RAPORT TRAMWAJOWY_II wyd._2020

#2_2020

ISSN 2081-383X WYDAWNICTWO POLSKIEJ IZBY PRODUCENTÓW URZĄDZEŃ i USŁUG NA RZECZ KOLEI

PESA BYDGOSZCZ SA

TWIST 2.0 W CZĘSTOCHOWIE

KORONAWIRUS

TRAMWAJE
POD SPECJALNYM
NADZOREM

POZNAŃ

STAWIA
NA TORY



RAPORT TRAMWAJOWY REDAKCJA 3

WYDAWCA Jesteśmy członkiem
Izby Wydawców Prasy
Polska Izba Producentów
Urządzeń i Usług na Rzecz Kolei Adam Musiał
85-065 Bydgoszcz
ul. Jana Karola Chodkiewicza 17 Redaktor Naczelny
www.izbakolei.pl
[email protected]

ZASTĘPCA REDAKTORA Drodzy Czytelnicy, jak i samymi pojazdami, nie pomijając
Tomasz Mokos ważnych, aktualnych zagadnień jak walka
577 337 624 Pierwsze, w tym roku, wydanie z koronawirusem.
[email protected] Raportu Tramwajowego spotkało się
z bardzo entuzjastycznym przyjęciem. Bardzo serdecznie zachęcam
DZIENNIKARZ Dziękujemy za wszystkie ciepłe słowa wszystkich do wspólnego redagowania
Radosław Karwicki – mobilizuje nas to do pracy i rozwijania naszego wydawnictwa. Chętnie będziemy
508 501 069 tego wydawnictwa. Dlatego też, oddajemy zamieszczać istotne informacje, a także
[email protected] w Państwa ręce, znacznie obszerniejsze z przyjemnością odwiedzimy Was, jeżeli
wydanie Raportu. Poruszamy w nim coraz zaproponujecie ciekawy temat lub udział
DZIENNIKARZ szerszy zakres zagadnień, związanych w ważnym wydarzeniu.
Michał Ciechowski zarówno z infrastrukturą tramwajową,
795 022 754 Zapraszam do lektury
[email protected]

MARKETING I PR

Edyta Studzińska
500 474 832
[email protected]

SPECJALISTA ds. PROMOCJI

Lidia Wysocka
570 406 410
[email protected]

EKSPERT POLSKIEJ IZBY Zapraszamy
PRODUCENTÓW URZĄDZEŃ do wspólnego redagowania
I USŁUG NA RZECZ KOLEI kolejnych edycji Raportu Tramwajowego

dr inż. Piotr Bojar Czekamy na Wasze:

SKŁAD I DRUK: opinie
sugestie
RUBYCON propozycje tematów
85-224 Bydgoszcz gotowe teksty i zdjęcia
ul. Św. Trójcy 2
www.rubycon.pl kontakt: [email protected]

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów
sponsorowanych i nie zwraca materiałów nie zamó-
wionych. Zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji
tekstów oraz zmiany ich tytułów.

4 SPIS TREŚCI RAPORT TRAMWAJOWY

Koronawirus – tramwaje 18
pod specjalnym nadzorem 24

3 Strona redakcyjna Rozbudowa
ulicy Kujawskiej
6 Wiadomości
Wywiad z Rafałem Bruskim,
8 Stadler, szwajcarska precyzja Prezydentem Miasta
prosto z Siedlec Bydgoszcz

12 Hamulce tramwajowe 40
– niezawodna regeneracja
30 12 tramwajów 12
14 Wiedza i doświadczenie Avenio trafi
– połączenie gwarantujące do Norymbergi
sukces
32 130. tramwaj
18 Koronawirus – tramwaje Alstom Citadis
pod specjalnym nadzorem
34 Dobre wiadomości
22 Pierwszy test z Komisji Europejskiej
autonomicznego
tramwaju w Polsce 36 Zielony transport
na zielonych torowiskach
24 Nowatorskie podejście
do serwisu tramwajowego

26 Moderus tramwaj na miarę

28 Pierwszy Twist 2.0
w Częstochowie

RAPORT TRAMWAJOWY SPIS TREŚCI 5

Nowe torowiska 38
dla Tramwajów Śląskich

38 Nowe torowiska 54 Tramwaj Fordon
dla Tramwajów – inwestycja, która zmieniła
Śląskich miasto – analiza

ytat 39 Kolejne modernizacje 58 Stadler dostarczy
numeru w Toruniu tramwaje nowej generacji
do Darmstadt
To co wyróżnia 40 Bydgoszcz: rozbudowa
pojazdy TANGO ulicy Kujawskiej 26
34
Lajkonik to ich 42 Szczecin: inwestycje
ekologiczność. nie zwalniają 36
Zastosowany system
rekuperacji umożliwia 44 Toruń: nowe torowiska
wykorzystywanie nie zniszczą drzewostanu
energii hamowania
46 Częstochowa: wielki
projekt tramwajowy

48 Poznań stawia na tory

Tomasz Prejs 50 Wrocławska #TORYwolucja

Prezes Zarządu Stadler Polska 52 W Szczecinie
postępuje torowa
08_Strona rewolucja

6 NEWS RAPORT TRAMWAJOWY

Do Huty Katowice 16 Swingów
wróciły tramwaje pojedzie
do Rumunii
W Dąbrowie Górniczej, po 16 ty- wykorzystując rozjazdy technologiczne.
godniach przerwy, znów jeżdżą tramwaje Inwestycja pn. „Przebudowa torowiska PESA Bydgoszcz SA wygrała prze-
do Huty Katowice – na liniach 21 i 22. tramwajowego wydzielonego w ciągu targ zorganizowany przez Ministerstwo
Modernizacja ulicy Kasprzaka trwa już ul. Kasprzaka w Dąbrowie Górniczej od Rozwoju Regionalnego i Administracji
on ponad roku. Wykonawca zakończył skrzyżowania ul. Piłsudskiego i ul. Ka- Publicznej Rumunii na dostarczenie 16
drugi i rozpoczął trzeci, ostatni etap prac. sprzaka do skrzyżowania ul. Kasprzaka tramwajów do miasta Jassy. Wcześniej
Teraz roboty obejmują odcinek od ul. i ul. Zaplecze” warta jest ponad 51 mln producent dostarczył już 4 Swingi do
Młodych do wiaduktu drogi S1, wraz zł netto, a prace prowadzi Przedsiębior- rumuńskiego Cluj. Nowe zamówienie
z pętlą Gołonóg. Tramwaje kursują po stwo Inżynieryjnych Robót Kolejowych dotyczy tramwajów z tej samej rodzi-
jednym torze w systemie mijankowym, TOR-KRAK Sp. z o.o. ny. 5-członowe niskopodłogowe pojaz-
dy mają mieć długości 30,5 m i zabierać
na pokład 239 pasażerów, w tym 58 na
miejscach siedzących. Wyposażone będą
m.in. w klimatyzację, monitoring i system
zliczania pasażerów.

Fot. Tramwaje Śląskie

Rekordowy rok
dla Tramwajów
Warszawskich

W 2019 r. tramwaje w stolicy 54 mln wozokilometrów za sumę ponad W najbliższych latach miasto Jassy
przewiozły rekordową liczbę 296,5 mln 673 mln zł. Łącznie w 2019 r. 1 mld 201 wzbogaci się o 32 nowe tramwaje, ponie-
pasażerów, jest to prawie 25% ogółu po- mln pasażerów w Warszawie wybrało waż wcześniej przetarg na 16 pojazdów
dróżnych wybierających warszawską ko- podróż tramwajami, autobusami, koleją ogłosił Urząd Miasta. Wygrała go turecka
munikację publiczną. To o 10 mln więcej albo metrem. W porównaniu z 2018 r. firma Bozankaya (producent tramwajów,
niż rok wcześniej. 9 lat temu z usług Tram- liczba ta wzrosła o prawie 18 mln osób. autobusów elektrycznych i trolejbusów).
wajów Warszawskich skorzystało 195 mln Zgodnie z podpisaną umową ma dostar-
pasażerów. W ramach Warszawskiego czyć pierwszy tramwaj na przełomie 2020
Transportu Publicznego na 26 liniach i 2021 roku.
jeździ prawie 420 tramwajów i składów
tramwajowych, w tym 311 wagonów ni-
skopodłogowych. W ubiegłym roku Tram-
waje Warszawskie przejechały ponad

RAPORT TRAMWAJOWY NEWS 7

110 Lajkoników Pierwszy turecki
na krakowskich torach? tramwaj dotarł
do Olsztyna

Zwycięzcą przetargu na kolejne eksploatacyjnymi został przez dostawcę W nocy z 12 na 13 lutego 2020 r.
tramwaje dla Krakowa zostało konsor- wyceniony na 8 371 600 zł netto. do Olsztyna przyjechała laweta z pierw-
cjum firm Stadler Polska Sp. z o.o. i Sta- szym pojazdem wyprodukowanym w tu-
dler Środa Sp. z o.o. Zamówienie dotyczy W odróżnieniu do swoich poprzed- reckim mieście Bursa. Tym samym, firma
60 nowych tramwajów, ale w pierwszym ników w nowych Lajkonikach będzie więcej Durmazlar, która jako jedyna wzięła udział
etapie realizowany będzie zakup 10 po- przestrzeni z niską podłogą oraz dla osób w przetargu na nowe tramwaje, zadebiu-
jazdów. Ostateczna wielkość zamówienia niepełnosprawnych poruszających się na towała na europejskim rynku.
będzie zależeć m.in. od wysokości uzyska- wózkach. Nowością będą specjalne oparcia
nia dofinansowania z Unii Europejskiej. zamontowane dla osób stojących. Tram- Łącznie do stolicy Warmii i Mazur
Podpisanie umowy z producentem nastąpi waje będą mieć minimum 6 drzwi i umoż- trafi 12 tramwajów. Zgodnie z opcją,
po tzw. kontroli uprzedniej przez Urząd liwią jednoczesną podróż co najmniej 220 w miarę zapotrzebowania i możliwości
Zamówień Publicznych. osób. Dwa wagony będą przystosowane finansowych miasta, może być ich jesz-
do jazdy bez sieci trakcyjnej, a pozostałe cze drugie tyle. Tramwaje są niskopod-
Niskopodłogowe tramwaje Tango zostaną tak zaprojektowane, aby w przy- łogowe i dwukierunkowe. Są dłuższe od
Kraków Lajkonik od Stadlera są aktual- szłości móc korzystać z tego rozwiązania. olsztyńskich Solarisów Tramino i mają 32,5
nie dostarczane do stolicy Małopolski Wszystkie tramwaje będą wyposażone metra długości. Szerokość jest taka sama
w ramach zamówienia na 50 pojazdów. w klimatyzację, automat biletowy, system jak obecnych, czyli 2,5 metra. Pomieszczą
Ostatnie mają trafić do końca 2020 roku. informacji pasażerskiej (głosowe zapowia- min. 210 pasażerów, z czego 40 na miej-
Dostawy pierwszych 10 nowych tramwa- danie przystanków i tablice wyświetlające scach siedzących (+4 składane). Drzwi za
jów z nowego zamówienia będą mogły trasę przejazdu), monitoring, porty USB kabinami motorniczego będą jednoskrzy-
rozpocząć się już na początku 2022 roku. do ładowania smartfonów oraz system dłowe, natomiast pozostałe cztery pary
Koszt dostawy pojazdu wraz z materiałami liczenia pasażerów. – dwuskrzydłowe, jak w obecnie użyt-
kowanych pojazdach. Pojazdy mają być
Wrocław szuka nowych też cichsze, bo producent zadeklarował
pojazdów szynowych 73,6 dB, w przypadku Tramino wartość
ta wynosiła 74 dB. Skrajne wózki skrętne
Miejskie Przedsiębiorstwo Ko- Tramwaje mają mieć długość 32 mają zapewnić mniejsze zużycie torowiska
munikacyjne we Wrocławiu ogłosiło m i mieścić min. 200 osób, z czego 40-stu i elementów podwozia.
przetarg na zakup 25 nowych, jedno- na miejscach siedzących. Wśród elemen-
kierunkowych, całkowicie niskopodło- tów wyposażenia i udogodnień znalazły Umowa na dostawę tramwajów
gowych tramwajów. Opcja przewiduje się m.in. klimatyzacja i ładowarki USB dla została podpisana 18 lipca 2018 r., cena
możliwość powiększenie zamówienia pasażerów. Zamawiający wymienił także za 12 pojazdów wyniosła niespełna 108
o kolejne 21 sztuk. Oferty można składać konieczność posiadania własnego syste- mln złotych. Ostatnie dwa tramwaje z tego
do 30 kwietnia 2020 r. Przedstawiciele mu zasilania awaryjnego, który będzie zamówienia powinny dotrzeć do Olsztyna
MPK chcieliby podpisać umowę w czerwcu, umożliwiał przejechanie minimum 400 we wrześniu.
aby nowe pojazdy mogły pojawić się dwa metrów w sytuacjach braku lub uszko-
lata później, a ostatnie w marcu 2023 r. dzenia zasilania trakcyjnego.

8 RAPORT TRAMWAJOWY

Stadler,
SZWAJCARSKA
PRECYZJA
prosto Z SIEDLEC

W najbliższych latach na krakowskich torach może pojawić się W realizację zamówień tramwajo-
nawet 110 tramwajów z rodziny TANGO. Pojazdy szynowe wych są zaangażowane dwa nasze zakłady
Stadlera przyciągają uwagę zarówno spersonalizowanym w Polsce – Stadler Środa, gdzie powsta-
designem, jak i nowatorskimi rozwiązaniami. Tomasz Prejs, ją stalowe pudła do produkcji tramwajów
prezes zarządu Stadler Polska, opowiedział w rozmowie oraz Stadler Polska, gdzie gotowe pudła
z Raportem Tramwajowym o sytuacji spółki, jej dalszych są zabudowywane, zestawiane na wózki,
planach i zamówieniu dla stolicy Małopolski. a następnie następuje proces uruchamiania
kompletnych pojazdów.
Pojawienie się Stadlera w Polsce na łącznie 40 pojazdów typu TANGO. Za-
wiąże się z rozpoczęciem mówienie zostało zrealizowane z sukce- Inwestycja 65 mln zł w zakład
produkcji EZT-ów, jednak sem, wszystkie pojazdy są w eksploatacji spawania i lakierowania
poprzez realizacje zamówień na w Ostrawie. Odznaczają się wysoką nieza- pudeł tramwajów w Środzie
export i rynek polski, tramwaje wodnością i wiemy, że przypadły do gustu Wielkopolskiej to olbrzymie
stały się znaczącym elementem pasażerom, z czego bardzo się cieszymy. przedsięwzięcie, w jakie moce
w produkcyjnym portfolio. Nasz siedlecki zakład potwierdził swoje produkcyjne celuje Stadler?
Czy zakłada się, że w przyszłości wysokie kompetencje także w budowie Stadler wykupił udziały w średzkiej
produkcja tramwajów wzrośnie? tramwajów. spółce po sprzedaży Solarisa grupie CAF
Zgadza się. Stadler wystartował w 2018 roku, stając się tym samym jej jedy-
w Polsce od realizacji zamówienia na 14 TRAMWAJE TANGO nym właścicielem. Rozbudowa i moderniza-
EZT-ów typu FLIRT dla Mazowsza i Śląska. LAJKONIK DLA cja zakładu wystartowała na początku 2019.
Przez kolejne lata działalności produkował KRAKOWA TO Stara część fabryki o powierzchni około 3
pociągi typu FLIRT i GTW dla przewoźni- NOWOCZESNE, tys. m2 została rozbudowana do 14 tys. m2.
ków z całej Europy. Do końca lutego 2020 NISKOPODŁOGOWE, Powstały nowe hale produkcyjne dysponu-
z Siedlec wyjechało ponad 520 pojazdów TRÓJCZŁONOWE jące nowoczesnymi liniami spawalniczymi,
dla przewoźników w 11 krajach. POJAZDY O DŁUGOŚCI lakiernią oraz magazynami. Do tego powsta-
Oczywiście Grupa Stadler ma 33,4 METRA ła komfortowa część socjalno-biurowa – to
w swoim portfolio także inne pojazdy szy- kolejne 1,4 tys. m2.
nowe – tramwaje, pociągi metra, regionalne, Aktualnie realizujemy kolejne zamó- W 2018 roku zakład w Środzie wy-
intercity, dużych prędkości, a także wagony wienia na tramwaje – budujemy 50 pojaz- produkował 130 pudeł stalowych, w 2019
pasażerskie, lokomotywy i pojazdy z napę- dów TANGO Lajkonik dla Krakowa, a także już 280. Aktualny potencjał produkcyjny
dem zębatym. tramwaje dla Brunszwiku i Lipska. wynosi 400 – 450 pudeł rocznie.
W roku 2017 spółka Stadler Pol-
ska wygrała pierwszy przetarg na dostawę Produkowane dla Krakowa
tramwajów – było to zamówienie otrzyma- tramwaje Lajkonik
ne od czeskiego przewoźnika DPO Ostrawa wyposażone są w szereg
innowacyjnych rozwiązań,
co je wyróżnia na tle
innych miejskich pojazdów
szynowych?

RAPORT TRAMWAJOWY 9

TO CO WYRÓŻNIA Są wyposażone w porty USB do ładowania Pierwsze zamówienie
POJAZDY TANGO urządzeń mobilnych, gniazdka elektryczne dla Krakowa zakładało
LAJKONIK TO ICH oraz automaty biletowe na monety i karty dostarczenie tramwajów
EKOLOGICZNOŚĆ. płatnicze. W pojazdach są apteczki pierw- do końca 2020 r. Firma
szej pomocy oraz defibrylatory AED do twierdzi, że termin ten
ZASTOSOWANY SYSTEM prowadzenia resuscytacji w razie potrzeby. nie jest zagrożony, a patrząc
REKUPERACJI UMOŻLIWIA Do tego ergonomiczna kabina i wygodny na testy pierwszych
fotel zapewniają komfortowe warunki pracy egzemplarzy u odbiorcy, można
WYKORZYSTYWANIE dla motorniczych. podzielać ten optymizm.
ENERGII HAMOWANIA W czym tkwi recepta na brak
To co wyróżnia pojazdy TANGO wielomiesięcznych opóźnień,
Tramwaje TANGO Lajkonik dla Lajkonik to ich ekologiczność. Zastoso- które często spędzają sen
Krakowa to nowoczesne, niskopodłogo- wany system rekuperacji umożliwia wy- z powiek samorządom?
we, trójczłonowe pojazdy o długości 33,4 korzystywanie energii hamowania. Dwa Jakość i niezawodność pojazdów
metra. Posiadają wiele udogodnień, które pierwsze tramwaje są także wyposażone to nasze priorytety. Chcemy, by były wi-
gwarantują komfortową i bezpieczną po- w innowacyjny system, który pozwala na zytówką firmy Stadler na torach i dobrze
dróż – klimatyzację, monitoring, oświetle- jazdę z opuszczonym pantografem, bez ko- służyły przewoźnikom i pasażerom. Aby
nie ledowe, nowoczesny system informacji rzystania z sieci trakcyjnej na odcinku ok. skonstruować, zbudować i homologować
pasażerskiej, czy platformę ułatwiającą 3 km. To pierwsze takie pojazdy w Polsce. pojazd szynowy, potrzeba odpowiedniego
wsiadanie osobom poruszającym się na Dzięki temu będą mogły poruszać się także czasu. Dlatego zanim przystąpimy do prze-
wózkach. Drzwi w tych pojazdach są szer- na odcinkach niezelektryfikowanych lub targu, analizujemy, czy jesteśmy w stanie
sze niż standardowe (1400mm), dzięki w przypadku awarii sieci trakcyjnej. dostarczyć pojazdy odpowiedniej jakości
w terminie oczekiwanym przez zamawia-
czemu szybsza i wy- Co ważne, pozostałe zamówio- jącego i przystępujemy do tych postępo-
godniejsza jest wy- ne tramwaje będą miały instalację umoż- wań, w których mamy pewność terminowej
miana pasażerów liwiającą zamontowanie tego systemu realizacji zamówienia. Nie zawsze odbywa
w przyszłości. się to bez przeszkód, zdarzają się sytuacje
na przystankach. nieprzewidziane, takie jak choćby zmiana
przepisów dotyczących homologacji.
Ale generalnie Stadler to firma

10 RAPORT TRAMWAJOWY

znana z terminowości dostaw, a nasze po- Miejski transport Oczywiście liczymy na kolejne
jazdy z wysokiej jakości i niezawodności. szynowy zarówno w Polsce, zamówienia. Jeśli pojawią się przetargi,
jak i Europie utrzymuje dobrą w których będziemy mogli zaoferować
Nowy rok przyniósł kolejne koniunkturę. W związku klientom nasze pojazdy, będziemy do nich
korzystne rozstrzygnięcie z tym jakie są plany spółki przystępować.
przetargu dla Stadlera. z Siedlec na kolejne lata?
Do końca 2025 r. w Krakowie Czy oczekiwane są konkretne Zamówienia z lokalnego rynku
może pojawić się nawet 60 przetargi i rozstrzygnięcia? gwarantują naszej firmie ciągły rozwój
tramwajów TANGO Kraków Aktualnie Stadler Polska realizuje na polskim rynku – utrzymanie atrakcyj-
Lajkonik 2. Czy kolejna ważne kontrakty dla polskich klientów – nych miejsc pracy, dalszą rozbudowę za-
generacja tych pojazdów zamówienie ramowe na dostawę 71 pocią- kładów i dzięki temu budowanie wartości
zaskoczy pasażerów gów typu FLIRT dla Kolei Mazowieckich, dodanej w regionie i branży. W Polsce Sta-
nowinkami technologicznymi? kontrakt na dostawę 50 tramwajów dla dler zatrudnia około 1400 pracowników
Bardzo się cieszymy, że zamawiający MPK Kraków oraz zamówienie na dosta- – ponad 1000 osób w zakładzie Stadler
zaakceptował naszą ofertę. Czekamy teraz wę 12 pociągów dalekobieżnych FLIRT dla Polska w Siedlcach, kolejne 250 w zakła-
na wyznaczenie terminu podpisania umowy. PKP Intercity. dzie Stadler Środa w Środzie Wielkopol-
Pojazdy będą kontynuacją serii TANGO Ponadto budujemy także pojazdy skiej, posiada także zespoły serwisowe
Kraków Lajkonik. O szczegółach będę mógł dla klientów zagranicznych, w tym pociągi, w Warszawie i Łodzi. We współpracy z lo-
opowiedzieć po zawarciu kontraktu. tramwaje a także wagony metra. kalnymi partnerami produkujemy w Pol-
sce nowoczesne pojazdy na najwyższym
ZAMÓWIENIA Z LOKALNEGO RYNKU GWARANTUJĄ europejskim poziomie i mamy nadzieję,
NASZEJ FIRMIE CIĄGŁY ROZWÓJ NA POLSKIM RYNKU że będziemy mogli dostarczać je kolej-
nym klientom.

Rozmawiał TM

REKLAMA



12 RAPORT TRAMWAJOWY

Hamulce tramwajowe

NIEZAWODNA
REGENERACJA

Polska Firma Systemyhamulcowe.com jako jedyna w Europie z najbliższego i nie ukrywam biednego oto-
specjalizuje się w doprowadzaniu do stanu nowości czenia pracy. Na dzień dzisiejszy firma za-
tramwajowych zacisków hamulcowych. Poza rynkiem trudnia nie tylko pracowników z mojej małej
krajowym, jej zregenerowane podzespoły można znaleźć miejscowości, ale i całej okolicy.
w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej. Jak zrodził się
ten sukces i na czym dokładnie polega działalność firmy, Czas przejść do rynku
powiedział nam Krzysztof Nyczka, jej właściciel. tramwajowego. Od jakiegoś
czasu działa Pan na rynku
Jakie są główne obszary wszystkie części do aut ciężarowych i zają- szynowego taboru miejskiego.
działalności prowadzonej łem się profesjonalnie doprowadzaniem do Co skłoniło Pana,
przez Pana firmy, może krótki stanu nowości tylko zacisków hamulcowych. aby rozszerzyć działalność
rys historyczny? – czy zauważył Pan braki
Firmę założyłem w roku 2006. Zaczę- Sama firma nie wzięła w tym segmencie,
ło się od regeneracji i handlu częściami samo- się znikąd. Jest efektem bo o działanie impulsywne
chodowymi do aut marki MAN m.in. zacisków wieloletniego planowania? Pana nie podejrzewam?
hamulcowych. Klienci zadowoleni z efektów, Od ponad 25 lat poświęcam Zaciski hamulcowe do autobusów
poprosili o rozszerzenie usług o regenerację wolny czas rozwojowi osobiste- podmiejskich są takie same jak do aut cięża-
zacisków także do innych modeli aut. Oferta mu – czytam książki, rowych. Przez parę lat naprawialiśmy zaciski
objęła wszystkie auta ciężarowe. Po pięciu na początku były do autobusów MPK Poznań. Przedsta-
latach prowadzenia działalności okazało to głównie Brian wiciele przewoźnika poinformo-
się, że 80% sprzedaży to same zaciski ha- Tracy. Z jego publi-
mulcowe. Postano- kacji pt. „Maksimum wali mnie, że na moje zaciski
wiłem wtedy osiągnięć” nauczyłem nigdy nie było reklamacji.
wyprzedać się wyznaczać cele i ukła- W związku z tym
dać plany realizacji. Począt- zaproponowali mi
kowo były to niewielkie cele, naprawę pierw-
obejmujące jeden zacisk, który naprawia- szych zacisków
łem osobiście. Z czasem sprzedaż wzrosła do tramwajów.
do ponad 100 tys. zacisków hamulcowych.
Jesteście jedyną
Zazwyczaj każdy plan wsparty firmą, która oferuje
jest jakąś filozofią. Jakimi regenerację zacisków
pryncypiami kierował się Pan, do tramwajów? Z kim
współpracujecie już na rynku,
gdy zakładał firmę i czy a do kogo chcielibyście trafić?
uległy one zmianie przez Współpracujemy z MPK Poznań
okres działalności firmy? i MPK Wrocław. W ostatnim czasie zgło-
Moją myślą przewod- sił się do mnie przedstawiciel Tramwajów
nią było zapewnienie ludziom Śląskich z Katowic, z prośbą o zregenero-
wanie czterech zacisków do ich tramwajów.
Jesteśmy też w trakcie rozmów na temat
serwisowania układów hamulcowych w Kra-
kowie i Szczecinie.

RAPORT TRAMWAJOWY 13

Zapewne taki klient zada
pytanie – czy produkt
regenerowany jest lepszy
od nowego? Jakie wtedy
dać gwarancje klientowi,
że oferowany przez Pana firmę
produkt jest dobry?
Testy przeprowadzane w MPK Po-
znań, które trwały ponad rok świadczą o tym,
że nasze zaciski nie różnią się od nowych,
testy te ukończyliśmy certyfikatami do-
puszczającymi nasz produkt do kolejnictwa.

Czytelnicy zapewne są Biznes można chyba porównać I na koniec pytanie o najbliższą
ciekawi jak przebiega taka do rywalizacji sportowej przyszłość. Jakie ma Pan
regeneracja. Czy może Pan ją – potrzebny jest zgrany plany w kontekście rynku
przybliżyć? i wyszkolony zespół. Jak szkoli tramwajowego?
Każdy zacisk doprowadzany jest do się pracownika w firmie, Moim celem w tych trudnych cza-
stanu nowości. Proces obejmuje: piasko- która jako jedyna w Europie sach jest pomoc wszystkim zajezdniom
wanie, mycie, odtłuszczanie, malowanie, wykonuje regenerację tramwajowym w Europie, umożliwienie
komplet nowych części do każdego zacisku, zacisków hamulcowych. Skąd im zaoszczędzenia zarówno środków fi-
dwudniowe testy na stanowiskach kontro- czerpiecie potrzebną wiedzę? nansowych, jak i cennego czasu.
lnych, raport kontrolny, nowe opakowanie Z kim współpracujecie?
i dwa lata gwarancji. Po O naszej wartości stanowi przede Rozmawiał RK
czym doprowadzony
do stanu nowości za- wszystkim wieloletnie do- Zdjęcia Systemyhamulcowe.com
cisk wędruje do klien- świadczenie i niezmie-
ta. Całość poddana
jest ostremu reżimo- niający się zespół
wi wykonawczemu. pracowników. Szko-
Wszystkie procesy są leni jesteśmy przez
dokładnie monitorowa- grupę INTER CARS,
ne i wykonywane z użyciem KNORR-BREMSE,
najlepszych dostępnych na
rynku technologii. Tak to wy- DEKRA, BTI Brian
gląda w skrócie, a szczegóły to tajemnica. Tracy International.

W jednym z wywiadów Czy rynek jest zainteresowany
wspominał Pan, że pierwsze takim produktem? Jakie
zaciski naprawiał Pan sam korzyści zyskuje Pana
– w ręku klucz i druciana potencjalny klient?
szczotka. A teraz? Ciągły wzrost sprzedaży
Jak duży ma Pan zespół i coraz więcej pracy, przekłada
i czym dysponuje? się na nowe stanowiska pracy.
Na dzień dzisiejszy to dziewięciu W tym roku jesteśmy zmuszeni
mechaników z certyfikatami KNORR i pod dobudować magazyn. Planuje-
kontrolą DEKRA. Na początku pracowaliśmy my budowę drugiego budyn-
we warsztacie o powierzchni 20 m, a teraz ku o powierzchni 700m. To
mamy ponad 700 m. Była jedna szczotka wszystko świadczy o tym,
druciana, a teraz to trzy profesjonalne nie- że jest ogromne zaintere-
mieckie śrutownice służące do czyszczenia sowanie naszymi zaciskami
zacisków. Całego parku maszyn nie jestem doprowadzonymi do stanu
w stanie wymienić. nowości, a kolosalnie róż-
niącymi się cenowo od no-
wych. Cena naszego zacisku
to 20% nowego z dwuletnią
gwarancją.

14 RAPORT TRAMWAJOWY

iWDOIEŚDWZAIADCZENIE
– połączenie gwarantujące sukces

O prowadzonych badaniach naukowych, współpracy koszty życia często trudno ocenić na etapie
z Modertrans i dalszych planach na rozwój Wydziału zamówienia. Pamiętajmy jednak, że jedna
Inżynierii Lądowej i Transportu Politechniki Poznańskiej z głównych zalet tramwaju, a więc jego dłu-
– rozmawialiśmy z dr inż. Bartoszem Firlikiem, gowieczność, jest zarazem paradoksalnie jego
ogromną wadą! Trudno jest tak zaprojektować
Modertrans i Politechnikę pojazdu, chcieliśmy zmienić pewien trady- tramwaj, aby za 30 lat nadal był pojazdem
Poznańską połączyło cyjny sposób postrzegania i projektowania atrakcyjnym wizualnie i posiadającym no-
konsorcjum naukowe w celu tramwaju, a także przekonać potencjalnych woczesne rozwiązania techniczne. Dlatego
realizacji innowacyjnego użytkowników, że warto inwestować w nowe warto wybiegać myślą dalej w przyszłość!
projektu Moderus Gamma. technologie. Szczególnie, że nie mówmy tu
Tramwaj zdobył pierwsze o technologiach kosmicznych, a o rozwiąza- Jakie rozwiązania zastosowane
nagrody na targach TRAKO niach obecnych i sprawdzonych już od pew- w tramwaju uważa Pan za
w 2017 i 2019 r. Czy w związku nego czasu w innych gałęziach transportu, najbardziej innowacyjne?
z tym można powiedzieć ciągle nieobecnych na szeroką skalę w miej- Tramwaj posiada przede wszystkim
o sukcesie przedsięwzięcia? skich pojazdach szynowych. Wynika to nowoczesny układ biegowy. Aby umożliwić
Zdecydowanie tak. Możemy mówić z pewnej, częściowo zrozumiałej,
o ogromnym sukcesie całego przedsięwzię- niechęci operatorów do płaski przebieg niskiej podłogi
cia, ponieważ Moderus Gamma jest wg mojej nowych rozwią- na całej długości pojazdu, za-
zań, których miast klasycznych zestawów
oceny najbardziej innowa- kołowych zastoso-
cyjnym tramwajem, jaki do wano osie
tej pory powstał w Polsce –
znacznie wyprzedzającym
panujące obecnie w naszym
kraju trendy w budowie
tramwajów. Opraco-
wując koncepcję

RAPORT TRAMWAJOWY 15

portalowe. Każde koło ma swój indywidu- często trudne lub bardzo kosztowne do zre- zastosowanych technicznych środków mi-
alny napęd, realizowany za pomocą nowo- alizowania w rzeczywistej eksploatacji, takie nimalizowania drgań i hałasu tak w obsza-
czesnych i cichych silników chłodzonych jak np. symulacja wielu różnych wariantów rze pojazdu jak i toru. Daje to podstawy do
cieczą. Ponadto tramwaj został wyposażony układu biegowego w aspekcie komfortu i bez- wypracowywania metod minimalizowania
w pneumatyczne zawieszenie, zapewniające pieczeństwa jazdy, a także optymalizacja negatywnego oddziaływania transportu szy-
nie tylko wyjątkowy komfort jazdy dla pasa- konstrukcji pojazdu w aspekcie rozkładu nowego na środowisko poprzez odpowiednio
żerów, ale również umożliwiające utrzymanie mas i wzajemnego ich połączenia. zorientowane zarządzanie taborem, odpo-
stałej wysokość podłogi, niezależnie od ob- wiedni dobór technologii budowy torowisk
ciążenia. Dużą uwagę poświęcono konstruk- Od kilku lat zajmujemy się również oraz projektowanie optymalnokosztowych
cji nośnej pojazdu, dzięki czemu udało się analizą współpracy koła z szyną, również dla systemów wyciszania pojazdów z uwzględ-
zmniejszyć jego masę, co skutkuje mniejszymi pojazdów tramwajowych. Charakter współ- nieniem ich cech konstrukcyjnych.
naciskami osi, a w konsekwencji mniejszym pracy koła z szyną jest jednym z ważniejszych
zużyciem kół i szyn. W pojeździe zastoso- zagadnień w analizie oddziaływania pojazdu Porozmawiajmy o faktach. Co
wano również szereg rozwiązań zmniej- z torem, wpływając m.in. na bezpieczeństwo uczelnia realnie zyskała dzięki
szających hałas – dedykowana konstrukcja jazdy, zużywanie się kół i szyn (a więc kosz- nawiązanej współpracy?
koła, specjalne osłony wózka czy też odpo- ty życia) czy też generowanie drgań i hała- Na prowadzonych przez nas specjal-
wiednie materiały wygłuszające przestrzeń su. W naszym zespole opracowany został nościach (Pojazdy Transportu Masowego,
pasażerską. Dzięki przyjętym od początku unikatowy, multisensorowy system oceny Pojazdy Szynowe, Transport Szynowy) uczy-
założeniom projektowym ukierunkowanym współpracy koła z szyną w warunkach rze- my studentów m. in. zasad budowy, projek-
na komfort podróży, poprzez odpowiednie czywistej eksploatacji, umożliwiający bada- towania i eksploatacji pojazdów szynowych.
zaprojektowanie konstrukcji wózka i długości nia metodami optycznymi, termograficznymi, Zawsze powtarzam, że nie można uczyć pro-
poszczególnych członów, udało się zapew- tensometrycznymi oraz wibroakustycznymi. jektowania, samemu nie projektując niczego!
nić pasażerom bardziej przestronne wnę- Obrazy termograficzne umożliwiają iden- Udział w projektach badawczych pozwa-
tyfikację styku jedno lub wielopunktowego la więc przede wszystkim na ciągły rozwój
trze i więcej miejsca badanego profilu koła, a obrazy z kamery naszej kadry w oparciu o najnowsze trendy
na nogi dla osób szybkoklatkowej umożliwiają precyzyjne panujące w branży. Zdarza nam się również
siedzących. śledzenie ruchu koła nawet podczas krót-

Dr inż. Bartosz Firlik jest naukowcem, przedsiębiorcą, kierownikiem innowacyjnych
projektów badawczych o tematyce związanej z konstrukcją oraz dynamiką pojazdów
szynowych, autorem ponad 100 publikacji naukowych w tym obszarze a także
laureatem kilkunastu nagród za działalność naukową i organizacyjną, w tym m.in.
prestiżowej Nagrody Siemensa (edycja 2008), przyznawanej za wybitne osiągnięcia
w technice i badaniach naukowych prowadzonych przez pracowników instytucji
akademickich i pozaakademickich, jak również nagród Prezydenta Miasta Poznania,
Prezesa Polskich Kolei Państwowych, Rektora Politechniki Warszawskiej oraz
Rektora Politechniki Poznańskiej.

W jakim stopniu dorobek kotrwałych wymuszeń, np. podczas wjazdu wpływać na te trendy, z czego jesteśmy bar-
naukowy wypracowany na na iglicę zwrotnicy. Wykonujemy również dzo dumni! Współpracując z największymi
Politechnice Poznańskiej analizy ustalające przyczyny przyspieszo- producentami pojazdów szynowych oferu-
znalazł swoje odbicie nego zużywania się kół taboru, jak również jemy im nasze doświadczenie w dziedzinie
w zrealizowanym projekcie? analizy współpracy koła z szyną w aspekcie badań naukowych, ale również mierzymy się
W Zakładzie Transportu Szynowego nadmiernej emisji hałasu, zarówno toczne- z rzeczywistymi problemami występującymi
Politechniki Poznańskiej od wielu lat zajmu- go, jak i piszczenia w łuku toru. na danym etapie powstawania pojazdu. Dzięki
jemy się zagadnieniami projektowania, kon- temu możemy skonfrontować naszą wiedzę
strukcji, dynamiki i eksploatacji pojazdów Rozwijamy także metody i narzędzia teoretyczną, z praktyką dnia codziennego.
szynowych. Głównym obszarem działań monitorowania aktywności wibroakustycz- Korzyści są więc obustronne!
mojego zespołu jest analiza zachowania dyna- nej pojazdów szynowych rozumianej, jako
micznego układu pojazd – tor. Jest to bardzo miara globalnego oddziaływania pojazdu Dzięki nawiązanej współpracy, pro-
ważny etap procesu projektowania pojazdu, na środowisko i ludzi. Na bazie materiału wadzone przez nas zajęcia dydaktyczne są
pozwalający na wczesną weryfikację zało- badawczego gromadzonego w warunkach z roku na rok coraz ciekawsze i zawsze zgod-
żeń konstrukcyjnych. W procesie symulacji normalnej eksploatacji pojazdów możliwe jest ne z bieżącym stanem wiedzy oraz obowią-
komputerowej uwzględniamy scenariusze klasyfikowanie jakości oddziaływania w ukła- zującymi kierunkami w budowie pojazdów
dzie pojazd – tor oraz ocena efektywności szynowych.

16 RAPORT TRAMWAJOWY

Czy Pana zdaniem sławy naukowcami, a także być na bieżąco Współpracujemy również aktywnie
usytuowanie się na miejscu z najnowszymi i najważniejszymi kierun- z innymi uczelniami realizującymi badania
zaplecza technicznego biznesu kami badań w branży. w obszarze transportu szynowego, takimi
to szansa na rozwój polskiego jak Technische Universität Berlin, Delft Uni-
szkolnictwa wyższego? Czy dzięki współpracy wzrosło versity of Technology, Ukraiński Państwowy
Trzeba pamiętać, że podstawowym zainteresowanie studentów Uniwersytet Transportu Kolejowego czy
celem uczelni wyższych jest przede wszyst- kierunkami związanymi też Université polytechnique des Hauts-
kim kształcenie studentów, a dopiero na z realizowanym projektem? -de-France. Realizujemy wspólne projekty
kolejnych miejscach realizowanie prac ba- Na Wydziale Inżynierii Lądo- badawcze (między innymi w ramach progra-
dawczych dla przemysłu. Jednakże nie są to wej i Transportu prowadzone są obecnie mu Horyzont 2020), a studenci spotykają
i nie mogą być aktywności niezależne od sie- trzy specjalności związane z pojazdami się co roku na międzynarodowych warsz-
bie! Jak już wcześniej wspomniałem, żeby szynowymi: tatach poświęconych zagadnieniom pojaz-
uczyć studentów konstruowania pojazdów • Transport Szynowy (na studiach dów i transportu szynowego (Workshop of
szynowych, sami musimy mieć ten proces Railway Technology). Warsztaty te, współ-
biegle opanowany i to nie w sposób teore- inżynierskich i magisterskich kie- organizowane przez studentów, odbywają
tyczny, ale również praktyczny. Dzięki temu runku „Transport”), się naprzemiennie w każdym z pięciu kra-
wiemy, jakie zagrożenia czy też trudności • Pojazdy Transportu Masowego jów i obejmują swoim programem zarówno
pojawiają się na każdym etapie powstawa- (na studiach inżynierskich kie- wspólne wykłady, warsztaty poświęcone
nia pojazdu i jak uniknąć ich w przyszłości. runku „Konstrukcja i eksploatacja rozwiązywaniu bieżących problemów bran-
Dlatego dla mnie jako naukowca zawsze środków transportu”) ży szynowej, wizyty w przedsiębiorstwach
ważna była ścisła współpraca z przemy- • Pojazdy Szynowe (na studiach produkujących tabor oraz w renomowanych
słem. Zresztą nie trzeba być wnikliwym magisterskich kierunku „Kon- ośrodkach badawczych.
obserwatorem, żeby zauważyć, że jednost- strukcja i eksploatacja środków
ki naukowe, które aktywnie współpracują transportu”). Wszystkie podejmowane inicjaty-
z otoczeniem przemysłowym, mają zawsze Od kilku lat zauważamy zdecydowa- wy sprawiają, że kształcimy kreatywnych
dużo mocniej rozwinięty warsztat badaw- ny wzrost zainteresowania studentów tema- inżynierów, gotowych do podejmowania
czy, większe doświadczenie, a także bardziej tyką pojazdów szynowych, co przekłada się trudnych wyzwań, którzy wiedzą i zaangażo-
interdyscyplinarne spojrzenie na wiele na pełne obłożenie oferowanych przez nas waniem potrafią być na równi z najlepszymi
spraw. To konsekwencja kolejnych pro- specjalności. Co najważniejsze, przychodzą kolegami z uczeni zagranicznych.
jektów – każdy z nich zostawia po sobie do nas studenci dobrzy, świadomi własnych
trwały, pozytywny ślad i zmienia sposób możliwości i pewni obranej ścieżki rozwoju. Czy są dalsze plany współpracy
myślenia. Niestety ze smutkiem obserwuję, Dzięki temu, poza działalnością stricte dy- z Modertrans, a może z innym
że wielu naukowców, często dobrych w swo- daktyczną, możemy wspólnie ze studentami firmami zajmującymi się
jej dziedzinie, boi się wyjść do przemysłu realizować również inne ciekawe projekty. miejskim transportem
– często z obawy przed weryfikacją czy Jednym z nich jest na przykład projekt PU- szynowym?
też krytyką własnych pomysłów. Tymcza- Train, w ramach którego nasi studenci za- To nawet już nie są plany, a rzeczywi-
sem zarówno ja, jak i moi koledzy, oprócz projektowali i zbudowali pierwszą w Polsce stość! Z firmą Modertrans aktywnie współ-
wspomnianej współpracy z przemysłem, lokomotywę w skali 1:5,5. Wystartowała ona pracujemy przy kilku kolejnych projektach
bierzemy również aktywny udział w wielu w ubiegłym roku na zawodach Railway Chal- dotyczących innowacyjnych rozwiązań w po-
zagranicznych konferencjach, tak aby móc lenge w Wielkiej Brytanii, na torze o rozstawie jazdach szynowych. Firma dynamicznie się
konfrontować nasze badania ze światowej szyn 10 i ¼ cala, zdobywając wiele wyróżnień, rozwija i cieszę się, że mamy w ten rozwój
między innymi właśnie za innowacyjność! swój mały wkład. To zawsze duża satysfak-
cja dla naukowca, jeśli opracowane przez
niego rozwiązania znajdują zastosowanie
w rzeczywistości.
Współpracujemy również z pozo-
stałymi producentami pojazdów zarów-
no przy opracowywaniu koncepcji nowych
pojazdów, jak również wykonując badania
i optymalizując konstrukcję pojazdów już
eksploatowanych. Nie mogę zdradzać zbyt
wielu szczegółów tej współpracy – obowią-
zuje mnie tajemnica zawodowa.

Rozmawiał TM

Zdjęcia Modertrans Poznań

RAPORT TRAMWAJOWY 17

18 RAPORT TRAMWAJOWY

Od 25 marca do 11 kwietnia 2020 Pandemia wirusa COVID-19 odcisnęła swoje piętno na
r. zostały wprowadzone nowe zasady prze- wszystkich sferach życia. Nowa sytuacja i jej dynamika
mieszczania się. Dla bezpieczeństwa pasa- spowodowała konieczność podejmowania nadzwyczajnych
żerów komunikacji zaczęły obowiązywać działań przez przewoźników i organizatorów transportu
dodatkowe obostrzenia. Zgodnie z nimi publicznego. Wszystko w celu zapewnienia maksymalnego
środek publicznego transportu może prze- bezpieczeństwa zarówno pasażerom, jak i pracownikom
wozić, w tym samym czasie, nie więcej osób
niż wynosi połowa miejsc siedzących. operatorów komunikacyjnych.

Działania profilaktyczne zostały jak wygląda zainteresowanie pasażerów jest obecnie jeszcze za wcześnie. W tej
wprowadzone przez przewoźników i orga- komunikacją publiczną podczas obowią- chwili skupiamy się przede wszystkim
nizatorów transportu zaraz po wystąpieniu zywania stanu epidemicznego. na działaniach profilaktycznych w walce
zagrożenia koronawirusem na terenie kraju. z rozprzestrzenianiem się koronowirusa.
W kilku miastach zapytaliśmy, jakie środki Sylwia Derengowska, rzecznik pra- W tym celu już od 27 lutego codziennie
bezpieczeństwa zostały podjęte w odnie- sowy MZK w Toruniu: dezynfekujemy (dodatkowo, poza zwykłym
sieniu do pasażerów i pracowników oraz czyszczeniem) wszystkie autobusy i tram-
– Spadek liczby pasażerów korzy- waje środkiem na bazie chloru i – także
stających z komunikacji miejskiej w To-
runiu jest znaczący. Na szacowanie strat

MZK TORUŃ

RAPORT TRAMWAJOWY 19

codziennie – przeprowadzamy zamgła- Następnie wyłączone zostały tzw. ciepłe dane dotyczą jednak nie tylko tramwajów,
wianie. We wszystkich autobusach i tram- przyciski, a co za tym idzie to motorni- ale również autobusów i trolejbusów.
wajach wygrodzone zostały tzw. strefy czowie otwierają automatycznie
ochronne. By uniknąć zagrożenia rozprze- wszystkie drzwi, co pozwala zna- Podobne działania zostały wpro-
strzeniania się koronawirusa, wstrzymano cząco zwiększyć przewietrza- wadzone przez MPK Poznań. W pojazdach
także sprzedaż biletów przez kierowców nie wagonów. Pierwsze drzwi znalazły się materiały informacyjne o tym jak
i motorniczych. Bilety nie są także sprze- w wagonach nie są otwierane – zapobiegać zakażeniu oraz jak postępować
dawane w biletomatach. Oczywiście kie- przednia część wagonów została w przypadku stwierdzenia niepokojących
rowcy i motorniczy otwierają wszystkie wydzielona jako strefa niedostępna objawów. Zawieszono sprzedaż biletów
drzwi. Dzięki temu nie tylko pasażerowie dla pasażerów. Zawieszona też zosta- (w MPK Poznań sprzedaż odbywała się je-
nie muszą bez potrzeby naciskać guzików, dynie na liniach nocnych, w pojazdach, które
ale także pojazdy są lepiej wietrzone. ła sprzedaż biletów przez motorniczych nie są wyposażone w biletomat).
– zachęcamy do zakupu biletów w innych
Zamgławianie to jedna z najbardziej punktach sprzedaży, a szczególnie skorzy- MZK BYDGOSZCZ
efektywnych oraz skutecznych metod de- stania z elektronicznej formy biletu – czy to
zynfekcji. Odkażający koncentrat zmieszany zapisanej na Śląskiej Karcie Usług Publicz-
z wodą rozprowadza się tzw. zamgławia- nych (ŚKUP), czy w aplikacji mobilnej. Firma
czem ULV. Jest to specjalistyczny generator sprzątająca tramwaje dokłada wszelkiej sta-
mgły. Zamgławianie ULV jest dużo bardziej ranności przy codziennym myciu wagonów,
efektywne i skuteczniejsze niż np. mycie, używając przy tym specyfików o działaniu
gdyż krople środka odkażającego tworzone odkażającym – bakterio i wirusobójczym.
podczas oprysku są bardzo małe (zwykle Kontrola jakości została zaostrzona.
mają ok. 20 mikrometrów) i dzięki temu
mogą wniknąć praktycznie wszędzie. O spadek liczby pasażerów na te-
renie funkcjonowania Tramwajów Śląskich,
Hanna Pieczyńska, rzecz- zapytaliśmy organizatora transportu – Za-
nik prasowy Spółki Tramwaje rząd Transportu Metropolitalnego. Michał
Szczecińskie: Wawrzaszek, naczelnik Wydziału Praso-
wego i Komunikacji z Pasażerem ZTM po-
– W miarę możliwości wiedział, że:
i dostępności, motorniczowie
zostają wyposażeni w maseczki, – Niestety jest zdecydowanie za
rękawiczki i płyn do dezynfekcji. wcześnie, abyśmy mogli przytaczać liczby.
Ograniczyliśmy możliwość kontaktu Mogę jedynie zaznaczyć, że w komunikacji
z prowadzącymi pojazdy. Wprowadziliśmy miejskiej odnotowujemy spadek liczby po-
specjalne, wydzielone strefy dla motorni- dróżnych o około połowę w porównaniu do
czych – z użytkowania zostały wyłączo- sytuacji sprzed kilku tygodni – te zbiorcze
ne pierwsze drzwi i siedzenia na przedzie
tramwaju, nie ma możliwości kupna bile-
tów. Ponadto zostało wyłączone ogrze-
wanie, a drzwi otwiera tylko motorniczy.
Wszystkie nasze tramwaje są codziennie
dezynfekowane.

Andrzej Zowada, rzecznik prasowy
spółki Tramwaje Śląskie:
– Wraz z rozwojem
sytuacji w spółce Tram-
waje Śląskie S.A. sys-
tematycznie wdrażane
są kolejne rozwiąza-
nia. Rozpoczęliśmy od
akcji informacyjnej – na
ekranach w tramwajach emi-

towany jest film instruktażowy, w wago-
nach pojawiły się też plakaty informujące
o koronawirusie oraz o zalecanych przez
Ministerstwo Zdrowia środkach higie-
ny i sposobach zabezpieczania zdrowia.

20 RAPORT TRAMWAJOWY

Rzecznik prasowy MPK POZNAŃ Poznań, które w czasie szczytów komuni-
MPK w Poznaniu Agniesz- kacyjnych uruchamia rezerwy taborowe –
ka Smogulecka dodaje: temperatura powyżej 38 stopni Celsjusza pomimo tego, mniejsza liczba kierowców
zostaną odesłane do domu z zaleceniem kon- i motorniczych powoduje brak możliwości
– Podjęto decyzję, taktu ze stacją sanitarno-epidemiologiczną. przywrócenia normalnych rozkładów jazdy.
aby na każdym przystanku Każdy pracownik wracający z urlopu ma także
drzwi otwierane były cen- obowiązek powiadomić pracodawcę o miejscu W związku z pandemią, w momencie
tralnie, przez prowadzącego pobytu w czasie urlopu i stanie zdrowia. ogłoszenia ograniczeń w poruszaniu
pojazd. To rozwiązanie ma służyć ograni-
czeniu kontaktu pasażerów z przyciskami, W Częstochowie, pomimo się, prawie jedna czwarta prowa-
a równocześnie przewietrzeniu pojazdu. wysokich kosztów, zdecydowano dzących pojazdy (25,6 proc. kie-
Jednocześnie przystanki na żądanie na liniach się zwiększyć częstotliwość od- rowców autobusów i 23,5 proc.
dziennych zaczęły być traktowane jak stałe każania. Maciej Hasik, rzecz- motorniczych) nie pozostawa-
– na każdym z nich kierowca ma obowiązek nik prasowy MZDiT i MPK ła do dyspozycji poznańskiego
zatrzymania się i otwarcia drzwi w celu wy- w Częstochowie: przewoźnika. Wśród powodów
miany pasażerów. Warto podkreślić, że po-
jazdy myte są codziennie, w tym – z użyciem – Każdy pojazd, który tego stanu można wymienić urlopy,
środka dezynfekującego – czyszczone są zjedzie do zajezdni MPK, zostanie zwolnienia lekarskie lub konieczność opie-
poręcze, biletomaty, kasowniki i inne ele- przed ponownym wyjazdem do obsługi ki nad dzieckiem. Z takimi sytuacjami muszą
menty wyposażenia pojazdów, najczęściej pasażerów na miasto poddany temu pro- mierzyć się też inni przewoźnicy i organiza-
dotykane przez pasażerów. Środek dezyn- cesowi do odwołania. torzy transportu. Należy przypomnieć, że
fekujący jest używany także podczas usuwa- pomimo wprowadzenia stanu epidemicznego
nia zanieczyszczeń np. po gumach do żucia Odwołanie zajęć szkolnych spo- cały czas obowiązują ustawowe ogranicze-
czy rozlanych napojach. MPK Poznań Sp. wodowało wprowadzenie różnych ograni- nia co do czasu pracy. W Toruniu liczba pa-
z o. o. zwróciło uwagę firmie sprzątającej czeń i zmian w rozkładach jazdy. Niestety sażerów jest monitorowana i analizowana,
na przykładanie szczególnej wagi do wyżej doprowadziło to często do sytuacji niedo- przez co dokonuje się przesunięć dłuższych
wymienionych czynności. puszczalnych podczas stanu epidemicznego tramwajów tam, gdzie występuje największe
Pracownikom MPK Poznań najbar- – nadmiernego tłoku na porannych i popo- zagęszczenie podróżnych.
dziej narażonym na ewentualny kontakt łudniowych kursach tramwajów.
z osobami zakażonymi, wydano środki do Przez pandemię koronawirusa
dezynfekcji. Spółka zakupiła również alko- Od 23 marca Warszawski Transport COVID-19 komunikacja publiczna funk-
maty stacjonarne, bezdotykowe, w których Publiczny rozpoczął kursy według sobot- cjonuje w trybie nadzwyczajnym. Zagro-
próbki wydychanego powietrza pobierane nich rozkładów jazdy, jednak w godzinach żenie zdrowia i życia jest realne, przez co
są poprzez jednorazowe słomki – urządze- wszyscy dokładają najwyższych starań, żeby
nia zostały zamontowane w Ekspedycjach komunikacyjnego szczytu, na trasy zapewnić maksymalne bezpieczeństwo pa-
na terenach poszczególnych zajezdni, trwa najważniejszych linii autobusowych sażerów i pracowników. Trudno też przygo-
ich montaż w Punktach Nadzoru Ruchu. i tramwajowych wyjechały dodatko- tować ofertę przewozową, która odpowiada
Wszystkie powyższe środki zapobie- we pojazdy. W Szczecinie powró- na bieżące potrzeby i wymagania pasażerów.
gawcze zastosowano w także Krakowie. cono do normalnego rozkładu, Spadek liczby podróżnych i wdrażane kolej-
Na temat bezpieczeństwa i działań jednak z pewnymi ograniczenia- ne środki bezpieczeństwa, mocno odbijają
profilaktycznych skierowanych mi, które polegają na zawieszeniu się na budżetach organizatorów transportu,
wobec pracowników spółki, określonych linii lub utrzymaniu którzy jako jedni z pierwszych mogą odczuć
Marek Gancarczyk – Rzecznik rozkładu jazdy jak w ferie na innych. wpływ wirusa na gospodarkę.
Prasowy MPK SA w Krakowie
powiedział: Konieczność dojazdu do pracy z zachowa- TM
– Od 13 marca zarząd niem niezbędnych środków bezpieczeństwa
MPK SA wprowadził obowiązko- – obsadzenie jedynie połowy dostępnych
we, profilaktyczne badanie temperatury miejsc siedzących jest oczywista. Jednak
u wszystkich pracowników, w tym także u pro- spełnienie tych oczekiwań nie jest proste
wadzących. Osoby, u których zosta-
dla organizatorów transportu. Od-
nie zaobserwowana niosło się do tego MPK



22 RAPORT TRAMWAJOWY

Pierwszy test autonomicznego
tramwaju w POLSCE

W nocy z 27 na 28 stycznia 2020 r. w Krakowie odbyła się pierwsza jazda tramwaju
w trybie sterowania autonomicznego. Innowacyjnym pojazdem był tramwaj typu 126N NEVELO
produkcji NEWAG S.A z Nowego Sącza.

Trasa nocnego przejazdu rozpo- Pierwszy tego typu tramwaj powstał Pomysłodawcą projektu pod nazwą:
częła się na przystanku „Muzeum Narodo- w ramach projektu badawczo-rozwojowego. „Autonomizacja jazdy tramwajem jako na-
we”, następnie wiodła wzdłuż krakowskich Wzięli w nim udział: NEWAG S.A., Instytut rzędzia wspierającego pracę motorniczych”
Błoni w kierunku pętli tramwajowej „Cichy Pojazdów Szynowych Politechniki Krakow- jest dr inż. Maciej Michnej, zastępca dy-
Kącik”, skąd powrócono na przystanek skiej, CYBID Sp. z o.o., MPK S.A. w Krakowie rektora Instytutu Pojazdów Szynowych na
początkowy. oraz MEDCOM Sp. z o.o. Wydziale Mechanicznym Politechniki Kra-
kowskiej. Głównym celem prowadzonych
Wśród pasażerów znaleźli się m.in. Wagon typu 126N został wyposażo- działań jest wdrożenie tzw. asystenta dla
Prezes NEWAG S.A. Zbigniew Konieczek, ny w zaprojektowany i wykonany układ ste- prowadzącego, wspomagającego jego pracę
Prezes MPK Kraków Rafał Świerczyński, rowania autonomicznego, który komunikuje i nadzorującego parametry jazdy w celu
Prorektor ds. ogólnych Politechniki Krakow- się z głównym sterownikiem tramwaju umoż- zwiększenia bezpieczeństwa.
skiej prof. dr hab. inż. arch. Andrzej Białkie- liwiając jazdę bez motorniczego w kabinie.
wicz oraz Prezydent Miasta Kraków Jacek Nadzór nad pracą motorniczego
Majchrowski, który uruchomił autonomiczną System na podstawie nawigacji sateli- będzie odbywał się w zakresie:
jazdę tramwaju. Pojazd jechał bez motor- tarnej oraz pomiaru przebiegu drogi, pozwala
niczego, a komputer decydował o ruszaniu na automatyczne zatrzymywanie i ruszanie • czuwania nad prędkością – zwal-
z przystanku, prędkości, otwieraniu drzwi tramwaju z przystanków (otwarcie, zamknięcie nianie w przypadku, gdy motorni-
czy włączeniu dzwonka. drzwi i uruchomienie sygnału ostrzegawcze- czy jedzie za szybko w stosunku
go przed ruszeniem), reaguje na ograniczenia do wymagań,
MAREK prędkości, izolatory sekcyjne itp. Atutem roz-
GANCARCZYK wiązania jest precyzyjne sterowanie prędko- • przerywania rozruchu przy izo-
ścią, drzwiami, dzwonkiem oraz nadrzędnością latorach sekcyjnych,
rzecznik prasowy sygnałów z pokładu pojazdu (np. hamulca
MPK Kraków bezpieczeństwa czy hamowania nagłego). • wykrywania przeszkód i weryfi-
kowania możliwości przejazdu –
Zorganizowaliśmy dostosowanie prędkości,
przejazd testowy,
w związku z czym cała
operacja realizowana była
przy zabezpieczonym
torowisku i z obstawą
służb mundurowych.

RAPORT TRAMWAJOWY 23

• automatyzacji rozruchu i hamo- Finalnie projekt zakłada wdrożenie Choć droga do całkowicie autonomicznych
wania przystankowego i przy sy- pełnej autonomizacji jazdy tramwaju w ruchu tramwajów jest jeszcze daleka, to systemy
gnalizacji świetlnej, miejskim. Jednak takie rozwiązanie nie jest wspomagania motorniczego są cały czas roz-
możliwe w najbliższym czasie, a powodem wijane, a w przypadku pojazdów Siemensa
• opcjonalnie – komunikacji z sy- są obowiązujące przepisy. Combino i Avenio, już instalowane. Twórcy
gnalizacją świetlną i dostosowa- pierwszego autonomicznego tramwaju w celu
niem prędkości do cyklu świateł, Pomysł autonomicznego tramwaju dalszych testów rozwijają w Poczdamie pro-
tak by zapewnić płynny przejazd. coraz częściej pojawia się w koncepcjach do- jekt autonomicznej zajezdni. Takie rozwią-
tyczących przyszłości transportu zbiorowego. zanie umożliwia sterowanie tramwajami za
Projekt ma charakter badawczo-roz- Prace nad takim rozwiązaniem prowadzi już pomocą sztucznej inteligencji na obszarze
wojowy i został podzielony na kilka etapów. Siemens Mobility we współpracy ze spółką wyłączonym z miejskiego ruchu. Zdaniem po-
Pierwszy etap zakładał precyzyjne stero- ViP Verkehrsbetrieb Potsdam GmbH. Dzięki mysłodawców cyfrowa zajezdnia pozwoli na
wanie jazdą autonomiczną z zastosowaniem ich inicjatywie we wrześniu 2018 r. podczas podniesienie bezpieczeństwa motorniczych,
systemu nawigacyjnego, co zostało zapre- targów InnoTrans został zaprezentowany zautomatyzowanie manewrów przełoży się
zentowane podczas styczniowego przejazdu. pierwszy tego typu pojazd. Wówczas odbył na optymalizację czasu pracy i większą efek-
W drugim tramwaj zostanie wyposażony także inauguracyjną jazdę w ruchu miejskim. tywność, a co za tym idzie na oszczędności
w detektory oraz inteligentny system wy- Tramwaj Siemens Combino, wyposażony ekonomiczne.
krywania przeszkód. Trzecim etapem będzie w inteligentne systemy, lidar, radar oraz ka-
zaprogramowanie konkretnej trasy liniowej. mery, autonomicznie pokonał sześciokilome- TM
Ostatnim – czwartym wprowadzenie do trowy odcinek linii w Poczdamie. Przejazd
eksploatacji nadzorowanej tramwaju z za- tak, jak w Krakowie zakończył się sukcesem. Zdjęcia MPK Kraków, Siemens Mobility
stosowanym „asystentem motorniczego”.

24 RAPORT TRAMWAJOWY

Nowatorskie podejście
do serwisu tramwajowego

W dobie wysokiej emisyjności paliw kopalnianych transport tramwajowy jest alternatywą na dobrą
jakość powietrza w obszarach miejskich. Oczywiście byłaby ona również pożądana w skali globalnej,
lecz jest to możliwe tylko wówczas, jeżeli zmniejszymy udział energetyki węglowej w produkcji
energii elektrycznej, na rzecz Odnawialnych Źródeł Energii lub paliw alternatywnych.

Po latach stagnacji w przewozach Poziom odnowy taboru tramwajowego u operatorów
tramwajowych widoczna jest sytuacja na transportu zbiorowego polskich miast w latach 2000 – 2016
rynku producentów taboru tramwajowego
odzwierciedlająca coraz większe zapotrze- 7
bowanie na nowoczesny tabor. Taki stan % NOWEGO TABORU
rzeczy potwierdzają również dane prezento- TRAMWAJOWEGO
wane przez Izbę Gospodarczą Komunikacji
Miejskiej. Na rys 1 przedstawiono wskaźnik 6
odnowy taboru komunikacji miejskiej w %
(udział zakupów w stanie inwentarzowym). 5

Szeroki wachlarz i dostępność ofert 4
producentów taboru tramwajowego jest na
tyle duża, że zakup tramwaju nie stanowi 3
problemu. Z reguły podmioty, w których
dyspozycję przechodzi tabor wraz z zakupem 2
otrzymują pakiet szkoleń obsługi taboru w za-
kresie jego sterowania oraz ich eksploatacji. 1
Ponadto zakupy tego typu zabezpieczone są
kilkuletnią gwarancją, w trakcie której za- 0
pewniony jest serwis. Jednakże po upływie
okresu gwarancyjnego operator nie zawsze 2000
potrafi poprawnie wykonać naprawę tak no- 2001
woczesnego taboru, który posiada system 2002
diagnostyki pokładowej i naszpikowany jest 2003
elektroniką, lub nie posiada 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016

narzędzi właściwych do realizacji napraw. Jedną z takich firm jest SAATZ spół-
Prawo rynku jednak sprawdza się i w tym ka z o.o., specjalizująca się w kompleksowej
przypadku, popyt generuje podaż. Na polskim obsłudze i serwisie taboru tramwajowego,
bazująca na wieloletnim doświadczeniu swo-
rynku transportu szynowego powstały ich pracowników zarówno w przeglądach
profesjonalne podmioty zajmują- i obsłudze utrzymaniowej tramwajów jak
ce się serwisowaniem po- również w naprawach serwisowych, głów-
jazdów szynowych. nych i powypadkowych. Firma posiada Zakład

25

Serwisowy w Dolnej Grupie, w którym wy- mają być wykonane w okresie 24 miesięcy niezawodności poszczególnych pojazdów i ich
konuje remonty kapitalne wózków jezd- od dnia podpisania umowy. podzespołów a także gotowość zadaniową
nych, silników trakcyjnych, mechanizmów posiadanego taboru. O programie GrayFox
drzwiowych, pantografów, wyświetlaczy Trzeba przyznać, że SAATZ podcho- i możliwościach jego wykorzystywania bę-
i innych zespołów tramwajów oraz Zakład dzi w sposób kompleksowy do realizowanych dziemy jeszcze pisać w kolejnych wydaniach
Napraw Głównych w Grudziądzu. W chwili umów i swojej oferty, o czym może świad- Raportu Tramwajowego.
obecnej firma wykonuje pięć napraw głów- czyć fakt, że zespół programistów i informa-
nych tramwajów typu Swing 120 NaG dla tyków zatrudnionych w firmie opracował dr inż. Piotr Bojar
Gdańskich Autobusów i Tramwajów (GAiT). autorskie oprogramowanie (GrayFox) słu-
żące do zarządzania zajezdnią i wszystkimi
Pierwszą naprawę główną wyko- czynnościami serwisowymi wykonywanymi
nano w 49 dni kalendarzowych. Przedsta- na pojazdach. System umożliwia precyzyjne
wicie firmy twierdzą, że „było to możliwe planowanie zaopatrzenia w części i mate-
dzięki bardzo dobremu przygotowaniu riały niezbędne do wykonywania czynności
logistyki, zapasów magazynowych i zespo- serwisowych i remontów zgodnie z DTR
łu realizacyjnego”. Pozostałe 4 szt. wyko- a także do planowania i rozliczania potencjału
nane zostaną do końca września. Będzie
to pierwszy w Polsce kontrakt na na- ludzkiego. SAATZ korzysta z tego syste-
prawy główne tramwajów w 100% mu w swojej codziennej działalności
niskopodłogowych zrealizowane serwisowej dzięki czemu klienci
poza siedzibą użytkownika lub SAATZ posiadają pełną wiedzę
producenta. o wszystkich wykonywanych na-
prawach, dysponują statystykami
Na chwilę obecną SAATZ pozwalającymi oceniać poziom
realizuje umowy na naprawy
i utrzymanie serwisowe 35
Swingów i 5 Jazzów w GAiT
oraz 12 Swingów 122NaB
dla spółki Tramwaj Fordon
z Bydgoszczy, najnowszym
kontraktem firmy jest wy-
grany przetarg na remont ka-
pitalny 17 szt. tramwajów
typu Skoda 16T eksploato-
wanych w MPK Wrocław.
Będzie to szczególne wy-
zwanie ze względu na czas
realizacji kontraktu,
naprawy główne

26 RAPORT TRAMWAJOWY

Tramwaje z Poznania w najbliższych latach trafią do Łodzi, wyposażoną w wygodny, pneumatyczny
a obecnie wjeżdżają na elbląskie i śląskie tory. Przyjrzeliśmy i regulowany fotel, zapewniający komfort
się pojazdom szytym na miarę oczekiwań klientów. pracy i wibroizolację.

26 lutego 2020 r. oficjalnie podpi- skrętnych) – to pierwsza taka konstrukcja Tramwaje będą kursować na liniach
sano umowę na dostawę 30 tramwajów w Polsce. Skrętne wózki znacznie ułatwia- obecnie przebudowywanych w ramach du-
Moderus Gamma dla Łodzi. Było to konse- ją eksploatację tramwajów i jak widomo żego projektu Tramwaj dla Łodzi. W wyni-
kwencją przetargu, który został rozstrzy- zmniejszają zużycie kół oraz torowiska. ku prowadzonych prac powstanie 11 km
gnięty w listopadzie 2019 r. Modertrans Zastosowana konfiguracja zapewni rów- nowych torowisk. Dofinansowany z środ-
Poznań Sp. z o.o. został wybrany spośród nież szerokie przejścia wewnątrz tramwaju. ków Unii Europejskiej projekt wyceniono
czterech oferentów, z uwagi na najkorzyst- W dostarczanych do Łodzi pojazdach łącznie na 660 mln zł.
niejszą relację ceny i rozwiązań technicz- znajdzie się 5 drzwi, wszystkie podwójne,
nych. O wyborze decydowały cena (60%), co umożliwi szybką wymianę pasażerów na W nocy z 15 na 16 marca 2020 r. do
parametry techniczo-użytkowe (15%) oraz przystankach. Nowoczesny design stano- zajezdni Rejonu nr 2 w Katowicach dotarł
funkcjonalność wagonu i rozwiązania tech- wił będzie rozwinięcie wielokrotnie nagra- pierwszy z 10-ciu poznańskich pojazdów
niczne (25%). Pierwszy pojazd ma zostać dzanego tramwaju Moderus Gamma LF 01 dla Tramwajów Śląskich. Dostawa jest wy-
dostarczony po 1 marca 2022 r., a ostatni AC. Model ten szczegółowo opisywany był nikiem umowy podpisanej 8 marca 2018 r.
we wrześniu 2022 r. w poprzednim numerze Raportu Tramwa- w Chorzowie, która opiewała na niespełna
jowego. W jego projektowaniu będą brali 29 mln zł netto. Wszystkie pojazdy będą
Zwycięski pojazd będzie posiadał udział designerzy europejskiej klasy, znani
szereg nowatorskich rozwiązań. W ponad i cenieni w branży automotive. Dzięki czer- jednoczłonowe, a 2 z nich dwukierun-
80% niskopodłogowy, pięcioczłonowy i opar- wieni – barwom MPK Łódź, wygląd tramwa- kowe. Zgodnie z prawem opcji, za-
ty na 4 wózkach (w tym również wózkach ju na pewno nabierze jeszcze większego mawiający ma prawo domówić
wyrazu i dynamicznego charakteru. jeszcze 5 pojazdów o takich sa-
mych parametrach. Wówczas
Moderus Gamma będzie Bolesław Knapik, Prezes Za-
dostosowany do wymagań rządu spółki Tramwaje Śląskie
łódzkich pasażerów. Tramwa- S.A. powiedział, że:
je będą w pełni klimatyzowa- – To zamówienie jest kolejnym
ne, wyposażone w monitoring,
informację pasażerską, udogod- krokiem w prowadzonym przez Tramwaje
nienia dla osób niepełnospraw- Śląskie od kilku lat procesie wymiany taboru.
nych, a także miejsce do bezpiecznego Wprawdzie nie jest duże i obejmuje krótkie,
przewozu rowerów. Motorniczy będzie
miał do swojej dyspozycji ergonomicz-
ną, klimatyzowaną kabinę motorniczego,

RAPORT TRAMWAJOWY 27

kilkunastometrowe wagony, jednak mamy zaprojektowała, wyprodukowała i dostar- pomieścić ponad 90 pasażerów. Ilość
i takie potrzeby taborowe. Nie wszędzie czyła komplet urządzeń energoelektronicz- miejsc siedzących wynosi 26, w podob-
bowiem potrzebny jest wieloczłonowy, kil- nych: falowniki, przetwornice, rozdzielnie nej wielkości tramwaju starszego typu jest
kudziesięciometrowy tramwaj. Są linie, jak WN oraz system sterowania napędem wraz ich zaledwie 16. Tramwaje są częściowo
38 w Bytomiu, czy 24 w Sosnowcu, gdzie z wizualizacją. niskopodłogowe – w prawie 50%. W czę-
lepiej sprawdzi się wagon krótki. ści środkowej posiadają rozkładaną rampę
Zgodnie z warunkami umowy i za- oraz specjalny przycisk, dzięki któremu
Model produkowany przez Mo- pewnieniami producenta wszystkie pojazdy można zasygnalizować motorniczemu np.
dertrans na Śląsk to Moderus Beta MF 10 z tego zamówienia mają zostać dostarczone potrzebę rozłożenia rampy i udzielenia po-
AC, którego konstrukcja i wygląd oparte do końca czerwca 2020 r. Niestety nie wi-
są na rozwiązaniach z tramwaju Moderus domo, kiedy odebrany waśnie tramwaj mocy przy wsiadaniu lub wysiadaniu
Gamma. Tramwaj jest w prawie 50% ni- wyjedzie na tory. Andrzej Zowada, z pojazdu. Tak jak w innych elblą-
skopodłogowy, oparty na nowoczesnych rzecznik prasowy spółki Tram- skich wagonach, drzwi otwie-
wózkach. Zgodnie z wymaganiami zama- waje Śląskie S.A. powiedział, że: rane są na przystankach za
wiającego część pasażerska wyposażona pomocą przycisków umiesz-
jest w klimatyzację, ładowarki USB, rampę – Teraz tramwaj po- czonych wewnątrz i na zewnątrz
dla wózków ułatwiającą wjazd do tramwa- winien przechodzić odbio- wagonu. Po ok. 5 sekundach od
ju, wizualny i dźwiękowy system informacji ry, niestety procedura została
pasażerskiej, drzwi odskokowo-przesuwne. wstrzymana. Na razie, z powodu stanu momentu otwarcia, drzwi zamykają
Kabina motorniczego jest ergonomiczna, epidemicznego, nic z wagonami nie bę- się samoczynnie, a wyjątkiem od tej regu-
zadajnik jazdy zintegrowany z podłokiet- dzie się działo. Dostarczane pojazdy będą ły jest aktywowanie przycisku dla osób
nikiem fotela, a wszystkie najważniejsze stawiane w hali zajezdni w Katowicach, niepełnosprawnych w środkowej części
przyciski są w bliskim zasięgu dłoni pro- zamknięte i nie będą ruszane. Później, po wagonu – w takim przypadku drzwi może
wadzącego pojazd. Ponadto wyposażono powrocie do normy sytuacji epidemiolo- zamknąć jedynie motorniczy.
ją w niezależną klimatyzację oraz bramkę gicznej, wznowimy procedurę odbiorową,
bezpieczeństwa chroniącą motorni- a następnie będziemy szkolić motorniczych Dzięki nowoczesnemu układo-
czego w przypadku kolizji. i pracowników zaplecza technicznego. wi napędowemu z systemem piasecznic
wspomagających eliminacje poślizgów,
15 lutego 2020 r. przed do- Więcej szczęścia miały 4 pojazdy tramwaje są cichsze. Ponadto posiadają:
stawą do Katowic, tramwaj trafił do Moderus Beta MF 09 AC, które w lutym system Elbląskiej Karty Miejskiej wraz
zajezdni tramwajowej Franowo MPK wyjechały na elbląskie tory. 5 tramwajów, z dwufunkcyjnymi kasownikami obsługi-
w Poznaniu, gdzie przechodził pro- w barwach operatora – Tramwaje Elbląskie wanymi za pomocą ekranu dotykowego,
ces homologacji. W uruchomieniu sp. z o.o., zostało zakupionych na podstawie nowoczesne i czytelne tablice elektro-
dynamicznym uczestniczyli przed- trzech umów za łączną kwotę ponad 13 mln niczne oraz gniazda USB.
stawiciele Zakładu Elektroniki Prze- zł (przy wsparciu unijnego dofinansowania).
mysłowej ENIKA Sp. z o.o. Firma ta Było to pierwsze w Polsce zamówienie na TM
jednoczłonowe i częściowo niskopodłogowe
tramwaje. Ostatni ma zostać dostarczony Zdjęcia: Enika, Modertrans Poznań,
w przyszłym roku. Tramwaje Śląskie, UM Elbląg

Jednokierunkowe, jed-
noczłonowe, niespeł-
na 14,5 metrowe
pojazdy mogą

28 RAPORT TRAMWAJOWY

Pierwszy Twist 2.0
w Częstochowie

Długo trzeba było na niego czekać, ale wreszcie jest! MACIEJ
Do Częstochowy przyjechał pierwszy Twist drugiej generacji. HASIK
Jak zapewnia producent – Pesa Bydgoszcz SA – pozostałe 9
tramwajów ma być dostarczonych do końca sierpnia. rzecznik prasowy
MZDiT i MPK

w Częstochowie

16 marca 2020 r. do zajezdni przy al. kilku miesiącach zwłoki, wynikających z per- Transport wielkogabary-
Niepodległości w Częstochowie przyjechała turbacji z innymi zamówieniami, z którymi towy specjalistycznym
laweta z pierwszym tramwajem Twist 2.0 musiał uporać się wykonawca, proces pro- sprzętem na dystansie
z bydgoskiego zakładu. Zgodnie z zamówie- dukcyjny przebiega bez problemów, a roboty ponad 350 km odbył się
niem opiewającym na kwotę 73 mln zł netto, przyspieszają. Producent zadeklarował, że bez większych przeszkód.
pierwszy z 10-ciu tramwajów powinien zo- pierwszy tramwaj typu Twist 2.0 wyjedzie Pojazd po pierwszym prze-
stać dostarczony już w maju 2019 r., a ostatni na testy w Częstochowie do końca marca. jeździe próbnym w nocy
w styczniu 2020 r. Jeszcze w lutym przed- Jak widać, tego ter-
stawiciele Miejskiego Przedsiębiorstwa Ko- minu udało się jest przygotowywany
munikacyjnego z Częstochowy wizytowali dotrzymać. do dalszych testów,
linię produkcyjną. Wtedy było widać, że po które będą odbywać
się bez pasażerów.
Według zapewnień
specjalistów produ-
centa obecnych na
miejscu, tramwaj
będzie gotowy do
obsługi pasażer-
skiej w okolicach
maja. W wakacje
mają też dotrzeć
do Częstochowy
pozostałe zamó-
wione składy.

RAPORT TRAMWAJOWY 29

– Produkcja i dostawa nowych tram- po Częstochowie zdecydowanie bardziej skrzyżowania, podczas wystąpienia przerw
wajów dla Częstochowy (koszt ok. 90 mln zł) komfortowo, szybciej i bezpieczniej. w dostawach prądu lub awarii trakcji.
to jeden z dwóch elementów największego
w historii MPK projektu tramwajowego. Testowany obecnie pojazd w maju Marcin Grzyb, dyrektor sprzedaży
Drugą częścią tego gigantycznego przed- dołączy do siedmiu Twistów poprzedniej rynku tramwajowego Pesa powiedział, że:
sięwzięcia jest budowa nowej linii w starym generacji, które już dziś wożą mieszkańców
śladzie między Rakowem a Północą (koszt Częstochowy. Po zakończeniu prac nad linią – Częstochowskie Twisty to kolejna
ok. 114 mln zł). Proces produkcyjny pozo- tramwajową w mieście wszystkie połączenia generacja tych tramwajów. Wprowadzone
stałych, nowych tramwajów dla Często- mają być obsługiwane niskopodłogowymi zmiany zapewnią pasażerom komfortową
chowy trwa. Przypominamy, że tramwaje składami. Całkowicie niskopodłogowe, trój- i bezpieczną podróż, a motorniczym jeszcze
Twist 2. generacji będą jednymi z najnowo- członowe tramwaje mają długość 32 metry, lepsze warunki pracy w nowej, ergonomicznej
cześniejszych w Europie z szeroką paletą a wewnątrz układ jednoprzestrzenny. Wy- i funkcjonalnej kabinie. Pierwsze testy wypadły
udogodnień jezdnych, jak i pełną klimaty- posażone są w 7 drzwi – pięcioro dwustru- bardzo dobrze i mam nadzieję, że nowe tram-
zacją, monitoringiem, cyfrową informacją mieniowych i dwoje jednostrumieniowych, waje wkrótce będą już wozić częstochowian.
dla pasażerów czy biletomatami – dodał. co ma umożliwić szybką i płynną wymianę
pasażerów na przystankach. Cztery wózki Kabina motorniczego poza klimatyza-
Łącznie na wymienione cele władze skrętne posiadają dwa stopnie usprężyno- cją została wyposażona w pulpit z centralnym
Częstochowy pozyskały 144 mln zł unijnego wania, co korzystnie wpływa na zmniejszenie terminalem wielofunkcyjnym, co pozwoliło
dofinansowania, a wartość obu tramwajo- zużycia kół oraz torowiska, a także zna- ograniczyć ilość przycisków. Ponadto, ma two-
wych projektów to 204 mln zł. rzyć tzw. klatkę bezpieczeństwa, co znacznie
cząco podnosi komfort jazdy. Układ zmniejsza zagrożenie w czasie kolizji.
Prezydent Częstochowy sterowania umożliwia wykrywanie
Krzysztof Matyjaszczyk powie- Tramwaj posiada elektroniczny re-
dział, że: i likwidowanie poślizgów wystę- jestrator zdarzeń, a z poziomu zajezdni jest
pujących podczas rozruchu i ha- możliwy monitoring bieżącej pracy najważ-
– Tegoroczna dostawa mowania. Pojazd wyposażony niejszych podzespołów i systemów bezpie-
10 nowych składów tramwajo- został w zderzaki o zwiększo- czeństwa. Diagnostyka on-line umożliwia
wych w ramach programu „Lep- nym współczynniku pochłaniania bezprzewodowe przesyłanie parametrów
sza Komunikacja w Częstochowie” energii. Przekształtnikowy układ i kontrolowanie pracy pojazdu na trasie.
pozwoli nam na największą od dekad
modernizację taboru tramwajowego. W po- napędowy umożliwia rekuperację TM
łączeniu z siedmioma Twistami, które jeżdżą energii podczas hamowania i jej zwrot do
już od kilku lat po naszym mieście, nowocze- sieci lub gromadzenie w zasobnikach ener- Zdjęcia MPK Częstochowa, Pesa
sne tramwaje będą stanowiły zdecydowa- gii. Dzięki temu, może być później wykorzy-
ną większość składów obsługujących linie stana podczas rozruchu i przyspieszania,
tramwajowe w Częstochowie. Wierzymy, że co w znacznym stopniu przyczynia się do
pod względem technicznym i funkcjonalnym obniżenia kosztów utrzymania tramwaju.
będą to pojazdy światowej klasy. Dzięki nim Ponadto, tramwaj posiada możliwość prze-
oraz przebudowie linii tramwajowej powin- mieszczania się w warunkach awaryjnych
niśmy już niedługo poruszać się tramwajem przy wykorzystaniu zgromadzonej ener-
gii. W ten sposób pojazd może zjechać ze

30 RAPORT TRAMWAJOWY

12 tramwajów Avenio
trafi do Norymbergi

Do końca 2022 r. 12 czteroczłonowych, niskopodłogowych Tramwaje, które wjadą na norym-
tramwajów Avenio od Siemens Mobility ma trafić berskie tory, mają zostać dostosowane do
do Norymbergi. Zamówienie z opcją na 75 dodatkowych potrzeb VAG. Pojazdy będą miały szerokość
pojazdów, które można zamówić do 2034 r. złożyła spółka 2,3 m i długość 36,85 m. Każdy moduł będzie
VAG Verkehrs-Aktiengesellschaft Nürnberg. posiadał własny, centralnie umieszczony
wózek. Zamawiający planuje tzw. obszary
Pojazdy mają konstrukcję modu- dziecięcych i inwalidzkich. Ergonomicz- wielofunkcyjne w obszarze dostępu sześciu
łową. Czteroczłonowe tramwaje Avenio ne fotele i uchwyty zwiększają wygodę podwójnych drzwi, aby zaoferować więcej
zapewniają miejsce dla około 218 pasa- pasażerów, a osiem par drzwi umożliwia miejsca na pokładzie. W powstałej przestrze-
żerów (dla normy 4 pas./m2). Przestronne płynną i szybką wymianę podróżnych. ni ma znaleźć się miejsce na wózki inwalidz-
i jasne wnętrze jest wyposażone w dwa Dodatkowo pasażerowie mogą skorzy- kie oraz rowery poza godzinami szczytu.
duże wielofunkcyjne obszary dla wózków stać z sieci Wi-Fi.
W całości niskopodłogowe tram-
waje będą prawdopodobnie kursować na
nowych liniach lub zostaną wykorzystane
do rozszerzenia istniejącej oferty operatora.

RAPORT TRAMWAJOWY 31

SABRINA zamówienia 12 pojazdów szacuje się na 44 w lipcu ub. r. Monachium, które posiada już
SOUSSAN milionów euro / 3,67 miliona euro za tram- 30 tramwajów Avenio, skorzystało z prawa
waj. Zakup jest współfinansowany ze środ- opcji i zamówiło kolejne 73 niskopodłogowe
CEO Siemens ków niemieckiego landu na mocy ustawy pojazdy. Dostawa pierwszych tramwajów
Mobility o finansowaniu transportu miejskiego i pa- do stolicy Bawarii planowana jest w 2021
kietu środków kontroli zanieczyszczenia r., a wartość kontraktu wynosi ponad 200
Utrzymujemy wieloletnie powietrza w Bawarii. milionów euro.
partnerstwo ze
spółką VAG. Razem Tramwaje Avenio zostały zamó- TM
wprowadzaliśmy pierwszy wione m.in. do Hagi, Bremy, Monachium,
zautomatyzowany system Kopenhagi, czy Doha. Warto zaznaczyć, że Zdjęcia Siemens Mobility
metra w Niemczech,
a teraz rozwijamy tu także REKLAMA
inne segmenty transportu
publicznego w oparciu
o nasze tramwaje Avenio.

– Należy pamiętać, że w Norymber-
dze eksploatowane są tramwaje różnych
typów od różnych producentów, zaś nie-
dawno spółka VAG Nürnberg dodatkowo
prowadziła próby wykorzystując pojazdy
wypożyczone z innych miast. Tym bardziej
cieszymy się, że finalnie wybrano tramwaj
Avenio w jego bazowej konfiguracji – dodała
Sabrina Soussan.

Pojazdy charakteryzują się wysokimi
standardami, jeśli chodzi o kwestie proeko-
logiczne. Modułowa konstrukcja Avenio po-
zwala na recykling ponad 90% materiałów
użytych do jego budowy. Odznaczający się
wysoką sprawnością układ napędowy pozwa-
la na sprawną rekuperację energii hamowa-
nia, którą można odprowadzić z powrotem
do sieci lub wykorzystać np. do ogrzewania
wnętrza. Tramwaje wykorzystują wyłącznie
energooszczędne oświetlenie LED. Niskie ob-
ciążenie koła / szyny ogranicza emisję hałasu,
dodatkowo pojazdy wyposażone są w „bez-
głośne” hamulce elektryczne. Całkowity koszt

32 RAPORT TRAMWAJOWY

130. tramwaj
Alstom Citadis

Obecnie Bordeaux ma jedną z największych flot
tramwajowych we Francji i przewozi ponad 100 milionów
pasażerów rocznie. Łączna długość czterech linii wynosi
77 kilometry, z czego 35 kilometry wyposażono
w naziemną technologię zasilania APS. Dzięki temu
rozwiązaniu tramwaj może kursować w zabytkowym
otoczeniu, bez udziału trakcji naziemnej.

Tramwaje we francuskim mieście zo- w następnych latach natężenie samochodów pojazdy w czterech transzach, począw-
stały zlikwidowane w 1958 r. Wówczas uzna- zaczęło tak szybko rosnąć, że postanowiono szy od 2000 r. Obecny tabor stanowi 118
no, że jest to staroświecki środek transportu szukać alternatywy. Rozwiązaniem miało być tramwajów o długości 44 metry i 12 krót-
w porównaniu z autobusami, a linie utrudniają metro, jednak na przeszkodzie jego budowy szych, 33-metrowych. Mogą one pomie-
rosnący ruch samochodów. Zgodnie z prze- stanęły kwestie geologiczne – niejednorod- ścić odpowiednio 300 i 218 pasażerów.
pisami ruchu drogowego obowiązującymi we ność gruntu. Na ponowne uruchomienie ko- Pojazdy są całkowicie niskopodłogowe,
Francji, korzystanie z torowisk przez inne munikacji tramwajowej mieszkańcy musieli klimatyzowane, wyposażone w monito-
pojazdy jest zabronione. Torowiska muszą czekać do 2003 r. ring oraz system informacji wizualnej.
znajdować się powyżej poziomu jezdni na Powstały z myślą o ochronie środowiska,
wysokości 14 cm, w wyjątkowych przypad- Dostarczenie 130. tramwaju Cita- przez co mogą zostać poddane recyklin-
kach np. wąskich ulic – 6 cm. Jak się okazało dis jest zwieńczeniem 20 lat współpracy gowi w 98%.
producenta z miastem, które zamawiało

RAPORT TRAMWAJOWY 33

Bordeaux było pierwszym le Sol) wyposażonych jest tylko 35
klientem, który złożył zamówie- km torowiska, korzystać z niej mogą
nie na nowe rozwiązanie zasilające wszystkie jeżdżące po mieście tram-
Alstomu, będące alternatywą dla waje Citadis.
konwencjonalnych sieci trakcyj-
nych. Choć w naziemną technolo- TM
gię zasilania APS (Alimentation Par
Zdjęcia Alstom

System APS

Polega na dostarczaniu energii elektrycznej z trzeciej szyny, która jest
zlokalizowana pomiędzy szynami torowymi. Prąd nie płynie w środkowej
szynie cały czas, dlatego też nie ma niebezpieczeństwa przypadkowe-
go porażenia. Linia tramwajowa została podzielona na ośmiometro-
we sekcje zasilające, które rozdzielone są trzymetrowymi odcinkami
izolowanymi. Faktycznie pod napięciem 750 V DC jest tylko ten od-
cinek szyny, która znajduje się pod tramwajem. Podczas jazdy pojazd
uruchamia poszczególne odcinki wysyłając sygnał drogą radiową.
Rolę pantografu odgrywają dwa ślizgacze umieszczone pod pojaz-
dem w części środkowej. Odcinki izolowane tramwaj pokonuje dzięki
akumulatorom, które dodatkowo pozwalają przejechać 150 metrów
z prędkością 3 km/h, w przypadku przerwania zasilania czy zalania
torowiska. Dodatkowym zabezpieczeniem ruchu tramwajów jest po-
dzielenie całej sieci z APS na 22-metrowe sekcje. Napięcie w takiej
sekcji kontrolowane jest przez urządzenie naziemne, które pozwala
na jazdę tylko jednemu tramwajowi na danym odcinku.

34 RAPORT TRAMWAJOWY

Dobre wiadomości
z Komisji Europejskiej

17 marca 2020 r. Komisja Europejska zatwierdziła pakiet inwestycyjny o wartości ponad 1,4 mld euro
z funduszy UE dotyczący 14 dużych projektów infrastrukturalnych w 7 państwach członkowskich.
Unijne wsparcie obejmie inwestycje tramwajowe realizowane w Bydgoszczy i Olsztynie.

Pakiet dotyczy kluczowych obsza- Prezydent Olsztyna Poza projektami dotyczący-
rów, takich jak środowisko, zdrowie, trans- Piotr Grzymowicz powie- mi inwestycji tramwajowych unijne
port i energia dla bardziej inteligentnej, dział, że: środki z Funduszu Spójności w wy-
niskoemisyjnej Europy. Celem projektów jest sokości ponad 54 mln euro pozwolą
zwiększenie inwestycji na rzecz pobudzenia – Decyzja Komisji sfinansować inwestycje w północnej
gospodarki, ochrony środowiska oraz Europejskiej oznacza, że do i północno-zachodniej Polsce dotyczące
poprawy jakości życia i dobrostanu linii przesyłowej energetycznej i podstacji
społecznego obywateli. naszego miasta – w prze- elektroenergetycznych. Projekt obejmują-
liczeniu – trafi 365 milio- cy obszar o powierzchni niemal 380 km2,
Komisarz ds. spójności nów złotych wsparcia. To więcej będzie wspierał produkcję i dystrybucję
i reform Elisa Ferreira powie- aż o 188 milionów złotych niż czystej i bezpiecznej energii.
działa, że przyznano nam pierwotnie. Te Ponadto, w ramach inwestycji o war-
pieniądze pomogą sfinansować tości ponad 76 mln euro z Europejskiego
– W trudnych czasach budowę ponad sześciu kilome- Funduszu Rozwoju Regionalnego Polska
dla naszego kontynentu ważne trów tramwajowej trakcji, która zmodernizuje cztery odcinki linii kolejowych
jest, aby polityka spójności nadal w województwie śląskim o łącznej długości
wspierała gospodarkę z korzyścią dla pozwoli połączyć Pieczewo ze Śródmie- prawie 52 km. Zmniejszy to czas podróży
obywateli. Przyjęte dzisiaj duże projekty ściem oraz dworcem Olsztyn Główny, po- i zanieczyszczenie powietrza, a jednocze-
pokazują konkretne rezultaty finansowa- wstanie niemal 10 km ścieżek rowerowych śnie poprawi interoperacyjność i bezpie-
nia unijnego, a w szczególności polityki oraz kupionych zostanie sześć tramwajów. czeństwo kolei.
spójności: pomoc dla regionów i miast, Duże projekty są inwestycjami re-
które stają się bezpieczniejszym, czyst- – Coraz bliżej rozpisania kolejnego alizowanymi na szeroką skalę w ramach
szym i wygodniejszym miejscem dla ludzi przetargu na realizację inwestycji. Tym bar- polityki spójności, o wartości ponad 50 mln
i przedsiębiorstw. Wiele z zatwierdzonych dziej cieszy decyzja Komisji Europejskiej, euro każdy. Z uwagi na wysoki wkład finan-
projektów przyczynia się również do re- przyznająca naszemu miastu dodatkowe sowy Unii w te projekty, za pośrednictwem
alizacji celów Europejskiego Zielonego wsparcie – dodał. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional-
Ładu. Dzięki połączonym siłom Komisji nego lub Funduszu Spójności, podlegają one
Europejskiej, państw członkowskich i re- Szacunkowe, kwalifikowane koszty szczególnej procedurze oceny i ostatecznej
gionów można wiele osiągnąć. inwestycji wynoszą ponad 429 milionów decyzji Komisji Europejskiej.
złotych. W okresie programowania 2014–
Do Olsztyna trafi prawie 85 mln 2020 wsparcie w ramach polityki spójności
euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju W Bydgoszczy 38 mln euro z Fun- otrzymało już 310 dużych projektów.
Regionalnego. Będzie to stanowić dodat- duszu Spójności zostanie przeznaczonych
kową zachętę do korzystania z transportu na modernizację sieci tramwajowej. Komi- TM
publicznego i zmniejszy zagęszczenie ruchu, sja Europejska podkreśliła, że za sprawą
co przyniesie pozytywne skutki środowi- tego projektu ok. 350 tys. mieszkańców
skowe dla miasta. aglomeracji skorzysta z poprawy komfortu
i dostępności dla osób o ograniczonej możli-
wości poruszania się oraz ograniczenia ruchu
drogowego i emisji gazów cieplarnianych.



36 RAPORT TRAMWAJOWY
WA R S Z AWA

Zielony transport
na zielonych torowiskach

Zielone torowiska coraz częściej pojawiają się w naszych korzyść tego rozwiązania. To nie tylko roz-
miastach. Choć to rozwiązanie posiada wielu zwolenników wiązanie estetyczne, które upiększa miej-
i ma szereg atutów, z powodu wysokich kosztów budowy ski krajobraz. Wiadomo, że tereny zielone
i utrzymania, nie jest jednak często stosowane. utrzymują wilgoć, dlatego wprowadzenie ich
do ciągów komunikacyjnych zapobiega wy-
Historia zielonych torowisk sięga linii tramwajowej (z około 5 km) do Górki stępowaniu tzw. efektu wyspy ciepła, kiedy
1905 r., właśnie wtedy w Berlinie rozpoczę- Narodowej. Przykładowo w Szczecinie dłu- względem otoczenia, wzrasta temperatura
to obsiewać przestrzeń pomiędzy szynami. gość zielonego torowiska wynosi ok. 4,5 km przestrzeni zurbanizowanej. W odróżnieniu
Już po 10 latach w stolicy Niemiec było 37 (przy ok. 119 km całego torowiska), w To- od konwencjonalnych rozwiązań, efektem
km trawiastych linii. Pomimo dynamiczne- runiu analogicznie 2,3 km (przy ok. 51 km) zastosowania zielonych torowisk jest reduk-
go rozwoju w 1930 r. zrezygnowano z ta- – w związku z realizowanymi inwestycjami cja hałasu (nawet o kilka decybeli) i drgań
kiego rozwiązania. Wówczas na drodze do w obu miastach zaplanowane są kolejne. wywoływanych przez tramwaje. Kolejnym
ekspansji tej konstrukcji stanął rachunek Długość zielonych linii na Śląsku to ok. 6 km walorem przemawiającym za tym rozwiąza-
ekonomiczny i zbyt mało rozwinięta tech- (przy ok. 300 km torów szlakowych), nato- niem jest wpływ na jakość powietrza. Rośliny
nologia – wysokie koszty spowodowane miast w Poznaniu ok. 9 km (przy ok. 144). zatrzymują kurz, filtrują spaliny samochodo-
koniecznością ochrony przed prądami błą- we i inne zanieczyszczenia. Wbrew pozorom
dzącymi skutecznie zatrzymały ekspansję Entuzjaści zielonych torowisk wy- zielone torowiska nie muszą być tylko poro-
zielonych torowisk. U naszego zachodniego mieniają wiele argumentów prze- śnięte przez trawę. Poza nią, choć rzadziej,
sąsiada zielone torowiska, dzięki obniżeniu mawiających na stosuje się także rośliny rozchodnikowe.
kosztów ich budowy, wróciły do łask dopie-
ro w 1985 r. W Polsce na takie rozwiązanie K AT O W I C E
trzeba było czekać do 2000 roku. Wtedy to
w Krakowie pierwszy raz zastosowano to
rozwiązanie – zazieleniło się ok. 1 km toro-
wiska na ul. Bronowickiej. Po kilku latach
wzorem stolicy małopolski poszły inne mia-
sta. Zielonych torowisk zaczęło przybywać
razem z modernizacją istniejących i budo-
wą nowych linii. Jednak Kraków cały czas
pozostaje liderem – ok. 30 km, jeśli chodzi
o długość tego proekologicznego rozwią-
zania w stosunku do prawie 200 km całej
długości torowiska. W tym mieście plano-
wane są kolejne zielone torowiska np. 65%

RAPORT TRAMWAJOWY 37
POZNAŃ

Są one bardziej wytrzymałe na miejskie niezabudowane (z szynami odkrytymi), zabu- a dodatkowo ważny jest jeszcze aspekt spo-
warunki, ponadto nie wymagają koszenia dowane (widoczna jest tylko główka szyny) łeczny. Komfort życia w miastach, ich estety-
i regularnego podlewania. Dodatkowym i częściowo zabudowane (z wyższym poło- ka i podejście do kwestii ekologicznych, stają
plusem rozchodników jest ich kolorowy żeniem trawy po bokach i niższym między się coraz bardziej istotne dla mieszkańców.
kwiatostan, który przełamuje miejską mo- szynami). Różne są też rodzaje konstrukcji Tramwaje wymieniane są jako zielony, beze-
notonię oraz pozwala na przeżycie owadów torowisk. Podczas budowy zielonych torowisk misyjny transport. Szkoda, że przy moderni-
zapylających, jak choćby pszczoły. w Polsce najczęściej stosowane jest torowisko zacji infrastruktury i nowych inwestycjach,
bezpodsypkowe. Powstaje poprzez ułożenie nie zawsze wybierany jest zielony wariant
NIŻSZA TEMPERATURA na gumowych matach wibroizolacyjnych zbro- torowiska. Wówczas ten segment komu-
OTOCZENIA – BRAK jenia, które jest zalewane betonową podbu- nikacji byłby bezkonkurencyjny w kwestii
EFEKTU MIEJSKIEJ dową – do niej kotwione są szyny. Tory mogą budowy zielonych miast.
WYSPY CIEPŁA spocząć też na prefabrykowanych ławach lub
na podkładach betonowych znajdujących się TM
Oczywiście wskazywane są też minu- na wylanych w torowisku ławach. Następ-
sy takiego rozwiązania. Najczęściej przewi- nie szyny wymagają izolacji elektrycznej za SOSNOWIEC
jającym się argumentem jest koszt – prawie pomocą profili gumowych przyszynowych.
dwukrotnie wyższy od podsypkowej kon- W przestrzeni między nimi rozkłada się folię SZCZECIN
strukcji torowiska. Na wyższą kwotę składa odporną na przerastanie korzeni i matę dre-
się konieczność izolacji szyn i instalacja sys- nażowo-filtrującą. Dopiero tak przygotowaną
temu nawadniającego. Większe są też koszty konstrukcję można wypełnić niezbędną do
utrzymania, na które składa się pielęgnacja, wzrostu roślinności glebą.
koszenie i podlewanie. W Warszawie, która po-
siada ok. 25 km zielonego torowiska, wyjeżdża Od jesieni ubiegłego roku na war-
na nie tzw. „tramwaj konewka” o pojemności szawskiej Pradze testuje się zielone to-
7 tys. litrów wody. Dwutrakcyjny pojazd po- rowisko powstałe na istniejących torach
siada zarówno koła przystosowane do jezdni, z tłuczniem.
jak i koła przystosowane do poruszania się
po torach tramwajowych. Wykorzystywany Maciej Dutkiewicz, rzecznik praso-
jest także do czyszczenia torowisk i zwrotnic. wy Tramwajów Warszawskich na ten temat
Wjechanie na zielone torowisko przez pojaz- powiedział:
dy serwisowe bądź uprzywilejowane wiąże
się z kosztownymi zniszczeniami, dodatkowo – Sprawdzamy jakie metody można
regulacja czy naprawy torów trwają dłużej zastosować przy zakładaniu zielonych to-
i wymagają więcej pracy. rowisk na istniejących torach z tłuczniem.
Na eksperymentalnym odcinku założyliśmy
Trawa zastosowana na takich toro- sześć poletek doświadczalnych, każde ma
wiskach może mieć różne położenie wzglę- po 10 metrów. Znalazły się na nich: trawa
dem szyny. W związku z tym wyróżniamy zasiewana, trawa z rolki i rozchodnik. Każde
trzy rodzaje zabudowy zielonych torowisk: z tych poletek jest w dwóch wariantach – na
geowłókninie i na specjalnej macie kubeł-
kowej z systemem nawadniania.

Cały czas dynamikę rozwoju zielo-
nych torowisk spowalnia ich wysoka cena.
Rozwiązanie to posiada jednak wiele atutów,

38 RAPORT TRAMWAJOWY

NOWE torowiska
dla Tramwajów Śląskich

Na torach tramwajowych przybywa nowych, nowoczesnych tramwajów. Razem z nimi zmieniają
się także torowiska, dzięki czemu możliwa jest szybsza i bezpieczniejsza jazda. Zaawansowane
prace w tym zakresie rozpoczną się na kolejnych odcinkach na Śląsku. Stosowne umowy zostały
podpisane z wykonawcami prac torowych w Rudzie Śląskiej i Świętochłowicach.

16 marca 2020 r. w siedzibie Tram- pasażerom jak najlepszy komfort podróży. Śląskimi od kilku lat, czego efektem był do-
wajów Śląskich podpisano umowę z gene- W realizowanym przez Spółkę tychczas przeprowadzony w 2017 roku re-
ralnym wykonawcą modernizacji kolejnego mont odcinka przy ul. Niedurnego. Cieszę
odcinka infrastruktury tramwajowej na te- „Zintegrowanym Projekcie moderniza- się, że zrealizowany zostanie kolejny etap
renie miasta Ruda Śląska, prace realizowa- cji i rozwoju infrastruktury tramwajowej i mam nadzieję, że modernizacji doczekają
ne będą w dzielnicy Godula. Modernizacja w Aglomeracji Śląsko – Zagłębiowskiej wraz się także pozostałe rudzkie odcinki.
torowiska linii nr 9 biegnącej od Bytomia do z zakupem taboru tramwajowego” znala-
Chorzowa przez Rudę Śląską zarówno przez zło się kilka odcinków torowiska linii nr 9, W wyniku zakończonego przetargu
władze Rudy Śląskiej, jak i spółkę Tramwaje a pierwszym był fragment przebiegający generalnym wykonawcą została krakow-
Śląskie S.A. uznana została za jedno z prio- przez rudzki Nowy Bytom.
rytetowych zadań inwestycyjnych, zwią- ska firma TOR-KRAK, mająca już na
zanych z komunikacją tramwajową. Grażyna Dziedzic, prezy- swoim koncie przebudowę toro-
dent Rudy Śląskiej powiedzia- wiska w Nowym Bytomiu. Zgod-
Prezes Zarządu spółki Tram- nie z podpisaną umową ma 12
waje Śląskie S.A. Bolesław Knapik ła, że: miesięcy na zmodernizowanie
powiedział, że – Popularna „dzie- ok. 2900 metrów toru pojedyn-
czego (mtp). Wartość inwestycji
– To niezwykle ważna wiątka” to linia bardzo
linia, łącząca kilka miast, będąca ważna w układzie ko- to niemal 21 mln zł netto.
dla wielu pasażerów podstawo- munikacyjnym miasta, Realizacja zadania wiąże się z wpro-
wym środkiem komunikacji, dlate- problemem jest jednak jej stan. wadzeniem zmian w organizacji ruchu za-
go bardzo zależy nam, żeby znacząco Modernizacja torowiska jest klu- równo tramwajowego, jak i samochodowego.
poprawić jej stan techniczny i zapewnić Ze względu na to, iż modernizowany będzie
czowa dla zapewnienia pasaże- odcinek jednotorowy, linia nr 9 nie będzie
rom odpowiednich warunków podróży.
Pracujemy nad tym razem z Tramwajami

RAPORT TRAMWAJOWY 39

kursować przez Godulę. W jej miejsce uru- – w miejsce wyeksploatowanego, jedno- firm: SPEC BRUK z Libiąża, SPAW-TOR z Kra-
chomiona zostanie komunikacja zastępcza. torowego odcinka wzdłuż ul. Chorzowskiej kowa i PROGREG Budownictwo z Krakowa.
Zmiany na pewno dotkną także kierowców, w Świętochłowicach. To kontynuacja toczą- Czas realizacji inwestycji wyznaczono na 16
gdyż prowadząc prace wykonawca będzie cych się prac wzdłuż ul. 3 Maja w Chorzowie. miesięcy. Zgodnie z zapisami umowy przebu-
musiał zająć część drogi. dowa torowiska tramwajowego wraz z siecią
Bolesław Knapik powiedział, że: trakcyjną obejmie 2,5-kilometrowy odcinek
Kolejna umowa została podpisana – Jednym z podstawowych założeń od ul. Karola Goduli w Rudzie Śląskiej do
przez Tramwaje Śląskie dwa dni później, 18 dla tego zadania jest wybudowanie linii dwu- skrzyżowania ul. Chorzowskiej z ul. Bytomską
marca 2020 r. Tym razem dotyczyła powsta- torowej w miejsce funkcjonującej dotąd linii w Świętochłowicach. To w sumie ok. 5300
nie nowej dwutorowej linii tramwajowej jednotorowej z mijankami. To podstawowe metrów toru pojedynczego (mtp). Wartość
założenie naszych inwestycji, by wszędzie, prac, które wykona konsorcjum firm SPEC
gdzie jest taka możliwość zastępować toro- BRUK, SPAW-TOR i PROGREG wynosi ok.
wiska pojedyncze podwójnymi, dzięki czemu 29,7 mln zł netto.
znacząco rośnie przepustowość danej linii,
dając szansę na zwiększenie częstotliwości Zadanie jest częścią tego samego
kursowania tramwajów. projektu, w którego skład wchodzi m.in.
Mowa tu nie tylko o odcinku w Świę- inwestycja w Rudzie Śląskiej i zakup 10
tochłowicach, lecz o całym ciągu linii nr 11 tramwajów Moderus Beta MF 10 AC. Pro-
również po stronie Chorzowa. Tu prace gram jest współfinansowany przez Unię
przy gruntownej modernizacji ul. 3 Maja Europejską ze środków Funduszu Spójno-
trwają od listopada 2019 r. i powinny się ści w ramach Programu Operacyjnego In-
zakończyć w podobnym czasie, jak prace frastruktura i Środowisko w perspektywie
w Świętochłowicach. UE 2014-2020.
Spośród dziesięciu oferentów prze-
targ wygrało konsorcjum trzech małopolskich TM

Kolejne modernizacje w Toruniu

Miasto za pośrednictwem Miejskiego Zakładu Komunikacji pl. Niepodległości do ul. Reja z budową od-
ogłosiło przetarg na modernizację trzech odcinków torowisk wodnienia torowiska (o łącznej długości
tramwajowych. W skład inwestycji wchodzą: nowe tory i sieć ok. 2,7 km toru pojedynczego).
trakcyjna, zielone torowisko, wyposażone w sygnalizację
świetlną przejścia dla pieszych, odnowione jezdnie i chodniki, Zadania modernizacyjne obejmą
rozbudowany system informacji pasażerskiej. m.in. następujący zakres robót budowla-
nych: przebudowa torowisk tramwajowych
Inwestycja będzie zrealizowana torowiska wraz z siecią trakcyjną w ul. w śladzie istniejącego torowiska, w tym
w ramach projektu „Poprawa funkcjonowa- Bydgoskiej (o łącznej długości ok. 2,5 km budowa torowiska zielonego wraz z syste-
nia komunikacji miejskiej w Toruniu - BiT- toru pojedynczego). Drugie zadanie to mem zraszania; przebudowa sieci trakcyjnej
-City II”, współfinansowanego ze środków modernizacja torowiska tramwajowego z wymianą słupów trakcyjnych; wymiana
Funduszu Spójności w ramach Programu wraz z siecią trakcyjną na trasie linii nr kabli zasilających i powrotnych do podstacji
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1 i 5 od pl. Daszyńskiego do ul. Ślaskiego trakcyjnych; wymiana nawierzchni drogo-
2014-2020. (o łącznej długości ok. 3 km toru pojedyn- wej w zakresie wynikającym z przebudowy
czego). Trzecia część obejmuje moderniza- torowisk.
Przetarg ogłoszono na trzy za- cję torowiska tramwajowego wraz z siecią
dania modernizacyjne wchodzące w za- trakcyjną na trasie linii nr 2 na odcinku od Oferty w przetargu można skła-
kres projektu. Pierwsze to modernizacja dać do 15 kwietnia 2020 roku. Podpisanie
umowy planowane jest w drugiej połowie
tego roku. Roboty mają potrwać do poło-
wy 2022 roku.

TM

40 RAPORT TRAMWAJOWY

Bydgoszcz: rozbudowa
ulicy Kujawskiej

Prace budowlane są na zaawansowanym etapie i toczą się Zima w tym roku sprzyjała
w powstałym wykopie. Jego zadaniem jest zniwelowanie prowadzeniu prac
różnicy wysokości pomiędzy dwoma rondami, budowlanych, czy w takim
która wynosi 24 metry. razie bydgoszczanie mogą
spodziewać się zakończenia
Pochylenie podłużne toru tramwa- Przebudowa ulicy Kujawskiej jest inwestycji zgodnie z terminem?
jowego nie powinno być większe niż 5% na największym projektem komunikacyjnym To jedna z trudniejszych inwestycji,
szlaku, jeśli przewidywany tabor ma odpo- zarówno, jeśli chodzi o koszt, jak i skalę którą rozpoczęliśmy w ostatnich latach.
wiednie właściwości trakcyjne. Tymczasem, prowadzonych działań, realizowanym Plany budowy linii na górny taras liczą około
rondo Bernardyńskie położone jest na wy- w centrum Bydgoszczy. O bieżące prace 40. lat. Największym wyzwaniem jest róż-
sokości około 43 metrów nad poziomem i ich finał zapytaliśmy Prezydenta Miasta nica poziomów pomiędzy dwoma ważnymi
morza, a Kujawskie na poziomie 67 metrów. Rafała Bruskiego. węzłami komunikacyjnymi dochodząca do
Różnica terenu przekracza dopuszczalną 24 metrów i wynikająca z tego konieczność
wartość, na jednym odcinku nawet o ponad rozległego zakresu przebudowy wszystkich
6%. Dla poprowadzenia linii tramwajowej sieci podziemnych. Mamy na uwadze to, że
konieczne jest obniżenie wyższego ronda
o około 2 metry. W tym celu powstał wykop,
który pozwoli na bezpieczne nachylenie to-
rowiska, pomiędzy dwoma dwupasmowymi
jezdniami położonymi wyżej.

Odpowiednie zabezpieczenie wy-
kopu wymaga budowy murów oporowych.
Najbardziej zaawansowane prace prowa-
dzone są od strony ronda Bernardyńskiego.
Przestrzeń między żelbetowymi palami jest
dodatkowo zbrojona, zalewana betonem,
przy użyciu płyt dociskowych formowane
są docelowe ściany.

RAPORT TRAMWAJOWY 41

wykonawca zgłasza konieczność wykonania Inwestycja realizowana jest Poprowadzenie linii
dodatkowych prac, a na placu budowy pracu- w takim obszarze miasta, że utrudnienia tramwajowej w wykopie
ją również archeolodzy. Pracownicy Zarzą- będą występowały do samego jej końca. pomiędzy jezdniami
du Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej W najbliższych miesiącach po przełoże- to śmiałe przedsięwzięcie
oraz Miejskich Wodociągów i Kanalizacji, niu ruchu na kolejne nowe jezdnie ruch budowlane. Czy efekt końcowy
które pełnią rolę inwestorów są w stałym może odbywać się płynniej, ale do czasu może stać się wizytówką
kontakcie z wykonawcami i dynamicznie zakończenia podstawowych prac i uru- architektoniczną miasta,
rozwiązywane są wszystkie wyzwania, które chomienia obu jezdni ul. Kujawskiej za- jeśli chodzi o nowoczesne
pojawiają się na placu budowy. Zależy nam lecamy objazdy. rozwiązania komunikacyjne?
na uzyskaniu przejezdności torowiska jesz- Wykop pomiędzy jezdniami to
cze w tym roku, ale równocześnie zdajemy Dysponuje Pan danymi, wynik różnic w wysokości terenu. Projek-
sobie sprawę, że część prac może wymagać jak połączenie tramwajowe tanci przedstawili to rozwiązanie jako naj-
dodatkowego czasu. Górnego i Dolnego Tarasu bardziej uzasadnione, postawili po prostu
Bydgoszczy przełoży się na funkcjonalność. Jestem przekonany, że
ZALEŻY NAM na ograniczenie ruchu wielu projektantów będzie opierało się na
NA UZYSKANIU samochodów w centrum naszych doświadczeniach przy planowaniu
PRZEJEZDNOŚCI miasta? tras torowych na tak stromych podjazdach.
TOROWISKA JESZCZE Na pewno dzięki tej inwestycji wzro- W Bydgoszczy zrealizowaliśmy już wiele
W TYM ROKU, ALE śnie atrakcyjność komunikacji publicznej. nowatorskich inwestycji m.in. most pieszo-
RÓWNOCZEŚNIE Powstaje najkrótsze torowe połączenie -tramwajowy, wybudowaliśmy najdłuższą
ZDAJEMY SOBIE wszystkich osiedli tzw. Górnego Tarasu linię tramwajową do dzielnicy Fordon, czy po-
SPRAWĘ, ŻE CZĘŚĆ z centrum. Pasażerowie zaoszczędzą kilka stawiliśmy pierwszy most z pylonem w kształ-
PRAC MOŻE WYMAGAĆ minut, ale co jest kluczowe, powstaje alter- cie przenikających się podków, które budzą
DODATKOWEGO natywne połączenie szynowe. Pozwoli to
CZASU lepiej wykorzystać sieć tramwajową. Rów- duże zainteresowanie.
nocześnie na ul. Kujawskiej rezerwujemy
Wykop pod torowisko jest jeden pas jezdni w kierunku centrum dla Rozmawiał TM
prawie gotowy, różnice autobusów. Wprowadzone zostaną zmia-
wysokości zniwelowane, ny dla komunikacji samochodowej m.in. Materiały UM Bydgoszcz
a niepotrzebne budynki parking przy ul. Ustronie zostanie włączo-
wyburzone. Czy największe ny do Strefy Płatnego Parkowania (do tej
utrudnienia w ruchu są już pory był bezpłatny) oraz na południowym
za nami? wlocie ronda Kujawskiego zostanie wyko-
nany parking typu P+R (Park&Ride), który
umożliwi przesiadkę z samochodu na
transport publiczny (tramwaj, autobus,
miejski rower)

42 RAPORT TRAMWAJOWY

Szczecin: inwestycje
nie zwalniają

Sprawdziliśmy na jakim etapie jest rozbudowa infrastruktury tramwajowej w Szczecinie.
Prace ziemne i instalacyjne toczą się na rozbudowywanej ulicy Szafera, natomiast w rejonie
Placu Szarych Szeregów częściowo wrócił ruch tramwajowy, a prace weszły w kolejny etap.

Prace związane z rozbudową ulicy konstrukcyjnych, kontynuowane będą Wojska Polskiego – al. Piastów. Obecnie
Szafera diametralnie zmieniły jej otocze- roboty branżowe. rozpoczęto podetap II na relacji al. Wojska
nie. W związku z inwestycją wprowadzono Polskiego – ul. Piłsudskiego na odcinku
czasową reorganizację ruchu kołowego Roboty na Placu Szarych Szeregów pl. Szarych Szeregów – pl. Odrodzenia.
dla I etapu robót, na odcinku od al. Wojska nie zwalniają. Zakończono podetap I i przy- Wykonano demontaż sieci trakcyjnej oraz
Polskiego do ul. Franciszka Jarzyńskiego. wrócono ruch tramwajowy na relacji al.
Obecnie prowadzone są prace związane
z wykonaniem kanalizacji sanitarnej i desz-
czowej oraz wodociągów na odcinku od
al. Wojska Polskiego do wysokości Netto
Arena. Dodatkowo roboty trwają przy
przebudowie sieci elektroenergetycznych,
teletechnicznych i gazowej. Wykonana
została wstępna niwelacja terenu na od-
cinku od przebudowy Arkońskiej do ronda
Olimpijczyków i rozpoczęto wykonywanie
murów oporowych. W najbliższym czasie
w obrębie projektowanej pętli tramwajo-
wej nastąpi przystąpienie do robót ziem-
nych, korytowania i wykonywania warstw

PLAC SZARYCH SZEREGÓW

RAPORT TRAMWAJOWY 43

ULICA SZAFERA

zdemontowano słupy trakcyjne. Trwają – Stocznia Szczecińska. Długość projek-
prace rozbiórkowe torowiska, peronów, towanych torów to blisko 1150 metrów
wiat przystankowych i wygrodzeń. Przy- toru pojedynczego.
stąpiono do wykonywania fundamentów
pod słupy trakcyjne, budowy kanaliza- TM
cji deszczowej, odwodnienia torowiska
i robót ziemnych na torowisku na długości Zdjęcia Tramwaje Szczecińskie
peronów tramwajowych. Prace na Placu
Szarych Szeregów powinny zakończyć REKLAMA
się w czerwcu.

Zadanie ma na celu dostosowanie
istniejącego układu komunikacyjnego do
aktualnie obowiązujących standardów. Na
wykonanie całości zadania, czyli przebu-
dowę dwóch węzłów, wykonawca ma 450
dni od momentu podpisania umowy. Koszt
całej inwestycji wynosi prawie 45 mln zł.

Zakres zmian na węźle „Szarych
Szeregów” obejmuje między innymi
całkowitą zmianę konstrukcji torów na
trójwlotowej siatce rozjazdów, zabudowę
torowiska wraz z przebudową przystan-
ków w al. Marszałka Józefa Piłsudskiego
(do jezdni placu Odrodzenia), przebu-
dowę torowiska w al. Wojska Polskiego
oraz al. Piastów z rozjazdami. W ramach
prac wykonany zostanie także remont
jezdni ronda Szarych Szeregów oraz za-
gospodarowanie samej wyspy ronda i pe-
ronów przystankowych. Prace obejmą
również sieć trakcyjną, system ogrzewania
i sterowania zwrotnic, smarownice oraz
częściowo uzbrojenie terenu. Układ re-
lacji torowych na węźle trójwlotowym
trójkątnym na Placu Szarych Szeregów
pozostanie niezmieniony. Długość prze-
budowywanych torów to prawie 900 me-
trów toru pojedynczego.

Przebudowa węzła „Wyszyńskie-
go” to m.in. przebudowa infrastruktury
tramwajowej, drogowej, oświetlenia oraz
częściowo uzbrojenia podziemnego. Roboty
prowadzone będą również na jezdni, chod-
nikach i ścieżce rowerowej. Przebudowane
zostaną przystanki, perony, sieci podziemne,
a w infrastrukturze tramwajowej pojawią
się nowe elementy, takie jak sterowanie
i ogrzewanie zwrotnic oraz system sma-
rownic. Wzdłuż Nabrzeża Wieleckiego
tory przebiegać będą w istniejącym śladzie.
W ciągu ul. Wyszyńskiego zaprojektowany
został dwukierunkowy pas autobusowo
tramwajowy, natomiast na torowisku po-
jawi się dodatkowa dwukierunkowa relacja
tramwajowa na kierunku Wyszyńskiego

44 RAPORT TRAMWAJOWY

Toruń: nowe torowiska
nie zniszczą drzewostanu

Trwa przebudowa al. św. Jana Pawła II. Postęp widać w oczach, a z namacalnych skutków prac mogą
już korzystać kierowcy. Co ważne, zastosowane technologie pozwalają oszczędzić tereny zielone.

Inwestycji w rejonie placu Rapac- UDAŁO SIĘ OCALIĆ korzystniejsze dla zieleni. To ważne w kon-
kiego w Toruniu, podobnie jak w przypadku WIELE DRZEW tekście ochrony istniejącego drzewostanu,
przebudowy ulicy Kujawskiej w Bydgoszczy PRZEZNACZONYCH a realizowany projekt zakłada jego maksy-
i rozbudowy ulicy Szafera w Szczecinie, po- WCZEŚNIEJ DO malną ochronę.
świeciliśmy osobne materiały w poprzed- WYCINKI
nim numerze Raportu Tramwajowego. Dziś Podczas wcześniejszego etapu
przyglądamy się prowadzonym pracom. Podczas budowy kanalizacji desz- udało się ocalić wiele drzew przeznaczo-
czowej skorzystano z technologii przewiertu nych wcześniej do wycinki. Niektóre z nich
23 marca 2020 r. został udostępniony pod ziemią. Metoda ta jest bezpieczna dla zostały przesadzone, a inne rosną dalej na
dla ruchu kołowego przejazd drogowy przez terenów zielonych – ogranicza bowiem dzia- swoim miejscu dzięki wprowadzeniu drob-
torowisko po północnej stronie skrzyżowania łania sprzętu budowlanego pod koronami nych korekt do projektu. Wyboru doko-
ul. Chopina i al. 500-lecia Torunia. Roboty na drzew. Przewiert biegł przez aleję św. Jana nano po ekspertyzach dendrologicznych.
przejeździe torowo-drogowym polegały mię- Pawła II od pl. Artylerii Polskiej do wyso- W miejsce wyciętych drzew na terenie
dzy innymi na połączeniu starego i nowego kości ul. Chopina. Najpierw pod ziemię, za inwestycji zostanie nasadzonych prawie
torowiska, montażu urządzeń wyrównaw- pomocą specjalnej wiertnicy, wprowadzono trzykrotnie więcej nowych, zdrowych,
czych w torowisku oraz wykonaniu podło- żerdź. Następnie podczepiono do niej rurę, odpornych na warunki miejskie. Będzie
ża z kostki kamiennej zgodnie z zaleceniem która podczas cofania się żerdzi została to ponad 160 drzew liściastych o dużej
Miejskiego Konserwatora Zabytków. wprowadzona pod ziemię. Rura ta będzie odporności na suszę, zanieczyszczenie
odprowadzała wody opadowe. Prowadze- powietrza, mróz oraz istniejące warunki
Aktualnie na placu budowy trwają nie prac w takiej technologii jest co prawda gruntowo-wodne. Część nasadzeń utwo-
prace związane z budową płyty podtorowej. droższe i bardziej skomplikowane, ale za to rzy kolejne szpalery lip wzdłuż al. św. Jana
Szyny są układane i spawane, w najbliższym Pawła II.
czasie będą kotwione do płyty podtorowej,
a następnie zostanie wykonany podlew pod TM
stopką szyny. W trakcie prac drogowych
wykonywane są wyspy z krawężników, co Zdjęcia MZK Toruń
poprzedza rozpoczęcie prac związanych
z profilowaniem podbudowy z kruszywa
łamanego stabilizowanego mechanicznie
pod prace bitumiczne. Następne w kolejno-
ści będą prace związane z płytą podtorową
w kierunku pl. Niepodległości.



46 RAPORT TRAMWAJOWY

Częstochowa:
wielki projekt tramwajowy

Trwające obecnie prace to największa inwestycja prowadzone są także w obrębie tunelu przy
tramwajowa w Częstochowie. Przebudowa obejmuje 14 km podjeździe w kierunku pętli Kiedrzyńska.
starej linii, pomiędzy północną a południową częścią miasta. Przypominamy, że z uwagi na wycofanie
Prace toczą się sukcesywnie, choć rozpoczęły się z niemałym ruchu tramwajów między Północą a Ty-
opóźnieniem. Sprawdziliśmy jak obecnie wygląda plac budowy. siącleciem, pasażerów obsługuje autobus
za tramwaj o numerze linii 91, którego takt
Koszt całego projektu wynosi blisko obejmowały: łącznik do zajezdni w dzielni- kursowania zsynchronizowany jest z odjaz-
205 mln zł (144 mln zł pochodzi z unijne- cy Ostatni Grosz, torowisko w alei Pokoju dami tramwajów w kierunku miasta.
go dofinansowania). Wartość inwestycji od al. Wojska Polskiego do pętli pośredniej
w infrastrukturę to 114,5 mln zł, a 90 mln Raków-dworzec PKP oraz budowę nowej – Pełne prace na tym etapie mają za-
zł przeznaczono na zakup 10 tram- kończyć się w wakacje (choć roboty zasadni-
wajów Twist 2.0 w bydgoskiej Pesie. podstacji trakcyjnej na terenie za- cze, według zapowiedzi wykonawcy powinny
Podzielony na sześć części pro- jezdni wraz z zapleczem socjalnym. wcześniej), a finalizacja całej inwestycji we-
jekt, obejmuje trasę pomiędzy dług nowego harmonogramu ma nastąpić
pętlą w alei Pokoju na Rakowie, Obecnie prace toczą się z końcem roku. Niestety, założenia te może
a pętlą przy ul. Fieldorfa-Nila/al. na pierwszym odcinku od pętli zweryfikować ogólne spowolnienie, które
Wyzwolenia na Północy. Inwe- Fieldorfa-Nila przez al. Wyzwo- towarzyszy zwiększającemu się zagrożeniu
stycja wpisuje się w projekt władz lenia do pętli pośredniej Prome- epidemicznemu w naszym kraju – dodał.
miasta „Lepsza Komunikacja”, którego nada Niemena. Na temat stanu
celem jest szeroko pojęta poprawa poru- prac Maciej Hasik, rzecznik pra- TM
szania się w Częstochowie. sowy MZDiT i MPK w Częstochowie
powiedział: Zdjęcia MPK Częstochowa
Umowa z konsorcjum, którego li- – Intensywne prace ziemne reali-
derem jest grupa NDI S.A z Sopotu zosta- zowane są w torowisku w ciągu alei Wy-
ła podpisana w maju 2018 r., a czas na jej zwolenia, a na pętli przy ul. Fieldorfa-Nila
realizację został określony na 19 miesięcy. przebudowywana jest skarpa i trwa budowa
Jednak z powodu przeciągających się prac nowych budynków do obsługi motorniczych
projektowych pierwszy szpadel udało się i pasażerów. Prace w tym miejscu mają także
wbić dopiero 20 marca, rok później. umożliwić w przyszłości zmiany w układzie
komunikacyjnym sąsiednich skrzyżowań, jak
Dotychczas prace zakończo- i ewentualną rozbudowę sieci tramwajowej.
no na trzech ostatnich odcinkach, które Roboty rozbiórkowe i przygotowawcze



48 RAPORT TRAMWAJOWY

Poznań stawia na tory

Realizacja całorocznego planu remontowego poznańskiej infrastruktury publicznego
transportu zbiorowego kosztuje ok. 24 mln zł. Prace prowadzone będą w centrum miasta,
w dzielnicy Winogrady i Jeżyce.

Rok 2020 jest kolejnym, w któ- ZAPLANOWANE NA 2020 ROK AGNIESZKA
rym miasto przeznaczy miliony na remont PRACE SĄ NIEZBĘDNE DLA SMOGULECKA
tramwajowych torowisk. Pracy jest dużo, UTRZYMANIA SPRAWNOŚCI
a o skali inwestycji świadczyć mogą same INFRASTRUKTURY rzecznik prasowy
liczby. W ciągu 5 minionych lat Poznań, na TRAMWAJOWEJ MPK Poznań
modernizację infrastruktury tramwajo-
wej, wydał 114 mln zł. W tym roku popra- Od 27 czerwca do 31 sierpnia dro- stanowiło połączenie z centrum miasta –
wa funkcjonowania szynowej komunikacji gowcy prowadzić będą równolegle prace podniesienie jakości i trwałości tej trasy
miejskiej kosztować będzie kolejne 24 mln torowe w czterech miejscach: na ul. Ro- będzie miało zatem olbrzymie znaczenie.
zł. Jakie prace zostaną przeprowadzone? osevelta, na węźle przy Alei Wielkopolskiej
i ul. Pułaskiego, na ul. Pułaskiego od węzła Ostatnie remonty w tej części miasta
– Zaplanowane na 2020 rok prace są przy M.in. Wielkopolskiej do ul. Przepadek realizowane były w połowie lat 90. Na ul.
niezbędne dla utrzymania sprawności infra- oraz na ul. Przełajowej, od ul. Winogrady do Przełajowej – w II połowie lat 80.
struktury tramwajowej i zapewnienia bezpie- budowanej trasy na Naramowice.
czeństwa korzystania z komunikacji miejskiej Na ul. Roosevelta, od wjazdu na PST
– podkreśla Agnieszka Smogulecka, rzecznik – Remont trasy tramwajowej w ciągu do przystanku „Poznańska” wymieniona zo-
prasowy MPK Poznań. – Prace skoordynowa- wymienionych ulic jest elementem przygoto- stanie nawierzchnia torowa i drogowa. W ra-
no z przedsięwzięciami realizowanymi przez wań do uruchomienia nowej trasy tramwajo- mach modernizacji wykonany będzie także
inne jednostki, a jednocześnie – uwzględniono wej na Naramowice – tłumaczy rzeczniczka kompleksowy remont węzła rozjazdowego
plany rozwoju sieci tramwajowej w Poznaniu.  prasowa MPK Poznań. – Trasa w pierwszym przy Alei Wielkopolskiej i ul. Pułaskiego oraz
etapie poprowadzona zostanie do obecnie wymiana łuku torowiska na skrzyżowaniu ulic
W połowie marca ruszyły prace na ul. istniejącej pętli Wilczak. Do czasu zrealizo- Małopolskiej i Wołyńskiej. Prace realizowa-
Dowbora-Muśnickiego i przy węźle Kórnicka wania kolejnego odcinka, torowisko wzdłuż ne na kolejnych odcinkach obejmą wymianę
/ Jana Pawła II. Do 30 kwietnia – planowanej Przełajowej, Pułaskiego i Roosevelta będzie nawierzchni torowej, remont torowiska, a na
daty zakończenia remontu – wstrzymany zo- ul. Przełajowej także remont przystanków.
stanie ruch tramwajów od ul. Wrocławskiej do
wspomnianego węzła. Zakres prac obejmuje
wymianę 13-letniego torowiska w ciągu ul.
Płk. Lewandowskiej i Dowbora-Muśnickiego
wraz z odtworzeniem nawierzchni drogowej.
Korzystając z zamknięcia trasy, prowadzo-
na jest wymiana napędów i części rozjazdu
w węźle Kórnicka / Jana Pawła II.

– Na ten rok przewidziano również
prace sieciowe na ul. Przybyszewskiego –
dodaje Smogulecka.

Modernizacja rozpocznie się 1 maja
i potrwa cały miesiąc. W tym czasie wyłączo-
ny z ruchu tramwajowego będzie odcinek
od węzła Żeromskiego/Dąbrowskiego do
ronda Jana Nowaka Jeziorańskiego. Pojazdy
poprowadzone zostaną inną trasą.

W zakresie prac jest częściowa wy-
miana słupów trakcyjnych i wymiana liny
oraz drutu jezdnego.

RAPORT TRAMWAJOWY 49

W czasie prac MPK Poznań wstrzy- wymianę nawierzchni torowej i drogowej Poza pracami zapisanymi w planie
ma ruch tramwajów od mostu Teatralnego na odcinku od ul. Prusa do ul. Kraszewskie- remontowym poznańskiej infrastruktury
do pętli: Wilczak, Połabska. Za tramwaje go i na skrzyżowaniu z ul. Mickiewicza. Na publicznego transportu zbiorowego pro-
wprowadzona zostanie autobusowa ko- przystankach tramwajowych zainstalowane wadzone są prace inwestycyjne związane
munikacja zastępcza. zostaną także dwa nowe słupy kotwowe, z korektą ronda Rataje czy budową trasy
na torowisku zaś wymieniona będzie lina tramwajowej w ul. Unii Lubelskiej.
– Miasto czyni starania, aby wprowa- nośna oraz drut jezdny.
dzone zmiany były jak najmniej dokuczliwe Jak postępują prace przy budowie
dla mieszkańców, w szczególności porusza- W roku 2020 wyremontowanych nowej linii? Większość robót ziemnych zre-
jących się środkami komunikacji miejskiej zostanie łącznie prawie 3 km torów. alizowano już na początku marca. Wówczas
– podkreśla Agnieszka Smogulecka. na ukończeniu było układanie torowiska.
– Do tej pory ekipy pracujące przy Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z harmo-
Od 1 do 30 września MPK Poznań modernizacji torowisk nie napotkały po- nogramem, inwestycja, która rozpoczęła się
przeprowadzi modernizację podstacji zasi- ważniejszych trudności – podsumowuje w lipcu 2019 r., oddana zostanie w całości
lającej tramwaje kursujące m.in. na ul. Dą- Agnieszka Smogulecka, rzecznik prasowy na przełomie 2020 i 2021 r.
browskiego. Również na jesień zaplanowano MPK Poznań.
W ciągu minionych 5 lat udało się
zmodernizować w stolicy Wielkopolski 17,8
km torowisk, wymieniono 36,2 km sieci trak-
cyjnej, 32 zwrotnice i 19,2 km kabli trakcyj-
nych oraz zasilających. Odnowiono także
20 przystanków i 7 podstacji zasilających
sieć trakcyjną.

MC

Zdjęcia MPK Poznań

REKLAMA

50 RAPORT TRAMWAJOWY

Wrocławska
#TORYwolucja

W roku 2019 wrocławskie tramwaje wykoleiły się ponad 100 razy. Tylko do 23 marca podobnych
zdarzeń naliczono 34. Zły stan torów wymaga od miasta natychmiastowej reakcji.

Na bieżącą naprawę i konserwację – Trzeba mieć świadomość, że pro- Największą inwestycją w roku 2020
stanu torowisk oraz sieci trakcyjnej miasto ces naprawy torowisk będzie czasochłonny będzie kompleksowy remont torowiska
w tym roku przeznaczy 80 mln zł. W planach i o ten czas oraz cierpliwość prosimy miesz- i sieci trakcyjnej w ciągu ul. Olszewskiego
ma wyremontowanie 6,5 km torów, wymianę kańców. Osobiście mogę się zobowiązać, że wraz z pętlą Biskupin. Zmodernizowany
rozjazdów, krzyżownic i zwrotnic. Wszyst- za 3-4 lata będziemy w dużo lepszej sytuacji, zostanie odcinek 3,5 km toru pojedyn-
kie działania realizowane będą w ramach a wykolejenia z powodu stanu torowisk nie czego, 1,5 km sieci trakcyjnej oraz kabli
kampanii #TORYwolucja, którą wrocławskie będą występować. Listę inwestycji ułożyli- trakcyjnych.
MPK ogłosiło na początku stycznia. Zakła- śmy optymalnie, tak aby robić jak najwięcej
da ona poprawę jakości torowisk w mieście w ciągu roku, ale też nie sparaliżować miasta Jakie dokładnie prace zaplanowa-
w ciągu najbliższych 3-4 lat. – wyjaśnia Krzysztof Balawejder, prezes no w ramach modernizacji wrocławskich
zarządu MPK Wrocław. torowisk w 2020 r.?
Spółka, która nadzór nad torowi-
skami przejęła pod koniec ubiegłego roku, W 2020 r. MPK Wrocław planuje Na początku kwietnia rozpoczną
musiała zorganizować formalności i powołać ogłosić 70 przetargów związanych z mo- się prace remontowe na rozjeździe w ul.
w swoich strukturach Wydział Torów i Sieci. dernizacją linii tramwajowych. Piotra Skargi i ul. Teatralnej, od strony bu-
Przystosowała ona także tramwaj Konstal dynku Dworca Głównego PKP, a także przy
N na potrzeby prac torowych. – Jesteśmy na etapie rozstrzygania rozjeździe na ul. Świdnickiej i Podwale, od
postępowań przetargowych na realizację strony Opery Wrocławskiej. Remont po-
MPK Wrocław w ramach przygoto- prac – mówi Bartosz Naskręski, koordy- trwa do 2 maja. Wówczas drogowcy ruszą
wań do prac zleciło także ponowny audyt nator Działu Promocji MPK Wrocław. – z remontem rozjazdów na Arkadach.
torowisk. Ten pod koniec lutego rozpoczęła Przygotowujemy się również do ogłoszenia
firma Deutzer. Z ich usług korzystali m.in. kolejnych przetargów. Pod koniec czerwca równolegle
zarządcy transportu miejskiego m.in. w Pa- prowadzone będą modernizacje na ul.
ryżu, Wiedniu i Sydney.

Tramwaj analizujący stan torowisk
wyjechał na wrocławskie tory pod koniec
lutego. Dzięki zainstalowanym czujnikom
mierzył ich zużycie, łuki, rozstaw szyn oraz
wysokość zawieszenia sieci trakcyjnej. Do-
celowo kontroli poddanych zostanie 200
km torów.