วิชา การพัฒนาอาชีพให้มีอยู่มีกิน อช11003 ประถม

หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชีพ

รายวชิ า พฒั นาอาชีพให้มอี ยู่มกี นิ

(อช11003)

ระดบั ประถมศึกษา
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้ืนฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ

ห้ามจาหน่าย

หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พมิ พด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน ลิขสิทธ์ิเป็น
ของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 30/2555

หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชีพ

รายวชิ า พฒั นาอาชีพให้มอี ยู่มกี นิ

(อช11003)

ระดบั ประถมศึกษา
ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560

ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 30/2555

คาํ นํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 เมื่อวนั ที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลกั เกณฑและวิธกี ารจัดการศึกษานอกโรงเรยี น
ตามหลกั สตู รการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2544 ซึง่ เปนหลกั สูตรท่ีพัฒนาข้ึนตามหลักปรัชญา และ
ความเช่อื พ้ืนฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรูและสั่งสม
ความรู และประสบการณอ ยางตอเนอ่ื ง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน
นโยบายทางการศึกษาเพ่ือเพ่ิมศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพที่
สามารถสรางรายไดที่มั่งคั่งและม่ันคง เปนบุคลากรท่ีมีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และ
มีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ี่คาดหวัง และเน้ือหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระ
เกี่ยวกบั อาชีพ คณุ ธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพอื่ เขา สูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มีความ
เกี่ยวของสัมพันธกัน แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือท่ีใหผูเรียนศึกษาคนควา
ความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปราย
แลกเปล่ยี นเรียนรกู บั กลมุ หรือศกึ ษาเพม่ิ เตมิ จากภูมิปญ ญาทองถิ่น แหลงการเรียนรูแ ละสื่ออน่ื

การปรับปรุงหนังสือเรียนในคร้ังน้ี ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผเู กยี่ วของในการจดั การเรยี นการสอนท่ศี ึกษาคนควา รวบรวมขอ มลู องคค วามรูจากสื่อตาง ๆ
มาเรยี บเรยี งเนือ้ หาใหค รบถว นสอดคลองกบั มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ีค่ าดหวัง ตวั ช้ีวัดและกรอบเนื้อหา
สาระของรายวิชา สํานักงาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเก่ียวของทุกทานไว ณ โอกาสน้ี และหวังวา
หนงั สือเรียนชุดนี้จะเปน ประโยชนแ กผ เู รยี น ครู ผูสอน และผเู ก่ียวของในทุกระดับ หากมีขอเสนอแนะ
ประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอ มรับดวยความขอบคุณย่งิ

สารบญั หนา

คํานาํ ก
สารบญั ข
คาํ แนะนําการใชห นงั สือเรยี น 1
โครงสรา งรายวชิ าพฒั นาอาชีพใหมีอยูม กี ิน (อช11003) ระดับประถมศกึ ษา 2
บทท่ี 1 ศกั ยภาพธุรกิจ 14
16
เร่อื งท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คัญ ความจาํ เปนในการพัฒนาอาชพี ใหม อี ยมู กี นิ 18
เร่ืองที่ 2 ความจาํ เปนและคณุ คาของการวเิ คราะหศ กั ยภาพธรุ กจิ 11
เรื่องท่ี 3 การวิเคราะหต าํ แหนง ธรุ กจิ 12
เร่อื งท่ี 4 การวเิ คราะหศ ักยภาพธรุ กจิ บนเสน ทางของเวลา 13
บทท่ี 2 การจัดทําแผนพฒั นาการตลาด 15
เรอ่ื งที่ 1 การกาํ หนดทิศทางการตลาด 16
เรือ่ งท่ี 2 การกําหนดเปา หมายการตลาด 17
เรื่องท่ี 3 การกําหนดกลยทุ ธส ูเปา หมาย 19
เรื่องที่ 4 การวเิ คราะหกลยุทธ 20
เรือ่ งที่ 5 กิจกรรมและแผนการพฒั นาการตลาด 23
บทท่ี 3 การจดั ทาํ แผนพฒั นาการผลิตหรอื การบรกิ าร 25
เร่อื งที่ 1 การกาํ หนดคณุ ภาพผลผลติ หรือการบรกิ าร 27
เรอื่ งท่ี 2 การวิเคราะหทนุ ปจ จยั การผลิตหรอื การบรกิ าร 28
เรอ่ื งที่ 3 การกําหนดเปาหมายการผลติ หรอื การบรกิ าร 30
เร่ืองท่ี 4 การกาํ หนดแผนกจิ กรรมการผลิตหรือการบรกิ าร 31
เรอ่ื งที่ 5 การพฒั นาระบบการผลติ หรอื การบรกิ าร 33
บทที่ 4 การพฒั นาธรุ กจิ เชงิ รกุ 33
เรอ่ื งที่ 1 ความจําเปน และคณุ คาของธรุ กิจเชิงรกุ 34
เรอ่ื งที่ 2 การแทรกความนยิ มเขา สคู วามตองการของผูบ ริโภค
เรอ่ื งที่ 3 การสรางรูปลักษณค ณุ ภาพสนิ คา ใหม
เรื่องท่ี 4 การพัฒนาอาชพี ใหมีความมนั่ คง

สารบัญ (ตอ) หนา
38
บทท่ี 5 โครงการพฒั นาอาชพี ใหม อี ยมู กี นิ 39
เร่ืองท่ี 1 การวเิ คราะหความเปน ไปไดข องแผน 41
เรือ่ งที่ 2 การเขียนโครงการพฒั นาอาชีพใหมอี ยมู กี นิ 45
เร่อื งที่ 3 การตรวจสอบความเปน ไปไดของโครงการ 45
เรอ่ื งที่ 4 การปรับปรงุ แกไ ขโครงการพฒั นาอาชพี 47

คณะผจู ดั ทาํ

ก

คําแนะนําการใชห นงั สอื เรยี น

หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาพัฒนาอาชีพใหมีอยูมีกิน (อช11003) ระดับ
ประถมศึกษา เปนหนงั สือเรียนทจี่ ัดทาํ ข้ึน สําหรับผูเ รียนการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้ืนฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

ในการศกึ ษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาพฒั นาอาชีพใหมีอยูมีกิน ผูเรียนควร
ปฏบิ ัตดิ ังนี้

1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเ ขา ใจในหวั ขอ และสาระสําคัญ ผลการเรยี นรูทีค่ าดหวงั ขอบขาย
เนอื้ หาของรายวิชาโดยละเอียด

2. ศึกษารายละเอยี ดเนื้อหาของแตล ะบทอยา งละเอยี ด และทาํ กจิ กรรมตามที่กําหนด ถาผูเรียน
ยงั ไมเ ขา ใจควรกลับไปศกึ ษาและทาํ ความเขาใจในเนื้อหานั้นใหมใ หเขาใจ กอ นท่ีจะศกึ ษาเรอื่ งตอ ๆ ไป

3. หนังสือเรียนเลมน้ีเนนการจัดการเรียนรูในลักษณะกระบวนการเปนสวนใหญ สามารถ
นาํ ไปประยกุ ตใ ชกบั ทกุ อาชีพ

4. หนังสือเลม นีม้ ี 5 บท คอื
บทท่ี 1 ศักยภาพธรุ กจิ
บทที่ 2 การจดั ทําแผนพัฒนาการตลาด
บทท่ี 3 การจัดทําแผนพฒั นาการผลิตหรอื บริการ
บทท่ี 4 การพัฒนาธรุ กจิ เชงิ รกุ
บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหม ีอยมู กี ิน

ข

โครงสรา งรายวชิ าพัฒนาอาชีพใหม ีอยมู ีกิน (อช11003)
ระดบั ประถมศกึ ษา

สาระสาํ คัญ
การพัฒนาอาชพี ใหม อี ยมู กี นิ จําเปนตองมกี ารพัฒนาอยางตอเน่อื ง เพ่อื ใหสามารถเขาสูตลาดที่มี

การแขง ขันได โดยมีการวเิ คราะหศกั ยภาพธรุ กจิ การจัดทาํ แผนพัฒนาการตลาด การทําแผนพฒั นา การผลิต
หรอื การบริการ การพฒั นาธรุ กจิ เชิงรุก และสามารถนาํ ความรูด งั กลา วมาจดั ทําโครงการพฒั นาอาชีพใหม ี
อยมู กี นิ
ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง

1. อธบิ ายความหมาย ความสําคญั ความจาํ เปน ในการพฒั นาอาชีพใหมีสินคา หรืองานบริการ
สรางรายไดพ อเพียงตอ การดํารงชีวิต

2. วเิ คราะหศ กั ยภาพธุรกิจ การตลาด การผลติ หรือบริการแผนธรุ กิจเพ่อื สรา งธุรกจิ ใหมอี ยูม กี นิ
3. ยอมรับและเห็นคุณคาในการพฒั นาอาชพี ใหมีอยูม กี ิน
4. ปฏิบตั ิการทําแผนและโครงการพฒั นาอาชีพใหม อี ยูมีกนิ
ขอบขา ยเน้ือหา
บทท่ี 1 ศกั ยภาพธรุ กิจ
บทท่ี 2 การจดั ทําแผนพฒั นาการตลาด
บทที่ 3 การจดั ทําแผนพฒั นาการผลติ หรอื การบรกิ าร
บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก
บทที่ 5 โครงการพฒั นาอาชพี ใหม อี ยมู ีกนิ

1

บทที่ 1
ศกั ยภาพธุรกิจ

สาระสาํ คัญ
ศกั ยภาพธรุ กิจมคี วามสําคัญและความจาํ เปนตอ การพฒั นาอาชพี ใหมอี ยมู กี ิน

ตวั ช้ีวดั
1. อธิบายเก่ียวกบั ความหมาย ความสําคญั ความจําเปน ของการพัฒนาอาชพี เพ่ือมอี ยมู ีกิน
2. อธิบายความจําเปน และคุณคา ของการวิเคราะหศ กั ยภาพธรุ กิจ
3. วิเคราะหตาํ แหนงธรุ กิจ
4. วเิ คราะหศ กั ยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศักยภาพของแตล ะพ้นื ที่

ขอบขายเน้อื หา
เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญ ความจาํ เปน ในการพฒั นาอาชพี ใหมอี ยมู ีกิน
เร่อื งท่ี 2 ความจาํ เปนและคุณคาการวเิ คราะหศักยภาพธรุ กิจ
เรือ่ งที่ 3 การวเิ คราะหตําแหนงธรุ กจิ
เร่อื งท่ี 4 การวเิ คราะหศ ักยภาพธรุ กิจบนเสน ทางของเวลาตามศกั ยภาพของแตละพ้ืนที่

2

เรอื่ งที่ 1 ความหมาย ความสาํ คญั ความจาํ เปน ในการพฒั นาอาชีพใหม อี ยูม กี นิ
ศักยภาพของธรุ กจิ หมายถงึ ธุรกจิ ที่บคุ คลทม่ี คี วามสามารถพัฒนาสินคา นนั้ ๆ ใหส ามารถอยู

ในตลาดได
การพฒั นา หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงอยางมกี ระบวนการโดยมจี ุดมงุ หมาย
การพฒั นาอาชีพ หมายถึง การประกอบอาชีพทีม่ กี ารพัฒนาสินคา หรอื ผลติ ภัณฑใ หตรงกบั

ความตอ งการของลกู คา อยูต ลอดเวลา โดยมสี ว นครองตลาดไดต ามความตอ งการของผผู ลติ แสดงถึง
ความมัน่ คงในอาชพี ซ่งึ ตอ งขึ้นอยูก ับศกั ยภาพของผผู ลิต

ดังน้ัน การพัฒนาศักยภาพมีความจาํ เปน และสาํ คัญมากในการพฒั นาอาชีพ หรอื พฒั นาธุรกจิ
โดยการนําเอาความสามารถออกมาใชใ หเกดิ ประโยชน เพอื่ การประสบผลสําเรจ็ อยางงดงาม

การวิเคราะห หมายถึง การแยกแยะส่ิงท่ีจะพิจารณาออกเปนสวนยอย ท่ีมีความสัมพันธกัน
รวมถงึ สืบคน หาความสัมพนั ธน ั้น

ตัวอยาง การวเิ คราะหศ กั ยภาพทางธุรกจิ ของนางสาวมาลี ชอประดิษฐ อาชีพคาขายและรับจาง
ทําบายศรี ขนั หมากใบตอง จดั ดอกไมสด และรอยมาลัย โดยเปดแผงรานคาบริเวณมุมตลาดสดประจํา
อาํ เภอ

1. มาลี มีใจรกั ในงานประดิษฐ มจี ิตใจพรอ มบรกิ าร บรกิ ารตรงเวลา
2. มาลี มฝี ม ือในการจดั ดอกไม เยบ็ ใบตอง ไดประณตี สวยงามและ ออกแบบไดส วยงาม
3. ทาํ เล ของรา นมาลเี ปน ยา นการคา จึงมคี วามเหมาะสม
4. มาลี มีมนุษยส ัมพันธดี ย้มิ แยม แจมใส
5. มาลี มีความซอื่ สัตยต อ การคา ไมเอาเปรยี บลูกคา เลอื กวสั ดุเหมาะสมกบั ราคา
6. มาลี มีเงินทนุ สาํ รองหมุนเวียนพอเพยี งในการประกอบกจิ การในระดบั พออยูพอกนิ

3

ใบงานท่ี 1
อภปิ รายความหมายความสําคญั และความจําเปน ในการพฒั นาอาชีพ
คาํ สง่ั ใหผ ูเรยี นรวมกลุมจาํ นวน 3 – 5 คน รว มกันอภปิ รายถงึ ความหมายความสาํ คัญและความจําเปน ใน
การพฒั นาอาชพี แลว สรุปเปน ความรลู งในแบบบนั ทึก
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

ใบงานที่ 2
การวิเคราะหศกั ยภาพทางธรุ กิจ
คําสงั่ ใหผ ูเรียนวิเคราะหศ ักยภาพทางธุรกิจเพ่อื พัฒนาอาชพี ของตนเองหรอื อาชพี ท่ีมคี วามสนใจ
ดา นตาง ๆ ดังน้ี
1. ทําเลทต่ี ้งั ........................................................................................................................................
2. ความตรงตอเวลาในการบรกิ าร......................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
3. ความซื่อสตั ยตอลกู คา การเลือกใชว สั ดุที่เหมาะสมกับราคา..........................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
4. การพัฒนารปู แบบสินคา
.................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
5. การใชเ งนิ ทนุ .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
6. การพฒั นาทางการตลาด.................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
7. การพฒั นากระบวนการผลติ /หรือการบรกิ าร.................................................................................
.......................................................................................................................................................

4

เรื่องที่ 2 ความจาํ เปน และคุณคาการวเิ คราะหศ กั ยภาพธรุ กจิ
ความจาํ เปนของการวิเคราะหศ กั ยภาพธรุ กจิ มีดังนี้
1. เพอื่ จะไดเ หน็ ทศิ ทางเชงิ กลยทุ ธของธรุ กิจ
2. เพ่ือสอ่ื ทิศทางของธุรกิจใหบุคคล หรือองคกรจัดสรรเงินทุน เพ่ือการกูยืมหรือรวมลงทุน
และสรางความมน่ั ใจในการประกอบธุรกิจ
3. เพื่อศกึ ษาความเปนไปไดข องโครงการพฒั นาธรุ กิจตนเอง
คณุ คา ของการวเิ คราะหศ ักยภาพธรุ กจิ
1. ผูประกอบการรูจักตนเองสามารถคาดการณทิศทางของอาชีพท้ังปจจุบันและอนาคต
อยางมกี ลยทุ ธ
2. มีทิศทางในการประกอบอาชีพของตนเอง โดยอาศัยการกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ และ
เปา หมายในการประกอบอาชีพของตน
3. การวางกลยุทธแตละระดับสําหรับผูประกอบการ สถานประกอบการ และเครือขาย
มกี ารแบงบทบาทหนา ทีข่ องผรู ว มงานอยา งชัดเจน
4. การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจทําใหรูจักปจจัยภายนอกและปจจัยภายในที่เก่ียวของกับ
การประกอบอาชีพตนเอง เชน
1. สนิ คา หรอื บริการของตนเองคอื อะไร ตอบสนองลกู คาระดบั ใด
2. สวนแบงการตลาด สนิ คาของคณุ เทยี บไดก ีเ่ ปอรเซน็ ต
3. คณุ คา ของสินคา อาชีพใหป ระโยชนดานใดและ มปี รมิ าณเทา ไร

5

ใบงานท่ี 3
ความจําเปน และคุณคาการวิเคราะหศ กั ยภาพธุรกจิ
คาํ ส่งั ใหผูเรยี นบอกความจาํ เปนและคุณคาของการวิเคราะหศกั ยภาพธรุ กิจทีผ่ ูเรยี นประกอบอยู
ในปจ จุบนั หรืออาชพี ท่ีสนใจ ดังนี้
1. อาชีพของทา นมคี วามสําคญั ตอ ทอ งถ่ินคือ…………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
2. มที ิศทางความกา วหนาอาชีพของตนเองในทองถิ่น…………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
3. สนิ คา ของทา นมีสว นแบงการตลาดในทองถ่ินเทาใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
4. จากการวเิ คราะหศกั ยภาพธรุ กจิ อาชพี ของทา น ทา นคดิ วา มีประโยชนตอ การพัฒนาอาชพี ของ
ทา น อยางไร
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

6

เรอื่ งท่ี 3 การวิเคราะหตําแหนงธุรกจิ
ตาํ แหนงธรุ กิจ หมายถงึ ระยะเวลาในชวงการประกอบอาชพี หรอื ธรุ กจิ ของผปู ระกอบการแตละ

ระดับข้ันตอนของการดําเนนิ กิจการ แบง เปน 4 ระยะดงั น้ี
1. ระยะเร่ิมตน
2. ระยะสรางตัว
3. ระยะทรงตัว
4. ระยะตกตํา่ หรอื สูงข้ึน

ผูประกอบการตอ งมีความรู และสามารถวเิ คราะหต ําแหนง ธรุ กจิ ในอาชพี ของตนเองไดว าอยูใน
ระยะใด ตอ งขยายตัวอีกมากนอ ยเพยี งใด และคแู ขง ขันเกดิ ขึน้ มากหรอื นอย โดยอาศัยขอ มลู การวิเคราะห
ศักยภาพทางธรุ กิจของตนเอง ซึ่งไดอธบิ ายเปน กราฟวเิ คราะหตําแหนงวงจรธรุ กิจไดด ังนี้

มูลคาธุรกจิ 4.1 ธุรกิจกาวหนา จะมีผูคนเขา มา
1. ระยะเรม่ิ ตน 2. ระยะสรางตวั 3. ระยะทรงตวั เรียนรทู าํ ตาม ทาํ ใหเ กดิ วกิ ฤตของ
สวนแบง ทางการตลาด

4.2 ถาไมมีการพัฒนาธุรกิจจะเปนระยะ
ตกตํ่า จําเปนตองขยายขอบขาย จึงมี
ความตอ งการใชน วตั กรรมเทคโนโลยี
เขา มาใชงาน

4. ระยะสูงขึ้นหรอื ตกต่ํา เวลา

เปน ระยะทีอ่ าชพี ธุรกจิ อยใู นชวงพัฒนาขยายตัว
หรือธุรกิจอยูใน หรือทรงตวั จะมคี แู ขงจบั ตามอง
ระยะฟก ตวั ของ และพรอมทาํ ตาม
การเขา สอู าชพี
(เริ่มมีคแู ขง ขนั )

กราฟวเิ คราะหต าํ แหนง วงจรธุรกิจ

7

ใบงานที่ 4
การวเิ คราะหต ําแหนง ธุรกจิ
คําสั่ง จงอธิบายถึงสภาพการประกอบอาชพี ของผเู รยี นวา มตี ําแหนงธุรกจิ อยใู นระยะใด มปี ญหา และ
แนวทางแกไ ขปญ หาอยา งไร
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

8

เรื่องท่ี 4 การวิเคราะหศ กั ยภาพธรุ กจิ บนเสนทางของเวลา
เสนทางเวลา หมายถึง วัฏจกั รของการประกอบอาชพี ธุรกจิ สินคาหรอื บริการในชว งระยะเวลา

หนงึ่ ของการดาํ เนินกิจการ
ตวั อยาง ผงั การไหลของอาชพี ปลกู ผกั ในพน้ื ท่ี 5 ไร

วางแผน จดั เตรียม เตรียมดิน ปลูกผัก ดูแลรกั ษา เกบ็ ผัก สง
การปลูกผัก ปจจยั ปลูกผัก ตลาด
การปลูกผกั
27 พ.ค. 54 11-14 มิ.ย. 54 15-19 ม.ิ ย. 54 20 ม.ิ ย. - 22-26 ส.ค. 54 22-26 ส.ค.54
6-10 มิ.ย. 54 20 ส.ค. 54

จากผังการไหลของอาชพี ปลกู ผกั ขางตน เปนกระบวนการปลกู ผัก ซึง่ เปนขัน้ ตอนมกี ารดําเนินงาน
ตามลําดับกอ นหลัง เชน ตอ งมกี ารวางแผนกอนที่จะดําเนินการปลูกผัก และในแตละขั้นตอนตามเสนทาง
ของเวลาในการปลูกผัก เจาของธรุ กิจตอ งวเิ คราะหศักยภาพธรุ กิจของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพ้ืนที่ได
เชน

- การวางแผนการปลกู ผกั ผูป ระกอบการจะสามารถวางแผนการใชทุนไดอยางเหมาะสม เชน
มีการลดตน ทนุ ได สามารถใชทุนอื่นมาทดแทนได

- การปลกู ผกั ผปู ระกอบการจดั การปลูกไดร วดเร็วตรงตามแผนที่กําหนดไว มกี ารคิดคนเครือ่ ง-
ทนุ แรงในการปลูกผกั

การวเิ คราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลาตามศกั ยภาพของแตละพื้นท่ี คือ การแยกแยะ
กระบวนการทางธรุ กจิ ตามเสนทางของเวลา เพื่อวิเคราะหห าศกั ยภาพธรุ กิจของตนเองในแตละชวงของ
การผลิตสินคา ทําใหมองเห็นความกาวหนา ความสําเร็จในแตละภารกิจ ดวยการกําหนดกิจกรรมและ
กาํ กบั เวลาที่ตอ งใชจริง เขียนเนน ถงึ การไหลของงาน เพ่ือเปนการเฝาระวังการดําเนินงาน การจัดทําผัง
การไหลของงานในแตล ะภารกจิ โดยกําหนดกจิ กรรมออกมาจดั ลาํ ดบั ขนั้ ตอนกอนหลงั ดงั นี้

1. ศกั ยภาพของทรพั ยากรธรรมชาติในแตล ะพ้นื ท่ี
ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สง่ิ ทเ่ี กิดขนึ้ เองตามธรรมชาติ ซึ่งมนษุ ยส ามารถนําไปใชใหเกิด

ประโยชนตอชีวิตประจําวัน และการประกอบอาชีพได เชน ในการวางแผนการปลูกผัก มีแหลงน้ํา
เพยี งพอตอระยะเวลาการปลูกผกั ในพื้นท่ี 5 ไร หรือไม และความอุดมสมบูรณของดนิ มีมากนอยเพียงใด
ซ่ึงจะสงผลตอ การปรบั ปรงุ บาํ รุงดินและการใสปุย

9
2. ศกั ยภาพของพืน้ ท่ีตามลกั ษณะภูมิอากาศ

ลักษณะภูมอิ ากาศ หมายถึง ลกั ษณะอากาศประจําทองถิ่นในชวงระยะเวลาหนึง่ ซ่ึงมอี ิทธิพล
ตอ การประกอบอาชีพในแตละพ้ืนท่ี มีสภาพอากาศที่แตกตางกัน สําหรับการปลูกผักจะอาศัยลักษณะ
ภมู ิอากาศเขา ชวย การจัดเตรยี มพันธุผักใหเ หมาะสมกบั ฤดกู าล เชน พชื ทปี่ ลูกในฤดูหนาวและพืชที่ปลูก
ในฤดูรอน

3. ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศ และทาํ เลที่ตงั้ ของแตล ะพืน้ ท่ี
ภูมิประเทศ หมายถงึ ลักษณะทางกายภาพของแผนดิน ความสูงตํ่า เปนที่ราบลุมหรือราบสูง

ภเู ขา แมนํา้ ทะเล เปนตน ดังนั้น ในการเตรียมดินปลูกผัก จะตองเปนพันธุผักที่เหมาะสมกับที่ราบลุม
หรือภเู ขา

4. ศกั ยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถชี วี ติ ของแตละพ้นื ที่
ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี หมายถึง เปนความเช่ือของมนุษย การกระทําที่มีการปฏิบัติ

สบื ทอดกนั มาเปน เอกลักษณ ในแตละภาคของประเทศไทยมีศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตการ
เปน อยแู ละการบริโภคทแี่ ตกตา งกนั การปลูกผกั ควรปลกู ใหต รงกับความตองการของผูบริโภคและตลาด

5. ศกั ยภาพของทรัพยากรมนษุ ยใ นแตละพ้ืนที่
ทรพั ยากรมนุษยในแตละพื้นท่ี หมายถึง ความรู ความสามารถของมนุษยที่เปนภูมิความรู

ภูมปิ ญญา ทั้งในอดีตและปจจบุ นั ในแตล ะภาคของประเทศไทย ในแตล ะทอ งถน่ิ มคี วามถนัด และความ-
ชาํ นาญในการดแู ลรกั ษา และการเก็บผกั สูตลาดทีไ่ มเหมือนกนั สงผลใหผลผลิตและรายไดทีต่ างกัน

.

10

ใบงานที่ 5
การวเิ คราะหศ ักยภาพธรุ กจิ บนเสน ทางของเวลาตามศักยภาพของแตละพนื้ ท่ี
คําสงั่ จงอธบิ ายตามหัวขอ ดงั นี้
1. ใหผ ูเรยี นจดั ทําผังการไหลในอาชีพที่ประกอบการอยูหรืออาชีพที่สนใจ แลววิเคราะหแ ตละ
ข้นั ตอนของการประกอบอาชพี วาจะทาํ อยางไรใหธ รุ กิจมศี กั ยภาพ

2. การวเิ คราะหศกั ยภาพธุรกจิ บนเสนทางของเวลาตามศกั ยภาพของแตละพืน้ ที่

ที่ ขน้ั ตอนการปลกู ผกั ผลการวิเคราะหศ กั ยภาพท้ัง 5 ศักยภาพ

11

บทท่ี 2
การจัดทาํ แผนพฒั นาการตลาด
สาระสําคัญ
การจัดทําแผนพัฒนาการตลาดเพ่ือใหสามารถแขงขันได โดยการกําหนดเปาหมายและกลยุทธ
ตาง ๆ เพ่ือใหบ รรลุเปาหมายทางการตลาดท่กี าํ หนดไว
ตวั ชีว้ ดั
1. อธิบายการกําหนดทศิ ทางการตลาด
2. อธบิ ายการกําหนดเปา หมายการตลาด
3. อธบิ ายการกําหนดกลยุทธสูเปา หมาย
4. สามารถวิเคราะหกลยทุ ธ
5. อธิบายการกําหนดกจิ กรรมและแผนการพัฒนาการตลาด
ขอบขายเนื้อหา
เรือ่ งท่ี 1 การกําหนดทศิ ทางการตลาด
เรื่องท่ี 2 การกําหนดเปา หมายการตลาด
เรือ่ งท่ี 3 การกาํ หนดกลยทุ ธส ูเปาหมาย
เร่ืองที่ 4 การวิเคราะหกลยทุ ธ
เร่อื งท่ี 5 กาํ หนดกิจกรรมและแผนการพัฒนาการตลาด

12

เร่ืองท่ี 1 การกําหนดทศิ ทางการตลาด
การกําหนดทิศทางการตลาดประกอบดว ยองคป ระกอบที่สาํ คัญ 3 สว น ดังน้ี
1. ผผู ลติ เนอ่ื งจากปจ จุบันมีการแขง ขนั ในตลาดการคาสูงมาก ไมวาจะเปนสินคาในรูปลักษณใด

ประโยชนใชสอยอยางไร ราคาสินคา และกําลังซื้อของผูบริโภคเปนตัวปจจัยในการกําหนดทิศทาง
การตลาดนอกเหนือจากการใชวิธีการสงเสริมการตลาด เชน การลดราคา การแถม การแจก การแลก
ผูผลิตจําเปนตอ งศกึ ษาพัฒนาสินคา ใหไ ดตรงกบั ความตองการของผูบ ริโภค

2. สินคา หรอื การบริการ ตัวสินคาหรือรูปแบบการใหบริการแกลูกคา มีความจําเปนอยางย่ิงที่
จะตอ งมกี ารพัฒนาตลอดเวลา เพอื่ ใหท นั สมัย ทันตอความตอ งการของลกู คา

3. ผบู รโิ ภคหรอื ผรู บั บริการ สินคาจะครองอยูในตลาดไดขึ้นอยูกับคุณภาพของสินคาสามารถ
ผลิตตรงกับความตอ งการของผูบรโิ ภค จํานวนสินคา เพม่ิ ขึน้ หรือลดลง สามารถพิจารณาไดจากจํานวน
ความตองการของผูบริโภค หรือจํานวนยอดการสั่งสินคา ถายอดการส่ังสินคาลดลงก็แสดงใหเห็นวา
แนวโนมความนิยมของผูบริโภคลดลง ซึ่งสาเหตุมาจากมีผูแขงขันมากข้ึน ทําใหสวนแบงการตลาด
มแี นวโนม ลดลง

ดังนั้น ผูผลิตก็จะตองพิจารณาวาในปจจุบันความตองการสินคาชนิดนั้น ๆ เปล่ียนแปลงไป
ในทางใด เชน

1. รูปลกั ษณสนิ คา ลาสมยั ไมเ ปนท่ถี ูกใจของลกู คา
2. ผลติ ภณั ฑใ ชประโยชนไ ดนอ ย เชน แชมพูสระผมของยี่หออื่นใชไดท้ังสระผมและนวดผม
ซ่ึงดีกวา ของเราใชส ระผมไดอยา งเดียว
3. สินคาชนิดอืน่ ๆ ประหยดั เวลาไดด ีกวา เชน กาตมน้ําไฟฟา ย่หี อ A ใชเ วลานอยกวา ยห่ี อ B
4. สนิ คาอ่ืน ๆ สามารถหาซือ้ ไดสะดวกกวา เพราะสินคา น้นั วางขายตามรานสะดวกซ้ือที่มีอยู
ทว่ั ไป
5. กลมุ ผซู อ้ื สนิ คาของเราแคบไปไหม ควรจะขยายไปยงั กลมุ อนื่ ๆ อกี หรอื ไม
ในเรือ่ งนผ้ี ูเรียนจะตอ งสรปุ ใหไดว าสินคา ของเรามียอดขายคงเดมิ ลดลง หรือเพม่ิ ข้ึน แลวศึกษา
วิเคราะหความตองการของลูกคา ตัวอยางเชน เกษตรกรมอี าชีพปลูกผกั ขายในหมบู า น แตความนิยมของ
ลกู คา เปลยี่ นไป เชน ตอ งการดแู ลสุขภาพใหปลอดภัยจากสารเคมี นอกจากนจี้ ะตองพิจารณาถึงประเด็นอื่น
อกี ตอไปน้ี

1. ตลาดตอ งการซอ้ื ผักทป่ี ลอดสารเคมี
2. กลุมลกู คา ตองการซอ้ื ผกั ปลอดสารเคมีเพอื่ สุขภาพ
3. ผูซ ้อื สวนใหญเปนบุคคลที่มฐี านะเนื่องจากผกั ปลอดสารเคมจี ะมีราคาแพง
4. สถานท่ีซอื้ ควรจะอยูในเมอื งใหญและสามารถกระจายจดุ ขายไดหลาย ๆ จุด
5. ซ้ืออยา งไรจงึ จะสามารถซือ้ รบั ประทานไดท กุ วนั

13
สรุปไดว า จะปรับลักษณะของสินคาหรือบริการอยางไรตองพิจารณาถึงเหตุผลในการซ้ือของ
ผูบริโภค กลุมลูกคาเปนใครบาง มีกําลังซ้ือมากนอยเพียงใด ผูซื้อสะดวกซื้อที่ใดและขั้นตอนการซื้อ
ไมค วรยุงยาก แลว นําขอ มลู มาวิเคราะหว าสนิ คา หรอื งานบรกิ ารจะมีสว นแบง การตลาดมากนอยเพียงใด
แลวกําหนดเปาหมายการตลาด สว นแบง การตลาดก็คือ สินคา ของเราเปน สวนหนึง่ ของตลาดสินคาชนิดน้นั

เร่ืองท่ี 2 การกาํ หนดเปาหมายการตลาด
การกําหนดเปาหมายการตลาด หมายถึง ตามทิศทางการผลิตสินคาหรืองานบริการ

การกาํ หนดเปาหมายทม่ี ีความเปนไปได เชน การเพม่ิ สนิ คา สตู ลาดอกี 25 %
การกาํ หนดเปาหมายการตลาด มอี งคป ระกอบสําคัญท่จี ะทําใหบรรลเุ ปาหมายการตลาด

อยู 2 ประการ คอื
1. กลยุทธส ูเปาหมาย
2. แผนพัฒนาการตลาด
ซง่ึ องคประกอบทัง้ 2 ดา นนี้จะตอ งมคี วามเชอ่ื มโยงซึ่งกนั และกนั เปนไปตามเปาหมาย

การตลาด ดังแผนภูมขิ า งลางนี้

เปา หมายการตลาด กลยทุ ธส ูเปา หมาย แผนการพฒั นา
การตลาด

14

ใบงานที่ 1
การกําหนดทศิ ทางการตลาด
คาํ สงั่ ใหผ ูเรียนรวมกลุมกัน 5 คน กําหนดทิศทางการตลาดในสินคาของตนเองหรือสินคาท่ีสนใจเพ่ือ
พัฒนาใหตรงกบั ความตองการของตลาด
1. ศึกษาความตองการของตลาดเพอ่ื กาํ หนดทศิ ทางในการผลิตสนิ คา หรอื บรกิ าร
1.1 สินคาหรอื บรกิ าร คอื ...............................................................................................
1.2 ลกู คาซื้อไปทําอะไร.................................................................................................
1.3 กลมุ ลกู คา เปน ใคร...................................................................................................
1.4 ลูกคา จะซ้อื อยา งไร..................................................................................................
1.5 ลูกคาใชส ินคาเมอ่ื ไร................................................................................................
1.6 ซ้อื สนิ คา ไดท่ใี ด......................................................................................................
2. เม่ือศึกษาทิศทางการตลาดแลวใหกาํ หนดเปาหมายการตลาดในการผลิตสินคา

แบบบนั ทกึ
สมาชกิ กลุม 1........................................................................................................................................

2........................................................................................................................................
3........................................................................................................................................
4........................................................................................................................................
5........................................................................................................................................
ทิศทางการตลาด..........................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
เปาหมายการตลาด.......................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

15

เรอ่ื งที่ 3 การกาํ หนดกลยทุ ธสเู ปาหมาย
การกาํ หนดกลยุทธ
กลยทุ ธ เปนการหาวิธีการท่จี ะทาํ ใหจ ํานวนลกู คาทีม่ อี ยูกอนแลวเพ่ิมจํานวนซื้อใหมากกวาเดิม

โดยการวเิ คราะหป จจัยตา ง ๆ ที่เกยี่ วของกับการขายสินคาใหกลุมลูกคาเปาหมายท่ีมีศักยภาพในการซื้อ
มาใชเ ปน บรรทัดฐานในการกาํ หนดวธิ ีการเพมิ่ ปรมิ าณลูกคา หรอื เพม่ิ ยอดขาย ดังน้นั การวางแผนกลยุทธ
จะมีประโยชนตอ การพัฒนาตลาด ดงั นี้

1. เปนการขยายปริมาณลกู คาไดอยางชัดเจน
2. นําไปจัดทําแผนใหเหมาะสมกับเวลาและเปนการจัดลําดับงานทป่ี ฏิบตั ิได
3. สามารถทําใหบ รรลุผลการขายตามเปา หมายที่ไดก ําหนดไว
กลยุทธ จะตอ งเก่ยี วขอ งกับสินคาหรืองานบริการชนิดน้ันวา มี “จุดขาย” หรือ “จุดครองใจ” ผูบริโภค
อยา งไรบาง โดยปกติแลว ผลิตภัณฑแ ตล ะอยางมักจะมจี ุดขายหรือจุดเดนแตกตางกัน ผูผลิตจึงควรเลือก
จุดครองใจหรอื จุดเดนท่สี ุดของสินคา ทค่ี วรยกขึน้ มาใชสงเสริมการขาย เปนจุดที่ใชยํ้าในการขายสินคา
จากการโฆษณาหรอื การประชาสัมพนั ธอ่นื ๆ เพื่อใหสินคา น้นั อยใู นใจของผบู ริโภคตลอดกาล
การกาํ หนดกลยุทธ ควรคํานงึ ถงึ ส่ิงตา ง ๆ ดงั น้ี

1. ลงทุนตาํ่ ท่ีสดุ มีความเปน ไปไดท างการเงิน
2. ทําในสิง่ ที่ทําไดดี ซ่งึ มคี วามเปนไปไดในการผลิต
3. ทาํ จํานวนนอ ยแลวคอยเพิ่มไปสูจ ํานวนมาก
4. เพมิ่ ธรุ กิจทม่ี ีความเปนไปไดในระยะยาว
การกําหนดกลยุทธจะตองสอดคลองกับเปาหมายการตลาด เชน พัฒนาสินคาอีก 25% โดย
วเิ คราะหเปาหมายการตลาดกลยทุ ธการตลาดได เชน
1. ปลูกผักปลอดสารเคมี
2. ประชาสัมพนั ธใหผูบรโิ ภครจู ักสินคา หรือบรกิ ารดวยวธิ กี ารที่หลากหลาย
3. เพ่ิมจดุ ขายใหมากกวาเดิมอกี 20 จดุ โดยเฉพาะในเมืองทผ่ี ูบริโภคมกี าํ ลงั ซอื้
4. ในการผลติ ผกั ปลอดสารเคมคี วรมีการรวมกลุมกนั ผลติ เพ่อื ใหมีผักขายไดอยา งตอ เนอ่ื ง
และมชี นดิ ของผักหลากหลาย

16

เร่อื งที่ 4 การวิเคราะหก ลยุทธ
การวเิ คราะหกลยุทธเ ปน กระบวนการคิดวเิ คราะหอยา งเปน ระบบ เพอื่ ยกระดับความรูใหส งู ขน้ึ

ใหสอดคลองกบั สภาพการเปลีย่ นแปลงของเศรษฐกจิ สงั คมทมี่ ีการเปลย่ี นแปลงอยา งรวดเรว็
การวเิ คราะหก ลยุทธม ีกรอบแนวคดิ ดังนี้

ภารกจิ กิจกรรม เทคนคิ สารสนเทศ
ข้นั ตอน วิธีการ ความรู
ของระบบ ที่จําเปน
การทาํ งาน

ใบงานท่ี 2
การกําหนดกลยทุ ธส ูเปา หมาย

คําส่ัง ใหผูเรียนรวมกลุมกันกําหนดกลยุทธ แลววิเคราะหกลยุทธใหสอดคลองกับเปาหมายการตลาด
ทไี่ ดกาํ หนดไว
1. กลยุทธการตลาดมีอะไรบา ง

.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

2. มกี ระบวนการวเิ คราะหก ลยุทธอยา งไร
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

17

เรอ่ื งท่ี 5 กจิ กรรมและแผนพัฒนาการตลาด
การตลาด เปนกจิ กรรมทางการตลาด เริ่มต้ังแตการวางแผนไปสูการตลาด ที่มีความเหมาะสม

และสอดคลองกับความตอ งการของลูกคา ซ่ึงองคประกอบของตลาดประกอบดวย ผลิตภัณฑ ราคา และ
การจาํ หนา ย

การพฒั นาการตลาด เปน กระบวนการพฒั นาตลาดของสินคาหรือบริการใหยอดขายคงอยูหรือ
มากขน้ึ กวา เดิม การกําหนดกลยทุ ธท ีม่ คี วามเปน ไปไดใ นแตละกลยุทธจะตอ งกาํ หนดกิจกรรมและจัดทํา
แผนพฒั นาการตลาด

กลยุทธ ดานการประชาสัมพันธใหผูบริโภครูจักสินคาหรือบริการดวยวิธีการท่ีหลากหลาย
จะตอ งกําหนดวา มีกจิ กรรมอะไรบา ง เชน การประชาสมั พันธโดยใชวิธีการหลากหลาย เชน การโฆษณา
ในทวี ี การแจกตวั อยางสินคาใหลกู คากลุมเปาหมายทดลองใช การทําแผนปลิวแจก สามารถนํากิจกรรม
เหลานม้ี าวางแผนการตลาดเพือ่ ใหผผู ลิตสามารถควบคุมกระบวนการการพฒั นาการตลาดได

ใบงานท่ี 3
กจิ กรรมและแผนการพัฒนาการตลาด

คาํ สัง่ ใหผเู รียนรวมกลมุ กนั กาํ หนดกิจกรรมและวางแผนการตลาดตามกลยุทธที่กําหนด แลวบันทึกลง
ในแบบบนั ทกึ
กลยุทธท ่ี 1 ประกอบดว ยกจิ กรรม
1.....................................................................................................................................................
2.....................................................................................................................................................
3.....................................................................................................................................................
กลยทุ ธท ่ี 2 ประกอบดว ย
1.....................................................................................................................................................
2.....................................................................................................................................................
3.....................................................................................................................................................
แผนการพัฒนาการตลาด

กลยทุ ธ กจิ กรรม แผนการพฒั นาการตลาดป............

ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

18

ใบงานที่ 4
กจิ กรรมและแผนพฒั นาการตลาด
คาํ สั่ง ใหผ ูเรียนนําแผนการพัฒนาการตลาดของกลุมที่ไดจากใบงานที่ 3 ไปใหผูรูพิจารณาความเปนไปได
ของแผนแลวจดบันทกึ การแสดงความคิดเหน็ ของผรู ู และกาํ หนดแนวทางแกไ ข

สรุปความคดิ เห็นจากผูรู
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
แนวทางการแกไ ขแผนการพัฒนาการตลาดของกลุมตามความคดิ เหน็ ของผูรู
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

19

บทที่ 3
การจัดทําแผนพฒั นาการผลติ หรอื การบรกิ าร

สาระสาํ คญั
การประกอบการธรุ กิจ ไมว า จะเปนธรุ กจิ ที่เนนในการผลติ ผลผลติ หรือการบรกิ ารตา งมีปจจัยที่

จะสง ผลตอ การดาํ เนินงานใหด ํารงอยไู ด ไดแ ก คุณภาพ ทุนปจจยั เปา หมาย แผนกิจกรรมและการพฒั นา
ระบบการผลติ หรือการบรกิ าร
ตัวชีว้ ดั

1. อธิบายการกาํ หนดคณุ ภาพผลผลิตหรอื การบรกิ าร
2. สามารถวเิ คราะหท ุนปจจัยการผลติ หรือการบริการ
3. อธบิ ายการกาํ หนดเปาหมายการผลิตหรอื การบริการ
4. อธิบายการกําหนดแผนกจิ กรรมการผลิตหรอื การบริการ
5. อธบิ ายการพฒั นาระบบการผลิตหรือการบรกิ าร
ขอบขายเนือ้ หา
เรือ่ งที่ 1 การกาํ หนดคุณภาพผลผลติ หรือการบริการ
เรื่องท่ี 2 การวเิ คราะหทุนปจ จัยการผลิตหรือการบริการ
เรอ่ื งที่ 3 การกาํ หนดเปา หมายการผลิตหรือการบรกิ าร
เรอ่ื งท่ี 4 การกําหนดแผนกิจกรรมการผลติ หรอื การบริการ
เร่ืองที่ 5 การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ

20

เร่อื งที่ 1 การกําหนดคณุ ภาพผลผลติ หรอื การบรกิ าร
การดาํ รงชีวติ ของมนุษยท่มี คี วามสุข ตองดาํ เนนิ ไปใหส อดคลอ งกับธรรมชาติ มนุษยตองมีงานทํา

หรือ มีอาชพี มหี นาท่ีทต่ี อ งปฏิบตั ิ ไมว าจะเปนงานอาชีพในลักษณะการผลิตหรือการใหบริการ เพ่ือให
เกิดการหมนุ เวียนทางเศรษฐกิจทงั้ ในระดบั ตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน และประเทศชาติ

ลักษณะการประกอบอาชีพ แบงได 2 ลักษณะใหญ ๆ ดังน้ี
1. ลักษณะงานอาชีพในการผลติ
2. ลกั ษณะงานอาชีพ การใหบ ริการ
1. ลักษณะงานอาชีพในการผลิต งานอาชีพในการผลิตน้ัน มีอยูท้ังในภาคเกษตรกรรม และ
ภาคอตุ สาหกรรม

ภาคเกษตรกรรม ไดแก
- เกษตรกรที่ประกอบอาชพี ทาํ นา ผลผลติ ไดแ ก ขาว
- เกษตรกรท่ีประกอบอาชพี ทาํ สวนผลไม ไดแ ก สวนสม สวนมะปราง
- ชาวประมงทีป่ ระกอบอาชีพจับสัตวน ้าํ ผลผลิต ไดแก สัตวน ้ําทจี่ ับมาได เชน กงุ ปลา
ภาคอุตสาหกรรม ไดแก

- ผูป ระกอบอาชพี ตดั เย็บเสอื้ ผาสําเรจ็ รปู ผลผลติ ไดแก เส้ือผาสาํ เร็จรูป
- ผูประกอบอาชพี ผลติ โทรศัพทม อื ถือ ผลผลติ ไดแ ก โทรศพั ทม อื ถอื
- ผูประกอบอาชพี ผลติ รถยนต ผลผลิต ไดแ ก รถยนต
สรปุ ไดวา การผลิตหมายถึงการสรางสรรคหรือการแปรสภาพส่ิงหน่ึงส่ิงใด ใหเปนสินคา
ออกมาเพอื่ จําหนาย
การผลติ ที่ดตี องใหต รงกบั ความตองการของผูใ ชหรอื ผซู ื้อใหมากที่สุดนั้น ผูผลิตตองมี
คณุ ลักษณะทดี่ ีตอกระบวนการผลติ ดวย ไดแ ก
1. ซอื่ สัตยตอ ผูบริโภค
2. รกั ษาคุณภาพของผลผลติ ใหค งทีแ่ ละปรบั ปรุงใหดขี น้ึ
3. ไมปลอมปนผลผลิต
4. ลดตนทุนการผลิต
5. ยน ระยะเวลาในการผลติ
6. มคี วามรู ความชํานาญในงานอาชพี ท่ีดาํ เนนิ การเปนอยา งดี
7. ใชวสั ดุท่มี ีคณุ ภาพ
8. สินคาใชง านไดสะดวก
9. มคี วามคิดริเริม่ และมีมนษุ ยสมั พนั ธท่ีดี

21

2. ลักษณะงานอาชีพการใหบ ริการ
การบรกิ ารเปนกจิ กรรมหรือการกระทําที่ผูใ หบ รกิ ารทาํ ขึน้ เพื่อสงมอบการบรกิ ารใหแก ผูรับบริการ
การบรกิ ารจะเกิดขน้ึ โดยทนั ที เมือ่ ผูร บั บริการมีความตองการรับบริการ
ในการบริการนน้ั ผรู บั บรกิ ารจะใหค วามสําคญั กบั “กจิ กรรม” หรอื “กระบวนการบริการ” ของ
ผูใหบ รกิ ารมากกวาสง่ิ อ่ืน และจะรบั รูไดด วยความรสู ึกทางใจ หรอื เรยี กวา “ความประทับใจ” โดยความ
ประทับใจจะเกิดขนึ้ ในขณะที่ผรู ับบรกิ ารสัมผสั ไดก ับการไดร ับบรกิ ารนนั้ ๆ
คุณภาพของการบรกิ าร จะเกิดขึ้นขณะที่ผูรับบริการไดสัมผัสหรือรับการบริการ โดยสามารถ
กาํ หนดคุณลกั ษณะคุณภาพการบริการที่ดไี ด 7 ประการ ดังน้ี
1. การยิ้มแยม เอาใจใส เห็นอกเหน็ ใจตอความลาํ บากยุงยากของลูกคา
2. การตอบสนองตอ ความประสงคของลกู คาอยา งรวดเรว็ ทันใจ
3. การแสดงออกถงึ ความนบั ถอื ใหเกยี รติลูกคา
4. การบริการเปน แบบสมคั รใจและเตม็ ใจทาํ
5. การแสดงออกถงึ การรกั ษาภาพลกั ษณของการใหบ รกิ าร
6. การบรกิ ารเปนไปดวยกิริยาทสี่ ุภาพ และมมี ารยาทดี ออ นนอมถอมตน
7. การบริการมีความกระฉับกระเฉง กระตอื รือรน
การบริการ จงึ มีความแตกตางจากสินคาหรอื ผลิตภณั ฑอยางมาก โดยเฉพาะในสวนท่ีเกี่ยวของ
กบั การบรโิ ภค แตท ัง้ น้ใี นลักษณะงานอาชีพดานการบริโภค จะมีลักษณะงานอาชีพรวมกันท้ังการผลิต
และการบริการ เชน ผปู ระกอบการอาชพี รา นอาหาร ตองมผี ลผลิต เชน อาหารประเภทตาง ๆ ควบคูกับ
การใหบ ริการเสิรฟ อาหาร เปน ตน

22

ใบงานท่ี 1
การกําหนดคุณภาพผลผลิตหรอื การบรกิ าร
คาํ สัง่ ใหผ เู รียนเขยี นบรรยายขอมูลเก่ียวกับการกําหนดคณุ ภาพผลผลิตหรือบรกิ าร ในงานอาชพี ท่ผี เู รยี น
ดาํ เนนิ การเองหรอื อาชพี ที่สนใจ ทีผ่ ลิตหรือการบรกิ ารนั้นมีการดําเนนิ งานทม่ี คี ณุ ภาพเปน
อยา งไร
1. ลักษณะงานอาชพี ……………………………………………………………………………...
2. ประเภทของผลผลิตหรอื การบรกิ าร…………………………………………………………...
3. ช่อื เจาของธุรกจิ ………………………………………………………………………………..
4. ทีต่ ั้งของธรุ กจิ …………………………………………………………………………………
5. คณุ ภาพของการผลิตหรือการบรกิ ารทปี่ รากฏ ไดแ ก
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

23

เรือ่ งที่ 2 การวเิ คราะหท นุ ปจจยั การผลติ หรือการบริการ
ทุน หมายถึง ปจจัยการผลิตรวมถึงเงินลงทุนดวยทุนถือวาเปนปจจัยสําคัญในการประกอบ

กจิ การธุรกจิ ใหด ําเนนิ งานไปอยางมปี ระสิทธภิ าพ และมคี วามเจริญเติบโตทางธรุ กจิ
ตนทนุ การผลติ หมายถงึ ทุน ในการดาํ เนินธรุ กจิ แบงออกเปน 2 ประเภท คือ
1. ทุนคงที่ คือ ทุนท่ีผูประกอบการธุรกิจจัดหามา เชน ดอกเบี้ยเงินกู ที่ดิน อาคาร

เครือ่ งจักร เปน ตน ทุนคงท่ี สามารถแบง ได 2 ลักษณะ คือ
1) ทุนคงที่ท่ีเปนเงินสด เปนจํานวนเงินท่ีตองจายเปนคาดอกเบี้ยเงินกู เพ่ือ

นํามาใชใ นการดาํ เนินงานธุรกจิ
2) ทนุ คงทีท่ ่ีไมเ ปน เงินสดไดแ ก พน้ื ท่ี อาคารสถานท่ี โรงเรือน คา เสื่อมราคาของ

เครื่องจกั ร เปนตน
2. ทนุ หมุนเวยี น คือ ทนุ ทีใ่ ชในการดาํ เนนิ ธุรกจิ เปน ครัง้ คราว เชน วัตถุดิบในการผลิต

หรือการบริการ วัสดุสิ้นเปลือง คาแรงงาน คาขนสง คาไฟฟา คาโทรศัพท เปนตน ทุนหมุนเวียน แบง
ออกเปน 2 ลักษณะ คือ

1. คาวสั ดอุ ุปกรณในการประกอบอาชพี ดังนี้
1.1) วสั ดุ อุปกรณในกลมุ การผลติ เชน คาปุย คาพันธุพืช คาพันธุสัตว คาน้ํามัน

เปน ตน
1.2) วัสดุ อปุ กรณอ าชีพในกลุม บรกิ าร เชน คาผงซกั ฟอก คา นํา้ ยาซกั ผา เปนตน

2. คาจางแรงงานเปน คาจา งแรงงานในการผลิตหรือบริการเชน คาแรงงานในการไถดิน
คาจา งลกู จา งในรา นอาหาร

3. คาเชาที่ดิน/สถานท่ี เปนคาเชา ทด่ี นิ /สถานท่ีในการประกอบธุรกิจ
4. คาใชจ า ยอนื่ ๆ เปนคา ใชจา ยในกรณีอ่ืนท่นี อกเหนอื จากรายการจายตามขอ 1.1) - 1.2)
5. คาแรงงานในครัวเรือนสวนใหญ ในการประกอบการธุรกิจจะไมนํามาคิดเปน
ตนทุน จงึ ไมทราบขอ มูลการลงทนุ ที่ชดั เจน โดยการคดิ คา แรงในครัวเรอื น กําหนดคดิ ในอตั ราคาแรงข้ันตํ่า
ของทอ งถนิ่ น้นั ๆ
6. คาเสยี โอกาสทด่ี ิน กรณีเจาของธุรกิจมีที่ดินเปนของตนเอง การคิดตนทุนใหคิด
ตามอัตราคาเชา ท่ดี นิ ในทองถิ่นหรอื บริเวณใกลเคียง
ในการดาํ เนินธรุ กจิ การบริหารเงินทุน หรอื ดานการเงิน น้ัน เปนส่ิงที่ผูประกอบการธุรกิจตอง
ใหค วามสําคญั เปนอยางมาก เพราะมีผลตอความมน่ั คงของธุรกิจวาจะกาวหนาหรือลมเหลว ดังนั้น การใช
ทุนตอ งวิเคราะห เชน ความคมุ ทนุ ความปลอดภัย ความแข็งแรง ความทนทาน ประโยชนในการใชงาน
ความสะดวก ความเหมาะสม

24

ใบงานท่ี 2
การวเิ คราะหท ุนปจจยั การผลติ หรอื การบริการ

คาํ ส่ัง ใหผเู รียนรว มกนั กาํ หนดทุนและวเิ คราะหท นุ ในงานอาชพี ท่ผี ูเรียนดําเนินการหรืออาชีพท่ีสนใจ
ในการดําเนนิ การพฒั นาอาชีพในรอบ 6 เดอื น วามีอะไรบาง และเหตผุ ลการใชทุน
ทนุ คงท/่ี ทนุ หมนุ เวยี น
รายการ จํานวน เหตุผลในการใชท ุนเพอ่ื พฒั นาอาชีพ

25

เรื่องที่ 3 การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบรกิ าร
เปาหมายการผลิตหรือการบริการ เปนเสมือนธงท่ีผูประกอบการธุรกิจมุงท่ีจะไปใหถึง ทําให

เกิดผลลพั ธต ามทต่ี อ งการดวยวิธกี ารตาง ๆ เปา หมาย จงึ เปนตัวบง ช้ีปริมาณท่ีจะตองผลิตหรือบริการใหได
ตามระยะเวลาทีก่ าํ หนดดวยความพงึ พอใจของลูกคา

ปจ จยั ทสี่ ง ผลใหก ารดําเนนิ งานธุรกิจไมวาจะเปน ธุรกิจประเภทใด ใหป ระสบความสําเรจ็ ไดน้ัน
ตอ งประกอบดวยปจจยั ตอ ไปน้ี

1. การกาํ หนดกลุมลูกคาเปา หมายใหชดั เจน
2. เสริมสรา งสวนประสมทางการตลาด
3. คาํ นงึ ถงึ สภาวะแวดลอมทค่ี วบคุมไมไ ด
4. สามารถตอบคาํ ถามเกี่ยวกับลูกคา และผลผลติ หรือการบริการตอไปนไี้ ดท กุ ขอ
ในสว นของลูกคา ประกอบดวย
1. ใครคอื กลุม ลูกคาเปาหมายสาํ หรบั ผลผลติ ที่ผลิตขนึ้ หรือการบรกิ าร
2. ลกู คา เปา หมายดังกลาวอยู ณ ที่ใด
3. ในปจจุบนั ลูกคา เหลา นีซ้ อื้ ผลผลติ หรือการบรกิ ารไดจากทใี่ ด
4. ลูกคาซ้ือผลผลติ หรอื การบริการบอยแคไ หน
5. อะไรคอื สิ่งจงู ใจท่ที าํ ใหล ูกคาเหลานัน้ ตดั สินใจใชบรกิ าร
6. ลูกคาใชอะไร หรือทําไมลกู คาถึงใชสินคาหรือบรกิ ารของเรา
7. ลูกคาเหลานน้ั ชอบและไมช อบผลผลิตหรือบริการอะไรท่เี รามอี ยบู าง
ในสว นของผลผลติ หรอื การบริการ ประกอบดว ย
1. ลกู คา ตองการผลผลิตหรือบรกิ ารอะไร
2. ลูกคาอยากจะใหมผี ลผลิตหรือบริการในเวลาใด
3. เฉพาะการบริการ ควรต้ังช่ือวา อะไร เพ่ือเปน สง่ิ ดึงดูดใจไดม ากทสี่ ุด
นอกจากขอ มูลดานลูกคา ดา นผลผลิตหรือบรกิ ารแลว ในการกําหนดเปา หมายการผลิตหรือการ
บรกิ ารใหส อดคลอ งกบั ความเปนจรงิ และความเปน ไปได ผูป ระกอบการธุรกิจตอ งคาํ นงึ และพิจารณาถึง
องคป ระกอบดา นผูป ระกอบการธุรกจิ ท่ีเกย่ี วของตา ง ๆ ดว ย
องคประกอบดานผปู ระกอบการธรุ กิจท่ีตอ งพิจารณาประเดน็ สาํ คัญ ๆ ดังน้ี
1. แรงงานตองใชแรงงานมากนอ ยเทาไรปจ จบุ นั มแี รงงานเพียงพอตอการดาํ เนนิ งาน เพ่ือไปสู
เปาหมายไดห รือไม ถา ไมเพยี งพอจะทําอยา งไร
2. เงนิ ทนุ ตอ งใชเ งนิ ทนุ มากนอยเพยี งไรปจจุบันมีเงินทนุ เพียงพอตอ การดําเนนิ งาน เพ่ือไปสู
เปา หมายไดห รือไม ถา ไมเ พยี งพอจะทําอยางไร
3. เคร่อื งมอื /อุปกรณ ตอ งใชเคร่อื งมือ/อุปกรณอะไร จํานวนเทาไร เพียงพอหรือไม ถาไม
เพียงพอจะทําอยา งไร

26
4. วตั ถุดบิ เปนสงิ่ สาํ คญั มากขาดไมไ ด เพราะไมว าจะเปน การดาํ เนินธุรกิจในดานการผลิต
หรือการบริการก็ตองใชว ตั ถุดิบเปน วัตถุในการดําเนินงานทัง้ สิ้นผูผลติ จะตอ งพิจารณาวาจะจัดหาจัดซื้อ
วตั ถุดิบจากท่ใี ด ราคาเทาไร จะหาไดจ ากแหลง ไหน และโดยวธิ ใี ด
5. สถานที่ หากเปนธรุ กิจดา นการผลิต ตองกําหนดสถานทท่ี ใ่ี กลแหลง วตั ถดุ ิบ ถาเปน ธุรกิจ
ดา นการบริการ ตอ งจดั สถานทีใ่ หมีความเหมาะสม สะอาด และเดนิ ทางสะดวก เปนหลัก

ใบงานท่ี 3
การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบรกิ าร
คําส่ัง เมือ่ ผเู รยี นผา นการเรียนเกยี่ วกบั การกาํ หนดคณุ ภาพการผลิตหรือการบริการ ใหวิเคราะหทุนท่ีจะ
ใชก ําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการในอาชีพที่ผูเรียนดําเนินการเองหรืออาชีพที่สนใจวา
มีรายละเอยี ดและกาํ หนดเปาหมายการผลติ หรือการบริการ อยางไร
1. ลักษณะงานอาชีพ…………………………………….………………………………………
2. ประเภทของผลผลติ หรอื การบรกิ าร…………………………………………………………..
3. ชอ่ื เจาของธุรกจิ ………………………………………………………………………………
4. ทตี่ ้ังของธุรกจิ ………………………………………………………………………………..
5. เปา หมายการผลิตหรือการบรกิ าร……………………………………………………………
6. เหตผุ ลในการกําหนดเปา หมายการผลิตหรอื การบริการ เพราะ
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

27

เรอื่ งที่ 4 การกาํ หนดแผนกิจกรรมการผลติ หรือการบรกิ าร
การกําหนดกจิ กรรมการผลติ หรอื การบรกิ าร ดวยการกําหนดข้ันตอนการประกอบธุรกิจเปนสิ่งท่ี

สําคัญย่ิงตอการประกอบอาชีพ เพราะเปนการกําหนดเปาหมายในสิ่งท่ีตองการใหเกิดรายละเอียดที่ตอง
ปฏบิ ตั ิ ผานกระบวนการตดั สนิ ใจอยา งมรี ะบบและขอ มลู เพื่อใหเกิดผลการปฏิบัตบิ รรลผุ ลตามเปาหมาย
ที่กําหนดไว โดยมีขั้นตอนการกําหนดแผนกจิ กรรมการผลติ หรือการบริการ ดงั นี้

1. ตรวจสอบตวั เองเพอ่ื ใหร ถู งึ สถานภาพในปจจบุ ันของงานอาชพี เปนการตรวจสอบขอ มูลธรุ กิจ
ของผปู ระกอบการธรุ กิจเกี่ยวกับแรงงาน เงินทนุ เครือ่ งมือ/อุปกรณ วตั ถดุ บิ และสถานท่ีวามีสภาพความพรอม
หรือมีปญหาอยางไร รวมถงึ ผลผลิตหรือบริการของผูป ระกอบการธรุ กิจวา มีอะไรบกพรอ งหรอื ไม

2. สํารวจสภาพแวดลอ ม เปนการตรวจสอบขอมูลภายนอกเกี่ยวกับสภาพธุรกิจประเภทเดียวกัน
ในชุมชน ความตอ งการของลูกคา

การดาํ เนินงานตามขัน้ ตอนท่ี 1 และ 2 เปนการศึกษาขอมูลเพื่อระบุถึงปญหาท่ีเกิดขึ้นและ
ควรแกไข

3. กําหนดวัตถปุ ระสงค เปน การกาํ หนดเปาหมายของการดาํ เนนิ งานวา ตอ งการใหเกิดอะไร
4. พยากรณสภาพการณในอนาคต เปนการคิดผลบรรลุลวงหนาวา หากดําเนินการตาม
แผนกจิ กรรมการผลติ หรือการบริการแลว ธุรกจิ ที่ดําเนนิ งานจะเกิดอะไรข้ึน
5. กําหนดแนวทางการปฏิบัติ เปนการกําหนดรายละเอียดข้ันตอนการปฏิบัติวาจะทําอยางไร
เมือ่ ไร เพ่อื ใหเกิดผลตามวัตถปุ ระสงคท่กี ําหนดไว
6. ประเมนิ แนวทางการปฏิบัติทวี่ างไวเปนการตรวจสอบความสมบูรณข องแผนกิจกรรมการผลิต
หรอื การบรกิ ารวา มคี วามสอดคลองกนั หรือไม อยางไร สามารถทจี่ ะปฏบิ ัตติ ามข้นั ตอน วธิ กี ารทีก่ ําหนด
ไวไ ดหรอื ไม อยางไร หากพบวา แผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการท่ีจัดทําขึ้นยังไมมีความสอดคลอง
หรือมีข้ันตอนวิธีการใดท่ีไมมั่นใจใหจัดการปรับปรุงใหมใหมีความสอดคลองและเหมาะสม เชน แผน
กจิ กรรมการผลติ ผกั บุง

1-2 เม.ย. 54 3 เม.ย. 54 4-23 เม.ย. 54 24-26 เม.ย. 54 24-26 เม.ย. 54

การเตรียม การปลูก การดแู ล การเกบ็ การสง
ปจจยั การ ผัก รกั ษาแปลง ผัก ผักขาย

ปลูกผัก ผกั

ใหตรวจสอบความเปนไปไดข องกจิ กรรมการปลูกผักแตล ะข้นั ตอน หากพบปญ หาตอ งรบี แกไ ข
ไวลว งหนา
7. ทบทวนและปรบั แผน เมอื่ สถานการณเ ปล่ียนแปลงไป และผลลัพธไมเ ปนไปตามท่ีกําหนด
เปน การพัฒนาแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการในระหวางการปฏิบัติตามแผน เมื่อมีสถานการณ
เปลีย่ นแปลงไป หรือมขี อ มูลใหมท ส่ี ําคัญ

28

ใบงานที่ 4
การกาํ หนดกิจกรรมการผลิตหรอื การบริการ
คําส่ัง ใหผูเรียนกําหนดกิจกรรมการผลิตหรือการบริการในอาชีพที่ผูเรียนดําเนินการเองหรืออาชีพท่ี
สนใจ
1. ลกั ษณะงานอาชพี ……………………………………………………………………………
2. ประเภทของผลผลิตหรอื การบริการ…………………………………………………………
3. ชอ่ื เจาของธุรกิจ………………………………………………………………………………
4. ที่ตงั้ ของธรุ กิจ………………………………………………………………………………….
5. แผนกิจกรรมการผลติ หรอื การบริการ
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

เร่อื งที่ 5 การพัฒนาระบบการผลติ หรือการบรกิ าร
การดําเนินธุรกิจทั้งการผลิตและการบริการ ถึงแมวาธุรกิจที่ดําเนินการอยูจะสามารถดําเนิน

ธรุ กิจไปไดด ว ยดแี ลว กต็ าม แตเ พอ่ื ใหธรุ กิจมคี วามกาวหนา และมนั่ คง ผูป ระกอบการธุรกิจตองคํานึงถึง
การพัฒนาระบบการผลติ หรือการบรกิ ารอยางตอเนือ่ ง

คณุ ภาพของการผลติ หรือการบริการเปน ส่งิ สาํ คัญท่ีผูประกอบการธุรกิจตอ งรักษาระดบั คณุ ภาพ
และพัฒนาระดบั คุณภาพการผลิตหรือการบริการใหเหนือกวาคูแขงขัน โดยเสนอคุณภาพการผลิตหรือ
การใหบรกิ ารตามลกู คา คาดหวงั หรือเกินกวาสงิ่ ทีล่ ูกคาคาดหวังไวเสมอ ดังนั้น สิ่งท่ีจะทําใหการผลิต
สินคา เปน ไปตามคุณภาพและเปา หมายทก่ี าํ หนด เมือ่ มกี ารกําหนดกจิ กรรมการผลิตแลว ผูประกอบการ
ตอ งพัฒนากระบวนการผลิตอยางตอ เน่ือง ทงั้ กอ นการผลิต ระหวา งการผลติ และหลังการผลิต

29

ใบงานท่ี 5
การพัฒนาระบบการผลติ หรอื การบรกิ าร
คําส่ัง ใหผ ูเรียนกําหนดการพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการในอาชีพที่ผูเรียนดําเนินการเอง หรือ
อาชพี ท่ีสนใจ วามกี ารพฒั นาระบบการผลิตหรอื การบรกิ ารอยางไร ตามกิจกรรมการผลติ ที่กําหนดไว
1.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
5.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
6.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

30

บทที่ 4
การพัฒนาธรุ กจิ เชงิ รุก

สาระสําคญั
การพัฒนาอาชีพใหมีอยมู ีกนิ จะตองเหน็ ความจําเปน และคุณคา ของธรุ กจิ เชิงรุก การแทรกความ

นิยมเขาสูค วามตองการของผูบริโภค การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม และการพัฒนาอาชีพใหมี
ความมั่นคง คอื พออยูพ อกิน มีรายได
ตัวช้ีวัด

1. อธบิ ายความจําเปน และคณุ คา ของธุรกจิ เชงิ รกุ
2. อธิบายการแทรกความนยิ มเขาสคู วามตอ งการของผูบริโภคไดอ ยางแทจริง
3. อธบิ ายการสรางรูปลักษณค ณุ ภาพสนิ คาใหม
4. อธบิ ายการพัฒนาอาชีพใหมคี วามมน่ั คง
ขอบขา ยเนอ้ื หา
เรือ่ งท่ี 1 ความจําเปนและคณุ คา ของธุรกจิ เชิงรกุ
เรือ่ งที่ 2 การแทรกความนยิ มเขาสูความตองการของผบู รโิ ภค
เรอื่ งที่ 3 การสรา งรปู ลักษณค ณุ ภาพสนิ คาใหม
เร่ืองที่ 4 การพัฒนาอาชพี ใหม ีความมน่ั คง

31

เรอ่ื งท่ี 1 ความจาํ เปน และคณุ คา ของธรุ กจิ เชิงรกุ
1. ความหมายของธรุ กจิ เชิงรุก
ธุรกิจเชิงรุก หมายถึง การบริหารจัดการธุรกิจแบบมีแบบแผน เปนระบบการพัฒนางานท่ีดี

อํานวยประโยชนใ หกบั ผปู ระกอบการ และสามารถวางแผนตดิ ตามและควบคมุ ใหก ารดาํ เนินงานในทุกดาน
ไดอยางมีประสิทธภิ าพ

2. ความจําเปน และคณุ คาของธรุ กจิ เชิงรกุ
ความจาํ เปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก เปนความพยายามที่จะหาวิธีการใหไดเปรียบทางการ
แขง ขันทางธรุ กจิ เปนการพัฒนาสนิ คาไดตรงตามความตองการของผูบริโภค สินคาไดรับการพัฒนาอยู
ตลอดเวลาและผูบรโิ ภคมีโอกาสเลอื กซ้อื ไดหลากหลาย
3. ปจ จยั ท่สี ง ผลใหเ กดิ การเปลยี่ นแปลงของธรุ กิจอยา งรุนแรงและรวดเร็ว ไดแก
1.) การแขงขนั ทไ่ี รพรมแดน
2.) การเปล่ยี นแปลงทางนวตั กรรมเทคโนโลยี

32

ใบงานที่ 1
ความจาํ เปน และคุณคาของธรุ กิจเชงิ รกุ
คําส่ัง ใหผูเรียนรวมกลุมและ อภิปรายรวมกันวา “ธุรกิจเชิงรุกมีความจําเปนและมีคุณคาอยางไร”
แลว บันทกึ เปน ผลงานรายบคุ คล
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

33

เรอื่ งที่ 2 การแทรกความนิยมเขาสูค วามตอ งการของผบู ริโภค
ในการแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค ผูประกอบการตองมีขอมูลความ

ตอ งการของผบู รโิ ภค เพือ่ จะไดนําขอมูลน้ันมาพัฒนาสินคาใหตรงกับความตองการของผูบริโภค เชน
เมื่อมขี อ มูลวาในปจ จบุ ันผูบ ริโภคตองการรับประทานผักปลอดจากสารเคมี ดังน้ัน ในการพัฒนาอาชีพ
ปลกู ผกั ไมควรใชสารเคมี

เร่อื งท่ี 3 การสรางรปู ลกั ษณค ุณภาพสนิ คาใหม

1. การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม เปนการพัฒนาสินคาใหตรงกับความตองการของ
ผูบริโภค เชน ใหมีความสวยงาม ใชงานสะดวก มีความทนทานและการพัฒนาผลิตภัณฑของธุรกิจมี
หลายรปู แบบ ดงั นนั้ การพัฒนาผลติ ภณั ฑ อาจมสี าเหตุมาจากความมั่นคงของธุรกิจหรือการเติบโตของ
ธุรกิจจึงตองมีการพัฒนาผลิตภัณฑใหมีคุณภาพแตกตางกัน ผูประกอบการรับรูความตองการในการ
ตัดสนิ ใจซอ้ื สนิ คา และบริการ จงึ กําหนดทิศทางวิธกี ารพฒั นาผลิตภัณฑไดเหมาะสมสอดคลองกับความ
ตอ งการของผปู ระกอบการ สง ผลใหธ ุรกจิ ไดร ับการพฒั นารูปลกั ษณคณุ ภาพสินคาใหม

2. แนวทางพิจารณาของผลติ ภณั ฑ หมายถึง เฉพาะรูปแบบหรือวตั ถสุ ่ิงของทเี่ ปน รูปรางเทาน้ัน
รวมไปถึงคุณคาของผลิตภัณฑและการบริการดวย ดังนั้น ผลิตภัณฑ จึงหมายถึง สินคาที่สามารถ
ตอบสนองความพอใจที่จับตอ งไดและจบั ตอ งไมได

3. สว นประกอบท่สี าํ คญั ในการพัฒนาผลิตภณั ฑ มี 2 ประการ คอื
1. ผลติ ภัณฑนน้ั ตองมีคุณคา และตอบสนองความตองการผูบ รโิ ภคไดมากที่สดุ
2. สวนประกอบของผลติ ภณั ฑต อ งมอี ยางครบถวน

4. หนาทใี่ นการพัฒนาผลติ ภัณฑ ในการคิดคนผลิตภณั ฑใหมออกสตู ลาดผูผ ลิตควรดาํ เนนิ การดังนี้
1. รวบรวมขอ มลู สาํ หรับปรับปรุงและวิธีการดําเนนิ การพฒั นาผลิตภัณฑ
2. กาํ หนดแผนการพัฒนาผลิตภณั ฑ
3. ดําเนินการและตดิ ตามผลพัฒนาผลติ ภณั ฑใ หม ีประสทิ ธิภาพ
4. วางแผนกลยุทธการขายผลติ ภณั ฑ

34

ใบงานที่ 2
การพฒั นาธรุ กจิ เชงิ รกุ
คาํ สั่ง ใหผ เู รยี นแบงกลุม 3 คน ดาํ เนินการพัฒนาธรุ กจิ เชงิ รกุ ในสนิ คา ของผูเรยี นหรือสนิ คาทีส่ นใจ ตาม
หัวขอ ดังนี้
1. ชอ่ื สินคา …………………………………………….………………………………………………...
2. แทรกความนิยมใดบา งเขาสูความตองการของผูบรโิ ภค………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………….
3. รปู ลกั ษณค ุณภาพสนิ คาทพ่ี ฒั นาขึ้นใหมเปน อยางไร………………………………………………......
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………….

เรอื่ งท่ี 4 การพฒั นาอาชีพใหม คี วามมน่ั คง
การพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคงของผูประกอบการท่ีประสบความสําเร็จมีมากมาย จะมี

ลักษณะการกระทําที่สอดคลองกันเปนสวนใหญวา ความม่ันคงของอาชีพข้ึนอยูกับองคประกอบ
อยางนอ ย 3 ประการ คือ (1) การลดความเส่ยี งในผลผลติ (2) ความมงุ ม่นั พัฒนาอาชพี และ (3) การยึด
หลักคณุ ธรรม

ลดความเสีย่ ง

มุงมน่ั พฒั นาอาชีพ สคู วามม่ันคงยงั่ ยืน

ยึดหลกั คณุ ธรรม
แผนภูมแิ สดงองคป ระกอบสคู วามมัน่ คงของอาชพี

35

จากแผนภูมิ จะพบวา องคประกอบรวมท้ัง 3 องคป ระกอบ เปน ตวั สง ผลตอ ความมัน่ คงย่ังยืนใน
อาชพี ทเี่ ราจะตองนํามาบรู ณาการใหเปนองคร วมเดยี วกัน

1. การลดความเสี่ยง การประกอบอาชพี มกั จะประสบกบั ความเส่ียง ดงั น้ี
- เสยี่ งตอ การขาดทนุ ตอ งจัดการดว ยการหาตลาดไวล วงหนา เชน มกี ารประกันราคาผลผลติ
- เสีย่ งตอการไมมเี งนิ ทนุ ในการประกอบธรุ กิจ ดวยการแกปญหาความเสย่ี งดว ยการจดั หาแหลง
เงนิ ทนุ หรอื พยายามที่จะลดตนทุนการผลิต
2. การพัฒนาอาชพี เปนกระบวนการท่ีเนน ความสําคญั การพัฒนาระบบการจดั การทั้งการผลติ
และการตลาดใหต รงกับความตอ งการของลูกคา ดังน้ี

คณุ ภาพผลผลิต

ลดตนทุนการผลิต การพฒั นาอาชีพ
การสงมอบ

ความปลอดภัย
แผนภูมแิ สดงปจจยั ท่สี ง ผลตอ การพฒั นาอาชพี

ปจ จยั รว มทั้ง 4 ดาน เปนปจ จัยทส่ี ง ผลตอการพฒั นาอาชพี โดยมีลักษณะความสาํ คัญ ดังนี้
1) คุณภาพผลผลิต เปนเร่อื งทเ่ี ราจะตอ งจัดการใหคุณภาพตรงตามความตองการของลูกคาให
มากทส่ี ดุ เพ่อื ใหล กู คาม่นั ใจไดวา จะไดร บั สินคา /บรกิ ารทด่ี เี ปน ไปตามความคาดหวัง
2) ลดตนทนุ การผลติ เกย่ี วขอ งกับการกําหนดราคาผลผลิตท่จี ะตองเปนราคาที่ลูกคา สามารถซือ้
ผลผลิตของเราได แตไมใชกําหนดราคาตํ่าจนกระท่ังรายไดไ มพ อเพียง ดงั นนั้ การลดตนทนุ จึงเปนเร่ือง
สําคญั ทเ่ี ราจะตองศึกษาเรียนรูหาวิธลี ดตน ทนุ ที่ทาํ ใหม ีรายไดเพียงพอ ไมใ ชล ดตน ทุนกับคาแรงงาน แต
เปน การบรหิ ารจดั การใหลดความเสยี หายในปจจยั การผลิตและการจดั การใหไดผลผลติ สงู
3) การสง มอบผลผลิต ใหลูกคาตองเปนไปตามขอตกลงท้ังเวลานัดหมายและจํานวนผลผลิต
ตวั อยางเชน อาชพี รา นตดั เย็บเส้อื ผา ชาย สว นใหญมกั จะผิดนัดทาํ ใหเสียหายกับลูกคาท่ีมีกําหนดการจะ
ใชเส้ือผา จึงหันไปใชบริการเสื้อผาสําเร็จรูปท่ีมีความสะดวกมองเห็นสินคาและตัดสินใจเลือกซ้ือได
ทันที ทําใหปจจบุ นั รา นเยบ็ เสอ้ื ผา ชายเกอื บหายไปจากสังคมไทย
4) ความปลอดภัย ผผู ลิตและผบู ริโภคตองมีความปลอดภยั จากผลผลติ เชน อาชพี เกษตรอนิ ทรยี 
เปนอาชีพท่ไี มใชส ารเคมีในการผลติ สนิ คาเกษตร ทําใหผผู ลิตและผบู รโิ ภคปลอดภัย

36
3. การยึดหลกั คณุ ธรรม เปน พฤติกรรมภายในของผูประกอบอาชีพที่สําคัญสงผลตอการความ
มั่นคงของอาชพี ดงั นี้

การขยนั

ความประหยดั คุณธรรมประกอบอาชพี
ความซือ่ สัตย

ความอดทน
แผนภูมแิ สดงคณุ ธรรมทส่ี ําคัญตอ การประกอบอาชพี

คุณธรรมท้ัง 4 ประการดงั กลาว หลายคนบอกวา เปน เร่ืองที่ตองปลูกฝงมาแตเยาวว ัยจึงจะ
เกิดขนึ้ ได ความเช่ือนเ้ี ปน จริง แตม นษุ ยเราสามารถเรยี นรู สรา งความเขาใจ มองเห็นคณุ คา ปรบั เปล่ียน
และตกแตงพฤติกรรมเพื่อใชเ ปน เครื่องมือสรางความสําเรจ็ ใหก บั ตนเองได

1) การขยัน เปน ลกั ษณะพฤติกรรมทม่ี ุงม่นั และไมเ กียจคราน ถา ผูประกอบอาชพี มคี ุณธรรม จะ
สามารถยกระดบั ความสําเรจ็ ไปอยา งตอเนื่อง ความมน่ั คงก็จะเกิดขนึ้ ในทีส่ ุด

2) ความประหยัด เปน พฤติกรรมของการยับย้ัง ระมัดระวังการใชจาย มีความรอบคอบในการ
ทํางานและเกิดความคุมคาทาํ ใหมคี วามเสียหายในธรุ กิจนอ ยท่สี ดุ

3) ความซอ่ื สัตย เปนลักษณะการประพฤตติ รงและจริงใจตอลูกคา มคี วามภักดี ใหความไววางใจ
ตอ ลูกคา ทีมงานและหุนสวน

4) ความอดทน มีลักษณะพฤติกรรมทส่ี ามารถอดกลั้น งดเวน ทนอยไู ดก บั ความยากลาํ บาก ไมทิ้ง-
งาน หรอื ยกเลกิ ขอ ตกลงงา ย ๆ

37

ใบงานท่ี 3
การพัฒนาอาชพี ใหมีความมัน่ คง
คาํ ส่งั ใหผูเรียนแบงกลมุ ๆ ละ 5 คน อภิปรายวาการพฒั นาอาชพี ใหมคี วามมน่ั คง ตองอาศยั ปจ จัยใดบาง
อยา งไร
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………….……..……………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

38

บทท่ี 5
โครงการพฒั นาอาชีพใหมอี ยมู กี นิ
สาระสาํ คัญ
โครงการพฒั นาอาชีพใหมีอยมู กี นิ เปน การวเิ คราะหความเปน ไปไดของแผนการเขยี นโครงการ
และการปรบั ปรุงแกไ ขโครงการพัฒนาอาชีพใหม ีอยูมกี ิน
ตัวชว้ี ัด
1. อธบิ ายการวเิ คราะหค วามเปนไปไดข องแผน
2. อธบิ ายการเขยี นโครงการพัฒนาอาชพี ใหมอี ยมู ีกนิ
3. อธิบายการตรวจสอบความเปน ไปไดของโครงการพัฒนาอาชีพใหม อี ยมู ีกนิ
4. อธบิ ายแนวทางปรบั ปรงุ โครงการพฒั นาอาชพี ใหม ีอยมู กี ิน
ขอบขา ยเน้ือหา
เร่ืองที่ 1 การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผน
เรอ่ื งที่ 2 การเขยี นโครงการพฒั นาอาชพี ใหม ีอยมู ีกนิ
เร่ืองที่ 3 การตรวจสอบความเปนไปไดข องโครงการพฒั นาอาชพี ใหมีอยมู กี นิ
เรอ่ื งท่ี 4 การปรับปรงุ โครงการพัฒนาอาชีพใหมีอยมู กี นิ

39

เรือ่ งที่ 1 การวิเคราะหความเปนไปไดของแผน
การปฏิบัตงิ านขององคก ร กอ นทจ่ี ะทาํ งานในเรอ่ื งใด ไมว าจะเปน ชว งเวลาที่ส้ันหรือยาว ตองวางแผน

ลว งหนาวาอนาคตทัง้ ใกลแ ละไกล ตามสภาพความจําเปนตา ง ๆ เราจะทําอะไรบาง มีประสิทธิภาพและ
ประสิทธผิ ล เพอ่ื ใหง านทท่ี ําบรรลวุ ัตถปุ ระสงคเ กดิ ประโยชนส ูงสดุ ตอ องคก รและประชาชนทุกดานของ
องคกรจึงถูกกําหนด และออกแบบไวล ว งหนาโดย “แผน” ขององคก ร แผน จึงตอ งผา นการวิเคราะห การ
ประเมินอนาคต และกําหนดวัตถุประสงคที่พึงปรารถนา เพ่ือเตรียมรับสถานการณท่ีไมแนนอน และ
เพ่ือใหบ ุคคลใชเ ปนแนวทางในการปฏิบัตงิ านวา จะทําอะไร เพ่ือใคร เพราะเหตุใดจึงตองทํา และจะทํา
เมอ่ื ใด

1. ความหมายของการวเิ คราะหแผน
แผน หมายถงึ งานทกุ ดานขององคก รที่ถูกกาํ หนดขน้ึ อยางมีเหตุผล เปน ระเบียบวิธี หรือ

ขัน้ ตอนที่เปน ระบบทบี่ ุคลากรใชเ ปนคมู ือหรือแนวทางการดําเนินงานขององคก ร
การวิเคราะห หมายถงึ การแยกแยะรายละเอยี ด ความเปนไปไดแ ลว สังเคราะหใ หเหน็

ความสัมพันธและเกิดกิจกรรมทีม่ เี ปา หมายทศิ ทางไปสคู วามสาํ เร็จ
2. ประเภทของแผน
1. แผนระยะยาว เปนแผนท่ีมขี อบขา ยกวางมีความยืดหยนุ สูง มีระยะเวลาต้ังแต 10 - 20 ป
2. แผนระยะปานกลาง เปน แผนทมี่ คี วามแนนอนและเฉพาะเจาะจงมากกวา แผนระยะยาว

มรี ะยะเวลา 4 - 6 ป
3. แผนระยะสั้น เปน แผนที่สามารถดําเนินการใหสาํ เรจ็ ไดใ นเวลาอนั ส้นั อยูท่ีองคกรกําหนด
การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนในเรื่องน้ี เปนการนําแผนตาง ๆ ท่ีไดจัดทําไวในบท

กอ นหนาน้ี ไดแก แผนการพัฒนาการตลาด แผนพฒั นาการผลิตหรือการบริการ การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก
นาํ มาวิเคราะหอ กี คร้ังหน่ึง เพื่อตรวจสอบความเปนไปไดกอนที่จะเขียนเปนโครงการ เชน แผนพัฒนา
การผลิตในการปลกู ผกั เกษตรอินทรยี  มีตรวจสอบความเปน ไปไดจ ากการทาํ ปุยหมักมาเปนการปลูกปุย
พืชสดแลวไถกลบ เน่ืองจากมีความเปนไปไดมากกวา เพราะไมตองจัดหาวัสดุทําปุยหมักท่ีไมมีใน
ทอ งถ่นิ ทั้งยังตองเสียคาขนสง ทําใหต น ทุนสูงข้นึ

40

ใบงานท่ี 1
การวิเคราะหความเปน ไปไดข องแผน
คําสัง่ ใหผเู รยี นวเิ คราะหแ ผนพฒั นาอาชพี ทีป่ ระกอบการอยหู รืออาชีพทสี่ นใจ เพอ่ื ตรวจสอบ
ความเปนไปไดอกี คร้งั หนงึ่ กอ นนําขอ มูลมาเขียนโครงการ
1. แผนพฒั นาการตลาด ส่ิงทีต่ อ งปรบั ปรงุ มีดังน้ี
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
2. แผนพัฒนาการผลติ /การบรกิ าร ส่ิงท่ีตองปรบั ปรงุ มดี งั นี้
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
3. แผนการพัฒนาธุรกจิ เชงิ รกุ สงิ่ ทต่ี องปรบั ปรงุ มดี ังนี้
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

41

เรอื่ งที่ 2 การเขยี นโครงการพฒั นาอาชพี ใหมอี ยมู กี นิ
1. หลักการเขยี นโครงการพัฒนาอาชีพ

การเขียนโครงการพฒั นาอาชพี มีขนั้ ตอนการดาํ เนนิ งาน 2 ข้ันตอน ดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 กอ นเขยี นโครงการ
กอนการเขยี นโครงการจะตอ งทาํ ความเขาใจหาขอ มลู และแผนตาง ๆ เพ่ือนาํ มาใชใ น

การจดั ทาํ รายละเอยี ดของโครงการ ซงึ่ เปนข้นั ตอนท่ีสัมพนั ธกนั มีลักษณะดังน้ี
1. มีความทนั สมัย สอดคลองกับความตองการ
2. มคี วามถกู ตอง
3. ขอมูลมคี วามเปนไปได
4. มคี วามกระชบั
5. มคี วามสมบรู ณใ นเน้อื หา

ขน้ั ตอนที่ 2 การเขียนโครงการ
องคประกอบของโครงการประกอบดว ย 12 หวั ขอ ดงั น้ี
1. โครงการอะไร (ช่อื โครงการ)
2. ทําไมตอ งทาํ โครงการ ( หลกั การและเหตผุ ล)
3. ทาํ เพอ่ื อะไร (วตั ถุประสงค )
4. ทาํ เพือ่ ใคร,อะไร,ในปรมิ าณเทาไร (เปา หมาย)
5. ทาํ อยา งไร (วิธีดาํ เนนิ งาน)
6. ใครทํา (ผรู ับผดิ ชอบโครงการ)
7. ใชงบประมาณเทา ไร (งบประมาณ แหลงท่ีมา)
8. ทาํ ทไ่ี หน (พนื้ ท่ีดําเนินการ)
9. ทําเมอ่ื ไร นานเทาใด ( ระยะเวลาดําเนินการ)
10. เมอื่ เสรจ็ ส้ินโครงการแลวจะไดอะไร (ประโยชนทีค่ าดวา จะไดร บั )
11. ชมุ ชนจะไดร บั อะไร (ดัชนีชว้ี ัดความสําเร็จของโครงการ)
12. ทาํ ไดบ รรลุวตั ถปุ ระสงคและเปา หมายหรอื ไม (การประเมนิ โครงการ)

42

ตัวอยาง
การเขียนโครงการพัฒนาอาชพี ใหมอี ยมู กี นิ
1. ชื่อโครงการ
การพัฒนาสารธรรมชาตปิ องกันกําจดั ศัตรพู ชื จากสมนุ ไพร
2. หลกั การและเหตุผล
ในการทาํ การเกษตรของเกษตรกร สว นใหญจะมีการใชสารเคมใี นการปองกนั กาํ จัดศตั รูพืชกันมาก
ซึ่งสารเคมีเหลานี้กอใหเกิดมลภาวะเปนพิษ กระทบตอสภาพแวดลอมและชีวิตความเปนอยูของ
เกษตรกร คือ เสยี่ งตอ การเปนมะเร็งสงู เกษตรกรเรมิ่ ตระหนักถึงผลทีเ่ กิดข้ึนกบั สมาชกิ ในครอบครัวท่ีมี
สุขภาพเส่ือมโทรม รวมท้ังสงผลตอผลผลิตการเกษตรท่ีเปนสินคาสงออกไปตางประเทศ เนื่องจาก
สารพิษตกคา งท่มี ีเกินกวาคา ความปลอดภยั นอกจากน้แี ลว สารเคมีทางการเกษตรที่สังเคราะหข้ึน ยังทําให
ศตั รูธรรมชาตลิ ดนอยลง และประสทิ ธภิ าพในการทําลายแมลงศตั รพู ชื ก็ลดลง เน่อื งจากเกดิ การตานทาน
ของโรคและแมลงศัตรพู ืช ดงั นั้นเพื่อเปนการแกปญหาท่ีเกิดข้ึนจากการใชสารเคมีทางการเกษตรชนิด
สังเคราะห จงึ ตอ งหาสง่ิ ทดแทน คือ สารธรรมชาติจากพืชท่มี ศี ักยภาพในการปองกันกําจัดศัตรูพืช ซ่ึงมี
คุณสมบัติ ดังน้ี
1. เกษตรกรสามารถทาํ ใชเ องได
2. สามารถสลายตวั ไดเ ร็ว ไมก อ ปญหาสารพิษตกคางในพืชและส่ิงแวดลอ ม
3. ไมเ กิดปญหาสิง่ แวดลอมเปน พิษ
4. ไมทําใหโรคแมลงสรางความตานทานไดเร็วกวาสารสังเคราะห จึงไดจัดใหมีการถายทอด
เทคโนโลยีเรือ่ งการปลกู สมุนไพรปองกนั กาํ จัดศัตรพู ืช เพื่อนําสารธรรมชาติจากพืชสมนุ ไพรชนิดตาง ๆ
มาสกัดสารออกฤทธ์ิทีส่ ามารถใชป อ งกนั กําจัดศตั รูพชื แทนการใชสารเคมสี งั เคราะห
3. วตั ถปุ ระสงค
1. เพอ่ื พัฒนาพืชสมุนไพรสําหรับปอ งกันกําจัดศตั รพู ืช
2. สามารถสกัดสารธรรมชาติจากพืชสมนุ ไพรได
3. เพอื่ ใหใ ชสารสกดั สมุนไพรไดถ กู ตอ ง
4. เปาหมาย
หมบู านทา ขา มพฒั นาสารธรรมชาติ ในการปอ งกนั กาํ จดั ศัตรพู ืชจากสมนุ ไพร จํานวน 26 ครอบครวั
ใหแลวเสรจ็ ภายในเดือนกันยายน 2554
5. วิธีดําเนินงาน
1. ประชมุ ประสานงานทกุ ฝา ยทเี่ กี่ยวของเพอ่ื จดั ทํารา งโครงการ
2. ศึกษาดงู านผูท่ปี ระสบความสําเร็จหรือหนว ยงานตาง ๆ เกย่ี วกบั การสกดั สารธรรมชาติ
3. เปดเวทสี ัมมนาแลกเปลย่ี นเรียนรูซ ่ึงกนั และกัน
4. ดําเนนิ การโดยใหแ ตละคนไปปฏิบตั จิ รงิ ยงั แปลงปลูกพชื ของตนเอง