Raport Tramwajowy_I wyd._Luty_2021_

#1_2021

ISSN 2081-383X WYDAWNICTWO POLSKIEJ IZBY PRODUCENTÓW URZĄDZEŃ i USŁUG NA RZECZ KOLEI

TRAMWAJE SZCZECIŃSKIE FIRE-MAX ŁUKASIEWICZ – IPS „TABOR”

HISTORIA WÓZKI BEZPIECZNE
I NOWOCZESNOŚĆ MANEWROWE TRAMWAJE
ZAGRO E-MAXI HOMOLOGACJA
» STR. 8 I DOPUSZCZENIE
» STR. 20
» STR. 24

CZYTAJ
BEZPIECZNIE

Zastosowano lakier
antybakteryjny!



RAPORT TRAMWAJOWY REDAKCJA 3

WYDAWCA Jesteśmy członkiem
Polska Izba Producentów Izby Wydawców Prasy
Urządzeń i Usług na Rzecz Kolei
85-065 Bydgoszcz Adam Musiał
ul. Jana Karola Chodkiewicza 17
www.izbakolei.pl Redaktor Naczelny

ZASTĘPCA REDAKTORA [email protected]
Tomasz Mokos
577 337 624 Drodzy Czytelnicy, takiego, w jaki idealnie wpisują się tramwaje.
[email protected] Wielomiesięczna walka z pandemią Patrząc na podejmowane i kończone inwe-
i jej skutkami – lockdown, obostrzenia – do- stycje w infrastrukturę czy tabor – korzysta-
DZIENNIKARZ tkliwie wpłynęła na całą branżę. Zdajemy nie z opcji zakupu dodatkowych pojazdów,
Radosław Karwicki sobie sprawę, że wałkowany do tygodni temat cieszy ich konsekwencja i odwaga w reali-
508 501 069 może być nużący dla czytelników, dlatego też, zowaniu śmiałych kroków w niepewnych
[email protected] chociaż bezpieczeństwo jest dla nas tema- czasach. Realizacja tych zadań jest nie tylko
tem istotnym, skierowaliśmy się na inne tory. ważnym impulsem dla gospodarki, ale bu-
DZIENNIKARZ Tak jak, w każdym wydaniu nasze- dową kapitału, na miejmy nadzieję szybko
Michał Ciechowski go kwartalnika przeglądamy wydarzenia zbliżającą się przyszłość. Wówczas tram-
795 022 754 ostatnich miesięcy, badając trendy i szu- waje okażą się najlepszą odpowiedzią na
[email protected] kając pozytywów. Mówi się, że pandemia oczekiwania wobec miejskiej komunikacji
doprowadziła do przyspieszenia postępu zbiorowej w postpandemicznym świecie.
MARKETING I PR cyfrowego o dobrych kilka lat, populary-
Edyta Studzińska zując obecne i wprowadzając nowe rozwią- Poza trzymaniem ręki na pulsie ak-
500 474 832 zania. Miejski transport szynowy także nie tualnych wydarzeń i patrzeniem w przy-
[email protected] pozostaje w tyle, jeśli chodzi o tę dziedzinę. szłość, na naszych łamach staramy się także
O czym piszemy w numerze, technologiczne przybliżyć historie wagonów i miejsc, które
EKSPERT POLSKIEJ IZBY innowacje upowszechniają się w sferach pod- budzą sentyment w każdym, kogo serce bije
PRODUCENTÓW URZĄDZEŃ noszenia bezpośredniego bezpieczeństwa mocniej na widok nadjeżdżającego tramwa-
I USŁUG NA RZECZ KOLEI pasażerów, sterowania przepływem osób, ju. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie pasjo-
dr inż. Piotr Bojar budowania tzw. inteligentnych miast, czy też naci, którzy dzielą się z nami swoją wiedzą
wspomagając proces eksploatacji pojazdów. i dzięki którym możemy przekazać ją dalej.
Efektem tego jest jeszcze większe położenie Dalej zachęcamy do kontaktu, bo jest jeszcze
nacisku na pojęcie transportu zrównowa- tyle wspaniałych historii do opowiedzenia,
żonego – efektywniejszego i minimalizują- a przyszłość pisze się na naszych oczach.
cego szkodliwy wpływ na środowisko, czyli
Zapraszam do lektury

SKŁAD I DRUK:

RUBYCON
85-224 Bydgoszcz
ul. Św. Trójcy 2
www.rubycon.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów Szukaj na gieldakolejowa.pl
sponsorowanych i nie zwraca materiałów nie zamó-
wionych. Zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji
tekstów oraz zmiany ich tytułów.

4 SPIS TREŚCI RAPORT TRAMWAJOWY

Mkną po szynach 36
niebieskie tramwaje

W trakcie 3 Strona redakcyjna 40 Tramwaje Śląskie pozyskały
przebudowy zajezdni środki unijne na inwestycje
6 Wiadomości
pogodno udało się 42 Toruńskim tramwajem
zachować historyczny 8 Tramwaje Szczecińskie na Osiedle JAR
– historia i nowoczesność
charakter obiektu, 46 Pierwszy uśmiech nowego
jednocześnie 12 Do maja po dwa tramwaje tramwaju dla Warszawy
miesięcznie
wyposażając ją 48 Wagon „Zeppelin”
w nowoczesny system 15 Stadler dostarczy tramwaje zyska drugie życie
zarządzania zajezdnią do Mediolanu
50 O niemieckich M8C w Elblągu
Krystian Wawrzyniak 16 Inteligentne zarządzanie 52 Z wizytą w Szczecinie
mobilnością 54 Nowa linia tramwajowa spięła
Prezes Zarządu Spółki Tramwaje Szczecińskie
20 Wózki manewrowe i ozdobiła Bydgoszcz
08_Strona ZAGRO E-MAXI wielka MOC
w małym pojeździe 20

23 Gdańska Komunikacja 54
na Mapach Google

24 Bezpieczne tramwaje
w świetle homologacji
i dopuszczenia do ruchu

28 Wspomaganie procesu
eksploatacji z wykorzystaniem
internetowych baz danych

31 Wagon z podwójnym
patronatem

32 Poznań stawia
na czyste powietrze

34 Lajkoniki z pantografem
i bez zdobywają Kraków

36 Mkną po szynach
niebieskie tramwaje

38 Poznaliśmy przewoźników
„Fair Play”



6 NEWS RAPORT TRAMWAJOWY

Ratownik w kadrze MPK Wrocław Twist o imieniu
Gwarek
Przewoźnik ze stolicy Dolnego Ślą- MPK Wrocław Krzysztof Balawejder. – Będą
ska zdecydował się zatrudnić wykwalifiko- oni, jako pełnoprawni pracownicy Centrali Fot. Tramwaje Śląskie
wanego ratownika medycznego. Służby Ruchu pojawiać się tam, gdzie dochodzi do
MPK bardzo często są pierwszymi, które do- zdarzeń z udziałem pojazdów MPK. Dzięki Wiadomo jak pasażerowie Tram-
jeżdżają na miejsce nieszczęśliwych zdarzeń obecności ratownika będziemy mogli sku- wajów Śląskich będą nazywać 25-metrowe
na ulicach Wrocławia. Pojawiają się przed teczniej pomóc poszkodowanym w oczeki- pojazdy Pesa 2017N. W wyniku przepro-
policją, a często także przed ambulansami waniu na karetkę – dodał. wadzonego konkursu wybrano imię Gwa-
pogotowia ratunkowego. Dzięki obecności rek, którym „ochrzczono” pierwszy wagon
ratownika, możliwa będzie pomoc najbar- Pierwszym z zatrudnionych ratow- w dniu święta tramwajarzy – Katarzynkę.
dziej poszkodowanym osobom, zanim na ników MPK jest pan Łukasz. – Moje zadanie
miejscu pojawi się karetka. Jest to szcze- polega na tym, że będę udzielał pierwszej Konkurs na imię dla nowych tram-
gólnie ważne zwłaszcza w dobie pandemii, pomocy i medycznych czynności ratunko- wajów został ogłoszony 3 listopada 2020 r.
gdy załogi karetek mają ręce pełne pracy wych poszkodowanym do czasu przyjazdu Osoby chcące wziąć w nim udział przesyłały
na niespotykaną dotąd skalę. – Dlatego za- służb ratunkowych. Gdy na miejsce dotrą maksymalnie trzy propozycje na specjalny
decydowaliśmy, aby zatrudnić do MPK ra- już moi koledzy, będę mógł im asystować, adres mailowy. W sumie dotarło 239 zgło-
towników medycznych – powiedział prezes jako dodatkowa para rąk do pomocy w cięż- szeń, z blisko 600 propozycjami nazw.
szych przypadkach – poinformował. Już
zaplanowano przyjęcie do pracy kolejnych – Mimo tak wielu propozycji bardzo
ratowników medycznych, co spotkało się szybko pojawił się faworyt, który w zgodnej
z dużym zainteresowaniem. opinii wszystkich członków komisji kon-
kursowej, najlepiej pasuje do cyklu imion
Komisja Wypadkowa i Nadzór nadanych tramwajom – powiedział Andrzej
Ruchu MPK Wrocław reagują na nagłe Zowada, rzecznik spółki Tramwaje Śląskie
zdarzenia na trasach przejazdu tramwajów S.A. Do Karlika (116Nd Citadis) i Skarb-
i autobusów. Ich pracownicy biorą udział ka (Moderus MF16AC BD) dołączy zatem
w działaniach ratowniczych. Są wówczas Gwarek wybrany jednogłośnie zwycięzcą
uprawnieni do kierowania ruchem na dro- konkursu, tak będą nazywane wszystkie
dze – tak stanowi rozporządzenie ministra wagony serii Twist 2017N.
spraw wewnętrznych. Na miejsca zdarzeń
poruszają się pojazdami uprzywilejowanymi. Imię Gwarek zaproponowały dwie
osoby, które zostaną nagrodzone gadżetami
„Bestia ze Wschodu” firmowymi. – Co ciekawe, obaj autorzy zwy-
niestraszna w Krakowie cięskiej propozycji mieszkają w północnej
Polsce – jeden w Bydgoszczy, drugi w Ko-
Tegoroczna zima niejednokrotnie przygotowane na to bardzo niekorzystne szalinie. To miłe, że sprawy tramwajowe
dała się we znaki, a niskie temperatury wiążą dla komunikacji szynowej zjawisko, które w Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii
się z możliwością wystąpienia marznących może skutecznie utrudnić funkcjonowanie interesują również mieszkańców innych
opadów deszczu. MPK SA w Krakowie jest komunikacji tramwajowej. Małopolski prze- regionów kraju. Jak widać, czasem spojrze-
woźnik posiada pociąg tramwajowy wypo- nie z zewnątrz daje świetną perspektywę
sażony w specjalne urządzenie, które służy – dodaje Andrzej Zowada.
do ochrony sieci trakcyjnej przed oblodze-
niem. Działa ono profilaktycznie i pozwala Warto wspomnieć, że zgodnie z umową
na zabezpieczenie przewodów trakcyjnych na dostawę 27 tramwajów o długości 25 m
specjalnym środkiem, który chroni je przed i 8 o długości 32 m, spółka Tramwaje Śląskie
oblodzeniem, jak również ma możliwość 14 grudnia 2020 r. podpisała oświadczenie
działania interwencyjnego, gdy oblodze- o skorzystaniu z opcji na zakup kolejnych 5
nie sieci już nastąpiło (umożliwia „usuwa- „krótkich” Twistów.
nie” warstwy lodu, który już pojawił się na
przewodach jezdnych sieci). Tramwaj do
odladzania sieci trakcyjnej wyjeżdża na
tory zawsze wtedy, gdy prognozowane są
opady marznącego deszczu.

RAPORT TRAMWAJOWY NEWS 7

Przystanek zazieleni się na wiosnę Tramwaje
Warszawskie
W Toruniu w zeszłym roku zakoń- branż. Prawie gotowa jest już także wiata liderem przemian
czyły się zasadnicze prace w ramach projek- na nowym węźle przesiadkowym integru- cyfrowych
tu „Przebudowa układu torowo-drogowego jącym transport autobusowy z tramwajo-
w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. Jana Pawła II wym. w al. św. Jana Pawła II. Obecnie trwa 24 listopada 2020 r. odbył się wiel-
wraz z budową pasa tramwajowo-autobuso- jej wyposażanie. Gdy pogoda będzie sprzy- ki finał Gali Digital Excellence Awards,
wego w Toruniu – BiT-City II”. Zrealizowane jająca, a więc na wiosnę, ponownie ruszą czyli Nagrody Społeczności CIONET,
prace objęła przebudowę istniejących toro- działania przy zagospodarowaniu zieleni. która skupia największe firmy stosujące
wisk tramwajowych wzdłuż ulic: Chopina, Wtedy też rozpocznie się obsadzanie wiaty zaawansowane rozwiązania informatyczne
al. św. Jana Pawła II, Wały gen. Sikorskiego pnączami i pozostałe prace przy tworzeniu i technologiczne wpływające na cyfryzację.
oraz Kraszewskiego i Czerwona Droga, tzw. „zielonego przystanku”.
a także budowę nowego odcinka torowiska
łączącego pl. Artylerii Polskiej i pl. Niepod-
ległości wraz z infrastrukturą towarzyszącą.

Układ drogowo-torowy w rejonie
inwestycji jest już w całości zrealizowa-
ny, po nowym torowisku jeżdżą tramwaje
linii nr 1 i 2, a obecnie prowadzone są „ko-
smetyczne” prace wykończeniowe oraz
odbiory techniczne dla poszczególnych

Pod wiaduktem bezpieczniej

Pod koniec grudnia ub.r. zakończyła na sąsiednich szlakach, w przypadku zerwa- W tym roku wyróżnionych i lau-
się przebudowa sieci trakcyjnej pod wiaduk- nia sieci trakcyjnej pod wiaduktem; wymianę reatów nagród poznaliśmy podczas ce-
tem kolejowym na al. Hallera w Gdańsku. zniszczonych przez liczne zerwania elemen- remonii on-line. Nagrodę i tytuł Digital
Wynikiem prac ma być zmniejszenie za- tów konstrukcyjnych sieci: przewodów jezd- Excellence of the Year, zdobywając ponad
kłóceń w ruchy tramwajowym, związanych nych, zawieszeń poprzecznych i izolatorów; 50% oddanych głosów, otrzymały Tram-
ze zrywaniem trakcji przez nieprzepisowo montaż nowego słupa trakcyjnego od stro- waje Warszawskie za chmurowy system
przejeżdżające tamtędy pojazdy ciężarowe. ny ul. Piramowicza oraz wymianę słupa od wykorzystujący dane GPS, który automa-
Ewentualne skutki uszkodzenia sieci będą strony ul. Wyspiańskiego. Cała sieć trakcyj- tycznie daje zielone światło tramwajom
mniej odczuwalne dla pasażerów, bo ruch na w rejonie wiaduktu została maksymalnie dojeżdżającym do skrzyżowania. Statuetkę
tramwajowy na głównych szlakach będzie podniesiona. W efekcie tego zwiększy się za to rozwiązanie, które przyśpiesza po-
mógł być kontynuowany. skrajnia dla przejeżdżających pojazdów i tym dróże po stolicy odebrał CIO, Bartłomiej
samym zmniejszy ryzyko jej uszkodzenia. Kahn. Społeczność doceniła innowacyjność
Fot. Dominik Paszliński/gdansk.pl i unowocześnianie transportu publicznego.
Przebudowa trakcji na al. Hallera Średnio tramwaj pokonuje trasę tylko o 3
Przeprowadzone prace obejmo- w rejonie wiaduktu to kontynuacja działań, minuty szybciej, ale dla pasażerów regu-
wały: montaż dodatkowych izolatorów mających na celu zapobieganie zrywaniu larnie podróżujących tramwajami to od-
sekcyjnych od strony ul. Klinicznej, które sieci trakcyjnej przez pojazdy ciężarowe. zyskany jeden dzień w ciągu roku.
pozwolą na utrzymanie ruchu tramwajowego W minionych latach na odcinku al. Hallera
między ul. Kliniczną a ul. Trubadurów wpro-
wadzono zakaz ruchu pojazdów wyższych
niż 3,4 metra oraz o dopuszczalnej masie
całkowitej przekraczającej 3,5 tony. Ponadto
na drogach dojazdowych ustawione zostały
znaki uprzedzające o obowiązującym zaka-
zie oraz tablice zmiennej treści. Ostrzegają
one kierowców o przekroczeniu skrajni
pionowej, co wyklucza bezpieczny prze-
jazd pod wiaduktem. Takie tablice są trzy
– na al. Zwycięstwa, na al. Hallera oraz przy
skrzyżowaniu al. Hallera i ul. Trubadurów.

8 RAPORT TRAMWAJOWY

Tramwaje Szczecińskie
– historia i nowoczesność

Szczecin stawia na komunikację co widać zarówno w realizowanych inwestycjach,
jak i w polityce samorządu. Prezes Zarządu Spółki Tramwaje Szczecińskie
Krystian Wawrzyniak opowiedział Nam o pracy w dobie pandemii, realizowanych zadaniach
i jednym z najnowocześniejszych w Europie Systemów Zarządzania Zajezdnią.

Panie Prezesie chciałbym PĘTLA TRAMWAJOWO-AUTOBUSOWA ULICA SZAFERA
zacząć od tematu, którego
utrzymująca się aktualność są przecież na pierwszej linii frontu. Po KRYSTIAN
spędza sen z powiek naszym mieście kilka tygodni jeździł spe- WAWRZYNIAK
przewoźników, mianowicie cjalnie oklejony z tej okazji wagon. Ale po-
pandemii. Czy po miesiącach dziękowania dla medyków to nie wszystko. Prezes Zarządu
obostrzeń może Pan Nam, jako służbom, także okazano wdzięcz- Spółki Tramwaje
podsumować jak COVID-19 ność. W mieście prowadzona była kam-
odbił na działalności Spółki pania Szczecin to Wy, w której wystąpiło Szczecińskie
i jakie zastosowano środki dwóch moich pracowników. Spawacz Sła-
bezpieczeństwa? wek i motorniczy Bartłomiej byli przed- NA ULICY SZAFERA
Pandemia zaskoczyła nas wszyst- stawicielami swoich koleżanek i kolegów POWSTAJE NOWE
kich, ale pokazała także sprawność dzia- po fachu, którzy pomimo obaw o zdrowie TOROWISKO WRAZ
łania. W bardzo krótkim czasie musieliśmy swoje i swoich bliskich pracowali i pracują Z PĘTLĄ TRAMWAJOWĄ
się przystosować do nowej rzeczywisto- nadal, żeby miasto nie stanęło w miejscu. I AUTOBUSOWĄ.
ści. Nie chodzi tu jedynie o pasażerów, ale Choć to nie łatwe, musimy nauczyć się żyć TO OGROMNY SKOK
także pracowników spółki. Żeby zapewnić z wirusem. JAKOŚCIOWY DLA
komfort i bezpieczeństwo motorniczym MIESZKAŃCÓW TEJ
wydzieliliśmy specjalne strefy wyłączo- CZĘŚCI SZCZECINA
ne z użytku, oznakowaliśmy nasze pojaz-
dy i jeszcze większą niż do tej pory uwagę
zwracamy na czystość pojazdów.
Trzeba dodać, że zmiany w sposobie
i trybie pracy objęły także część administra-
cyjną, ale także zajezdnie, warsztaty oraz
brygady sieciowe i torowe. To duże wyzwa-
nie logistyczne, żeby pomimo problemów
kadrowych zapewnić ciągłość funkcjono-
wania jednostki i przewozów. Na szczęście
udało się. Z taką załogą jaką mam nie mogło
być inaczej.

…warto zaznaczyć, że Tramwaje
Szczecińskie pięknie włączyły
się w akcję okazywania
wdzięczności medykom
Tak, w taki symboliczny sposób
chcieliśmy podziękować medykom, którzy

RAPORT TRAMWAJOWY 9

PLAC ŻOŁNIERZA POLSKIEGO Podczas inwestycji
tramwajowych często
W KWIETNIU W SZCZECINIE OBNIŻONE ZOSTANĄ pojawia się słowo rewolucja,
CENY BILETÓW OKRESOWYCH, A TO W POŁĄCZENIU tak było także w przypadku
Z CORAZ LEPSZĄ JAKOŚCIĄ PRZEWOZÓW, Szczecina, kiedy w 2017 r.
SZCZEGÓLNIE TRAMWAJOWYCH, POWINNO ZMIENIĆ ogłaszano plan modernizacji
PRZYZWYCZAJENIA TRANSPORTOWE NASZYCH sieci tramwajowej. Biorąc pod
MIESZKAŃCÓW uwagę zakres realizowanych
prac, Pana zdaniem możemy
mówić o rewolucji czy ewolucji
miejskiego transportu
szynowego?
To zdecydowanie rewolucja! To-
rowa rewolucja i nie mam co do tego naj-
mniejszych wątpliwości. Ilość realizowanych
w ubiegłych latach zadań, to, co w trakcie
i przed nami z jednej strony powoduje, że
mieszkańcom naszego miasta włos się jeży
na głowie, ale z drugiej widzą jak konse-
kwentnie realizowane są w naszym mieście
inwestycje i jaki kierunek obiera Szczecin.
Zakończyliśmy wartą blisko 45 milionów
złotych przebudowę dwóch ważnych wę-
złów – Szarych Szeregów i Wyszyńskiego,

Szczecin zdecydował się na inne ludzi do regularnego korzystania z komu-
podejście co do komunikacji nikacji miejskiej.
niż inne miasta, ponieważ
obniża ceny biletów. Można W kwietniu w Szczecinie obni-
powiedzieć, że metropolia daje żone zostaną ceny biletów okresowych,
realny przykład jak przekonać a to w połączeniu z coraz lepszą jako-
pasażerów do usług transportu ścią przewozów, szczególnie tramwajo-
miejskiego? wych, powinno zmienić przyzwyczajenia
Rzeczywiście idziemy trochę pod transportowe naszych mieszkańców. Czy
prąd, ale ja to podziwiam we władzach na- plany miasta się sprawdzą będzie można
szego miasta. Zarówno spółki komunika- powiedzieć za kilka miesięcy, ale jestem
cyjne jak i organizator przewozów szukamy przekonany, że to dobry kierunek. Inni
różnych rozwiązań i sposobów, aby zachęcić podwyższają ceny biletów, w Szczecinie
będą obniżki.

10 RAPORT TRAMWAJOWY

dla komunikacji miejskiej na całym odcin-
ku poprzez wykonanie pasów autobuso-
wo – tramwajowych, budowę przystanków
„wiedeńskich” tramwajowych/przebudowę
peronów przystankowych, budowę wydzie-
lonych miejsc postojowych, pasów rowero-
wych, przebudowę chodników oraz zjazdów,
sieci trakcyjnej o oświetlenia.

Zadanie jest skomplikowane i wyma-
gające, jest podzielone na kilka etapów. Na
całość wykonawca, firma ZUE, ma 2 lata. To
dobry i sprawdzony partner, jestem pełen
nadziei, że wszystko uda się przeprowadzić
sprawnie.

rozpoczęliśmy 9 stycznia zadanie związane MODERUS BETA MF 29 AC BD Spółka inwestuje także w nowy
z przebudową torowisk pomiędzy Dworcem tabor. W grudniu na torach
Niebuszewo, a Placem Rodła – to ponad 8 tramwajową i autobusową. To ogromny pojawił się pierwszy z dwóch
kilometrów toru pojedynczego wraz z całą skok jakościowy dla mieszkańców tej czę- dwukierunkowych Moderusów
infrastrukturą towarzyszącą o wartości ści Szczecina. Zgodnie z umową prace po- Beta MF 29 AC BD. Widać, że
175 milionów złotych, ogłosiliśmy postę- winny się zakończyć w kwietniu tego roku poznańskie tramwaje przypadły
powanie na remont kolejnych ważnych ulic i choć aneks nie jest jeszcze podpisany, do gustu szczecinianom, czy
– Powstańców Wielkopolskich i Kolumba. to jest prawdopodobieństwo przedłuże- rozważane jest skorzystanie
Są jeszcze zadania realizowane przez inne nia. Rozmawiamy z wykonawcą i zdajemy z opcji na kolejne dwa?
miejskie jednostki. Można powiedzieć, ze sobie sprawę jak trudny dla wszystkich Tak, nie wykluczamy skorzystania
Szczecin jest wielkim placem budowy. był to rok. z prawa opcji. Prace montażowe zostały wy-
konane przez naszych pracowników w hali
Prace na ulicy Szafera Tramwaje Szczecińskie nie produkcyjnej u Wykonawcy. To pozwoliło
prowadzone są już od roku, zwalniają i 9 stycznia br. na szybsze włączenie pojazdu do eksplo-
a lada chwila oddany zostanie rozpoczęły się prace na kolejnym atacji. Od razu po rozładunku rozpoczęły
węzeł Wyszyńskiego. odcinku, mianowicie od Dworca się prace przygotowujące związane między
Można powiedzieć, że tak Niebuszewo do Placu Rodła. Jak innymi z wykonaniem prób dynamicznych
kompleksowe modernizacje będą przebiegały prace w tak oraz uruchamianiem i konfiguracją poszcze-
zmienią komunikacyjne oblicze newralgicznych częściach miasta gólnych systemów w pojeździe. Tramwaj
miasta? i co wchodzi w ich zakres? dwukierunkowy będzie wykorzystany w róż-
Zdecydowanie. Zmiany są ogrom- Jest to jedna z największych inwe- nym zakresie. Podczas remontów, na de-
ne, a to dopiero początek. Na ulicy Szafe- stycji w naszym mieście, a z pewnością naj- dykowane fragmenty sieci lub do obsługi
ra powstaje nowe torowisko wraz z pętlą bardziej skomplikowane logistycznie zadanie bieżącego ruchu, zamiennie z jednostkami
realizowane w Szczecinie. Projekt przebudo- jednokierunkowymi. Oba można już zoba-
PLAC RODŁA wy torowiska wraz z siecią trakcyjną w ciągu czyć na Szczecińskich torowiskach.
al. Niepodległości – pl. Żołnierza Polskiego -
Matejki – al. Wyzwolenia – pl. Rodła - Rondo Cofnijmy się trochę w czasie do
Giedroycia – Dworzec Niebuszewo zakłada I etapu inwestycji w szczecińską
poprawę infrastruktury tramwajowej na sieć tramwajową. Podczas
łącznym odcinku około ośmiu kilometrów jego realizacji nowe oblicze
toru pojedynczego, ale także kompleksowo zyskała zajezdnia Pogodno.
odpowie na potrzeby pasażerów komunikacji Z perspektywy 5 lat może Pan
miejskiej, pieszych, rowerzystów i kierowców. powiedzieć, jak sprawuje się
Poprawi ich komfort i bezpieczeństwo. Za- cyfrowy system zarządzania
kres robót obejmuje przebudowę torowiska zajezdnią?
wraz z siecią trakcyjną na odcinkach wydzie- W trakcie przebudowy zajezdni
lonych oraz przebudowę całej ulicy na odcin- Pogodno udało się zachować historyczny
kach torowiska wbudowanego w jezdnię na charakter obiektu, jednocześnie wypo-
odcinku 8 kilometrów, nadanie priorytetu sażając ją w nowoczesny System Zarzą-
dzania Zajezdnią znacznie usprawniający

RAPORT TRAMWAJOWY 11

codzienne zadania wykonywane przez naszych pra- WNĘTRZE NOWEGO TRAMWAJU częściowo oczywiście uzależnione
cowników. Z perspektywy 5-ciu lat eksploatacji można od kolejnych perspektyw unijnych.
powiedzieć, że system sprawdza się bardzo dobrze opcji i zakup pojazdów dwukierun-
sterując ruchem pojazdów na zajezdni oraz integrując kowych. Następnie modernizacja 16 Rozmawiał TM
różne urządzenia do diagnostyki i okresowej obsłu- tramwajów typu KT4Dt oraz zakup
gi pojazdów takich jak m.in. stanowisko do pomiaru 30 nowych, niskopodłogowych. To Materiały Tramwaje Szczecińskie
miejsc płaskich i nalep, stanowisko do laserowego wszystko jeszcze przed nami i jest
pomiaru geometrii koła czy system automatycznego
tankowania tramwajów piaskiem. REKLAMA

Zastosowane rozwiązania w Systemie Zarzą-
dzania Zajezdnią są jednymi z najnowocześniejszych
w Europie, a po dotychczasowej 5 letniej eksploatacji
możemy potwierdzić, że oprócz wielu udogodnień dla
pracowników tj. automatyczne i podgrzewane zwrot-
nice, automatyczna sygnalizacja świetlna, panel mo-
torniczego z planem pracy, przyczynia się również do
poprawy bezpieczeństwa przejazdów na terenie Za-
jezdni oraz punktualnych wyjazdów do realizacji zadań
przewozowych.

System w oparciu o czujniki identyfikuje po-
jazdy wjeżdżające na zajezdnię, na podstawie pla-
nowanych zadań przewozowych lub obsługowych
ustawia trasę do określonego miejsca postojowego
na zajezdni w sposób zapewniający najłatwiejszy
wyjazd tramwaju w dniu następnym.

Przejazd każdego wagonu tramwajowego po
zajezdni jest na bieżąco monitorowany z zapewnie-
niem bezpieczeństwa w klasie SIL3.

Podsumowując, ilość udogodnień jest tak duża,
że można byłoby o nich zrobić osobną rozmowę.

Pogodno cieszy oko i zachwyca
zastosowanymi technologiami, jednak
muszę zapytać co z modernizacją zajezdni
Golęcin?
Gmina Miasto Szczecin na ten moment odstą-
piła od planów rozbudowy zajezdni Golęcin z uwagi
na nieefektywność funkcjonalną i ekonomiczną obiek-
tu. Niestety dokonane przez nas analizy wykazały, że
pomimo powiększenia nie osiągnie ona zakładanych
przez nas celów. Największym problemem jest jeden
tor wyjazdowy. Dodatkowo trudne warunki wodno-
-gruntowe co przełoży się na bardzo wysokie koszty
przebudowy.

Spółka prowadzi tyle przedsięwzięć, że
pewnie marzy Pan o chwili, kiedy robotnicy
zejdą z placów budowy, a nowe tramwaje
będą kursować po zmodernizowanych
trasach. Jednak zapytam o plany, które
chciałby Pan jeszcze wdrożyć.
Planów i marzeń dotyczących spółki i jej roz-
woju jest wiele. Te najbliższe to sprawne zrealizowa-
nie zadań, które przed nami, ale także zakup nowego
taboru. W pierwszej kolejności skorzystanie z prawa

12 RAPORT TRAMWAJOWY

DO MAJA
PO DWA TRAMWAJE
MIESIĘCZNIE

– Rozbudowa tramwajowej infrastruktury to obecnie najważniejsze i najbardziej
skomplikowane zadanie do wykonania w bieżącym roku – mówi Piotr Grzymowicz,
Prezydent Olsztyna. W rozmowie pytamy o sytuację olsztyńskich tramwajów,
inwestycje szynowe oraz o współpracę z turecką firmą Durmazlar.

Mija rok od dostarczenia do Pierwszy z nich, który przyjechał wyjaśnień oraz działań, zmierzających do
Olsztyna pierwszego tramwaju niemal rok temu, pomyślnie przeszedł ho- jak najszybszego i skutecznego rozwią-
Panorama. Z powodu pandemii mologację. Cały proces odbywał się zresz- zania zauważonych problemów, abyśmy
kolejny pojazd przyjechał tą w Olsztynie, więc niejako mieliśmy już mogli korzystać z zamówionego sprzętu.
dopiero w listopadzie. Kiedy próbę generalną. W grudniu natomiast
Panoramy wyjadą na tory? zaczęliśmy odbiory techniczne nowych po- Tak jak Pan wspomniał,
Sytuacja, w jakiej się znaleźliśmy, jazdów. Polegają m.in. na pomiarach obcią- ostatni z 12 pojazdów ma być
zaskoczyła chyba wszystkich. Rzeczywi- żenia osi, zużycia energii, jest sprawdzana dostarczony w maju 2021 roku.
ście, pandemia zachwiała nie tylko produk- komunikacja radiowa i system informacji Czy mimo pandemii data ta jest
cją, ale i dostawami nowych pojazdów aktualna?
dla naszego miasta. Na szczęście, pasażerskiej. Nie brakuje też jazd Trudno to ostatecznie przesądzać.
wszystko w naszym przypadku testowych i szkoleń motorni- Dziś nic nie wskazuje na to, żeby ten ter-
wraca na ustalone tory. Aż do czych. Ale są też pewne ele- min miał się ponownie przesunąć, ale
maja co miesiąc mają przy- menty techniczne, co do przez pandemię żyjemy w czasach, któ-
jeżdżać do nas po dwa tram- których mamy wątpliwo- rych permanentną cechą jest zmienność.
waje, w sumie będziemy ści. Dlatego oczekujemy Jak wspomniałem, pierwszy tramwaj
mieć 12 nowych pojazdów. od naszego tureckie-
go partnera dotarł do nas niemal rok temu.

Rozbudowa

tramwajowej infrastruktury
to obecnie najważniejsze
i najbardziej skomplikowane
zadanie do wykonania

w bieżącym roku

RAPORT TRAMWAJOWY 13

CENTRUM OLSZTYNA

Jednak pandemiczna sytuacja zmusiła na- powszechnie stosowanych w europejskich Przy okazji realizacji pierwszego
szych tureckich partnerów do zamknięcia tramwajach, stąd uważam, że pojazdy po- etapu tej inwestycji diametralnie zmieniła
fabryki w Bursie i wstrzymania prac nad radzą sobie na naszych torach i będą do- się publiczna przestrzeń śródmieścia. To
Panoramami dla Olsztyna. brze służyć mieszkańcom Olsztyna oraz teraz reprezentacyjny obszar, przyjazny
gościom odwiedzającym nasze miasto. pieszym, rowerzystom, z większą ilością
W związku z tym musieliśmy też zieleni. Jednocześnie uruchomiliśmy na
podpisać odpowiedni aneks do umowy. Wykonawca jest otwarty na współ- naszych skrzyżowaniach system inteli-
Ta sytuacja nie stanowi obecnie dużego pracę, mamy z przedstawicielami firmy gentnego sterowania ruchem (ITS), dzięki
problemu, szczególnie, że z różnych wzglę- dobry kontakt. Myślę, że już wkrótce, po któremu możemy preferować komunikację
dów przesunęły się także terminy budowy zakończeniu odbiorów technicznych, pa- miejską, dając jej pierwszeństwo przejazdu.
trakcji. Wierzę, że teraz nowe tramwaje sażerowie sami będą mogli przekonać się,
będą do nas trafiać regularnie. że wybór tego dostawcy nie był błędem.

Czy miasto planuje Jak powrót tramwajów UWAŻAM, ŻE DECYZJA
zamówienie kolejnych? zmienił Olsztyn? Czy to była O REAKTYWACJI
Umowa z Durmazlarem daje nam dobra decyzja? TRAMWAJÓW BYŁA ZE
taką opcję. W podstawowym, przyjętym Tramwaje wróciły do naszego mia- WSZECH MIAR SŁUSZNA.
przez nas rozwiązaniu, zamówiliśmy 12 sta po 50-letniej przerwie. To była ważna POTWIERDZENIE TEGO
tramwajów. Jednak otworzyliśmy sobie decyzja, która zdecydowanie odmieniła DOSTALIŚMY NIEDŁUGO
furtkę, by w miarę finansowych możliwości Olsztyn. Bo trzeba pamiętać, że na tę inwe- PO URUCHOMIENIU
oraz zapotrzebowania na tabor zamówić stycję, którą zakończyliśmy w 2015 roku, TEGO ŚRODKA
kolejnych 12 pojazdów z Bursy. składała się nie tylko budowa trakcji czy TRANSPORTU
kupno tramwajów. Przemodelowaliśmy
Jak ocenia Pan dostarczony także spore obszary miasta, starając się Na wielu przystankach pojawiły
do Olsztyna tabor i współpracę zmienić podejście do kwestii transporto- się tablice informacyjne o odjazdach, roz-
z wykonawcą? wych tak, by – zgodnie z europejskimi tren- kład jazdy można sprawdzić w telefonie.
Wiemy, że Durmazlar to solidna dami – preferować komunikację zbiorową,
firma, z której pojazdów korzysta wiele tu- by zachęcać mieszkańców do korzystania
reckich miast. Używa zresztą podzespołów z autobusów i tramwajów.

14 RAPORT TRAMWAJOWY

Mamy nowoczesne biletomaty, zarówno najkorzystniejszą ofertę. Za drugim razem oraz na oświetlenie z Regionalnego Pro-
stacjonarne, na przystankach, jak i mobil- uznała nasze stanowisko i potwierdziła gramu Operacyjnego – niemal 3,1 mln zło-
ne, w tramwajach i autobusach. Przebu- wybór. tych dofinansowania. Reszta to wkład nasz
dowaliśmy też kilometry podziemnych, i prace, jakie wykonają nasze spółki, m.in.
często już wiekowych sieci. Tego oczywiście Teraz postępowanie sprawdza pre- ciepłownicza i wodociągowa, we własnym
nie widać, ale to także niezwykle istotne, zes Urzędu Zamówień Publicznych. Ma zakresie.
zapewniające bowiem bezpieczeństwo miesiąc na wydanie postanowienia. Uwa-
mieszkańcom. żam, że na podpisanie umowy będziemy
musieli poczekać jeszcze około kwartału.

URUCHOMILIŚMY NA NASZYCH SKRZYŻOWANIACH Szacunkowe, kwalifikowane koszty
SYSTEM INTELIGENTNEGO STEROWANIA RUCHEM inwestycji wynoszą ponad 429 mln zło-
(ITS), DZIĘKI KTÓREMU MOŻEMY PREFEROWAĆ tych. A całość to niemal 530 mln złotych.
KOMUNIKACJĘ MIEJSKĄ, DAJĄC JEJ
PIERWSZEŃSTWO PRZEJAZDU Czy w 2021 roku będą jeszcze
realizowane jakieś inne zadania
Uważam, że decyzja o reaktywacji Z jakich źródeł miasto tramwajowe?
tramwajów była ze wszech miar słuszna. pozyska środki na drugi etap Rozbudowa tramwajowej infra-
Potwierdzenie tego dostaliśmy niedługo budowy trakcji tramwajowej struktury to obecnie najważniejsze i najbar-
po uruchomieniu tego środka transportu. w Olsztynie? dziej skomplikowane zadanie do wykonania
Zapytaliśmy mieszkańców Olsztyna, jak Jak już wielokrotnie mówiłem przy w bieżącym roku. Włożyliśmy w przygo-
oceniają jego funkcjonowanie. Ogromna różnych okazjach, ogromną część inwestycji towanie tego projektu mnóstwo energii,
większość była pozytywnie nastawiona sfinansuje Unia Europejska. Ze wspólnoto- a przed nami ogrom pracy. Dlatego to na
do tramwaju, a największe uznanie wy- wego budżetu na budowę trakcji szynowej nim koncentrujemy całą naszą uwagę.
rażały osoby mieszkające w pobliżu linii dostaliśmy 85-procentowe dofinansowa-
tramwajowej. nie. Ponad 365 mln złotych to pieniądze Rozmawiał MC
z Programu Operacyjnego Polski Wschod-
Zareagowali także deweloperzy. niej. Do tego „deszczówka” z Programu Zdjęcia UM Olsztyn
Wzdłuż tramwajowej trasy zaczęły rosnąć Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
nowe osiedla. Podobne zainteresowanie – ponad 20 mln złotych dofinansowania
obserwujemy zresztą teraz – bloki powsta-
ją lub wkrótce będą budowane w pobliżu
zaprojektowanej trasy, której budowę
niedługo rozpoczniemy.

Kiedy? Jak długo na tę
inwestycję olsztynianie
będą musieli czekać?
Zgodnie z zapisami konkur-
sowymi, wykonawca od podpisania
umowy będzie miał 26 miesięcy na
zrealizowanie tej inwestycji. Ter-
miny nam się nieco przedłużyły,
bo sprawą musiała zająć się, i to
dwukrotnie, Krajowa Izba Od-
woławcza, gdyż uczestnicy
przetargu dwa razy wniosko-
wali o unieważnienie naszej
decyzji o wyborze wykonawcy.
Za pierwszym razem KIO po-
parła stanowisko skarżącego
i wykluczyła z postępowania
jedną z firm, tę, która złożyła

RAPORT TRAMWAJOWY 15

Stadler
dostarczy tramwaje
do Mediolanu

Pod koniec wrześnie ub.r. Stadler i Azienda Transporti Milanesi
S.p.A. (ATM) podpisały umowę ramową na dostawę do 80
tramwajów TRAMLINK dla Mediolanu. Wartość kontraktu,
zawartego na 6 lat, opiewa na kwotę 172,6 mln euro.

Pierwsze zamówienie złożono na 30 w stolicy Lombardii i 95 okolicznych gmi-
pojazdów (20 do komunikacji miejskiej i 10 do nach, obsługując obszar ponad 2,5 miliona
komunikacji międzymiastowej), jego wartość mieszkańców. Tramwaj w Mediolanie ma
to 75,5 mln euro. Inauguracyjna dostawa spo- obecnie 20 linii miejskich obsługujących sieć
dziewana jest w ciągu półtora roku, a kolejne 180 kilometrów.
będą odbywać się w cyklu 1 lub 2 tramwaje
miesięcznie. Tym samym będą to pierwsze Nowe pojazdy mają poprawić kom-
tramwaje Stadlera, które trafią do Włoch. fort pasażerów i poszerzyć ofertę transpor-
tową, a finalnie zastąpić wszystkie starsze
Íñigo Parra, CEO Stadler Valencia, tramwaje. Trójczłonowe, dwukierunkowe
powiedział: wagony posiadają nadwozie zbudowane ze
stali nierdzewnej typu duplex, przez co są od-
– Jesteśmy bardzo dumni, że kosmo- porne na korozję. Długość pojazdu wynosi ok.
polityczne miasto, takie jak Mediolan, mocno 25 m, a jego masa została zmniejszona przy
zachowaniu wytrzymałości konstrukcji. Trzy
zaangażowane w ekologiczną i zrów- innowacyjne wózki poprawiają płynność jazdy
noważoną mobilność, wybrało nasz na bardzo wąskich zakrętach, typowych dla
innowacyjny tramwaj. TRAMLINK Mediolanu i obniżają poziom hałasu. Tramwa-
wykorzystuje wieloletnie do- je wyposażono także w aktywne i pasywne
świadczenie firmy Stadler systemy bezpieczeństwa, jak odporność na
w pojazdach do transportu uderzenia czy system antykolizyjny, który
osób. Jestem przekonany, może interweniować, gdy wykryje potencjal-
że nasze pojazdy z powodze- ną kolizję z pieszym, samochodem lub inną
niem sprostają wyzwaniom przeszkodą. Ergonomicznie zaprojektowana
transportu miejskiego w Medio- kabina motorniczego zwiększa widocznoś,
a kamery eliminują martwe pola.
lanie, w tym Zimowym Igrzyskom Olimpijskim
w 2026 roku. TM

ATM została założona w 1931 roku Materiały Stadler
i jest firmą należącą do gminy Mediolan.
Zarządza usługami transportu publiczne-
go (metro, tramwaje, autobusy i trolejbusy)

16 RAPORT TRAMWAJOWY

ZInAtelRigZenĄtnDe ZANIE
MOBILNOŚCIĄ

Wizja
centrum
sterowania
miastem

Skuteczne zarządzanie systemem transportu publicznego to na szybką reakcję na zaistniałe zdarzenia,
wyzwanie, przed którym stają nie tylko wielkie aglomeracje. np. może zaproponować objazd dla auto-
Alstom stworzył system Mastria, który w czasie rzeczywistym busu miejskiego w przypadku zablokowa-
odpowiada na potrzeby pasażerów. Jak dokładnie działa to nia jakiejś ulicy.
rozwiązanie i jakie ma możliwości w dobie smarcity powiedzieli
nam dr inż. Krzysztof Stachera, Dyrektor Sprzedaży i Rozwoju • Symulacja systemu
Biznesu oraz mgr inż. Michał Kwintal, Menadżer ds. Rozwoju transportowego:
Rozwiązań Mobilności Cyfrowej i Infrastruktury w Alstom. Mastria, bazując na pochodzących

Na początku chciałbym dużych zbiorach danych, można pogrupo- z wielu źródeł danych aktualnych i historycz-
poprosić Panów o opowiedzenie wać w trzy zasadnicze obszary: nych, takich jak potoki pasażerskie w mie-
czym jest Mastria? ście, pogoda, czy dostępna infrastruktura
KRZYSZTOF STACHERA: Mastria • Codzienne monitorowanie pozwala na tworzenie krótko i długookreso-
jest wielofunkcyjnym narzędziem do co- transportu publicznego w czasie wych strategii rozwoju transportu w mieście,
dziennego zarządzania transportem pu- rzeczywistym: obejmujących też wytyczenie nowych tras,
blicznym na obszarze miasta, a także do Mastria, poprzez monitory w cen- czy też na określenie zapotrzebowania na
planowania jego rozwoju. Narzędzie to do tabor. Umożliwia to planowanie inwesty-
swojego działania wymaga danych zbie- trum kontrolnym, pozwala na nadzór cji w tabor, infrastrukturę, a także w nowe
ranych przez różne systemy miejskie. Im w czasie rzeczywistym nad wszystkimi środki transportu, np. wprowadzenia sys-
więcej tych systemów, tym funkcjonalność podłączonymi środkami transportu i re- temu tramwajowego, czy metra w mieście.
Mastrii może być lepiej wykorzystana. Funk- alizacją rozkładu jazdy, sprawdzaniem Dzieje się to w oparciu o dane analityczne,
cje, które oferuje Mastria pracując na tych punktualności pojazdów, a także innych które wskazują trendy i problemy, które
zdefiniowanych wskaźników wydajności w najbliższych latach mogą się pojawić,
systemu transportowego. Pozwala również np. wydłużenie czasu podróży przez mia-
sto, korki, czy braki w taborze, co w kon-
sekwencji doprowadzić może nawet do
zmniejszenia liczby mieszkańców danego
ośrodka miejskiego.

RAPORT TRAMWAJOWY 17

• Zarządzanie sytuacjami miejskich, hulajnóg, dane z systemów za- z systemów miejskich, zarówno przy po-
awaryjnymi: rządzających sygnalizacją świetlną, itp. Im mocy analityki matematycznej (wykresy,
Mastria umożliwia skrócenie czasu więcej źródeł danych zostanie zintegro- którymi posługujemy się dziś i statystyki),
wanych w ramach systemu Mastria, tym jak też przy pomocy algorytmów sztucznej
reakcji na pojawiające się sytuacje awaryj- bardziej wiarygodne i skuteczne będą za- inteligencji, pozwalających uchwycić w tych
ne, dzięki połączeniu w jednym systemie proponowane rozwiązania. Wynika z tego, danych nie do końca intuicyjne związki.
środków transportu publicznego, takich jak że system Mastria najlepiej nadaje się do Finalnie narzędzie to pokaże nam, które
autobusy, tramwaje, metro, pociągi aglome- zastosowania w miejscu, gdzie istnieje dużo z zaproponowanych rozwiązań wpłynie
racyjne, a nawet taksówki czy rowery miej- systemów i danych, na których można pra- najlepiej na system transportowy, pozwa-
skie, a także służb miejskich. W momencie cować i je wykorzystać. Niemniej jednak, lając osiągnąć najlepszy efekt w stosunku
pojawienia się sytuacji awaryjnej, system nie wyklucza to również miejscowości, do poniesionych nakładów inwestycyjnych.
podpowiada kroki, jakie należy wykonać w których takich systemów nie ma. Wów-
zgodnie z procedurami przyjętymi przez czas Mastria może zostać zaprojektowana …można powiedzieć, że
miasto. Umożliwia to szybsze podejmo- jednocześnie z takimi systemami zbierania Mastria pozwala przewidzieć
wanie decyzji i powiadomienie właściwych danych i wszystko może zostać wykonane przyszłość?
służb, co usprawnia funkcjonowanie miasta, w ramach jednej inwestycji. System jest Dzięki integracji szerokich danych
a także pozwala szybko ograniczać skutki zatem dostępny dla każdego miasta, które historycznych zbieranych przez wiele mie-
awarii i szybciej je usuwać. stawia na optymalizację swoich systemów sięcy czy lat, system Mastria na podstawie
transportowych i optymalizację wydatków obserwacji trendów zmieniających się po-
Mastria daje nową jakość zarządza- na ich funkcjonowanie. toków pasażerskich spowodowanych np.
nia miastem, umożliwiającą wykorzystanie zmianą urbanistyki miasta, może progno-
wiedzy zebranej z wielu systemów, a następ- Jak działa to narzędzie zować, gdzie warto zbudować nową linię
nie przetworzonej poprzez algorytmy anali- w przypadku wystąpienia tramwajową, czy rozszerzyć ofertę mo-
tyczne oraz algorytmy sztucznej inteligencji kongestii transportowej bilności współdzielonej lub wprowadzić
do podejmowania decyzji odnośnie zmian lub pojawienia się potoków system roweru miejskiego.
i inwestycji. Mamy Mastię – zaawansowany pasażerów?
system techniczny, oparty o sztuczną inteli- KRZYSZTOF STACHERA: Mastria NALEŻY ZAUWAŻYĆ,
gencję, który analizuje drugi kompleksowy to system, który umożliwia m.in. planowanie ŻE LUDZIE PODEJMUJĄ
i skomplikowany system techniczny, jakim krótkookresowe i szybkie reagowanie na WŁAŚCIWE DECYZJE NA
jest transport publiczny i infrastruktura mia- zmieniające się okoliczności. Kluczem do BAZIE SWOJEJ WIEDZY
sta, w celu optymalizacji jego pracy. skutecznego rozładowania dużego natę- I DOŚWIADCZENIA,
żenia ruchu i korków jest znalezienie przy- A MASTRIA POMAGA
…poproszę jeszcze czyny takiego stanu rzeczy, co pozwala na TE DECYZJE WESPRZEĆ
o doprecyzowanie, skąd zaproponowanie odpowiednich środków za- NA SOLIDNYM
w takim razie system bierze te radczych. Mogą być to na przykład budowa FUNDAMENCIE
wszystkie informacje? dodatkowego pasa ruchu, estakady, zakazy
Informacje, które są integrowa- wjazdów, inteligenta sygnalizacja świetlna, Mastria nie służy zatem przewi-
ne w ramach systemu Mastria, mogą po- czy zmodyfikowana częstotliwość kursowa- dywaniu przyszłości, lecz pomaga w jej
chodzić z różnych źródeł, a są to przede nia środków transportu miejskiego. Pozo- kształtowaniu oraz projektowaniu no-
wszystkim wszelkie systemy, które już staje tylko pytanie: które rozwiązanie wych, bardziej optymalnych rozwiązań
działają w mieście: kamery, transportowych.
czujniki zliczające pasa- wybrać? Wsparcie przy znalezie-
żerów w komunikacji niu prawidłowej odpowiedzi daje Kiedy mówimy o przyszłości
miejskiej, systemy bi- właśnie Mastria. Jako narzędzie – system jest odpowiedzią
letowe, dane o poto- na potrzeby miast myślących
kach pasażerskich symulacji pokaże, czy dane roz- o przymiotniku smart
od operatorów wiązanie spełni pokładane i zrównoważonym transporcie
telefonii komór- w nim oczekiwania. Należy miejskim?
kowej, dane GPS zauważyć, że ludzie podejmu- MICHAŁ KWINTAL: Według prze-
o lokalizacji pojaz- ją właściwe decyzje na bazie widywań, do 2050 roku 70% populacji świa-
dów komunikacji, swojej wiedzy i doświadcze- towej będzie mieszkać w miastach. System
taksówek, rowerów
nia, a Mastria pomaga te de-
dr inż. cyzje wesprzeć na solidnym
KRZYSZTOF STACHERA fundamencie, oferując
przeanalizowanie
Dyrektor Sprzedaży i Rozwoju dużej ilości
Biznesu w Alstom danych

18 RAPORT TRAMWAJOWY

Mastria jest odpowiedzią na zmieniający się się wówczas na wdrożenie systemu Mastria. Czy poza zarządzaniem
styl życia i idącą za nim ewolucję zapotrze- Analiza zaistniałej sytuacji przy użyciu tego komunikacją możliwe jest
bowania na transport. Celem wszystkich rozwiązania pozwoliła wydać rekomendacje też bezpośrednie korzystanie
włodarzy współczesnych miast jest redukcja o wprowadzeniu dodatkowych pociągów z zebranych danych przez
zatłoczenia, zwiększenie komfortu podróżo- metra, ale we właściwym miejscu i odpo- mieszkańców?
wania, zmniejszenie czasu podróży, zwięk- wiedniej godzinie/minucie. Umożliwiło to KRZYSZTOF STACHERA: Jedną
szenie przepustowości sieci transportowych skrócenie średniego czasu podróży pasa- z zalet systemu jest możliwość stworzenia
oraz poprawa jakości powietrza w mieście. żerów metra, poprzez zmniejszenie czasu aplikacji mobilnej dla użytkownika końcowe-
Przy ogromnej potrzebie przemieszcza- czekania na wolny skład, do którego można go, który będzie mógł korzystać z szerokiej
nia się i rosnących potokach pasażerskich, wsiąść i bardziej płynną wymianę pasa- oferty wielu operatorów transportowych.
skuteczna analiza oparta na wiarygodnych żerów. Oprogramowanie Mastria, które Mastria umożliwia bowiem zebranie danych
danych i poprawnej obserwacji trendów, posiada moduł predykcji, potrafi z 30-mi- od różnych operatorów na jednej platfor-
pozwala na optymalne planowanie inwe- nutowym wyprzedzeniem przewidzieć po- mie. Dane te mogą zostać udostępniane
stycji transportowych, czy to taborowych, toki pasażerskie i miejsce ich wystąpienia. rzeczonej aplikacji, która stanowić będzie
czy infrastrukturalnych. Mastria jest zatem Dzięki temu pozwala na podstawienie do- interfejs dla mieszkańców miasta.
odpowiedzią na potrzebę projektowania datkowych składów metra w odpowiednim Zaletą takiego właśnie rozwiąza-
tzw. zrównoważonego transportu. miejscu i w precyzyjnie określonym czasie. nia jest dostęp przez aplikację do danych
Moduł predykcji w czasie rzeczywistym z systemu transportowego w czasie rzeczy-
Mastria została wdrożona oszacowuje zmieniające się potoki pasa- wistym, a więc do informacji np. o stanie
pilotażowo w kilku miastach żerskie na podstawie danych m.in. z bra- realizacji rozkładu jazdy i punktualności
m.in. w panamskim metrze, mek metra, CCTV, danych od operatorów poszczególnych pojazdów.
które po otwarciu drugiej linii telefonii komórkowej oraz przewidywanego
w 2019 r. można powiedzieć, że zapotrzebowania na transport w zależności SYSTEM MASTRIA
padło ofiarą własnego sukcesu. od zmieniających się okoliczności np. pory JEST ODPOWIEDZIĄ
Czy można już powiedzieć coś dnia, dnia tygodnia, pory roku, warunków NA ZMIENIAJĄCY SIĘ
o wynikach testów? pogodowych, a nawet wydarzeń kulturalno- STYL ŻYCIA I IDĄCĄ
MICHAŁ KWINTAL: W Panamie -sportowych. Przypadek metra w Panamie ZA NIM EWOLUCJĘ
występował problem zatłoczenia syste- pokazał, że rozwiązaniem problemu nie było ZAPOTRZEBOWANIA
mu metra w godzinach szczytu, problem jedynie wpuszczenie dodatkowych składów NA TRANSPORT
z którym spotyka się obecnie wielu ope- metra do obiegu, ale ich ścisłe skorelowane
ratorów miejskich. Próbowano najpierw z przewidywanymi potokami pasażerskimi. Zatem aplikacja planująca podróż,
wdrożyć środki zaradcze, wprowadzając uwzględniając te dane, może zaproponować
dodatkowe składy metra do obiegu, jednak Dobre wyniki zachęciły władze inne połączenia, niż zrobiłaby to tylko na
stolicy Panamy do rozszerzenia podstawie samych rozkładów jazdy. Obecnie
nie przyniosło to ocze- systemu na platformę w ramach tego systemu Alstom nie oferuje
kiwanej poprawy. multimodalną. Mastria jeszcze aplikacji w formie planera podróży
Zdecydowano skoordynuje tam różne środki dla mieszkańców miasta, natomiast jest
transportu publicznego? możliwość podłączenia i dopasowania apli-
MICHAŁ KWINTAL: Miasto Pana- kacji występujących już na rynku.
ma już zgłosiło zainteresowanie rozsze-
rzeniem funkcjonalności platformy m.in. Dotykamy tutaj koncepcji
o system autobusów miejskich. Jednakże Mobility as a Service, w którym
z powodu pandemii projekt nie został jesz- to rozwiązaniu Alstomu
cze rozpoczęty. Niemniej jednak widać, że przoduje. Może pan przybliżyć
pierwsze doświadczenia z systemem metra na czym polega ten trend,
i poprawa jego funkcjonalności, skłoniły wła- który ma zrewolucjonizować
dze miejskie do rozciągnięcia zastosowania poruszanie się po mieście?
tego narzędzia na inne środki komunika- MICHAŁ KWINTAL: Rozwiąza-
cji miejskiej, co wpłynie na optymalizację nie Mastria jest jednym z pierwszych na
pracy całego systemu i da wskazówki co świecie, które wpisuje się w trend MaaS –
jeszcze można poprawić. Mobility as a Service – koncepcję, według
której potrzeby pasażerów zaspokajane są
mgr inż. MICHAŁ KWINTAL

Menadżer ds. Rozwoju Rozwiązań Mobilności
Cyfrowej i Infrastruktury w Alstom

RAPORT TRAMWAJOWY 19

ŹRÓDŁA DANYCH MASTRIA SYMULACJA
& PLANOWANIE
Metro/Tramwaj/Pociąg INTEGRACJA CENTRUM ZARZĄDZANIA RUCHEM
Flota: pozycja & zajętość miejsca I ANALIZA DANYCH Analiza potoków pasażerskich
w pociągach i na stacjach
Zdarzenia & dane techniczne Z WIELU ŹRÓDEŁ Przewidywanie zapotrzebowania
z uwzględnieniem okoliczności
Systemy biletowe INFORMOWANIE Optymalizacja rozkładów jazdy
Liczenie osób PASAŻERÓW Dynamiczne planowanie
Inne
Systemy Aplikacje Otwarte MONITOROWANIE
Aplikacje informacji mobilne dane & PRZEWIDYWANIE
Planery podróży pasażerskiej
Systemy nawigacji Analiza danych historycznych
Przewidywanie zapotrzebowania
Telecom w krótkim i długim okresie
Potoki pasażerskie Szybkie reagowanie na incydent
Zagęszczenie Automatyczne protokoły
powiadomień
Kamery
Obraz z ulic
Zatłoczenie ulic

z pomocą jednej usługi, która łączy ofertę funkcjonalności i algorytmów systemu. z czujników z pojazdu i pozwala operato-
wielu operatorów, umożliwiając wybór Rezultaty wdrożenia będą mogły zostać rowi monitorować zajętość pojazdu oraz
najbardziej optymalnego środka trans- zaprezentowane po zakończeniu projektu umożliwia udostępnianie tych informacji
portu w danym miejscu i czasie. System pilotażowego w Barcelonie, który nadal przez system informacji pasażerskiej.
Mastria poprzez integrację wielu operato- trwa.
rów w ramach jednej platformy, umożliwia HealthHub™ został zaprojektowa-
stworzenie jednej oferty scalającej kilku Rozwiązanie wchodzi w skład ny przede wszystkim jako platforma do
usługodawców transportowych zarówno Healthier Mobility – portfolio wsparcia utrzymania predykcyjnego dla
publicznych jak i prywatnych. Umożliwia to gotowych do wdrożenia operatorów taboru. Utrzymanie predyk-
stworzenie jednego skoordynowanego, ze- rozwiązań, które chronią cyjne bazuje na zbieraniu danych o sta-
spolonego systemu transportowego w mie- zdrowie pasażerów i ograniczają nie urządzeń – czy to infrastruktury, czy
ście opartego o różne środki komunikacji, wpływ komunikacji na pojazdów, i na tej podstawie pozwala na
które ze sobą nie konkurują, ale właśnie środowisko. Czym jeszcze podejmowanie decyzji odnośnie działań
współpracują, tworząc jeden system i jedną Alstom chciałby zainteresować serwisowych. Dane te pochodzą z czujników
ofertę dla płynnego przemieszczania się transport tramwajowy? zainstalowanych na taborze/w infrastruk-
po tkance miejskiej. KRZYSZTOF STACHERA: „Zdrow- turze lub mogą pochodzić ze skanerów ta-
sza Mobilność” to cała gama rozwiązań boru/infrastruktury - Train Scanner i Track
Mastria stworzona została obejmująca wiele obszarów. System Mastria Tracer. Na podstawie danych tworzone są
do zarządzania transportem, pozwala dopasować ofertę transportową modele pozwalające przewidywać wystą-
nieoczekiwanie stała się do aktualnych i prognozowanych potoków pienie usterek oraz określać stan i stopień
skutecznym narzędziem pasażerskich, jest to rozwiązanie w skali zużycia poszczególnych komponentów.
zapewniającym bezpieczeństwo makro. Innymi elementami zdrowszej mo- Elementy systemu technicznego są zatem
w czasie pandemii? bilności w skali mikro, czyli na pojeździe, to stale monitorowane, potencjalne usterki są
MICHAŁ KWINTAL: Obecnie optymalizacja pracy układów klimatycznych usuwane przed wystąpieniem awarii, a ele-
w trakcie trwania pandemii, inżynierowie – odpowiednie oprogramowanie i filtro- menty są wymieniane wówczas, gdy zbliżają
Alstom rozwijają funkcjonalność systemu wanie, zabezpieczenie powierzchni po- się do zakresu swojego poprawnego działa-
pod kątem możliwości zapobiegania two- włokami antybakteryjnymi, czy specjalne nia, co pozwala na optymalizację kosztów
rzenia się dużych skupisk ludzi w rejonach środki utrzymania czystości o działaniu an- utrzymania oraz większą niezawodność
węzłów komunikacyjnych. W tym celu roz- tybakteryjnym i przeciwwirusowym. Innym całego systemu, z korzyścią zarówno dla
wiązanie jest testowane pilotażowo m.in. rozwiązaniem jest system monitorowania operatora jak i pasażerów.
w Barcelonie, a wyniki z tej jak i innych lo- zajętości pojazdu przy użyciu rozwiązania
kalizacji pozwolą na dalszą optymalizację HealthHub™. Informacja ta jest uzyskiwana Rozmawiał TM

Materiały Alstom

20 RAPORT TRAMWAJOWY

Wózki manewrowe
ZAGRO E-MAXI

Wielka MOC w małym pojeździe

Na temat możliwości dwufunkcyjnych (szynowo-drogowych) wózków manewrowych
ZAGRO E-MAXI i tego, co je wyróżnia, rozmawiamy z Piotrem Mizerackim
– Szefem Sprzedaży Działu Przemysłowego w Fire-Max Sp. z o.o.

Na początku zacznijmy od E-MAXI M i L, a także modele E-MAXI XL maksymalne nachylenie terenu czy pracę
tego, czym dokładnie są wózki i XXL. Te ostatnie osiągają możliwości ma- na mokrym torze. Istotnym jest ustalenie,
manewrowe ZAGRO E-MAXI? newrowania składami o masie nawet do czy najbardziej niekorzystne warunki wy-
Wózki manewrowe E-MAXI są pro- 2000 t. stępują łącznie, np. łuk na wzniesieniu. Do-
dukowane od blisko dwóch dekad przez datkowo należy ustalić maksymalną masę
niemiecką firmę ZAGRO Bahn- und Bauma- Jak dobrać odpowiedni wózek przetaczanego pojazdu szynowego, rodzaj
schinen GmbH. Jej oficjalnym i wyłącznym manewrowy dla swoich sprzęgu i wysokość sprzęgania. Jeśli na za-
przedstawicielem w Polsce jest Fire-Max potrzeb? pleczu technicznym znajduje się tokarnia
Sp. z o.o. Przed wyborem odpowiedniego mo- podtorowa to także należy to uwzględnić.
delu należy przeanalizować warunki infra-
Rodzina wózków E-MAXI to kilka struktury torowej i zaplecza technicznego I czy to wystarczy?
typów urządzeń przeznaczonych do pracy (zajezdni), w której ma docelowo pracować W większości przypadków jest to
manewrowej w różnych warunkach. Naj- urządzenie. Należy pamiętać, że wartość wystarczające. Po zebraniu powyższych
mniejszy model E-MAXI S jest w stanie prze- maksymalnej masy do przetaczania po- informacji należy dokonać odpowiednich
taczać pojazdy szynowe o masie do 100 t. dawana przez producentów tego obliczeń teoretycznych w celu doboru
Następnie w ofercie producenta znajdują typu urządzeń dotyczy najczę- odpowiedniego urządzenia manew-
się najbardziej popularne w Polsce modele ściej pracy na prostym torze,
bez łuków, o nachyleniu 0 rowego. Czasem należy prze-
‰ i bardzo często suchym. prowadzić dodatkowe próby
W związku z tym, w celu eksploatacyjne w siedzibie
doboru odpowiedniego klienta, aby mieć 100% pew-
urządzenia należy wziąć ności, że wymagania klienta
pod uwagę takie czynni- zostaną spełnione. Z nasze-
ki jak minimalny promień go doświadczenia wynika,
łuku torowiska na zajezdni, że do przetaczania tramwa-
jów na zajezdniach w Polsce

JEST TO ZDECYDOWANIE
NAJBARDZIEJ MOBILNE
I ZWROTNE URZĄDZENIE
DOSTĘPNE NA RYNKU

RAPORT TRAMWAJOWY 21

E-MAXI M
w hali postojowej

MPK Olsztyn

należy zaproponować urządzenie
manewrowe serii E-MAXI M lub
E-MAXI L, będące w stanie przetaczać
pojazdy szynowe do 300 lub 350 t.

W jaki sposób jest realizowany

napęd w wózkach E-MAXI?

Urządzenia E-MAXI zosta-

ły skonstruowane w taki sposób,

aby osiągać możliwie najwięk- Każde urządzenie w wózku znajduje się
sze możliwości manewrowe manewrowe e-maxi
przy jednoczesnym zapewnie-
niu największej mobilności. może zostać
Wózki E-MAXI są wyposa- „uszyte na miarę”

żone w cztery koła napędowe 8 silników elektrycz-

zarówno do pracy na drodze, np. nych zapewniających

do poruszania się po drogach utwar- niezależny napęd i stero-

dzonych zajezdni, wewnątrz hal, jak i na wanie każdym kołem.

torze. Napęd jest realizowany ciernie przez

koła napędowe po główce szyny, a prowa- Czyli każde koło napędowe Ustawienie kół do
obrotu w miejscu
dzenie w torze zapewniają automatycznie jest skrętne?
dodać, że dla wózka E-MAXI bez znacze-
opuszczane i podnoszone koła szynowe Dokładnie tak. Dzięki temu jest to nia jest czy pełni rolę „ciągnika”, czy też
„pchacza”. Urządzenie może działać w obu
o odpowiednim profilu. Rozstaw kół szy- zdecydowanie najbardziej mobilne i zwrot- kierunkach. Podobnie może pracować na
torze niewydzielonym, np. osadzonym w po-
nowych to najczęściej 1435 mm lub 1000 ne urządzenie dostępne na rynku, umożli- sadzce betonowej, jak i wydzielonym, np.
osadzonym na podkładach.
mm. Każda z czterech jednostek napędo- wiające wkolejanie w trudnych warunkach,
Skoro silniki elektryczne to
wych jest wyposażona w przekładnię z łatwe przemieszczanie się w ciasnych miej- zasilanie akumulatorowe?
Tak. W dobie „pro-eko” nie może
dwoma silnikami, odpowiadającymi za ruch scach, wjazd prostopadły i równoległy na być inaczej. Źródłem napędu silników elek-
trycznych są akumulatory trakcyjne o odpo-
i skręt w zakresie od 0o do 130o. W sumie tor oraz obrót w miejscu. wiedniej pojemności. Najczęściej od 375 do
625 Ah. Hamowanie urządzeniem odbywa
Jedna z 4 jednostek I takie maleństwo jest w stanie się także za pośrednictwem silników elek-
napędowych z silnikami przetaczać pojazdy szynowe trycznych, zaś po zatrzymaniu się wózka zo-
elektrycznymi o masie nawet kilkuset ton? staje aktywowany automatycznie hamulec
Tak. Fizyka. Proszę pamiętać, że
współczynnik tarcia dla przypadku stal/
stal i stal/guma jest znacząco różny. Poza
tym, chociaż wózki E-MAXI są niewielkich
rozmiarów, wcale nie ważą mało. Typowo
dla rynku tramwajowego ok. 4,5 do 7 t, co
oznacza, że wózek wielkości Fiata 500 jest
od niego cięższy kilka razy. Warto także

22 RAPORT TRAMWAJOWY

postojowy na wszystkie koła. W wózkach W jaki sposób zapewniony Panel zdalnego
E-MAXI XL i XXL możemy zaproponować jest odpowiedni poziom sterowania
dodatkowo zasilanie hybrydowe z dodat- bezpieczeństwa podczas pracy
kowym silnikiem wysokoprężnym (Diesel). manewrowej? Jak wyglądają terminy dostaw
W celu zapewnienia odpowiedniego i formy finansowania projektów
W takim razie na jak długo poziomu bezpieczeństwa urządzenie jest zakupowych?
wystarczą w pełni naładowane wyposażone np. w wyłączniki awaryjne Standardowy termin dostawy wózka
akumulatory? na samym wózku oraz na panelu sterowa- manewrowego to ok. 4-5 miesięcy od daty za-
Jest to jedno z pytań, na które nikt nia, oświetlenie robocze, lampę błyskową, mówienia lub podpisania umowy. Spotykamy
nie udzieli wyczerpującej odpowiedzi. A to oświetlenie kierunkowe, syrenę pneuma- się z różnymi formami finansowania ze strony
dlatego, że czas pracy na akumulatorach jest tyczną. Opcjonalnie może zostać wypo- klientów. Coraz częściej nasi klienci decydują
zależny od bardzo wielu czynników, takich sażone także w czujniki przechyłu panelu się na leasing np. na okres 60 m-cy. Fire-Max
jak chociażby dystans jazdy z obciążeniem zdalnego sterowania oraz czuwak aktywny, jest także w stanie świadczyć usługi finanso-
i bez obciążenia, częstość i sposób hamo- wymuszający „świadome” aktywowanie we w celu realizacji projektu zakupowego.
wania oraz ruszania, nachylenie terenu, przez operatora odpowiedniego przycisku
łuki torowisk, itp. Z doświadczenia naszych w odpowiednim przedziale czasu. Czy poza ofertą wózków
klientów wynika jednak, że akumulatory są manewrowych Fire-Max
ładowane średnio od jednego do dwóch Czy dla rynku tramwajowego dostarcza inne wyposażenie?
razy w tygodniu. Tak więc przy założeniu przewidziano specjalne Poza ofertą urządzeń manewrowych,
minimalnej liczby cykli ładowania deklaro- wyposażenie wózka? Fire-Max dostarcza także na polski rynek
wanej przez producenta na poziomie 1200, W wersji tramwajowej urządzenie kolejowy i tramwajowy, pojazdy szynowo-
akumulatory powinny wystarczyć na mini- jest najczęściej wyposażone w jeden lub -drogowe ZAGRO i ZWEIWEG (np. pojazdy
mum 10 lat ciągłej eksploatacji. dwa drążki sprzęgające z główką Alberta pogotowia technicznego i sieciowego, pojaz-
do sprzęgania na odpowiedniej wysokości, dy UNIMOG), wózki do awaryjnego holowa-
A co ze sterowaniem? koła szynowe o odpowiednim profilu oraz nia pojazdów szynowych DOLLY i systemy
Sterowanie urządzeniem odbywa system umożliwiający przejazd przez to- wkolejania pojazdów szynowych LUKAS.
się zdalnie – radiowo, zarówno w trybie karnię podtorową.
drogowym, jak i szynowym, a standardo- Warto pamiętać, że każde urzą- Rozmawiał RT
wy zasięg to ok. 150 m. Na życzenie klienta dzenie manewrowe E-MAXI może zostać
zasięg może zostać zwiększony. Awaryjnie „uszyte na miarę”. Jeśli użytkownik ocze-
panel sterowania można także połączyć kuje wyposażenia w specjalny osprzęt, np.
z urządzeniem za pomocą kabla. ogrzewaną / klimatyzowaną kabinę, sie-
dzisko operatora, podest roboczy, system
płynnej regulacji wysokości sprzęgu,
itp. to po uzgodnieniu szczegółów
technicznych jest to możliwe!

Holowanie
tramwaju na zajezdni

FIRE-MAX SP. Z O.O. PIOTR MIZERACKI

Wyłączny przedstawiciel ZAGRO w Polsce Szef Sprzedaży – Dział Przemysłowy

Al. Jerozolimskie 224 Tel. +48 601 355 998
02-495 Warszawa E-mail: [email protected]

RAPORT TRAMWAJOWY 23

Gdańska Komunikacja

na Mapach Google

Dane dotyczące rzeczywistych czasów przejazdów gdańskich autobusów i tramwajów dostępne
już w usłudze Mapy Google. Pasażerowie mają możliwość dokładnego zaplanowania podróży na
wszystkich trasach komunikacji miejskiej organizowanej przez ZTM w Gdańsku. Od pewnego
czasu na Mapach Google sprawdzać też można lokalizacje biletomatów.

Pierwsze dane za pośrednictwem pobieranych danych, nie wprowadzono okolicy. Natomiast w wynikach wyszukiwa-
Map Google Zarząd Transportu Miejskiego żadnych dodatkowych ograniczeń. Dane są nia dodatkowo pojawia się link prowadzący
w Gdańsku udostępnił w kwietniu 2019 r. dostępne dla każdego, kto po nie sięgnie. bezpośrednio do zakładki z biletomatami
ZTM w Gdańsku udostępnia i zachęca na stronie internetowej ZTM w Gdańsku.
– Dotychczas osoby, które chciały do korzystania między innymi z: rozkła-
sprawdzić na Mapach Google czas prze- dów jazdy w standardzie GTFS, informacji Na ztm.gda.pl pasażer może uzy-
jazdu na wybranej trasie, dostawały in- o rzeczywistym wykonaniu rozkładów skać informację nie tylko o ewentualnych
formację zgodną z rozkładem jazdy, bez jazdy w standardzie GTFS-RT, informa- awariach biletomatów jak dotychczas, ale
uwzględnienia ewentualnych opóźnień lub cji o biletomatach, w tym ich lokalizacji także o ograniczeniach dostępnych metod
oraz ostatniej nowości, czyli kształtów płatności w wybranych urządzeniach (karta,
przyspieszeń autobusów i tram- tras linii w formacie GeoJSON. gotówka) oraz o rodzaju sprzedawanych
wajów. Wynikało to z tego, że biletów.
do tej pory wszystkie dane Od końca 2020 r. lokalizacje gdań-
na temat pozycji pojazdów skich biletomatów dostępne są na Ma- RT
na trasach nie były aktuali- pach Google
zowane na bieżąco – mówi Materiały ZTM w Gdańsku
Agnieszka Rzeźnikowska, Nowa, niezwykle ważna funkcjonal-
Główny Specjalista ds. Obsługi ność dla Pasażerów to lokalizacja automatów
biletowych na Mapach Google. Wpisując
Systemu Informacji Pasażerskiej w polu wyszukiwania na gdańskiej mapie
w Zarządzie Transportu Miejskiego w Gdań- Google hasło „biletomat ztm”, pojawia lo-
sku. - Udostępnienie w Internecie danych kalizacja tych urządzeń wraz ze zdjęciem
rzeczywistych naszego Systemu Informacji
Pasażerskiej sprawiło, że każdy może zo-
baczyć na Mapach Google aktualne czasy
przejazdów naszych pojazdów, z uwzględ-
nieniem bieżącej sytuacji w ruchu drogo-
wym – dodaje Rzeźnikowska.

Tym samym Gdańsk dołączył do
kliku miast w Polsce (Poznania, Białegosto-
ku, Katowic, Krakowa, Warszawy i Szcze-
cina), które współpracują z Google w tym
zakresie.

Wszystkie dane, które ZTM
w Gdańsku wykorzystuje w ramach współ-
pracy z Mapami Google są dostępne dla
każdego w ramach Otwartych Danych
ZTM w Gdańsku (ztm.gda.pl\otwarty_
ztm). Oprócz krótkiego regulaminu, który
zobowiązuje korzystających do infor-
mowania o aktualności i pochodzeniu

24 RAPORT TRAMWAJOWY

Bezpieczne tramwaje
w świetle homologacji
i dopuszczenia do ruchu

Rok 2020 był kolejnym, w którym polskie miasta realizowały odbiory zakupionych tramwajów
oraz ogłaszały nowe przetargi na dostawę tego typu taboru lub na inwestycje w infrastrukturę.

Tabor wymienia coraz więcej prze- jest zamontowanie na obu jego końca zderzaków innej awaryjnej sytuacji nie ma pewności, czy
woźników, w tym Poznań, który niedawno przejmujących częściowo energię zderzenia lub pojazd zatrzyma się wystarczająco wcześnie
zakupił 50 tramwajów typu Moderus Gamma spełnienie wymagań wycofanej już przez Pol- po wdrożeniu hamowania.
produkcji Modertrans Poznań Sp. z o.o. Są ski Komitet Normalizacyjny normy dotyczącej
to pojazdy niskopodłogowe, przystosowa- bezpieczeństwa przeciwpożarowego, by pojazd Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut
ne do obecnych potrzeb komunikacyjnych. był bezpieczny przy ewentualnych kolizjach? Pojazdów Szynowych „TABOR” jest jednost-
W gronie miast kupujących nowy tabor jest ką wykonującą badania, certyfikującą oraz
również Kraków, do którego dostarczanych
jest 50 tramwajów typu Tango Kraków wy- OD 2015 ROKU ŁUKASIEWICZ – IPS „TABOR”
produkowanych przez Stadler Polska Sp. PRZEPROWADZA PROCESY HOMOLOGACJI NIEMAL
z o.o. Jest to pierwsza większa inwestycja WSZYSTKICH POJAZDÓW TRAMWAJOWYCH
tego miasta po wielu latach przestoju. DOSTARCZANYCH DO POLSKICH MIAST

Aglomeracja Śląska zakupiła rów- Część z istotnych wymagań, jakie wg projektującą pojazdy szynowe. W zakresie
nież nowy tabor – 10 tramwajów jedno- Łukasiewicz – IPS „TABOR” są kluczowe do swojej akredytacji udzielonej przez Polskie
członowych typu Moderus Beta (dwu- oraz zapewnienia przez tramwaj bezpiecznego po- Centrum Akredytacyjne posiada uprawnienia
jednokierunkowych) z zamówienia podsta- dróżowania, została ujęta w Rozporządzeniu do przeprowadzania procesu homologacji
wowego oraz 27 dwóch typów tramwajów Ministra Infrastruktury w sprawie warunków tramwajów oraz przeprowadzania kontro-
przegubowych, produkcji firmy Pojazdy technicznych tramwajów i trolejbusów oraz li zgodności produkcji. Łukasiewicz – IPS
Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. Obydwa zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. „TABOR” od 2015 r. przeprowadził łącznie
typy pojazdów przeszły już badania ho- U. 2011 r., nr 65, poz. 344). Zostały jednak ponad 40 różnego typu homologacji, od peł-
mologacyjne przeprowadzane przez Sieć pominięte lub zminimalizowane kwestie ma- nej homologacji typu tramwaju, do rewizji
Badawczą Łukasiewicz – Instytut Pojazdów jące bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo świadectwa homologacji poprzez rozszerze-
Szynowych „TABOR” i uzyskały świadectwa podróżujących. nie homologacji typu o wersję lub wariant.
homologacji.
Jednym z takich przykładów, kluczo- W przypadku zakupu nowych po-
Od 2015 roku Łukasiewicz – IPS wych dla bezpieczeństwa, jest ograniczenie jazdów konieczne jest przeprowadzenie
„TABOR” przeprowadza procesy homolo- badań układu hamulcowego do pomiarów homologacji typu tramwajów lub rozszerze-
gacji niemal wszystkich pojazdów tramwa- drogi hamowania i opóźnienia dla prędkości nie istniejącego już świadectwa tramwaju
jowych dostarczanych do polskich miast. początku hamowania wynoszącej tylko 30 typu o wariant lub wersję. W obu przypad-
Poza tramwajami zajmujemy się również km/h. Jak powszechnie wiadomo tramwa- kach należy opierać się na dwóch głównych
badaniami różnego typu kolejowych pojaz- je mogą rozwijać prędkość nawet 80 km/h, rozporządzeniach:
dów szynowych i szynowo-drogowych oraz choć na wydzielonych torowiskach poruszają
ich certyfikacją. się one z prędkością 70 km/h. W przypadku • Rozporządzeniu Ministra Trans-
wtargnięcia pieszego na takie torowisko lub portu, Budownictwa i Gospodarki
Kwestia bezpieczeństwa w przewozach Morskiej w sprawie homologacji
realizowanych przez tramwaje wielokrotnie jest
tematem na różnego rodzaju konferencjach na-
ukowych oraz w deklaracjach ofertowych pro-
ducentów pojazdów. Jednak czy wystarczające

RAPORT TRAMWAJOWY 25

Fot. 1.
Badania
nacisków statycznych
wywieranych na tor
przez poszczególne
osie tramwaju

typu tramwajów i trolejbusów w pełni realizować zapotrzebowanie na • sprawdzenie bezpiecznego sys-
oraz Rozporządzeniu Ministra In- badania niezbędne do homologacji tram- temu oszklenia,
frastruktury w sprawie warunków wajów. W procesie tym, zgodnie z wyma-
technicznych tramwajów i trolej- ganiami, konieczne jest przeprowadzenie • badanie instalacji elektrycznej,
busów oraz zakresu ich niezbęd- badań, które swoim zakresem obejmują: • badania EMC,
nego wyposażenia, oraz • pomiary natężenia oświetlenia
• Rozporządzeniu Ministra Trans- • pomiary geometryczne tramwaju,
portu, Budownictwa i Gospodarki • pomiar nacisków statycznych wy- i wyposażenia w wymagane świa-
Morskiej w sprawie homologacji tła zewnętrzne.
typu tramwajów i trolejbusów. wieranych na tor przez poszcze- Kwestia bezpieczeństwa przewo-
W związku z tym, że tramwaje są gólne osie tramwaju, zów taborem tramwajowym z technicznego
pojazdami poruszającymi się w dużej mierze • badania układu hamulcowego, punktu widzenia jest istotna również dla
po niewydzielonych miejskich torowiskach, • badania akustyczne, przewoźników. Niektórzy z nich oczekują,
których toki szynowe biegną w jezdni, zatem • sprawdzenie wyposażenia tram- żeby producenci pojazdów przeprowadzili
uczestniczą bezpośrednio w kołowym ruchu waju w wymagane elementy, badania wytrzymałości statycznej, zmę-
miejskim, dlatego podlegają pod Ustawę • sprawdzenie systemu poręczy czeniowej i stabilności konstrukcji pudła.
o Ruchu Drogowym. Znaczy to, że muszą w tramwaju, Jednak wymaganie to nie zawsze jest sto-
spełniać warunki widoczności (oświetlenia sowane każdorazowo podczas ogłaszania
zewnętrznego), analogiczne jak w przypadku przetargów. Sieć Badawcza Łukasiewicz
pojazdów drogowych. – Instytut Pojazdów Szynowych „TABOR”
Sieć Badawcza Łukasiewicz – In- przeprowadzał takie badania w przeszłości,
stytut Pojazdów Szynowych „TABOR” np. dla tramwaju wyprodukowanego przez
posiada laboratorium, które może firmę Solaris i PESA.
W ogłaszanych przez przewoźników
Fot. 2. przetargach na dostawę nowego taboru
Widok konstrukcji pudła tramwaju tramwajowego pojawiają się wymagania
podczas statycznych badań dotyczące konieczności wykonania dodat-
wytrzymałościowych kowych badań tych pojazdów. W kontek-
ście bezpieczeństwa pracy pojawiają się
wymagania dotyczące spełnienia odpo-
wiedniego poziomu ciśnienia akustycznego

26 RAPORT TRAMWAJOWY

w kabinie motorniczego oraz drgań ogólnych Instytut TABOR między kołem i szyną jest sprawdzenie czy
oddziałujących na motorniczego zgodnie z lotu ptaka pojazd jest w nie wyposażony.
z Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 Kolejną istotną kwestią, jeśli chodzi Z pozytywnych kwestii bezpieczeń-
r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych o bezpieczeństwo, jak wspomniano wcze- stwa warto wspomnieć o istniejących za-
stężeń i natężeń czynników szkodliwych śniej, są badania układu hamulcowego. pisach w rozporządzeniach dotyczących
dla zdrowia w środowisku pracy. Z doświadczenia jednostki przeprowadza- maksymalnej siły zamykających drzwi. Okre-
jącej badania hamulca pojazdów kolejowych ślono bowiem jej wartość wynoszącą 150 N
Poza bezpieczeństwem pracy sa- wiemy, że te przeprowadza się głównie dla na każde skrzydło drzwi. Ponadto system
mych motorniczych należałoby skupić się prędkości maksymalnych. W tramwajach, powinien posiadać systemy zabezpiecza-
również na bezpieczeństwie podróżnych. pomimo, że poruszają się nawet z pręd- jące przed ewentualnym przytrzaśnięciem
Zdarzające się wciąż przypadki kolizji tram- kością 70 km/h, to badania skuteczności wysiadającego. Jest to podwójne zabez-
wajów z innymi pojazdami pokazują jak hamowania przeprowadza się z prędko- pieczenie podróżnych przed zakleszcze-
ważne jest wyposażenie tych pojazdów ści wynoszącej zaledwie 30 km/h, mimo że niem pomiędzy płatami drzwiowymi, co
w urządzenia przejmujące energię zderzenia, wciąż pojawiają się głosy o konieczności w skutkach mogłoby doprowadzić do wy-
co jest jednym z wymagań homologacyjnych. zaostrzenia obecnych wymagań. Istnieją ku padku. Pomijając kwestię braku zapisów
temu również przesłanki związane bezpo- o maksymalnej prędkości zamykania tych
Jak wspomniano powyżej istotną średnio z bezpieczeństwem podróżujących. drzwi, można stwierdzić, że w zdecydowanej
kwestią są również badania wytrzymałości W przypadku wdrożenia hamowania nagłe- części systemy te spełniają ogólnie pojęte
konstrukcji pudła. Tramwaj podczas eksplo- go z prędkości 70 km/h nie ma wymagań wymagania bezpieczeństwa. Sieć Badawcza
atacji poddawany jest statycznym i dyna- co do dopuszczalnej drogi hamowania lub Łukasiewicz – IPS „TABOR” w tej kwestii
micznym obciążeniom. Należałoby zatem wymaganego opóźnienia hamowania. Po- pracuje w oparciu o normę PN-EN 14752.
określić, jakie obciążenia powinny wytrzymać wszechnie wiadomo, że tramwaj prowadzi Za pomocą specjalistycznego urządzenia,
konstrukcje nośne pojazdów i jakie cechy się „na widoczność”, zatem zaostrzenie lub zgodnego z normą, dokonuje się pomiaru
powinien spełniać materiał. W tej kwestii chociażby sformułowanie przepisów z pew- siły zamykającej (ściskającej). Jest to norma
rozporządzenia nie zawierają obligatoryjnych nością pozwoliłoby na uniknięcie wielu koli- kolejowa, która swoim zakresem obejmuje
wymagań. Stosuje się jedynie zapis rozróż- zji, przy których najistotniejszą kwestią jest również tramwaje.
niający typy pojazdów, który jedynie odnosi czas reakcji motorniczego. W przypadku,
się do „oczywistych podstawowych różnic” gdy droga hamowania z prędkości maksy- Pomijając kwestię samej homologa-
których dalej nie zdefiniowano. malnej zostałaby określona z zachowaniem cji, należałoby skupić się również na kwe-
oczywistych wymagań bezpieczeństwa dla stiach badań technicznych tramwajów oraz
Fot. 3. podróżujących, bezpieczniejsze stałoby się ich dopuszczenia po przeprowadzonych
Badania siły ściskającej podróżowanie tym środkiem transportu modernizacjach. Drugie z tych zagadnień
drzwi w tramwaju zbiorowego. Ponadto, nie uwzględniono jest niedopracowane w zakresie jakich-
również w przepisach żadnego wymaga- kolwiek wymagań stawianych tym pojaz-
Wynik takich badań dałyby jed- nia dotyczącego skuteczności hamowania dom lub podmiotom przeprowadzającym
noznaczną odpowiedź dotyczącą kwalifi- w przypadku wykrycia poślizgu pojazdu. modernizację. Łukasiewicz - IPS „TABOR”
kowania danego pojazdu do tego samego Jedynym zapisem dotyczącym urządzenia jako jednostka przeprowadzająca badania
typu pojazdu lub jego wariantu. Dzię- poprawiającego współczynnik przyczepności
ki temu producenci oraz przewoźnicy
mieliby jednoznaczne potwierdzenie, że
pudło tramwaju wytrzyma maksymalne
obciążenia zgodne z ich wymaganiami
eksploatacyjnymi i osiągnie wymagany
okres trwałości w normalnych warunkach
eksploatacyjnych.

RAPORT TRAMWAJOWY 27

homologacyjne tramwajów jak i pojazdów wytycznych rozporządzeń, które w niewiel- 15 listopada 2020 r. i dzięki niemu możemy
kolejowych, ma pewne porównanie co do kim stopniu powołują się na międzynaro- przedstawić przedsiębiorcy w zaledwie 15
wymagań stawianym pojazdom szynowym. dowe wymagania. dni pomysł na rozwiązanie jego problemu
W przypadku kolei dąży się do spełnienia technologicznego. Potencjał Łukasiewicza
unijnych wymagań, natomiast w przypadku Obecnie coraz częściej pojawiają się skupia się wokół takich obszarów badaw-
tramwajów wymaga się spełnienia wyłącznie kroki zmierzające do podniesienia poziomu czych jak: zdrowie, inteligentna mobilność,
bezpieczeństwa podczas korzystania z prze- transformacja cyfrowa oraz zrównoważo-
wozów tramwajowych, jednak konieczne na gospodarka i energia. Łukasiewicz – IPS
jest wspólne opracowanie jednolitych, pre- „TABOR” należy do dwóch obszarów ba-
cyzyjnych wymagań technicznych dla tych dawczych jednym z nich jest zrównoważo-
pojazdów. W rozporządzeniach jest kilka na gospodarka i energia, którego główne
luk oraz sporo lakonicznie opisanych wyma- obszary działalności skupiają się wokół bio-
gań, które mają zarówno bezpośredni jak gospodarki i odzysku materiałowego, czyli
i pośredni wpływ na bezpieczeństwo po- głównych komponentów tzw. Gospodarki
dróżujących, motorniczego i innych uczest- Obiegu Zamkniętego. Kolejnym obszarem
ników ruchu drogowego. W związku z tym jest inteligenta mobilność, której działalność
Łukasiewicz - IPS „TABOR”, jako jednostka koncentruje się wokół technologii związanych
przeprowadzająca procesy homologacji z projektowaniem, wytwarzaniem, produk-
uważa, że obecne przepisy należałoby zak- cją, charakteryzacją i użytkowaniem infra-
tualizować i uzupełnić. struktury logistycznej i pojazdów.

Jeśli przedsiębiorca szuka komple- Marta Pachołek-Zegar
mentarnej usługi może nam również rzucić
wyzwanie za pośrednictwem formularza Młodszy Specjalista ds. Badań
znajdującego się na stronie internetowej Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut
www.lukasiewicz.gov.pl. Model „rzucania
wyzwań” funkcjonuje w Łukasiewiczu od Pojazdów Szynowych „TABOR”

REKLAMA

28 RAPORT TRAMWAJOWY

WSPOMAGANIE
PROCESU EKSPLOATACJI

z wykorzystaniem internetowych baz danych

Operatorzy transportu zbiorowego w miastach realizują ABY NADZÓR
plan transportowy organizatorów transportu, dlatego też NAD PROCESEM
zarządzanie procesem eksploatacji środków transportu EKSPLOATACJI BYŁ NA
w systemach zbiorowego transportu miejskiego jest WŁAŚCIWYM POZIOMIE
kluczowe z punktu widzenia gotowości systemu EFEKTYWNOŚCI
oraz realizacji pracy przewozowej. PRZYDATNE
SĄ NARZĘDZIA
Aby nadzór nad procesem eks- Proces eksploatacji środków trans- INFORMATYCZNE
ploatacji był na właściwym poziomie portu, jest to ogół procesów dotyczących WSPOMAGAJĄCE
efektywności przydatne są narzędzia in- tych środków w fazie ich eksploatacji. Pro- TEN PROCES
formatyczne wspomagające ten proces. cesy te można najogólniej podzielić na dwie
W artykule prezentujemy internetową grupy procesów: sterowane (takie jak: użyt- w niej obiekt (środek transportu) realizuje
bazę danych do której dostęp jest moż- kowanie, diagnozowanie, obsługiwanie, cel, dla którego został wytworzony – za-
liwy z dowolnego komputera lub urzą- naprawianie itp.) i niesterowane (korozja, spokaja potrzebę społeczną. W przypadku
dzenia mobilnego, w dowolnym miejscu zużycie, starzenie itp.). Faza eksploatacji wszystkich środków transportu ich celem
na świecie. (rys.1) jest szczególnie ważną fazą, gdyż to nadrzędnym jest bezpieczna realizacja za-
dania przewozowego, aby było to możli-
we należy racjonalnie sterować procesem

RAPORT TRAMWAJOWY 29

FAZY FAZY EKSPLOATACYJNE FAZA
WYTWÓRCZE LIKWIDACYJNA
UŻYTKOWANIE EKSPLOATOWANIE
PRODUKOWANIE LIKWIDOWANIE

PROJEKTOWANIE Rys.1.
Fazy istnienia
środka transportu

Rys.1. Fazy istnienia środka transportu

eksploatacji. Przydatne w tym celu są narzę- jest szczególnie ważna z punktu widzenia zużywania potencjału użytkowego. OB-
dzia wspomagające realizowaną strategię trwałości (żywotności) pojazdu. SŁUGIWANIE – jest to proces mający na
eksploatacyjną. celu utrzymanie właściwego poziomu nie-
UŻYTKOWANIE – jest to proces zawodności środków transportu, poprzez
Z punktu widzenia operatora trans- zaspokajania potrzeb użytkownika (pasaże- utrzymanie (lub odtworzenie) jego cech
portu szczególnie istotna jest faza eksplo- ra) poprzez realizację procesu transporto- użytkowych. W procesie obsługiwania
atacji, w której realizowany jest cel istnienia wego. Procesowi użytkowania nieodłącznie następuje zmiana właściwości obiektu.
pojazdu poprzez jego użytkowanie i obsłu- towarzyszy proces degradacji właściwości Jeśli jest to regeneracja właściwości to
giwanie. Realizacja procesu obsługowego obiektu lub nazywając to inaczej: proces

Rys.2.

Rys.3. Interfejs oprogramowania Grey Fox

30 RAPORT TRAMWAJOWY

niezdatności wykryte przez serwis w trak-
cie codziennych czynności serwisowych,
raportowanych w systemie – rys. 3. Okno
raportowania systemu GreyFox.

Na rys. 3. Przedstawiono interfejs
oprogramowania GreyFox, jak widać z tego
rysunku użytkownik ma możliwość analizy
stanu technicznego całego tabor należące-
go do danego operatora lub przefiltrowa-
nie wozów pod kątem przynależności do
danej zajezdni.

ANALIZA I OCENA
STANU TECHNICZNEGO
TABORU JEST MOŻLIWA
Z PUNKTU WIDZENIA
POJEDYNCZEGO WOZU
JAK RÓWNIEŻ CAŁEGO
TABORU

Rys. 4. Widok zakładki statystyki – procentowy udział uszkodzeń poszczególnych podsystemów. System na podstawie tworzonych
przez użytkownika raportów dziennych
Rys. 5. Widok zakładki statystyki – zestawienie liczbowe uszkodzeń poszczególnych podsystemów. tworzy historię wozu, która umożliwia
identyfikację najczęściej występujących
mamy do czynienia z procesem odtwarza- bazy danych zawierające szczegółowe niezdatności zarówno dla całego taboru
nia potencjału użytkowego obiektu. Efek- informacje o procesie eksploatacji. jak również poszczególnych wozów. Na
tywne sterowanie procesem eksplantacji rys. 4 i 5 przedstawiono widok zakładki
jest zadaniem kluczowym dla operatorów W artykule zostanie zaprezento- statystki, gdzie widoczny jest udział pro-
transportu, na podstawie wieloletniego wana baza danych wykorzystywana przez centowy uszkodzeń podsystemu klimaty-
doświadczenia i historii eksploatacji są jednego z operatorów transportu miejskie- zacji eksploatowanego taboru.
oni w stanie budować własne strategie go w Polsce, której autorem jest serwis
eksploatacyjne poprzez właściwe pla- realizujący bieżące utrzymanie dla spół- Jak wspomniano wcześniej analiza
nowanie i harmonogramowanie obsług. ki – firma SAATZ. Program GreyFox, bo i ocena stanu technicznego taboru jest moż-
Przydatnym narzędziem w tym celu są o nim mowa jest to internetowa baza da- liwa z punktu widzenia pojedynczego wozu
nych w której rejestrowane są wszelkie jak również całego taboru. W artykule zapre-
zentowano wybrane dane dotyczące uszko-
dzeń kilku podsystemów w celu wskazania
możliwości systemu. Zagregowane infor-
macje odnośnie liczby uszkodzeń stanowią
względną ocenę stanu technicznego taboru,
gdyż nie odnoszą się do wykonanej pracy
przewozowej, która jak wiemy ma zasadniczy
wpływ na niezawodność i trwałość układów
tramwaju. Celem artykułu nie jest ocena nie-
zawodności taboru, lecz analiza możliwości
systemu GreyFox. Oczywiście twórcy systemu
są otwarci na potrzeby klientów, które czasa-
mi z punktu widzenia programisty nie są tak
istotne jak z punktu widzenia eksploatatora,
lecz współpraca pomiędzy nimi pozwoli na
dalsze udoskonalanie systemu.

Jak widać prezentowany system jest
ciekawym rozwiązaniem wspomagającym

RAPORT TRAMWAJOWY 31

Rys. 6. Widok zakładki do napraw powypadkowych GreyFox’a

proces eksploatacji w zakresie decyzyj- i ich wycenie. Stworzono w tym celu pakiet Wygląd modułowy FoxSearch’a przedsta-
ności wyznaczania obsług i napraw za- FoxSearch, który umożliwia modułową de- wiono na rys. 6.
równo tych planowych oraz bieżących. kompozycję tramwaju w poszczególnych
Ponadto twórcy programu pomyśleli jego partiach – poszycia zewnętrznego, kon- dr inż. Piotr Bojar
również o naprawach powypadkowych strukcji nośnej, elementów wyposażenia itd.

Wagon z podwójnym
patronatem

Tramwaje Jazz Duo, które wzbogacają tabor Gdańskich będzie kursował tramwaj N8C oklejony gra-
Autobusów i Tramwajów, sukcesywnie zyskują imiona osób fiką przedstawiającą wybrane zdjęcia zro-
związanych z miastem. 11 grudnia 2020 r. wyjątkowo wagon bione przez Zbigniewa i Macieja Kosycarzy.
Pesy zyskał dwóch patronów, zostali nimi ojciec i syn
– Zbigniew i Maciej Kosycarze – znani gdańscy fotoreporterzy. W ostatnim czasie do grona patronów
gdańskich tramwajów dołączyli: Zbigniew Jujka
– Kiedy przyjechały do nas nowe również wtedy pojawiła się idea, aby na (rysownik satyryczny „Dziennika Bałtyckiego”),
tramwaje pojawił się pomysł, aby patronem jednym tramwaju jeździli Zbigniew i Maciej Antoni Lendzion (przedwojenny działacz spo-
jednego z nich został Zbigniew Kosycarz. Kosycarz. I dzisiaj tę ideę urzeczywistnia- łeczno-polityczny), Markiz Bonifacio (twórca
Wtedy pani prezydent Aleksandra Dul- my – podczas uroczystości powiedział Piotr gdańskiej biblioteki), Andrzej Grubba (tenisista
kiewicz zadzwoniła do Macieja Kosycarza Borawski, zastępca prezydenta ds. przed- stołowy), Jerzy Doerffer (konstruktor okrętów),
i powiedziała mu o tej inicjatywie – bardzo siębiorczości i ochrony klimatu. Zbigniew Cybulski (aktor), Franciszek Kręcki
się ucieszył. Szukaliśmy dogodnego ter- (działacz ruchu kaszubsko-pomorskiego) oraz
minu na zorganizowanie uroczystości na Poza tramwajem z wypisanymi imio- Brunon Zwarra (pisarz).
wiosnę. Niestety choroba zabrała także nami nr 1067, podczas uroczystości zapre-
Macieja. Cały Gdańsk wtedy płakał. Ale zentowano też drugi pojazd upamiętniający TM
tych zasłużonych gdańszczan. Po mieście
Zdjęcie Grzegorz Mehring / gdansk.pl

32 RAPORT TRAMWAJOWY

POZNAŃ STAWIA
NA CZYSTE POWIETRZE

W połowie listopada ub.r. poznański przewoźnik rozpoczął miesięczne testy urządzeń
filtrujących. Podczas jazdy ich zadaniem jest usuwanie wirusów, bakterii, alergenów, grzybów,
roztoczy i kurzu, a gdy pojazd nie jest użytkowany (nocą) – dezynfekują jego wnętrze ozonem.

Testy rozpoczęto dzięki współpracy POJAZD WYPOSAŻONY W URZĄDZENIE FILTRUJĄCE ANTIMIKROBIAL+
Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyj-
nego z firmą Ster. W jej wyniku w urządzenia powietrze. Ich działanie ma być dwukie- pojazdy ozonem, który skutecznie usuwa
zostały wyposażone dwa pojazdy, autobus runkowe: mają poprawiać jakość powietrza nagromadzone wirusy, bakterie i alergeny
Solaris Urbino 12 (numer boczny 1482) oraz w trakcie podróży, a po zjeździe do zajezdni z powierzchni filtrów separujących powie-
tramwaj Solaris Tramino (numer boczny 549). umożliwiać ozonowanie. trze. Jest to pierwsze tak kompleksowe roz-
wiązanie na rynku. Dzięki zastosowaniu tych
– Pandemia koronawirusa nie ustę- Urządzenia przypominają prosto- urządzeń zapewniamy maksymalny poziom
puje, dlatego Miasto Poznań podejmuje ko- kątne pudełka zamontowane pod sufitem bezpieczeństwa i komfortu mikrobiologicz-
lejne kroki mające zwiększyć bezpieczeństwo pojazdu. Choć wyglądają niepozornie, sta- nego – wyjaśnia Maciej Szymański, prezes
mieszkańców. Niezwykle istotne są dla nas nowią system aktywnej poprawy czystości Zarządu spółki Ster, będącej producentem
działania dotyczące komunikacji miejskiej, mikrobiologicznej, separacji alergenów rozwiązań dla transportu miejskiego, a jed-
bo ten środek transportu jest przez nas trak- i smogu w środkach komunikacji publicznej nocześnie dostawcą testowanych urządzeń.
Antimikrobial+. Wynik testów da odpo-
towany priorytetowo i kwestia bez- wiedź, jaka jest możliwość ich wykorzystania Prezes dodaje, że system Antimi-
pieczeństwa podróżnych jest dla w poznańskich tramwajach i autobusach. crobial+ to rozwiązanie na cztery pory
nas pierwszorzędna – podkre- roku. W okresach wzmożonych infekcji
śla Mariusz Wiśniewski, za- – W trakcie jazdy urządzenia filtrują dba o nasze zdrowie, wiosną i latem uwalnia
stępca prezydenta Poznania. powietrze za pomocą układów filtracyjnych nas od alergenów. – To nie tylko rozwiąza-
– Wspólne starania Miasta, HEPA14 separując wirusy, bakterie, alerge- nie na Covid, to rozwiązanie na czyste po-
przewoźnika oraz pasażerów, ny, grzyby, roztocza i kurz. Kiedy pojazd jest wietrze i zdrową atmosferę w komunikacji
którzy pamiętają o zakrywaniu w ruchu wymiana powietrza następuje w nim publicznej. To sposób na osiągnięcie założeń
co kilkanaście minut. Skuteczność filtrów czystości powietrza w Unii Europejskiej nie
ust i nosa w pojazdach, prowadzą HEPA 14 w „wyłapywaniu” cząstek wielkości w 2050 roku, ale już jutro.
do tego, że z komunikacji miejskiej można koronawirusa SARS-CoV-2 wynosi co naj-
korzystać bez obaw. mniej 99,99 proc. Dodatkowo, kiedy tylko TM
jest to technicznie możliwe, czyli gdy pojazd
Do działań mających za zadanie pod- nie jest użytkowany, urządzenia dezynfekują Materiały MPK Poznań
nieść poziom bezpieczeństwa podróżnych,
w momencie rozpoczęcia testów, odniósł
się Prezes Zarządu MPK Poznań

– Mamy świadomość zagrożenia, dla-
tego od początku pandemii podejmujemy dzia-
łania mające uniemożliwić rozprzestrzenianie
się nowego koronawirusa. Wzmocniliśmy
proces czyszczenia i dezynfekcji pojazdów.
Wprowadziliśmy zasadę centralnego otwie-
rania drzwi przez prowadzących pojazdy.
Wszystkie tramwaje i autobusy wyposażyli-
śmy w automatyczne urządzenia do odkażania
rąk. Jako firma otwarta na nowe technologie
na bieżąco śledzimy nowe rozwiązania, także
w zakresie ochrony przed Covid-19. Obecnie
rozpoczynamy testy urządzeń filtrujących



34 RAPORT TRAMWAJOWY

Lajkoniki z pantografem i bez
zdobywają Kraków

Pandemia nie stanęła na przeszkodzie w unowocześnianiu taboru MPK SA w Krakowie. Zgodnie
z podpisaną umową na torach pojawi się, aż 110 tramwajów Stadler Tango Lajkonik, wersja mogąca
jeździć z opuszczonym pantografem rozpoczęła testy, a do zajezdni dotarł właśnie 25. pojazd.

To już pewne na krakowskich W dniu podpisania kontraktu Pojazdy sukcesywnie wjeżdżające
torach pojawi się 110 Lajkoników. Mia- na kolejne pojazdy Prezes Zarzą- na tory szybko skradły serca pasażerów.
sto nie rezygnuje z inwestycji, któ- W sondzie przeprowadzonej w grudniu
rych celem jest wycofanie z ruchu du Stadler Polska Tomasz Prejs ub.r. przez MPK podpisanie umowy gwa-
wszystkich tramwajów z wysoką odniósł się do realizacji obec- rantującej dostawę ponad setki nowych
podłogą. 4 listopada 2020 r. podpi- nego zamówienia i powiedział: tramwajów, zostało uznane za najważniejsze
sano umowę w ramach, której prze- wydarzenie dla pasażerów w 2020 r., zdo-
woźnik miejski skorzysta z opcji na zakup – Produkcja nowocze- bywając 49% głosów. Można powiedzieć,
dodatkowych 25 nowoczesnych wagonów snych tramwajów Lajkonik dla że drugie miejsce także zajęły tramwaje, bo
o długości ponad 33 metrów. Zrealizowanie miasta Krakowa, mimo coraz trud- z wynikiem 25% znalazł się na nim pierwszy
całego planu zakupowego pozwoli na wymia- niejszej sytuacji związanej z pandemią, trwa w Polsce autonomiczny przejazd tramwaju
nę co trzeciego krakowskiego tramwaju na nieprzerwanie w naszym siedleckim zakła- (wydarzenie to miało miejsce 28 stycznia
nowoczesny, niskopodłogowy i klimatyzowa- dzie. (…) Dziękujemy naszemu Klientowi za 2020 roku na trasie z przystanku Muzeum
ny. Podsumowując na zakup 110 tramwajów zaufanie i z przyjemnością podejmujemy się Narodowe do pętli Cichy Kącik). Na najniż-
składają się 5 umów podpisanych przez MPK realizacji kolejnej, podpisanej dziś umowy. szym stopniu podium z wynikiem 11% zna-
SA i firmę Stadler: Pierwszy pojazd tego typu dotarł do lazło się podpisanie umowy na dostawę 50
Krakowa 13 grudnia 2019 roku. Na regu- przegubowych autobusów elektrycznych.
• Umowa na zakup 35 tramwajów larnej linii te nowoczesne wagony zaczęły
Lajkonik – podpisana 16 stycz- kursować 18 czerwca 2020 roku. Pasażerów Podpisanie umowy skomentował
nia 2018 roku, zaczęły wtedy przewozić dwa Lajkoniki – prezydent Krakowa Jacek Majchrowski,
jeden na linii nr 52 a drugi na linii nr 3. W tym który podkreślił:
• Umowa na zakup 15 tramwa- roku do stolicy Małopolski zostanie jeszcze
jów Lajkonik (opcja w ramach przywiezionych 25 wagonów z obecnego – Decyzja o podpisaniu jeszcze w tym
umowy ramowej) – podpisana kontraktu. Dostawa pozostałych 60 jest roku umowy na dostawę dodatkowych 25
12 grudnia 2018 roku planowana na lata 2022-2023. tramwajów wynikała przede wszystkim

• Dwie umowy na zakup 10 i 25
pojazdów Lajkonik II (umowa
podstawowa i opcja w ramach
umowy ramowej) - podpisane
29 kwietnia 2020 roku

• Umowa na zakup 25 tramwa-
jów Lajkonik II (opcja w ramach
umowy ramowej) – podpisana 4
listopada 2020 roku.

Obecnie realizowana jest dostawa
pierwszych 50 tramwajów, która jest już na
półmetku. W nocy 25 stycznia 2021 r. do
zajezdni tramwajowej Podgórze, z fabryki
Stadlera w Siedlcach, dotarł 25 Lajkonik.
Pojazd po odbiorach technicznych ma do-
łączyć do taboru w zajezdni Nowa Huta.

RAPORT TRAMWAJOWY 35

Lajkonik
- jazda bez pantografu

z planowanych potrzeb Miasta w zakresie ze środków Unii Europejskiej w obecnej lub umożliwiającą zamontowanie tego sys-
rozwoju linii tramwajowych oraz konieczno- przyszłej perspektywie finansowej. temu w przyszłości. MPK SA zakłada, że
ści wymiany wyeksploatowanych tramwa- projekt będzie w przyszłości realizowany.
jów. Nie bez wpływu na decyzję dotyczącą Warto podkreślić, że cztery tramwa-
zakupu była też troska o osoby starsze i nie- je (2 z pierwszej i 2 z kolejnych umów) będą Przypomnijmy, nowe tramwaje to
pełnosprawne, z ograniczoną mobilnością, wyposażone w innowacyjny system, który 33 metrowe, trzyczęściowe pojazdy nisko-
dla których często transport publiczny to pozwoli na jazdę z opuszczonym pantogra- podłogowe z czterema wózkami jezdny-
jedyna możliwość poruszania się po mie- fem. W grudniu ub.r. przewoźnik rozpoczął mi. Będą wyposażone w drzwi wejściowe
ście. Dlatego podobnie jak w przypadku testy modelu, który na odcinku 3 km nie po- o większej niż standardowo szerokości
taboru autobusowego, podjęte decyzje (1400 mm) zapewniając szybką wymianę
umożliwią realizację usług przewozu trzebuje łączności z trakcją. Na naszą pasażerów. Z kolei specjalna konstrukcja
tramwajowego w Krakowie wy- prośbę ich przebieg skomentował czoła pojazdu zmniejszy ryzyko wciągnię-
łącznie pojazdami z niską pod- rzecznik prasowy krakowskiego cia pieszego pod pojazd w razie wypad-
łogą. Znacząco zwiększy się też przewoźnika Marek Gancarczyk, ku. W nowych tramwajach będzie więcej
udział klimatyzowanych wago- który powiedział: przestrzeni z niską podłogą, a także wię-
nów tramwajowych. – Testy przejazdu Laj- cej miejsca dla osób poruszających się na
konika bez korzystania z pan- wózkach inwalidzkich. Nowością będą
Podpisane w 2020 roku tografu rozpoczęły się 2 grudnia także specjalne oparcia zamontowane
umowy na zakup nowych tramwajów, 2020 roku. Były prowadzone dla osób stojących. Tramwaje przewiozą
w tym także ta podpisana 4 listopada, to jednocześnie 238 pasażerów, w tym 75
efekt prac, które rozpoczęły się we wrześniu w ścisłym centrum miasta na trasie osób na miejscach siedzących. Będą wy-
2018 roku. To właśnie wtedy, prawie dwa linii nr 18 (Czerwone Maki P+R – Kro- posażone między innymi w klimatyzację,
lata temu, krakowski przewoźnik zaprosił wodrza Górka). Przejazd bez pantografu automat biletowy z możliwością zapłaty
producentów do dialogu technicznego. odbywał się na odcinku od przystanku św. kartą i system BLIK, system informacji
W efekcie w kwietniu 2019 roku został ogło- Gertrudy do przystanku Stary Kleparz pasażerskiej, monitoring oraz porty USB
szony przetarg, w którym została wybrana (trasa przejazdu – ul. Dominikańska, pl. do ładowania smartfonów. Ergonomiczna
Wszystkich Świętych, ul. Franciszkańska, kabina i wygodny fotel zapewnią motorni-
oferta konsorcjum firm Stadler Polska ul. Straszewskiego, ul. Dunajewskiego). czemu komfortowe warunki pracy.
Sp. z o.o. i Stadler Środa Sp. z o.o. Opuszczanie i podnoszenie pantografu
Prezes Zarządu MPK SA. odbywało się podczas postoju Lajkoni- TM
Rafał Świerczyński po pod- ka na przystanku. Testy potwierdziły, że
pisaniu umowy powiedział: Lajkonik z systemem jazdy bez sieci trak- Zdjęcia: MPK SA w Krakowie, Stadler Polska
– Środki na realiza- cyjnej bez problemów pokonywał trasę
cję zakupu dodatkowych w rejonie I Obwodnicy wioząc pasażerów.
tramwajów będą pochodzić Obecnie możliwość jazdy bez pantografu
z kredytu zaciągniętego w Eu- ma jeden Lajkonik o nr RY825. Umowa
z firmą Stadler zakłada, że spośród 110
ropejskim Banku Inwestycyjnym. Po- zamówionych nowych tramwajów w taki
dobnie jak to było w naszych poprzednich system będą wyposażone jeszcze trzy wa-
projektach, także w tym przypadku wystąpi- gony (w sumie będą to cztery tramwaje).
my z wnioskiem o refinansowanie ich zakupu Pozostałe wagony będą miały instalację

36 RAPORT TRAMWAJOWY

Mkną po szynach Moderus Gamma
niebieskie tramwaje

Tak jak w piosence po Wrocławiu mkną niebieskie tramwaje, a pojazdów w tej malaturze
będzie coraz więcej, bo poza remontowanymi pojazdami Skoda 16T i Protram 205WrAs,
zapowiedziano zwiększenie zamówienia na Moderusy Gamma z 25 na 46. Pierwsze
„Dwieściepiątki” już wjechały na tory i przechodnia uśmiechem witają.

W listopadzie ub.r. na wrocławskie PRZYJAZD PIERWSZEGO TRAMWAJU PROTRAM 205WrAs
tory wyjechał pierwszy wyremontowany
w Poznaniu tramwaj i to w tradycyjnym Zgodnie z umową podpisaną systemu informacji pasażerskiej, takiego
niebieskim kolorze. Mowa tu o pojeździe w czerwcu ub.r. modernizacja, którą samego jak w nowych tramwajach.
Protram 205WrAs, który rok wcześniej przeprowadza Modertrans, obejmuje
spłonął podczas wypadku. To co wyróżnia 25 „Dwieściepiątek” kupowanych przez Ostatni odnowiony tramwaj ma
go wśród innych pojazdów tego typu, które MPK od 2006 roku. Poza zmianą ma- przyjechać do stolicy Dolnego Śląska
przechodzą modernizację, to wypisane latury, prace obejmują m.in. wyposa- przed wakacjami 2022 r. Do połowy
na jednym z boków imię Feniks. Wygląda żenie w klimatyzację; renowację pudła, stycznia br. wróciło już 5 tak zmoder-
niemal identycznie jak Moderus Beta, choć podwozia, elektryki i wnętra; instalację nizowanych tramwajów, oczywiście nie
różni je malatura, tramwaje Modertransu licząc Feniksa.
są granatowe.

Prezes MPK Wrocław Krzysztof
Balawejder powiedział:

– Wracamy do tradycyjnej, niebie-
skiej barwy. Nasze miasto jest kojarzone
z niebieskimi tramwajami i słowa „Wro-
cławskiej piosenki” Marii Koterbskiej po-
winny pozostać aktualne. Dlatego nowo
kupowane pojazdy oraz te po kapitalnych
remontach będą niebieskie. Teraz cieszę
się z mknącego po szynach niebieskiego
tramwaju, który jest jak nowy, z tego, że
udało się go wyremontować i przez długie
lata będzie służył wrocławianom.

RAPORT TRAMWAJOWY 37
SKODA 16T WIZUALIZACJA

Protram
205 WrAs
Feniks

W ciągu dwóch lat nowe oblicze Prezydent Wrocławia skrętnych wózkach. Każdy z nowych wa-
zyska też 17 pojazdów Skoda 16T, któ- Jacek Sutryk powiedział, że: gonów będzie niebieski, co na pewno
rych modernizację w swoim grudziądzkim przypadnie do gustu wielu wrocławia-
zakładzie przeprowadza firma SAATZ. – Od początku mojej ka- nom. Tramwaje zastąpią w części nasze
Pierwszy pojazd ma wrócić do Wrocła- dencji podkreślam, że komuni- najstarsze pojazdy, a częściowo będą de-
wia w pierwszym kwartale tego roku, kacja miejska to mój priorytet. dykowane na nowe linie tramwajowe takie
a jak widać na zdjęciach z zakładu Dzisiaj po raz kolejny pokazujemy, jak ta na Nowy Dwór.
prace są już na zaawansowanym że nie chodzi tu jednak tylko o słowa,
poziomie. Poza zmianą designu ale przede wszystkim o czyny. Dlatego pod- Moderusy Gamma oparte są na lek-
prace obejmują m.in. remont jęliśmy decyzję o rozszerzeniu kontraktu na kiej konstrukcji oraz wyposażone w nowo-
wózków, kół, amortyzatorów nowe tramwaje dla Wrocławia co sprawi, że czesny i energooszczędny układ napędowy
czy hamulców. Jest też kolejna za kwotę 372 milionów złotych MPK kupi o dużej wydajności. Pojazdy zostaną „uszy-
dobra wiadomość dla pasażerów, łącznie 46 nowoczesnych, niskopodłogo- te na miarę” Wrocławia, co oznacza, że
ponieważ podpisano aneks do umowy, wych tramwajów. Pierwszy nowy pojazd ma będą zbliżone do poznańskich tramwajów
na mocy którego w 17 Skodach16T za- się pojawić najpóźniej jesienią 2022 roku. swojego typu, ale nie identyczne.
montowany zostanie system chłodze- Do specyfikacji i przeznaczenia no-
nia i nie wpłynie to na planowany termin wych wagonów odniósł się prezes MPK TM
zakończenia remontów. – Konstrukcję Wrocław Krzysztof Balawejder:
tramwaju, mimo pierwotnych trudności, – Wrocławskie Moderusy Gamma Materiały: MPK Wrocław, UM Wrocław
uda się przebudować w taki sposób, aby będą nie tylko nowoczesne i niskopodło-
w przestrzeni pasażerskiej można było gowe, ale także ich konstrukcja oparta Skoda 16T w remoncie
zamontować klimatyzację. Gdy wrócą do
nas wyremontowane Skody i WrASy już będzie na czterech
60% naszych tramwajów będzie miało
klimatyzację – powiedział prezes MPK.
Dodatkowy koszt przebudowania konstruk-
cji i zamontowania klimatyzacji wyniesie
ponad 6 milionów złotych. Łącznie na mo-
dernizację 42 tramwajów MPK Wrocław
wyda 141 milionów złotych.

Przewoźnik nie tylko moderni-
zuje, kupuje też tramwaje i to na więk-
szą skalę. Jak poinformowano na
początku stycznia br. zdecydowano
się skorzystać z prawa opcji, które
było zawarte w umowie z po-
znańską firmą Modertrans.
Poza zakontraktowanymi
25 pojazdami zamówio-
nych zostanie kolejnych
21 nowoczesnych, nisko-
podłogowych tramwajów
Moderus Gamma.

38 RAPORT TRAMWAJOWY

Poznaliśmy przewoźników

„Fair Play”

27 listopada 2020 r. w formie premiery on-line Śląskie S.A. zdobyła certyfikat programu
odbyło się ogłoszenie wyników XXIII edycji programu dziesiąty rok z kolei. W związku z tym Komisja
„Przedsiębiorstwo Fair Play”. Wśród laureatów znalazły programu przyznała Spółce Platynową Statu-
się Tramwaje Śląskie S.A. i Miejskie Przedsiębiorstwo etkę „Przedsiębiorstwo Fair Play” 2020, bę-
Komunikacyjne S.A. w Krakowie. dącą dowodem na najwyższe standardy etyki
w biznesie stosowane przez przewoźnika.

Program Promocji Kultury Przed- ze swojej kreatywności, elastyczności i po- GŁÓWNĄ IDEĄ,
siębiorczości „Przedsiębiorstwo Fair Play” czucia społecznej solidarności. W liście KTÓRA PRZYŚWIECA
organizowany jest od 1998 r. przez skierowanym do laureatów zwrócił ORGANIZATOROM, JEST
Fundację „Instytut Badań nad De- na to uwagę Przewodniczący Ogól- PROMOWANIE ETYKI
mokracją i Przedsiębiorstwem nopolskiej Komisji programu W BIZNESIE POPRZEZ
Prywatnym” i afiliowany przy „Przedsiębiorstwo Fair Play” DOCENIANIE TYCH FIRM,
Krajowej Izbie Gospodarczej. dr Mieczysław Bąk: KTÓRE NA CO DZIEŃ
Główną ideą, która przyświeca – Rzeczywistość, za- POSTĘPUJĄ UCZCIWIE
organizatorom, jest promowanie równo ta społeczna, jak i go-
etyki w biznesie poprzez docenianie spodarczo-biznesowa zaskoczyła, Miejskie Przedsiębiorstwo Ko-
tych firm, które na co dzień postępują uczci- a w zasadzie codziennie zaskakiwała munikacyjne S.A. w Krakowie odebrało
wie i zachęcanie wszystkich przedsiębior- certyfikat po raz dwudziesty, przez co przy-
ców do brania z nich przykładu. Zwraca się wszystkich, bez wyjątku. Kończąc dzień pracy znano mu tytuł honorowy „Semper Fidelis”
uwagę także na kształtowanie pozytywnych nie mogliśmy mieć pewności, że kolejne- dla firmy zawsze wiernej zasadom, która
relacji ze społecznością lokalną oraz dba- go dnia zaczniemy w tym samym miejscu, nieprzerwanie od 20 lat zdobywa wyróż-
łości o środowisko naturalne. w tych samych warunkach i z tymi samymi nienia w programie Fair Play. Dodatkowo
możliwościami. Niepewność, brak jedno- krakowski przewoźnik jako jedyne przed-
W trakcie wyłaniania laureatów oce- znacznych wytycznych, brak procedur i na- siębiorstwo transportowe w Polsce został
niane są wszystkie aspekty działalności firmy, rastające z dnia na dzień obawy utrudniały, wyróżniony nagrodą specjalną – za szcze-
nie tylko jej wyniki ekonomiczne, ale także a czasami wręcz uniemożliwiały realizację gólną działalność proekologiczną.
sposób i styl prowadzenia przedsiębiorstwa. standardowych procesów zarządczych oraz
Cały proces ma przebieg dwuetapowy, a oceny działań firm. (…) W tym roku szczególnie O tym, na czym polega podejście
firm dokonują Komisje: Regionalne i Ogól- dziękujemy za wierność sobie i wyznawa- fair play w bieżącej działalności przedsię-
nopolska, składające się z przedstawicieli nym wartościom, a także za to, że jesteście biorstwa transportowego powiedział nam
administracji i samorządów (w tym gospo- najlepszym przykładem realizacji idei fair Prezes Zarządu MPK SA w Krakowie Rafał
darczych), banków i instytucji finansowych, play w biznesie – dodał kończąc. Świerczyński.
uczelni, organizacji przedsiębiorców, ZUS,
organów podatkowych. Nad całością pieczę Szczególnie cieszą wyróżnienia dla Co oznacza sformułowanie
sprawuje Kapituła, w której zasiadają auto- przedsiębiorstw zajmujących się miejskim fair play dla takiego
rytety życia politycznego i gospodarczego. transportem szynowym. Spółka Tramwaje przedsiębiorstwa jak
przewoźnik miejski?
Gala Finałowa odbyła się w wy- Dla nas już od 20 lat to określenie
jątkowy sposób, bo za pomocą łącz inter- jest jednoznacznie związane z działaniami
netowych, tak jak wyjątkowy był ostatni skierowanymi do naszych pracowników oraz
rok. Mianowicie, pełen wyzwań i bardzo
wymagający dla przedsiębiorców, którzy
niejednokrotnie zostali przeegzaminowani

RAPORT TRAMWAJOWY 39

RAFAŁ
ŚWIERCZYŃSKI

Prezes Zarządu MPK SA
w Krakowie

pasażerów i środowiska. Zależy nam, aby Można powiedzieć, że receptą Wartości, na które zwraca
cały czas podnosić komfort pracy wszystkim na dwie dekady kolejnych uwagę nagroda znalazły
osobom zatrudnionym w MPK SA w Kra- wyróżnień jest stawianie swoje odbicie w deklaracji
kowie. Jednocześnie od wielu lat realizu- człowieka – pracownika czy Polityki Jakości i Zarządzania
jemy wiele inwestycji, których celem jest pasażera na pierwszym miejsku? Środowiskowego MPK SA
bezpieczna i wygodna podróż naszymi au- Zdecydowanie tak. Potwierdzają w Krakowie.
tobusami i tramwajami. to nasze konkretne działania. Prowadzą- Dokument określający politykę ja-
cy MPK SA w Krakowie podczas postoju kości i zarządzania środowiskiem MPK SA
ZALEŻY NAM, ABY na pętlach mają możliwość odpoczynku posiada już od wielu lat. Założenia opisane
CAŁY CZAS PODNOSIĆ w komfortowych warunkach w wyremon- w tym dokumencie przynoszą efekty, które
KOMFORT PRACY towanych punktach socjalnych. Jest w nich doceniają nie tylko pasażerowie, ale także
WSZYSTKIM OSOBOM nawet fotel do masażu. Wiele inwestycji eksperci i instytucje. Bardzo się cieszymy,
ZATRUDNIONYM W MPK jest także realizowanych dla pracowni- że są one doceniane także przez organiza-
SA W KRAKOWIE ków zaplecza. Mamy nawet specjalny we- torzy programu Fair Play.
wnętrzy konkurs, w którym nagradzamy
Oczywiście w swoich dzianiach nie te stacje obsługi, w których jest najwięk- Przykładanie tak dużej
zapominamy o środowisku. W tym miej- szy komfort pracy i największy poziom uwagi, do tak wielu
scu warto przypomnieć, że Kraków jako bezpieczeństwa. aspektów działalności to
pierwsze duże miasto w Polsce w 2018 śmiałe przedsięwzięcie. Jak
roku wycofał z ruchu wszystkie autobusy KRAKÓW JAKO przekonałby Pan innych
z silnikami poniżej normy Euro5. Fair Play PIERWSZE DUŻE MIASTO przewoźników do większego
to dla nas również potrzeba działania na W POLSCE W 2018 ROKU powiązania perspektyw
rzecz lokalnej społeczności, w której jako WYCOFAŁ Z RUCHU gospodarczej, środowiskowej
przewoźnik funkcjonujemy. WSZYSTKIE AUTOBUSY i społecznej?
Z SILNIKAMI PONIŻEJ Wydaje mi się, że dzisiaj nie trzeba już
W ramach wielu przedsięwzięć, NORMY EURO5 nikogo do tego przekonywać. Zarządzający
które realizujemy w ramach CSR angażu- firmami zdają sobie sprawę, że poza działal-
jemy się m.in. w akcje zachęcające do od- Z kolei inwestycje z ostatnich lat, nością biznesową ważne są także działania
dawania krwi, zatrudniamy osoby, które dzięki którym do Krakowa zostały dostar- podejmowane z zakresu szeroko pojętej
poruszają się na wózkach, organizujemy czone setki nowych autobusów i tramwajów społecznej odpowiedzialności biznesu - CSR.
kwesty dla osób potrzebujących pomocy jednoznacznie potwierdzają naszą troskę W swoim imieniu mogę tylko potwierdzić, że
oraz współpracujemy z fundacjami, które o wygodną podróż naszych pasażerów, takie inicjatywy są potrzebne i MPK SA na
opiekują się osobami z różnymi problema- szczególnie osób z ograniczoną mobilnością. pewno będzie je kontynuować w przyszłości.
mi psychicznymi.
TM

Materiały i Zdjęcia: MPK SA w Krakowie,
Biuro Programu „Przedsiębiorstwo Fair Play”

40 RAPORT TRAMWAJOWY

Tramwaje Śląskie Modertrans
pozyskały środki unijne Moderus MF 10 AC
na inwestycje

Centrum Unijnych Projektów Transportowych zawarło
z Tramwajami Śląskimi SA umowę o dofinansowanie na 40 mln zł
z Programu Infrastruktura i Środowisko. Unijna dotacja pozwoli
sfinansować kolejną (trzecią) część projektu inwestycyjnego.

Zabrze, ul. Religi

Umowa podpisana pomiędzy Tram- Wsparcie z Programu Infrastruktura organów europejskich oraz Ministerstwa
wajami Śląskimi SA i Centrum Unijnych i Środowisko Tramwaje Śląskie otrzymały Funduszy i Polityki Regionalnej. Wkrótce
Projektów Transportowych odnosi się do już w latach 2017 i 2018 na dwa wcześniej-
etapu III „Zintegrowanego Projektu moder- sze etapy. Cały projekt ma na celu dopro- będziemy ogłaszać pierwsze przetargi
nizacji i rozwoju infrastruktury tramwajo- wadzenie do usprawnienia systemu na realizację zadań z tego etapu.
wej w Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej komunikacji publicznej na terenie Gór- Joanna Lech p.o. dy-
wraz z zakupem taboru tramwajowego”. rektora CUPT:
Etap obejmuje swoim zakresem: nośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – Dofinansowanie
poprzez zwiększenie udziału z Programu Infrastruktura
• cztery zadania infrastruktu- przyjaznego środowisku i Środowisko na moderniza-
ralne związane z przebu- transportu tramwajowego. cję infrastruktury tramwajo-
dową infrastruktury na Bolesław Knapik, wej to kolejny krok, aby jeszcze
terenie Katowic; prezes Zarządu spółki Tram-
waje Śląskie SA: bardziej zachęcić mieszkańców Gór-
• trzy zadania związane – Mamy ogromną satys- nośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w tym
z zakupem specjalistycz- fakcję z tego, że mimo, iż zmuszeni osoby z ograniczoną mobilnością,
nych pojazdów technicz- byliśmy do zmiany zakresu rzeczo- do korzystania z transportu
nych, tj. zakup 3 pojazdów publicznego.
torowych, zakup szlifierki toro- wego etapu trzeciego naszego projektu
wej oraz zakup pojazdu specjali- inwestycyjnego, zdołaliśmy go dobrze przy- Waldemar Buda,
styczno-ratunkowego. gotować i uzyskać akceptację ze strony wiceminister Funduszy
i Polityki Regionalnej:

RAPORT TRAMWAJOWY 41

W ramach etapu II
trwają obecnie prace
m.in. na ul. Chorzowskiej
w Świętochłowicach

samochodów i częstszego korzystania z ko- • Przebudowa torowiska tram-
munikacji miejskiej. wajowego wzdłuż ul. Chorzow-
skiej w Katowicach na odcinku
Wartość etapu III projektu wynosi od ul. Złotej do ul. Dębowej.
blisko 76 mln zł. Ponad 61 mln zł to środki Linia dwutorowa o długości
kwalifikowane. Natomiast dofinansowanie ok. 790 mtp.
unijne wyniesie prawie 40 mln zł. Środki
pochodzą z Programu Infrastruktura i Śro- • Przebudowa torowiska tramwa-
dowisko 2014-2020 (POIiŚ). jowego wzdłuż trasy im. Nikode-
ma i Józefa Reńców w Katowicach
– Dzięki inwestycji Katowice zyskają ZADANIA na odcinku od ul. Wiśniowej do
nie tylko prawie trzy kilometry zmoderni- INFRASTRUKTURALNE ul. Brackiej (znajduje się pomię-
zowanych linii tramwajowych, ale również (III ETAP) dzy zadaniami realizowanymi
nowe, przebudowane przystanki, które w perspektywie finansowej 2007
będą dostosowane do potrzeb osób z nie- • Przebudowa torowiska tramwa- – 2013). Linia dwutorowa o dłu-
pełnosprawnościami. Liczymy, że inwesty- jowego w ul. Obrońców Wester- gości ok. 1520 mtp.
cja zachęci mieszkańców do porzucenia platte w Katowicach na odcinku
od ul. Korczaka do ul. Wańkowi- • Przebudowa torowiska tramwa-
cza (odcinek znajduje się pomię- jowego w ul. 1 Maja i ul. Obroń-
dzy zadaniami realizowanymi ców Westerplatte w Katowicach
w perspektywie finansowej 2007 na odcinku od wiaduktu DK79
– 2013). Linia dwutorowa o dłu- do „Baterpolu” (pomiędzy zada-
gości ok. 1200 metrów toru po- niem realizowanym w perspek-
jedynczego (mtp.). tywie finansowej 2007 – 2013
oraz zrealizowanym w 2020 r.
projektem pn. „Katowicki Sys-
tem Zintegrowanych Węzłów
Przesiadkowych – węzeł Zawo-
dzie”). Linia dwutorowa o długo-
ści ok. 2390 mtp.

Pojazd specjalistyczny Ze względu na trwającą pande-
pogotowia sieciowego mię, umowa podpisana została drogą
elektroniczną.

RK

Zdjęcia Tramwaje Śląskie

42 RAPORT TRAMWAJOWY

Toruńskim tramwajem
na Osiedle JAR

Na koniec grudnia 2020 r. miasto za pośrednictwem Miejskiego Zakładu Komunikacji
w Toruniu ogłosiło przetarg na budowę nowej linii tramwajowej wraz
z infrastrukturą towarzyszącą do Osiedla JAR.

ul. Polna, Ugory

Inwestycja jest kolejnym krokiem ul. Polna, Ugory z nich zostało już zrealizowanych lub jest
w stronę nowoczesnego, ekologicznego w trakcie realizacji.
transportu miejskiego w grodzie Koperni- jego funkcjonowania, ale przede wszystkim
ka. W jej efekcie powstanie ponad 5,5 km do wygody w podróżowaniu dla pasażerów. – Doposażamy także tabor tram-
nowej linii tramwajowej, nowe przystanki Robimy to w Toruniu nieustająco od wielu wajowy – podpisaliśmy umowę na dostawę
z Systemem Informacji Pasażerskiej, zielone lat. Takim pomysłem jest to, co obecnie pięciu nowoczesnych, niskopodłogowych
torowiska i kwietne łąki. Nie zabraknie też wprowadzamy w życie, a więc realizacja tramwajów. W tym projekcie mamy także
nasadzeń drzew i krzewów. Trasa przebie- projektu „Poprawa funkcjonowania ko- modernizację odcinków torowisk wraz z sie-
gać będzie z centrum Szosą Chełmińską, ul. munikacji miejskiej w Toruniu – BiT City cią trakcyjną, Widzimy już rozpoczęte prace
II”. Początkowo unijne dofinansowanie na ul. Kraszewskiego, niedługo rozpoczną się
Długą, Legionów, Polną, Ugory wynosiło 195,6 mln zł, ale udało się po- prace w śladzie ulicy Szosa Lubicka, a następ-
i Watzenrodego do nawro- zyskać dodatkowe środki i obecnie jest to nie na Bydgoskiej. W tych trzech miejscach
tu w ul. Strobanda. 213,3 mln zł. Cały projekt, o łącznej war- prace mają być zakończone do 4 grudnia
tości ponad 400 mln zł, składa się z ośmiu przyszłego roku. Jeszcze czeka nas zakup
MICHAŁ zadań, dzięki którym zostanie usprawnio- pojazdów technicznych – dodał prezydent.
ZALESKI ny transport publiczny w mieście. Część

Prezydent Torunia

– Transport publiczny to swego ro-
dzaju krwioobieg miasta, dlatego trzeba
o niego dbać, trzeba zapewniać warunki do

RAPORT TRAMWAJOWY 43

ul. Odrodzenia, Czerwona Droga, PRZETARG ZOSTAŁ
Aleja Solidarności, Szosa Chełmińska PODZIELONY NA DWIE
CZĘŚCI:

Budowa nowej linii tramwajowej do procent. W tej chwili mamy w eksploatacji • Część A: „Budowa nowej linii
tzw. osiedla Jar będzie realizowana w ra- 53 600 metrów toru pojedynczego, a ta tramwajowej wraz z infrastruk-
mach projektu „Poprawa funkcjonowa- inwestycja to będzie 11 500 metrów toru turą towarzyszącą do os. Jar na
nia komunikacji miejskiej w Toruniu – BiT pojedynczego. Jest to nie tylko zadanie duże, odcinku ulic: Watzenrodego od
City II” współfinansowanego ze środków ale i symboliczne, gdyż wracamy z torami skrzyżowania z ul. Strobanda
Funduszu Spójności w ramach Programu tramwajowymi na północ naszego miasta. (z tym skrzyżowaniem), Ugory,
Operacyjnego Infrastruktura i Środowi- Wracamy z dużo większym zakresem. To Polnej i Legionów do przejazdu
sko 2014-2020. Umowa o dofinansowa- ważne, gdyż komunikacja tramwajowa jest kolejowo-drogowo-tramwajo-
nie została podpisana 3 sierpnia 2018 r. najbardziej przyjazna miastu i użytkowni- wego”;
Głównym celem projektu jest zwiększenie kom, bo tramwaje nie stoją w korkach, ale
wykorzystania bezemisyjnego transportu także nie emitują do środowiska natural- • Część B: „Budowa nowej linii
miejskiego na obszarze Torunia poprzez nego spalin – mówi prezydent. tramwajowej wraz z infrastruk-
rozwój i integrację systemów publicznego turą towarzyszącą do os. Jar na
transportu zbiorowego. Powszechnie do- GDY NOWA LINIA odcinku ulic: Legionów od prze-
stępny, sprawny i ekologiczny transport to ZOSTANIE ZBUDOWANA, jazdu kolejowo-drogowo-tram-
jeden z priorytetów rozwojowych miasta. ILOŚĆ TORÓW wajowego (z tym przejazdem),
Rozbudowa i poprawa funkcjonowania eko- TRAMWAJOWYCH Ronda Czadcy, Długiej i Szosy
logicznej komunikacji tramwajowej i auto- BĘDĄCYCH Chełmińskiej do skrzyżowania
busowej ma przyczynić się do zmniejszenia W EKSPLOATACJI przy pl. NOT (z tym skrzyżowa-
ruchu samochodowego. Ponadto moder- W NASZYM MIEŚCIE niem) wraz z wyposażeniem pod-
nizacja torowisk ma przyczynić się do po- ZWIĘKSZY SIĘ O PONAD stacji trakcyjnej”.
prawy jakości podróży tramwajami, wzrost 20 PROCENT
komfortu i bezpieczeństwa pasażerów czy Zgodnie z przyjętym harmonogramem ofer-
zmniejszenia prawdopodobieństwa awarii Wykonawcą dokumentacji projek- ty można składać do 15 lutego 2021 r. Co
spowodowanej złym stanem technicznym towej budowy nowej linii tramwajowej jest istotne, istnieje możliwość składania ofert
infrastruktury. Databout Sp. z o.o. (dawniej WYG Interna- częściowych (na poszczególne zadania).
tional). Firma w ramach kontraktu odpowie- Wybór wykonawcy planuje się na prze-
Prezydent Zaleski podkreśla, że dzialna jest także za uzyskanie niezbędnych łomie II i III kwartału 2021 r. Następnie,
sercem tego projektu jest właśnie budo- decyzji zezwalających na realizację robót zgodnie z procedurą, dokumentacja zo-
wa nowej linii tramwajowej wraz z infra- dla inwestycji. stanie przekazana do kontroli uprzedniej
strukturą towarzyszącą do tzw. osiedla Jar. Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Po
– To przedsięwzięcie zobrazują liczby. Gdy jej pozytywnym wyniku nastąpi podpisanie
nowa linia zostanie zbudowana, ilość torów umowy z wykonawcą. Realizacja zadania
tramwajowych będących w eksploatacji planowana jest do 31 maja 2023 r.
w naszym mieście zwiększy się o ponad 20

44 RAPORT TRAMWAJOWY

ZBIGNIEW Obecnie w Toruniu jest 2 669,18 ul. Bema, Podgórna, Szosa Chełmińska
WYSZOGRODZKI mtp zielonych torowisk. W ramach projektu
„Przebudowa układu torowo-drogowego oaza bioróżnorodności daje pożywienie
Prezes MZK w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. Jana Pawła i schronienie pożytecznym owadom, pta-
w Toruniu II wraz z budową pasa tramwajowo-autobu- kom i małym ssakom. Ważne jest także to,
sowego w Toruniu – BiT-City II” powstało że nie trzeba jej kosić tak często jak traw-
– W ramach umowy wyłoniony zielone torowisko o łącznej długości 351,18 nika, a więc w mieście będzie mniej hałasu
w przetargu wykonawca będzie miał za mtp (odcinek w ul. Chopina oraz ul. Kra- emitowanego przez kosiarki, a przy okazji
zadanie budowę torowiska tramwajowe- szewskiego). W ramach projektu „Popra- koszenia nie będą ginąć mieszkające w tra-
go (łączna długość wybudowanych torów wa funkcjonowania komunikacji miejskiej wie stworzenia, np. krety czy jeże.
wyniesie 11 260,46 mtp., co stanowi ponad w Toruniu – BiT-City II” powstanie łącznie
5,5 km nowej linii tramwajowej) oraz sieci ponad 9,1 tys. mtp zielonego torowiska Warto zaznaczyć, że pierwsze prace
trakcyjnej wraz z infrastrukturą towarzy- (zadania modernizacyjne – 5 517,83 mtp, przy budowie nowej linii tramwajowej miały
szącą, budowę przejazdu kolejowo-dro- budowa nowej linii – 3 618,07 mtp). już miejsce latem 2018 r. (lipiec-sierpień),
gowo-tramwajowego na ul. Legionów, przy okazji przebudowy Szosy Chełmińskiej.
budowę i przebudowę fragmentów jezdni, PODCZAS Wówczas powstały dwa przejazdy tramwa-
chodników i ścieżek rowerowych niezbęd- REALIZACJI INWESTYCJI jowo-drogowe na skrzyżowaniach Szosa
nych do prawidłowego funkcjonowania PRZESTRZEŃ PUBLICZNA Chełmińska – Żwirki i Wigury oraz Szosa
projektowanego torowiska tramwajo- TORUNIA ZYSKA WIELE Chełmińska – Długa. Wykonawcą była firma
wego w układzie miejskim, a także budo- ZIELENI Progreg InfraCity, a koszt wyniósł niespełna
wę elementów nowej oraz przebudowę 3,5 mln zł brutto. Ponadto 18 grudnia 2020 r.
istniejącej infrastruktury energetycznej, Wszystkie tereny zielone znajdu- podpisano umowę na budowa i wyposażenie
sanitarnej, gazowej, ciepłowniczej i tele- jące się w sąsiedztwie robót będą odna- stacji zasilania energetycznego – podstacji
technicznej. W zakresie umowy będzie wiane do stanu istniejącego. Planuje się prostownikowej „JAR”; wykonawca AMZ
również budowa nowej i przebudowę ist- nasadzenia 127 drzew; przesadzenie 110 Elektro Sp. z o.o., wartość umowy: 3 188
niejącej sygnalizacji na skrzyżowaniach, drzew i ok. 1500 m2 krzewów; założenie 000,00 zł brutto; zakres umowy obejmu-
montaż 26 nowych tablic Systemu Infor- ok. 7 930 m2 łąk kwietnych oraz ok. 4 600 je budowę murowanego, jednokondygna-
macji Pasażerskiej, budowa 26 peronów m2 pozostałej powierzchni zielonej (m. in. cyjnego budynku stacji transformatorowej
przystankowych tramwajowych oraz mon- krzewy i trawy ozdobne). Łąki kwietne są o powierzchni 182,49 m2, a także instalacji
taż 31 wiat przystankowych. Część z nich doskonałym rozwiązaniem urbanistycz- dwóch transformatorów i rozdzielni śred-
będzie miała tzw. „zielone wiaty” lub inne nym, np. wzdłuż pasów ruchu miejskiego. niego napięcia oraz rozdzielni niskiego na-
elementy ekologiczne. Wykorzystanie roślin łąkowych nie tylko pięcia. Posłużą one do zasilania ładowarek
realnie ogranicza emisję dwutlenku węgla autobusów elektrycznych oraz podłączenia
Podczas realizacji inwestycji prze- do atmosfery, ale sprzyja też oczyszcza- do sieci samej zajezdni. W późniejszym ter-
strzeń publiczna Torunia zyska wiele zieleni. niu powietrza z zanieczyszczeń. Łąka jest minie, w ramach ogłoszonego przetargu,
Samego zielonego torowiska na odcinkach, o wiele silniej ukorzeniona niż trawnik, bar- stacja zostanie doposażona w trzy zespoły
gdzie tory będą przebiegały poza jezdniami, dziej odporna na podtopienia i długie susze, prostownikowe i rozdzielnię prądu stałego.
ma powstać 3,6 km. Wykorzystanie tego a także wzbogaca miejski ekosystem. Jako Te elementy posłużą do zasilania sieci trak-
rozwiązania ma poprawić stan środowiska cyjnej nowej linii tramwajowej; na realizację
naturalnego w mieście przez ograniczenie umowy wykonawca będzie miał 12 miesięcy
drgań, hałasu, absorbcję pyłu z ulicznego od daty jej podpisania.
powietrza, a poprzez zatrzymywanie wil-
goci – zminimalizować efekt tzw. miejskiej TM
wyspy ciepła.
Materiały: MZK w Toruniu, UM Toruń



46 RAPORT TRAMWAJOWY

Pierwszy UŚMIECH nowego
tramwaju dla WARSZAWY

Zobaczyliśmy, jak prezentuje się wybrane przez warszawiaków czoło tramwaju
Hyundai Rotem z charakterystycznym uśmiechem. Producent wspólnie z pracownikami
Tramwajów Warszawskich prowadzi ostatnie odbiory wózków. Pierwszy niskopodłogowy
wagon ma przyjechać do stolicy na początku lata.

Warszawski przewoźnik tramwa- koniec trzeciego kwartału. Kolejne tramwa- Pierwotnie pierwsze tramwaje miały być
jowy zamówił u azjatyckiego producenta je, poza pierwszymi egzemplarzami, które dostarczone wiosną tego roku.
123 pojazdy. Nadwozia pierwszych dwóch już będą w Warszawie, będą dostarczane
są już skompletowane, pomalowano je na od początku 2022 aż do końca kwietnia Nowe tramwaje są specjalną kon-
żółto, czerwono i czarno, czyli na kolo- 2023 roku, kiedy to zostanie dostarczony strukcją „szytą na miarę” dla Warszawy
ry stołecznego transportu publicznego, ostatni wagon. – z całkowicie płaską podłogą i skrętny-
a szyby wklejono. We wnętrzu tramwajów mi wózkami. W odróżnieniu od obecnie
trwają prace wykończeniowe. Zamontowa- Pandemia koronawirusa odbiła się
ne jest już to, czego pasażerowie nigdy nie na wcześniejszych ustaleniach. Wykonaw-
zobaczą – kilka kilometrów kabli i urządze- ca złożył zawiadomienie o wystąpieniu siły
nia energoelektroniczne. Pojawiły się też wyższej i przedstawił dokumenty, które po-
pierwsze czerwone warszawskie fotele. Jak twierdzają wpływ pandemii na terminowość
we wszystkich tramwajach, pasażerowie kontraktu. Problemy związane z produkcją
na tych fotelach zobaczą najbardziej cha- wywołane koronawirusem wykazywała
rakterystyczne widoki stolicy – Starówkę, także większość dostawców części, w tym
Zamek Królewski albo pomnik Syrenki. także producenci z Polski. Z przedstawio-
nej dokumentacji wynika, że przesunięcie
Rzecznik Tramwajów Warszawskich w dostawach wyniesie około 5 miesięcy.
Maciej Dutkiewicz, powiedział: – Pod ko-

niec roku uczestniczyliśmy w kon-
troli pierwszej sztuki konstrukcji
pudła tramwajów i w kontroli
ramy pierwszego wózka. Pod-
czas tych kontroli sprawdza-
liśmy większość elementów
spawanych i ich wymiary.
Przebiegają one bez zastrze-
żeń, a producent rozpoczął już
seryjną produkcję tramwajów.

Zgodnie z harmonogramem produk-
cji w połowie drugiego kwartału tego roku
dwa pierwsze tramwaje będą przygotowane
do uruchomienia i przejdą badania fabrycz-
ne. Po ich zakończeniu, pod koniec drugie-
go kwartału trafią do Warszawy. Wówczas
rozpoczną się procedury homologacyjne.
Pierwszy tramwaj zostanie przekazany do
odbioru Tramwajom Warszawskim pod

RAPORT TRAMWAJOWY 47

używanych tramwajów, w nowych wago- rejestratory parametrów jazdy. Z kolei,
nach przedni i ostatni wózek będzie tzw. fotele dla motorniczych, skomplikowa-
wózkiem obrotowym. Rozwiązanie to po- ne konstrukcje ze sterowaniem pneuma-
zwoli na ograniczenie zużycia szyn, a także tycznym, dostarczy śląska firma Damiro.
zapewni cichszą jazdę na łukach. Aby jazda Hyundai Rotem to jeden z największych
po warszawskich torowiskach była jeszcze producentów pojazdów szynowych na
cichsza, każde koło zostanie wyposażone świecie. Dostarczył ich kilka tysięcy do
w absorber hałasu. 36 krajów na świecie.

Do stolicy trafią trzy rodzaje pojaz- Dzięki nowym tramwajom warsza-
dów szynowych, o różnej długości, w wer- wianki i warszawiacy będą mogli częściej
sji jednokierunkowej i dwukierunkowej. podróżować niskopodłogowymi, wygodny-
Będą to najdłuższe tramwaje w stolicy. Ich mi wagonami, przyjaznymi dla pasażerów
długość to prawie 33 metry, czyli aż 2,5 z niepełnosprawnościami oraz opiekunów
metra więcej niż najpopularniejsze w stoli- z dziećmi w wózkach.
cy tramwaje niskopodłogowe. Dzięki temu
w każdym długim tramwaju będzie mogło NOWE TRAMWAJE
podróżować nawet 240 osób. Nowe tram- SĄ SPECJALNĄ
waje będą klimatyzowane, wyposażone KONSTRUKCJĄ „SZYTĄ
w monitoring wewnętrzny i zewnętrzny NA MIARĘ” DLA
z dostępem on-line oraz w system infor- WARSZAWY
macji liniowej. Pojazdy będą przyjazne
środowisku – spełnią wysokie wymaga- Docenią je też seniorzy. Po stołecz-
nia dotyczące emitowanych dźwięków, nych torach jeździ dziś niemal 530 tramwajów
a oszczędność energii zapewnią fabrycznie i składów tramwajowych. 311 wagonów, czyli
zamontowane zasobniki energii. aż 59% floty tramwajowej to wagony nisko-
podłogowe. Po dołączeniu do nich 123 nowych
Warto wspomnieć, że aż 60% kom- wagonów Warszawa będzie miała najwięcej
ponentów w nowych tramwajach dla stolicy niskopodłogowych tramwajów w Polsce.
będzie pochodziło z Polski i Unii Europej-
skiej. Cały osprzęt energoelektroniczny TM
powstanie w Warszawie i dostarczy go
firma Medcom, która współpracuje ze świa- Materiały Tramwaje Warszawskie
towymi producentami taboru szynowe-
go. Z innej polskiej firmy mającej siedzibę
w Warszawie – ATM – będą pochodziły

48 RAPORT TRAMWAJOWY

Wagon „Zeppelin”
ZYSKA DRUGIE ŻYCIE

Zabytkowy wagon, który był eksploatowany w Krakowie od 1941 roku,
wrócił do Grodu Kraka na renowację w Stacji Obsługi i Remontów MPK SA.

„Zeppelin”, bo taką nazwę nosi histo- czego tramwaj nie mógł być dopuszczony wagonu we wszystkie elementy, wykona-
ryczny wagon, był eksploatowany w Krako- do jazdy jako pasażerski. ne zgodnie z wymaganą technologią, które
wie przez kilkadziesiąt lat. Do lat 60-tych umożliwią dopuszczenie go do ruchu na uli-
woził pasażerów. Natomiast kilka kolejnych Brak dopuszczeni był powodem, że cach Norymbergi i przewożenie pasażerów.
lat był pojazdem technicznym. W nocy z 11 Towarzystwo Przyjaciół Tramwajów (Freunde
na 12 listopada zeszłego roku dotarł na der Nürnberg-Fürter Straßenbhan e.v) opieku- Prace mają trwać prawie 6 miesięcy,
specjalnej lawecie do stolicy Małopolski, jące się pojazdem, zdecydowało o ponownej a umowa jest tak skonstruowana, że istnieje
aby po raz drugi przejść renowację. renowacji. Tym samym, „Zeppelin” wrócił do możliwość wykorzystania części tego tram-
Krakowa, a rezultatem prac w Stacji Obsługi waju do odbudowy drugiego, dokładnie
Poprzednia renowacja miała miej- i Remontów MPK SA ma być wyposażenie takiego samego wagonu, który pozostanie
sce w latach 1983-1984 i była efektem
współpracy z przedsiębiorstwem komuni-
kacyjnym VAG z Norymbergi. Rekonstruk-
cję zakończono 30 czerwca 1984 roku,
po czym po jazdach próbnych uroczyście
przekazano go delegacji z Norymbergi. Tego
dnia „Zeppelin” ostatni raz pojawił się na
ulicach Krakowa. Od momentu przekaza-
nia stał się eksponatem kolekcji zabytko-
wych tramwajów w niemieckiej zajezdni
St. Peter. Mankamentem, nie pozwalają-
cym na udział pojazdu w ruchu, był brak
wyposażenia wymaganego w ruchu ulicz-
nym przez niemieckie instytucje. Wobec

RAPORT TRAMWAJOWY 49

w Krakowie i jako pojazd zabytkowy i będzie (Stowarzyszenie Tramwajów Norymberga- Odbudowa wagonu norymberskiego
mógł kursować m.in. w ramach Krakowskiej -Führt – obecnie Freunde der Nürnberg-Fürter oznaczonego w Krakowie SN3 dała początek
Linii Muzealnej. Straßenbhan e.v)elem stowarzyszenia było współpracy pomiędzy miastami Krakowem
dokumentowanie początków komunikacji i Norymbergą, które dziś są miastami part-
Krakowskie MPK przy okazji reno- tramwajowej. Od turystów, którzy byli w Kra- nerskimi. Jego odbudowa zainicjowana przez
wacji przypomniało historię tramwajów kowie uzyskali informacje o istnieniu pojazdu miłośników niemieckich, zainspirowała MPK
zwanych „Zeppelinami”. nr 92. Zwrócili się więc do krakowskiego MPK w Krakowie do stworzenia własnej kolek-
z prośbą o bliższe informacje na jego temat. cji historycznych tramwajów i autobusów.
Ich historia ma swój początek w No- W efekcie umowy o partnerstwie pomiędzy
rymberdze już w 1906 roku. Do budowy Norymbergą a Krakowem mogła rozpocząć się RK
tramwaju o długości 11 metrów wykorzy- pierwsza renowacja tego unikatowego wagonu.
stano amerykańskie rozwiązanie – wózki Zdjęcia: MPK S.A. w Krakowie
skrętne. Co ciekawe jak na swoje rozmiary REKLAMA
był stosunkowo lekki bowiem ważył 13
600 kilogramów. Dla zwiększenia przy-
czepności w czasie ruszania i hamowania,
zamontowano w nim piasecznice i hamulec
szynowy. Jak większość współczesnych mu
pojazdów był też dwukierunkowy. Posiadał
także rozwiązanie, które miało zapobiegać
przed wciągnięciem człowieka pod koła:
belki osłaniające podwozie z boku oraz
metalowe kraty z przodu i z tyłu. W oknach
i drzwiach przedziału zastosowano system
przeciwwagi ułatwiający ich zamykanie.
Prąd pobierał za pomocą odbieraka krąż-
kowego, kilkanaście lat później zastąpione-
go pantografem. To co jednak najbardziej
wyróżniało te pojazdy od innych było pięć
bocznych okien- trzy kwadratowe okna
rozdzielone dwoma wielkimi, prostokąt-
nymi o powierzchni dwóch kwadratowych.

Pierwszy raz w Krakowie tramwaje
„Zeppelin” pojawiły się w okresie niemiec-
kiej okupacji w 1941 roku. Z Norymbergi
do Małopolski trafiło wtedy 10 istnieją-
cych wagonów silnikowych i dodatkowo 23
przyczepy. Po mieście jeździły jednak z re-
guły bez przyczepek. Wagony przetrwały
wojnę i były eksploatowane również po jej
zakończeniu. Zaczęto je wycofywać z eks-
ploatacji dopiero w 1959 roku i trwało to do
początku lat 70-tych XX wieku. Dwa z nich
dość długo pełniły rolę wozów służbowych:

• nr 92 jako wagon wieżowy do na-
praw sieci trakcyjnej,

• nr 96 jako pług odśnieżający.
Ten drugi skreślono z inwentarza
i zdemontowano w roku 1973. Natomiast
wagon wieżowy, pierwotnie oznakowany
310, a potem raz jeszcze przenumerowa-
ny na 1010, skreślono z inwentarza cztery
lata później i odesłano do zajezdni w Nowej
Hucie, gdzie oczekiwał na kasację.
W marcu 1976 roku entuzjaści sta-
rych pojazdów założyli stowarzyszenie „Ve-
rein der Nürnberg-Führter Straßenbahn”

50 RAPORT TRAMWAJOWY

O niemieckich
M8C w Elblągu

Wagon [871]
na ul. 3 Maja

W Elblągu eksploatowanych jest 6 wagonów M8C pochodzących z niemieckich miast Mülheim
an der Ruhr i Augsburg, w sumie 3 typy wozów. Wagony to ośmioosiowe, trójczłonowe,
dwukierunkowe pojazdy, usadowione są na 2 tocznych wózkach Jakobsa, na których oparte są
kolejno człony AC i CB oraz dwóch silnikowych umiejscowionych najbliżej czół pojazdu.

Wagony typu M8C to wąskotoro-
wa wersja wozów N8C, przeznaczona na
torowiska o rozstawie 1000mm. Posia-
dają dwa silniki po jednym na pierwszy
i ostatni wózek. Chcielibyśmy przybliżyć
historię tych tramwajów, które poruszają
się po elbląskich torach.

MAN M8C [803] i [812]
po modernizacji
M8C-MF13

Dwa pierwsze wagony produkcji za-

kładów MAN (w Elblągu [812] i [803] w Au- Wagon [810] na zajezdni
gsburgu [8012] i [8003]) zostały zakupione

w roku 2013 w Augsburgu, pochodzą z roku

1985 i były tam eksploatowane przez 28 lat. typ z 10, a nie z 8 drzwiami, jak w przypadku na 18 października 2013 roku, a drugi [803]
w nocy z 15 na 16 grudnia 2013 roku. Oba
Posiadają bezobsługowy napęd choppero- innych M/N8C. Po zakupie bezpośrednio wagony na linię wyjechały 10 stycznia 2014
roku i od razu skierowano je do obsługi naj-
wy, czyli tyrystorowy przerywacz prądu sta- pojechały do podpoznańskiej firmy Moder- bardziej obleganej przez pasażerów linii 4.
Wagony z Augsburga otrzymały w Elblągu
łego wyprodukowany przez BBC/Siemens, trans, która wykonała kompleksową moder- miano Pędolino, ponieważ wyjechały mniej
więcej w tym samym czasie co te pociągi.
dwa silniki prądu stałego o mocy 300 nizację tramwajów, środkowy człon
MAN M8C [810]
kW. Ciekawostką jest to, że ze C został przebudowany na ni- po modernizacji
M8C-MF14 AC BD
wzglądu na ukształtowanie W Elblągu skowejściowy wraz z rampą
terenu Augsburga wago- eksploatowanych dla wózków inwalidzkich, Trzeci wagon, ówcześnie niczym nie
ny musiano zaopatrzyć jest 6 wagonów kabiny motorniczego różniący się od poprzednich ([8003] i [8012])
w specjalny samospraw- M8C pochodzących zostały wyposażone zakupiono w 2014 roku, jednak był z nim
dzający system hamul- w klatki bezpieczeń- problem polegający na niekompletności
ców tarczowych firmy z niemieckich miast stwa, a same wagony tyrystorowego układu napędowego oraz
awarii jednego silnika, po rozstrzygnięciu
Hanning & Kahl przez to Mülheim an der Ruhr odświeżono – zyskały przetargu na modernizację znaleziono wy-
wagony te wyróżniają się i Augsburg elbląskie malowanie i co konawcę prac i jak w poprzednim przypadku
od innych N/M8C tym, że najważniejsze przystoso- wygrała firma Modertrans, jednak zakres
pracy był znacznie większy niż podczas
wszystkie 4 wózki są wózkami wano do poruszania się po

z hamulcami tarczowymi, podobny mieście. Elbląg, tak jak Łódź

system był używany w wagonach N8C czy Gorzów posiada odwrotną

w Kassel, które później trafiły do Gdań- polaryzację, w sieci trakcyjnej znajduje

ska. Spośród innych wagonów tego typu się minus, a w torowisku plus co za tym idzie

wyróżniało je to, że oryginalnie człon C musiano zmienić biegunowość. Pierwszy

został wyposażony w drzwi i był to jedyny wagon [812] dotarł do Elbląga w nocy z 17