสงั คม และทรพั ยากรธรรมชาติ พรอ ม ๆ กบั การเปดโลกทัศน นําผูน าํ ชมุ ชนศึกษาดูงานดาน
การผลิตไฟฟา จากแหลงพลังงานตาง ๆ ทั้งจากเชื้อเพลิง ถานหิน น้ําตก และชีวมวลในพื้นที่
ภาคเหนือและพบวาชุมชนบานคลองเรือ มีความพรอมในดานตาง ๆ โดยเฉพาะศักยภาพทาง
ทรัพยากร (น้ํา) และความเขมแข็งของชุมชน ดังน้ันทีมงานดานวิศวกรรมศาสตร จึงเร่ิมศึกษา
รายละเอยี ดดา นเทคนิค ศกึ ษาความเปนไปไดใ นการกอสรางโรงไฟฟาพลังนํ้า บริเวณนํ้าตกเหวตา

58

จันทร หลังจากการสํารวจ เกบ็ ขอมลู สภาพพน้ื ท่ี ชมุ ชนจึงไดเลือกโรงไฟฟาที่มีกําลังการผลิต 100
กิโลวตั ต ทีไ่ มส ง ผลกระทบตอสภาพทางธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ตลอดจนวิถีการดํารงชีวิตของ
ชมุ ชนที่มมี าแตเดิม ในระหวางการดําเนินโครงการชุมชนมีสวนรวมในทุกข้ันตอนมีการเตรียมชาง
ชุมชนเขาอบรมเพ่ิมพูนความรู เรื่องการเดินระบบผลิตไฟฟา การดูแลรักษาเครื่องจักรอุปกรณ
ตลอดจนรวมกันวางแผนการกอสราง การระดมทุน การประสานความรวมมือกับภาคีตาง ๆ
จนเกดิ องคก ร / กลไกใหมข ้ึนมา ทัง้ ในระดับจงั หวัดและในระดับชุมชน

การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดเล็งเห็นถึงศักยภาพทางทรัพยากร
โดยการนําทรัพยากรมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุดและการสรางความเขมแข็งของชุมชนเพื่อใหเกิด
การพฒั นาพลงั งานอยางย่งั ยืน จงึ จัดสง เจาหนาทศ่ี ึกษารายละเอียดความเปนไปไดของการพัฒนา
โรงไฟฟา ชมุ ชนบานคลองเรือ และใหการสนบั สนุน ดงั นี้

1) เคร่ืองกําเนดิ ไฟฟา พรอมอุปกรณป ระกอบ ซ่งึ เปน ผลงานการวิจยั เครือ่ งกําเนดิ
ไฟฟาขนาดเล็กของมหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี จากทุนการวิจยั ของ กฟผ.

2) งบประมาณสาํ หรับการจัดหาระบบสงไฟฟา จากโรงไฟฟา ไปยังหมูบา น จํานวน
9,000,000 บาท (เกา ลา นบาท)

3) สนับสนนุ บุคลากรผเู ช่ียวชาญเคร่อื งจกั รอุปกรณและใหค าํ แนะนาํ รวมกับชุมชน
ระหวา งการกอ สรางทุกขัน้ ตอน

ภาพโรงไฟฟา พลงั นา้ํ ชุมชนบานคลองเรอื อําเภอพะโตะ จังหวัดชุมพร

การสรางโรงไฟฟาพลังนํ้าชุมชนบานคลองเรอื แหงน้ี นอกจากจะทําใหชุมชนมีไฟฟาใช
แลว ยังเปนการกระตุนใหคนในชุมชนและจากชุมชนอื่น ๆ ไดตระหนักถึงความสําคัญและคุณคา
ของการรักษาปาเพื่อสว นรวม ซ่ึงชว ยใหเ จาหนา ท่ขี องหนว ยพทิ กั ษปา และเขตปองกันรักษาสัตวปา
ในพนื้ ที่สามารถปฏบิ ัตงิ านไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพมากขน้ึ การใชบ ทเรยี น โรงไฟฟา พลงั นํ้าชมุ ชนใน

59

ฐานะท่ีเปนเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนใหเขมแข็งและจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอม
แบบบรู ณาการ และที่สาํ คัญทส่ี ุด คือการสรา งศนู ยร วมพลังชุมชนตาง ๆ ท่ีมีศักยภาพคลาย ๆ กัน
รวมตวั กันเปนเครอื ขา ยจดั การ ดนิ ปา นาํ้ ไฟฟา อยางยง่ั ยนื และเขมแข็งตอ ไป

ปญหาเรื่องพลังงาน จึงเปนปญหาเชิงโครงสรางที่เก่ียวของทั้งการเมือง เศรษฐกิจ
สังคม วฒั นธรรม และสภาพแวดลอม ซึ่งการแกไขปญหาไมใชแคการกําหนดนโยบายจากสวนบน
เทา นัน้ แตตอ งสรางกระบวนการเรียนรูใหเกิดข้ึนกับประชาชน สรางการมีสวนรวมในการรวมคิด
รวมทําตั้งแตระดับทองถ่ิน ซ่ึงตองคํานึงถึงทรัพยากร แหลงพลังงานในทองถ่ิน การกําหนด
มาตรการในการอนุรักษพลังงานและการพัฒนาเทคโนโลยีพลังงานทดแทน การจัดการพลังงาน
ระดับทองถิ่นจึงเปนกระบวนการหนึ่งท่ีชวยแกไขปญหาที่กลาวมาขางตน เน่ืองจากเปนเวที
การเรียนรูท่ีทําใหชุมชนไดเห็นสถานภาพพลังงานของชุมชนเอง และไดตระหนักในศักยภาพ
ของชุมชนดานการจัดการทรัพยากรภายใน ตลอดจนไดรูแนวทางในการแกไขปญหาและ
มีเปา หมายรว มกันในการจดั การพลังงานของชุมชน โดยเลือกเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมกับชุมชนน้ัน ๆ
นอกจากนย้ี ังชวยใหเกดิ การกระจายอํานาจสูทองถิ่น และยกระดับขีดความสามารถของประชาคม
ทองถิ่น ในระดับองคการบรหิ ารสวนตาํ บล อําเภอ จังหวัด โดยชุมชนไดเขามามีสวนรวมอยางเปน
รูปธรรมในการแกไขปญหาดานพลังงานของชุมชนเอง อันเปนกระบวนการแหงประชาธิปไตยท่ี
ชวยลดความขดั แยงท่ีเกิดข้ึนและกอใหเกิดพลังของภาคประชาชน ทั้งยังชวยใหเกิดการสรางงาน
ในทองถ่ิน นําไปสูการพฒั นาชนบทและการพฒั นาประเทศอยา งย่งั ยืนตอไป

ตอนท่ี 4 ตนทุนการผลติ พลงั งานไฟฟา ตอ หนว ยจากเช้อื เพลงิ แตละประเภท

การพิจารณาตน ทุนของการผลิตไฟฟาของพลงั งานทดแทนประกอบไปดวย
1. มลู คาในการวิจัยและพัฒนาระบบของการผลติ ไฟฟาดวยพลังงานทดแทน (Research
and Development Cost) เปนคาใชจายจมหรือคาใชจายในอดีต (Sunk Cost) มักไมนํามา
พิจารณาผลประโยชนห รอื ตน ทนุ เพราะไมม ผี ลตอการจะลงทุนหรือไมล งทุนในการติดตงั้ ระบบ
2. มูลคาการลงทุนหรือการจัดหาการติดตั้งระบบผลิตไฟฟาดวยพลังงานทดแทน
(Investment Cost) เปน คา ใชจ า ยทเี่ กดิ ข้นึ เพ่อื ทาํ ใหเกดิ ความพรอ มท่ีจะดําเนินการระบบ ไดแ ก

2.1 มูลคาทด่ี ิน ขนาดพืน้ ทข่ี นึ้ อยกู บั สวนประกอบของโรงไฟฟาพลังงานทดแทนแตละ
ประเภท ซ่ึงพืน้ ท่แี ตละแหง จะมรี าคาประเมินที่แตกตา งกนั

60

2.2 มูลคาวัสดุอุปกรณที่ใชในการผลิตไฟฟา เชน มูลคากังหันลมท่ีใชในโรงไฟฟา
พลงั งานลม หรือมลู คาแผงเซลลแ สงอาทิตยทีใ่ ชใ นโรงไฟฟา พลังแสงอาทติ ย เปน ตน

2.3 มูลคา การติดตั้งระบบ คอื คาใชจายในการติดตั้งซ่ึงประกอบไปดวย คาปรับพ้ืนท่ี
เชน การทําถนนเพ่ือความสะดวกในการขนสงวัตถุดิบ คาระบบเสริม เชน หมอแปลงไฟฟา
คา เชือ่ มโยงระบบ เปนตน

3. มลู คา การปฏิบตั ิงานและการบาํ รุงรักษาซ่ึงมีรายละเอยี ดคาใชจายจําแนกไดด ังนี้
3.1 คาการปฏิบัติงานเปนคาใชจายในการดําเนินการ เชน คาน้ํา - คาไฟ คาแรง

คาโทรศัพท คาขนสง คาโฆษณาประชาสัมพันธ คาประกันตาง ๆ คาฝกอบรม คาอะไหล
คาท่ีปรึกษา เปนตน เปนคาใชจายท่ีจํานวนเงินไมเปล่ียนแปลงตามปริมาณการผลิต ไมวาจะทํา
การผลติ ในปรมิ าณมากหรอื นอยกต็ าม

3.2 คาบํารุงรักษา เปนคาใชจายในการบํารุงรักษาวัสดุอุปกรณ เคร่ืองจักรและ
สง่ิ กอ สรา งเพือ่ ใหด าํ เนนิ การตอไปไดตลอดอายุของระบบ

61

ตารางเปรยี บเทียบตน ทนุ การผลิตตอ หนวยของพลงั งานไฟฟาทผ่ี ลติ จากเชือ้ เพลงิ

แตละประเภท ขนาด 1,000 เมกะวตั ต

ประเภท ตน ทนุ การผลิต (บาท/หนวยไฟฟา )

พลังงานลม 5.00 – 6.00

พลังนาํ้ ขนาดเลก็ 2.50 – 2.70

พลงั งานแสงอาทติ ย 8.00 – 9.00

ชวี มวล 3.00 - 3.50

ถานหินนาํ เขา 2.50 – 3.00

นิวเคลยี ร 2.50 – 3.00

ทมี่ า : การไฟฟาฝายผลติ แหง ประเทศไทย

เน่อื งจากการผลติ ไฟฟาจากพลังงานแสงอาทติ ยแ ละพลงั งานหมุนเวียนอื่น ๆ ยังมีตนทุน
การผลิตราคาสูงเมื่อเทียบกับการผลิตไฟฟาจากโรงไฟฟาท่ีใชเช้ือเพลิงจากฟอสซิล ดังน้ันการ
จดั การมาตรการสงเสริมเพื่อสรางสิ่งจูงใจใหกับนักลงทุนเกิดขึ้น เรียกวา มาตรการสวนเพิ่มราคา
รับซอื้ ไฟฟา จากพลังงานหมนุ เวียน ระบบ Adder (Adder Cost) เปนการใหเงินสนับสนุนการผลิต
ตอหนวยการผลิต เปนการกําหนดราคารับซ้ือในอัตราพิเศษหรือเฉพาะสําหรับไฟฟาที่มาจาก
พลงั งานหมนุ เวยี น ภายในระยะเวลารบั ซื้อไฟฟา ท่ีชัดเจนและแนน อน

ชวงท่ีผานมาประเทศไทยไดมีการสนับสนุนใหมีการลงทุนดานพลังงานทดแทนมากข้ึน
โดยใชมาตรการสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟา ระบบ Adder การมีสวนเพิ่มราคารับซื้อไฟฟา
มีวัตถุประสงคเ พื่อชดเชยตนทุนการลงทุน (Capital Cost) ที่มีราคาสูงกวาโรงไฟฟาท่ีใชเช้ือเพลิง
ปกติ คาสวนเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟานี้เปลี่ยนแปลงตามประเภทของแตละพลังงานทดแทน
โดยเฉพาะโรงไฟฟาพลังงานแสงอาทติ ยไดร บั เงนิ สว นเพม่ิ น้มี ากทีส่ ดุ คาสว นเพิ่มราคารับซ้ือไฟฟา
ไดใ ชเ งินจากกองทนุ สง เสริมอนรุ กั ษพ ลงั งานเพม่ิ เติมจากคาไฟฟาปกติ (ราคาท่ีผูขายไฟฟาจะไดรับ
คือ คา รับซ้ือไฟฟาปกติ รวมกับสวนเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟา) ทําใหมีผลกระทบตออัตราคาไฟฟาท่ี
ผูใ ชไ ฟฟา ตอ งแบกรับ หากมโี รงไฟฟาพลงั งานแสงอาทติ ยมากเกนิ ไป

จากมาตรการสวนเพ่ิมราคารับซ้ือไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียน ระบบ Adder มีขอเสีย
คอื ผผู ลติ ไฟฟาเอกชนจะมีกําไรเพม่ิ ข้นึ เรอ่ื ย ๆ จากราคาคาไฟฟาท่ีการไฟฟาสวนภูมิภาค (กฟภ.)
รับซอ้ื เน่อื งจากคาไฟฟา ฐานมีแนวโนม สูงขนึ้ ทกุ 5 ป ขณะที่ผผู ลติ มกี ารลงทุนครัง้ เดียวเฉพาะตอน

62

เร่ิมตนโครงการเทาน้ัน ทําใหผูผลิตมีกําไรมากเกินไป และไมเปนธรรมกับประเทศ ท่ีตองนํา
เงนิ กองทุนนํา้ มนั เชือ้ เพลงิ ไปอุดหนนุ

คณะกรรมการนโยบายพลังงานแหงชาติ (กพช.) ไดมีมติจากการประชุมเมื่อวันท่ี
28 มิถนุ ายน 2553 ใหคณะอนุกรรมการ ฯ พิจารณาปรบั มาตรการสวนเพ่ิมราคารับซื้อไฟฟาจาก
พลังงานหมุนเวียนเปนระบบ Feed-in Tariff (FiT) ซ่ึงถือเปนมาตรการจูงใจที่ประเทศที่พัฒนา
แลวหลายประเทศใชเ พื่อกระตุนใหเ กดิ การลงทนุ ผลิตพลงั งานสะอาด ซึ่งมคี วามแตกตา งจากระบบ
Adder ทีก่ ารใหเ งนิ สนับสนนุ ในลกั ษณะเดิมจะกระทบกบั อัตราคาไฟฟาท่ีผูบริโภคจะตองแบกรับ
ในอนาคต สวนระบบ Feed-in Tariff นั้น เปนอัตราคาไฟฟารวมตอหนวยท่ีสอดคลองกับตนทุน
การผลิตไฟฟาจากพลังงานหมุนเวียนในแตละเทคโนโลยี และราคาขายไฟที่ผูลงทุนไดรับภายใต
มาตรการน้ีจะคงท่ีตลอดอายุโครงการ ไมเปลี่ยนแปลงตามคาไฟฐาน และคา Ft เหมือนระบบ
Adder เดิมทําใหเกิดความเปนธรรมทั้งตอผูประกอบการและผูบริโภคโดยเบื้องตนสําหรับ
พลังงานแสงอาทิตยรัฐบาลตั้งไวที่ 5.94 บาท/หนวยและยังมีแนวโนมการยืดระยะเวลา
การทําสัญญาจากเดมิ 10 ป ไปเปน 20 ปดว ย

ตารางเปรียบมาตรการสว นเพม่ิ ราคารบั ซ้ือไฟฟาจากพลงั งานหมนุ เวยี น
ระบบ Adder และระบบ Feed-in Tariff

มาตรการสวนเพมิ่ ราคารบั ซ้ือไฟฟาจากพลังงาน มาตรการสว นเพมิ่ ราคารับซ้อื ไฟฟาจากพลังงาน

หมุนเวียนระบบ Adder หมุนเวียนระบบ Feed - in Tariff

ผูประกอบการจะไดรับ Adder เพิ่มเติมจากคาไฟฟา ผูประกอบการจะไดราคารับซ้ือคงท่ีตลอดอายุ

ฐาน + Ft ในการขายไฟฟาเปนระยะเวลา 7 หรือ 10 สัญญา 20 ป หรือ 25 ป (ตามแตประเภทพลังงาน

ป (ตามแตป ระเภทพลังงานหมนุ เวยี น) หมุนเวยี น)

การสนับสนนุ ภายใตระยะเวลาจํากัด 7 – 10 ป แมวา FiT ทําใหภ าครัฐมคี วามมั่นใจวา ผูประกอบการจะมี
จะมีขอดีที่จูงใจใหเอกชนลงทุนมากกวา เนื่องจาก แรงจงู ใจในการผลิตไฟฟาจนครบอายุสญั ญา
ระยะเวลาคนื ทุนเรว็ ขนึ้ แตอาจสง ผลใหผูป ระกอบการ
หยดุ ดําเนนิ โครงการภายหลงั จากสิ้นสดุ ระยะเวลาการ
รบั Adder

ภายหลังจากหมดระยะเวลา Adder 7 – 10 ป สะดวกตอภาครัฐในการกําหนดนโยบายการจัดหา
ผปู ระกอบการจะสามารถขายไฟฟาไดในราคาขายสง ไฟฟา และโครงสรางราคา เนอ่ื งจากภายใตโครงสรา ง
เฉลี่ย + Ft ซึ่งมีความไมแนนอนสูงในอนาคต ทําให FiT ภาครัฐสามารถทราบตนทุนไฟฟาลวงหนาใน

63

เกิดความเสี่ยงตอผูประกอบการ หรือความไมเปน ราคาคงท่เี ปน ระยะเวลา 20 – 25 ป ซึ่งจะลดความ

ธรรมตอ ภาครัฐ / ประชาชน ผันผวนดานราคาไฟฟาลงได

FiT ทาํ ใหปญหาความซํ้าซอนในโครงสรางคาไฟฟา
หมดไป

ตอนท่ี 5 ขอดีและขอ จาํ กดั ของการผลิตไฟฟาจากเช้อื เพลิงแตล ะประเภท

พลงั งานมีประโยชนเ ปนสงิ่ ที่จาํ เปน ตอมนุษยไ มว า จะเปนพลังงานสิ้นเปลืองหรือพลังงาน
ทดแทน เพราะพลังงานทั้งหลายทั้งมวลเปนตัวขับเคล่ือนใหกระบวนการพัฒนาดําเนินไปอยาง
ตอเน่อื งไมว า จะดานใดกต็ าม จงึ ทาํ ใหอัตราการใชเ พมิ่ ปริมาณมากข้ึนเร่ือย ๆ ในทางกลับกันเม่ือมี
การใชเพิ่มข้นึ พลงั งานบางอยา งก็กําลังมปี ริมาณลดนอยลง อยางไรก็ตามเช้ือเพลิงแตล ะประเภทที่
นํามาใชในการผลิตพลังงานไฟฟามีขอดีและขอจํากัดที่แตกตางกัน ดังน้ันจึงจําเปนตองรูขอดี
และขอจํากัดเชอ้ื เพลงิ ประเภทตาง ๆ เพ่อื นํามาเปนขอ มลู ในการพจิ ารณาเลอื กใชเชื้อเพลิงในแตละ
ประเภทไดอยางถกู ตองและเหมาะสมตอ ไป

ตารางการเปรียบเทยี บขอดีและขอ จาํ กดั ของเชื้อเพลิงแตล ะประเภท

แหลง ขอ ดี ขอ จํากัด
พลังงาน

ถา นหิน 1) มตี นทนุ ในการผลติ ตํ่า 1) ปลอ ยกา ซเรือนกระจก
2) มปี ริมาณเช้อื เพลิงสํารองมาก 2) ใชเ ชอื้ เพลิงในปริมาณมาก
3) สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง 3) ประชาชนไมเช่ือมั่นเร่ืองมลภาวะทาง
4) ขนสงงา ย จัดเก็บงาย
อากาศ

นํ้ามัน 1) ขนสง งาย 1) ปลอ ยกา ซเรอื นกระจก
2) หาซ้อื ไดงาย
2) มปี ริมาณเชอ้ื เพลิงสาํ รองเหลอื นอย
3) มีผลกระทบตอส่ิงแวดลอมนอยกวาการ 3) ตอ งนําเขาจากตางประเทศ
ผลติ ดวยถานหิน
4) ราคาไมคงท่ีขึ้นกับราคาน้ํามันของ
4) สามารถเดินเคร่ืองไดอยางรวดเร็วเหมาะ ตลาดโลก
สําหรับผลิตไฟฟาในกรณีฉุกเฉินหรือชวง 5) ไฟฟา ท่ผี ลิตไดมตี นทุนตอ หนว ยสูง
ความตองการไฟฟาสูงได

กา ซธรรมชาติ 1) มีการเผาไหมสมบูรณจึงสงผลกระทบตอ 1) ปลอยกา ซเรอื นกระจก
สิ่งแวดลอมนอยกวาเช้ือเพลิงฟอสซิล 2) ตองนําเขา จากตางประเทศ

64

ประเภทอนื่ ๆ 3) ราคากาซธรรมชาติไมคงท่ีผูกติดกับราคา

2) มีประสิทธิภาพในการผลิตไฟฟาสูง น้ํามนั

สามารถผลติ ไฟฟา ไดต ลอด 24 ชว่ั โมง 4) มปี รมิ าณเชื้อเพลงิ สํารองเหลือนอ ย

3) มตี นทุนในการผลติ ตาํ่

พลังงานลม 1) เปนแหลงพลังงานที่ไดจากธรรมชาติไมมี 1) มีความไมแนน อนข้ึนอยกู บั สภาวะอากาศ

คา เชอื้ เพลงิ บางฤดูอาจไมมีลมตองใชแบตเตอร่รี าคา

2) เปนแหลง พลงั งานสะอาด แพงเปนแหลง เก็บพลงั งาน

3) สามารถใชร ะบบไฮบรดิ เพื่อใหเกดิ ประโยชน 2) สามารถใชไดใ นบางพ้นื ท่ีเทา นน้ั พื้นท่ที ่ี

สูงสดุ คอื กลางคนื ใชพลงั งานลม เหมาะสมควรเปน พ้ืนทท่ี ่ีมกี ระแสลมพัด

กลางวันใชพ ลงั งานแสงอาทิตย สมํา่ เสมอ

3) มีเสยี งดงั และมผี ลกระทบตอ ทัศนยี ภาพ

4) ทําใหเกิดการรบกวนในการสง สญั ญาณ

โทรทศั นและไมโครเวฟ

5) ตน ทุนสงู

6) สาเหตุหนงึ่ ของการตายของนกจากการ

บินชนกังหนั ลมท่กี าํ ลงั หมุนอยู

65

ตารางการเปรียบเทียบขอดีและขอ จํากดั ของเช้อื เพลิงแตละประเภท (ตอ )

แหลง ขอดี ขอจํากดั
พลังงาน

พลงั งานนํา้ 1) ไมตองเสียคาใชจ ายในการซอ้ื เช้ือเพลงิ 1) การเดินเคร่อื งผลติ ไฟฟา ข้ึนกับปรมิ าณน้าํ

นอกจากใชเงินลงทุนกอ สรา ง ในชว งท่สี ามารถปลอยนํา้ ออกจากเขือ่ นได

2) ไมกอใหเ กดิ กาชคารบ อนไดออกไซดจ าก 2) การกอสรางเขือ่ นขนาดใหญใ นประเทศไทย

การผลิตไฟฟา มขี อจาํ กัด เนื่องจากอางเกบ็ นาํ้ ของเขอื่ น

3) โครงการโรงไฟฟาพลงั นา้ํ ขนาดใหญม ีขีด ขนาดใหญจะทําใหเกิดนํ้าทวมเปนวงกวาง

ความสามารถสูงในการรักษาความมั่นคงให สง ผลกระทบตอ บา นเรอื นประชาชน

แกร ะบบไฟฟา สาํ หรบั รองรับชวงเวลาท่มี ี

ความตอ งการใชไ ฟฟา สงู สดุ

พลงั งาน 1) เปน แหลง พลงั งานธรรมชาติขนาดใหญ 1) ตน ทนุ มรี าคาแพง

แสงอาทติ ย ท่สี ดุ และสามารถใชเปน พลังงานไดไ มมี 2) แบตเตอรี่ซึ่งเปน ตวั กกั เก็บพลังงานแสงอาทิตย

วันหมด ไวใ ชใ นเวลากลางคืนมอี ายกุ ารใชงานต่ํา

2) ไมมคี าใชจายในเรือ่ งเช้อื เพลงิ 3) ความเขมของแสงไมคงท่แี ละสมา่ํ เสมอ

3) สามารถนําไปใชในแหลง ทไ่ี มม ไี ฟฟา ใชและ เนื่องจากสภาพอากาศและฤดกู าล

อยูหางไกลจากระบบสงและสายจาํ หนา ย

ไฟฟา

4) การใชประโยชนไมยุงยาก การดแู ลรกั ษา

งา ย

5) เปนพลังงานสะอาดไมกอ ใหเกิดมลภาวะ

จากกระบวนการผลติ ไฟฟา

พลังงาน 1) ใชป ระโยชนจ ากเศษวสั ดุเหลอื ใชทางการ 1) ชีวมวลเปน วสั ดุทเ่ี หลือใชจากการแปรรปู

ชวี มวล เกษตร ทางการเกษตรมปี ริมาณสํารองท่ไี มแนนอน

2) ชวยเพม่ิ รายไดใหเ กษตรกร 2) การบรหิ ารจดั การเช้อื เพลงิ ทาํ ไดย าก

3) ชวยแกปญ หาสง่ิ แวดลอมเร่ืองของเหลอื ทง้ิ 3) ราคาชวี มวลแนวโนมสงู ขน้ึ เนอ่ื งจากมคี วาม

ทางการเกษตร ตองการใชเพิม่ ขึน้ เรือ่ ย ๆ

4. ชีวมวลทมี่ ศี กั ยภาพเหลอื อยูมักจะอยู

กระจดั กระจาย มีความชน้ื สงู จงึ ทาํ ให

ตนทนุ การผลิตไฟฟาสูงขน้ึ เชน ใบออย

และยอดออย ทะลายปาลม เปนตน

พลงั งาน 1) เปน แหลงพลังงานที่ไดจ ากธรรมชาติ ไมมี ใชไดเฉพาะในทองถ่ินท่มี แี หลง ความรอ นใตพ ิภพ

ความรอน คาเชอ้ื เพลงิ อยูเทาน้ัน

ใตพิภพ 2) เปนแหลงพลงั งานสะอาด

66

ตารางการเปรยี บเทยี บขอ ดีและขอ จํากดั ของเชือ้ เพลิงแตล ะประเภท (ตอ )

แหลง ขอดี ขอ จาํ กดั
พลงั งาน
1) เปน แหลง ผลิตไฟฟา ขนาดใหญโ ดยมีตน ทนุ 1) ใชเงนิ ลงทุนในการกอสรางสงู
พลังงาน การผลิตไฟฟา ทแี่ ขงขันไดกบั โรงไฟฟา ชนิด 2) จาํ เปนตอ งเตรียมโครงสรา งพื้นฐานและ
นิวเคลียร

อ่นื ๆ พัฒนาบุคลากรเพอ่ื ใหก ารดาํ เนนิ งานเปน

2) เปน โรงไฟฟาทีส่ ะอาดไมกอใหเ กดิ มลพิษ ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ

และกาซเรอื นกระจก 3) ตอ งการการเตรยี มการจัดการกากกัมมนั ตรงั สี

3) ชวยเสรมิ สรา งความม่นั คงใหร ะบบผลิตไฟฟา และมาตรการควบคมุ ความปลอดภัยเพอ่ื

เนอ่ื งจากใชเช้อื เพลงิ นอ ยเมอื่ เทยี บกบั ปองกนั อบุ ตั ิเหตุ
โรงไฟฟาความรอ นประเภทอ่ืน 4) ยงั ไมเ ปนทย่ี อมรบั ของประชาชน ประชาชน

4) มีแหลง เช้อื เพลงิ มากมาย เชน แคนาดา มขี อกงั วลใจในเรือ่ งความปลอดภยั

และออสเตรเลยี และราคาไมผ ันแปรมาก

เมือ่ เทยี บกบั เชอ้ื เพลิงฟอสซลิ

กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 1 เชื้อเพลิงและพลังงานท่ใี ชใ นการผลิตไฟฟา
(ใหผูเรียนไปทาํ กิจกรรมเรอ่ื งท่ี 1 ทีส่ มุดบันทึกกิจกรรมการเรยี นรู)

67

เรอ่ื งที่ 2 โรงไฟฟา กับการจดั การดานสิง่ แวดลอม

การกอ สรา งโรงไฟฟา แตละแหงมกี ารใชทรพั ยากรธรรมชาติและอาจกอใหเ กิดผลกระทบ
ตอสิ่งแวดลอม ดวยเหตุนี้ในการกอสรางโรงไฟฟาแตละแหงจึงใหความสําคัญเกี่ยวกับการใช
ทรพั ยากรธรรมชาติ การปองกันแกไขและลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและสังคม เพ่ือสรางความ
สมดุลระหวา งโรงไฟฟา กับสิ่งแวดลอ มและชุมชนใหด ที ส่ี ดุ เพื่อใหสามารถตอบสนองความตองการ
ของภาคเศรษฐกจิ และสังคมไดอ ยา งยง่ั ยืน โดยเนนใหมีการดําเนินการจัดการคุณภาพส่ิงแวดลอม
ใหมปี ระสิทธิภาพเพอ่ื ใหเกิดผลกระทบนอยท่สี ุดแบงเปน 2 ตอน ดังน้ี

ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอ มและการจดั การ
ตอนท่ี 2 ขอกาํ หนดและกฎหมายท่เี กยี่ วของกับโรงไฟฟาดานส่ิงแวดลอ ม

ภาพโรงไฟฟาแมเ มาะ จงั หวดั ลาํ ปาง

ตอนท่ี 1 ผลกระทบดานส่งิ แวดลอมและการจดั การ
การเดนิ เคร่ืองโรงไฟฟา เพ่อื ผลติ กระแสไฟฟา อาจสงผลกระทบตอ สิ่งแวดลอมในดานตาง ๆ

เชน ผลกระทบทางอากาศเกิดจากกา ซพิษ ซงึ่ เกดิ จากการเผาไหมเ ช้อื เพลิง ผลกระทบทางเสยี งเกดิ
จากเสียงของการเดินเคร่ืองจักร ผลกระทบทางน้ําเกิดจากอุณหภูมิและสารเคมี เปนตน ดังน้ัน
โรงไฟฟาจึงตองมีระบบการจัดการเพื่อใหอยูในเกณฑมาตรฐานหรือเปนไปตามมาตรฐานท่ี
กฎหมายกาํ หนด และไมก อใหเ กิดผลกระทบตอสิง่ แวดลอมและสังคม

68

1. ดานอากาศ
ผลกระทบดานอากาศ ถือเปนผลกระทบที่สําคัญท่ีสุดที่โรงไฟฟาตองคํานึงถึง โดย

ระดับของผลกระทบข้ึนอยูกับชนิดของเชื้อเพลิงที่ใชในโรงงานไฟฟา ถาเปนโรงไฟฟาพลังน้ําหรือ
พลงั งานทดแทน เชน พลังงานแสงอาทิตย พลังงานลม จะไมก อใหเกดิ มลพษิ ถาเปน โรงไฟฟาท่ีมี
การเผาไหมของเชื้อเพลิง จะกอใหเกิดมลพิษทางอากาศท่ีสําคัญ ไดแก ซัลเฟอรไดออกไซด
ไนโตรเจนออกไซด กาซโอโซนในระดับพ้ืนดิน คารบอนมอนอกไซด คารบอนไดออกไซด และฝุน
ละออง

การจดั การส่ิงแวดลอมดา นอากาศ เปนการจัดการดานคุณภาพอากาศของโรงไฟฟา
เพอ่ื ลดกาซท่เี ปน พิษตอสขุ ภาพอนามยั และชมุ ชน โดยมวี ิธีการดังนี้

1) การลดกาซซัลเฟอรไดออกไซดทําโดยติดต้ังเคร่ืองกําจัดกาซซัลเฟอรได
ออกไซด (Flue Gas Desulfurization : FGD) ซึง่ วธิ ีการน้จี ะสามารถลดกาซซัลเฟอรไดออกไซด
ไดร อ ยละ 80 – 90

2) ก าร ลด กาซ ไน โต ร เจ นอ อก ไ ซดกระบวนการท่ีใชกันแพ รห ล าย แล ะ มี
ประสทิ ธภิ าพสงู คอื Selective Catalytic Reduction (SCR) และเลอื กใชเตาเผาที่สามารถลดการ
เกิดไนโตรเจนออกไซด (Low Nitrogen Oxide Burner)

3) การลดกาซคารบอนมอนอกไซดทําไดโดยการเช็คอุปกรณเคร่ืองเผาไหมเปน
ประจาํ และควบคมุ การเผาไหมใ หม ีปริมาณออกซเิ จนที่เหมาะสมเพื่อใหเกดิ การเผาไหมท ส่ี มบูรณ

4) ก าร ลด กา ซค าร บอ นไ ดอ อก ไซ ด โ ดย กา รร วบ รว มแ ละ กัก เก็ บก า ซ
คารบอนไดออกไซดไวใตดินหรือนํ้า เชน ในแหลงน้ํามันหรือกาซธรรมชาติท่ีสูบออกมาหมดแลว
หรอื อาจนํากาซคารบอนไดออกไซดไ ปใชใ นกระบวนการอุตสาหกรรม

5) การลดฝนุ ละอองโดยการใชอ ปุ กรณก าํ จัดฝนุ ละออง ไดแก เครื่องดักฝุนดวยไฟฟา
สถติ (Electrostatic Precipitator) เปนการกาํ จัดฝุนละอองโดยใชหลักการไฟฟาสถิต ซึ่งระบบน้ี
ถือวามีประสิทธิภาพสูงมากในการดักจับฝุนเครื่องแยกฝุนแบบลมหมุน (Cyclone Separator)
เปนการกําจัดฝุนละอองโดยใชหลักของแรงเหวี่ยง และเคร่ืองกรองฝุนแบบถุงกรอง (Bag Filter)
เปนอปุ กรณที่มถี งุ กรองเปน ตวั กรองแยกฝนุ ละอองออกจากกา ซท่เี กดิ จากการเผาไหมถ านหนิ

นอกจากน้ีในดานคุณภาพอากาศ โรงไฟฟาควรมีระบบตรวจวัดปริมาณสารเจือปน
จากปลองโรงไฟฟาแบบอัตโนมัติอยางตอเนื่อง (Continuous Emission Monitoring Systems:
CEMs) เพ่อื ตรวจติดตามและเฝา ระวังสิง่ ผิดปกตติ า ง ๆ เชน ปรมิ าณของมลพิษเกินมาตรฐานจะได

69

หาสาเหตแุ ละหาทางแกไ ข เพ่ือใหคาตาง ๆ กลับมาปกติเหมือนเดิม ควรมีการจัดเก็บขอมูลทุกวัน
และติดตง้ั เคร่ืองตรวจวดั คณุ ภาพอากาศในบรรยากาศท่ัวไปแบบตอเน่ือง (Ambient Air Quality
Monitoring Systems: AAQMs) เพื่อวดั คณุ ภาพอากาศในบริเวณพนื้ ทช่ี มุ ชนรอบโรงไฟฟาโดยทํา
การเกบ็ ขอมลู อยา งตอเน่ือง ทัง้ น้ตี องควบคมุ คุณภาพอากาศที่ปลอยออกจากปลองโรงไฟฟาใหอยู
ในเกณฑมาตรฐานและเปน ไปตามกฎหมายท่ีเกี่ยวขอ ง

2. ดานน้ํา
ผลกระทบดา นนํ้า นํา้ ท่ีใชในกระบวนการผลิตไฟฟาจะมีการเติมสารเคมีบางอยาง
เพื่อปรับปรงุ คุณสมบัตขิ องนํา้ ใหเ หมาะสมสําหรบั นาํ มาใชกับอุปกรณตาง ๆ ในโรงไฟฟารวมไปถึง
นํ้าหลอเย็นท่ีใชสําหรับระบายความรอนใหกับระบบตาง ๆ ภายในโรงไฟฟาก็จะมีอุณหภูมิสูงขึ้น
กวา แหลง น้าํ ในธรรมชาติ ซง่ึ หากนํ้าเหลา นถี้ ูกปลอยออกจากโรงไฟฟาลงสูแหลงนํ้าธรรมชาติ เชน
แมนํา้ ลําคลอง เปนตน โดยไมผานกระบวนการจัดการบําบัดฟนฟูนํ้าท่ีดีอาจสงผลกระทบตอพืช
และสตั วน ํา้ ท่ีอาศัยอยูรอบ ๆ ได

การจัดการสิ่งแวดลอมดานนํ้า โรงไฟฟาตองมีมาตรการจัดการนํ้าเสียท่ีมาจาก
กระบวนการผลติ ไฟฟา และจากอาคารสาํ นกั งานตามลกั ษณะหรือประเภทของนาํ้ เสีย โดยคุณภาพ
นา้ํ ทิ้งตอ งมกี ารควบคมุ ใหค รอบคลมุ ทง้ั เรื่องของเสียและอณุ หภูมิ ดงั นี้

1) การควบคุมอุณหภูมิของน้ํากอนท่ีจะปลอยสูแหลงน้ําสาธารณะ โดยน้ําจาก
ทอ หลอเย็น เม่อื นาํ้ ทิง้ มีความขุนในระดับหน่ึงจะถกู ระบายออกไปสูบอ พักน้ําท่ี 1 เพอ่ื ใหตกตะกอน
และลดอุณหภูมิลงเหลือประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซียสทิ้งไวเปนเวลาอยางนอย 24 ช่ัวโมง
จากนั้นจึงระบายออกสูบอพักที่ 2 เพ่ือปรับสภาพนํ้าใหมีอุณหภูมิใกลเคียงกับธรรมชาติ ซึ่งกรม
ชลประทานไดกําหนดมาตรฐานไวที่ระดับ 33 องศาเซลเซียส กอนปลอยออกสูคลองระบายน้ํา
ธรรมชาติ

2) การจัดการสารเคมีตาง ๆ ท่ีอยภู ายในน้ํากอนปลอยสสู ิ่งแวดลอม ทําโดยการกักนํ้า
ไวในบอปรับสภาพนํ้าเพ่ือบําบัดใหมีสภาพเปนกลางและมีการตกตะกอน หรือเติมคลอรีนเพื่อฆา
เชื้อโรค

นอกจากน้ใี นโรงไฟฟาควรมีระบบเฝาระวงั คณุ ภาพนํ้า ไดแ ก การตรวจวัดคุณภาพน้ํา
ท่รี ะบายออกจากโรงไฟฟาอยางสมา่ํ เสมอ เพอื่ ใหมั่นใจวาคุณภาพนาํ้ ที่จะปลอยออกสูธรรมชาตินั้น
มคี ุณภาพอยใู นเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายท่ีเกย่ี วของ

70

3. ดานเสยี ง
ผลกระทบดานเสียง เกิดจากกิจกรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอน้ํา

เครื่องกาํ เนิดไฟฟากงั หันกา ซ และพาหนะที่เขามาในพน้ื ท่โี รงไฟฟา

การจดั การสงิ่ แวดลอ มเสียง เกิดจากกจิ กรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอไอ
น้ํา เครื่องกําเนิดไฟฟากังหันกาซ และพาหนะที่เขามาในพื้นที่โรงไฟฟา ดวยเหตุนี้โรงไฟฟาควร
กาํ หนดมาตรการควบคุมระดบั เสยี งไว ดังนี้

1) กจิ กรรมทก่ี อ ใหเกิดเสยี งรบกวนชมุ ชนในเวลากลางคืน ตอ งมีระดับเสียงไมเกิน 85
เดซเิ บล ในระยะ 1 เมตรจากจดุ กําเนิดเสยี ง ตามมาตรฐานขอ กําหนดความดงั ของเสียงจากโรงงาน
อุตสาหกรรมเพอื่ ไมใหเ ปนที่รบกวนตอผูอยูอาศยั โดยรอบโรงไฟฟา

2) ติดตั้งอุปกรณควบคุมเสียงภายในโรงไฟฟาชวงเดินเครื่องผลิตไฟฟาและติดต้ัง
อปุ กรณด ูดซบั เสยี งแบบเคลื่อนท่ีขณะทําความสะอาดทอท่ีเคร่ืองกังหันไอน้ํา เพื่อควบคุมความดัง
ของเสยี งใหอยใู นมาตรฐานไมเกิน 85 เดซเิ บล

นอกจากนใี้ นโรงไฟฟา ควรทาํ การตรวจวัดเสียงอยา งสม่าํ เสมอ โดยกําหนดจุดตรวจวัด
เสยี งท้ังภายในโรงไฟฟา และชุมชนรอบโรงไฟฟาไว 3 จุด โดยตรวจวัดตามแผนที่กําหนดไว เชน
ตรวจครั้งละ 3 วัน ติดตอกันทุก 3 เดือน และทําการกอสรางแนวปองกันเสียง (Noise Barrier)
โดยการปลูกตน ไมร อบพืน้ ทโ่ี รงไฟฟา

ตอนที่ 2 ขอ กาํ หนดและกฎหมายท่ีเก่ียวขอ งกบั โรงไฟฟา ดานสิง่ แวดลอ ม

พระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 กําหนดให
จัดทาํ รายงานการวิเคราะหผลกระทบส่งิ แวดลอ ม สําหรับโครงการ หรือกิจการแตละประเภทและ
แตล ะขนาดข้นึ ตามหลักเกณฑ วธิ ีการ ระเบียบปฏบิ ัติและแนวทางการจัดทาํ รายงานการวิเคราะห
ผลกระทบสิ่งแวดลอ มท่กี าํ หนดโดยสํานกั งานนโยบายและแผนส่ิงแวดลอ ม

โครงการกอ สรา งโรงไฟฟา ทมี่ ขี นาดตั้งแต 10 เมกะวัตตขึ้นไป จะตองจัดทํารายงานการ
วิเคราะหผลกระทบส่งิ แวดลอม (EIA) และ การวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม สังคม และสุขภาพ
(EHIA) ตามประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม เร่ือง กาํ หนดประเภทและขนาด
ของโครงการหรือกิจการ โดยตองจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม
ตามหลักเกณฑ วิธีการ ระเบียบปฏิบัติและแนวทางการจัดทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบ
สิง่ แวดลอ ม

71

1. การวิเคราะหผ ลกระทบสง่ิ แวดลอ ม (Environmental Impact Assessment : EIA)

EIA (Environmental Impact Assessment) เปนวิธีการอยางหน่ึงท่ีใชเพ่ือจําแนก
และคาดคะเนผลกระทบที่คาดวา จะเกิดข้นึ จากโครงการหรอื กจิ กรรม ตลอดจนเสนอแนะมาตรการ
ในการแกไ ขผลกระทบ (Mitigation Measure) และแผนการตดิ ตามตรวจสอบคณุ ภาพส่ิงแวดลอม
(Monitoring) ท้ังในระหวา งการกอ สรา งและดาํ เนนิ โครงการในการจัดทํารายงานสําหรับโครงการ
หรอื กิจการทุกประเภทท่ีตอ งจดั ทํารายงานการวเิ คราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม (EIA) จะตองเสนอ
รายละเอียดของขอมูลเฉพาะท่ีจะเปนประโยชนตอการวิเคราะหผลกระทบจากแตละประเภท
โครงการดวย

องคประกอบของ EIA
การจัดทาํ EIA ประกอบดวย การศกึ ษาครอบคลุมระบบส่งิ แวดลอม 4 ดาน คอื

1) ทรพั ยากรกายภาพ เปน การศึกษาถึงผลกระทบ เชน ดิน น้ํา อากาศ เสียง เปนตน
วาจะมกี ารเปล่ียนแปลงไปอยา งไร

2) ทรพั ยากรชวี ภาพ การศึกษาความเปลย่ี นแปลงในดา นตาง ๆ ท่มี ตี อ ระบบนเิ วศน
เชน ปาไม สตั วปา สัตวน ํ้า ปะการงั เปนตน

3) คุณคาการใชประโยชนของมนุษย เปนการศึกษาถึงการใชประโยชนจาก
ทรพั ยากรท้งั ทางกายภาพ และชีวภาพของมนษุ ย เชน การใชป ระโยชนท ่ีดนิ เปน ตน

4) คุณคาตอคุณภาพชีวิต ซึ่งจะเปนการศึกษาถึงผลกระทบที่จะเกิดตอมนุษย
ชุมชน ระบบเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ วัฒนธรรมประเพณี ความเช่ือ คานิยม รวมถึง
ทศั นยี ภาพ คุณคา ความสวยงาม

หลักการและวธิ กี าร EIA
1) การประเมนิ ผลกระทบสง่ิ แวดลอม กอนตัดสนิ ใจพัฒนาโครงการ
2) การประเมินผลกระทบส่ิงแวดลอม เปนการศึกษาเฉพาะกรณี เพื่อใชสําหรับ

การตดั สินใจพัฒนาโครงการใดโครงการหน่งึ
3) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาที่จะเกิดข้ึนในอนาคต

ของโครงการพัฒนา
4) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม เปนการศึกษาปญหาหลาย ๆ แงมุม เพื่อ

วเิ คราะห หาผลกระทบท่จี ะเกดิ ขึ้น
5) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม ตองอาศัยหลักการปองกันสิ่งแวดลอม

2 ประการ คือ การวางแผนการใชที่ดิน และการควบคมุ มลพิษ

72

ดังน้ัน ในกระบวนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม นอกจากจะแสดงใหเห็น
ผลกระทบอันเกิดจากการดําเนินโครงการแลว ยังเนนใหมีการปองกันดานสิ่งแวดลอมเขาไปทุก
ขน้ั ตอนของการวางแผนและออกแบบโครงการ ดวยหลักการก็คือ ใหมีการปองกันไวกอน นั่นคือ
ใหมีการพิจารณาทางเลือกของโครงการเพ่ือท่ีจะสามารถเปรียบเทียบ พิจารณาทางเลือกที่มี
ผลกระทบทางลบนอ ยทีส่ ุด และใหประโยชนห รือผลกระทบในทางบวกมากท่สี ุด

ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบส่ิงแวดลอม
(EIA : Environmental Impact Assessment)

ประเภทโครงการหรอื กจิ การ ขนาด หลักเกณฑ วิธกี าร
โรงไฟฟาพลงั ความรอน ระเบียบปฏบิ ตั ิ
ขนาดกําลงั ผลติ
กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใหเส นอใ นข้ัน ขออ นุญา ต
10 เมกะวัตตขึน้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ
หรือขั้นขออนุญาตประกอบ
กิจการ แลว แตก รณี

2. การวิเคราะหผ ลกระทบสิ่งแวดลอม สังคม และสุขภาพ (Environmental Health

Impact Assessment: EHIA)

ป พ.ศ. 2553 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดออกประกาศและ
ขอ กาํ หนดท่เี ก่ียวของเพ่ิมเตมิ ในเร่ืองประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสําหรับโครงการหรือกิจการท่ี
อาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพสิ่งแวดลอม ทรัพยากร
ธรรมชาติ และสุขภาพ เพ่อื ใหก ารเปนไปตามบทบัญญัติมาตรา 67 วรรคสองของรัฐธรรมนูญแหง
ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และโดยเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี และตามมาตรา 46
และมาตรา 51 แหงพระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535
โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสิ่งแวดลอมแหงชาติ รัฐมนตรีวาการกระทรวงทรัพยากร
ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ไดกําหนดใหการดําเนินงานโรงไฟฟาพลังความรอน ลําดับท่ี 11 ตาม
ประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม เรื่อง กําหนดประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติ
สาํ หรับโครงการหรือกิจการท่ีอาจกอใหเกิดผลกระทบตอชุมชนอยางรุนแรง ท้ังทางดานคุณภาพ
ส่งิ แวดลอ มทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ที่สวนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือเอกชนจะตองจัดทํา

73

รายงาน การวเิ คราะหผ ลกระทบส่งิ แวดลอ ม สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health
Impact Assessment) โดยมีรายละเอียดโครงการ ฯ ท่ีตอ งจัดทาํ รายงาน ดังน้ี

ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม
สงั คม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment)

ประเภทโครงการหรือกิจการ ขนาด หลักเกณฑ วธิ ีการ
ระเบยี บปฏบิ ตั ิ
1. โรงไฟฟา ทใ่ี ชถา นหนิ เปนเช้ือเพลิง ขนาดกาํ ลังผลิต
กระแสไฟฟารวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต
100 เมกะวัตตขึ้นไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ
หรือข้ันขออนุญาตประกอบ
2. โรงไฟฟาที่ใชเ ชือ้ เพลงิ ชีวมวล ขนาดกําลงั ผลิต กจิ การ แลว แตกรณี
กระแสไฟฟา รวม ตง้ั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต
150 เมกะวตั ตขนึ้ ไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ
หรือข้ันขออนุญาตประกอบ
3. โรงไฟฟา ท่ีใชกาซธรรมชาตเิ ปน ขนาดกาํ ลงั ผลิต กจิ การ แลว แตก รณี
เชอ้ื เพลงิ ซงึ่ เปนระบบพลงั ความ กระแสไฟฟารวม ต้งั แต ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต
รอ นรวม ชนิด combined cycle 3,000 เมกะวตั ตข้ึนไป กอสรางเพื่อประกอบกิจการ
หรอื cogeneration หรือข้ันขออนุญาตประกอบ
กจิ การ แลวแตกรณี

74

ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตองทํารายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอม
สังคม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) (ตอ)

ประเภทโครงการหรอื กิจการ ขนาด หลักเกณฑ วิธกี าร
4. โรงไฟฟา พลงั งานนิวเคลียร ทกุ ขนาด ระเบยี บปฏบิ ตั ิ

ใ ห เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต
กอสรางเพื่อประกอบกิจการ
หรือขั้นขออนุญาตประกอบ
กิจการ แลว แตกรณี

องคป ระกอบของ EHIA
การจัดทํา EHIA ประกอบดวย การศึกษาครอบคลุมระบบสิ่งแวดลอม 4 ดาน
เชนเดยี วกบั การจดั ทาํ รายงาน EIA แตม ขี อ แตกตางกนั คอื

1) เนน เรื่องการประเมนิ ผลกระทบสขุ ภาพใหครอบคลุมปจจยั ตา ง ๆ ใหช ดั เจน

2) เนนกระบวนการรบั ฟง ความคดิ เห็นของประชาชนในทุกข้ันตอน

ในการกําหนดขอบเขตการศึกษา ควรพิจารณาโอกาสที่จะเกิดผลกระทบตอสุขภาพ
โดยพจิ ารณาจากปจจัย ดังน้ี

1) สิ่งคุกคามสขุ ภาพ
2) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ
3) ปจ จัยตอ การรบั สัมผสั
4) ลักษณะผลกระทบตอ สุขภาพ
5) ผลกระทบตอระบบสขุ ภาพ
6) ผลกระทบตอ สังคมและชวี ิตความเปนอยู

75

ข้ันตอนการจัดทาํ รายงาน EHIA เปนดงั ขน้ั ตอนตอไปน้ี

ภาพแผนผังขั้นตอนการจัดทํารายงาน EHIA

ปจจุบัน ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทยมีความเส่ือมโทรม และมีจํานวนลดลง
อยา งตอ เนือ่ ง จงึ จําเปน ตองมมี าตรการจัดสรรการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติที่มีจํานวน
ลดลง ใหเกิดประโยชนคุมคาตอการลงทุน และเหมาะสมกับปริมาณทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู
ในปจจุบนั และท่ีจะลดลงในอนาคต

ในดานกฎหมาย และสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540
กําหนดใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการสงวนบํารุงรักษา และใชประโยชนจากการสงเสริม

76

บํารุงรักษา และคุมครองคุณภาพส่ิงแวดลอมตามหลักการพัฒนาท่ีย่ังยืน ตลอดจนควบคุม
และการจดั การภาวะมลพษิ ทางสิ่งแวดลอม ท่ีมีผลตอสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิต
ของประชาชนเปน หลกั ในการพฒั นาโครงการตา ง ๆ

ในกรณีท่ีผูประกอบการโรงไฟฟาท่ีมีกําลังการผลิตต้ังแต 5 เมกะวัตตข้ึนไป แตไมถึง
10 เมกะวัตต แมว าปจ จุบนั ยังไมตองจัดทํารายงาน EIA และ EHIA แตตามกฎหมายบังคับใหตอง
ทํารายงานการศึกษาและมาตรการปองกันแกไขผลกระทบตอคุณภาพสิ่งแวดลอมและความ
ปลอดภยั (Environmental Safety Assessment : ESA)

สําหรบั ผขู อรบั ใบอนุญาตผลติ ไฟฟาจากเชื้อเพลิงชีวมวล (ประเภทเช้ือเพลิงแข็ง) ท่ีมี
กําลังการผลิตติดตั้งต่ํากวา 10 เมกะวัตต จะตองดําเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติงาน
(Code of Practice: COP) โดยเสนอรายงานการตรวจสอบดานส่ิงแวดลอม (Environmental
Checklist)

การจดั ทาํ รายงานวเิ คราะหท างดานสงิ่ แวดลอ มตา ง ๆ เพื่อใหก ารประกอบกิจการผลิต
ไฟฟาสําหรับประเภทและโครงการแตละประเภท มีแนวทางปฏิบัติที่เปนมาตรฐานเดียวกันและ
เปนเครื่องมือสําคัญที่จะชวยปองกันการเกิดผลกระทบท่ีอาจจะเกิดข้ึนตอทรัพยากรธรรมชาติ
สิ่งแวดลอม และสุขภาพของประชาชนท่อี ยูโ ดยรอบพน้ื ท่ีโรงไฟฟา

กจิ กรรมทา ยเรอื่ งท่ี 2 โรงไฟฟา กบั การจดั การดา นสิง่ แวดลอม

(ใหผูเรยี นไปทาํ กิจกรรมเร่อื งท่ี 2 ทีส่ มุดบนั ทกึ กิจกรรมการเรยี นรู)

77

หนว ยการเรียนรทู ่ี 3
อุปกรณไ ฟฟาและวงจรไฟฟา

สาระสาํ คญั
การดําเนินชีวิตของมนุษยในปจจุบันมีพลังงานไฟฟาเขามาเกี่ยวของอยูตลอดเวลา ดังนั้น

เพ่ือใหการใชพลังงานไฟฟามีความปลอดภัย ผูใชตองรูจักวงจรไฟฟาในบาน อุปกรณไฟฟา การ
เลอื กใชอปุ กรณไ ฟฟา ตา ง ๆ ใหถูกตอ งจะชวยใหเ กิดความปลอดภัย รวมท้ังการรูจักใชสายดินและ
หลกั ดนิ ซ่งึ เปน อุปกรณท ี่มไี วเ พื่อความปลอดภยั ตอการใชเครอื่ งใชไฟฟา ในครวั เรือน

ตัวช้วี ดั
1. เลอื กใชอุปกรณไฟฟาไดถกู ตอง
2. อธิบายการตอวงจรไฟฟาแบบตา ง ๆ
3. ตอ วงจรไฟฟาแบบตา ง ๆ

ขอบขายเนือ้ หา
เรอื่ งท่ี 1 อุปกรณไฟฟา
เรื่องที่ 2 วงจรไฟฟา
เรอ่ื งท่ี 3 สายดินและหลกั ดนิ

เวลาทใี่ ชในการศกึ ษา 30 ช่ัวโมง

สอ่ื การเรียนรู
1. ชดุ วิชาการใชพลงั งานไฟฟา ในชวี ติ ประจําวนั 3 รหัสวิชา พว32023
2. สือ่ การเรยี น เรอ่ื ง วงจรไฟฟา
3. แผงสาธติ การตอวงจรไฟฟา

78

เรอ่ื งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา

อุปกรณไฟฟาท่ีใชในวงจรไฟฟามีหลายชนิด แตละชนิดมีหนาที่และความสําคัญที่
แตกตา งกันออกไป ไดแ ก

1. ฟวส (Fuse)
ฟวสเปน อุปกรณป องกันกระแสไฟฟาไหลเกินจนเกดิ อนั ตรายตอเครื่องใชไฟฟา ถามี

กระแสไฟฟาไหลเกิน ฟวสจะหลอมละลายจนขาดทําใหตัดวงจรไฟฟา ในครวั เรือนโดยอตั โนมตั ิ
ฟว สทําดวยโลหะผสมระหวางตะก่ัวกับดบี ุก มจี ุดหลอมเหลวต่าํ และมีรูปรางแตกตาง

กนั ไปตามวัตถุประสงคของการใชงาน ดงั นี้
1.1ฟวสเ สน มีลกั ษณะเปนเสนลวดนยิ มใชก บั สะพานไฟในอาคารบา นเรอื น
1.2 ฟวสแผนหรือฟวสกามปูมีลักษณะเปนแผนโลหะผสมท่ีปลายท้ังสองขางมี

ขอเกยี่ วทําดว ยทองแดงนิยมใชก บั อาคารขนาดใหญ เชน โรงเรยี น โรงงานตา ง ๆ เปน ตน
1.3 ฟวสกระเบ้ืองมีลักษณะเปนเสนฟวสอยูภายในกระปุกกระเบื้องที่เปนฉนวน

นยิ มตดิ ต้งั ไวทีแ่ ผงควบคมุ ไฟฟาของอาคารบานเรือน
1.4 ฟวสหลอดเปนฟวสขนาดเล็ก ๆ บรรจุอยูในหลอดแกวเล็กนิยมใชมากใน

เครือ่ งใชไ ฟฟา ตาง ๆ เชน วิทยุ โทรทัศน ปล๊กั พวงเตา รับไฟฟา เปนตน

ภาพฟวสชนดิ ตา ง ๆ

79

ขนาดและการเลอื กใชฟ ว ส
1) ขนาดของฟวสถูกกําหนดใหเปนคาของกระแสไฟฟาสูงสุดที่ไหลผานไดโดยฟวส
ไมข าด มขี นาดตาง ๆ กนั เชน 5, 10, 15 และ 30 แอมแปร เชน ฟวสขนาด 15 แอมแปร คือ ฟวส
ท่ียอมใหก ระแสไฟฟา ไหลผา นไดไมเ กิน 15 แอมแปรถ า เกินกวา นฟ้ี ว สจ ะขาด เปนตน
2) การเลอื กใชฟ วส ควรเลอื กขนาดของฟวสใหพอเหมาะกับปริมาณกระแสไฟฟา ที่
ใชในครัวเรือนซึ่งเราสามารถคํานวณหาขนาดของฟวสใหเหมาะสมกับปริมาณกระแสไฟฟา
จากความสัมพนั ธตอ ไปน้ี

P = IV

เม่อื P คือ กําลงั ไฟฟา มีหนวยเปนวตั ต (Watt)
I คอื กระแสไฟฟา มหี นว ยเปนแอมแปร (Ampere)
V คือ ความตางศักยไ ฟฟา มหี นวยเปนโวลต (Volt)

ตวั อยา ง บา นหลังหน่ึงใชเคร่อื งใชไ ฟฟา ตา ง ๆ ดังน้ี ตูเยน็ 100 วตั ต เตารดี 1,000 วัตต
โทรทศั น 150 วตั ต หมอ หงุ ขา ว 700 วตั ต และหลอดไฟฟลูออเรสเซนต 25 วัตต 4 ดวง
ถา บา นหลังนใี้ ชไฟฟาทม่ี คี วามตางศกั ย 220 โวลต จะตองใชฟว สข นาดก่ีแอมแปร

วธิ ีทาํ จากโจทย P = 100 + 1,000 + 150 + 700 + (25×4)

= 2,050 วัตต

V = 220 โวลต

I =?

จากสูตร P = IV

แทนคา I = 2,050/220

= 9.32 แอมแปร

ตอบ บา นหลังนค้ี วรใชฟว สข นาด 10 แอมแปร

80

2. อปุ กรณตดั ตอน หรอื เบรกเกอร (Breaker)
เบรกเกอร คอื อปุ กรณตดั ตอ วงจรโดยอัตโนมัติเม่ือมีกระแสไฟฟาไหลผานเกินไปปุม

หรอื คนั โยกท่เี บรกเกอรจะดดี มาอยใู นตาํ แหนง ทเ่ี ปนการตัดวงจรอยางอัตโนมัติ โดยอาศัยหลักการ
ทํางานของแมเหล็กไฟฟาไมใชการหลอมละลายเหมือนฟวสจงึ ไมจ าํ เปนตอ งเปลย่ี นฟวส เบรกเกอร
มจี ําหนา ยตามทอ งตลาดหลายแบบหลายขนาด ดงั ภาพ

ภาพเบรกเกอรแบบตา ง ๆ

3. สวิตช (Switch)
สวิตช เปนอุปกรณปดหรือเปดวงจรไฟฟา เพ่ือควบคุมการจายกระแสไฟฟาใหกับ

เคร่ืองใชไ ฟฟา แบง ออกเปน 2 ประเภท ประกอบดว ย
3.1 สวิตชท างเดียว สามารถโยกปดหรือเปดวงจรไฟฟาไดเพียงทางเดียว เชน วงจร

ของหลอดไฟฟาหลอดใดหลอดหนง่ึ เปนตน
3.2 สวิตชส องทาง เปน การตดิ ตัง้ สวติ ช 2 จุด เพื่อใหสามารถปดหรือเปดวงจรไฟฟา

ไดสองจุด เชน สวิตชไฟที่บันไดที่สามารถเปด - ปดไดท้ังอยูชั้นบนและชั้นลางทําใหสะดวก
ในการใชงาน

ภาพสวิตชแ บบทางเดยี ว ภาพสวิตชแบบสองทาง

81

ขอควรรเู ก่ียวกบั สวติ ช
1) ไมควรใชสวิตชอันเดียวควบคุมเครื่องใชไฟฟาหลายช้ินใหทํางานพรอมกัน
เ พ ร า ะ กระแสไฟฟาที่ไหลผานสวิตชมากเกินไปจะทําใหจุดสั ม ผั ส เ กิ ด ค ว า ม ร อ น สู ง อาจทําให
สวิตชไหม และเปน อนั ตรายได
2) ไมควรใชสวิตชธรรมดาควบคุมเคร่ืองใชไฟฟาท่ีมีกระแสไฟฟาไหลผานสูง เชน
มอเตอรเ คร่ืองปรบั อากาศ เปนตน ควรใชเบรกเกอรแทน เนื่องจากสามารถทนกระแสไฟฟาที่ไหล
ผานไดสูงกวา
4. สะพานไฟ (Cut-Out)
สะพานไฟเปนอุปกรณส ําหรบั ตดั ตอวงจรไฟฟาท้ังหมดภายในครัวเรือนประกอบดวย
ฐานและคันโยกทม่ี ลี กั ษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซง่ึ มีทจ่ี ับเปนฉนวนเมอ่ื สบั คันโยกขน้ึ กระแสไฟฟาจะ
ไหลเขา สวู งจรไฟฟาในครวั เรอื นและเมื่อสบั คันโยกลงกระแสไฟฟา จะหยุดไหล ซึง่ เปน การตัดวงจร

ภาพสะพานไฟและฟวสใ นสะพานไฟ

ขอควรรเู ก่ยี วกบั สะพานไฟ
1) สะพานไฟชว ยใหเกิดความสะดวกและปลอดภยั ในการซอมแซมหรอื ติดต้ังอุปกรณ
ไฟฟา
2) ถาตอ งการใหวงจรเปด (ไมมีกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสับคันโยกลงแตถาตองการ
ใหวงจรปด (มีกระแสไฟฟา ไหลผาน) ใหสับคันโยกขึน้
3) ในการสบั คันโยกจะตองใหแ นบสนทิ กบั ที่รองรบั

82

5. เครือ่ งตัดไฟรวั่ (Earth Leak Circuit Breaker : ELCB)
เครอ่ื งตัดไฟร่ัว เปนอุปกรณเสริมความปลอดภัยอีกช้ันหนึ่งท่ีสามารถตัดวงจรไฟฟา

กรณีเกิดไฟรั่ว โดยกําหนดความไวของการตัดตอนวงจรไฟฟาตามปริมาณกระแสไฟฟาท่ีร่ัว
ลงดินเพอ่ื ใหม กี ารตดั ไฟร่วั กอ นท่ีจะเปน อนั ตรายกับระบบไฟฟา

ภาพเคร่อื งตดั ไฟรว่ั

6. เตา รบั (Socket) และเตาเสียบ (Plug)
เตา รับและเตา เสยี บ เปน อปุ กรณท ใี่ ชเชอ่ื มตอ วงจรไฟฟา ทาํ ใหก ระแสไฟฟา ไหลเขา สู

อปุ กรณแ ละเครอ่ื งใชไ ฟฟา
1) เตารับหรือปล๊ักตัวเมีย คือ อุปกรณที่เช่ือมตอกับวงจรไฟฟาในครัวเรือน เชน

เตา รบั ทตี่ ดิ ต้ังบนผนงั บานหรอื อาคาร เปนตน เพอ่ื รองรบั การตอ กับเตาเสียบของเครื่องใชไฟฟา
2) เตา เสียบหรอื ปลก๊ั ตวั ผู คือ อุปกรณสวนที่ติดอยูกับปลายสายไฟของเคร่ืองใชไฟฟา

เตา เสยี บท่ีใชกันอยมู ี 2 แบบ คอื
(1) เตา เสยี บ 2 ขา ใชก ับเตา รบั ทมี่ ี 2 ชอง
(2) เตา เสยี บ 3 ขา ใชกับเตา รบั ท่มี ี 3 ชอง โดยขากลางจะตอ กับสายดนิ

83

ภาพเตา รบั และเตา เสียบ

ขอ ควรรเู ก่ียวกับเตารับและเตา เสยี บ

1) การใชงานควรเสียบเตาเสียบใหแนนสนิทกับเตารับและไมใชเตาเสียบหลายอัน
กบั เตา รบั อันเดยี ว เพราะเตา รับอาจรอนจนลุกไหมได

2) เมื่อจะถอดปลก๊ั ออกควรจบั ทเ่ี ตา เสยี บ ไมค วรดึงท่สี ายไฟเพราะจะทําใหสายหลุด
และเกิดไฟฟา ลดั วงจรได

7. สายไฟ (Cable)
สายไฟเปนอุปกรณสําหรับสงพลังงานไฟฟาจากที่หนึ่งไปยังอีกท่ีหนึ่ง โดย

กระแสไฟฟาจะนําพลังงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถึงเคร่ืองใชไฟฟา สายไฟทําดวยสารท่ีมี
คุณสมบตั ิเปนตวั นําไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟา ไหลผานไดดี) เชน ทองแดง เปนตน โดยจะถูกหุม
ดว ยฉนวนไฟฟา เพื่อความปลอดภยั ของผูใชไ ฟฟา สายไฟท่ีใชกนั ตามบา นเรอื นมีดังภาพ

ชนดิ ของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตงั้
VAF สายแขง็ พกิ ดั แรงดัน : 300 โวลต
การติดต้ัง : ใชในบานอยูอาศัยทั่วไป ใชใน
การเดินสายไฟติดผนังสําหรับระบบแสง
สวาง หรือเตา รับไฟฟา
พิกัดแรงดัน : 300 โวลต
การติดตง้ั : เดินปลก๊ั ลอยแบบมีสายกราวด

84

VAF-G หรอื สาย VAF แบบมีกราวด เดินซอ นในผนัง
VFF สายออ น พกิ ดั แรงดัน : 750 โวลต
VCT สายออน การตดิ ตั้ง : ตอ เขา เคร่อื งอปุ กรณไ ฟฟา หรือ
เครอื่ งใชไ ฟฟา
พกิ ดั แรงดัน : 300 โวลต
การติดต้ัง : เครื่องใชไฟฟาตามบาน ปล๊ัก
พวงชนดิ ทาํ เองในบา น
พกิ ัดแรงดัน : 750 โวลต
การตดิ ตั้ง : ใชเ ปน สายเดนิ เขาเครือ่ งจักรใช
ใ น ก า ร เ ดิ น ส า ย ไ ฟ สํ า ห รั บ ป ม นํ้ า
เครื่องปรับอากาศ หรืออุปกรณไฟฟาท่ีใช
กาํ ลงั ไฟฟา สงู

ชนิดของสายไฟ พกิ ัดแรงดนั และลกั ษณะการตดิ ตง้ั
VSF สายออน พกิ ดั แรงดนั : 300 โวลต
การติดตั้ง : ใชเดินสายลําโพง เดินสาย
NYY ภายในเคร่ืองใชไฟฟาตางๆ, เดินระบบ
THW สายแข็งออน ควบคุมไฟฟาโรงงานเหมาะสําหรับเดินไฟ
ในตคู วบคุม
พกิ ดั แรงดัน : 750 โวลต
การติด ตั้ง : นิยมใชอยางกวางขวาง
เนื่องจากทนตอสภาพแวดลอมเพราะมี
เปลือกหุมอีกหน่ึงชั้น นําไปใชในการเดิน
สายไฟสําหรับระบบไฟฟาแสงสวางบริเวณ
สนามหญา และฝง สายไฟลงใตด นิ
พกิ ัดแรงดนั : 750 โวลต
การตดิ ตงั้ : นิยมใชก นั อยา งกวา งขวางทง้ั
ในครัวเรอื นและในโรงงานอตุ สาหกรรม
ปกติจะเดินรอยในทอรอ ยสาย

85

การเลอื กขนาดของสายไฟ

ในการเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานนั้น จะดูท่ีพิกัดการทน

กระแสไฟฟาของสายไฟเปนสําคญั โดยดูไดจากตารางเปรียบเทยี บ

ตารางเปรยี บเทยี บขนาดของตวั นํา ฉนวน และปรมิ าณกระแสไฟฟาทส่ี ายไฟสามารถทนได

ตัวนาํ ไฟฟา ความหนาของ ความหนาของ พิกัดการทน
ฉนวนไฟฟา เปลอื กหุม สายไฟ กระแสไฟฟา
พ้นื ทหี่ นาตดั หมายเลข/ (มลิ ลเิ มตร)
(มลิ ลเิ มตร) (แอมป)
(ตารางมิลลิเมตร) เสนผาศูนยก ลาง

หรือ (sq.mm) (มิลลเิ มตร)

0.5 1/0.80 0.6 0.9 7

1.0 1/1.13 0.6 0.9 11

1.0 7/0.40 0.6 0.9 11

1.5 1/1.38 0.6 1.2 16

1.5 7/0.50 0.6 1.2 16

2.5 1/1.78 0.7 1.2 21

2.5 7/0.67 0.7 1.2 21

4 1/2.25 0.8 1.2 29

4 7/0.85 0.8 1.2 29

6 7/1.04 0.8 1.2 36

10 7/1.35 0.9 1.2 51

16 7/1.70 1.0 1.2 67

25 7/2.14 1.2 1.4 91

35 19/1.53 1.2 1.4 111

ตารางดานบน ใชสําหรับเลือกขนาดสายไฟใหมีความเหมาะสมกับการใชงานแบบ

งา ย ๆ โดยใหด ู 2 ชองหลกั คือ ชอ งพื้นที่หนาตัด และชอ งพิกดั การทนกระแสไฟฟา

ตวั อยา ง สายไฟชนิด VAF ขนาด 2.5 ตารางมิลลเิ มตร จะมพี กิ ดั การทนกระแสไฟฟาได 21 แอมป
หรอื สายไฟขนาด 25 ตารางมิลลิเมตร จะมีพิกัดการทนกระแสไฟฟาได 91 แอมป จะ
เห็นไดวา ขนาดของสายไฟย่ิงมากเทาไร อัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาก็จะย่ิงมากขึ้น
เทาน้ัน ดังน้ันจึงตองเลือกใชขนาดของสายไฟใหเหมาะสมกับขนาดการใชไฟฟาของ
อปุ กรณ

86

ข้ันตอนงาย ๆ ในการหาขนาดของสายไฟใหมีความเหมาะสมกับอุปกรณไฟฟา
มีดงั น้ี

1) ตองรคู า กระแสไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา สําหรบั คา กระแสไฟฟา นัน้ หาไดจากแผน
ปายท่ตี ดิ อยูทโ่ี ครงอปุ กรณไฟฟา แสดงดงั ภาพตวั อยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอุปกรณไฟฟา

ภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา

จากภาพตัวอยางฉลากบอกคา กระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา ตัวอยางอุปกรณไฟฟา
คือ เคร่อื งปรบั อากาศ (รปู ซายมอื ) จะเหน็ วา แผนปา ยทีบ่ อกขอมลู ทางไฟฟา ของเครื่องปรับอากาศ
เคร่ืองนี้อยูดานขางของเคร่ือง (รูปขวามือ) จากแผนปายจะบอกไววาเครื่องปรับอากาศจะกิน
กระแสไฟฟา มีคา 10.50 แอมป

หมายเหตุ ในกรณีท่ีแผน ปา ยของอปุ กรณไฟฟาน้ัน ๆ ไมบอกคากระแสไฟฟามา ก็มี
วธิ ีคาํ นวณเพอ่ื หาคากระแสไฟฟาดวยวิธีงาย ๆ คอื นําคากําลังไฟฟา (หนวยเปนวัตต :W) หารดวย
คา แรงดนั ไฟฟา (หนว ยเปนโวลต :V) ถาเขียนเปนสูตรกจ็ ะไดว า

สตู ร P = I x V
กําหนดให Current : I = คากระแสไฟฟาของอุปกรณไ ฟฟา มีหนว ยเปน แอมป (A)

Power : P = คา กาํ ลงั ไฟฟา ของอุปกรณไ ฟฟา มหี นว ยเปน วัตต (W)
Voltage : V = คาแรงดันไฟฟาท่อี ปุ กรณไฟฟาใชง าน มีหนวยเปน โวลต (V)

87

ถา เครอ่ื งปรับอากาศดังรูป ไมบ อกคา กระแสไฟฟา มา ใหค าํ นวณหาคา กระแสไฟฟา ดงั นี้

จากแผนปา ยจะไดคา กําลังไฟฟา (P) = 2,330 วัตต (W)
คา แรงดนั ไฟฟา (V) = 220 โวลต (V)
จะได I = 2,330 W
220 V
= 10.6 แอมป

2) เผ่ือคากระแสไฟฟา อีกรอยละ 25 โดยท่ัวไปวัสดุและอุปกรณไฟฟาเมื่อทํางาน
ติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมงขึ้นไป ประสิทธิภาพการทํางานจะลดลงเหลือประมาณรอยละ 80
ดงั นั้นสายไฟ ที่จะนํามาใชงานก็เชนเดียวกัน เม่ือใชงานติดตอกันเกินกวา 3 ช่ัวโมง ประสิทธิภาพ
ในการทนกระแสไฟฟา ก็จะลดลงเหลอื ประมาณรอ ยละ 80 เพื่อเปนการชดเชยประสทิ ธิภาพในการ
ทนกระแสไฟฟาของสายไฟในสวนท่ีหายไป จึงตองมีการเผ่ือคากระแสไฟฟาเพิ่มอีกรอยละ 25
กอน แลวนําคากระแสไฟฟา ทไี่ ดไ ปหาขนาดสายไฟในขนั้ ตอนตอไป
จากขน้ั ตอนการหาคากระแสไฟฟา คา กระแสไฟฟา มคี า 10.6 แอมป

ทาํ การเผ่ืออกี 25% = (10.6 X 25)
100

= 2.65
คากระแสไฟฟา เม่อื ทําการเผื่อคา กระแส 25% = 10.6 + 2.65

= 13.25
จะไดคากระแสไฟฟาเทา กบั 13.25 แอมป

3) นําคากระแสไฟฟา เปดตารางหาขนาดสายไฟ โดยนําคากระแสไฟฟาที่ไดทําการ
เผ่ือไวแลวรอยละ 25 ซึ่งมีคาเทากับ 13.25 แอมป นําไปเทียบกับตาราง พบวา ตองใชสายไฟท่ีมี
ขนาด 1.5 ตารางมิลลิเมตร (ทนพิกัดกระแสไฟฟาได 16 แอมป) มาใชในการเดินสายไฟใหกับ
เครื่องปรับอากาศ ดังรูป ท้ังนี้เนื่องจากสายไฟมีอัตราพิกัดการทนกระแสไฟฟาไดมากกวาคา
กระแสไฟฟาทไ่ี หลจริงในวงจรจึงทําใหส ายไฟไมร อนและไมเ กดิ อบุ ัตเิ หตุอัคคภี ยั

88

บทสรุปการเลอื กขนาดสายไฟชนดิ VAF มี 3 ขัน้ ตอน ดังรปู

หาคากระแสไฟฟา ของอปุ กรณไฟฟา

เผอื่ คา กระแสไฟฟาอีกรอ ยละ 25

เปด ตารางหาขนาดสายไฟ
ขนั้ ตอนการเลอื กขนาดสายไฟ

กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 1 อปุ กรณไ ฟฟา
(ใหผเู รียนไปทาํ กิจกรรมเร่อื งที่ 1 ที่สมดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นร)ู

89

เรอื่ งที่ 2 วงจรไฟฟา

วงจรไฟฟา (Electrical Circuit) คือ การเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผาน
สายไฟไปยงั เครอื่ งใชไ ฟฟาในครวั เรือน

สําหรับการเช่ือมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟา มี 3 แบบ คือ แบบอนุกรม
แบบขนาน และแบบผสม ดังน้ี

วงจรไฟฟา ลักษณะการตอวงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบอนุกรม เปนการ
นําเอาเครื่องใชไฟฟา มาตอ เรยี งลําดับกันไป โดยนํา
ปลายดานหน่ึงตอเขากับปลายอีกดานหนึ่งของ
เครอ่ื งใชไ ฟฟาแตละตัวจนถึงตัวสุดทาย แลวจึงตอ
เขากับแหลง กําเนิดไฟฟาทําใหกระแสไฟฟาไหลไป
ในทศิ ทางเดียว และกระแสไฟฟาภายในวงจรจะมี
คา เทากนั ทุก ๆ จุด

การตอวงจรแบบนี้ ไมเหมาะที่จะใชกับ
เครื่องใชไฟฟา เน่ืองจากหากอุปกรณตัวใดตัวหน่ึง
เ กิ ด ข า ด ห รื อ ชํ า รุ ด เ สี ย ห า ย ก ร ะ แ ส ไ ฟ ฟ า จ ะ ไ ม
สามารถไหลผานไปยังอุปกรณตัวอ่ืน ๆ ได ดังน้ัน
การตอ วธิ ีน้ีจึงไมคอยนยิ มใชก ันท่ัวไป จะมีใชกันอยู
ในวงจรวิทยุ โทรทศั น

วงจรไฟฟา 90

ลกั ษณะการตอ วงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปน การนําเอา
เครื่องใชไ ฟฟา 2 ชนิดข้ึนไป มาตอเรียงแบบขนาน
กนั โดยนาํ ปลายดา นเดียวกนั ของเคร่อื งใชไฟฟาแต
ละตัวม าตอเข าดวย กัน แล วตอปล ายขอ ง
เครื่องใชไฟฟาแตละตัวท่ีตอกันแลว ตอเขากับ
แห ล ง กํา เ นิ ด ไฟ ฟ า โด ย แ รง ดั นไ ฟฟ า ข อ ง
เครอ่ื งใชไ ฟฟาแตละตัวจะมีคาเทากัน แตกระแสที่
ไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมีคาไมเทากัน
อยางไรก็ตามเม่ือนําคามารวมกันจะไดเทากับ
กระแสที่ไหลผา นวงจรทงั้ หมด

การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการตอผสม
กันของวงจรไฟฟา แบบอนุกรมและวงจรไฟฟาแบบ
ขนานแตไ มน ิยมใชง าน เพราะยุงยาก

การตอวงจรแบบผสม

วงจรไฟฟาภายในครัวเรือนจะเปนการตอแบบขนานและเครื่องใชไฟฟาแตละชนิดรับ
แรงดันไฟฟาขนาดเดียวกัน หากเคร่ืองใชไฟฟาชนิดหนึ่งเกิดขัดของเนื่องจากสาเหตุใดก็ตาม
เครือ่ งใชไ ฟฟาชนดิ อื่นก็ยังคงใชง านไดตามปกติ

ภาพการตอวงจรไฟฟา ภายในบาน

91

สาํ หรบั ประเทศไทย ไฟฟา ที่ใชใ นครวั เรอื นเปน ไฟฟากระแสสลับที่มีความตางศักยไฟฟา
(ความตางศักยไฟฟา คือ พลังงานไฟฟาที่ตางกันระหวางจุด 2 จุด) 220 โวลต (V) ความถี่ 50 เฮิรตซ
(Hz) โดยใชสายไฟ 3 เสน คอื

1) สายไฟหรอื เรียกวา “สายเสน ไฟ หรอื สาย L” (Line) เปนสายเสนท่ีมีกระแสไฟไหล
ผานไปยงั เครอ่ื งใชไ ฟฟา มคี วามตางศกั ยไ ฟฟา 220 โวลต

2) สายนิวทรัลหรือเรียกวา “สายศูนย หรือสาย N” (Neutral) เปนสวนหน่ึงของวงจร
มหี นา ทท่ี าํ ใหกระแสไฟฟา ไหลครบวงจรมคี วามตา งศักยไ ฟฟา 0 โวลต

3) สายดิน หรือเรียกวา “สาย G” (Ground) เปนสายเสนทไี่ มม กี ระแสไฟฟา ทําหนาท่ี
รับกระแสไฟฟาทีร่ ว่ั มาจากเคร่ืองใชไฟฟา เพื่อปองกันกระแสไฟฟาลัดวงจร และปองกันอันตราย
แกบุคคล อุปกรณไ ฟฟา และเครอ่ื งใชไฟฟา

กระแสไฟฟาจะสงผานมิเตอรไฟฟามายังแผงควบคุมไฟฟา ซ่ึงแผงควบคุมไฟฟา
ทําหนาท่จี า ยกระแสไฟฟา ไปยงั อุปกรณเ ครือ่ งใชไ ฟฟา

92

แผงควบคุมไฟฟาประกอบดวยอุปกรณตัดตอนหลัก หรือเรียกวา “เบรกเกอร” (Main Circuit
Breaker หรือ Cut-Out) ซ่ึงมี 1 ตัวตอครัวเรือน และมีอุปกรณตัดตอนยอยหลายตัวไดข้ึนอยูกับ
จํานวนเครื่องใชไฟฟาที่ใชในครัวเรือน นอกจากน้ียังมีจุดตอสายดินที่จะตอไปยังเตารับ หรือปล๊ัก
ตวั เมีย ทุกจดุ ในครัวเรอื น เพอ่ื ตอ เขา เคร่ืองใชไ ฟฟา

สาย N สาย L
สาย G

ภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟา ในครัวเรือน

จากภาพตวั อยา งแผงวงจรไฟฟาในครัวเรือน กระแสไฟฟาจะไหลจากสายไฟหลักไปยัง
อุปกรณตัดตอนหลัก และจา ยไปยังอุปกรณต ดั ตอนยอย เพื่อจายกระแสไฟฟาไปยังเครื่องใชไฟฟา

93

โดยปกตสิ ายไฟ สายนิวทรัล และสายดนิ จะเปน การตอ วงจรไฟฟาเขากับแผงควบคุมไฟฟาภายใน
ครัวเรือน

ขอควรรเู กย่ี วกับวงจรไฟฟา
1) การกดสวิตชเ พือ่ เปดไฟ คอื การทาํ ใหวงจรปด เพื่อใหมีกระแสไฟฟา ไหลเขา สวู งจร
2) การกดสวิตชเพอื่ ปด ไฟ คอื การทาํ ใหวงจรเปด ไมมีกระแสไฟฟา ไหลเขาสวู งจร
3) ไฟตก คือ แรงดนั ไฟฟาตก อาจมีสาเหตุมาจากการที่โรงไฟฟาขัดของ หรือมีการใช
ไฟฟา มากขึน้ อยางรวดเรว็
4) วงจรลดั หมายถงึ กระแสไฟฟา ที่ไมไดไหลผา นโหลดหรอื ตวั ตานทาน เพราะเกิดการ
ลัดวงจรขึ้นหรือเรียกวา “ไฟช็อต” สาเหตุเกิดจากสายไฟชํารุดหรือเกาเกินไป ฉนวนหุมสายไฟ
เปอ ย สายไฟทัง้ สองเสน แตะกนั นอกจากนี้แลวสายไฟแรงสูงซ่ึงเปนสายเปลือย (สายไมหุมฉนวน)
อาจจะมีวตั ถซุ ่งึ เปน ส่อื ไฟฟา วางพาดระหวา งสายทั้งสองน้ัน หรอื การเดินวงจรไฟฟาผิดจะทาํ ใหเกิด
การลดั วงจรได

กิจกรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 2 วงจรไฟฟา
(ใหผูเรียนไปทํากจิ กรรมเร่ืองท่ี 2 ท่ีสมุดบนั ทึกกจิ กรรมการเรียนรู)