วิชา ภาษาไทย พท31001 ม.ปลาย

42

การอานอยางมีวิจารณญาณไมใชส ิ่งที่ทําไดง า ย ๆ ผูก ระทําจะตองหม่ันฝกหัด สังเกต จํา และ
ปรับปรุงการอา นอยูเสมอ แรก ๆ อาจรูสึกเปน ภาระหนักและนาเบ่ือหนาย แตถา ไดก ระทําเปนประจํา
เปน นิสัยแลว จะทาํ ใหค วามลาํ บากดังกลา วหายไป ผลรับท่ีเกดิ ข้ึนนน้ั คมุ คาย่งิ

กิจกรรมท่ี 1
ใหผ ูเรียนอา นขา ว บทความ หรือขอความ และใชวิจารณญาณในการอานตามข้ันตอนทั้ง 4

ขั้นตอน และประเมินตนเองวา สามารถทาํ ไดครบทกุ ขั้นตอนหรือไม และเมื่อประเมินแลว รูส ึกสนใจเรื่อง

ของการอานเพ่มิ ขนึ้ หรอื ไม

เรอ่ื งที่ 3 การอานแปลความ ตีความ ขยายความ จบั ใจความหรอื สรุปความ

การอานแปลความ หมายถึง การแปลเร่อื งราวเดิมใหออกมาเปนคาํ ใหม ภาษาใหมหรอื แบบใหม

ความมงุ หมายของการแปลความอยูท่ีความแมนยําของภาษาใหมวา ยังคงรักษาเนื้อหาและความสําคัญ

ของเร่ืองราวเดิมไวครบถวนหรอื ไม

สําหรับการแปลความบทรอยกรองเปน รอยแกวหรอื การถอดคาํ ประพนั ธรอ ยกรองเปน รอยแกว น้นั

ควรอา นขอ ความและหาความหมายของศพั ทแลว เรียบเรียงเนื้อเรอื่ งหรือเนือ้ หาเปนรอยแกวใหสละสลวย

โดยทเ่ี นือ้ เรอ่ื งหรอื เนือ้ หานั้นยงั คงเดิมและครบถว น เชน

พฤษภกาสร อกี กญุ ชรอนั ปลดปลง

โททนตเสนงคง สําคญั หมายในกายมี

นรชาตวิ างวาย มลายสนิ้ ทง้ั อินทรีย

สถติ ทว่ั แตช ว่ั ดี ประดบั ไวใ นโลกา

(สมเดจ็ พระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชติ ชโิ นรส : กฤษณาสอนนองคําฉันท)

ความหมายของศพั ท

พฤษภ = วัว กาสร = ควาย

กญุ ชร = ชาง ปลดปลง = ตาย

โท = สอง ทนต = ฟน

เสนง = เขา นรชาติ = มนุษย

วางวาย = ตาย มลาย = สิ้นไป

อนิ ทรีย = รา งกาย สถิต = คงอยู

ประดับ = ตกแตง โลกา = โลก

แปลความเปน รอยแกวก็คอื

วัวควายและชาง เมือ่ ตายแลว ยังมฟี นและเขาทั้งสองขางเหลืออยู สว นมนุษยเม่ือตายไปรางกาย

ก็ส้นิ ไป คงเหลือแตค วามชัว่ หรอื ความดีทไี่ ดท ําไวเทา น้ัน ท่ยี งั คงอยใู นโลกนี้

43

การอานตีความ

การอานตีความหรือการอานวินิจสารเปนการอานอยา งพิจารณาถี่ถว นดว ยความเขาใจ เพื่อใหได

ประโยชน หรือเปน ไปตามวตั ถปุ ระสงคของผเู ขียน จะเปน การอา นออกเสียงหรอื อา นในใจก็ได แตจ ดุ สําคญั

อยทู ก่ี ารใชส ตปิ ญญาตคี วามหมายของคําและขอ ความ ทั้งหมดรวมทั้งสิ่งแวดลอ มทุกอยา งที่เก่ียวของกับ

ขอความที่อาน ดงั นน้ั จึงตอ งอาศยั การใชเหตผุ ลและความรอบคอบในการพิจารณาท้ังถอยคําและสิ่งแวดลอม

ทั้งหมดท่ีผูอา นจะตีความสารใด ๆ ไดกวา งหรือแคบ ลึกหรือตื้นขนาดไหน ยอมขึ้นอยูกับประสบการณ

สว นตวั และความเฉียบแหลมของวจิ ารณญาณ เปน การอานท่ีผอู า นพยายามเขา ใจความหมายในสิง่ ที่ผเู ขยี น

มไิ ดก ลาวไวโดยตรง ผูอานพยายามสรปุ ลงความเห็นจากรายละเอยี ดของเรื่องทีอ่ าน

การอา นตีความนั้น ผูอานจะตอ งคิดหาเหตุผล เขา ใจผูเขียน รูวัตถุประสงครูภ าษาท่ีผูเ ขียนใช

ทั้งความหมายตรงและความหมายแฝง อนงึ่ ขอ ความทงั้ รอ ยแกว และรอ ยกรองบางบท มไิ ดมคี วามหมายตรง

อยางเดยี วแตม คี วามหมายแฝงซอ นเรน อยู ผูอานตอ งแปลความกอ นแลวจึงตคี วามใหเ ขา ใจความหมาย

ที่แฝงอยู

สารทเี่ ราอา นอยูน้ีมี 2 ประเภท คือ ประเภทรอ ยแกว และประเภทรอ งกรอง ดังนั้น การตีความจึงมี

การตคี วามทง้ั สารประเภทรอ ยแกวและประเภทรอ ยกรอง

ตัวอยางการตีความสารประเภทรอ ยกรอง

“นาคีมพี ิษเพยี้ ง สรุ ิโย

เลือ้ ยบท ําเดโช แชมชา

พษิ นอ ยหยง่ิ ยโส แมงปอง

ชูแตห างเองอา อวดอางฤทธี”

(โคลงโลกนิต)ิ

โคลงบทนกี้ ลา วถงึ สตั ว 2 ชนดิ ที่มลี กั ษณะแตกตางกัน เปรยี บเสมือนคน 2 จําพวก พวกแรก

มีอํานาจหรือมีความสามารถแตไมแ สดงออกเม่ือยังไมถึงเวลาอันสมควร สวนพวกที่ 2 มีอํานาจหรือ

ความสามารถนอ ยแตอ วดดี กวียกยอง จําพวกแรก เหยยี ดหยามคนจําพวกหลัง โดยสังเกตจากการใชถ อยคํา

เชน ชูหางบา ง พิษนอยบา ง ฉะน้ัน ควรเอาอยา งคนจําพวกแรก คือ มีอํานาจมีความสามารถ แตไม

แสดงออก เม่อื ยังไมถึงเวลาอนั สมควร

ขอ ปฏบิ ตั ิในการอานตีความ

1. อา นเร่ืองใหละเอยี ดแลวพยายามจบั ประเดน็ สาํ คัญของขอ เขียนใหไ ด

2. ขณะอานพยายามคิดหาเหตุผล และใครครวญอยา งรอบคอบ แลวนํามาประมวลเขา กับ

ความคิดของตนวา ขอความนนั้ ๆ หมายถึงสิ่งใด

3. พยายามทําความเขา ใจกับถอยคําบางคําท่ีเห็นวามีความสําคัญรวมทั้งสภาพแวดลอ มหรือ

บรบิ ท เพือ่ กาํ หนดความหมายใหชัดเจนยิง่ ขน้ึ

4. การเรียบเรียงถอ ยคําทไี่ ดมาจากการตีความ จะตองมีความหมายชัดเจน

44

5. พงึ ระลกึ วาการตีความมิใชก ารถอดคาํ ประพนั ธ ซึ่งตองเก็บความหมายของบทประพันธนั้น ๆ
มาเรียบเรียงเปน รอยแกว ใหครบทั้งคํา และขอความ การตีความนั้นเปน การจับเอาแตใจความสําคัญ
การตีความจะตอ งใชค วามรคู วามคดิ อันมเี หตผุ ลเปน ประการสาํ คัญ

ขอควรคํานงึ ในการตีความ

1. ศกึ ษาประวัติและพน้ื ฐานความรขู องผเู ขยี น
2. ศึกษาสภาพสังคมในสมัยท่ีงานเขียนนั้นเกิดข้ึน วาเปน สังคมชนิดใด เปนประชาธิปไตยหรือ
เผด็จการเปน สงั คมเกษตร พาณิชยห รอื อตุ สาหกรรม เปนสงั คมท่เี ครงศาสนาหรือไม
3. อา นหลาย ๆ ครง้ั และพิจารณาในรายละเอียด จะทาํ ใหเหน็ แนวทางเพม่ิ ขึน้
4. ไมย ึดถือสงิ่ ทีต่ นตีความนั้นถูกตอง อาจมีผูอ นื่ เหน็ แยง กไ็ ด ไมค วรยึดมัน่ ในกรณที ี่ไมต รงกบั ผูอนื่
วาของเราถกู ตอ งท่สี ดุ

การอานขยายความ

การอานขยายความ คือ การอธิบายเพม่ิ เติมใหละเอียดขึน้ ภายหลงั จากไดต คี วามแลว ซึ่งอาจใชวธิ ี
ยกตวั อยา งประกอบหรอื มีการอางองิ เปรยี บเทียบเนื้อความใหกวางขวางออกไปจนเปนท่เี ขาใจชัดเจนย่งิ ขน้ึ

ตวั อยาง
ความโศกเกดิ จากความรกั ความกลวั เกิดจากความรกั ผทู ่ลี ะความรกั เสียไดก ไ็ มโศกไมกลวั

(พทุ ธภาษติ )
ขอความนใี้ หข อคดิ วา ความรักเปน ตน เหตุใหเกิดความโศก และความกลัว ถา ตัดหรือละความรักได
ท้งั ความโศก ความกลวั กไ็ มมี
ขยายความ
เมื่อบุคคลมีความรักในสิ่งใดหรือคนใด เขาก็ตองการใหส่ิงน้ันคนนั้นคงอยูใ หเขารักตลอดไป
มนุษยส ว นมากกลัววาคนหรือส่ิงท่ีตนรักจะแตกสลายหรือสูญสิ้นจากไป แตเมื่อถึงคราวทุกอยา ง
ยอมเปล่ียนไปไมอ าจคงอยูได ยอ มมกี ารแตกทาํ ลายสญู สลายไปตามสภาพ ถา รคู วามจรงิ ดังนี้และรูจักละ
ความรัก ความผูกพนั นน้ั เสีย เขาจะไมต องกลวั และไมต อ งโศกเศรา เสยี ใจอีกตอไป
การขยายความน้ีใชใ นกรณีที่ขอ ความบางขอ ความ อาจมีใจความไมส มบูรณจึงตอ งมีการอธิบาย
หรือขยายความเพื่อใหเ กิดความเขาใจย่ิงขึ้น การขยายความอาจขยายความเก่ียวกับคําศัพทห รือการให
เหตุผลเพิ่มเตมิ เชน สํานวน สุภาษติ โคลง กลอนตาง ๆ เปน ตน

การอา นจับใจความหรอื สรุปความ

การอา นจับใจความหรอื สรปุ ความ คอื การอา นท่ีมุงคนหาสาระของเร่อื งหรือของหนงั สอื แตละเลม
ที่เปนสว นใจความสาํ คญั และสวนขยายใจความสาํ คญั ของเร่อื ง

ใจความสําคัญ คือ ขอความท่ีมีสาระคลุมขอความอื่น ๆ ในยอหนา นั้นหรือเรื่องนั้นทั้งหมด
ขอ ความอน่ื ๆ เปนเพยี งสว นขยายใจความสําคญั เทา น้ัน ขอ ความหนึ่งหรอื ตอนหนง่ึ จะมใี จความสําคัญท่ีสุด

45

เพียงหนึ่งเดียว นอกน้ันเปน ใจความรอง คําวาใจความสําคัญน้ี บางทีเรียกเปน หลายอยาง เชน แกนหรือ
หัวใจของเรอื่ ง แกน ของเรือ่ งหรอื ความคิดหลักของเรอ่ื ง แตจ ะอยา งไรกต็ ามใจความสาํ คัญคือ สิ่งที่เปนสาระ
ที่สําคญั ท่ีสุดของเร่ือง น่ันเอง

ใจความสําคัญสว นมากจะมีลักษณะเปนประโยค ซ่ึงอาจจะปรากฏอยูใ นสว นใดสวนหนึ่งของ
ยอ หนาก็ได จุดท่ีพบใจความสําคัญของเรื่องแตล ะยอหนา มากที่สุดคือ ประโยคท่ีอยูตอนตน ยอหนา
เพราะผเู ขียนมักจะบอกประเดน็ สาํ คัญไวกอน แลวจึงขยายรายละเอียดใหช ัดเจน รองลงมาคือ ประโยค
ตอนทา ยยอ หนา โดยผูเขียนจะบอกรายละเอียดหรือประเด็นยอ ๆ กอน แลวจึงสรุปดว ยประโยคที่เปน
ประเด็นไวภายหลัง สําหรับจุดท่พี บใจความสาํ คญั ยากข้ึนกค็ อื ประโยคตอนกลางยอหนา ซ่ึงผอู า นจะตอง
ใชค วามพยายามสงั เกตใหดี สว นจุดทห่ี าใจความสําคัญยากท่ีสุด คือ ยอ หนา ที่ไมม ีประโยคสําคัญปรากฏ
ชัดเจน อาจมหี ลายประโยคหรืออาจจะอยูรวม ๆ กันในยอ หนากไ็ ด ซึง่ ผอู า นตองสรปุ ออกมาเอง

การอานและพิจารณานวนิยาย

คําวา “นวนิยาย” (Novel) จดั เปน วรรณกรรมประเภทหนงึ่ หมายถึง หนงั สอื ที่เขียนเปนรอยแกว
เลา ถึงชีวิตในดานตา ง ๆ ของมนุษย เชน ดานความคิด ความประพฤติ และเหตุการณต า ง ๆ ท่ีเกิดข้ึน
ในชีวิตจริงของมนุษย ช่ือคน หรือพฤติกรรมท่ีแสดงออกเปนเรื่องสมมุติท้ังส้ิน นวนิยายแบง เปน 6
ประเภท ดงั นี้

1. นวนิยายอิงประวัติศาสตร เชน ผชู นะสิบทิศ (อิงประวัตศิ าสตรมอญ) ชูซไี ทเฮา (อิงประวัต-ิ
ศาสตรจ ีน) สแี่ ผน ดิน (อิงประวัตศิ าสตรไ ทยสมยั รัตนโกสนิ ทร แผน ดินรชั กาลท่ี 5 - 8) กระทอ มนอ ยของ
ลงุ ทอม (อิงประวัตศิ าสตรอเมริกา)

2. นวนยิ ายวิทยาศาสตร คือ นวนิยายท่ีนําความมหัศจรรยทางวิทยาศาสตรแ ขนงตา ง ๆ มาเขียน
เปน เรื่องราวท่ีนา ต่นื เตน เชน กาเหวาทบ่ี างเพลง สตารวอร (Star war) มนุษยพ ระจนั ทร มนษุ ยลอ งหน
เปนตน

3. นวนยิ ายลึกลับ ฆาตกรรม นักสบื สายลบั เชน เร่อื งเชอรลอกโฮม มฤตยูยอดรัก
4. นวนิยายเกี่ยวกับภตู ผีปศ าจ เชน แมน าคพระโขนง กระสอื ศรีษะมาร เปนตน
5. นวนยิ ายการเมือง คอื นวนยิ ายทนี่ าํ ความรทู างการเมอื งการปกครองมาเขยี นเปนเนอื้ เรอื่ ง
เชน ไผแ ดง ของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เปาบนุ จ้ิน สามกก สารวตั รใหญ เปนตน
6. นวนิยายดานสังคมศาสตร คือ นวนิยายท่ีสะทอนสภาพสังคม เชน เรื่องเมียนอ ย เสียดาย
เพลิงบุญ เกมเกียรติยศ นางทาส เปนตน

องคประกอบของนวนยิ าย

นวนิยายแตล ะเรอ่ื งมอี งคป ระกอบทส่ี ําคัญ ดงั นี้
1. โครงเร่อื ง (Plot) หมายถึง ขอบขายหรือโครงเรอื่ งราวหรอื เหตกุ ารณตา ง ๆ ทตี่ อเนื่องเปนเหตุ
เปนผลตอ กัน

46

2. เน้อื เรอื่ ง (Story) หมายถงึ เรือ่ งราวตา ง ๆ ที่ผเู ขียนถา ยทอดยกมาทาํ ใหผอู านทราบวา เรื่องที่
อา นนั้นเปน เรอื่ งราวของใคร เกิดข้ึนท่ีไหน อยา งไร เมื่อใด มีเหตุการณห รือความเก่ียวขอ งกันระหวา ง
ตัวละครอยา งไร

3. ฉาก (Setting) คือ สถานท่ีเกิดเหตุการณในเร่ืองอาจเปน ประเทศ เมือง หมูบา น ทุงนา
ในโรงภาพยนตร ฯลฯ

4. แนวคดิ (Theme) ผแู ตงจะสอดแทรกแนวคดิ ไวอยา งชัดเจนในคําพูด นิสัย พฤติกรรม หรือ
บทบาทของตวั ละคร หรอื พบไดในการบรรยายเร่ือง

5. ตวั ละคร (Characters) ผแู ตง เปน ผูสรา งตวั ละครข้ึนมา โดยตัง้ ชอื่ ให แลวกาํ หนดรปู ราง
หนาตา เพศ วยั นสิ ยั ใจคอ บคุ ลกิ ภาพ ตลอดจนกําหนดบทบาทและโชคชะตาของตัวละครเหลานัน้ ดวย

หลักการอา นและพิจารณานวนิยาย มีดงั นี้
1. โครงเร่ืองและเนื้อเร่ือง การแสดงเน้ือเร่ือง คือ การเลาเรื่องนั่นเอง ทําใหผูอ า นทราบวา
เปนเรื่องราวของใคร เกิดขึ้นทไ่ี หน อยางไร เมอื่ ใด มีเหตุการณอ ะไร สว นโครงเรอื่ งนนั้ คือสวนทีเ่ นนความ
เกยี่ วของระหวางตัวละครในชวงเวลาหนึ่งซ่งึ เปนเหตผุ ลตอเนอื่ งกนั
โครงเร่อื งทด่ี ี มลี กั ษณะดังน้ี

1.1 มีความสัมพันธกันระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและระหวางบุคคลในเรื่อง
อยางเก่ียวเนื่องกนั ไปโดยตลอด

1.2 มขี ดั แยง หรอื ปมของเรอ่ื งที่นา สนใจ เชน ความขัดแยงของมนษุ ย กับสิง่ แวดลอ ม การตอ สู
ระหวางอํานาจอยางสูงกบั อํานาจอยางตํา่ ภายในจิตใจ การชิงรักหักสวาท ฯลฯ ขัดแยงเหลา นี้เปนส่ิงสําคัญ
ทท่ี ําใหตัวละครแสดงพฤติกรรมตา ง ๆ ออกมาอยา งนา สนใจ

1.3 มีการสรางความสนใจใครรูต ลอดไป (Suspense) คือ การสรางเรื่องใหผ ูอานสนใจใครร ู
อยา งตอ เน่ืองโดยตลอด อาจทําไดห ลายวิธี เชน การปด เรื่องที่ผูอ า นตองการทราบไวกอ น การบอกให
ผูอ า นทราบวาจะมีเหตกุ ารณสาํ คญั เกดิ ขนึ้ ในตอนตอไป การจบเรื่องแตล ะตอนท้ิงปญ หาไวใหผ ูอานอยากรู
อยากเหน็ เรอื่ งราวตอ ไป

1.4 มีความสมจรงิ (Realistic) คือ เร่ืองราวท่ีเกิดขึ้นเปน ไปอยา งสมเหตสุ มผล มิใชเ หตุประจวบ
หรือเหตุบังเอิญทม่ี นี ้ําหนักเบาเกนิ ไป เชน คนกาํ ลังเดอื ดรอนเรอื่ งเงนิ หาทางออกหลายอยา งแตไมส ําเร็จ
บงั เอญิ ถูกสลากกนิ แบงรฐั บาลจึงพนความเดอื ดรอ นไปได

2. กลวิธีในการดําเนินเร่ือง จะชวยใหเร่ืองนา สนใจและเกิดความประทับใจ ซ่ึงอาจทําได
หลายวิธี เชน

2.1 ดําเนินเรอ่ื งตามลาํ ดบั ปฏิทนิ คือเริ่มต้งั แตล ะครเกดิ เติบโตเปนเด็ก เปน หนมุ สาว แก
แลว ถึงแกกรรม

2.2 ดําเนินเร่ืองยอนตน เปน การเลาแบบกลาวถงึ เหตกุ ารณใ นตอนทา ยกอ นแลวไปเลา ต้งั แต
ตอนตน จนกระทัง่ จบ

47

2.3 ดําเนินเร่ืองสลับไปมา คือ การเร่ิมเร่ืองในตอนใดตอนหน่ึงกอนก็ได เชน อาจกลาวถึง
อดีตแลวกลบั มาปจจุบนั อกี หรือการเลา เหตกุ ารณท่เี กดิ ตางสถานท่สี ลับไปมา

ผูอานควรพิจารณาวากลวิธีในการดําเนินเร่ืองของผูเขียนแตละแบบมีผลตอ เร่ืองน้ัน
อยา งไร ทําใหเร่อื งนาสนใจชวนตดิ ตามและกอ ใหเกดิ ความประทบั ใจหรือไม หรือวากอใหเ กิดความสบั สน
ยากตอการตดิ ตามอา น

3. ตวั ละคร ผูอ า นสามารถพิจารณาตัวละครในนวนิยาย ในดา นตอ ไปน้ี
3.1 ลักษณะนสิ ยั ของตัวละคร
3.1.1 มคี วามสมจริงเหมอื นคนธรรมดาท่วั ไป คือ มที ั้งดแี ละไมด ีอยูใ นตัวเอง ไมใ ชวา ดี

จนเปนทีห่ น่งึ หรอื เลวจนหาที่ชมไมพบ
3.1.2 มีการกระทําหรือพฤติกรรมท่ีสอดคลอ งกับลักษณะนิสัยตนเอง ไมประพฤติ

ปฏบิ ตั ิในที่หนึ่งอยางหน่ึงและอีกที่หนงึ่ อยางหน่งึ
3.1.3 การเปลีย่ นลกั ษณะนสิ ัยของตวั ละครตอ งเปนไปอยางสมเหตุสมผล

3.2 บทสนทนาของตัวละคร บทสนทนาที่ดี ควรพจิ ารณา ดังนี้
3.2.1 มคี วามสมจริง คอื สรางบทสนทนาใหสอดคลอ งกับฐานะและลักษณะนิสัยของตัว

ละครในเร่อื ง
3.2.2 มีสวนชวยใหเ รอ่ื งดาํ เนินตอ ไปได
3.2.3 มีสวนชวยใหร จู ักตวั ละครในดานรูปรางและนิสยั ใจคอ

4. ฉาก หมายถึง สถานท่แี ละเวลาทีเ่ รื่องนัน้ ๆ เกิดขนึ้ มีหลักการพจิ ารณา ดงั น้ี
4.1 สอดคลองกับเนือ้ เร่อื ง และชวยสรางบรรยากาศ เชน บา นรา งมีใยแมงมุมจับอยูต ามหอ ง

ฯลฯ นาจะเปนบา นท่ีมผี ีสิง คนื ทีม่ พี ายุฝนตกหนกั จะเปน ฉากสําหรับฆาตกรรม
4.2 ถกู ตองตามสภาพความเปน จริง ฉากท่มี คี วามถูกตองตามสภาพภมู ศิ าสตรแ ละเหตุการณ

ในประวตั ิศาสตร จะชว ยเสรมิ ใหนวนยิ ายเรื่องนัน้ มคี ณุ คา เพมิ่ ขน้ึ
5. สารัตถะ หรอื สารของเรอื่ ง หมายถึง แนวคดิ จดุ มงุ หมายหรือทศั นะของผแู ตงทต่ี อ งการสื่อมา

ถึงผูอาน ผแู ตง อาจจะบอกผอู านตรง ๆ หรอื ใหตวั ละครเปนผบู อกหรอื อาจปรากฏทช่ี อ่ื เรอ่ื ง แตโ ดยมากแลว
ผูแ ตง จะไมบ อกตรง ๆ ผูอ านตอ งคนหาสาระของเร่ือง เชน เรื่องผูด ีของดอกไมส ด ตองการจะแสดงวา
ผูด ีนั้นมีความหมายอยางไร เรื่องจดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตอ งการแสดงใหเห็นขอดีขอ เสียของ
คนไทย โดยเฉพาะน้าํ ใจซ่ึงคนชาตอิ ืน่ ไมม ีเหมือน

นวนิยายที่ดีจะตอ งมีสารัตถะของเรื่องและมีคุณคา ตอ ผูอ า นไมท างใดก็ทางหน่ึง หลักสําคัญ
ในการเลอื กวรรณกรรมในการอา นตองเลือกใหต รงกับความสนใจ มีเน้ือหาสาระตรงตามความตองการ
เปนวรรณกรรมท่ีดีใหคณุ คา แกช วี ติ ดงั น้ี

1. เนื้อหาความคดิ เหน็ มจี ุดมุงหมายทด่ี ี มีความคิดสรา งสรรค

48

2. กลวธิ ีในการแตงดี ไดแ กภาษาทีใ่ ช และองคประกอบอ่นื ๆ ส่ือความหมายไดต รงตาม
ความตองการ อานเขา ใจงายและสละสลวย

3. มีคุณประโยชน

เรอ่ื งที่ 4 วรรณคดี

วรรณคดี คือ หนังสือท่ีไดรับการยกยองวา แตงดีมีลักษณะเดนในเชิงประพันธ มีคุณคา สูงในดา น
ความคิด อารมณและความเพลิดเพลิน ทําใหผ ูอ านเห็นความงาม ความไพเราะ เกิดความซาบซึ้งกินใจ
วรรณคดีจงึ มีความงดงามดานวรรณศิลป ชวยยกระดบั จติ ใจ ความรสู ึก และภูมิปญญาของผูอา นใหส ูงขึ้น
วรรณคดีจงึ เปนมรดกทางวัฒนธรรมอยา งหนงึ่

ความสําคัญของวรรณคดี

วรรณคดีเปน สิ่งสรางสรรคอันล้ําคา ของมนุษย มนุษยส รา งและส่ือสารเร่ืองราวของชีวิตวัฒนธรรม
และอารมณความรูสึกที่เกี่ยวของหรือสะทอ นความเปน มนุษยด วยกลวิธีการใชถอยคําสํานวนภาษา ซึ่งมี
ความเหมอื นหรอื แตกตางกนั ไปในแตละยุคสมยั

พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ) ไดก ลาวถึง ความสําคัญของวรรณคดีไวใ นหนังสือแงค ิด
จากวรรณคดวี า

โลกจะเจริญกา วหนา มาไดไ กลก็เพราะวิทยาศาสตร แตล ําพังวิทยาศาสตรเ ทาน้ันไมค รอบคลุม
ไปถงึ ความเปนไปในชีวิตที่มีอารยธรรมและวฒั นธรรมสงู เราตอ งมีศาสนา เราตอ งมีปรชั ญา เราตอ งมีศลิ ปะ
และเราตองมวี รรณคดดี วย สิ่งเหลา นยี้ อ มนาํ มาแตค วามดีงาม นําความบันเทิงมาใหแกจิตใจ ใหเ ราคิดงาม
เห็นงาม ประพฤติงาม มีความงามเปนเจาเรือน แนบสนิทอยูในสันดาน ศิลปะและวรรณคดีน้ีแหละคือ
แดนแหงความเพลดิ เพลินใจ ทาํ ใหมีใจสูงเหนอื ใจแข็งกระดา ง เปน แดนท่ีทําใหความแข็งกระดา งตอ งละลาย
สญู หาย กลายเปนมีใจงาม ละมนุ ละมอม เพียบพรอมไปดว ยคุณงามความดี

วรรณคดีมีความสําคัญทางดานการใชภาษาสะทอนใหเห็นวิถีชีวิตของคน การสืบทอดและ
อนุรักษว ฒั นธรรม กฎระเบยี บคําสอน และเปนเครอื่ งมือสรางความสามัคคใี หเ กดิ ในกลมุ ชน และใหความ
จรรโลงใจ นอกจากจะใหคุณคาในดา นอรรถรสของถอยคําใหผูอา นเห็นความงดงามของภาษาแลว ยังมี
คุณคาทางสตปิ ญญาและศีลธรรมอีกดว ย วรรณคดีจงึ มคี ุณคา แกผูอ า น 2 ประการคอื

1. คุณคา ทางสุนทรียภาพหรือความงาม สุนทรียภาพหรือความงามทางภาษาเปน หัวใจของ
วรรณคดี เชน ศิลปะของการแตง ทั้งการบรรยาย การเปรียบเทียบ การเลือกสรรถอ ยคําใหมีความหมาย
เหมาะสม กระทบอารมณผอู า น มสี มั ผสั ใหเกดิ เสียงไพเราะ เปน ตน

2. คุณคาทางสารประโยชน เปน คุณคาทางสติปญญาและสังคมตามปกติวรรณคดีจะเขียนตาม
ความเปนจริงของชีวิต ใหคติสอนใจแกผ ูอาน สอดแทรกสภาพของสังคม วัฒนธรรมประเพณี ทําใหผูอาน
มีโลกทศั นเขา ใจโลกไดกวางข้นึ

49

ลักษณะของหนังสอื ทเี่ ปน วรรณคดี

1. มโี ครงเร่อื งดี ชวนอาน มีคณุ คา สาระและมปี ระโยชน
2. ใชส าํ นวนภาษาท่ปี ระณตี มีความไพเราะ
3. แตง ไดถ กู ตอ งตามลกั ษณะคําประพนั ธ
4. มีรสแหง วรรณคดีทีผ่ อู า นคลอยตาม
“วรรณคดมี รดก” หมายถงึ วรรณคดีที่บรรพบุรุษหรือกวีสมัยกอนแตง เอาไวและเปน ที่นิยมอา น
กนั อยางแพรห ลาย ความนิยมนั้นตกทอดเร่ือยมาจนถึงปจจุบัน ซ่ึงเปรียบเสมือนมรดกอันล้ําคาของชาติ
ท่บี รรพบุรษุ มอบไวแ กอ นชุ นรนุ หลังใหเ ห็นความสาํ คญั ของวรรณคดมี รดก
วรรณคดีมรดกมกั จะแสดงภาพชวี ติ ของคนในสมยั กอนท่ีมกี ารประพันธว รรณคดีเรื่องน้นั ๆ โดยไม
ปด บงั สวนทบี่ กพรอง ทั้งยังแทรกแนวคิด ปรชั ญาชีวติ ของกวไี วด วย
วรรณคดีมรดกมีคุณคาในดานประวัติศาสตร สังคม อารมณ วรรณศิลป ตลอดจนใหคติสอนใจ
นบั เปนมรดกทางปญ ญาของคนในชาติ ขนบของการแตงวรรณคดีมรดก
ขนบการแตงวรรณคดมี รดก
ขนบ หมายถึง ธรรมเนียมนิยม “ขนบวรรณคดี” หมายถึง ธรรมเนียมนิยมในการแตงวรรณคดี
ทน่ี ิยมปฏิบัตกิ นั ไดแก
1. รูปแบบและเนื้อหา รูปแบบที่นิยมไดแ ก ลิลิต นิราศ เพลงยาว บทละคร โคลง ฉันท กาพย
กลอน และราย รูปแบบและเน้ือหาจะตอ งเหมาะสมกันเชน ถาเปนการสดุดี วีรกรรมของกษัตริย หรือ
วีรบุรษุ จะแตงเปนนริ าศหรอื เพลงยาว เปนตน
2. เนือ้ เรื่องจะเกยี่ วกบั ศาสนาเพ่ือสั่งสอน สดุดีวีรกรรมของวีรบรุ ษุ หรอื เพือ่ ระบายอารมณ
3. ลักษณะการเขียนจะเริ่มดวยบทไหวค รู สดุดีกษัตริย กลาวชมบา นเมือง แลว ดําเนินเรื่อง
หากเปน วรรณคดีที่มกี ารทาํ สงครามจะมบี ทจัดทพั ดวย
4. การใชถอ ยคํา จะเลือกใชถอ ยคําที่สละสลวยมีความหมายท่ีทําใหผูอ า นเกิดความซาบซึ้งและ
ประทับใจ
หลกั การพนิ จิ และวจิ ารณว รรณคดี
การวิจารณ หมายถงึ การพจิ ารณาเพอ่ื เปนแนวในการตัดสินวาส่ิงใดดีหรือส่ิงใดไมดี การวิจารณ
วรรณคดีจะตอ งพิจารณาทุกข้ันตอน ทุกองคป ระกอบของงานเขียนมีการแยกแยะต้ังแตการใชถ อ ยคํา
สาํ นวน ภาษา รูปประโยค เนอ้ื เรื่อง แนวคิด การนําเสนอเน้ือหา และคุณคาท้ังดา นวรรณศิลปและคุณคา
ทางดา นสงั คม
คณุ คาทางวรรณศลิ ป ไดแก การพิจารณาศิลปะและรปู แบบงานประพันธ โ ดยพจิ ารณาจากศิลปะ
ในการแตงทั้งบทรอ ยแกวและบทรอยกรอง มีกลวิธใี นการแตง มรี ปู แบบการนําเสนอที่เหมาะสมกบั เนอื้ หา
มีความนาสนใจและมีความคดิ อยา งสรางสรรค ใชสํานวนในการแตงมีรูปแบบการนําเสนอที่เหมาะสมกับ
เนอ้ื หา มคี วามนา สนใจและมคี วามคดิ อยางสรา งสรรค ใชส ํานวนภาษาสละสลวย สื่อความหมายไดชัดเจน

50

คุณคา ดา นสังคม เปน การพิจารณาจากการที่ผูป ระพันธม ักแสดงภูมิปญญาของตน คานิยม และ
จรยิ ธรรมทสี่ ะทอ นใหเ หน็ สภาพสังคมไดมากนอยเพียงใด หรอื เกี่ยวของสัมพนั ธก ับสังคมอยา งไร มสี ว นชว ย
พฒั นาสังคมหรอื ประเทืองปญ ญาของตนในสังคมชว ยอนุรักษส ิ่งทมี่ ีคณุ คา ของชาติบา นเมอื ง และมีสว นชวย
สนับสนนุ คา นยิ มอนั ดีงาม เปน ตน

การพิจารณาวรรณคดี คือ การแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับวรรณคดีเลม ใดเลมหนึ่งอยา งส้ัน ๆ
โดยมีเจตนานาํ วรรณคดีนน้ั ใหผ ูอ า นรูจักวา มีเนอื้ เร่ือง มีประโยชนแ ละมคี ณุ คาอยางไร ผพู นิ ิจมีความคิดเหน็
อยางไรตอวรรณคดเี รือ่ งน้ัน ๆ ชอบหรือไมช อบ เพราะเหตุใด ในการพินิจหรือวิจารณว รรณคดีมีหลักการ ดังน้ี

1. แยกองคประกอบของหนงั สอื หรือวรรณคดีทวี่ ิจารณใ หได
2. ทําความเขา ใจกบั องคประกอบท่ีแยกออกมาใหแจม แจง ชัดเจน
3. พิจารณาหรอื วิจารณว รรณคดใี นหวั ขอ ตอไปน้ี

3.1 ประวัติความเปน มา
3.2 ลกั ษณะของการประพันธ
3.3 เรื่องยอ
3.4 การวิเคราะหเร่อื ง
3.5 แนวคดิ และจุดมงุ หมายในการแตง ฉาก ตัวละคร และการใชภาษา
3.6 คณุ คาดา นตา ง ๆ

การอานวรรณคดีเพือ่ การวิเคราะหวจิ ารณ

การอานวรรณคดี ผูอานควรมีจุดประสงคในการอาน เชน การอา นเพื่อฆา เวลาเปน การอา นที่
ไมตอ งวเิ คราะหวาหนังสือน้ันดีเลวอยางไร การอานเพ่ือความเจริญทางจิตใจ เปน การอาน เพื่อใหร ูเ น้ือเร่ือง
ไดรับรสแหง วรรณคดี การอา นเพือ่ หาความรูเ ปนการอา นเพ่อื เพงเล็งเนือ้ เรอ่ื ง คน หาความหมายและหัวขอ
ความรูจากหนังสอื ท่ีอาน การอานเพอื่ พินิจวรรณคดี จะตองอาน เพื่อหาความรแู ละเพือ่ ความเจรญิ ทางจติ ใจ
จะตอ งอา นดวยความรอบคอบ สังเกตและพิจารณาตัวอักษรที่อาน และตอ งสามารถทราบวา วรรณคดี
ท่ีอานเปน วรรณคดีประเภทใด เชน คาํ สอน สรรเสริญวีรบรุ ุษของชาติ การแสดงอารมณ บทละคร นิทาน
และยังตอ งพิจารณาเนื้อเร่ืองและตัวละครวาเน้ือเรื่องนั้นเปน เนื้อเรื่องเกี่ยวกับอะไร มีแนวคิดอยางไร
ตัวละครมีลักษณะนิสัยอยางไร สุนทรียภาพแหงบทรอยกรองเปนอยางไร เชน การใชถอยคําเหมาะสม
มคี วามไพเราะ และสรางมโนภาพแจม ชัดมากนอยเพียงใด เปนตน ในการอา นวรรณคดีประเภทรอ ยกรอง
จะไดร ับรสเตม็ ที่ บางครัง้ ผอู า นจะตองอานออกเสยี งอยา งชา ๆ หากเปนบทรอ ยกรองและอา นเปนทาํ นอง
เสนาะดวยแลว จะทําใหผ ูอา นไดรับรสแหง ถอ ยคาํ ทําใหเกิดจนิ ตภาพไดร ับความไพเราะแหงเสียงไปดว ย

ในการวิเคราะหว ิจารณวรรณคดีนั้น ตองฝก ตีความหมายของบทรอ ยกรอง ในชั้นแรกจะตองศึกษา
ตัวอยางการวิเคราะหว จิ ารณจากการตคี วามหรอื อา นจากหนงั สอื ท่วี เิ คราะหวิจารณแ ละตีความวรรณคดี
จากนน้ั จงึ ตองฝก วเิ คราะหวิจารณ ฝกพิจารณาอยางรอบคอบ การตคี วามแนวคิดในเรื่องวรรณคดนี ั้น
ไมจาํ เปนตอ งเหมือนกัน ขนึ้ อยกู ับการมองและประสบการณของผตู ีความ

51

ตัวอยา งการวิเคราะหวรรณคดี

รายยาวมหาเวสสันดรชาดก

มหาเวสสันดรชาดกเปน ชาตหิ นึ่งของพระโพธิสตั วก อนท่จี ะเสวยพระชาติเปนพทุ ธองค เน้อื ความ
โดยยอ มดี ังน้ี

คร้ังหน่ึงกษัตริยแ หง กรุงสีวีราษฎรท รงพระนามวา พระเจา สญชัย มีพระมเหสี ทรงพระนาม
พระนางผสุ ดแี ละพระราชโอรสองคห นง่ึ ทรงพระนามวา เวสสันดร

พระเวสสันดรมพี ระทัยฝกใฝการทําทานมาแตยังทรงพระเยาว เม่ือมีพระชนมายุพอสมควรที่จะ
อภิเษกสมรสไดก็ทรงอภิเษกสมรสกับพระนางมทั รี พระเวสสันดรทรงบําเพ็ญทานบารมีทุกวันมีพราหมณ
จากเมอื งกลิงคราษฎรแปดคนไดม าขอชา งปจจัยนาคซึง่ เปนชา งคบู า นคเู มอื ง พระเวสสันดรไดป ระทานชา ง
แกพราหมณ เ พราะทรงทราบวา เมืองกลิงคราษฎรเกิดทุพภกิ ขภัยทาํ ใหบรรดาชาวเมอื งสีวีราษฎรโกรธแคน
ขบั ไลพ ระองคออกจากเมอื ง

พระเวสสนั ดรไดเสดจ็ ออกจากเมืองพรอมดวยพระนางมัทรีพระโอรสและธิดา ตลอดทางที่เสด็จ
ผา น ไดบ รจิ าคของตา งๆ แกผทู มี่ าขอจนหมดสิ้น แลวทรงพระดาํ เนินโดยพระบาทจนถึงเขาวงกต ประทับอยู
ณ ท่ีน้ัน ทรงผนวชเปน ฤาษี พระนางมัทรีกท็ รงรักษาศีล

กลาวถึงพราหมณชูชกไดภริยาสาวสวยคนหนึ่งมีช่ืออมิตตาดา นางไดยุใหชูชกไปขอสองกุมาร
จากพระเวสสันดร ชูชกก็เดินทางไปยังเขาวงกตไดพบพระเวสสันดรพระองคไดป ระทานสองกุมารใหแก
ชูชก ชูชกฉุดกระชากลากสองกุมารไปจนพน ประตูปา สว นนางมัทรีเสด็จออกไปหาอาหารไปประสบ
ลางรายตา ง ๆ ทําใหท รงเปน หว งพระโอรสและพระธิดาจึงเสด็จกลับอาศรม พอทราบความจริงเรื่อง
พระโอรสและธดิ ากท็ รงอนโุ มทนาดว ย

ฝายชูชกพาสองกุมารหลงเขาไปในเมืองสีวีราษฎร พระเจา สญชัยทอดพระเนตรแลวทรงทราบวา
พระกมุ ารน้ันคือ พระนดั ดากท็ รงไถตวั สองกุมาร สวนชูชกน้ันกินอาหารมากจนทองแตกตาย พระเจาสญชัย
และพระนางผสุ ดีใหส องกุมารพาไปยงั อาศรม เพอ่ื รบั พระเวสสนั ดรและพระนางมัทรีกลับเมือง เม่ือท้ังหก
กษัตริยพ บกันก็ถึงแกวิสัญญีภาพ (สลบ) ไปทุกองค เทวดาจึงบันดาลใหเกิดฝนโบกขรพรรษตกลงมาให
ชุม ชืน่ ทง้ั หกองคจ งึ ฟนคืนชวี ติ และเสดจ็ กลบั พระนคร
ตัวอยางการพจิ ารณาคณุ คา วรรณคดี

การวิจารณวรรณคดที กี่ ลา วมาแลว จะพจิ ารณาต้ังแตป ระวัติความเปน มา ประวัติผแู ตง ลักษณะ
คําประพันธ เร่ืองยอ ในการวิเคราะหคุณคา วรรณคดีน้ันจะตอ งพิจารณาการเขียน ลักษณะการเขียน
สาํ นวนภาษาท่ใี ช แมกระทัง่ คตเิ ตอื นใจ คาํ คม พฤตกิ รรมและนิสัยของตวั ละครในวรรณคดีเรอื่ งนั้น ๆ ก็เปน
องคป ระกอบสําคญั ท่ีสงผลใหว รรณคดีเรือ่ งนั้นมคี ุณคา ซึ่งจะนาํ เสนอตวั อยา งวรรณคดี รายยาวมหาเวสสนั ดร-
ชาดกกณั ฑ ทานกัณฑและวรรณคดีสามคั คเี ภทคําฉนั ท ดังนี้

52

1. ทานกัณฑ ผแู ตง “สาํ นกั วดั ถนน เน้ือเร่ืองกลา วถึงกอนท่ีพระเวสสันดรจะเสด็จออกไปอยูปา
ไดท รงทําทานคร้ังยิ่งใหญเรียกวา สัตตสดกมหาทาน แลวทูลลาพระเจา สญชัยและพระนางผุสดี รุงข้ึน
พระเวสสนั ดรใหเ จา หนา ท่เี บกิ เงินทองบรรทุกรถทรง เสด็จออกจากเมอื งพรอ มพระนางมัทรแี ละสองกมุ าร
ขณะเสดจ็ ทรงโปรยเงินทองเหลาน้นั เปน ทาน กอ นจะถงึ ปามพี ราหมณมาทลู ขอรถทรงบริจาคให พระเวสสนั ดร
ทรงอุม พระชาลี พระนางมัทรีทรงอมุ พระกณั หา เสดจ็ มุงสปู า ดว ยพระบาท”

พินิจตัวละครในกัณฑท านกัณฑ ซึ่งจะพินิจเปน ตัวอยา งเพียง 1 ตัว เทา นั้น คือ พระเวสสันดร
เพราะถอื วา เปนตัวเอกของเรื่อง พระเวสสันดรคือ พระโพธิสัตวช าติสุดทายกอ นจะมาเปนพระพุทธเจา
พฤติกรรมของพระองคจ ึงเปน แนวทีเ่ หนือบุคคลธรรมดา ซ่ึงบุคคลธรรมดายากท่ีจะปฏิบัติไดด ังพระองค
อาทิ

1.1 ใฝใจท่ีจะทําทาน ซ่งึ เปน ลักษณะนิสัยท่มี มี าแตย ังทรงพระเยาว ครั้งเสด็จขึ้นครองราชย
ก็ทรงบริจาคทานทกุ วันเปนประจํา แมช างปจ จัยนาค ซ่งึ เปนชางคูบ านคเู มืองกป็ ระทานใหแกผ ูทเ่ี ดอื นรอ น
จนเปนเหตุใหถ ูกเนรเทศ กอ นออกจากเมืองยังไดบ ริจาคทานอันย่ิงใหญท ่ีเรียกวา สัตตสดกมหาทาน
ดังขอความ “พระพักตรเธอผองแผว เพือ่ จะบาํ เพญ็ พระโพธญิ าณเสด็จออกยังโรงทานทองสนาม...เธอก็ให
พระราชทานสน้ิ ทกุ ประการ ประจงจัดสัตตสดกมหาทาน เปนตนวา คชสารเจ็ดรอย...ใหจ ัดโคนมนับรอย
มิไดข าด ท้ังทาสทาสีก็ส้ินเสร็จ...เธอหยิบยกสัตตสดกมหาทานแลว พระทัยทาวเธอผองแผว ช่ืนบานตอ
ทานบารมี...” นอกจากน้ีพระเวสสันดรไดท รงบําเพ็ญทานอันยิ่งใหญ คือ บุตรทานและประทานพระชายา
ใหแกพราหมณ (พระอินทร ปลอมมา) การใหทานทั้งสองครั้งนี้เปน ยอดแหง ทานหามีผูใดกระทําได เชน
พระองค

1.2 ทรงมั่นในอุเบกขา ทรงมีพระทัยท่ีเด็ดเดี่ยวม่ันคงไมห ว่ันไหวตอการกระทําใด ๆ ท่ีจะ
ทําใหพระองคท รงเกิดกิเลส

1.3 ทรงเปนผรู อบคอบ เห็นไดจากการทํากําหนดคา ตวั สองกุมาร ซ่งึ เปน พระโอรสและ
พระธดิ าทีพ่ ระองคประทานแกชชู ก เพอ่ื มิใหส องกมุ ารตอ งไรรับความลาํ บากและไดรบั ความเสือ่ มเสีย

คุณคา ของกณั ฑทานกัณฑ
1. คณุ คาดา นวรรณศิลป (ความงามทางภาษา)

ทานกณั ฑน ดี้ เี ดนในเชิงพรรณนาโวหาร มกี ารใชโ วหารท่ีไพเราะและทาํ ใหเกดิ จนิ ตภาพ
แกผูอาน เชน ตอนท่ีพระนางผุสดีพูดกับพระเวสสันดรใชถ อยคําท่ีอานแลวซาบซ้ึงกินใจ “วาโอพ อฉัตร-
พชิ ยั เชตเวสสันดรของแมเ อย ตง้ั แตน ี้พระชนนจี ะเสวยพระอัสสุชนธารา แมไปทูลพระบิดาเธอก็ไมโ ปรด
แมวอนขอโทษเธอกไ็ มให...พระลกู เอย...แตนี้จะชุมชน่ื ไปดวยนา้ํ คางในกลางปา พอ จะเสวยแตม ูลผลาตาง
เครอื่ งสาธุโภชนท ุกเชาคา่ํ ถงึ ขมข่ืนกจ็ ะกลืนกลา้ํ จาํ ใจเสวย...”

2. คณุ คา ดา นสงั คม
2.1 ดานการปกครอง ในเร่ืองพระเวสสันดรจะเห็นวา กษัตริยท รงฟงเสียงประชาชน

เมื่อประชาชนลงมติใหเ นรเทศพระเวสสันดร เพราะเจา สญชัยก็ยอมเนรเทศแสดงใหเ ห็นถึงความเปน
ประชาธปิ ไตย

53

2.2 สภาพสังคมท่ีไมย อมรับหญิงมาย หญิงใดเปน มา ยก็จะถูกดูหม่ินเหยียดหยามจากสังคม
และไมมีใครอยากไดเปนคูครอง

3. ดา นคานิยม
3.1 คา นิยมเก่ียวกับการทํางาน โดยการทําทานเปนการเสียสละ เพ่ือเพ่ือนมนุษยแ ละ

หวงั ในผลบญุ น้ันจะสงใหต นสบายในชาติตอ ไป ความคิดน้ียังฝง อยูในใจคนไทยมาทุกสมัย จึงนิยมทําบุญ
บรจิ าคทาน

3.2 ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องชางเผือก ชางเผือกถือวา เปน ชางคูบ ารมีพระมหากษัตริย
และความเชื่อน้ันยงั ปรากฏมาจนถึงปจ จุบนั นี้

4. ดา นความรู
ใหค วามรูเกี่ยวกับการสัตตสดกมหาทาน ซ่ึงในสมัยอยุธยาก็ปรากฏการทําทานลักษณะน้ี

ในสมยั พระเจา ปราสาททองและประเทศทเ่ี ปนเมืองข้นึ ประเทศอ่ืนตอ งสง เคร่ืองบรรณาการมาถวาย

เรอ่ื งท่ี 5 หลกั การวจิ ารณว รรณกรรม

เม่ือกลาวถึงวรรณกรรมยอมเปน ท่ีเขาใจกันท่ัวไปวา หมายถึง งานเขียนดา นตาง ๆ ในรูปของ
บทละคร สารคดี เรื่องส้ัน นวนิยาย และกวีนิพนธซึ่งมีมาตั้งแตโบราณแลว ทั้งที่เปน รอ ยแกว และ
รอ ยกรอง

ลักษณะของวรรณกรรม
1. วรรณกรรมเปน งานประพันธท แี่ สดงความรูสกึ นกึ คดิ โดยทัว่ ไปมนษุ ยจ ะพดู หรือเขยี นแลวจะสง
ความรูส กึ นึกคิด อยางใดอยางหนึ่ง เชน ฝนตก ตน ไมส ีเขียว ความรูส ึก จะสัมผัสไดท างกายและใจ เชน
รูสึกหนาว รูสึกรอ น เปนตน สวนความคิดคอื ส่งิ ทีเ่ กดิ จากการใชสติปญ ญาใครครวญเกี่ยวกับสิ่งใดส่ิงหน่ึง
มากระทบอารมณ
2. วรรณกรรมเปนงานประพันธทเ่ี กดิ จากจินตนาการ เปน การสรางภาพข้ึนในจิตใจ จากส่ิงที่เคยพบ
เคยเหน็ ในชวี ติ ส่งิ ท่สี รา งสรรคขึน้ มาจากจินตนาการออกจะมเี คาความจรงิ อยูบาง
3. วรรณกรรมเปนงานประพนั ธใชภาษาวรรณศิลป เชน คาํ วา ใจกวางเหมือนแมน้ํา หรือหิมะขาว
เหมือนสาํ ลี เปน ตน

ประเภทของวรรณกรรม
ในปจ จุบันวรรณกรรมแบง ประเภท โดยดูจากรูปแบบการแตงและการแบงตามเน้ือหาออก
เปน 4 ประเภท คอื
1. ประเภทรอยแกว คือ วรรณกรรมทไ่ี มม ลี กั ษณะบงั คบั ไมบ ังคับจํานวนคาํ สัมผัส หรอื เสียงหนกั
เบาวรรณกรรมท่แี ตงดว ยรอยแกว ไดแ ก นทิ าน นิยาย นวนยิ าย เรอื่ งสนั้ สารคดี บทความ ขาว

54

2. ประเภทรอยกรอง คือ วรรณกรรมทม่ี ีลักษณะบังคับในการแตง ซ่ึงเรียกวา ฉันทลักษณ เชน
โคลง ฉันท กาพย กลอน ราย ลิลิต วรรณกรรมท่ีแตงดวยคําประเภทรอ ยกรอง ไดแ ก บทละคร นิยาย
บทพรรณนา บทสดุดี บทอาเศยี รวาท

3. ประเภทสารคดี คือ วรรณกรรมท่ีมีเนื้อหาสาระใหค วามรู ความคิดและอาจใหค วามบันเทิง
ดวย เชน สารคดีทอ งเท่ียว ชวี ประวตั ิ บนั ทกึ จดหมายเหตุ หนังสอื คติธรรม บทความ เปนตน

4. ประเภทบนั เทงิ คดี คือ วรรณกรรมท่แี ตง ขน้ึ โดยอาศยั เคาความจรงิ ของชีวติ หรือจินตนาการ
โดยมงุ ใหความบนั เทงิ แกผ ูอา นเปน ลําดับ ไดแก เรอื่ งสัน้ นทิ าน นวนยิ าย บทละครพดู เปน ตน

วรรณกรรมท่ไี ดร ับการยกยอ ง

ในการอา นหนังสือแตล ะเลม โดยเฉพาะหนังสือประเภทวรรณคดี ผูอา นยอมไดร ับประสบการณ
ทางอารมณบาง ไดรับคุณคาทางปญ ญาบาง หรืออาจไดร ับท้ังสองประการบาง สวนวรรณกรรมบางเร่ือง
แมมไิ ดเ ปน วรรณคดกี ็อาจใหทงั้ ประสบการณท างอารมณแ ละใหคุณคา ทางปญ ญา ทั้งนี้ข้ึนอยูกับผูอา นวาจะ
สามารถเขาถึงวรรณกรรมนนั้ ไดเ พียงไร วรรณกรรมบางเรือ่ งแตง ไดดจี นไดรับการยกยอง ซึง่ มลี กั ษณะ ดังน้ี

งานประพนั ธทัง้ ปวงยอมแฝงไวซ ึง่ แนวคิดและคา นิยมบางประการ อันจะกอ ใหเกิดความงอกงาม
ทางสตปิ ญญาและพฒั นาการสมรรถภาพการพิจารณาความประณตี ความละเอียดออนทางภาษาไดอ ยา งดี
ย่ิง แนวคดิ ทป่ี รากฏในวรรณกรรมน้ัน อาจหมายถึง ความคิดสําคัญของเรื่องหรืออาจเปน ความคิดอ่ืน ๆ
สอดแทรกอยใู นเรอื่ งกไ็ ด

ยกตวั อยางนทิ านเร่อื ง ปลาบูท องใหแนวคดิ วา ความอจิ ฉาริษยา ของแมเลี้ยงเปนสาเหตใุ หล ูกเลยี้ ง

ถกู ทาํ ทารุณกรรมอยา งแสนสาหสั

บทรอยกรองเรื่อง น้ําตา ใหแนวคิดสาํ คัญวา นา้ํ ตาเปน เพื่อนของมนุษยทง้ั ในยามทุกขและยามสุข

สว นคา นิยมจากวรรณกรรมนั้น หมายถึง ความรูส ึก ความคิด หรือความเช่ือของมนุษย รวมถึง

ความเช่ือม่ัน การยึดถือปฏิบัติในเร่ืองตา ง ๆ ในการดําเนินชีวิต คานิยมจึงเปน ตัวกําหนดพฤติกรรมของ

มนุษยใ นการเลอื กกระทาํ หรอื เวนกระทาํ สงิ่ ใดสิ่งหน่ึง ซงึ่ ถือวา ทําหรอื คิดเห็นตามกาลเวลา ยกตวั อยา ง เชน

คา นิยมเรื่องการมีคูครอง ดังคํากลอนตอนหน่ึงจากเรื่องเสภาขุนชางขุนแผน ตอนที่นางพิมพิลาไลยยัง

เปน สาวไดพูดกับนางสานทองผูเปนพเี่ ลยี้ งวา

ธรรมดาเกิดเปนสตรี ช่วั ดคี งไดคูม าสสู อง

มารดายอมอุตสา หป ระคบั ประคอง หมายปองวาจะปลกู ใหเ ปนเรือน

55

อันหนึ่งเราเขากว็ าเปนผดู ี มง่ั มแี มม ิใหล ูกอายเพอ่ื น

จากคําประพันธน ี้ สะทอ นใหเห็นคา นิยมของสตรีสมัยกอนวา เปนผูหญิงตองรักนวลสงวนตัว

อยูในโอวาทของมารดา เมื่อจะมีคูควรใหมารดาตกแตงใหไ มช ิงสุกกอ นหาม สรุปวรรณกรรมทั้งปวงยอ ม

แฝงไวซ ่ึงแนวคิดและคานิยมบางประการ อันจะกอใหเกิดความงอกงามทางสติปญญา และพัฒนา

สมรรถภาพการพจิ ารณาความละเอียดออ นทางภาษาลักษณะการใชถ อ ยคําภาษาที่ดใี นวรรณกรรม

วรรณกรรมที่ดียอ มมีความประณีตในการใชภาษา อันจะทําใหผ ูอา นพัฒนาสมรรถภาพ ในการ

พิจารณาความประณีต ละเอียดออ นของภาษาไดด ขี ึน้

วรรณกรรมท่ีดีเปน ศิลปะแขนงที่อาศัยภาษาเปนสื่อถายทอดความไพเราะความประทับใจหรือ

อารมณความรูส ึก ซ่งึ มีหลักพจิ ารณา 3 ประการใหญ ๆ ดังนี้

1. การใชถ อยคาํ เสยี ง ความหมาย การเลอื กใชถ อยคําชดั เจน ตรงตามความหมายมเี สียงไพเราะ

2. การเรียบเรียงถอยคํา การเรยี บเรียงถอ ยคําใหอ ยูตําแหนงทถี่ กู ตองถกู แบบแผนของภาษา

ยอมทาํ ใหภาษามคี วามไพเราะมีความชดั เจน ทาํ ใหผูรับสารเขาใจความคิดของผูส ่ือสารไดถ กู ตอง

3. ศลิ ปะการประพนั ธ การมศี ลิ ปะในการประพันธ หมายความวา ผูแ ตง ตองรูจ ักเลือกใชถ อยคํา

ทีเ่ หมาะสม เพอ่ื จะทําใหเ กิดความไพเราะทางภาษา การใชก วโี วหาร หรอื สํานวนโวหารจะชว ยใหผอู า นมอง

เหน็ ภาพชดั เจน และเกดิ ความไพเราะทางภาษามากข้ึน ตอ ไปน้ีจะกลาวถึงศิลปะการประพนั ธพอสงั เขป

3.1 ไวพจน หมายถึง การใชค ําที่มีความหมายอยา งเดียวกัน ซ่ึงตอ งพิถีพิถันเลือกใชให

เหมาะสมกบั เนื้อหา เชน

พอสบเนตรวนิดามารศรี แรงฤดีดาลเลห เสนห า

ดงั ตองศรซานพษิ ดว ยฤทธย์ิ า เขา ตรึงตราตรอมตรมระทมทรวง

ตะลงึ เล็งเพงแลชะแงพ ักตร จนนงลกั ษณห ลกี ไปควรโลลว ง

ใหเสยี วปลาบวาบไหวใจระลวง ปะหนึง่ ดวงจติ ดบั เพราะลบั นาง

(จากคําประพนั ธบ างเรอื่ ง ของพระยาอปุ กติ ศิลปสาร)

คําท่ีมีความหมายวาผูห ญิง ในที่นี้มี 4 คํา คือ วนิดา มารศรี นงลักษณ บางกวีสามารถเลือกใชไ ด

เหมาะสมกับเน้อื ความในเรื่อง

3.2 การใชคาํ เลียนเสียงธรรมชาติและเสียงตาง ๆ การนําเสียงที่ไดยินจากธรรมชาติ

มารอยกรองพรรณนาใหเ กดิ ความรสู ึกเหมือนไดยินทาํ ใหเ กดิ ความไพเราะนา ฟงและสะเทือนอารมณ เชน

ครนื ครืนใชฟ า รอง เรยี มครวญ

หงึ่ ห่งึ ใชลมหวน พ่ใี ห

ฝนตกใชฝนนวล พีท่ อด ใจนา

รอ นใชร อ นไฟไหม ทีร่ อ นกลกาม

(ตาํ นานศรีปราชญ ของพระยาปริยตั ิธรรมธาดา)

คําวา “ครืนครืน” เปนการเลยี นเสียงฟารอง

คําวา “หงึ่ ห่งึ ” เปนการเลียนเสียงลมพัด

56

3.3 การเลนคาํ หมายถงึ การนาํ คําพองรูปพอ งเสียงมาเรียบเรียงหรือรอยกรองเขา ดวยกัน
จะทําใหเ กดิ เสียงไพเราะและเพ่ิมความงดงามทางภาษา เชน

ปลาสรอยลอยลอ งชล วา ยเวียนวนปนกันไป
เหมือนสรอ ยทรงทรามวยั ไมเ ห็นเจา เศรา บว าย

คาํ วา “สรอย” คําแรกเปนชีอ่ ปลา

คําวา “สรอย” คาํ หลังหมายถงึ สรอ ยคอ

3.4 การใชคําอัพภาส หมายถึง คําซ้ําชนิดหนึ่ง โดยใชพยัญชนะซํ้าเขา ไปขา งหนา คํา เชน

ริก เปน ระรกิ ยิม้ เปน ยะยิ้ม แยม เปน ยะแยม

การใชคําอัพภาสหลาย ๆ คําในที่ใกลก ัน ทําใหแลเห็นภาพและเกิดความรูสึกสะเทือนอารมณ

ตามไปดวย เชน สาดเปน ไฟยะแยง แผลงเปนพษิ ยะยุง พุงหอกใหญ คะควางขวางหอกซัดคะไขว

(ลลิ ิตตะเลงพาย)

3.5 การใชโ วหารภาพพจน โวหารภาพพจน หมายถงึ ถอ ยคําที่เรียบเรียงโดยไมก ลาวอยาง

ตรงไปตรงมา ผูป ระพันธมีเจตนาจะใหผ ูอา นเขา ใจ และประทับใจย่ิงขึ้นกวาการใชคําบอกเลา ธรรมดา

การใชโ วหารภาพพจนอาจทาํ ไดหลายวธิ ี เชน

3.5.1 เปรียบสิง่ หนง่ึ วา เหมอื นอกี สงิ่ หนง่ึ ในการเปรียบเทียบน้จี ะมีคาํ แสดงความหมาย

อยา งเดยี วกับคําวาเหมอื น ปรากฏอยูด ว ย ไดแกคําวา เปรยี บเหมือน เสมอื น ดุจ ประดุจ ดจุ ดัง ราวเพยี ง เชน

คุณแมห นาหนกั เพ้ยี ง พสธุ า (เพย้ี ง-โทโทษ มาจากคําวาเพยี ง)

คณุ บิดรดจุ อา กาศกวา ง

3.5.2 เปรยี บส่ิงหนึ่งเปน อีกส่งิ หนึ่ง บางตาํ ราเรียกวาอุปลักษณ เชน พอ แม ค ือ รมโพธ์ิ

รมไทรของลกู

ราชาธิราชนอม ใจสตั ย

อาํ มาตยเปน บรรทัด ถอ งแท

3.5.3 สมมุติส่ิงตาง ๆ ใหมีกิริยาอาการเหมือนมนุษย หรือท่ีเรียกวาบุคลาธิษฐาน เชน

นํ้าเซาะหินรนิ รนิ หลากไหล ไมห ลับเลยชว่ั ฟาดนิ สลาย
3.5.4 การใชคําสญั ลกั ษณหรือสง่ิ แทนสัญลักษณ หมายถงึ สงิ่ หนึ่งใชแ ทนอีกสิ่งหนึ่ง เชน

แมนเปน บวั ตัวพเี่ ปนภมุ รา เชยผกาโกสุมประทุมทอง

3.6 การกลา วเกินจรงิ หรือที่เรยี กวา อติพจน (อธพิ จน) การกลา วเกินจรงิ นี้ปรากฏอยใู นชีวติ
ตามปกติ เชน เม่ือเราตองการจะเนนความรูส ึกบางอยาง เชน กลา ว “เหนื่อยสายตัวจะขาด” หรือ “รอ น
แทบสุก” การกลา วเกนิ จริง ทําใหเ กิดความแปลกและเรยี กรองความสนใจไดดี

3.7 การเลนเสียงวรรณยุกต กวีใชค ําท่ีประกบดว ยสระ พยัญชนะและตัวสะกด
อยางเดียวกนั ตา งกนั แตวรรณยุกต โดยนาํ มาเรียงไวใ นท่ใี กลก ันทาํ ใหเ กดิ เสียงไพเราะดจุ เสยี งดนตรี เชน

57

“สละสละสมร เสมอชอื่ ไมนา
นึกระกํานามไม แมนแมน ทรวงเรียม”

หรอื ดสู าํ คญั ค่ันคน้ั อยา งงนั ฉงน
“จะจับจองจอ งส่งิ ใดน้นั คอ ยแคะคนขน คนใหค วรการ”
อยา ลามลวงลว งดูแลศกล

3.8 สมั ผสั อกั ษร กวีจะใชคําทมี่ เี สยี งพยัญชนะเดยี วกนั เชน โคลงกลบอักษรลว น

ชายชาญชยั ชาติเชอื้ เชงิ ชาญ

สูเศิกสดุ เศกิ สาร สงสรอง

ราวรามรทุ รแรงราญ รอนราพณ

เกริกเกยี รตไิ กรกึกกอง กอ กูกรงุ ไกร

(พระราชนพิ นธพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยหู ัว)

3.9 สมั ผสั สระ กวจี ะใชค าํ ท่ีมีเสยี งสระคลองจองกัน เชน

เขาทางตรอกออกทางประตู

คางคกขนึ้ วอแมงปอใสต งุ ตงิ้

นา้ํ รอ นปลาเปนน้ําเย็นปลาตาย

เพ่ือนกนิ หางายเพ่อื นตายหายาก

3.10 การใชคําปฎิพฤกษ หมายถึง ความขัดแยง ท่ีกวีนํามากลาวคูก ัน เพ่ือแสดงคุณสมบัติ
2 อยา งท่ีแยง กนั อันอยูใ นสิง่ เดยี วกัน เชน ความหวานช่ืนในความขมขื่น ความเงียบเหงาในความวนุ วาย

กจิ กรรมท่ี 1 ใหผเู รยี นตอบคาํ ถาม และรวมกจิ กรรมตอไปนี้
1. วรรณคดี คืออะไร
2. วรรณคดีกับวรรณกรรมแตกตา งกันอยา งไร
3. ใหผ เู รียนรวบรวมรายชอ่ื หนงั สอื ทีเ่ ปนวรรณคดีและวรรณกรรมประเภทละ 3 เลม
4. ใหสรุปคณุ คา ของวรรณคดแี ละวรรณกรรมท่รี วบรวมมาไดจ ากขอ 3

เรื่องที่ 6 ภาษาถ่นิ
ความหมายของภาษาถนิ่

ภาษาถ่ิน หมายถึง ภาษาท่ีใชส่ือความหมายตามทอ งถิ่นตาง ๆ ซ่ึงจะแตกตา งกันในถอ ยคํา
สาํ เนียง แตก็สามารถจะติดตอสอ่ื สารกนั ได และถือวา เปนภาษาเดียวกัน เพียงแตแตกตา งกันตามทอ งถ่ิน
เทานน้ั

ภาษาถ่ิน บางท่ีมักจะเรียกกันวา ภาษาพื้นเมืองท้ังน้ีเพราะไมไ ดใ ชเ ปนภาษามาตรฐานหรือ
ภาษากลางของประเทศ

58

สาเหตทุ ท่ี ําใหเกดิ ภาษาถ่ิน
ภาษาถ่นิ เกดิ จากสาเหตุการยา ยถนิ่ ฐาน เมือ่ กลุมชนที่ใชภาษาเดียวกันยา ยถิ่นฐานไปต้ังแหลง ใหม
เน่ืองจากเกิดภัยธรรมชาติ มีการรุกรานของศัตรู เมื่อแยกยายไปอยูค นละถ่ินนาน ๆ ภาษาท่ีใชจ ะคอย
เปลยี่ นแปลงไปเชน เสียงเปลี่ยนไป คาํ และความหมายเปลี่ยนไป ทําใหเ กดิ ภาษาถิน่ ข้ึน
คุณคาและความสาํ คัญของภาษาถน่ิ
1. ภาษาถิ่นเปนวัฒนธรรมทางภาษาและเปนเอกลักษณของแตล ะทอ งถ่นิ
2. ภาษาถ่ินเปนสญั ลกั ษณท ่ีใชสื่อสารทาํ ความเขา ใจและแสดงความเปนญาติ เปน พวกเดียวกัน
ของเจา ของภาษา
3. ภาษาถิ่นตนกําเนิดและเปนสวนหนึง่ ของภาษาไทยและวรรณคดไี ทย การศึกษาภาษาถิ่น
จะชวยใหก ารส่อื สารและการศกึ ษาวรรณคดไี ดเขา ใจลึกซึง่ ย่งิ ข้ึน
4. การศึกษาและการใชภ าษาถ่ิน จะชว ยใหการสอ่ื สารไดม ปี ระสิทธภิ าพและสรางความเปนหนึ่ง
ของคนในชาติ
ลักษณะของภาษาถ่นิ
1. มีการออกเสียงตา ง ๆ ถน่ิ เพราะสภาพทางภูมิศาสตร ความหา งไกลขาดการตดิ ตอสื่อสารกัน
เปนเวลานานมาก ๆ ยอ มทาํ ใหออกเสยี งตางกนั ไป
2. การผสมกันทางเช้ือชาติ เพราะอยูใกลเคียงกันทําใหมีภาษาอื่นมาปน เชน ภาษาอีสาน
มภี าษากลางและเขมรมาปน เพราะมเี ขตแดนใกลกนั ทาํ ใหภ าษาเปลีย่ นไปจากภาษากลาง
3. การถายทอดทางวฒั นธรรมและเทคโนโลยซี ึง่ กันและกัน ทําใหภ าษาเปลยี่ นจากภาษากลาง
4. หนวยเสยี งของภาษาถน่ิ มสี ว นคลา ยกนั และแตกตา งกนั หนว ยเสยี งของภาษากลางมี 21 เสียง
ภาษาถิ่นมีหนว ยเสียงตรงกันเพียง 17 เสียง นอกนั้นแตกตา งกัน เชน ภาษาถ่ินเหนือและอีสานไมม ี
หนวยเสยี ง ช และ ร ภาษาถน่ิ ใตไ มม ีหนวยเสียง ง และ ร เปนตน
5. หนว ยเสยี งวรรณยกุ ตใ นภาษาถ่นิ แตกตา งกันไป ภาคใตม ีเสียงวรรณยุกต 7 เสียง ภาคเหนือ
และอสี านมเี สียงวรรณยกุ ต 6 เสียง ตัวอยางการกลายเสียงวรรณยกุ ต

มา (กลาง) ภาคใตออกเสยี งเปน หมา
ขา ว (กลาง) ภาคอสี านออกเสียงเปน ขาว
ชาง (กลาง) ภาคเหนือออกเสียงเปน จา ง
6. การกลายเสียงพยญั ชนะในภาษาถิ่นเหนือ ใต อสี าน น้นั มีสวนแตกตา งกันหลายลกั ษณะ เชน
6.1 ภาษาไทยเหนือ จะมีคา ท่ีกลายเสียงพยัญชนะจากภาษาไทยกลางอยูหลายตัว
ภาษาไทยกลางเปน ช ไทยเหนือจะเปน จ เชน ชา งเปน จาง ฉะน้ันเปนจะอั้น ใชเปน ไจ ภาษาไทยกลาง
ใช ร ไทยเหนือจะเปน ฮ เปน รัก เปนฮัก รอ งเปน ฮอง โรงเรียนเปนโฮงเฮียน ภาษาไทยกลางเปน คิดเปน
ก้ึด คว้ิ เปน กิ๊ว ภาษากลางใช ท ภาษาไทยเหนือใช ต เชน ทานเปนตาน ทานเปนตาน และภาษาไทยเหนือ
นอกจากจะใชพยัญชนะตา งกันแลว ยังไมค อ ยมีตัวควบกล้ําเชน ข้ีกลาก เปน ข้ีขาด โกรธ เปน โขด
นอกจากนจ้ี ะมีคาํ วา โปรด ไทยเหนอื โปด ใคร เปน ไผ เปนตน

59

6.2 ภาษาไทยอีสานกม็ ีกลายเสียงหรือมหี นวยเสียงตางกบั ภาษาไทยกลางหลายตัว ตัวอยา ง
ช ใช ซ แทนเสียง ร ใช ฮ แทนเสียง ญ และ ย จะออกเสียงนาสิก แทนภาษาไทยกลาง ชา ง ไทยอีสาน
เปน ซา ง เรา เปน เฮา เลือด เปน เฮือด หญิง เปน ญิง (นาสิก) ใหญ เปน ใญ ภาษาไทยอีสานจะไมมี
คําควบกลา้ํ คลายเหนือ เชน กลวย เปน กวย ปลา เปน ปา ของ เปน ขอ เปรต เปน เผด และภาษาไทย
อีสานมกี ารสลับรบั เสยี งดว ย เชน ตะกรอ เปน กะตอ ตะกรา เปน กะตา ตะกรดุ เปน กะตุด เปน ตน

6.3 ภาษาไทยใตก ม็ กี ารกลายเสยี งพยัญชนะจากภาษาไทยกลางเหมือนกัน ภาษาไทยกลาง
เปน ง ภาษาไทยใตจะเปน ฮ เสยี ง ฐ จะเปน ล (บางจงั หวดั ) และญ จะออกเสยี งนาสกิ ตวั อยาง ภาษาไทย
กลาง คาํ วา เงิน ภาษาไทยใต เปน เฮงิ งาน เปน ฮาน รกั เปน หลัก เปนตน

7. ภาษาถน่ิ เหนือใตแ ละอีสานมีการกลายเปน เสียงจากภาษาไทยกลางหนวยเสยี ง
7.1 ภาษาไทยเหนอื จะกลายเสียงสระ อิ เปน อึ เชน คิด เปน ก้ดึ สระ อึ เปน สระเออ เชน ถึง

เปน เถิง สระอะ เปน สระอา เชน มะปราง เปน หมาผาง มะละกอ เปน หมากกวยเต็ด สระ เอ เปน สระ
แอ เชน เอว เปน สระแอว เปน ตน

7.2 ภาษาไทยอสี านมีการกลายเสยี งสระเชน สระ เออื เปน เอีย เชน เน้ือ เปน เน้ีย สระ อัว
เปน สระโอ เชน วัว เปน โง ตัว เปน โต สระ อึ เปน สระ เออ เชน คร่ึง เปน เค่ิง สระ อา เปนสระ อัว
เชน ขวา เปน ขัว เปนตน

7.3 ภาษาไทยอีสานมีการกลายเสียสระ เชน ภาษาไทยกลางใช สระ อิ อี ภาษาถิ่นใต
ใช สระ เอะ เอ เชน ส่ี เปน เส ซีก เปน แซก สระ เอะ เอ ใชเปน สระ แอะ แอ เชน เด็ก เปน แด็ก เปนตน

8. ความหมายของคําในภาษาถ่ินแตกตา งไปจากภาษากลาง เชน คําวารักษา ภาษาถิ่นใต
มีความหมายวา เล้ียง เชน นําลิงไปรักษา หมายถึงนําลิงไปเลี้ยง บัวลอย ภาษาถิ่นเหนือหมายถึง
ผักตบชวา แพรนม ภาษาถิ่นอสี านหมายถึง ผา เช็ดหนา ภาษาถ่ินใตเรียกผา เชด็ หนา วา ผานยุ เปน ตน

฀฀฀฀฀

กิจกรรมที่ 2 ใหผ ูเรียนเขยี นเครื่องหมาย วงกลม ลอมรอบขอท่ถี กู ทส่ี ุดเพียงขอเดียว

1. ขอใดใหความหมายภาษาถ่ินไดถ กู ตอ ง

ก. ภาษาตระกูลตาง ๆ ข. ภาษาท่ีพูดกันในทองถิ่นนนั้ ๆ

ค. ภาษาท่ีใชพูดกนั ทวั่ ประเทศ ง. ภาษาของชนกลุมใหญท ัว่ โลก

2. ขอ ใดเปนสาเหตสุ าํ คัญท่ีทําใหเกดิ ภาษาถิ่น

ก. สภาพภูมิประเทศ ข. การยายถน่ิ ฐาน

ค. การแลกเปลย่ี นวฒั นธรรม ง. ถกู ทกุ ขอ

3. คาํ ในขอ ใดทเี่ ปน คาํ เฉพาะของภาษาถ่ินภาคเหนอื

ก. งอ ข. งอน

ค. งดื ง. งบี

60

4. “ฝนตกฟารอง พอ แมเขาอยูห นกุ ” คําวา หนุก เปนคาํ ในภาษาถน่ิ ภาคใด

ก. เหนอื ข. ใต

ค. อีสาน ง. กลาง

5. ภาษาถ่นิ ใด ท่มี หี นว ยเสียงวรรณยกุ ตม ากท่สี ุด

ก. ภาษาถิ่นเหนือ ข. ภาษาถนิ่ อีสาน

ค. ภาษาถิ่นใต ง. ภาษากลาง

เรอ่ื งที่ 7 สํานวน สุภาษติ

สาํ นวน หมายถึง คาํ กลา วหรอื กลมุ คําทีม่ คี วามหมายเชิงเปรียบเทียบเปน เชิงใหใ ชค วามคิดและ
ตีความบางสํานวนจะบอกหรือสอนตรง ๆ บางสํานวนสะทอนความคิด ความรูส ึกของกลุมชนในทอ งถิ่น
ในอดีตดวย

สุภาษิต หมายถึง คํากลา วทด่ี งี ามเปนความจรงิ ทุกสมยั เปนคําสอนใหประพฤติ ปฏบิ ตั ิ ดังตวั อยา ง
“หลํารองชักงาย หลําใจชักยาก”

ความหมาย คดิ จะทําอะไรตอ งคิดใครค รวญใหร อบคอบกอนตัดสินใจ
“นอนจนหวนั แยงวาน”

ความหมาย นอนตน่ื สายมากจนตะวนั สองสวา งไปทั่วบาน
“พดู ไป สองไพเบยี้ น่ิงเสียตําลงึ ทอง”

ความหมายพดู ไปไมมปี ระโยชนอะไร น่งิ ไวดีกวา
“เกลอื จมิ้ เกลอื ”

ความหมาย ไมยอมเสียเปรยี บกนั แกเผด็ กนั ใหส าสม
“ขายผาเอาหนารอด”

ความหมาย ยอมเสียสละของทีจ่ าํ เปนทมี่ อี ยูเพื่อจะรกั ษาชือ่ เสียงของตนไว
“ฝนทง่ั ใหเปนเข็ม”

ความหมายเพยี รพยายามสดุ ความสามารถจนกวา จะสําเร็จผล
“นํ้ามาปลากนิ มด น้ําลดมดกนิ ปลา”

ความหมาย ทใี ครทมี นั

เร่ืองท่ี 8 วรรณกรรมทอ งถิน่

วรรณกรรมทองถิ่น หมายถงึ เรื่องราวของชาวบา นที่เลา สืบตอกันมาหลายชั่วอายุคนท้ังการพูด
และการเขียนในรูปของ คติ ความเชือ่ และประเพณี การแสดงออกในการใชถอยคําทม่ี หี ลากหลายรูปแบบ
เชน นทิ านพ้นื บาน เพลงกลอมเด็ก ปริศนา คําทาย ภาษติ คําคม บทเทศน และคํากลาวในพธิ กี รรมตาง ๆ

61

ลักษณะของวรรณกรรมทอ งถ่ิน

1. วรรณกรรมทอ งถน่ิ โดยทั่วไปมีวัดเปนศนู ยกลางเผยแพร กวผี ูประพันธสว นมาก คือ พระภิกษุ
และชาวบา น

2. ภาษาท่ีใชเปนภาษาถ่ิน ใชถ อยคําสํานวนทอ งถิ่นท่ีเรียบงาย ชาวบานทั่วไปรูเ ร่ืองและ
ใชฉันทลักษณท ี่นยิ มในทองถนิ่ น้ัน เปน สําคญั

3. เนื้อเร่ืองสว นใหญเปน เร่ืองจักร ๆ วงศ ๆ มุง ใหความบันเทิง และสอดแทรกคติธรรมทาง
พุทธศาสนา

4. ยดึ คานิยมแนวปรัชญาพุทธศาสนา เชน กฎแหง กรรม หรอื ธรรมะยอ มชนะอธรรม เปนตน

ประเภทของวรรณกรรมทองถ่ิน

วรรณกรรมทองถน่ิ แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื
1. ประเภทมขุ ปาฐะ เปน วรรณกรรมทไี่ มไดเขียนเปน ลายลกั ษณ เปนวรรณกรรมปากเปลา
จะถา ยทอดโดยการบอก หรอื การเลา หรือการรอง ไดแ ก บทกลอ มเดก็ นิทานพน้ื บา น เพลงพนื้ บาน ปรศิ นา
คาํ ทาย ภาษติ สาํ นวนโวหาร คาํ กลาวในพธิ กี รรมตาง ๆ
2. ประเภทเขียนเปนลายลักษณ ไดแก นิทาน คาํ กลอน บันทกึ ทางประวตั ศิ าสตรใ นทองถ่นิ และ
ตาํ ราความรตู าง ๆ
คุณคาของวรรณกรรมทองถ่นิ
1. คุณคา ตอการอธิบายความเปนมาของชุมชนและเผา พนั ธุ
2. สะทอ นใหเ ห็นโลกทัศนและคานิยมตา ง ๆ ของแตละทองถิน่ โดยผานทางวรรณกรรม
3. เปน เครอ่ื งมืออบรมสัง่ สอนจรยิ ธรรมของคนในสังคมสามารถนาํ ไปประยกุ ตใ ชในสังคมปจจบุ นั ได
4. เปน แหลง บนั ทึกขอ มลู เก่ียวกบั วฒั นธรรม ประเพณี และการดาํ เนินชีวิตของคนในทองถิ่น
5. ใหค วามบนั เทงิ ใจแกช ุมชนทั้งประเภททเี่ ปนวรรณกรรมและศิลปะการแสดงพ้ืนบาน เชน
หมอลําของภาคอีสาน การเลนเพลงเรอื เพลงเกีย่ วขาว ของภาคกลาง การซอ การเลาคา วของภาคเหนือ
การเลน เพลงบอก รองมโนราหของภาคใต เปนตน
6. กอใหความสามัคคใี นทองถิ่น เกดิ ความรกั ถิ่นและหวงแหนมาตุภูมิ

รปู แบบของวรรณกรรมทองถน่ิ

1. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถ่นิ ภาคกลาง
1.1 กลอนสวด หรือเรียกวา คาํ พากย ไดแก กาพยย านี ฉบัง สุรางคนางค
1.2 กลอนบทละคร (นอก) ใชฉันทลักษณเ หมือนกลอนบทละครทั่วไป แตไ มเ ครงครัด

จํานวนคาํ และแบบแผนมากนกั
1.3 กลอนนทิ าน บทประพนั ธเปน กลอนสภุ าพ (กลอนแปด) เปนรูปแบบท่ีไดรับความนยิ มมาก
1.4 กลอนแหล นิยมจดจาํ สืบตอกันมาหรือดนกลอนสด ไมนยิ มบันทึกเปนลายลักษณ

62

2. รปู แบบของวรรณกรรมทองถน่ิ ภาคอสี าน
2.1 โคลงสาร เปน ฉนั ทลักษณที่บังคับเสยี งเอกโท สวนมากใชประพันธว รรณกรรมประเภท

นิทาน นิยาย หรอื นทิ านคตธิ รรม
2.2 กาพยหรอื กาพยเ ซ้งิ ประพันเปนบทสั้น ๆ สําหรบั ขับลําในพิธี เชน เซ้ิงบั้งไฟ เซ้ิงนางแมว

ฯลฯ
2.3 ราย (ฮา ย) ลักษณะเหมือนรายยาว ใชป ระพันธวรรณกรรมชาดก หรือนิทานคติธรรม

ท่ีใชเ ทศน เชน มหาชาติ (ฉบบั อสี านเรียกวาลาํ มหาชาติ)
3. รูปแบบของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ภาคเหนือ
3.1 คําวธรรม ฉนั ทลกั ษณเ หมือนรา ยยาวชาํ สาํ หรบั เทศน นยิ มประพันธว รรณกรรมประเภท

นิทานชาดกหรอื นทิ านคตธิ รรม
3.2 คําวซอ คําประพนั ธท่บี ังคับสมั ผสั ระหวา งวรรคและบังคบั เสยี งเอกโท นิยมแตน ิทาน

เปน คาํ วซอ แลวนํามาขบั ลาํ ในทป่ี ระชมุ ชน ตามลีลาทาํ นองเสนาะของภาคเหนือ
3.3 โคลง ภาษาถน่ิ เหนือออกเสียงเปน “กะลง” เปนฉนั ทลักษณทเ่ี จรญิ รงุ เรอื ง ควบคูกบั

“คาวธรรม” มที ั้งกะลงสหี่ อ ง สามหอง และสองหอ ง (โคลงสี่ โคลงสาม และโคลงสอง)
4. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ภาคใต

วรรณกรรมพ้ืนบานภาคใตฉ ันทลกั ษณร วมกับวรรณกรรมทอ งถ่ินภาคกลาง แตจากการศึกษา
ความนิยมเรื่องฉันทลักษณของวรรณกรรมภาคใต พบวานิยม “กลอนสวด” (คํากาพย) มากท่ีสุด
วรรณกรรมลายลักษณภ าคใตเ กินรอยละ 80 ประพันธเ ปน กลอนสวด โดยเฉพาะนิทานประโลมโลก
(เร่ืองจกั ร ๆ วงศ ๆ)

การวิเคราะหค ุณคา ของวรรณกรรมทอ งถิ่น

การวิเคราะหว รรณกรรมทอ งถ่ินนั้นจะวิเคราะหตามคุณคา ของวรรณกรรมดา นตาง ๆ เม่ือศึกษา
วรรณกรรมทอ งถ่ินเร่ืองใด เราจะตองวนิ จิ วิเคราะหห รือพิจารณาดวู า วรรณกรรมเร่ืองน้ันมีคุณคาในดานใด
ดงั ตอ ไปน้ี

1. คุณคา ดานจริยศาสตรหรือคุณคาดานจริยธรรม วิเคราะหว าวรรณกรรมท่ีอา นและศึกษา
เปนตัวอยา งความประพฤติ การดําเนินชีวิตวาอะไรผิด อะไรถูก อยางไรดี อยา งไรเหมาะสม วรรณกรรม
ทอ งถน่ิ จะทําหนา ที่ตวั อยา งแบบแผนและความประพฤติของชาวบานใหถูกตองสอดคลองกับขอตกลงของ
สังคม ชุมชน ตามกฎหมายระเบียบประเพณีอันดีงาม

2. คุณคาดานสุนทรียศาสตรห รือความงามความไพเราะ วรรณกรรมทองถ่ินจะใหค ุณคา
ดานความงามความไพเราะของถอ ยคาํ ใชค าํ สมั ผัสคลองจอง ความไพเราะของทว งทํานองของเพลง บทกวี
เมอื่ ฟงหรืออา นจะทาํ ใหเ กิดจินตนาการ เกิดความซาบซ้งึ ในอารมณความรูสกึ

3. คุณคาภาษา วรรณกรรมทองถ่นิ จะเปนส่ือท่ีทําใหภาษาถนิ่ ดาํ รงอยูและชวยใหภ าษาถ่ินพัฒนา
อยูเ สมอมีการคิดคน สรา งสรรค ถอ ยคําภาษา เพื่อส่ือความในวรรณกรรมทองถิ่น ท้ังเพลงพ้ืนบา น บทกวี

63

ซอภาษิต จะมีกลวิธีการแตงท่ีนาสนใจ มีการเลน คําซ้ําคําทองถิ่น ถอยคําที่นํามาใชม ีเสียงสูงต่ํา
มีเสยี งไพเราะ ฟงแลว ร่นื หู

4. คุณคา ดา นการศึกษา วรรณกรรมทองถ่ินประเภทตําราคําสอน นิทานนอกจากจะให
ความบนั เทงิ แลว ยงั จะใหความรูทกุ แขนง ทัง้ ศิลปวัฒนธรรม อาชพี และเสรมิ สรา งปญ ญา โดยเฉพาะปรศิ นา
คําทายจะใหท งั้ ความรู ความบนั เทิงเสรมิ สรา งสติปญญา

5. คุณคาดา นศาสนา วรรณกรรมทองถ่ินจะเปนสื่อถายทอดคําสอนและปรัชญาทางศาสนา
เผยแพรส ูคนในชมุ ชนทอ งถิน่ ใหคนชมุ ชนใชเปน เครือ่ งยดึ เหนี่ยวทางจิตใจ ใหแ นวคิดในการดํารงชีวิต เชน
นิทานชาดกตาง ๆ เปน ตน

6. คณุ คา ดา นเศรษฐศาสตร วรรณกรรมประเภทตาํ รายา ตําราพยากรณ การทําพธิ บี ายศรสี ขู วัญ
หรอื บทสวดในพธิ กี รรมตาง ๆ สามารถนาํ มายดึ เปน อาชีพได วรรณกรรมเกย่ี วกับคาํ ภาษาสามารถชวยให
ประหยดั อดออมได

7. คุณคาทางสังคมไดร ับความบันเทิงสนุกสนาน วรรณกรรมทอ งถิ่นจะปลูกฝง คานิยม
ในการผูกมติ รผูกสัมพันธข องคนในทองถิ่น การอยรู วมกนั อยา งมกี ารพงึ่ พาซึ่งกนั และกนั สรา งความสามัคคี
ในหมูคณะใหขอ คดิ คติธรรมท่ีเก่ียวของกบั ชีวติ ความเปนอยกู ารทาํ มาหากินและสงิ่ แวดลอ ม เปนตน

8. คุณคาดานประวัติศาสตรโบราณคดีและความเปนมาของชุมชนแตละทองถิ่น เชน
วรรณกรรมประเภทตํานาน ไดแก ตํานานเก่ียวกับโบราณสถาน โบราณวัตถุ ตํานานช่ือบา นชื่อเมือง
เปนตน

การวิเคราะหค ุณคา ของวรรณกรรมทอ งถิ่นจะพิจารณาจากคุณคาดา นตา ง ๆ ดังกลาวมา
ซงึ่ วรรณกรรมแตละเรอื่ ง แตล ะประเภทยอ มจะใหค ณุ คาแตกตางกนั การศกึ ษาวรรณกรรมทองถนิ่ ท่จี ะเกิด
ประโยชนจะตอ งพิจารณา วนิ ิจ วิเคราะห และนาํ ไปใชไ ดอ ยางเหมาะสมจึงเปน หนาที่ของเยาวชนท่ีจะถือ
เปน ภารกิจทจ่ี ะตองชวยกันอนรุ กั ษว รรณกรรมที่มีคาเหลา นีไ้ ว และชวยกันสบื ทอดใหคนรุน หลงั ไดม ีโอกาส
เรยี นรู ศึกษาและพัฒนาเพื่อความเปนเอกลักษณของชาตติ อ ไป

มารยาทในการอาน
มารยาทเปนวัฒนธรรมทางสังคม เปนความประพฤติที่ดีเหมาะสมท่ีสังคมยอมรับและยกยอง
ผูมมี ารยาทคือ ผทู ไี่ ดร ับการอบรมสงั่ สอน ขดั เกลามาดีแลว มารยาทในการอานแมจะเปน เรื่องเล็ก ๆ นอย ๆ
ที่บางคนอาจไมร ูส ึก แตไมค วรมองขาม มารยาทเหลาน้จี ะเปนเครอ่ื งบงชใ้ี หเ หน็ วาบคุ คลนน้ั ไดร บั การอบรม
สัง่ สอนมาดีหรอื ไม อยา งไร ดงั เชน ภาษิตทวี่ า “สําเนยี งสอ ภาษากรยิ าสอสกุล”
มารยาทท่วั ๆ ไปในการอาน มดี งั นี้
1. ไมค วรอา นเรอื่ งท่ีเปนสว นตัวของบุคคลอ่นื เชน จดหมาย สมุดบันทกึ
2. ในขณะทม่ี ผี อู านหนังสอื ไมควรชะโงกไปอานขา งหลงั ใหเปน ทีร่ ําคาญและไมค วรแยง อา น
3. ไมอ า นออกเสยี งดงั ในขณะที่ผูอ น่ื ตอ งการความสงบ
4. ไมแ กลง อา นเพ่อื ลอ เลียนบคุ คลอ่ืน
5. ไมค วรถอื วิสาสะหยิบหนังสืออน่ื มาอานโดยไมไ ดรบั อนุญาต

64

6. ไมอา นหนงั สือเมอื่ ยูในวงสนทนาหรือมกี ารประชุม
7. เม่ืออานหนังสือในหองสมดุ หรอื สถานทซ่ี ่ึงจดั ไวใหอ านหนงั สอื โดยเฉพาะ ไมส ง เสยี งดัง
ควรปฏิบัตติ ามระเบยี บกฎเกณฑของสถานทเ่ี หลาน้นั อยางเครงครดั

การปลูกฝง การรกั การอาน

1. ตอ งทําความเขา ใจกับเร่ืองที่อานใหช ัดเจนแจมแจง จับใจความเรื่องท่ีอา นไดตลอดทั้งเรื่อง
และตอ งเขา ใจเนอ้ื หาใหถูกตอ งดว ย

2. ใหไดรับรสชาติจากการอา น เชน เกดิ ความซาบซ้งึ ตามเนอ้ื เรอ่ื ง หรือสํานวนจากการประพันธ
นน้ั ๆ เกิดอารมณรวม เห็นภาพพจนตามผปู ระพนั ธ

3. เห็นคุณคาของเรือ่ งท่อี า น เกดิ ความสนใจใครต ิดตาม ดังน้ันการเลือกอา นในสิ่งที่สนใจก็เปน
เหตุผลหนงึ่ ดวย

4. รูจกั นาํ สิ่งทเี่ ปน ประโยชนจ ากหนงั สือไปใชใหไดเ หมาะสมกบั ตนเอง
5. รจู กั เลอื กหนงั สอื ทอี่ านไดเ หมาะสมตามความตอ งการและโอกาส คณุ สมบัตเิ หลา นี้
เปนเบอ้ื งตนทจ่ี ะปลกู ฝง ใหรักการอา น

฀฀฀฀฀

65

บทท่ี 4
การเขยี น

สาระสําคัญ

การศึกษาหลักเกณฑการเขียนใหเขาใจ ปฏิบัติตามหลักและวิธีการเขียน กระบวนการเขียน
เพ่ือการส่ือสาร เขียนคํา ขอความใหถ ูกตอ ง เลือกใชค ําไดเ หมาะสม สื่อความหมายไดชัดเจน จะชวยให
การส่ือสารดวยการเขียนมีประสทิ ธภิ าพ ผูเ ขียนมีมารยาทและรกั การเขยี น

ผลการเรียนรูทคี่ าดหวงั

ผเู รยี นจะสามารถ
1. เขียนจดหมาย เขียนเรียงความ เขียนยอ ความ เขยี นบนั ทกึ เขยี นรายงาน เขียนประกาศ
เขียนใบสมัครงาน เขียนสารคดี บนั เทงิ คดี เขยี นคําอวยพร เขยี นโครงการ เขียนคํากลาวรายงาน
2. แตงคาํ ประพนั ธ ประเภท กาพย กลอน โคลง ฉันท รา ย ได
3. มารยาทและสรา งนิสัยรักการเขยี น

ขอบขา ยเนอื้ หา

เร่อื งที่ 1 หลักการเขียน
เรือ่ งที่ 2 หลกั การแตงคําประพนั ธ
เรอื่ งท่ี 3 มารยาทและนสิ ยั รักการเขยี น

66

เรือ่ งท่ี 1 หลักการเขียน

ความหมายและความสาํ คัญของการเขยี น

การเขยี น คอื การแสดงความรู ความคดิ อารมณค วามรสู กึ และความตองการของผูส ง สารออกมา
เปน ลายลักษณอ กั ษร เพือ่ ใหผรู ับสารอานเขาใจไดรับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก และความตองการ
ตา ง ๆ เหลานนั้

การเขียนเปนพฤติกรรมของการสงสารของมนุษย ซ่ึงมีความสําคัญไมย่ิงหยอนไปกวา การสง สาร
ดว ยการพดู และการอา น เพราะการเขียนเปนลายลักษณอ กั ษรหรือตวั หนังสอื จะคงทนถาวรและกวางขวาง
กวาการพูด และการอาน การที่เราไดท ราบความรูค วามคิดและวิทยาการตาง ๆ ของบุคคลในยุคกอน ๆ
ก็เพราะมนุษยรูจ กั การเขยี นสัญลักษณแทนคาํ พดู ถา ยทอดใหเราทราบ

การเขยี นเพ่ือสงสารมีประสิทธภิ าพมากนอยแคไหนนนั้ ยอ มข้ึนอยูกบั ผสู ง สารหรอื ผูเขียนซง่ึ จะตอง
มคี วามสามารถในหลายดาน ทัง้ กระบวนการคิด กระบวนการเขียน ความสามารถในดา นการใชภาษาและ
อ่ืน ๆ ดงั น้ี

1. เปน ผมู ีความรูในเรอ่ื งท่ีจะเขยี นเปน อยา งดี มีจดุ ประสงคใ นการถา ยทอด เพือ่ จะใหผอู า นไดร ับ
สิ่งใดและทราบพ้ืนฐานของผูร บั สารเปน อยางดดี วย

2. สามารถเลือกรูปแบบและกลวิธีในการเขียนไดเหมาะสมกับเนื้อหาและโอกาส เชน การเขียน
คําช้ีแจงก็เหมาะที่จะเขียนแบบรอยแกว หากเขียนคําอวยพรในโอกาสตา ง ๆ อาจจะใชก ารเขียนแบบ
รอ ยกรองเปน โคลง ฉันท กาพย กลอน จะเหมาะสมกวา เปน ตน

3. มคี วามสามารถในการใชภ าษา โดยเฉพาะภาษาเขยี นทั้งการเขยี นคําและขอ ความตามอกั ขรวิธี
รวมทั้งการเลอื กใชถอยคําสํานวนตาง ๆ

4. มีความสามารถในการศึกษาคน ควาและการฝกฝนทกั ษะการเขียน
5. มีศิลปะในการใชถอ ยคําไดไพเราะเหมาะสมกับเนื้อหา หรอื สารทต่ี อ งการถายทอด

หลกั การเขยี นท่ดี ี

1. เขียนตัวหนังสอื ชดั เจน อา นงาย เปนระเบยี บ
2. เขียนไดถกู ตองตามอักขรวธิ ี สะกดการนั ต วรรณยกุ ต วางรปู เคร่ืองหมายตา ง ๆ เวนวรรคตอน
ไดถกู ตอ ง เพือ่ จะสื่อความหมายไดตรงและชัดเจน ชวยใหผอู านเขาใจสารไดดี
3. เลือกใชถอยคําไดเหมาะสม สื่อความหมายไดดี กระทัดรดั ชดั เจนเหมาะสมกับเน้ือหา เพศ
วยั และระดับของผอู า น
4. เลือกใชสํานวนภาษาไดไ พเราะ เหมาะสมกับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก ท่ีตอ งการ
ถา ยทอด
5. ใชภ าษาเขยี นไมค วรใชภ าษาพูด ภาษาโฆษณา หรือภาษาทไี่ มไดมาตรฐาน
6. เขียนไดถกู ตองตามรปู แบบและหลกั เกณฑของงานเขยี นแตละประเภท

67

7. เขยี นในสงิ่ สรางสรรค ไมเขยี นในสง่ิ ท่จี ะสรางความเสียหาย หรอื ความเดือดรอนใหแ กบุคคลและ
สังคม

การทจี่ ะสือ่ สารดว ยการเขียนไดดี ผูเขียนตอ งมีความสามารถในดา นการใชภ าษาและตองปฏิบัติ
ตามหลักการเขยี นทด่ี ีมีมารยาท

การเขยี นรูปแบบตา ง ๆ

รูปแบบการเขียน งานเขียนในภาษาไทยมี 2 รูปแบบ คือ งานเขียนประเภทรอยกรองกับ
งานเขยี นประเภทรอ ยแกว ซง่ึ ผูเรียนไดเคยศึกษามาบา งแลว ในระดับมัธยมศึกษาตอนตน ในท่ีน้ีจะพูดถึง
งานเขียนประเภทรอ ยแกวท่ีผูเรียนจําเปนตอ งใชในชีวิตประจําวัน เชน การเขียนจดหมาย การเขียน
เรียงความ การเขียนยอความ การจดบันทึกและการเขียนแสดงความคิดเห็น และงานเขียนประเภท
รอยกรองบางประเภทเทานน้ั

การเขียนจดหมาย

การเขียนจดหมาย เปน วธิ กี ารทีน่ ิยมใชเพื่อการสื่อสารแทนการพูด เม่ือผูสง สารและผูร ับสารอยู
หา งไกลกัน เพราะประหยัดคา ใชจาย มีลายลักษณอักษรเปน หลักฐานสง ถึงกันไดส ะดวกทุกพ้ืนที่ จดหมาย
ที่เขียนตดิ ตอ กันมหี ลายประเภทเปนตน วา

จดหมายสวนตัว เปนจดหมายทเ่ี ขยี นถึงกันระหวางญาติมิตร หรือครูอาจารย เพื่อสง ขาวคราว
บอกกลา วไตถามถงึ ความทุกขสุข แสดงถงึ ความรัก ความปรารถนาดี ความระลึกถึงตอกัน รวมท้ังการเลาเร่ือง
หรอื เหตุการณท ส่ี าํ คัญ การขอความชว ยเหลอื ขอคาํ แนะนําซง่ึ กนั และกนั

จดหมายกิจธุระ เปนจดหมายทบ่ี คุ คลเขียนตดิ ตอ กบั บคุ คลอนื่ บริษทั หางรา นและหนว ยงานอืน่ ๆ
เพ่ือแจง กิจธุระ เปน ตนวา การนัดหมายขอสมัครงาน ขอความชว ยเหลือและขอคําปรึกษา เพ่ือประโยชน
ในดา นการงานตาง ๆ

จดหมายธรุ กจิ เปน จดหมายที่เขียนติดตอกันในเรื่องธุรกิจ และการเงินระหวา งบริษัท หางรา น
และองคก ารตา ง ๆ

จดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ เปนจดหมายที่ติดตอกันเปน ทางราชการจากสวนราชการ
หนึ่งถึงอีกสว นราชการหน่ึงขอ ความในหนังสือถือวาเปนหลักฐานทางราชการและมีสภาพผูกมัดถาวร
ในราชการ จดหมายราชการจะมีเลขที่ของหนังสอื มีการลงทะเบียน รบั -สง ตามระเบียบของงานสารบรรณ

การเขยี นจดหมายแตละประเภทจะมลี ักษณะแตกตา งกนั ไป แตโดยทัว่ ไปจะมีแนวโนม ในการเขยี น
ดงั น้ี

1. สวนประกอบของจดหมายทส่ี ําคัญคอื ทอ่ี ยขู องเจา ของจดหมาย วัน เดือน ป ท่ีเขียนขอความ
ทีต่ องการสอื่ สาร คาํ ขน้ึ ตน และคําลงทาย

2. ใชภาษาท่ีส่ือความหมายตรง ชัดเจน สั้น กะทัดรัดไดใ จความ เพ่ือใหผูรับจดหมายไดท ราบ
อยา งรวดเร็ว การเขยี นแบบนมี้ กั ใชใ นการเขียนจดหมาย กจิ ธรุ ะ จดหมายธรุ กิจ และจดหมายราชการ

68

3. ใชถอ ยคําภาษาในเชิงสรางสรรค เลือกเฟน ถอยคําใหนาอาน ระมัดระวังในการใชถ อยคํา
การเขยี นลกั ษณะน้เี ปน การเขียนจดหมายสว นตวั

4. จดหมายที่เขียนติดตอ เปนทางการตองศึกษาวา ควรจะสง ถึงใคร ตําแหนง อะไร เขียนช่ือ
ชื่อสกุล ยศ ตําแหนง ใหถ กู ตอง

5. ใชค าํ ข้ึนตน และคําลงทายใหเ หมาะสมกับผูร ับตามธรรมเนยี ม
6. กระดาษและซองเลือกใชใหเ หมาะสมกับประเภทของจดหมาย ถา เปนจดหมายท่ีสงทาง
ไปรษณีย จะตองเขียนนามผูสง ไวม ุมซองบนดานซา ยมือ พรอ มที่อยูและรหัสไปรษณีย การจาหนาซอง
ใหเ ขยี น หรือพมิ พชือ่ ท่ีอยูข องผรู บั ใหชัดเจนและอยา ลืมใสรหัสไปรษณียด ว ย สว นดวงตราไปรษณยี ใ หปดไว
มุมบนขวามือ คา ไปรษณียากรตองใหถูกตองตามกาํ หนด

การเขยี นเรียงความ

การเขยี นเรียงความเปน รูปแบบการเขียนอยางหนึ่ง ซ่ึงจะตอ งใชศ ิลปะในการเรียบเรียงถอ ยคํา
ภาษาใหเ ปนเน้อื เรอ่ื ง เพอื่ ถายทอดขอ เท็จจรงิ ความรู ความรูส ึก จินตนาการและความเขา ใจดว ยภาษาที่
ถกู ตองสละสลวยการจะเขียนเรียงความไดด ีผูเ ขียนจะตองศึกษารูปแบบ กฏเกณฑใหเ ขาใจและฝก เขียน
เปนประจํา

การเขียนเรียงความ มีสว นสําคญั 3 สว น คือ

สวนที่ 1 ความนาํ หรือคํานาํ

ความนาํ เปน สวนแรกของการเขียนเรียงความ ซ่ึงผูรูไดแนะนําใหเ ขียนหลังจากเขียนสว นอ่ืน ๆ
เสรจ็ เรียบรอ ยแลว และจะไมซํ้ากบั ขอ ความลงทา ยหรอื สรุป ความนําของการเขียนเรียงความจะทําหนา ที่
ดงั นี้

1. กระตนุ ใหผ ูอา นเกิดความสนใจตอเน่ืองของเรอ่ื งนน้ั ๆ
2. ปพู ื้นฐานความเขาใจใหก บั ผูอาน หรอื ชี้ใหเห็นความสาํ คญั ของเรอื่ งกอนทีจ่ ะอานตอ ไป
3. บอกขอบขายเน้ือเร่ืองนั้น ๆ วามขี อบขา ยอยางไร

สว น 2 เนอ้ื เรอื่ งหรือตวั เรื่อง

การเขียนเนื้อเร่ือง ผูเรียนจะตอ งดูหัวขอเรื่องที่จะเขียนแลวพิจารณาวา เปน เร่ืองลักษณะใด
ควรต้ังวตั ถุประสงคข องการเขียนเรยี งความอยา งไร เพอื่ ใหข อ เท็จจรงิ แกผูอา น เพ่อื โนมนาวใจใหผูอานเช่ือ
หรอื คลอ ยตาม เพ่ือใหความบันเทิง หรือ เพ่ือสงเสริมใหผูอ า นใชค วามคิดของตนใหกวา งขวางขึ้น เม่ือได
จดุ ประสงคในการเขยี น ผเู รยี นจะสามารถกําหนดขอบขายของหัวขอเร่อื งท่ีจะเขียนได

69

สวนที่ 3 บทสรุปหรอื ความลงทา ย

การเขียนบทสรุป หรือความลงทาย ผูรูไดแ นะนําใหเขียนหลังจากเขียนโครงเรื่องเสร็จแลว
เพราะความลงทา ยจะทําหนาทยี่ า้ํ ความสําคัญของเร่ือง ชวยใหผ ูอานจดจาํ สาระสาํ คัญในเรอื่ งนไ้ี ด หรือชวย
ใหผอู า นเขา ใจจุดประสงคข องผเู ขยี นอีกดว ย วิธีการเขยี นความลงทายอาจทาํ ได ดังน้ี

1. สรุปความท้ังหมดทนี่ าํ เสนอในเรือ่ ง ใหไ ดสาระสาํ คัญอยางชัดเจน
2. นาํ เรื่องทเ่ี ปน สว นสาํ คญั ทีส่ ดุ ในเนือ้ เร่ืองมากลาวยํา้ ตามจดุ ประสงคของเร่ือง
3. เลือกคํากลา วท่นี าเชื่อถือ สุภาษติ คําคมท่ีสอดคลองกบั เรอ่ื งมาเปน ความลงทา ย
4. ฝากขอคดิ และแนวปฏบิ ัตใิ หกบั ผูอ า น เพ่อื นาํ ไปพจิ ารณาและปฏบิ ัติ
5. เสนอแนวคิดหรือขอ ใครค รวญลักษณะปลายเปด ใหผ ูอา นนาํ ไปคิดและใครค รวญตอ

ลักษณะของเรยี งความที่ดี ควรมีลกั ษณะที่เปน เอกภาพ สมั พนั ธภาพ และสารตั ถภาพ

เอกภาพ คือ ความเปนอนั หนึ่งอนั เดียวกนั ของเรอ่ื งไมเขียนนอกเรอื่ ง
สัมพันธภาพ คือ มีความสัมพันธก ันตลอดเร่ือง หมายถึง ขอ ความแตละขอความหรือแตละ
ยอ หนา จะตอ งมีความสัมพันธเกย่ี วเนื่องกนั โดยตลอด
สารตั ถภาพ คือ การเนนสาระสาํ คัญของยอหนาแตละยอ หนา และของเรอ่ื งทง้ั หมด โดยใชถอ ยคาํ
ประโยค ขอ ความท่กี ระชบั ชัดเจน สือ่ ความเร่อื งทัง้ หมดไดเ ปนอยางดีย่งิ

การเขยี นยอความ

การยอ ความ คอื การนาํ เรือ่ งราวตา ง ๆ มาเขยี นใหมด วยสาํ นวนภาษาของผยู อเอง เม่ือเขียนแลว
เน้ือความเดมิ จะสั้นลง แตยังมีใจความสําคัญครบถว นสมบรู ณ การยอ ความน้ี ไมม ีขอบเขตวาควรจะสนั้ หรอื
ยาวเทา ใดจึงจะเหมาะ เพราะบางเรื่องมีพลความมากก็ยอ ลงไปไดม าก แตบางเร่ืองมีใจความสําคัญมาก
ก็อาจยอได 1 ใน 2 หรอื 1 ใน 3 หรอื 1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิมตามแตผยู อจะเหน็ สมควร

ใจความสําคัญ คือ ขอความสําคัญในการพูด หรือการเขียน พลความ คือ ขอ ความท่ีเปน
รายละเอยี ดนาํ มาขยายใจความสาํ คัญใหชัดเจนยิง่ ขึ้น ถา ตัดออกผูฟง หรือผอู านก็ยงั เขา ใจเร่ืองนนั้ ได

หลกั การยอ ความ จากสิง่ ทไ่ี ดอ า น ไดฟง
1. อา นเนือ้ เร่อื งท่ีจะยอ ใหเขาใจ อาจมากกวา 1 เท่ียวกไ็ ด
2. เมื่อเขา ใจเรื่องดีแลว จึงจับใจความสําคัญทีละยอหนา เพราะ 1 ยอหนาจะมีใจความสําคัญ
อยางเดยี ว
3. นําใจความสําคญั แตละยอ หนา มาเขียนใหมดวยภาษาของตนเอง โดยคํานึงถงึ สิง่ ตา ง ๆ ดงั น้ี

3.1 ไมใชอกั ษรยอในขอ ความทยี่ อ
3.2 ถามีคาํ ราชาศพั ทใ นเรอ่ื งใหคงไวไ มตองแปลออกเปน คําสามญั
3.3 จะไมใ ชเครอื่ งหมายตา ง ๆ ในขอ ความท่ยี อ เชน อัญประกาศ
3.4 เน้ือเร่อื งท่ยี อ แลว โดยปกตเิ ขยี นติดตอ กันในยอหนาเดยี วและควรมคี วามยาวประมาณ
1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิม

70

4. คํานําในการอา นยอ ความ ใหใ ชแ บบคํานํายอความ ตามประเภทของเร่ืองท่ีจะยอ โดยเขียน
คํานําไวย อ หนาแรก แลวจึงเขยี นขอ ความท่ยี อ ในยอ หนา ตอ ไป

การเขยี นบันทกึ

การเขียนบนั ทึกเปนวธิ ีการเรียนรแู ละจดจาํ ทดี่ ี นอกจากนข้ี อ มลู ทถ่ี ูกบันทึกไวยังสามารถนําไปเปน
หลักฐานอา งอิงเพอ่ื ประโยชนอื่นตอ ไป เชน

การจดบนั ทึกจากการฟง

การบันทึกจากการฟง หรือการประสบพบเห็นดวยตนเอง ยอมกอใหเ กิดความรู ในท่ีน้ีใครข อ
แนะนําวิธีจดบันทึกจากการฟงและจากประสบการณตรง เพื่อผูเ รียนจะสามารถนําไปใชประโยชนใน
การศกึ ษาดว ยตนเองไดว ธิ หี นงึ่

วิธจี ดบนั ทึกจากการฟง

การจดบันทึกจากการฟงจะไดผ ลดีเพียงใดขนึ้ อยูกับสมรรถภาพในการฟงของผจู ดบันทกึ ในขณะท่ี

ฟง อยูน ั้น เราไมสามารถจดจาํ คําพดู ไดทุกคาํ ดังน้นั วิธีจดบนั ทกึ จากการฟง จงึ จาํ เปนตองรจู กั เลอื กจดเฉพาะ

ประเด็นสําคัญ ใชห ลักการอยางเดียวกับการยอความนั่นเอง กลาวคือ ตองสามารถแยกใจความสําคัญ

ออกจากพลความได ขอความตอนใดทไี่ มสาํ คญั หรือไมเก่ียวขอ งกบั เร่อื งน้ันโดยตรงก็ไมจ ําเปน ตอ งจดและ

วธิ ีการจดอาจใชอ ักษรยอ หรือเครอื่ งหมายท่ใี ชก ันทัว่ ไปเพือ่ บนั ทกึ ไวไดอ ยางรวดเร็ว เชน

ร.ร. แทน โรงเรียน

ร.1 แทน รัชกาลที่ 1

> แทน มากกวา

ผเู รียนอาจใชอ ักษรยอ หรอื เครอ่ื งหมายของผูเรยี นเองโดยเฉพาะ แตทัง้ นี้จะตอ งใหเปนระบบ

จะไดไ มสับสนภายหลงั

ผูฟงจับความรูสึก หรือเจตนาของผูพ ูดในขณะท่ีฟงดวยวามีจุดประสงคเชน ไร เม่ือบันทึกใจ

ความสําคัญไดครบถวนแลว ควรนําใจความสําคัญเหลานั้นมาเรียบเรียงเสียใหม อน่ึงในการเรียบเรียงนี้

อยา ทง้ิ เวลาใหเนิ่นนานจนเกนิ ไป เพราะผูจดยังสามารถจาํ ขอ ความบางตอนท่ีไมไดจดไว จะไดเ พิ่มเติมความรู

และความคิดไดอยางสมบูรณ

บันทึกการประชุม

การดําเนินกิจกรรมตา ง ๆ ในปจจุบันมักจะมีการประชุมเพ่ือปรึกษาหารือกันกอนเสมอและในการ

ประชุมทกุ ครั้งจะตองมีผจู ดบนั ทกึ การประชุมเพ่อื เปนหลักฐาน บนั ทกึ การประชมุ มรี ูปแบบ ดังตวั อยางตอ ไปน้ี

71

บนั ทึกการประชมุ

การประชมุ (ลงชอ่ื คณะกรรมการหรือช่อื การประชุมนน้ั ๆ)
คร้งั ที่ (ลงครง้ั ท่ีประชุม)
เม่อื (ลงวนั ท่ี เดือน พ.ศ. ท่ีประชมุ )
ณ (ลงช่อื สถานท่ีท่ปี ระชุม)

ผเู ขา ประชมุ

1. เขียนชอ่ื ผมู าประชุม..................................................................................
2. ..................................................................................................................
3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

ผขู าดประชุม

1. เขียนรายช่อื หรือจาํ นวนผูท่ีไมม าประชุม.................................................
2. ..................................................................................................................
3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

เร่มิ ประชมุ เวลา (ลงเวลาทเ่ี ร่ิมประชมุ )

ขอ ความ (เรม่ิ ดว ยประธานกลา วเปดการประชมุ การอา นรายงาน (บันทึก) การประชุมคร้ังท่ีแลว
(ถาม)ี ทปี่ ระชมุ รบั รอง หรือแกไ ขอยางไร แลว ถงึ เร่อื งทจ่ี ะประชุมถา มีหลายเร่ืองใหย กเร่ืองที่ 1 เร่ืองที่ 2
และตอ ๆ ไปตามลาํ ดับ และใหมมี ติของทปี่ ระชุม (ทุกเรือ่ ง)

เลิกประชุม (ลงเวลาเลิกประชุม)..................................................................................

(ลงชือ่ ...................................................ผบู ันทึกการประชุม)

ศพั ทเฉพาะทีใ่ ชใ นกจิ กรรมการประชมุ ทค่ี วรรบู างคาํ

1. ผูเขาประชุม
หมายถงึ ผทู ีไ่ ดรบั เชญิ หรอื ไดร ับการแตงตง้ั ใหเปน ผูมีสทิ ธเิ ขาประชุม เพื่อทาํ หนาท่ีตา ง ๆ

เชน ทาํ หนาท่ีเปนผูนําการประชมุ เปน ผเู สนอความคดิ เหน็ ตอ ทป่ี ระชมุ เปนผจู ดบนั ทึกการประชมุ เปนตน
2. วาระ
หมายถึง เร่ืองหรือหัวขอ หรือประเด็นปญหาตาง ๆ ที่ตองหาคําตอบ หาขอยุติหรือวิธีแกไข

โดยจดั เรียงลาํ ดับเรอื่ งตามความเหมาะสม
3. ขอเสนอ
ในการประชุมถา ขอใหท ่ีประชุมพิจารณาเร่ืองใดเรื่องหน่ึง มีศัพทเ ฉพาะเพื่อใชบอก

ความประสงคว า เสนอและเรยี กเรอ่ื งท่เี สนอวา ขอ เสนอ

72

4. สนับสนนุ คัดคา น อภิปราย
ขอเสนอที่มผี ูเสนอตอทป่ี ระชุมนั้น ผูเขาประชุมมีสิทธิเห็นดว ย หรอื ไมเ ห็นดวยกไ็ ด ถาเหน็ ดว ย

เรียกวา สนับสนุน ไมเ ห็นดว ยเรียกวา คัดคาน การแสดงความคิดเห็น เพ่ือสนับสนุนหรือคัดคานขอเสนอ
เรยี กวา การอภิปรายใหตรงประเด็นและมเี หตผุ ลสนับสนุนอยา งชัดเจน

5. มติ คอื ขอ ตดั สนิ ใจของท่ีประชมุ เพ่อื นําไปปฏิบตั ิ เรียกวามตทิ ีป่ ระชุม

การเขียนบนั ทกึ ประจําวนั

วิธีเขยี นอาจแตกตางกันออกไป แตมแี นวทางในการเขียน ดงั นี้
1. บันทกึ เปน ประจําทุกวนั ตามความเปน จรงิ โดยมสี มุดบันทึกตางหาก 1 เลม
2. บอกวันเดอื นปที่บนั ทึกไวอ ยางชดั เจน
3. การบนั ทึกอาจเริ่มจากเชาไปค่ํา โดยบนั ทกึ เรอื่ งทีส่ าํ คัญและนาสนใจ
4. การบนั ทึกอาจแสดงทรรศนะและความรสู กึ สว นตวั ลงไปดว ย
5. การใชภาษาไมม รี ูปแบบตายตัว สว นใหญใ ชภาษางาย ๆ สนกุ สนาน ท้ังนี้ข้ึนอยูก ับความพอใจ
และบคุ ลกิ ของผบู ันทกึ เอง

วธิ ีจดบนั ทึกจากประสบการณต รง

ความรบู างอยา งเราไมอาจหาไดจากการอาน หรอื การฟง ตอ งอาศัยการไปดแู ละสังเกตดว ยตนเอง
เรยี นจากประสบการณต รง วิธกี ารจดบันทกึ จากการสังเกตของจรงิ น้ันคลายกบั การบนั ทึกจากการอานและ
การฟง นั่นเอง กลา วคอื เราตอ งรจู กั สังเกตสิ่งท่ีสาํ คัญ ๆ สงั เกตดคู วามสมั พันธของส่ิงตางๆ ที่เราเห็นนั้นวา
เก่ียวของกันอยา งไรมลี กั ษณะอยางไร แลว บันทึกเปน ขอ มลู ไวใ นสวนของขอ สงสัย หรอื ความคดิ เห็นเราอาจ
บันทกึ ไว เม่ือนาํ บันทกึ ทไ่ี ดจากการสังเกตมาเรียบเรียงใหมน้ันควรระบุเรื่องที่จะบันทึก วัน เวลา สถานที่
หากมีขอสังเกตหรือความคิดเห็นประการใด ใหเรียบเรียงไวในตอนทาย ทั้งน้ีควรเขียนใหร วบรัด
ใหร ายละเอยี ดเฉพาะทจี่ าํ เปนและไมใ ชถ อยคําทีฟ่ มุ เฟอ ย

ในชวี ิตประจําวันเราไดร บั สารจากวิธีการสือ่ สารหลายประเภท ไมวาจะเปนหนังสอื วิทยุ โทรทัศน
หรืออาจเปนสิ่งทีเ่ ราไดเ ห็นและประสบมาดวยตนเอง ถา เราเพียงแตจดจําส่ิงเหลานั้นโดยไมไ ดจ ดบันทึก
กอ็ าจจะลืมและอยูไ ดไมนาน แตถ า มกี ารจดบนั ทกึ ไวก ็จะชวยใหอ ยูไดน านวนั ข้ึน

การเขยี นรายงาน

รายงานการศึกษาคนควา เปน การเขียนเสนอเพื่อรายงานการศึกษาคน ควาเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง
โดยเฉพาะ โดยกอ นเขียนจะตอ งมีการศึกษาคนควา จัดระบบและเรียบเรียงเปนอยา งดีขั้นตอนการเขียน
รายงานการคนควา

1. เลือกเร่ือง หรือประเด็นท่ีจะเขียน ซ่ึงเปนเรื่องท่ีตนสนใจ กําลังเปน ท่ีกลาวถึงในขณะนั้น
เรือ่ งแปลกใหมน าสนใจ จะไดร ับความสนใจมากข้ึน

2. กาํ หนดขอบเขตท่จี ะเขียนไมก วาง หรือแคบจนเกินไป สามารถจัดทําไดในเวลาท่กี าํ หนด

73

3. ศึกษาคนควาและเก็บรวบรวมขอ มูลอยางเพียงพอทั้งจากเอกสาร การสัมภาษณ การสังเกต
หรอื จากสือ่ มวลชนตาง ๆ เปน ตน

4. บันทกึ ขอมูลทไ่ี ดค นควาพรอ มแหลงทีม่ าของขอมลู อยา งละเอยี ด โดยจดบันทึกลงในบัตรหรือ
สมุดบนั ทึก ทงั้ น้เี พอื่ นาํ มาเขียนเชิงอรรถและบรรณานกุ รมในภายหลงั

5. เขียนโครงเร่ืองอยา งละเอยี ด โดยลาํ ดับหัวขอ ตา ง ๆ อยา งเหมาะสม
6. เรยี บเรียงเปนรายงานท่เี หมาะสม โดยมรี ปู แบบของรายงานท่ีสําคัญ 3 สวนคอื

6.1 สว นประกอบตอนตน
6.1.1 หนาปกรายงาน
6.1.2 คาํ นาํ
6.1.3 สารบัญ
6.1.4 บัญชีตาราง หรอื ภาพประกอบ (ถา ม)ี

6.2 สว นเนอ้ื เรือ่ ง
6.2.1 สว นท่ีเปนเนือ้ หา
6.2.2 สว นประกอบในเนอ้ื หา
6.2.2.1 อญั ประกาศ
6.2.2.2 เชงิ อรรถ
6.2.2.3 ตารางหรอื ภาพประกอบ (ถา ม)ี

6.3 สว นประกอบตอนทาย
6.3.1 บรรณานุกรม
6.3.2 ภาคผนวกหรืออภธิ านศพั ท (ถาม)ี

การใชภาษาในการเขียนรายงาน

1. ใชภาษากะทดั รัด เขาใจงา ย และตรงไปตรงมา
2. ใชภาษามาตรฐาน ตามธรรมเนยี มนยิ ม
3. เวน วรรคตอนอยางถูกตอ งเหมาะสม เพอ่ื ใหเ นอื้ ความกระจางชัด เขาใจงาย
4. การเขียนทั่ว ๆ ไป ควรใชศัพทธ รรมดา แตใ นกรณที ี่ตอ งใชศพั ทเ ฉพาะวิชา ควรใชศัพทท ่ีไดรับ
การรับรองแลว ในแขนงวิชาน้ัน ๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งศัพทซ่ึงคณะกรรมการบัญญัติศัพทภ าษาไทย
ของราชบญั ฑติ สถานไดบัญญัตไิ วแ ลว
5. การเขียนยอหนาหนึ่ง ๆ จะตอ งมีใจความสําคัญเพียงอยางเดียว และแตล ะยอ หนาจะตองมี
ความสัมพันธต อเนอ่ื งกันไปจนจบ

74

การเขียนประกาศ

ประกาศ หมายถึง การบอกกลาว หรือช้ีแจงเรื่องราวตาง ๆ ใหส าธารณชน หรือผูเ กี่ยวขอ งทราบ
ผูร ับขอมลู ไดท ราบจากสอื่ มวลชนตาง ๆ เชน วทิ ยุ โทรทัศน หนังสือพิมพ หรอื จากฝา ยโฆษณาใบปลวิ เปนตน

ลักษณะของประกาศทผ่ี ูเ ขียนจะไดพบเสมอ ๆ แบง ไดเ ปน 2 แบบ คือ
1. แบบประกาศท่ีเปน ทางการ ประกาศลักษณะน้ีมักออกจากหนวยงานราชการรัฐวิสาหกิจ
หรือองคกรตาง ๆ สวนมากจะเปนเรื่องเกีย่ วกับกลมุ คนสวนใหญ รูปแบบการเขียนมักจะมีประเด็นสําคัญ
ดงั นี้ คือ

1.1 ชื่อหนว ยงานหรือองคก รที่ออกประกาศ
1.2 เร่อื งท่ปี ระกาศ
1.3 เน้ือความท่ปี ระกาศ สวนใหญจ ะมีรายละเอียดอยางนอ ย 2 สวนคอื

1.3.1 เหตุผลความเปนมา
1.3.2 รายละเอียด เงื่อนไข และขอเสนอแนะตาง ๆ
1.4 วนั เดอื นปท ีป่ ระกาศน้ันจะมีผลบงั คบั ใชน บั ตง้ั แตเวลาที่ปรากฏในประกาศ
1.4.1 การลงนามผปู ระกาศ คือ ผมู อี ํานาจในหนวยงานทเ่ี ปนเจา ของประกาศนนั้
1.4.2 ตําแหนง ของผปู ระกาศ
2. ประกาศที่ไมเ ปน ทางการ ประกาศลักษณะนี้มักออกจากบริษัท หางราน หรือของบุคคลใด
บุคคลหนงึ่ จะมีจดุ ประสงคเ ฉพาะเรอ่ื ง เชน ประกาศรับสมัครงาน ประกาศของหาย ประกาศลักษณะน้ี
จะมีเฉพาะขอ มูลที่จําเปน ทั้งน้ี สวนใหญจะเปน การประกาศในหนาหนังสือพิมพซึ่งตอ งประหยัดเนื้อที่
โฆษณา เน่อื งจากคา โฆษณามรี าคาสูง

การเขียนโฆษณา

การโฆษณาสินคาบรกิ ารเปนการสง สารโนม นาวใจตอ สาธารณชน เพอ่ื ประโยชนในการขายสินคา
หรอื บริการตา ง ๆ ซึ่งมลี ักษณะดังนี้

1. บทโฆษณาจะมีสว นนาํ ที่สะดดุ หู สะดดุ ตา ซึง่ มีผลทําใหส ะดดุ ใจสาธารณชน ดว ยการใชถ อ ยคาํ
แปลก ๆ ใหม ๆ อาจเปน คาํ สัมผสั อักษร คําเลยี นเสียงธรรมชาติ

2. ไมใ ชถอยคาํ ที่ยดื ยาว ครอบคลุมเนื้อหาอยางครบถวน มักใชเปน รูปประโยคสั้น ๆ หรือวลีสั้น ๆ
ทําใหผ อู า นรบั รูไดอยางฉับพลนั

3. เนื้อหาจะช้ีใหเ ห็นถึงความดี วิเศษของคุณภาพ ของสินคาหรือบริการ สวนมากจะเนน
ความเปน จรงิ เชน “ทนทานปานเหล็กเพชร”

4. ผโู ฆษณาจะพยายามจบั จุดออนของมนุษย โดยจะโนม นาวใจในทํานองที่วา ถา ใชเ ครื่องสาํ อางค
ชนิดนี้แลว ผิวพรรณจะเปลงปลงั่ บาง เรอื นรางจะสวยมเี สนห บ าง

5. เน้อื หาการโฆษณา มกั ขาดเหตผุ ล ขาดความถูกตองทางวิชาการ
6. การโฆษณาจะปรากฏทางสื่อชนดิ ตาง ๆ ซ้ํา ๆ กันหลายครงั้ หลายหน

75

การเขยี นคําอวยพร

พร คือ คําทแี่ สดงความปรารถนาดี ที่บุคคลจะพึงกลา วแกผ ูอื่น ในการเขียนคําอวยพรตองเขียน
ใหเหมาะสมกับโอกาส เชน อวยพรในวันขึ้นปใ หม อวยพรในการทําบุญข้ึนบา นใหม อวยพรในงานมงคล
สมรส อวยพรผทู ล่ี าไปศกึ ษาตอ ณ ตางประเทศ

นอกจากคาํ นงึ ถึงโอกาสทจ่ี ะกลาวคําอวยพรแลว ตอ งคํานงึ ถงึ บุคคลทจี่ ะรบั พรวา เปนผูอ ยูใ นฐานะใด
เปนคนเสมอกนั หรือเปนผูมีอาวโุ สสูงกวาหรือตา่ํ กวาผูพดู คาํ อวยพรมใี หเปนรายบุคคลหรือใหแ กหมูคณะ
ทั้งน้ี เพือ่ จะไดเ ลือกใชถ อยคําใหถ กู ตองเหมาะสมเปน กรณไี ป มีขอ เสนอแนะ ดงั นี้

1. ในการแตง คาํ อวยพรสาํ หรับโอกาสตา ง ๆ พรท่ใี หกันกม็ ักเปน สง่ิ อันพงึ ปรารถนา เชน พรสี่
ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ความสําเรจ็ ในกจิ การงาน ความสมหวัง ความมเี กยี รติ เปน ตน ท้งั นี้
แลวแตผ อู วยพรจะเหน็ วาสิ่งใดเหมาะสมท่ีจะนํามากลา ว โดยเลอื กหาคาํ ทีไ่ พเราะ มคี วามหมายดี มาใชแตง
ใหไ ดเ นือ้ ความตามทีป่ ระสงค

2. ถาเปน การอวยพรญาติมิตร ที่มีอายุอยูในวัยใกลเ คียงกันก็กลาวอวยพรไดเลย แตถ า เปน
ผูที่สูงกวา ดวยวัยวุฒิ คุณวุฒิ และชาติวุฒิ ก็ควรอางสิ่งท่ีตนเคารพนับถือ หากเปนพุทธศาสนิกชน
กอ็ างคุณพระศรรี ัตนตรยั ใหด ลบันดาลพร เพื่อความเปนสิรมิ งคลแกผูท ไี่ ดรับพร

การเขียนโครงการ

การทํางานขององคก รหรือหนวยงานตาง ๆ นั้นจําเปนตอ งมีโครงการเพ่ือบอกเหตุผลของการ
ทาํ งานนั้น บอกวัตถุประสงค เปา หมาย วิธีการดําเนินงาน ระยะเวลา สถานที่ งบประมาณที่ใช บุคคลท่ี
รับผิดชอบ เพือ่ ใหการทาํ งานนน้ั ดําเนินไปดว ยดี ขอใหด ตู วั อยา งโครงการและศกึ ษาแนวการเขียนโครงการ
ในแตละหัวขอ ใหเขา ใจ

76

ยกตัวอยางโครงการที่เปน ปจ จบุ ัน

โครงการประชมุ สัมมนาคณะกรรรมการบริหารองคการบริหารสวนตําบล (อบต.)

ภาคตะวันออก ประจาํ ปงบประมาณ 2551

…………………………………….

1. หลักการและเหตุผล

ตามแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบับที่ 8 ไดก ําหนดทิศทางการพัฒนาประเทศทั้งใน

ทศวรรษหนาและในชวง พ.ศ. 2540 - 2544 ใหเนน คนเปน ศูนยกลาง หรอื เปน จดุ หมายหลักของการพัฒนา

ทัง้ น้เี พือ่ นาํ ไปสวู ิสยั ทศั น “ครอบครวั อบอุน ชุมชนเขม แข็ง สงั คมมสี มรรถภาพ เสรภี าพ ความยุติธรรมและ

มีการพัฒนาท่ีสมดุล บนพ้ืนฐานของความเปน ไทย” ซ่ึงจะเปนการพัฒนาในลักษณะที่ตอเน่ืองและย่ังยืน

ทําใหคนไทยสว นใหญม ีความสุขที่แทจริงในระยะยาว และองคการบริหารสว นตําบลซ่ึงเปน หนวยงาน

บริหารราชการสวนทองถ่ินท่จี ดั ขึน้ ตามพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคก ารบริหารสวนตําบล พ.ศ. 2537

มหี นาท่ีในการสงเสรมิ การศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม สง เสริมการพฒั นาสตรี เด็ก เยาวชน โดยมีอํานาจ

อิสระในการดาํ เนินกจิ กรรม กาํ หนดแผนงาน และการใชงบประมาณของตนเอง หากองคการบริหารสวน-

ตาํ บลไดร วมจดั และสงเสริมการศกึ ษาในตาํ บลอยา งแทจรงิ แลวกจ็ ะทาํ ใหก ารพัฒนาคุณภาพของคนเปน ไป

อยา งมีประสทิ ธภิ าพ ทัดเทียมนานาอารยประเทศท่ีเจริญแลว กรมการศึกษานอกโรงเรียนจึงไดรวมกับ

สาํ นักคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหงชาติ มอบหมายใหศ ูนยการศึกษานอกโรงเรยี นภาคตะวันออก

จัดสัมมนาคณะกรรมการบริหารองคก ารบริหารสว นตําบลขนึ้

2. วตั ถปุ ระสงค

2.1 เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีความรูค วามเขา ใจเกี่ยวกับการศึกษาท้ังในระบบ

โรงเรียนและนอกระบบโรงเรียน

2.2 เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรว มในการวางแผน และจัดกิจกรรมการศึกษา

ในระบบโรงเรยี นและการศึกษานอกระบบโรงเรยี น

2.3 เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีความเขา ใจเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย

ตามแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 8 มีสว นในการพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัว

รวมกับ ศูนยบ ริการการศึกษานอกโรงเรยี นอาํ เภอ(ศบอ.) และเกดิ การขยายผลอยา งตอ เนอ่ื ง

3. เปาหมาย

3.1 เชิงปรมิ าณ กลุมเปาหมายท้งั ส้นิ 115 คน ประกอบดว ย

3.1.1 ประธาน อบต. จงั หวดั ละ 3 คน 9 จงั หวดั จาํ นวน 27 คน

3.1.2 ปลัด อบต. จงั หวดั ละ 3 คน 9 จังหวัด จาํ นวน 27 คน

3.1.3 หน.ศบอ. จงั หวัดละ 3 คน 9 จงั หวดั จาํ นวน 27 คน

3.1.4 ผอู ํานวยการศูนยการศกึ ษานอกโรงเรยี น

จงั หวดั (ศนจ.) จาํ นวน 9 คน

77

3.1.5 เจา หนา ท่ศี นู ยการศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั จํานวน 9 คน
3.1.6 เจา หนาที่ศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรียนภาคตะวนั ออก
3.1.7 พนกั งานขบั รถยนต ของ ศนจ. จาํ นวน 7 คน
จาํ นวน 9 คน
3.2 เชิงคณุ ภาพ รวม 115 คน

กลมุ เปา หมายมีความรูความเขา ใจเกี่ยวกับงานการศึกษามีสวนรวมในการสนับสนุนและจัดการ

ศึกษาท้ังในระบบและนอกระบบโรงเรียน เพ่ือพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัวอยา งแทจ ริงและ

ขยายผลอยา งตอ เนอื่ ง

4. วิธดี าํ เนนิ การ

4.1 ข้ันเตรียมการ

4.1.1 ศกึ ษา สาํ รวจ รวบรวมขอ มูล

4.1.2 ขออนุมัตโิ ครงการ

4.1.3 ประสานงานผูเ ก่ยี วของ

4.1.4 ดาํ เนนิ การประชุมสมั มนา

4.2 ขั้นดาํ เนนิ การ

4.2.1 จดั ประชุมสัมมนาจาํ นวน 2 วนั

4.2.2 รวบรวมแผนพฒั นาของ อบต. เก่ียวกับการจดั การศกึ ษา เพ่อื นาํ เสนอผูเกย่ี วขอ ง

4.2.3 ตดิ ตาม ประเมนิ ผลการดาํ เนินงานรวมกับหนวยงานท่ีเกย่ี วขอ ง

5. ระยะเวลา/สถานท่ี

5.1 จัดประชุมสัมมนา ระหวางวันท่ี 24 - 25 สิงหาคม 2551 ณ โรงแรมสตาร อําเภอเมือง

จงั หวัดระยอง

5.2 ติดตาม ประเมินผล ภายในเดือนกันยายน 2551 พ้ืนท่ี 9 จังหวัดในภาคตะวนั ออก

6. งบประมาณ

ใชงบประมาณประจําป 2551 หมวดคาตอบแทน ใชส อย วัสดุ งานพัฒนาคุณภาพการศึกษา

นอกโรงเรยี น กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน จํานวนเงนิ 140,000 บาท มีรายละเอยี ด ดังน้ี

คา ใชส อยและวสั ดุในการประชมุ สมั มนา

- คาท่พี กั 115 x 425 = 48,875.- บาท

- คา อาหารวางและเคร่ืองดมื่ 115 x 100 x 2 = 23,000.- บาท

- คา อาหารกลางวนั 115 x 120 x 2 = 27,600.- บาท

- คาอาหารเยน็ 115 x 150 = 17,250.- บาท

- คา ตอบแทนวทิ ยากร 600 x 2 ชวั่ โมง = 1,200.- บาท

- คาตอบแทนวิทยากร 600 x 0.75 ช่ัวโมง = 450.- บาท

- คานา้ํ มันเชอ้ื เพลงิ = 1,000.- บาท

78

- คาวัสดุ = 20,675.- บาท

หมายเหตุ ทกุ รายการขอถวั จายตามท่ีจายจริง

7. เครอื ขาย/หนวยงานท่เี กย่ี วขอ ง

- ศนู ยการศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั ในภาคตะวนั ออก

- ศนู ยบ รกิ ารการศกึ ษานอกโรงเรยี นอาํ เภอในภาคตะวนั ออก

- หนวยงานสังกัดกรมการปกครองในภาคตะวันออก

8. การประเมินผลโครงการ

- ประเมนิ ระหวางการประชมุ สัมมนา

- ประเมินหลังการประชมุ สัมมนา

- สรุปและรายงานผลการประชุมสมั มนา

9. ผรู บั ผิดชอบโครงการ

นางญาณศิ า เจรีรัตน งานโครงการพเิ ศษ

ฝา ยนโยบายและแผนงาน

ศูนยก ารศึกษานอกโรงเรยี นภาคตะวนั ออก

10. ความสมั พันธกบั โครงการอนื่

- โครงการพฒั นาเครอื ขาย

- โครงการพัฒนาบุคลากร

- โครงการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษานอกโรงเรยี น

- โครงการจดั กิจกรรมการศกึ ษานอกโรงเรียนในศูนยการเรียนชมุ ชน (ศรช.)

11. ผลทค่ี าดวาจะไดร บั

ศบอ.มีสว นในการวางแผนพฒั นาการจดั การศกึ ษานอกโรงเรยี น รวมกบั อบต.ไดต รงตามนโยบาย

ของรัฐบาล ตลอดท้ังสามารถขยายผลการพฒั นาในพื้นทไ่ี ดอยางมปี ระสิทธผิ ล

ผูขออนุมตั ิโครงการ ผูเ ห็นชอบโครงการ ผูอนมุ ตั โิ ครงการ
(นางญานศิ า เจรรี ตั น) (นางสาวสรุ ภี สกลุ รัตน) (นายชวี ติ อจุ วาที)
อาจารย 2 ระดบั 6 ผชู วยผอู าํ นวยการ ศนภอ. ผูอาํ นวยการ ศนภอ.

การเขียนคํากลาวรายงาน

การเขยี นคาํ กลาวรายงานในการเปด หรอื ปดการประชุมสมั มนานัน้ จะมี 2 สวน คือ
คํากลาวรายงานของเจาของงาน และคาํ กลาวเปดของประธานการเปดหรอื ปดการประชุม

79

คํากลาวรายงานและคํากลาวเปด
1. คาํ กลาวรายงานพธิ เี ปดการประชมุ สมั มนาจะกลาวถงึ รายละเอยี ด หรอื มีแนวทางการเขียน ดงั น้ี

1.1 คาํ ข้นึ ตน นิยมใชคาํ วา “เรียน….” และขอบคณุ
1.2 บอกกลาวผูเขาประชมุ และหนวยงานหรือสถานะของผเู ขาประชมุ พรอมทั้งบอกจํานวน
ผูเขารวมประชมุ
1.3 บอกวตั ถุประสงคของการประชมุ
1.4 บอกระยะเวลาของการประชมุ
1.5 บอกวิทยากรบุคคล หนว ยงานท่ีมสี วนรว ม มสี ว นเก่ยี วขอ งชวยเหลือสนบั สนนุ
2. คาํ กลา วเปดการประชมุ มแี นวทางในการเขยี น ดงั น้ี
2.1 คําขน้ึ ตน หรอื คาํ ทักทาย จะเอย ช่ือบุคคลตาํ แหนงของผูเ ขาประชมุ
2.2 บอกถงึ ความรสู กึ ขอบคุณบุคคล วิทยากรหรอื หนว ยงานที่เก่ียวของชว ยเหลือ
2.3 บอกขอเสนอแนะแนวทางขอ คิดเห็นทเ่ี ปนประโยชนต อ การประชมุ
2.4 อวยพรและแสดงความปรารถนาดที จี่ ะใหก ารประชมุ บรรลผุ ลตามวตั ถุประสงค
สวนคํากลาวรายงานและคํากลาวปด การประชุม ก็จะมีลักษณะคลา ยกัน แตจะมีรายละเอียด
เกยี่ วกับผลของการดาํ เนินงานการประชุมเพม่ิ เขามา และมีการมอบวุฒบิ ัตรหรอื ของทรี่ ะลกึ อกี เทานัน้

80

ตัวอยาง

คํากลาวรายงานในพธิ ีเปดการประชุมสัมมนา

คณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตําบล (อบต.)

ภาคตะวนั ออก ปง บประมาณ 2551

ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จังหวดั ระยอง

วันที่ 26 สงิ หาคม 2551

....................................
เรียน ทา นประธาน ผูอ ํานวยการศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นภาคตะวนั ออก ผอู ํานวยการศนู ยการ
ศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั หัวหนา ศูนยบริการการศึกษานอกโรงเรียนอําเภอ ปลัด อบต. ประธาน อบต.
เจาหนาท่ีศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด
ดิฉัน นางสาวสุรภี สกุลรตั น ในฐานะผูจัดการประชุมสัมมนารูส ึกเปนเกียรติอยา งยิ่งท่ีทานไดใ ห
เกียรติมาเปนประธานในการประชมุ สัมมนาครัง้ นี้
การประชุมสัมมนาคร้งั นปี้ ระกอบดวยผปู ระชุมสัมมนาจํานวน 99 คน ดงั น้ี
- ผูอาํ นวยการศูนยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวนั ออก 9 ทา น
- หัวหนา ศูนยบรกิ ารการศกึ ษานอกโรงเรียนอาํ เภอในภาคตะวนั ออก 27 ทา น
- ปลดั อบต.จากจังหวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทา น
- ประธาน อบต. จากจงั หวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทาน
- เจา หนา ท่ศี นู ยการศึกษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวันออก 9 ทา น
วตั ถุประสงคของการประชุมสมั มนา
1. เพ่อื ใหคณะกรรมการบรหิ าร อบต. มีความรูความเขาใจเก่ยี วกับงานการศกึ ษานอกโรงเรียน
2. เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรวมในการวางแผนและจัดกิจกรรมการศึกษานอก
โรงเรียน
3. เพ่อื ใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มคี วามเขา ใจเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ในสว น
ของการพฒั นาสังคม เด็ก สตรี และครอบครวั รวมกบั หนวยงานการศกึ ษานอกโรงเรียน
วทิ ยากรในการประชมุ สมั มนาประกอบดวย
- ผอู าํ นวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก
- ผูตรวจราชการสวนทองถิ่นจงั หวัดระยอง
- รองประธานคณะกรรมการพัฒนาสตรภี าคตะวันออก
ในโอกาสน้ี ดฉิ นั ขอเรียนเชิญทา นประธานไดก รณุ ากลา วเปดการประชมุ และบรรยายพิเศษตามท่ี
ทานเห็นสมควร ขอเรียนเชิญ

81

ตวั อยา ง
คํากลา วของประธาน
พิธีเปด การประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตาํ บล (อบต.)
ภาคตะวนั ออก ปง บประมาณ 2551
วนั ท่ี 26 สงิ หาคม 2551
ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จงั หวัดระยอง
................................................

ทาน ผูอํานวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด ทานหัวหนา ศูนยบริการการศึกษานอก
โรงเรยี นอําเภอ ทานปลดั อบต. ทา นประธาน อบต. เจา หนา ทศ่ี นู ยก ารศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั ทุกทาน

ผมมีความยนิ ดีทไี่ ดม าเปน ประธานในการประชมุ สัมมนา คณะกรรมการบริหารองคการสว นตําบล
(อบต.) ภาคตะวันออก ปงบประมาณ 2551 ในวนั นี้ นบั วาเปน โอกาสทีด่ ที ่ีงานการศึกษานอกโรงเรียนไดม ี
โอกาสรวมประชุมสัมมนากับหนวยงานทางดานการปกครอง โดยเฉพาะเปนหนวยงานการปกครอง
สวนทองถิ่น ที่สามารถนําประโยชนที่ไดจ ากการประชุมสัมมนา ไปใชใ นการพัฒนาทอ งถ่ินไดโดยตรง
ในปจจุบนั การศกึ ษาเปนส่งิ จําเปนอยา งย่ิงตอ การพัฒนาทุกดา น เนื่องจากเปนส่ิงที่จะชว ยใหเ รามีความรู
ความเขา ใจทีถ่ กู ตองไดง ายโดยเฉพาะในชมุ ชน ถาสมาชิกไดรับการศึกษานอยอาจจะเปน สาเหตุหน่ึงทําให
ชุมชนประสบกบั ปญหาตา ง ๆ ทัง้ ทางดา นความปลอดภัย ดานสุขภาพ และปญ หาสังคมอื่น ๆ ที่จะตามมา
โดยไมคาดคดิ

หนว ยงานของทางราชการไมว าจะเปน หนว ยงานทางการศึกษา หรือหนวยงานทางการปกครอง
ยอมตอ งมีภาระรับผิดชอบในการรวมกันพัฒนาชุมชนและประเทศชาติ ดังน้ันถา หนวยงานของเรามี
การรวมมือกันเปนอยา งดยี อมจะกอใหเ กดิ ประโยชนมหาศาลแกสงั คมและประเทศชาตไิ ด

ในการประชุมสัมมนาครัง้ น้ี ผมหวงั เปน อยางย่ิงวา ผูเขา ประชุมสัมมนาทุกทานคงจะตั้งใจและให
ความสนใจตลอดระยะเวลาของการประชุมสัมมนา เพื่อนําความรูแ ละประสบการณที่ไดไปปรับใชใน
การพัฒนาทอ งถน่ิ ตามความเหมาะสมและศักยภาพของชุมชน

ขอขอบคุณวิทยากร เจาหนาท่ีศูนยการศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก ผูอ ํานวยการศูนย
การศกึ ษานอกโรงเรียนจังหวัด และผูท่ีเก่ียวของทุกทา น ท่ีชวยทําใหโครงการน้ีดําเนินไปดว ยความเรียบรอ ย
ในโอกาสนีผ้ มขออาราธนาคณุ พระศรีรตั นตรยั และพระบารมขี องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว จงดลบันดาล
ใหผเู ขาประชุมสมั มนาทกุ ทา นจงประสบแตความสุข ความเจริญ และขอใหการประชมุ สมั มนาคร้ังน้ีดําเนิน
ไปอยา งสัมฤทธผิ ล

ผมขอเปดการประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบริหารองคก ารบริหารสว นตาํ บล (อบต.)
ภาคตะวนั ออก ปงบประมาณ 2551 ณ บดั นี้

82

การเขยี นตวั เลขไทย

ตวั เลขไทยเกดิ พรอมอกั ษรไทยมานานนับ 700 ป แตปจ จบุ ันมีผใู ชต ัวเลขไทยนอ ยมาก ดวยเหตุนี้
จงึ มกี ารรณรงคเพอ่ื ใหเห็นคณุ คา และศิลปะของตัวเลขไทย ซ่ึงคนไทยควรภมู ิใจและใชอักษรไทยกบั เลขไทย
เพ่ือดํารงไวซ่ึงเอกลักษณทางภาษาไทยและเปน มรดกของชาติสบื ไป

ลกั ษณะการเขยี นตวั เลขไทย

การเขียนตวั เลขไทยเขียนคลา ยกบั การเขียนอกั ษรคอื มีหวั มหี างแทบทกุ ตวั บางตัวคลายตัวอักษร
เชน เลข ๓ คลาย ตวั ต เลข ๘ คลา ย ๘ (ไมไ ตค ู) เปน ตน การเขียน เลข ๙ ก็เขียนคลายกับตัวอักษรขอม
คนจงึ ไมนยิ มเขียนเพราะมีความรูสกึ เขยี นยาก ไมคอยมีโอกาสไดใ ช ประกอบกับแบบฟอรมตา ง ๆ ที่ใหกรอก
ขอ มูลมกั ใชเ ลขอารบิคเปน สว นใหญ

เพ่ือเปนการสรา งจิตสํานึกของคนไทยในการอนุรักษการใชเลขไทยและเอกลักษณข องชาติไทย
ควรดาํ เนินการ ดงั นี้

1. สง เสริมใหเ ด็กเขียนเลขไทยต้ังแตร ะดับอนุบาลข้ึนไปจนถึงระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เชน
การเขียน วนั ท่ี เดือน พ.ศ. ในแบบฟอรม การกรอกขอ มลู ตาง ๆ แลวฝก ใหเ ขียนเลขไทย ๑ - ๑๐ แลว เพ่ิม
จํานวนถงึ ๑๐๐

2. ในการเขียนรายงานตา ง ๆ ไมวาจะเปนรายงานแบบเปนทางการ หรือไมเปนทางการ
ก็ใชเลขไทยรวมท้ังการกรอกขอมูลในบัตรประจําตัวประชาชน หรือการไปติดตอธุรกิจธนาคารควรใช
เลขไทย

3. เขียนตวั เลขทพ่ี บเหน็ ในชีวติ ประจาํ วนั เปนตัวเลขไทย เชน บา นเลขท่ี เลขทซ่ี อย เลขทะเบียนรถ
เบอรโ ทรศัพท ฯลฯ ควรเขียนเปน เลขไทย ฉะน้ันบุคคลทุกระดับ ทุกเพศทุกวัย ทั้งหนวยงานของรัฐและ
เอกชนควรหันมาใชเ ลขไทยพรอมเพรียงกัน ซ่ึงเราคนไทยควรภูมิใจท่ีจะใชอ ักษรไทยกับเลขไทยคูก ัน
เพื่อเปนการสรางจติ สาํ นึกและแสดงเอกลกั ษณทางภาษาและวัฒนธรรมอันดีของชาตไิ ทย

4. รัฐบาล สวนราชการ และหนวยงานท่เี กยี่ วของไมมีการกาํ หนดนโยบาย สั่งการใหส ว นราชการ
และหนวยงานเอกชนใชตัวเลขไทยในหนังสอื ราชการและหนังสอื ตดิ ตอราชการดวย

5. รณรงคใ หป ระชาชนคนไทยใชเลขไทยในการเขียนและส่ือสารทุกประเภทตลอดเวลา ท้ังรณรงค
ใหส่ือสารมวลชนใชตวั เลขไทยดวย การสงเสริมการใชเลขไทย ภาษาไทย เพื่อเนนการสรางจิตสาํ นึกและ
อนุรักษเอกลักษณไทยนั้น กระทรวงศึกษาธิการไดม ีหนังสือขอความรวมมือสว นราชการในกระทรวง
ศึกษาธกิ ารตามหนงั สือท่ี ศธ.o๒o๑ ๒/๔๓o ลงวันท่ี ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ ขอความรวมมือจากสวนราชการ
เรื่องการใชเ ลขไทย เลขศักราช เลขปพ ุทธศักราช และอนุรักษภาษาไทยเพ่ือสรา งจิตสํานึกของคนไทยใน
การอนุรักษเอกลักษณข องชาติ ขอใหหนวยงานราชการใชเลขไทยในหนังสือราชการ ใชเ ลขศักราชเปน
พุทธศักราช ในกิจกรรมทุกดา น ซ่ึงเปน นโยบายของรัฐบาลต้ังแตป  2543 ในฐานะท่ีเปนคนไทยคนหนึ่ง
จงึ ตอ งรว มอนุรกั ษเ อกลกั ษณไ ทย ภาษาไทยดวยการใชเลขไทย

83

เรอ่ื งที่ 2 หลักการแตง คาํ ประพนั ธ

คําประพนั ธ หรอื รอยกรองมีหลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉันท และรา ย บทรอ ยกรอง
เปน ขอ ความทีป่ ระดิดประดอยตกแตง คาํ ภาษาอยางมีแบบแผนและมเี งื่อนไขพิเศษบังคับไว เชน บงั คบั

จาํ นวนคํา บังคบั วรรค บังคับสมั ผสั เรยี กวา “ฉันทลกั ษณ”
แนวทางการเขียนบทรอ ยกรองมดี งั นี้
1. ศกึ ษาฉนั ทลกั ษณข องคําประพนั ธน น้ั ๆ ใหเขา ใจอยางแจม แจง

2. คิด หรือจนิ ตนาการวา จะเขียนเร่ืองอะไร สรา งภาพใหเกิดขึ้นในหวงความคดิ
3. ลําดับภาพ หรือลาํ ดบั ขอความใหเ ปน อยา งสมเหตผุ ล
4. ถายทอดความรสู กึ หรอื จินตนาการน้นั เปนบทรอ ยกรอง

5. เลอื กใชคาํ ทสี่ ่อื ความหมายไดช ัดเจน ทาํ ใหผ อู านเกดิ ภาพพจนและจินตนาการรว มกบั
ผปู ระพนั ธ

6. พยายามเลือกใชคาํ ท่ไี พเราะ เชน คดิ ใชคาํ วา ถวลิ ผูหญงิ ใชค ําวา นารี

7. แตงใหถ ูกตอ งตามฉนั ทลกั ษณของคาํ ประพันธ
การเขยี นโคลงสีส่ ุภาพ มีหลักการเขียน ดังนี้
บทหนึ่งมี 4 บาท บาทหน่ึงมี 2 วรรค เรียก วรรคหนา กับวรรคหลัง วรรคหนา มี 5 พยางคท ุกบาท

วรรคหลังของบาทที่หน่ึงทส่ี องและท่ีสามมี 2 พยางค วรรคหลงั ของบาททสี่ มี่ ี 4 พยางค และอาจมคี าํ สรอ ย
ไดในวรรคหลังของบาทท่หี นงึ่ และบาททีส่ าม มสี ัมผสั บังคบั ตามทก่ี าํ หนดไวในผังของโคลง ไมนยิ มใชส ัมผัส
สระ ใชแตส มั ผัสอักษร โคลงบทหน่งึ บงั คับใชค ําท่ีมวี รรณยุกตเอก 7 แหง และวรรณยุกตโ ท 4 แหง คําเอก

ผอนผนั ใหใ ชคาํ ตายแทนได
ผงั ของโคลงสส่ี ุภาพ

๐๐๐๐๐  ๐๐ (๐๐)
๐๐๐๐๐ ๐๐ 
๐๐๐๐ ๐ ๐๐ (๐๐)
๐๐๐ ๐๐ ๐๐ ๐ ๐๐

ตัวอยา งโคลงสส่ี ุภาพ

จากมามาล่ิวล้ํา ลาํ บาง
บางยเ่ี รือราพลาง พ่พี รอง
เรอื แผงชวยพานาง เมยี งมา น มานา
บางบร ับคําคลอ ง คลา วนา้ํ ตาคลอ
(นริ าศนรนิ ทร)

84

การเขยี นกลอนสภุ าพ มีหลักการเขยี น ดังนี้

บทหนงึ่ มี 4 วรรคหรอื 2 บาท ๆ ละ 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรครอง วรรคสง แตละ
วรรคมี 8 พยางค หรือ 7 หรือ 9 พยางคกไ็ ด

สัมผัส ใชพ ยางคสุดทายของวรรคทห่ี น่ึงสัมผัสกับพยางคท ่ี 3 หรือ 5 ของวรรคที่สองและพยางค
สดุ ทายของวรรคท่สี อง สมั ผัสกบั พยางคสุดทายของวรรคท่สี าม พยางคสดุ ทา ยวรรคทส่ี ามสัมผัสกับพยางค
ที่ 3 หรือ 5 ของวรรคที่สี่ และพยางคสุดทายของวรรคท่ีสี่ สัมผัสกับพยางคสุดทา ยของวรรคที่สองในบท
ตอไป เรียกวา สัมผัสระหวางบท

เสียงวรรณยุกตทีน่ ิยมในการแตง กลอนมีดงั นี้ คอื พยางคส ดุ ทา ยของวรรคที่สองตองใชเ สียงจัตวา
หรือเสียงเอก หรือเสียงโท และพยางคส ุดทา ยของวรรคที่สี่ นิยมใชว รรณยุกตส ามัญ หรือเสียงตรี และ
พยางคน ้ไี มนยิ มใชเสียงวรรณยุกตท ีซ่ ํ้ากบั พยางคส ุดทา ยของวรรคท่สี อง หรอื พยางคส ดุ ทายของวรรคที่สาม

การเขียนจะเกิดประสิทธิภาพอยางแทจ ริงจําเปน อยางย่ิงท่ีผูเรียนจะตอ งมีความรูความเขาใจ
ในงานเขียนทุกประเภท ทั้งงานเขียนท่ีเปน รอยแกว และรอยกรอง โดยเฉพาะอยางย่ิงงานที่เขียนเปน
รอ ยกรองนน้ั ผูเ ขียนตอ งพยายามจดจาํ ฉันทลักษณของรอยกรองแตละชนิดใหถูกตอ งแมม ยาํ จงึ จะสามารถ
สอื่ สารกับผูอ่ืนไดอ ยางสมบรู ณ

85

การเขียนกาพย แบงออกเปน กาพยยานี กาพยฉ บงั กาพยสรุ างคนางค กาพยข บั ไม

(1) กาพยยานี 11 มลี กั ษณะบังคบั ของบทรอยกรอง ดังน้ี
คณะ คณะของกาพยยานีมดี ังนี้ กาพยบทหนึง่ ท่ี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก บาทท่ี 2

เรียกวา บาทโท แตล ะบาทมี 2 วรรค คือ วรรคแรกและวรรคหลงั
พยางค พยางคห รือคําในวรรคแรกมี 5 คํา วรรคหลังมี 6 คํา เปนเชนน้ีทั้งบาทเอกและ

บาทโท จึงนับจํานวนไดบาทละ 11 คาํ เลข 11 ซ่ึงเขียนไวหลงั ช่อื กาพยยานีนน้ั เพ่อื บอกจํานวนคํา

ผังของกาพยย านี 1 บท

สัมผัส มีสัมผัสเสนอระหวา งคําสุดทายในวรรคหนึ่งไปคําท่ีสามอีกวรรคหน่ึง ดังผังขา งบน

สว นสัมผัสในน้ันยืดหยนุ ได

เสียงวรรณยุกต มขี อ สังเกตเกยี่ วกบั การใชเ สยี งวรรณยุกตใ นกาพยย านีอยูบ างประการ คือ

1.1 คาํ สุดทา ยของวรรคหลังของบาทโท ใชเ สยี งวรรณยกุ ตส ามัญและจัตวาสวนใหญ

1.2 ทใ่ี ชคาํ ตายเสยี งตรี หรอื เอกก็มบี าง แตไ มคอยพบมากนกั

วชิ าเหมอื นสินคา อนั มีคาอยเู มอื งไกล

ตอ งยากลาํ บากไป จึงจะไดส นิ คามา

จงต้ังเอากายเจา เปนสําเภาอันโสภา

ความเพยี รเปน โยธา แขนซายขวาเปน เสาใบ

น้ิวเปน สายระยาง สองเทาตา งสมอใหญ

ปากเปนนายงานไป อัชฌาศัยเปน เสบียง

สติเปน หางเสอื ถอื ทา ยเรือไวใ หเท่ียง

ถือไวอยาใหเอียง ตดั แลน เลย่ี งขา มคงคา

ปญญาเปนกลอ งแกว สองดูแถวแนวหินผา

เจา จงเอาหตู า เปน ลา ตา ฟง ดลู ม

ข้เี กียจคือปลารา ย จะทาํ ลายใหเรือจม

เอาใจเปนปน คม ยิงระดมใหจ มไป

จึงจะไดส ินคามา คอื วิชาอนั พศิ มัย

จงหมนั้ มน่ั หมายใจ อยา ไดค รา นการวชิ า

86

2. กาพยฉบงั 16 มลี ักษณะบังคับของบทรอยกรอง ดังนี้
คณะ กาพยฉ บังบทหน่งึ มีเพียง 1 บาท แตม ี 3 วรรค คือ วรรคตน วรรคกลาง และวรรคทา ย
พยางค พยางคหรือคําในวรรคตนมี 6 คํา วรรคกลางมี 4 คาํ วรรคทา ยมี 6 คํา รวมทัง้ บท

มี 16 คํา จึงเขยี นเลข 16 ไวหลงั ชื่อกาพยฉ บัง

ฉบังสบิ หกความหมาย หนึง่ บทเรียงราย
นับไดส ิบหกพยางค เพ่ือเปนแนวทาง
สมั ผัสรดั ตรึง
สมั ผสั ชัดเจนขออาง รอยรัดจดั ทาํ
จงจํานาํ ไป
ใหหนูไดคิดคํานงึ
พยางคสุดทา ยวรรคหนงึ่ อ.ภาทิพ ศรสี ุทธิ์ ประพนั ธ

สุดทา ยวรรคสองตอ งจาํ

สดุ ทายวรรคสามงามขาํ
สัมผสั รดั บทตอ ไป

บทหนึง่ กบั สองวอ งไว

เรียงถอยรอ ยกาพยฉบงั

3. กาพยส รุ างคนางค มีลกั ษณะบังคับของบทรอ ยกรอง ดงั นี้
คณะ บทหน่งึ มี 7 วรรค เรยี งได 2 วธิ ีตามผัง ดงั นี้

สรุ างคนางค เจด็ วรรคจกั วาง ใหถูกวธิ ี
วรรคหน่งึ สี่คาํ จงจําไวใ หด ี บทหนงึ่ จึงมี ยี่สิบแปดคาํ

หากแตง ตอไป สมั ผัสตรงไหน จงใหแ มนยาํ
คาํ ทา ยวรรคสาม ติดตามประจํา สมั ผสั กับคํา ทายบทตน แล

อ.ฐาปนีย นาครทรรพ ประพันธ

87

พยางค จํานวนคําในวรรค มีวรรคละ 4 คํา 7 วรรค รวมเปน 28 คํา จึงเขียนเลข 28 ไวห ลังช่ือ
กาพยส ุรางคนางค

สมั ผสั
1. มสี ัมผัสบงั คบั หรือสัมผสั นอก ดงั แสดงไวในผัง
2. เฉพาะหมายเลข (4) เปน สมั ผัสระหวา งบท
3. สัมผสั ในยดื หยุนได บางทีก็เปน สัมผัสสระ บางทีก็เปนสัมผัสอักษร บางทีก็ไมม ีสัมผัสในเลย
มุงเอาคาํ ทมี่ ีความหมายเปนใหญ
ฉันท แบงเปน หลายชนดิ เชน อินทรวเิ ชยี รฉนั ท ภชุ งคประยาตฉันท วชิ ชมุ มาลาฉนั ท มาณวกฉันท
วสันตดิลกฉันท อิทิ ฉันท เปน ตน และยังมีฉันทที่มีผูประดิษฐข้ึนใหมอ ีก เชน สยามมณีฉันท ของ น.ม.ส.
เปนตน

1. อินทรวิเชียรฉนั ท 11

อนิ ทรวิเชยี รฉนั ท 11 มีความหมายวา “ฉันท ทีม่ ีลลี าดจุ สายฟา ของพระอนิ ทร
เปนฉนั ทท นี่ ยิ มแตงกันมากท่ีสดุ มลี กั ษณะและจํานวนคาํ คลายกบั กาพยยานี 11 แตต า งกันเพียงท่ีวาอินทร
วิเชียรฉนั ทน้ีมขี อบงั คบั ครุและลหุ

1. อนิ ทรวิเชียรฉนั ท 11 มลี กั ษณะบงั คับของรอ ยกรอง ดังนี้

88

ตวั อยางคาํ ประพนั ธ พศิ เสนสรรี รัว
ยลเนอ้ื กเ็ นื้อเตน ก็ระริกระรวิ ไหว
หติ โอเลอะหลง่ั ไป
ทวั่ รางและทงั้ ตวั
และหลงั ละลามโล- ระกะรอ ยเพราะรอยหวาย

เพงผาดอนาถใจ

จาก สามคั คีเภทคาํ ฉันท - ชิต บุรทตั

คณะและพยางค อินทรวิเชยี รฉนั ท บ ทหนึ่งมี 2 บาท เรียกบาทเอกและบาทโท แตล ะบาท
มี 2 วรรค วรรคแรกมี 5 คาํ วรรคหลังมี 6 คํา รวมเปน 11 คาํ ในแตล ะบาทเทา กบั กาพยย านี

สัมผัส บังคับสมั ผัส 3 แหง คอื
1. คําสดุ ทา ยของวรรคแรกในบาทเอก สัมผสั กับคาํ ที่ 3 ในวรรคหลงั
2. คําสุดทายของวรรคหลงั ในบาทเอก สัมผัส กบั คาํ สดุ ทายในวรรคแรกของบาทโท

3. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทโท สัมผัสกับคําสุดทายในวรรคหลังของบาทเอกของฉันท
บทตอไป

ครุ-ลหุ มีการเรยี ง ครุ ลหุ ตามที่เขียนไวในแผน ถา จะดูเฉพาะลหุก็จะเห็นไดว าอยูที่คําท่ี 3 ของ

วรรคแรกและคาํ ท่ี 1,2,4 ของวรรคหลงั เปนเชน นท้ี ุกวรรคไป แตละบาทจะมีครุ 7 ลหุ 4 อยูในตําแหนงที่
แนน อนไมเ ปลีย่ นแปลง

2. ภชุ งคประยาตฉนั ท 12 มลี ักษณะบงั คับของรอยกรอง ดังน้ี
ภุชงประยาต หรือ ภุชงคปยาต “ภุชงค” แปลวา งู หรือ นาค “ประยาต” แปลวาอาการ

หรืออาการเล้ือยของงู ภุชงคประยาต จึงแปลวา ฉนั ทท ม่ี ลี ลี างดงามประดุจอาการเลื้อยของงู
ผงั ภูมิ

ตัวอยา ง นรินทรไทยมทิ อถอน
มนัสไทยประณตไท มพิ ่งึ บารมีบญุ

มิผูกรกั มภิ ักดบ์ิ ร บุรษุ นําอนงคห นนุ
ประจญรว มประจัญบาญ
ถลันจว งทะลวงจ้ํา
บรุ ษุ รุกอนงคร ุน ฉันทย อเกียรตชิ าวนครราชสีมา

89

คณะและพยางค ภุชงคประยาฉนั ท บทหนง่ึ มี 2 บาท แตล ะบาทมี 2 วรรค วรรคแรกและ
วรรคหลังมจี าํ นวนคาํ เทากนั คอื มวี รรคละ 6 คาํ รวม 2 วรรค เปน 12 คาํ มากกวา อินทรวเิ ชยี รฉันท
เพียง 1 คําเทาน้นั สัมผัสบงั คบั เหมือนอินทรวเิ ชยี รฉันท แตกาํ หนดครุ ลหุ ตา งกันไปเล็กนอ ย

สมั ผสั บงั คับสมั ผสั ตามผงั ดังท่ีโยงไวใ หดู จึงเห็นไดว า บงั คบั สมั ผสั เหมอื นอนิ ทรวิเชียรฉนั ท บางแหง
กวอี าจใชสมั ผัสอักษรได

คร-ุ ลหุ มกี ารเขียน ครุ ลหุ ตามทเ่ี ขียนไวใ นผัง ถา จะดูเฉพาะ ลหุ ก็จะเห็นไดวา อยูท ่ีคําที่ 1 และ
คาํ ท่ี 4 ทกุ วรรค และเปน ระเบียบเชนนีไ้ มเ ปลี่ยนแปลง

5. รา ย แบงเปน รา ยโบราณ รา ยสุภาพ รายดั้นและรายยาว รายยาวท่ีเรารูจ ักดี คือ รา ยยาว
มหาเวสสันดรชาดก

รายยาว คือ รายไมมีกําหนดจํานวนคําในวรรคหนึ่ง ๆ วรรคทุกวรรคในรายอาจมีจํานวนคํา
แตกตางกัน คอื มากบางนอ ยบา ง ใชแตงขน้ึ เปน บทเทศน เชน รายยาวมหาเวสสันดรชาดกเปนตนและราย
ชนดิ น้ี ไมตองอาศยั คาํ ประพันธช นิดอืน่ เรื่องใดประพันธเ ปนรายยาว กใ็ หเ ปนรายยาวตลอดทั้งเร่อื ง

ตัวอยาง อถ มหาสตฺโต ปางน้ันสมเด็จพระเวสสันดรอดุลดวงกษัตริย ตรัสทอดพระเนตรเห็น
พระอัครเรสถงึ วิสัญญีภาพสลบลงวันนัน้ พระทัยทาวเธอสําคัญวาพระนางเธอวางวาย จัดเอาวารีมาโสรจ
สรงลงท่ีพระอุระพระมัทรี หวังวาจะใหชุมช่ืนฟนสมปฤดีคืนมา แหงนางพระยาน้ันแล (รายยาวมหา
เวสสนั ดรชาดก กัณฑม ทั ร)ี

บญั ญัตริ ายยาว

คณะ คําในวรรคหนง่ึ ๆ ไมจ ํากัดจํานวนแนน อน วรรคหนึ่งจะมีกี่คํากไ็ ด

สัมผสั คําสดุ ทา ยวรรคหนา สงสมั ผสั ไปยงั คาํ ใดคําหน่ึงในวรรคตอไปและสงรับกันเชนนี้ตลอดไป
จนจบราย

คําสรอย สดุ ทา ยบทรา ยยาว ลงดวยคําสรอย เชน นน้ั เถดิ นน้ั แล น้ีเถดิ เปน ตน
คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนงึ่ ๆ มตี ง้ั แต 5 วรรคขนึ้ ไป แตล ะวรรคมคี าํ 5 คํา จะแตง สกั
กวี่ รรคกไ็ ด แตตอนตบตอ งจบดวยโคลงสอง
สัมผัส มีสัมผัสสงทายวรรค และมีสัมผัสรับเปนเสียงวรรณยุกตเดียวกันตรงคําที่ 1-2-3 คําใด
คาํ หน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สงสัมผัสไปยังบาทตนของโครงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัสตาม
แบบของโคลงสองสภุ าพ จึงถอื วาครบรา ยแตล ะบท สวนสมั ผสั ในนัน้ ไมบ งั คับ

90

คาํ เอก-คาํ โท มบี งั คับคําเอก คาํ โท เฉพาะทโี่ คลงสองสุภาพตอนทา ยบทเทาน้ัน

คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนงึ่ ๆ มีตง้ั แต 5 วรรคขึ้นไป แตล ะวรรคมคี ํา 5 คํา จะแตง สกั กี่
วรรคกไ็ ด แตตอนจบตอ งจบดว ยโคลงสอง

สัมผัส มีสมั ผัสสงทา ยวรรค และมสี มั ผสั รบั เปนเสยี งวรรณยกุ ตเ ดยี วกนั ตรงคาํ ที่ 1-2-3 คาํ ใด
คําหน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สง สัมผัสไปยังบาทตนของโคลงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัส
ตามแบบของโคลงสองสภุ าพ จงึ ถือวา ครบรายแตล ะบท สวนสัมผัสในนัน้ ไมบ งั คับ

คําเอก-คําโท มีบงั คบั คําเอก คําโท เฉพาะทโี่ คลงสองสุภาพตอนทายบทเทานั้น
คําสรอ ย รางสุภาพแตล ะบท มีคําสรอ ยไดเ พียง 2 คํา คือ สองคําสุดทายของบทตอจาก
คาํ สุดทา ยของโครงสองสภุ าพ

ตวั อยางรายสภุ าพ
ขาเกา รายอยา เอา อยารักเหากวาผม อยา รกั ลมกวานํา้

อยา รักถาํ้ กวา เรือน อยา รกั เดือนกวาตะวัน สบสงิ่ สรรพโอวาท
ผเู ปน ปราชญพงึ สดบั ตรบั ตรองปฏบิ ตั ิ โดยอรรถอันถอ งถวน (โคลงสอง)
แถลงเลศเหตุเลอื กลว น เลิศอางทางธรรม แลนา ฯ

(สภุ าษติ พระรวง)

91

เร่ืองท่ี 3 มารยาทและนิสัยรกั การเขียน
มารยาทในการเขยี น

1. ไมควรเขยี นโดยปราศจากความรเู ก่ียวกับเรอ่ื งนั้น ๆ เพราะอาจเกิดความผดิ พลาด
หากจะเขียนก็ควรศกึ ษาคน ควา ใหเ กิดความพรอ มเสยี กอน

2. ไมเ ขยี นเรอ่ื งท่สี งผลกระทบตอความม่ันคงของชาตหิ รือสถาบนั เบอ้ื งสูง
3. ไมเ ขยี นเพือ่ มงุ เนนทาํ ลายผูอ ่ืน หรอื เพ่อื สรางผลประโยชนใ หแ กต น พวกพองตน
4. ไมเ ขยี นโดยใชอ ารมณส ว นตัวเปนบรรทัดฐาน
5. ตองบอกแหลงทมี่ าของขอ มลู เดิมเสมอ เพ่อื ใหเกียรตเิ จา ของขอมลู นั้น ๆ

การสรา งนิสัยรกั การเขยี น

ในการเริม่ ตน ของการเขียนอะไรก็ตาม ผูเขียนจะเขียนไมออกถาไมต ั้งเปาหมายในการเขียน
ไวล วงหนา วา จะเขยี นอะไร เขียนทําไม เพราะการเขียนเร่ือยเปอ ยไมท ําใหงานเขียนนาอา นและถา ทําใหงาน
ชิ้นนนั้ ไมมีคุณคา เทาท่ีควร งานเขียนท่ีมีคุณคาคือ งานเขียนอยา งมีจุดหมาย มีขอมูลขา วสารไรพ รมแดน
ดงั เชนในปจ จุบัน การมขี อ มูลมากยอมทาํ ใหเ ปน ผไู ดเปรียบผอู ื่นเปนอันมาก เพราะยุคปจ จุบันเปน ยุคแหง
การแขง ขันกันในทุกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิจ ใครมีขอ มูลมากจะเปน ผูไดเ ปรียบคูแ ขง ขันอื่น ๆ
เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไ ดเร็วกวา นั้นเอง การหม่ันแสวงหาความรูเพ่ือสะสมขอมูลตาง ๆ ให
ตัวเองมาก ๆ จึงเปน ความไดเปรียบ และควรกระทําใหเ ปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใด ๆ ถาทํา
บอ ย ๆ ทาํ เปนประจําในวนั หน่ึงก็จะกลายเปน นสิ ยั และความเคยชนิ ที่ตอ งทาํ ตอไป

การคน ควารวบรวมขอมูลเปน กิจกรรมทจ่ี ะทาํ ใหเกดิ ความสนกุ สนานทางวิชาการ เพราะย่งิ คนควา
ก็จะยิ่งทําส่ิงท่ีนา สนใจมากขึ้น ผูท่ีฝกตนใหเ ปน ผูใครรู ใครเรียน ชอบแสวงหาความรูจ ะมีความสุขมาก
เมือ่ ไดศกึ ษาคนควาและไดพ บสิง่ แปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทย หรอื ในความรูแขนงอ่นื ๆ บางคน เมือ่ คน ควา
แลวจะรวบรวมไวอ ยา งเปนระบบ

สรุป

การสรา งนิสยั รักการเขยี นและการศึกษาคน ควาตองเร่ิมจากเปน ผหู มั่นแสวงหาความรู มใี จรัก
ท่จี ะเขยี น เห็นประโยชนก ารเขียนและหมั่นฝก ฝนการเขียนบอ ย ๆ

กิจกรรมท่ี 1

ใหผเู รยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนี้
1. การเขียนอะไร มีความสาํ คัญอยางไร
2. การจะเขียนเพ่ือสงสารไดดีจะตองทาํ อยา งไร