หนังสือ ก้าวต่อไป วช จะทำอะไร

วช. 5G การใช้ประโยชนง์ านวิจัยและนวตั กรรม
เพื่อการพัฒนาประเทศยุค never normal



ค�ำนำ�

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ ผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์เพ่ือตอบ
วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ให้ความส�ำคัญการน�ำผล สนองเป้าหมายแผนยุทธศาสตร์ส�ำคัญของประเทศ
ง า น วิ จั ย ไ ป ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ เ พ่ื อ ห นุ น เ ส ริ ม ก า ร พั ฒ น า โดย วช. ได้รับมอบให้สนับสนุนการน�ำผลงาน
ประเทศ สำ� นกั งานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ในฐานะ วิ จั ย แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม ไ ป ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ เ พ่ื อ ส ร้ า ง ก า ร
หน่วยงานภายใต้การก�ำกับของกระทรวงจึงได้ เติบโตแบบแบ่งปันผลประโยชน์ร่วมกันและลดความ
จัดท�ำแผนปฏิบัติการการใช้ประโยชน์งานวิจัยและ เหล่ือมล�้ำ สร้างสังคมสูงวัยแบบเปล่ียนเกษียณ
นวัตกรรมในช่วงปี 2563-2565 เพ่ือใช้เป็นกรอบ เป็นพลัง สร้างเกษตรมูลค่าสูง เป็นมิตรกับ
การด�ำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ อน่ึง วช. ได้มี สิ่งแวดล้อมและเป็นแหล่งอาหารของโลก รวมท้ัง
การขับเคล่ือนผลงานวิจัยและนวัตกรรมสู่การใช้ สร้างการเติบโตสีเขียวสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต�่ำ
ประโยชนต์ งั้ แตป่ ี 2556 และจากการประเมนิ ผลพบวา่ กำ� จัดขยะแบบ Zero waste
งานวิจัยและนวัตกรรมมีการน�ำไปใช้ประโยชน์ทั้งใน การขับเคล่ือนกรอบแนวคิดดังกล่าว
เชงิ เศรษฐกิจ สงั คม สง่ิ แวดล้อม และนโยบาย จงึ มี เพ่ื อให้น�ำสู่ผลส�ำเร็จตามประเด็นข้างต้น วช.
สว่ นในการขบั เคลอ่ื นขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ไ ด้ พั ฒ น า ก ล ไ ก ขั บ เ ค ล่ื อ น ก า ร ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ ผ ล ง า น
ของประเทศ อาทิ สัดส่วนการลงทุนภาคเอกชน วิจัยและนวัตกรรม โดยการพัฒนาเพ่ือยกระดับ
สูงขึ้น ประเทศไทยสามารถรักษาศักยภาพในการ ระบบเครือข่ายนวัตกรรมให้เอ้ือต่อการใช้ประโยชน์ฯ
ส่งออก โดยเฉพาะผลผลิตทางการเกษตร เป็นต้น และปรบั โครงสร้างการปฏบิ ตั ิงาน วช. ใหม้ ีข้ันตอน
นอกจากน้ี ยงั สามารถสนบั สนนุ ใหส้ ถาบนั การศึกษา ต้ังแต่การก�ำหนดและขับเคล่ือนแผนปฏิบัติการ
ในพ้ืนท่ีน�ำผลงานวิจัยและนวัตกรรมสู่การพัฒนา ใช้ประโยชน์ฯ แบบมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน
ชุมชน ท�ำให้เศรษฐกิจชุมชน สังคมชุมชนและ ท่ีเน้นความต้องการใช้ประโยชน์จากกลุ่มเป้าหมาย
สิ่งแวดล้อมดีขึ้น เกิดชุมชนเข้มแข็งด้วยวิจัย หรอื พ้ืนทห่ี รอื ผใู้ ชป้ ระโยชนห์ ลกั โดยมกี ลไกการจดั ทำ�
และนวตั กรรมกระจายไปทั่วประเทศ ข้อตกลงระหว่างองค์กรท่ีเก่ียวข้อง ทั้งภาครัฐ
นอกจากน้ี วช. มุง่ มั่นการขับเคล่อื นการใช้ และเอกชน และวางหลักการติดตามและประเมินผล
ประโยชน์งานวิจัยและนวัตกรรมให้มีประสิทธิภาพ เชงิ พัฒนา (Developmental Evaluation) ซง่ึ จะเนน้
สงู ขน้ึ ตามแนวนโยบายของ อว. จงึ ไดพ้ ัฒนาแนวทาง การวดั ประสทิ ธภิ าพเชงิ ประจกั ษ์อยา่ งเปน็ ระบบ และ
การขบั เคลอ่ื นการใชป้ ระโยชนง์ านวจิ ยั และนวตั กรรม ก�ำหนดการใช้ประโยชน์จากชุดข้อมูลผลการติดตาม
ในรปู แบบทส่ี อดคลอ้ งกบั บทบาทของ วช. เพิ่มยง่ิ ขน้ึ และประเมนิ ผลในการพัฒนากลไกต่อไป
โดยสร้างกรอบแนวคิดการสนับสนุนทุนในการน�ำ

(ดร.วิภารัตน์ ดอี อ่ ง)
ผู้อำ� นวยการสำ� นกั งานการวจิ ัยแหง่ ชาติ
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

สารบญั

7 43 67

ท�ำอะไรไปแลว้ ก้าวต่อไป พลิกโฉม วช.

วช. 5G จะทำ� การขับเคลอื่ นการใช้
ประโยชน์งานวจิ ยั และ
06 เสน้ ทางการบรกิ ารจดั การ นวัตกรรมเชิงเป้าหมาย
ยุทธศาสตร์สู่ความส�ำเร็จ
อะไรทนุ วจิ ัยและนวัตกรรม
67 การขบั เคล่อื นการใช้
การสร้างการใช้ประโยชน์ 44 การใช้ประโยชนผ์ ลงาน
ประโยชน์ วทน. ตลอด
สูผ่ ลกระทบ (Impact วิจัยและนวัตกรรม เสน้ ทางการบรหิ ารจดั การ
ทนุ วจิ ัย และนวตั กรรม
Pathway) (ประโยชน์คืออะไร เชงิ เปา้ หมายยุทธศาสตร์
ในรปู แบบใหม่ บนบทบาท
และใครได้ประโยชน)์ ของ วช. (R&D Impact
Pathway)
08 แผนปฏบิ ัติการดา้ นการ
70 กลไกขับเคล่อื น
ใชป้ ระโยชน์งานวิจัยและ 46 สรา้ งผลประโยชน์ร่วม
76 ระบบการติดตามและ
นวตั กรรมของ วช. ระยะ (Mutual Benefits)
ประเมินประสทิ ธภิ าพและ
3 ปี (พ.ศ. 2563-2565) ประสิทธิผล ความคุม้ ค่า
พรอ้ มวิเคราะห์ Macro-
52 แผนปฏิบตั ิการการใช้ Micro Impact Link

20 การใช้ประโยชนผ์ ลงาน ประโยชนง์ านวิจัยและ

วิจัยและนวัตกรรม นวัตกรรมเชงิ เป้าหมาย

เพ่ือยกระดบั ความ ยทุ ธศาสตร์

สามารถในการแข่งขนั

27 การใชป้ ระโยชน์งานวจิ ัย

และนวตั กรรมในการ
ยกระดบั เศรษฐกจิ ฐานราก

82 โครงสรา้ งองค์กร

ก้าวตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร

วช 5G การใชป้ ระโยชนง์ านวิจยั และ
นวัตกรรมเพื่อการพัฒนาประเทศยุค

(never normal)

60 ปี วช.

ประเทศไทยได้อะไร

ก้าวต่อไป วช. จะท�ำอะไร 5
ทำ� อะไรไปแลว้

ทำ� อะไรไปแลว้

จดั ท�ำนโยบายและแผนพัฒนาวจิ ัยและ
นวตั กรรมชาติเป็นหลัก

ปี พ.ศ. 2502 ถึงปี พ.ศ. 2562 พบว่า วช. ปัจจุ บันประสบความส�ำเร็จในการใช้
ได้รับมอบหมายให้จัดท�ำนโยบายและแผนพัฒนา ป ร ะ โ ย ช น์ ง า น วิ จั ย แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม เ พ่ ื อ ย ก ร ะ ดั บ
วจิ ยั และนวตั กรรมชาตหิ ลายฉบบั และการสนบั สนนุ ขีดความสามารถในการแข่งขัน สร้างเศรษฐกิจ
ทุนวิจัยเพ่ือใช้ประโยชน์และพัฒนาบุคคลากรวิจัย ฐานรากและพัฒนาชุมชนเขม้ แข็ง
มากกว่า 20 แผนงาน/โครงการ รวมท้ังมีการพัฒนา
เคร่ืองมือวิเคราะห์ระดับผลงานวิจัยหรือผลผลิต
พร้อมใช้

วช. 20มากกวา่

เร�มิ จดั ทำนโยบายและ แผนงาน/โครงการ
แผนพัฒนาวจิ ยั และ
นวัตกรรมชาติ

2502 2512 2522 เน้นการใช้ประโยชน์ผลงานวจิ ัยและนวัตกรรม

2532 2542 2552 2562

6

เส้นทางการบรกิ ารจดั การทนุ วจิ ยั และ
นวตั กรรม การสร้างการใชป้ ระโยชนส์ ู่
ผลกระทบ (Impact Pathway)

ต้ังแต่ปี 2563 เปน็ ต้นไป บทบาทด้านจัดท�ำ
นโยบายลดลง และเพิ่มหน้าท่ีในการบริหารจัดการ
ทุนวิจัย ต้ังแต่การสร้างผลงานวิจัยและนวัตกรรม
การนำ� ไปใชป้ ระโยชน์ จนเกดิ ผลลพั ธแ์ ละผลกระทบ
ตลอดเส้นทางผลกระทบ (Impact Pathway)
พร้อมท้ังสร้างระบบนิเวศเพ่ืออ�ำนวยความสะดวก
และสรา้ งแรงจูงใจให้เกิดการใชป้ ระโยชน์

ปจั จัยนำ�เขา้

ลงทุนวจิ ยั

+

พัฒนานักวิจยั

Ecosystem
อำ� นวยความสะดวก

และแรงจูงใจ

• บัญชีนวตั กรรม
• บัญชีสิ่งประดิษฐ์
• NRIIS
• ดชั นีการวจิ ยั ประเทศ
• มาตรฐานการวจิ ยั

ก้าวต่อไป วช. จะท�ำอะไร 7
ท�ำอะไรไปแลว้

ผลกระทบ

ประกอบดว้ ย
(เศรษฐกจิ สงั คม และสง่ิ แวดลอ้ ม รวมทงั้ เพิ่มขดี ความ
สามารถการแข่งขนั ของประเทศ)

ผลผลิต ผลลพั ธ์

นกั วิจยั และผลงานวิจัย ประกอบดว้ ย
1. เสรมิ สรา้ งความสามารถของกลุ่มเป้าหมาย
(บทความ และการอ้างองิ ผลงาน และสทิ ธบิ ตั ร) 2. ผปู้ ระกอบการ/ชมุ ชน/เกษตรกรไดเ้ ทคโนโลยี

วิเคราะห์ระดับผลงานวจิ ยั หรอื ผลผลติ โดย TRL และแนวคดิ ใหม่ๆ
3. ข้อมูลประกอบการก�ำหนดนโยบายและให้

ความเหน็ ครม.
4. เช่อื มโยงเครือขา่ ย

สร้างกลไกเชื่อมโยงผูส้ รา้ งและ การใชป้ ระโยชนผ์ ลงานวิจัย
ผ้ใู ชป้ ระโยชน์
(เชิงวิชาการ นโยบาย พาณิชย์ และชุมชน/สงั คม)

รางวลั การวจิ ัยแห่งชาติ
มหกรรมงานวิจัยแหง่ ชาติ (Thailand Research Expo)
มหกรรมงานวจิ ัยสว่ นภมู ภิ าค (Regional Research Expo)
การจดั งานวนั นักประดษิ ฐ์
โครงการการจัดการความรกู้ ารวจิ ยั และถ่ายทอดเพ่ือการใช้ประโยชน์ (KM)
โครงการวิจัยเพ่ือการใชป้ ระโยชน์ในชมุ ชนสงั คม (RC)
โครงการความรว่ มมอื เพิ่มมูลค่าสิ่งประดษิ ฐส์ ูก่ ารน�ำไปใชป้ ระโยชน์ (Co-funding)
โครงการต้นแบบนกั ประดษิ ฐ์ไทยนกั ประดิษฐโ์ ลก

8

แผนปฏิบตั ิการด้านการใช้ประโยชน์
งานวิจัยและนวัตกรรมของ วช. ระยะ 3 ปี

(พ.ศ. 2563-2565)
กลยทุ ธ์

กลยทุ ธ์ ใชป้ ระโยชนง์ านวิจัยและนวตั กรรมตอบโจทยท์ ้าทายประเทศและพื้นท่/ี ชมุ ชน
ยกระดบั เศรษฐกจิ ฐานราก และพัฒนาอยา่ งยั่งยนื

แนวทาง 1 บริหารจัดการองค์ความรู้ กลยทุ ธ์ การใช้ประโยชนง์ านวจิ ยั และนวัตกรรมเพื่อ
ผลงานวิจัย เทคโนโลยีและนวัตกรรมให้มี เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน และหลุดพ้นจาก
ความพร้อมใช้ กับดักของประเทศทม่ี รี ายไดป้ านกลาง

แนวทาง 2 บรู ณาการรว่ มมอื กบั หนว่ ยงาน แนวทาง 1 จัดการองค์ความรู้ ผลงาน กลยุทธ์ พัฒนาระบบ
ภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม วิจัย เทคโนโลยี และนวัตกรรมให้มีความ นิเวศทเ่ี อือ้ ต่อการใช้
และสถาบันอุดมศึกษา โดยใช้รูปแบบ พรอ้ มใช้ ประโยชน์
การสนบั สนนุ ทุนและความร่วมมอื เชิงรุก
แนวทาง 2 บูรณาการความร่วมมือกับ แนวทาง 1 ยกระดบั การบรหิ ารงบประมาณ
แนวทาง 3 พัฒนาและบรหิ ารจดั การกลไก หน่วยงานภาครฐั ภาคเอกชน ภาคประชา ก า ร วิ จั ย แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม โ ด ย ก า ร พั ฒ น า
และแนวทาง รวมทั้งระบบขอ้ มูล สังคมและโดยใช้รูปแบบการสนับสนุนทุน ปรับปรุงกลไกและระบบการสนับสนุนทุน
และความรว่ มมือเชงิ รกุ รปู แบบตา่ งๆ

แ น ว ท า ง 3 ส่ ง เ ส ริ ม แ ล ะ ส นั บ ส นุ น แนวทาง 2 พั ฒนาระบบเทคโนโลยี
ผู้ประกอบการขนาดเลก็ ขนาดกลาง และ สารสนเทศ เคร่ืองมือ และเทคนิคท่ี
ขนาดใหญ่ วิสาหกิจชุมชน และองค์การ ต อ บ ส น อ ง ค ว า ม ต้ อ ง ก า ร ข อ ง ผู้ ใ ช้
ปกครองส่วนท้องถิ่น ในการน�ำงานวิจัย ในทุกระดับ
และนวตั กรรมไปสกู่ ารใช้ประโยชน์

แนวทาง 3 พัฒนาบุคลากรในระบบวิจัย
และนวตั กรรม รวมทง้ั นักผจู้ ดั การความรู้
การวิจยั

แนวทาง 4 สนับสนนุ และพัฒนาระบบและ
กลไกการติดตามและประเมินผลสัมฤทธิ์
แบบองค์รวม

แนวทาง 5 พัฒนาและสง่ เสรมิ กลไกเช่ือม
โยงส่งต่อระหว่างผู้ผลิตและผู้ใช้ประโยชน์
จากองค์ความรู้ ผลงานวิจัย เทคโนโลยี
และนวัตกรรม

ก้าวตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร 9
ท�ำอะไรไปแลว้

ค่าคาดหวงั เปา้ หมายเส้นทางการใชป้ ระโยชน์งานวิจัยและ
นวัตกรรมจนเกิดผลกระทบ

ผลผลติ ผลลัพธ์ ผลกระทบ

1. องค์ความรู้ ผลงานวิจัย เทคโนโลยี 1. องค์ความรู้/ผลงานวิจัยสามารถย่ืน 1. ความคมุ้ คา่ ของการใชป้ ระโยชนว์ จิ ยั และ
แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม ท่ี มี ค ว า ม พ ร้ อ ม ใ ช้ จดทรัพย์สินทางปัญญา และจ�ำนวน นวัตกรรม
ทางเทคโนโลยี และ/หรือ ทางสังคม ผลงานวิจัย เทคโนโลยี นวตั กรรมและ
(TRL/SRL) และถูกน�ำไปใชป้ ระโยชน์ สิ่ ง ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ ขึ้ น บั ญ ชี น วั ต ก ร ร ม แ ล ะ 2. ผ ล ก ร ะ ท บ ใ น ว ง ก ว้ า ง ห รื อ ร ะ ย ะ ย า ว
บัญชสี ง่ิ ประดษิ ฐ์ ทางเศรษฐกจิ สงั คม ส่งิ แวดลอ้ ม
2. ค่มู ือ เคร่ืองมอื /เทคโนโลยี ผลติ ภณั ฑ์
ต้นแบบ บุคลากรด้านการจัดการ 2. เ ค รื อ ข่ า ย พั น ธ มิ ต ร แ ล ะ ค ว า ม ร่ ว ม มื อ เศรษฐกจิ
ความรู้ส่กู ารใชป้ ระโยชน์ (เครอื ขา่ ยความรว่ มมอื ในชมุ ชนระหวา่ ง -- ประชาชนมีการจ้างงาน อาชีพและ
สถาบนั การศกึ ษาและผมู้ สี ว่ นไดส้ ่วนเสีย
3. ขุมชนเข้มแข็งด้วยวิจัยและนวัตกรรม ในชุมชน และเครือข่ายความร่วมมือ รายได้เพิ่มข้นึ
กระจายไปท่วั ประเทศ ระหว่าง วช. และหน่วยงานเครือข่าย -- เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน
พันธมิตรท้งั ในและตา่ งประเทศ -- ผลิตภาพทาง การเกษตร สังคม
4. มรี ะบบ ICT และฐานขอ้ มลู เพ่ือหนนุ เสรมิ -- คณุ ภาพชวี ติ และสขุ ภาพ ของประชาชน
ให้เกดิ การใชป้ ระโยชน์ 3. ความส�ำเร็จ/คุ้มค่าการถ่ายทอดวิจัย
และนวตั กรรมจากผผู้ ลติ (Supply Side) ดีขึ้น
5. นั ก วิ จั ย ชุ ม ช น / วิ ศ ว ก ร ท า ง สั ง ค ม / สผู่ ู้ไดร้ บั ประโยชน์ (Demand Side) -- ความเหล่ือมล�้ำลดลง ชุมชนเข้าถึง
นวัตกรรม
4. ตน้ แบบ (Role Model) ชมุ ชนเขม้ แขง็ องค์ความรู้ ความเสียหายต่อชีวิตและ
6. ร ะ บ บ ติ ด ต า ม แ ล ะ ป ร ะ เ มิ น ผ ล ก า ร ใ ช้ ด้วยวจิ ยั และนวัตกรรม ทรพั ย์สนิ ลดลงอยา่ งมีนัยสำ� คญั
ป ร ะ โ ย ช น์ ง า น วิ จั ย แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม สิง่ แวดลอ้ ม
ก่อนการด�ำเนินโครงการ ระหว่าง -- คณุ ภาพสงิ่ แวดล้อมท่ดี ขี ้นึ
ด� ำ เ นิ นโ ค ร ง ก า ร แ ล ะ ห ลั ง ด� ำ เ นิ น -- ปญั หามลพิษลดลง
โครงการเสร็จสิ้น

10

P.1 สรา้ งระบบผลติ และพัฒนากำ� ลังคนให้มีคุณภาพ

แผนงานพัฒนานกั ประดษิ ฐแ์ ละนักวจิ ยั รุ่นใหม่
แผนงานโครงการต้นแบบนักประดิษฐ์ไทย นักประดษิ ฐ์โลก

P.5 ส่งเสริมวิจัยชัน้ แนวหนา้ และวิจยั พื้นฐานทีป่ ระเทศมี
ศักยภาพ

แผนงานการสรา้ งเส้นทางอาชพี นักวจิ ัยและเสรมิ สร้างเกียรติภูมิบคุ ลากรและ
หน่วยงานวิทยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม

แพลตฟอรม์ 1 แพลตฟอร์ม 2

การพัฒนาก�ำลังคนและยกระดับ การวจิ ัยและสร้างนวัตกรรม
สถาบนั ความรู้ และระบบนเิ วศ เพื่อตอบโจทยท์ า้ ทายของสงั คม
ดา้ น วทน.

วช. 5G

กบั พลกิ โฉมประเทศไทย

หลงั โควดิ -19 ดว้ ย วทน.

แพลตฟอร์มการดำ�เนนิ งานเชงิ ยุทธศาสตร์
ภายใตน้ โยบายและยุทธศาสตร์ อววน.
พ.ศ. 2563-2570

การปฏริ ปู และแกไ้ ขปัญหา แพลตฟอร์ม 3
เร่งด่วนของประเทศ
การวจิ ยั และสรา้ งนวัตกรรม
เพ่ือเพิ่มขีดความสามารถ
ในการแขง่ ขนั

P.16 ปฏิรูประบบอุดมศกึ ษา/วทิ ยาศาสตร์/วจิ ัย/นวตั กรรม

แผนงานพัฒนาเครอื ข่ายความร่วมมือนานาชาตวิ จิ ยั สังคม
โครงการพัฒนาเครือขา่ ยความร่วมมอื วจิ ยั นวตั กรรมนานาชาติ

P.17 แก้ปัญหาวกิ ฤตเร่งด่วนของประเทศ

แผนงานวิจัยและนวตั กรรมเพ่ือรองรบั การระบาดของ COVID-19

ก้าวตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร 11
ทำ� อะไรไปแลว้

P.7 โจทยท์ ้าทายดา้ นทรัพยการ สิง่ แวดลอ้ ม และการเกษตร

แผนงานวิจัยและนวัตกรรมดา้ นการจัดขยะและของเสีย
แผนงานวิจยั และนวตั กรรมด้าน Haze Free Thailand และ PM 2.5
แผนงานวิจัยด้านการเปล่ยี นแปลงภูมิอากาศ
แผนงานวิจยั และนวัตกรรมด้านเศรษฐกจิ สนี ำ�้ เงนิ
แผนงานวิจัยและนวัตกรรมพลังงานอนาคตและทางเลือกชุมชน
แผนงานวจิ ัยและนวัตกรรมด้านบรหิ ารจดั การทรัพยากรนำ�้
แผนงานวจิ ัยและนวัตกรรมด้านภยั แล้งและวิกฤตนำ�้
แผนงานวิจยั ดา้ นพืชสำ� คัญม่งุ เป้าสนองความต้องการของประเทศ (อ้อยนำ�้ ตาล ยางพารา มันสัมปหลัง เกษตรเชิงนโยบาย
ศัตรูพืช)
แผนงานวจิ ยั ดา้ นสตั ว์เศรษฐกิจเพ่ือเพิ่มผลติ ภาพและตอบโจทย์ท้าทาย

P.8 รองรับสงั คมสูงวัยอยา่ งมีคุณภาพ

แผนงานทุนท้าทายไทยเพ่ือรองรับสงคมสูงวัย (Aging Society การอยู่ร่วมกันของคนทุกวัย นวัตกรรมการด�ำรงชีวิต
เปล่ียนเกษียณเป็นพลัง สังคมสูงวยั วิถีชีวติ ใหม่ Smart community)

P.9a แก้ไขปัญหาทา้ ทาย/ยกระดับพัฒนาสงั คมและความมัน่ คงทุกมิติ

แผนงานวจิ ยั ดา้ นทนุ ทา้ ทายเพ่ือสงั คมและความมนั่ คงของชวี ติ (พัฒนาสขุ ภาพ สงั คม สงิ่ แวดลอ้ มเพ่ือลดเหลอ่ื มลำ�้ สงั คม พลวตั
นวัตกรรมทางกฎหมาย แก้ไขปัญหาการทำ� ผดิ ซำ�้ ประเทศไทยในอนาคต)
แผนงานวิจยั ดา้ นยุทธศาสตร์เปา้ หมาย พัฒนาระบบบริการเพ่ือการดแู ลสขุ ภาพการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ อย่างครบวงจร
แผนงานวจิ ยั ดา้ นการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
แผนงานวิจัยจัดการความร้กู ารวิจัยและถา่ ยทอดเพ่ือการใช้ประโยชน์

P.9b ส่งเสริมการวิจยั ด้านสงั คมและมนษุ ย์อยา่ งรอบดา้ น

แผนงานวิจัยการสง่ เสรมิ การวิจยั สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ สรรพศาสตร์ และศิลปะสร้างสรรค์

P.10a ยกระดบั ความสามารถแขง่ ขนั /วางรากฐานทางเศรษฐกจิ มงุ่ เปา้ อตุ สาหกรรม (Non-BCG)

แผนงานวจิ ยั ดา้ นการประยกุ ตข์ น้ั ตน้ พัฒนาอตุ สาหกรรมมงุ่ เปา้ (โลจสิ ตกิ ส์ ยานยนตส์ มยั ใหมแ่ ละอเิ ลก็ ทรอนกิ สอ์ จั ฉรยิ ะ วสั ดุ
ขนั้ สูงเพ่ืออุสาหกรรม เทคโนโลยคี วามมัน่ คงและอวกาศ)
แผนงานวิจยั สง่ เสริมต่อยอดบัญชีสง่ิ ประดษิ ฐ์

P.10b ยกระดับความสามารถแข่งขัน/วางรากฐานเศรษฐกจิ BCG

แผนงานวจิ ยั ประยุกตข์ น้ั ต้น เพ่ือพัฒนาอตุ สาหกรรมมงุ่ เป้า (อาหาร ผลติ ภณั ฑอ์ าหาร/เคร่อื งส�ำอาง เวชสำ� อาง เกษตร/
เทคโนโลยชี วี ภาพ การแพทย์สุขภาพ และสาธารณสุข

P.10c วจิ ยั วทิ ยาการคอมพิวเตอร์ AI เทคโนโลยแี ละเศรษฐกิจดจิ ิทัล

แผนงานวิจัยประยกุ ต์ข้นั ตน้ เพ่ือพัฒนาอตุ สาหกรรมมุ่งเปา้ (ดจิ ทิ ลั หนุ่ ยนต์ และระบบอตั โนมัติ

เชือ่ มโยง OKR
ของโปรแกรมการวจิ ยั

กา้ วต่อไป วช. จะท�ำอะไร 13
ท�ำอะไรไปแลว้

KR1.3 มีก�ำลังคนและสถาบัน
ความรู้/สถาบันเฉพาะทางช้ันน�ำ
ของโลก

KR1.2 คนไทยทกุ ชว่ งวยั มสี มรรถนะ แพลตฟอรม์ 1 KR1.4 บัณฑิตคุณภาพ/ผู้ส�ำเร็จ
พร้อมเข้าสู่อาชีพและทันต่อการ ก า ร ศึ ก ษ า ใ ห ม่ มี ทั ก ษ ะ ต ร ง ห รื อ
เปล่ยี นแปลง O1 พัฒนากำ� ลังคน/สถาบัน ใกล้เคียงกับท่ีตลาดงานต้องการ
จ�ำนวน 1 ลา้ นคน
ความรู้เพ่ือเพิ่มขดี ความสามารถ
ในการแข่งขนั ของประเทศไปสู่

การเปน็ ประเทศรายได้สงู

KR1.1 นกั วจิ ยั และพัฒนาเพิ่มเปน็ K R 1 . 5 สั ด ส่ ว น บั ณ ฑิ ต ด้ า น
25 คนต่อประชากรหน่ึงหม่ืนคน วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และ
ภายในปี 2564 วิศวกรรม (STEM degrees)

P1 การสรา้ งและผลิตกำ� ลังคน P5 สง่ เสริมการวจิ ัยขน้ั แนวหน้าและการวิจยั

ด้านวทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม พื้นฐานทป่ี ระเทศมศี ักยภาพ

แผนงานพัฒนานกั ประดิษฐแ์ ละนกั วิจัยร่นุ ใหม่ แผนงานการสร้างเส้นทางอาชีพนักวิจัยและเสริมสร้าง
แผนงานโครงการตน้ แบบนกั ประดษิ ฐไ์ ทย นักประดษิ ฐ์โลก เกียรติภูมิบุคลากรและหน่วยงานวิทยาศาสตร์ วิจัยและ
KR1.1.1 : สดั สว่ นบคุ คลากรดา้ นการวจิ ยั และพัฒนาตอ่ ประชากร นวัตกรรม
เพิ่มขนึ้ (สดั สว่ นเพิ่มขนึ้ เปน็ 27 คนตอ่ ประชากร 10,000 คน) KR1.5.2 : ร้อยละของผลงานวิจัยและองค์ความรู้การวิจัย
(Output) พ้ืนฐานทร่ี ะบวุ า่ จะมผี ลงานตพี ิมพ์ไดร้ บั การตพี ิมพ์ในวารสาร
วิชาการระดับนานาชาติท่ีอยู่ในฐานข้อมูลนานชาติในระดับ
ควอไทล์ท่ี 1-25 (รอ้ ยละ 60) (Output)
KR1.5.3 : รอ้ ยละของผลงานวจิ ัย องคค์ วามรู้ เทคโนโลยแี ละ
นวตั กรรมทร่ี ะบวุ า่ จะมผี ลงานตพี ิมพ์ในระดบั นานาชาติ ไดร้ บั
การตีพิมพ์ในวารวิชาการระดับชาติท่ีอยู่ในฐานข้อมูลท่ีได้รับ
การยอมรบั (รอ้ ยละ 100) (Output)
KR 1.5.4 ร้อยละของโครงการท่ีระบุวว่าจะมีสิทธิบัตร
หรืออนุสิทธิบัตร ได้ย่ืนขอจดสิทธิบัตรหรืออนุสิทธิบัตร
ขององคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรม (รอ้ ยละ 70) (Output)

14

วช. ตอ้ งปรบั กรอบงานวจิ ัยเดิมและ
ต้องสรา้ งกรอบวจิ ัยใหมท่ เี่ ชอื่ มโยง OKR

ของ P7, P8, P9

โปรแกรมท่ี 7 โจทยท์ า้ ทายด้านทรพั ยากร สิง่ แวดลอ้ ม KR2.1

และการเกษตร SDG

แผนงานวจิ ยั และนวัตกรรมด้านการจดั ขยะและของเสียง แพลตฟอรม์ 2
แผนงานวิจยั และนวตั กรรมดา้ น Haze Free Thailand และ PM 2.5 O2
แผนงานวิจัยดา้ นการเปล่ยี นแปลงภูมอิ ากาศ
แผนงานวิจัยและนวตั กรรมด้านเศรษฐกิจสีนำ�้ เงิน KR2.3
แผนงานวิจัยและนวตั กรรมพลงั งานอนาคตและทางเลือกชุมชน
แผนงานวิจยั และนวตั กรรมด้านบริหารจดั การทรพั ยากรนำ�้ ภาคเกษตร
แผนงานวิจัยและนวัตกรรมดา้ นภยั แลง้ และวกิ ฤตินำ�้
แผนงานวจิ ยั ดา้ นพืชสำ� คญั มุ่งเป้าสนองความต้องการของประเทศ
(อ้อยน�ำ้ ตาล ยางพารา มันสำ� ปะหลัง เกษตรเชิงนโยบาย ศัตรูพืช)
แผนงานวจิ ยั ดา้ นสตั ว์เศรษฐกิจเพ่ือเพิ่มผลติ ภาพและตอบโจทย์ทา้ ทาย
KR2.7.1 จ�ำนวนนวัตกรรม องค์ความรู้และเทคโนโลยีถูกสร้างเพ่ือแก้ไข
ปญั หา ยกระดบั การพัฒนายงั่ ยนื เพ่ือตอบโจทยท์ า้ ทายทรพั ยากรธรรมชาติ
ส่งิ แวดล้อมและเกษตร (100 ชิ้น) (Output)
KR2.7.2 ร้อยละขององค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมและนโยบายท่ีถูก
น�ำไปใช้เพ่ือแก้ไขปัญหายกระดับการพัฒนาย่งั ยืน เพ่ือตอบโจทย์ท้าทาย
ทรัพยากรธรรมชาติ ส่งิ แวดลอ้ ม และเกษตร (ร้อยละ 60 ท่ีถกู สรา้ งข้ึน
ภายใน 3 ปี (2563-65) (Outcome)
KR2.7.3 ร้อยละขององค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมและนโยบายท่ีน�ำ
ไปใช้ขยายผลต่อยดโครงการต้นแบบไปยังพ้ืนท่ีหรือกลุ่มเป้าหมายอ่ืนๆ
เพ่ือแกไ้ ขปญั หา ยกระดบั การพัฒนายง่ั ยนื เพ่ือตอบโจทยท์ า้ ทายทรพั ยากร
ธรรมชาติ สง่ิ แวดลอ้ ม และเกษตร (รอ้ ยละ 60 จากโครงการตน้ แบบทงั้ หมด
ใน 3 ปี (2563-65) (Impact)

ก้าวต่อไป วช. จะทำ� อะไร 15
ท�ำอะไรไปแลว้

KR2.2 โปรแกรมท่ี 8 สังคมสงู วยั

สังคมทุกชว่ งวัย แผนงานทุนท้าทายไทยเพ่ือรองรับสังคมสูงวัย (Aging Society การอยู่ร่วมกันของ
(สงู วัย) คนทุกวัย นวัตกรรมการด�ำรงชีวิต เปล่ียนเกษียณเป็นพลัง สังคมสูงวัยวิถีชีวิตใหม่
Smart community)
KR2.8.1 จ�ำนวนองค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรม เก่ียวกับสังคมสูงวัย โครงการ
ประชากร ระบบบรกิ าร กำ� ลงั คน ขอ้ มลู ระบบเทคโนโลย ี ระบบการเงนิ การคลงั กฎหมาย
ท่เี ก่ียวข้อง (100 ชิน้ ) (Output)
KR2.8.2 ร้อยละขององค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรม และนโยบายท่ีถูกน�ำไปใช้
เตรียมความพร้อมเข้าสู่และแก้ปัญหาสังคมสูงวัย สนับสนุนให้ทุกช่วงวัยใช้ชีวิตร่วมกัน
ลดช่วงว่างระหวา่ งวัยในพ้ืนท่ที ่กี ำ� กับดแู ลเปน็ การเฉพาะ (Sandbox) (ร้อยละ 60 ท่ีถกู
สรา้ งข้นึ ภายใน 3 ปี (2563-65) (Output)
KR2.8.3 ร้อยละขององค์ความรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรม และนโยบายท่ถี กู น�ำไปขยายผล
ต่อยอดจากโครงการต้นแบบทุกบริบทของประเทศ สามารถยกระดับคุณภาพชีวิต
ทกุ ชว่ งวยั โดยเฉพาะผสู้ งู วยั ใหส้ ามารถดำ� รงชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมคี ณุ คา่ (รอ้ ยละ 60 จากโครงการ
ต้นแบบภายใน 3 ปี (2563-65) (Output)
KR2.8.4 จ�ำนวนระบบบริการผ้สู ูงอายุ ระบบการดูแล ระบบบริการสุขภาพ ระบบพัฒนา
ศักยภาพในการทำ� งานท่พี ัฒนาเป็นตน้ แบบหรือพ้ืนท่ที ดลอง (10ระบบ) (Output)
KR2.8.5 จ�ำนวนงานวิจัยเชิงบูรณาการท่ีน�ำไปพัฒนาปรับปรุงนโยบาย/กฎหมาย
มุ่งพัฒนาศักยภาพ/สวสั ดกิ ารผู้สูงอายุ (50 ชิ้น) (Output)
KR2.8.6 จำ� นวนนวัตกรรมและเทคโนโลยเี พ่ือยกระดับคณู ภาพชีวติ ใหผ้ ู้สงู วยั /คนพิการ
(50 ชิ้น) )(Output)

โปรแกรมท่ี 9a แก้ปัญหาท้าทายและยกระดบั พัฒนายัง่ ยืน
ดา้ นสงั คมและความมน่ั คงทกุ มิติ

แผนงานวิจยั ดา้ นทนุ ทา้ ทายเพ่ือสงั คมและความมัน่ คงของชีวิต (พัฒนาสขุ ภาพ สังคม
สิ่งแวดล้อมเพ่ือลดเหล่อื มล�ำ้ สงั คมพลวัต นวัตกรรมทางกฎหมาย แก้ไขปัญหาการทำ�
ผดิ ซ�ำ้ ประเทศไทยในอนาคต)
แผนงานวจิ ยั ดา้ นยทุ ธศาสตรเ์ ปา้ หมาย พัฒนาระบบบรกิ ารเพ่ือการดแู ลสขุ ภาพการแพทย์
และสาธารณสขุ อยา่ งครบวงจร
แผนงานวจิ ยั ด้านการพัฒนาเศรษฐกจิ ฐานราก
แผนงานวิจัยจดั การความรูก้ ารวิจัยและถา่ ยทอดเพ่ือการใชป้ ระโยชน์
KR2.9a.1 จ�ำนวนองค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมแก้ไขปัญหา/ยกระดับการพัฒนา
อยา่ งยง่ั ยืนดา้ นสังคม (100 ช้นิ ) (Output)
KR2.9a.2 รอ้ ยละขององคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรมและนโยบายดา้ นสงั คมทถ่ี กู นำ� ไป
ในทางปฏบิ ตั ิเพ่ือแก้ไขปัญหาสังคม (รอ้ ยละ 60 ท่ถี กู สรา้ งข้ึนภายใน 3 ปี (2563-65)
(Output)
KR2.9a.3 ร้อยละขององคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมและนโยบายท่ถี ูกน�ำไปขยายผล
จากโครงการต้นแบบไปยังพ้ืนท่ีอ่ืน (ร้อยละ 60 จากโครงการต้นแบบภายใน 3 ปี
(2563-65) (Output)
KR2.9a.4 จ�ำนวนนวัตกรรมทางสังคมท่ีสนับสนุนให้คนทุกช่วงวัยใช้ร่วมกันในสังคม
และอย่รู ่วมกันบนความแตกตา่ งและหลากหลาย (10 ชน้ิ ) Output)

โปรแกรมท่ี 9b สง่ เสริมการวิจยั ดา้ นสงั คมและมนุษยอ์ ย่างรอบดา้ น

แผนงานวจิ ัยการส่งเสรมิ การวจิ ยั สงั คมศาสตร์ มนษุ ยศาสตร์ สรรพศาสตร์ และศิลปะ
สร้างสรรค์
KR2.9b.1 รอ้ ยละขององคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรมดา้ นสงั คมและมนุษย์ถกู น�ำไปใช้
ในทางปฏบิ ัติ (ร้อยละ 60 ท่ถี กู สรา้ งข้ึนภายใน 3 ปี (2563-65) (Output)

16

วช. ตอ้ งจดั ทำ� กรอบงาน
วจิ ยั ใหเ้ ชอ่ื มโยง OKR ของ

P10abc

KR3.4 KR3.1

จ�ำนวนวสิ าหกิจเรม่ิ ต้น (Startup) อนั ดบั ขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั
และวิสาหกจิ ฐานนวัตกรรม ดา้ นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
(Innovation driven Enterprises: จดั โดย IMD อยใู่ น 30 อันดับแรก
IDEs) ท่มี ศี ักยภาพเติบโตไดอ้ ย่าง
ก้าวกระโดด 5,000 ราย

แพลตฟอรม์ 3

03 ยกระดับความสามารถ

ในการแขง่ ขันของประเทศดว้ ยวิจัย

และนวัตกรรม

KR3.3 KR3.2

สดั สว่ นการพัฒนาเทคโนโลยี ดัชนีความสามารถด้านนวัตกรรม
ของตนเองการพึ่งพาเทคโนโลยี (GII) ของไทยดีขึน้ อย่างต่อเน่อื ง
จากภายนอกเพิ่มขน้ึ จาก 10:90
เปน็ 30:70

กา้ วตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร 17
ทำ� อะไรไปแล้ว

P10aยกระดับความสามารถแข่งขนั /วางรากฐานทาง
เศรษฐกจิ มงุ่ เป้าอตุ สาหกรรม (Non-BCG)

แผนงานวิจัยด้านการประยุกต์ข้ันต้นพัฒนาอุตสาหกรรมมุ่งเป้า (โลจิสติกส์
ยานยนต์สมัยใหม่และอิเล็กทรอนิกส์อัจฉริยะ วัสดุขั้นสูงเพ่ืออุสาหกรรม
เทคโนโลยคี วามม่นั คงและอวกาศ)
แผนงานวจิ ยั สง่ เสริมตอ่ ยอดบญั ชีสง่ิ ประดิษฐ์
KR3.10a.1 จำ� นวนองคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรมถกู สรา้ งขนึ้ เพ่ือ Non-BCG
(10 ชนิ้ ) (Output)
KR3.10a.2 ร้อยละขององค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมอุตสาหกรรม
Non-BCG ถกู นำ� ไปใชป้ ระโยชนใ์ นด้านพาณิชยแ์ ละอตุ สาหกรรม (รอ้ ยละ 20)
(Outcome)

P10aยกระดบั ความสามารถแข่งขนั /วางรากฐานทาง
เศรษฐกิจมุ่งเป้าอุตสาหกรรม (BCG)

แผนงานวจิ ยั ประยกุ ตข์ นั้ ตน้ เพ่ือพัฒนาอตุ สาหกรรมมงุ่ เปา้ (อาหาร ผลติ ภณั ฑ์
อาหาร/เครอ่ื งส�ำอาง เวชสำ� อาง เกษตร/เทคโนโลยชี วี ภาพ การแพทยส์ ขุ ภาพ
และสาธารณสขุ )
KR3.10b.1 จ�ำนวนองค์ความรู้ เทคโนโลยี นวัตกรรมถูกสร้างขึ้นเพ่ือ BCG
(100ชิน้ ) (Output)
KR3.10b.2 รอ้ ยละขององคค์ วามรู้ เทคโนโลยี นวตั กรรมสำ� หรบั BCG ถกู นำ� ไป
ใช้ประโยชน์ในดา้ นพาณชิ ยแ์ ละอตุ สาหกรรม (ร้อยละ 20) (Outcome)

P10c วิจัยและสรา้ งนวตั กรรมดา้ นวิทยาการคอมพิวเตอร์ AI
ดิจิทัลเทคโนโลยแี ละเศรษฐกิจดิจิทัล

แผนงานวิจัยประยุกต์ขั้นต้นเพ่ือพัฒนาอุตสาหกรรมมุ่งเป้า (ดิจิทัล หุ่นยนต์
และระบบอตั โนมตั ิ
KR3.10c.1 จำ� นวนนวตั กรรมและเทคโนโลยีดา้ นวิทยาคอมพิวเตอร์ AI ดจิ ิทลั
เทคโนโลยีและเศรษฐกิจดิจิทัลเพ่ือพัฒนาเศรษฐกิจและตอบสนองต่อการ
พลิกโฉมฉบั พลัน (50 ชิ้น) (Output)
KR3.10c.2 ร้อยละของนวัตกรรมและเทคโนโลยีด้านวิทยาคอมพิวเตอร์ AI
ดิ จิ ทั ล เ ท ค โ น โ ล ยี แ ล ะ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ดิ จิ ทั ล เ พ่ื อ พั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ แ ล ะ ต อ บ ส น อ ง
ต่อการพลกิ โฉมฉับพลนั (ร้อยละ 20) (Outcome)

18

P16 สง่ เสรมิ การวจิ ยั ขั้นแนวหน้าและการวจิ ัยพื้นฐาน
ที่ประเทศมีศักยภาพ

แผนงานพัฒนาเครือขา่ ยความร่วมมอื นานาชาตวิ จิ ัยสงั คม
โครงการพัฒนาเครือข่ายความร่วมมือวจิ ยั นวตั กรรมนานาชาติ
KR 16.5 จ�ำนวนระบบจัดสรรทุนและบริหารแผนงาน โครงการวิจัย
และนวัตกรรม เพ่ือให้เกิดการท�ำงานร่วมกันกับเครือข่ายระดับโลก
และตอบโจทย์ตามยุทธศาสตร์ อววน. ไดอ้ ยา่ งมีนยั ส�ำคัญ (Output)

การปฏิรูปและ
การแก้ไขปัญหาเรง่ ด่วน

ของประเทศ

P17 แกป้ ัญหาวิกฤตเรง่ ด่วนของประเทศ

แผนงานวิจยั และนวตั กรรมเพ่ือรองรบั การระบาดของ COVID-19
KR17a.1 : จำ� นวนชดุ ความรสู้ าธารณะเก่ยี วกับปญั หาและการจดั การ
เม่ือประสบภัยพิบัติและภาวะวิกฤติเร่งด่วนอย่างเป็นระบบ มีความรู้
ในการจดั การตนเอง (50 ช้ิน) (Output)
KR17a.2 : จ�ำนวนฐานข้อมูลและศูนย์ข้อมูลท่ีจ�ำเป็นเพ่ือการจัดการ
ในระดับประเทศและระดับพ้ืนท่ี (10 ชิน้ /ศูนยข์ ้อมลู ) (Output)
KR17a.3 : จำ� นวนนวตั กรรมและขอ้ เสนอแนะเชงิ นโยบายทเ่ี ปน็ ผลงาน
จาก ววน. เพ่ือการจัดการภัยพิบัติและภาวะวิกฤติเร่งด่วย (10 ชิ้น
ตอ่ เร่ือง) (Output)
KR 17a.4 ร้อยละของนวัตกรรมและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายท่ีเป็น
ผลงานจาก ววน. เพ่ือการจดั การภยั พิบตั แิ ละภาวะวกิ ฤตเิ รง่ ดว่ นทถ่ี กู นำ�
ไปใชป้ ระโยชน์ (ร้อยละ 80)

ความส�ำเรจ็
การขับเคลื่อนการใชป้ ระโยชน์

ผลงานวจิ ัยและนวัตกรรม

20

การใช้ประโยชนผ์ ลงานวิจัยและนวัตกรรม
เพ่ือยกระดับความสามารถในการแข่งขัน

ท่ี ผ่ า น ม า ว ช . ไ ด้ มี แ ผ น ง า น วิ จั ย มุ่ ง เ ป้ า
(Spearhead /Targeted Research Issues: TRI)
ใ น ลั ก ษ ณ ะ ก ลุ่ ม โ ค ร ง ก า ร ห รื อ ป ร ะ เ ด็ น พั ฒ น า
(Agenda-based Evaluation) ท่ีเน้นการใช้ประโยชน์
ผลการวิจัยและนวัตกรรมเพ่ือยกระดับความสามารถ
ในการแขง่ ขนั ในกลมุ่ เกษตร กลมุ่ วชิ าการ กลมุ่ สงิ่ แวดลอ้ ม
และกลุ่มอุตสาหกรรม/บริการ

ก้าวต่อไป วช. จะทำ� อะไร 21
ทำ� อะไรไปแล้ว

แผนงานวิจยั ม่งุ เป้า
Spearhead

วชิ าการ ส่ิงแวดลอ้ ม อตุ สาหกรรม เกษตร
และบรกิ าร

• มนุษยศ์ าสตร์ • เศรษฐกจิ ฐานราก • โลจิสตกิ ส์และ • ข้าว
• สังคมศาสตร์ • ความหลากหลาย หว่ งโซอ่ ุปทาน • ยางพารา
• ศิลปกรรมศาสตร์ • บรกิ ารจดั การ • ออ้ ยนำ้� ตาล
• ประชาคมอาเซียน ทางชีวภาพ ท่องเทย่ี ว SMEs • ปาล์มน�้ำมัน
• การศึกษาและ • ระบบนิเวศ • อาหารเพื่อคณุ คา่ • พืชสวนพืชไร่
• การเปลยี่ นแปลง • สัตวเ์ ศรษฐกิจ
สรา้ งสรรค์ และความปลอดภัย • มันส�ำปะหลงั
สภาพภูมอิ ากาศ • พลาสติกชวี ภาพ • สมุนไพรไทย
• บรหิ ารจดั การ • การแพทยแ์ ละ

ทรพั ยากรน้�ำ สาธารณสุข
• วัสดอุ ุปกรณ์
เครอ่ื งมือแพทย์
และเวชภณั ฑ์
• คมนาคม ขนส่ง

ระบบราง

22

ประเทศไทยจ�ำเป็นต้องปรับโครงสร้าง พบว่า มีการน�ำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้
ก า ร พั ฒ น า ท่ี ใ ช้ วิ จั ย แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม เ ข้ ม ข้ น ประโยชน์ในมิติวิชาการ นโยบาย สังคม/ชุมชน
เพ่อื พฒั นาปรบั ปรุงกระบวนการผลิตเพ่อื ลดต้นทนุ และพาณชิ ยเ์ พมิ่ ข้นึ จนเกิดผลลัพธแ์ ละผลกระทบ
การผลิต และสรา้ งผลิตภัณฑ์นวัตกรรม จะน�ำไปสู่ ต่ อ ก า ร พั ฒ น า ป ร ะ เ ท ศ อ ย่ า ง มี นั ย ส� ำ คั ญ
การสรา้ งรายได้ให้กับองค์กร/ชุมชน และประเทศ (ผลจากการติดตามและประเมินผลแผนงานวิจัย
ในท่ีสุด ดังน้ันผลงานวิจัยและนวัตกรรมต้อง มุ่งเป้าหรือ Spearhead ใน 5 เร่ืองของกลุ่มเกษตร
วิเคราะห์ต้ังแต่ใครใช้ประโยชน์จนเกิดประโยชน์ ได้แก่ ข้าว มันส�ำปะหลัง ยางพารา อ้อยน้�ำตาล
ในมิติใด และท�ำให้เกิดผลลัพธ์และผลกระทบ และปาล์มน้�ำมันเท่าน้ัน รายละเอียดดูการติดตาม
ทางเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม ในปัจจุบัน แ ล ะ ป ร ะ เ มิ น ผ ล ก า ร ส ร้ า ง แ ล ะ ก า ร ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์
มีผลงานวิจัยท่ีถูกน�ำไปใช้ประโยชน์เพ่ือการพัฒนา ผลงานวิจัยและนวัตกรรม, 2562) ซ่ึงมีสาเหตุส�ำคัญ
ประเทศจริง เพราะผลการติดตามและประเมินผล ดังน้ี

การลงทนุ แผนวจิ ยั มุ่งเป้า
มคี วามคุม้ ค่า

ผ ล ก า ร ส� ำ ร ว จ แ ล ะ วิ เ ค ร า ะ ห์ พ บ ว่ า ผลจากการศึกษาตัวช้ีวัดการเพ่ิมผลิตภาพ
ผ ล ต อ บ แ ท น ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ จ า ก ก า ร ล ง ทุ น วิ จั ย การผลิตท้ังในภาพรวมและรายสาขาจัดโดย IMD
ของประเทศมีความคุ้มค่าต่อการลงทุน เพราะ พบว่า คะแนนผลิตภาพการผลิตท้ังในภาพรวมและ
ค่าเฉล่ียอัตราส่วนผลประโยชน์ต่อต้นทุนเพ่ิมข้ึน รายสาขามีทิศทางสูงข้ึนตลอด แม้ว่าจะอยูใ่ นอันดับ
หลายเทา่ ตวั หมายความวา่ การลงทนุ วจิ ยั และพฒั นา ท่ีไม่สูง ตัวอย่างเช่น คะแนนผลิตภาพการผลิต
1 บาทได้ผลตอบแทนของการใช้ประโยชน์ผลงาน ภาพรวมเพ่ิมข้ึน จาก 20,501 (55) ในปี 2558
วิจัยและนวัตกรรม จนเกิดผลลัพธ์และผลกระทบ เปน็ 31,515 (53) ในปี 2561 โดยในชว่ งเวลาเดียวกนั
เม่ือตีมูลค่าเป็นตัวเงินให้ผลตอบแทนกลับมาได้ ภาคเกษตรกรรมเพิม่ จาก 6,350 (56) เป็น 9,063
หลายเท่าตัว โดยการลงทุนวิจัยข้าวให้ผลตอบแทน (56) และภาคอุตสาหกรรมเพิ่มจาก 44,073 (51)
กลับมา 27.67 เท่า การลงทุนวิจัยยางพาราให้ เป็น 50,504 (56) ในขณะท่ีภาคบริการเพิ่มข้ึนจาก
ผลตอบแทนกลับมา 50 เท่ า การลงทุนวิ จั ย 27,519 (52) เป็น 40,586 (53)
มันส�ำปะหลังให้ผลตอบแทนกลับมา 29 เท่า
ผลการลงทุนวิจัยอ้อยและน้�ำตาลให้ผลตอบแทน ซ่ึงสะท้อนให้เห็นว่าประเทศไทยมีความ
กลับมา 4.53 เท่า และการลงทุนวิจัยปาล์มน้�ำมัน ก้าวหน้าในการด�ำเนินมาตรการต่างๆ รวมถึง
ให้ผลตอบแทนกลับมา 64 เท่า ซ่ึงสามารถเช่ือมโยง การวจิ ยั และพฒั นาทสี่ ง่ ผลตอ่ การเตบิ โตของผลผลติ
กับตัวช้ีวัดท่ีเก่ียวข้องกับการวิจัยและนวัตกรรมคือ ภาพการผลิตท้ังภาพรวมและในรายสาขา แม้ว่า
ผลิตภาพการผลิต เพราะวิจัยและนวัตกรรมเป็น ยงั ไมม่ ากพอทจ่ี ะแขง่ ขนั กบั ตา่ งประเทศได้ แตเ่ ปน็ ผล
กุญแจส�ำคัญของการเพ่ิมผลิตภาพการผลิต และ ท� ำ ใ ห้ ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ส า ม า ร ถ รั ก ษ า ค ว า ม ส า ม า ร ถ
ห น่ึ ง ใ น กิ จ ก ร ร ม ท่ี รั ฐ บ า ล ใ ห้ ค ว า ม ส� ำ คั ญ ต้ั ง แ ต่ ในการแข่งขันด้านการส่งออกสินค้าและบริการ
แผนพัฒนาฯ ฉบับท่ี 4 เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน อ ยู่ใ น อั น ดั บ ต้ น ๆ เ ม่ือ เ ที ย บ กั บ ต่ า ง ป ร ะ เ ท ศ

ก้าวต่อไป วช. จะทำ� อะไร 23
ท�ำอะไรไปแล้ว

โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรม ซ่ึงในสาขามีมูลค่า ความคมุ้ คา่ หรอื ผลตอบแทนทางเศรษฐกจิ
การส่งออกสูงสุด ได้แก่ ยางพารา คิดเป็น 42.8 ของแผนงาน/โครงการ ได้มาจากการค�ำนวณ
รองลงมา ข้าว คิดเป็น 19.7 เปอร์เซ็นต์ และ การใช้ประโยชน์ในมิติวิชาการ นโยบาย ชุมชน/
ผลิตภัณฑ์มันส�ำปะหลัง คิดเป็น 15.2 เปอร์เซ็นต์ สังคม และพาณิชย์ เม่ือใช้ประโยชน์จะเกิด
ท่ี เหลือเป็นสัตว์เศรษฐกิจ (ไก่แปรรู ป กุ้งสด ผ ล ลั พ ธ์ คื อ เ ส ริ ม ส ร้ า ง ค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ก ลุ่ ม
เน้อื ปลาสด ปลาหมกึ สด (แชเ่ ยน็ แชแ่ ขง็ ) รวมท้ังเน้อื เป้าหมาย (ผู้ประกอบการ นักวิชาการ เกษตรกร
และสว่ นต่างๆ ของสตั ว์ท่ีบริโภคได้ 17.3 เปอร์เซ็นต์ ชุมชน ประชาชนท่ัวไป) และกลุ่มเป้าหมายได้
และผกั สดและผลไมส้ ดแชเ่ ยน็ คิดเปน็ 5 เปอรเ์ ซน็ ต์ เทคโนโลยีและแนวคิดใหม่ๆ พร้อมท้ังมีข้อมูล
เปน็ ผลใหค้ วามสามารถดา้ นการคา้ ระหวา่ งประเทศ ก�ำหนดนโยบายและให้ความเห็นคณะรัฐมนตรี
อยู่ในอันดับต้นๆ เช่นในปี 2561 อยู่ในอันดับท่ี 6 และเกิดความเช่ือมโยงเครือข่ายร่วมมือระหว่าง
จาก 63 ประเทศ เน่ืองจากประเทศไทยสามารถ ภาครัฐ ผู้ผลิตและผู้ใช้ประโยชน์องค์ความรู้
พัฒนาพันธุ์และกระบวนการผลิตเพ่ือเพิ่มผลผลิต จนสามารถสร้างผลกระทบทางเศรษฐกิจ สังคม
ได้อย่างต่อเน่ือง และมีปริมาณผลผลิตท่ีอยู่ใน และส่ิงแวดล้อม ซ่ึงผลจากการศึกษาวิเคราะห์
ระดับแนวหน้าของโลก กลายเป็นพืชเศรษฐกิจ พบว่า หน่ึงโครงการสามารถน�ำไปใช้ประโยชน์
ห ลั ก ท่ี ส า ม า ร ถ ส ร้ า ง ร า ย ไ ด้ ใ ห้ กั บ ป ร ะ เ ท ศ ปี ล ะ จนเกิดผลลัพธ์และผลกระทบ ได้มากกว่า 1 และ
หลายแสนล้าน นอกจากนี้ผลผลิตทางการเกษตร ในแต่ละโครงการและแผนงานจะมีวัตถุประสงค์
นอกจากสามารถเป็นอาหารแล้ว ยังสามารถเป็น หรือลักษณะของผลลัพธ์และผลกระทบท่ีเกิดจาก
วัตถุดิบส�ำคัญในการสรา้ งมลู ค่าเพมิ่ เชน่ การผลิต การใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยแตกต่างกัน จึงท�ำให้
พลังงานและวัสดุชวี ภาพที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ผลลัพธแ์ ละผลกระทบจากการใชป้ ระโยชนใ์ นแต่ละ
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบัน วช. ก�ำลังเร่งด�ำเนินการ โครงการ/แผนงานแตกต่ างกั นไป ซ่ึงผลการ
ประเมินผลกลุ่มเร่ืองและโครงการท่ี วช. ให้การ ผนวกรวมผลการศึกษาเร่ืองของกลุ่มเกษตร ได้แก่
สนับสนุนให้แล้วเสร็จเพ่ือใช้เป็นข้อมูลประกอบการ ข้าว มันส�ำปะหลัง ยางพารา อ้อยน้�ำตาล และ
ประเมินผลแผนปฏิบัติการ วช. ต่อไป ปาล์มน้�ำมัน พบว่าอะไรเป็นสาเหตขุ องความค้มุ ค่า

24

Agricultural Spreadhead
R&D Utilization Impact
Pathway
เ ิงนทุน ัพฒนางาน ิวจัย& ันก ิวจัย
( ้ลานบาท)
บทความ
(เ ่ลม/สิท ิธ ับตร)
การใช้ประโยช ์น (%)
(วิชาการ/นโยบาย/สังคม/
พาณิช ์ย)
ผล ัลพ ์ธ (%)
(ศักยภาพก ุ่ลมเ ้ปาหมาย/เทคโนโลยีแนว ิคดให ่มๆ/
้ขอมูลก�ำหนดนโยบายและความเห็น ครม. /เค ืรอข่าย)
ผลกระทบ (%)
(เศรษฐกิจ/สังคมชุมชน/
ิส่งแวด ้ลอม)
ความ ุ้คม ่คา (เ ่ทา)

ข้าว ขา้ ว ขา้ ว ข้าว ข้าว ข้าว
(3,581) (1,337/147) (68/56/70/44) (68/56/70/44) (56/30/52) (27.67)
ยางพารา ยางพารา ยางพารา ยางพารา ยางพารา ยางพารา
(1,253) (1,614/615) (60/22/50/20) (60/22/50/20) (52/35/40) (50)
ออ้ ยน�ำ้ ตาล อ้อยนำ�้ ตาล ออ้ ยนำ�้ ตาล อ้อยนำ�้ ตาล ออ้ ยน�ำ้ ตาล อ้อยนำ�้ ตาล
(518) (627/92) (8/12/45/35) (8/12/45/35) (67/30/27) (15)
ปาล์มน�ำ้ มนั ปาล์มน�ำ้ มัน ปาลม์ นำ�้ มัน ปาลม์ น�ำ้ มัน ปาลม์ น�ำ้ มนั ปาล์มนำ�้ มัน
(698) (270/66) (14/9/41/40) (14/9/41/40) (63/24/33) (64)
มนั สัมปะหลัง มนั ส�ำปะหลัง มันส�ำปะหลัง มนั สำ� ปะหลัง มนั ส�ำปะหลงั มนั ส�ำปะหลัง
(1,129) (808/86) (52/60/60/60) (52/60/60/60) (52/30/52) (29)

Input Output Utilization Outcome Impact ความค้มุ ค่าทาง
เศรษฐกิจ

ผลตอบแทนทางเศรษฐกจิ

ผลติ ภาพการผลติ ในแตล่ ะสาขา 2558 2559 2560 2561 2562 2563
การผลิตและบรกิ าร (2015) (2016) (2017) (2018) (2019) (2020)

ภาพรวม 25,501 29,149 30,906 31,515 35,465
(55) (55) (56) (53) (54)
ภาคเกษตรกรรม 6,350 8,255 8,268 9,063 9,317
(56) (54) (57) (56) (58)
ภาคอุตสาหกรรม 50,504
44,073 43,914 46,761 (56) 49,550
ภาคบริการ (51) (55) (57) 40,586 (54)
(53)
27,519 36,522 38,216 42,700
(52) (51) (52) (53)

ก้าวต่อไป วช. จะท�ำอะไร 25
ท�ำอะไรไปแล้ว

ทำ�ไมถึงคมุ้ คา่ (ใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยจริงจนเกิดผลลัพธ์และ
ผลกระทบต่อการพัฒนา)

ใครใชป้ ระโยชน์ในมติ ใิ ด

การศกึ ษาคร้งั นไ้ี ด้แบง่ การใชป้ ระโยชนอ์ อกเปน็ 4 กล่มุ ของผทู้ ่ีได้รบั ผลประโยชนจ์ ากโครงการวิจัย
ได้แก่

กลุ่มนักวิชาการ นักวิจัย นักศึกษา และผู้สนใจท่ัวไป น�ำผลงานวิจัยไปใช้
ประโยชน์ในเชงิ วิชาการรอ้ ยละ 52 ของงานวิจัยท่ีน�ำไปใชป้ ระโยชน์ท้ังหมด

กล่มุ ผปู้ ระกอบการ เปน็ ผนู้ ำ� ผลงานวิจัยไปใชป้ ระโยชนใ์ นเชงิ พาณชิ ย์ ประมาณ
รอ้ ยละ 40.08 ซ่งึ สอดคล้องกับเปา้ หมายยุทธศาสตรท์ ่ี 8 การพฒั นาวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี วิจัยและนวัตกรรม ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
ฉบับท่ี 12 ท่ีก�ำหนดว่าผลงานวิจัยและเทคโนโลยีพร้อมใช้ต้องถูกน�ำไปใช้
ในการสรา้ งมลู คา่ เชงิ พาณชิ ยใ์ หก้ บั ภาคการผลติ และบรกิ ารไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 30
ของผลงานวิจัยท้ังหมด

กลมุ่ เกษตรกรและชมุ ชน เปน็ ผนู้ ำ� ผลงานวจิ ัยไปใชป้ ระโยชนใ์ นเชงิ สงั คม ชมุ ชน
และสง่ิ แวดล้อม มสี ดั สว่ นรอ้ ยละ 40 ของผลงานวจิ ยั ท้งั หมด

กลุ่มผู้ก�ำหนดนโยบาย เป็นผู้น�ำผลงานวิจัยไปใช้ในการก�ำหนดนโยบาย
เพ่อื การขบั เคล่ือนประเทศ รอ้ ยละ 22 ของผลงานวิจัยท้ังหมด

ผลของการใชป้ ระโยชน์ผลงานวจิ ัยและ
นวตั กรรมเกดิ อะไรข้ึน (ผลลพั ธ)์

เม่ือมีผู้ใชป้ ระโยชน์ ท�ำให้เกิดผลลัพธม์ ากกว่า 1 ต่อ zz ผู้ ป ร ะ ก อ บ ก า ร / เ ก ษ ต ร ก ร แ ล ะ ชุ ม ช น ไ ด้
โครงการ ซ่งึ ผลจากการส�ำรวจพบว่า เทคโนโลยีและแนวคิดใหม่ๆ น�ำไปปรับปรุง
zz ความรู้ความสามารถของกลุ่มเป้าหมาย หรือปรับเปล่ียนให้สามารถด�ำเนินกิจกรรมท่ีได้
ผลตอบแทนที่ดีข้ึนกว่าเดิม เช่น ได้พันธุ์ข้าว
เพ่ิมข้ึน (ผู้ประกอบการ นักวิชาการ นักวิจัย ยาง มันสำ� ปะหลัง ปาล์มใหมๆ่ หรอื เทคโนโลยี
เกษตรกร ชุมชน และผู้ก�ำหนดนโยบาย) กระบวนการผลติ ใหมๆ่ เชน่ กระบวนการจดั การ
ผลจากการศกึ ษาพบว่า องคค์ วามรูจ้ ากงานวจิ ยั ปลูก เป็นต้น การสร้างมูลค่าเพิ่ม โดยการ
ได้เสริมสร้างความสามารถให้กับกลุ่มเป้าหมาย พัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ท่ีใช้วัตถุดิบการเกษตร
ถึงร้อยละ 90 ของผลงานวิจัยท้ังหมด เพราะ เชน่ พลาสติกชีวภาพ พลังงานชวี ภาพ เป็นต้น
กลุ่มเป้าหมายมีความรู้ความเข้าใจและยอมรับ ผลการศึกษาพบว่า ผลงานวิจัยท�ำให้เกิด
ก่อนแล้ว จึงน�ำไปสกู่ ารใชป้ ระโยชน์จรงิ

26

เ ท ค โ น โ ล ยี แ ล ะ แ น ว คิ ด ใ น ก า ร ผ ลิ ต ห รื อ ก า ร การก�ำหนดนโยบาย และการให้ความเห็นแก่
ด�ำเนินการกิจกรรมใหม่ๆ จนเกิดผลตอบแทน คณะรัฐมนตรีประมาณรอ้ ยละ 20 ของผลงาน
ท่ีดีข้ึนกว่าเดิมประมาณรอ้ ยละ 60 ของผลงาน วิจัยท้ังหมด
วิจัยท้ังหมด zz ความเช่ือมโยงเครอื ข่ายความรว่ มมือระหว่าง
zz ข้อมูลประกอบการก�ำหนดนโยบายและให้ ผมู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี ในระบบนวตั กรรม ทำ� ใหเ้ กดิ
ความเหน็ คณะรฐั มนตรี ผลงานวิจัยสามารถนำ� การถ่ายทอดขยายผลองค์ความรู้ ผลการศึกษา
ไปเปน็ ขอ้ มลู ประกอบการก�ำหนดนโยบาย และ พบว่า การสนับสนุนการผลิตผลงานวิจัยให้เกิด
ให้ความเห็นประกอบการประชุมคณะรัฐมนตรี ก า ร ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ ท� ำ ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม เ ช่ ื อ ม โ ย ง
รวมท้ังการขบั เคล่อื นประเทศได้ถกู ต้องและตรง เครือข่ายในรูปแบบต่างๆ ท้ังท่ีผ่านและไม่ผ่าน
กับความต้องการหรอื สะท้อนปญั หาท่ีประเทศ/ ระบบ IT จนท�ำใหม้ กี ารต่อยอดองค์ความรูอ้ ยา่ ง
ชุมชนต้องเผชิญมากข้ึน โดยผลการศึกษาพบ ต่อเน่ือง รอ้ ยละ 60 ของผลงานวิจัยท้ังหมด
ว่า มีการน�ำผลงานวิจัยเป็นข้อมูลประกอบ

ผลกระทบทางเศรษฐกจิ สังคม และ
สง่ิ แวดล้อม ทีส่ ง่ ผลตอ่ การยกระดบั
ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศ

ผลจากการศึกษาพบว่า การใช้ประโยชน์ zz ด้านสิ่งแวดล้อม เช่น การลดมลพิษและ
ผลงานวิจัยเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และ ของเสยี การลดการใชส้ ารเคมแี ละสารปนเป้ อื น
สิ่งแวดล้อม ส่งผลให้เศรษฐกิจ/พาณิชย์ของไทย ลดปริมาณขยะ และปัญหาโลกรอ้ น เพิม่ การใช้
มศี กั ยภาพในการแขง่ ขนั ในเวทโี ลก และทำ� ใหป้ ญั หา วัสดุย่อยสลายได้ เพ่ิมมูลค่าของเหลือทิ้ง เช่น
สงิ่ แวดลอ้ มและทรพั ยากรธรรมชาตถิ กู บรหิ ารจดั การ พลังงานทดแทน เป็นต้น ท�ำให้เกิดผลกระทบ
ให้สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างย่ังยืน รวมท้ังท�ำให้ ด้านสิ่งแวดล้อมประมาณร้อยละ 40 ของงาน
ปญั หาสงั คมของไทยลดลง โดยในแตล่ ะสามารถสรุป วิจัยท้ังหมด
ไดด้ งั น้ี
zz ด้านเศรษฐกิจ/พาณิชย์ เช่น เพิ่มความ zz ดา้ นสงั คม/ชมุ ชน เชน่ กระจายรายได้ ลดความ
เหล่ือมล้�ำสร้างโอกาสให้เกษตรกรและชุมชน
หลากหลายของพันธุ์ เพ่ิมผลผลิต ผลิตภาพ รวมท้ังขยายโอกาสสู่ประชาคมอาเซียน ชุมชน
การผลิตท่ีใช้เทคโนโลยีแทนแรงงาน การลด น่าอยู่และเข้มแข็ง เกิดการแลกเปล่ียนเรียนรู้
ของต้นทุนการผลิตเน่ืองจากการสูญเสีย และ คนในสงั คมมคี ณุ ภาพชวี ติ และความเปน็ อยดู่ ขี น้ึ
การสร้างมูลค่าเพิ่มด้วยการพัฒนาผลิตภัณฑ์ เป็นต้น ท�ำให้เกิดผลกระทบด้านสังคม/ชุมชน
จากผลผลติ ทางการเกษตร แปรรูปและเพมิ่ มลู คา่ ประมาณรอ้ ยละ 30 ของงานวจิ ยั ท้งั หมด
ผลพลอยได้ และเพ่ิมรายได้ให้เกษตรกร ท�ำให้
เกดิ ผลกระทบทางเศรษฐกจิ ประมาณรอ้ ยละ 56
ของงานวจิ ยั ท้งั หมด

ก้าวต่อไป วช. จะทำ� อะไร 27
ทำ� อะไรไปแล้ว

การใช้ประโยชน์งานวิจัยและนวัตกรรม

ในการยกระดับเศรษฐกิจฐานราก

สร้างกลไกเช่ือมโยงหรือส่งต่อผลงานวิจัยและนวัตกรรมท่ีนักวิจัยท้ังในมหาวิทยาลัยหรือสถาบัน
การศึกษาในระดับต่างๆ และในสถาบันวิจัย/หน่วยงาน ไปยังกลุ่มเป้าหมายเพ่ือการใช้ประโยชน์
ท้ังในภาคชุมชน/สงั คม นโยบาย ความม่นั คง

การพัฒนาชุมชนเขม้ แข็ง พึ่งตนเองด้วยวจิ ยั และ
นวตั กรรม ได้ด�ำเนนิ การสนับสนุนโครงการไปแลว้
ท้งั ส้ิน 628 โครงการ โดยแบง่ เป็น

zz โครงการการจัดการความรูก้ ารวิจัยเพ่อื การใชป้ ระโยชน์ (KM) เรมิ่ ด�ำเนินการในปี
พ.ศ. 2555 โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์ (1) ใหผ้ ลงานวจิ ยั และนวตั กรรม (องคค์ วามรู้ เทคโนโลยี
สงิ่ ประดิษฐ)์ ทคี่ ้นคิดแต่ยงั ไมไ่ ด้นำ� ไปทดลองเพ่อื พฒั นาต้นแบบ นำ� ไปใชป้ ระโยชน์
ต่อการพัฒนาประเทศ (2) ให้หน่วยงานปฏิบัติหรือผู้มีความต้องการได้มีโอกาสใช้
องค์ความรู้เพ่ือการพัฒนาองค์กรและงานของหน่วยงานและ (3) ให้ชุมชน/สังคม
สามารถเขา้ ถึงองค์ความรูท้ ไ่ี มเ่ คยได้รบั หรอื เขา้ ถึง จนท�ำใหช้ ุมชนสามารถสรา้ งราย
ได้สงู ข้นึ แก้ไขปญั หาของชุมชน และในท่ีสดุ ก็ตอบโจทยแ์ ผนยุทธศาสตรท์ ่ีสำ� คัญของ
ประเทศ

zz โครงการการใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรมเพ่ือชุมชนสังคม (RC) เร่ิมต้น
โครงการในปี 2559 เน่ืองจาก วช. ได้รับมอบหมายจากรัฐบาลให้ส่งเสริมและ
ผลักดันใหส้ ถาบนั การศกึ ษา น�ำผลงานวิจัย เทคโนโลยี และนวัตกรรมท่ีมคี วามพรอ้ ม
ใช้ส่งต่อให้ผู้ใช้ประโยชน์ได้จริงเป็นรูปธรรมในพ้ืนท่ีชุมชนสังคม โดยได้ด�ำเนินการ
รว่ มมือหนว่ ยงานในพ้ืนท่ีดังน้ี
{{ โครงการขยายผลการน�ำผลงานวิจัยพรอ้ มใช้เพ่ือพัฒนาชุมชนสังคมเชิงพ้ืนท่ี
โดยความรว่ มมอื ระหวา่ งกองอำ� นวยการรกั ษาความมน่ั คงภายในราชอาณาจกั ร
และส�ำนักงานการวิจัยแห่งชาติ เป็นการบูรณาการท�ำงานระหว่าง กอ.รมน.
และ วช. โดย กอ.รมน.ร่วมกับสถาบันการศึกษาและจังหวัดในพ้ืนท่ี (Demand
Side) ท�ำหน้าท่ีคัดกรององค์ความรู้การวิจัยท่ีอยู่บนพ้ืนฐานความต้องการ
ของพ้ืนท่ี ในขณะท่ี วช. คัดกรององค์ความรู้การวิจัยท่ีมีอยู่บนหิ้งและผ่านการ
ทดลองในภาคสนามจนเปน็ ตน้ แบบ (โครงการ KM) ทต่ี รงกบั ขอ้ เสนอของ กอ.รมน.
(Supply Side) ซ่ึงมีเป้าหมายดังน้ี ร่วมมือกันพัฒนาชุมชนบนความแตกต่าง
ในการสรา้ งความมน่ั คงทางเศรษฐกจิ สงั คม สงิ่ แวดลอ้ ม ดว้ ยการทำ� ใหป้ ระชาชน
มีคุณภาพชีวิต มีรายได้สูงข้ึน และแก้ไขปัญหาสังคมและส่ิงแวดล้อมชุมชน
เพ่ือรองรับผลกระทบท่ีเกิดข้ึนจากปัจจัยภายนอกท่ีคาดไม่ถึง เช่น การระบาด
ของโควิด-19 เป็นต้น

28

{{ โครงการพอเพียงเพ่ิมพลังชุมชน ม่ันคงด้วยวิจัยและนวัตกรรม โดยความ
รว่ มมอื ระหว่างกองทัพบกและสำ� นักงานการวิจัยแหง่ ชาติ เป็นการสานต่อตาม
แนวพระราชดำ� ริ นอ้ มนำ� หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและศาสตรพ์ ระราชา
เป็นแนวทางบูรณาการการท�ำงานระหว่างกองทัพบกและ วช. ด้วยการน�ำ
องค์ความรู้จากผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์ต่อการพัฒนาชุมชน
และสังคมในพ้นื ท่ีโดยรอบศูนย์การเรยี นรู้ฯ ท่ีมีอยูใ่ น 4 ภูมิภาค โดย ด้านอุปสงค์
วช. รว่ มกับ ทบ. และ ภาคสว่ นท่ีเก่ียวข้อง คือ กรมสง่ เสรมิ การเกษตร, กรมการ
พัฒนาชุมชนส�ำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร, กรมส่งเสริมการปกครอง
ท้องถ่ิน และเครือข่ายวิจัยภูมิภาค ด�ำเนินการส�ำรวจความต้องการของชุมชน
และคัดเลือกพ้ืนท่ีในการด�ำเนินการเป็นชุมชนต้นแบบและชุมชนโดยรอบ
ในขณะท่ีด้านอุปทาน โดย ทบ. ประสานและเตรียมความพร้อมด้านสถานท่ี
ศูนยก์ ารเรยี นรูเ้ ศรษฐกิจพอเพียง ประสานศูนยก์ ารเรียนรูฯ้ และชุมชนโดยรอบ
พ้ืนท่ี และ วช. รว่ มกับ ทบ. และมหาวิทยาลัยท่ัวประเทศ คัดกรอง/สนับสนุน
องค์ความรู้ท่ีพร้อมและเหมาะสมตรงกับความต้องการของพ้ืนท่ี ในขณะท่ี
มหาวิทยาลัยท่ัวประเทศ น�ำผลงานวิจัย เทคโนโลยี และนวัตกรรม ถ่ายทอด
สศู่ ูนย์การเรยี นรู้เศรษฐกิจพอเพยี งและชุมชนโดยรอบ

กา้ วตอ่ ไป วช. จะท�ำอะไร 29
ทำ� อะไรไปแลว้

59 3

เชียงราย 5 จ�ำนวนพ้ืนท่ีท่ีได้
รบั องค์ความรู้
แมฮ่ อ่ งสอน 58 พะเยา
5 23 1

เชียงใหม่ ลำปาง นา่ น จ�ำนวน
24 หมบู่ ้าน

13 ลำพูน 33 23 จำ� นวน
ศูนยก์ ารเรยี นรู้
14 4 33

แพร่ 32 1 บึงกาฬ
อตุ รดิตถ์ 9 หนองคาย
เลย 20
สุโขทยั 1 อดุ รธานี สกลนคร นครพนม
14 28
15 พษิ ณโุ ลก หนอง 10 3
ตาก บวั ลำภู 31
20 3
12

20 12 มุกดาหาร
13 2
ขอนแกน่ 3 กาฬสนิ
2 มหา
กำแพงเพชร พจิ ิตร เพชรบรู ณ์ 3 12
14 17 ชยั ภมู ิ 1
20 13 สารคาม ยโสธร 8
นครสวรรค์ 1 22 19 1 13 อำนาจ

ร้อยเอด็ เจริญ

อทุ ัยธานี 13 16
12
นครราชสีมา 36 สรุ นิ ทร์ อุบลราชธานี
กาญจนบุรี 2 2 3 18
25
12 3 25

ศรีสระเกษ

บุรีรัมย์

ปราจนี บุรี
31
สระแกว้

ราชบุรี ฉะเชงิ เทรา 6 15
23 1 2
ชลบุรี
เพชรบุรี 4 12 9 18
12 ชัยนาท 9
ระยอง จันทบุรี ลพบรุ ี
ประจวบ
คีรขี ันธ์ 37 17 สิงหบ์ รุ ี
8 71
12 10 อ่างทอง 81
ตราด
3 สพุ รรณบรุ ี 1 14 สระบรุ ี
6
พระนครศรี
1 อยุธยา 11
2 9 นครนายก
13 7 ปทมุ ธานี

นครปฐม นนทบุรี 25 1
กทม

17 สมทุ รสาคร สมทุ รปราการ
2 38 7 8 1
สมทุ ร
1 สงคราม

ระนอง

ชมุ พร

7 การใช้ประโยชนอ์ งคค์ วามร/ู้

1 สรุ าษฎร์ธานี 36 เทคโนโลยี ระดบั หมบู่ า้ น กลุม่
14 และศูนยก์ ารเรียนรู้
รวมทั้งส้นิ 6,220 ชุมชนใน
14

พงั งา กระบี่ 1
17 นครศรีธรรมราช
ภเู กต็
14 1 2 ตรงั 22
พทั ลงุ
20 10,000 538 76
2
จงั หวัด
สตลู สงขลา 1 34 ต�ำบล อ�ำเภอ
9 48
ปตั ตานี
3 ยะลา

นราธวิ าส
29 28

ประชากรมากกวา่ 1 ล้านคน

ได้รบั ประโยชน์

30

รายช่อื กลุ่มตามภมู ิภาค

ภาคเหนือ เชยี งใหม่ นา่ น

เชยี งราย 1. กลุ่มสหกรณน์ ิคมแม่ริม จำ� กัด 1. กล่มุ ผา้ ทอ จ.น่าน 2 กลมุ่

1. กล่มุ วฒั นธรรมและภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ไทลอ้ื 2. สหกรณโ์ คนมผาต้งั สหกรณ์โคนมแมอ่ อน และ
ต�ำบลสันมะเค็ต
2. กลมุ่ สหกรณ์โคนมเชยี งราย สหกรณ์โคนมไชยปราการ จ.เชยี งใหม่

พะเยา 3. สหกรณโ์ คนมแมโ่ จ้ และสหกรณโ์ คนมสันกำ� แพง

1. กลมุ่ ทอผา้ ยอ้ มสีธรรมชาติบา้ นทุง่ กล้วย แพร่ ลำ� ปาง
2. กล่มุ ชวาวาด
3. กลุม่ ทอผา้ ไทบา้ นท่งุ มอก 1. กลุม่ ผา้ ทอบ้านค้าใจ 1. กลุ่มเกษตรผเู้ ลย้ี งโคบ้านแม่ฮวก และอ.แจห้ ่ม

ล�ำพู น อ.ห้างฉตั ร

1. กลุ่มผา้ ทอ อ.ปา่ ซาง และอ.เมอื ง จ.ลำ� พูน 2. กลมุ่ เกษตรกรผผู้ ลติ เมลด็ พันธขุ์ า้ วคุณภาพดี

3. กลมุ่ สหกรณ์โคนมล�ำปาง จ.ล�ำปาง

อตุ รดติ ถ์

1. กลมุ่ วสิ าหกิจชุมชนสัปปะรดหว้ ยมนุ่
2. กลุม่ เกษตรผปู้ ลูกและรวบรมสัปปะรดห้วยมุ่น
3. กลุม่ แปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร ต.หว้ ยมุน่
4. กลมุ่ แปรรปู ผลติ ภณั ฑท์ างการเกษตรบา้ นธรรมวงศ์
5. กลุ่มเกษตรผ้เู ม็ดมะมว่ งหิมพานต์ 4 กลมุ่

ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ

กาฬสินทร์ ขอนแก่น นครพนม

1. กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนศูนยเ์ รยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพียง 1. กลมุ่ วสิ าหกิจชมุ ชนศูนยผ์ ลิตเมลด็ พันธุ์ขา้ ว 1. กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนกลมุ่ แปรรปู อาหารองคอน
ชมุ ชนบ้านโนนรัง พัฒนา
ต้นแบบ ต.หว้ ยโพธ์ิ 2. กลุ่มสหกรณโ์ คนมขอนแก่น จำ� กัด 2. กล่มุ วิสาหกิจชมุ ชนกลมุ่ แปรรูปขา้ วและผลติ
2. กล่มุ วสิ าหกจิ ชมุ ชนการเกษตร ต.สามัคคี 3. กล่มุ วสิ าหกจิ โคนมทรัพยเ์ จริญ ข้าวอนิ ทรยี ์
4. กลมุ่ ผเู้ ลี้ยงโคนมให้บรษิ ัทแอคมลิ ค์ จ�ำกัด 3. กลุม่ วสิ าหกจิ เลยี้ งโคเน้อื 7 กลมุ่

นครราชสมี า บึงกาฬ บุรีรัมย์

1. สมาคมชาวไร่อ้อยล�ำมลู บน 1. วิสาหกจิ ชุมชนยางพาราเหลา่ ทอง 1. กลมุ่ วิสาหกจิ ชุมชนกล่มุ นาแปลงใหญ่
2. สหกรณโ์ คเนือ้ วากิวโคราชและสมาคมผเู้ ล้ยี งโค 2. วิสาหกจิ ชมุ ชนลานยางดอนเสียดห้วยยาง
พันธ์ุบรามนั แห่งประเทศไทย 3. วสิ าหกจิ ชุมชนกลุม่ แปลงใหญย่ างพารา
3. กล่มุ วสิ าหกจิ ชุมชนส่งเสริมอาชพี ประมง บ้านโนนสมบูรณ์
ลำ� ทะเมนชัย 4. วิสาหกิจชมุ ชนท่าค�ำมิด (อ.โซพ่ ิสัย)
4. กลุม่ วิสาหกจิ ชมุ ชนผูเ้ ลีย้ งและแปรรปู ปลาหมอ 5. วสิ าหกจิ ชุมชนเกษตรและยางพาราพัฒนาปากคาด
บ้านถนนหักใหญ่ (อ.ปากคาด)
5. กลุ่มวิสาหกจิ แปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากปลา
6. กลุ่มเกษตรผเู้ ลีย้ งปลาวังม่วง

มหาสารคาม เลย สกลนคร

1. วสิ าหกจิ ชมุ ชนพลังงานทดแทนและเกษตร 1. กลุ่มเกษตรกรท�ำสวนบา้ นนำ้� พุ 1. วสิ าหกจิ ชุมชนเกษตรอินทรียส์ ว่างแดนดนิ
พอเพียงบา้ นกดุ รัง
2. วสิ าหกิจชมุ ชนพลังงานทดแทนต�ำบลปอพาน
3. กลมุ่ ผ้ทู �ำนาเกษตรอินทรยี ์
4. กลุ่มเรียนรูเ้ ศรษฐกจิ พอเพียงบา้ นหนองเผือก

หนองคาย หนองบวั ล�ำภู อบุ ลราชธานี

1. กลุ่มผเู้ ลีย้ งปลานิลในกระชังบริเวณแม่น�ำ้ โขง 1. กล่มุ เกษตรและสหกรณศ์ รีบุญเรือง จ�ำกดั 1. กลมุ่ วิสาหกิจชุมชนแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากปลา
2. กลุ่มวสิ าหกิจชุมชนหว้าทองไหมไทย บา้ นด่านใหม่
3. กลมุ่ ทอผา้ มดั ยอ้ มสีธรรมชาติ บา้ นกดุ กวางสรอ้ ย 2. กลุ่มเกษตรผู้ผลติ ข้าวกลอ้ งงอก สมาชิก
4. กล่มุ ปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหมทอผา้ ไหมบา้ นสระแก้ว สหกรณเ์ กษตรอนิ ทรยี ์ อ. พิบลู มังสาหาร
5. กลุ่มปลูกหมอ่ นเล้ยี งไหมผา้ ไหมบา้ นนาทม 3. กลมุ่ เกษตรผ้ผู ลติ ข้าวกลอ้ งงอก ต.สระสมงิ
6. กลมุ่ วสิ าหกิจชุมชนผลิตปลาส้มเพื่อจำ� หนา่ ย

กา้ วต่อไป วช. จะท�ำอะไร 31
ทำ� อะไรไปแล้ว

ภาคกลาง นครปฐม พิจิตร

กำ� แพงเพชร 1. กลมุ่ วิสาหกจิ ชุมชนเกษตรอินทรีย์ (ย่งั ยืน) 1. กลุม่ แปรรปู ผลิตภณั ฑ์ดา้ นการเกษตร

1. กลุ่มผ้าทอลานกระดี่ 2. กลุ่มวิสาหกจิ ชมุ ชนบา้ นลาด บา้ นล�ำประดาเหนือ
2. กลุ่มผูส้ ูงอายุชยั มงคล 3. กล่มุ บา้ นวงั น�้ำเขียวต�ำบลวังน�้ำเขยี ว
3. กลุ่มสหกรณเ์ ครือข่ายโคเน้อื 2. กลมุ่ วิสาหกจิ เกษตรอนิ ทรียว์ ถิ ีพุทธ
อำ� เภอก�ำแพงแสน
สระบุรี บึงพนมบอบ

1. องคก์ ารส่งเสรมิ กจิ การโคนมแห่งประเทศไทย
(อ.ส.ค.)

ภาคตะวันออก

จนั ทบรุ ี

1. กลุ่มข�ำฆอ้
2. กลุม่ สะพานเลอื ก

ภาคตะวนั ตก เพชรบุรี ราชบรุ ี

กาญจนบุรี 1. กลุ่มสหกรณเ์ กษตรบ้านลาด 1. กลุ่มทอผ้าขาว ต.บา้ นไร่ และ ต.คบู ัว
2. กล่มุ วิสาหกจิ ชุมชนผู้ผลิตภณั ฑถ์ า่ นอัดแท่ง
1. กลุ่มเกษตรผู้ปลูกสัปปะรด ต.หนองปรือ ชมุ ชนบา้ นกุม
2. กล่มุ เกษตรปลูกสมุนไพร 3. กลุ่มงานจกั สานปา่ นศรนารายณ์ของแมบ่ ้าน
สหกรณ์หบุ กะพง

ภาคใต้ ตรงั ปัตตานี

กระบี่ 1. กลมุ่ ชมุ ชนประมงชายฝ่ ังบา้ นปากคลอง 1. กลมุ่ วสิ าหกจิ ทำ� นาชมุ ชน ต.ควน
2. กลมุ่ ชมุ ชนประมงชายฝ่ ังบ้านดุหุน 2. กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลมุ่ เลย้ี งไกไ่ ข่และ
1. กล่มุ สัตวน์ �้ำอนิ ทรยี ์ 3. กล่มุ ชมุ ชนประมงชายฝ่ ังบา้ นโตะ๊ บนั กลมุ่ วสิ าหกิจชมุ ชนผลิตปยุ๋ อนิ ทรีย์ชีวภาพ
2. กลุ่มปลกู กาแฟ กาแฟดีดินอุดม 4. กลมุ่ ชุมชนประมงชายฝ่ ังบา้ นหัวหนิ 3. กลุ่มวิสาหกจิ ชุมชนกลุ่มเกษตรกรผปู้ ลูกปาลม์
3. กลุ่มวิสาหกิจชมุ ชนอนุรกั ษ์กลว้ ยไมพ้ ้ืนถ่นิ 5. กลมุ่ ชุมชนประมงชายฝ่ ังบา้ นพรจุ ูด นำ้� มนั ฟารม์ ตัวอยา่ ง บ้านไอร์บือแตและกลมุ่
4. วสิ าหกจิ ชมุ ชนศูนยเ์ รยี นรเู้ พาะเล้ยี งอนุรักษ์ วสิ าหกจิ ชมุ ชน กลมุ่ กจิ กรรมการผลติ สกดั นำ�้ มนั ปาลม์
กล้วยไม้รองเทา้ นารี และรองเทา้ นารีเหลอื งกระบี่
ยะลา
พัทลงุ สงขลา
1. กลมุ่ วสิ าหกิจชมุ ชนกลมุ่ ผลิตนมวัวและไอศกรีม
1. กลมุ่ วิสาหกิจชุมชนข้าวสังขห์ ยดซอ้ มมือ 1. กลมุ่ เกษตรผลติ เมลด็ พันธขุ์ ้าวบ้านเชิงแส และกลมุ่ วิสาหกจิ ชมุ ชนกลุ่มผลติ นมพาสเจอรไ์ รซ์
และกลุ่มเล้ยี งแพะ
2. กลมุ่ วสิ าหกิจชุมชนการเลีย้ งวัวฟาร์มตวั อยา่ ง 2. กลุ่มวสิ าหกจิ ชมุ ชน โดยมลู นิธสิ ุข-แกว้ แกว้ แดง
3. กลมุ่ วสิ าหกจิ ชมุ ชนกลุ่มเลย้ี งไกไ่ ข่และกลมุ่
บา้ นไอร์บือแต วสิ าหกิจชมุ ชนผลติ ปุย๋ อนิ ทรียช์ วี ภาพ

32

การใช้ประโยชน์ผลงานวิจยั และนวตั กรรมผา่ นเครือขา่ ย
วจิ ยั ภูมภิ าคและศนู ยว์ จิ ยั ชมุ ชนเพ่ือพัฒนาเศรษฐกิจ
ฐานราก

zz วช. จัดต้ังและกลไกการขับเคล่ือนเครือข่ายวิจัยภูมิภาค เม่ือปี พ.ศ. 2555
โดยให้สถาบันการศึกษาในแต่ละพ้ืนท่ีของ 4 ภูมิภาค ท�ำหน้าท่ีเสมือน วช. ภูมิภาค
และให้จัดต้ังศูนย์วิจัยชุมชน เพ่อื เป็นกลไกของ วช. ในการน�ำผลงานวิจัยในภูมิภาค
ไปพัฒนา ท้องถ่ิน ชุมชน และสังคม ได้แก่ กลไกจัดการความรู้การวิจัย กลไก
การเช่ือมโยงฐานข้อมูล กลไกการบูรณาการความร่วมมือทุกภาคส่วน และการ
ขบั เคล่อื นผลงานวจิ ยั ไปสกู่ ารใชป้ ระโยชนใ์ นพ้นื ท่ี เพ่อื สรา้ งอาชพี ใหมๆ่ เพิม่ ศกั ยภาพ
อาชีพเดิม และยกระดับวิถีชีวิตความให้ดีข้ึน โดยในปี 2564 มีเครือข่ายภาคท้ัง
4 ภูมิภาคและมีศูนยว์ ิจัยชุมชนท้ังหมดจ�ำนวน 49 ศูนย์ ประกอยด้วย
{{ ภาคเหนือ มีมหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ เป็นเครอื ขา่ ยของ วช. และ 25 ศูนย์
{{ ภาคกลาง มีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นเครือขา่ ยของ วช. และ 7 ศูนย์
{{ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : มีมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นเครอื ขา่ ยของ วช. และ
มี 9 ศูนย์
{{ ภาคใต้ มีมหาวิทยาลัยหาดใหญ่ เป็นเครือขา่ ยของ วช. และมี 8 ศูนย์

กา้ วตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร 33
ทำ� อะไรไปแล้ว

เครอื ขา่ ยวิจยั วช. ภาค เชยี งราย 2 ศูนย์ เครอื ขา่ ยวิจัย วช.
เหนอื มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ พะเยาว์ 1 ศนู ย์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื
นา่ น 2 ศนู ย์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
แมฮ่ อ่ งสอน 1 ศนู ย์ พิษณุโลก 1 ศนู ย์
เชยี งใหม่ 2 ศูนย์
ลำ� ปาง 2 ศนู ย์ สกลนคร 1 ศนู ย์

ตาก 1 ศูนย์ กาฬสนิ ธุ์ 1 ศนู ย์
กำ� แพงเพชร 1 ศนู ย์ เพชรบูรณ์ 1 ศนู ย์

นครสวรรค์ 1 ศูนย์ สระแกว้ 1 ศนู ย์

สมทุ รสงคราม 1 ศนู ย์

เครือข่ายวิจัย วช. ภาคกลาง
มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์

เครอื ข่ายวจิ ัย วช. ภาคใต้
มหาวทิ ยาลยั หาดใหญ่

ตรัง 1 ศูนย์
สงขลา 1 ศนู ย์
ยะลา 1 ศูนย์

34

การใช้ประโยชนผ์ ลงานวจิ ยั และนวัตกรรมการวิจยั
เพื่อท้องถิ่น (Community Based Research)
ร่วมกับมหาวทิ ยาลยั ในพื้นที่

zz การวิจัยเพ่ือท้องถิ่น (CBR) ท่ีมุ่งเน้นการเพิ่มขีดความสามารถของชุมชนท้องถิ่น
ด้วยการเน้นให้คนในชุมชนท้องถิ่นได้ใช้ประโยชน์จางานวิจัยด้วยการเข้าร่วม
กระบวนการวิจัยทกุ ข้ันตอน

zz โดยมี (กลไกภาค) 4 ภาค และศูนยป์ ระสานงานการวิจัยเพ่ือท้องถิ่น (โหนด) จ�ำนวน
50 โหนด ได้แก่
{{ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื จ�ำนวน 14 ศนู ย์ (มโี ครงการ 344 โครงการ สรา้ งนกั วจิ ยั
ทอ้ งถนิ่ 5,474 คน ซง่ึ ประเดน็ วจิ ยั ดา้ นเกษตรและความมน่ั คงทางอาหาร ด้านชุมชน
กับการจัดการทรัพยากร ด้านท่องเท่ียว และด้านกลุ่มเป้าหมาย เช่น เยาวชน
ผู้พิการ ผู้สงู อายุ และกล่มุ ชาติพนั ธุ)์
{{ ภาคเหนอื จำ� นวน 7 ศนู ย์ (มโี ครงการ 223 โครงการ สรา้ งนกั วจิ ยั ทอ้ งถน่ิ 4,794 คน
ซ่ึงประเด็นวิจัยด้านเกษตรและความม่ันคงทางอาหการ ด้านการศึกษา
ด้าน การท่องเท่ียว ด้านชุมชนกับการจัดการทรพั ยากร)
{{ ภาคใต้ จ�ำนวน 8 ศูนย์ (มีโครงการ 175 โครงการ สร้างนักวิจัยท้องถ่ิน 1,556 คน
ซ่ึงประเด็นวิจัยด้านเกษตรและความม่นั คงทางอาหาร ด้านการศึกษา ด้านการ
ท่องเท่ียว ด้านชุมชนกับการจัดการทรัพยากร)
{{ ภาคกลาง จ�ำนวน 5 ศูนย์ รวมท้ังสิ้น 34 ศูนย์ (มีโครงการ 225 โครงการ
สร้างนักวิจัยท้องถ่ิน 3,165 คน ซ่ึงประเด็นวิจัยด้านความม่ันคงทางอาหาร
ด้านชุมชนกับการจัดการทรัพยากร ด้านกลุ่มเป้าหมาย เช่น เยาวชน ผู้พิการ
ผู้สงู อายุ และกล่มุ ชาติพันธุ)์

ก้าวตอ่ ไป วช. จะท�ำอะไร 35
ทำ� อะไรไปแล้ว

1 ศุนยป์ ระสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิ่น 2 5 1 10
จ.นา่ น 4 6 7 9
3 11
2 ศุนย์ประสานงานวจิ ัยเพ่ือท้องถิ่น
จ.แมฮ่ ่องสอน 8 12
13
3 ศุนยป์ ระสานงานวจิ ัยเพ่ือท้องถิน่ 17 15 14
จ.ลำ� พูน 16
18 19
4 ศุนย์ประสานงานวิจยั เพ่ือชุมชน 20
ม.เชยี งใหม่
21
5 ศุนย์ประสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิ่น
จ.ล�ำปาง

5 พ่ีเล้ียงงานวิจยั เพ่ือชมุ ชน
จ.ล�ำปาง

6 กลไกการจดั การงานวจิ ยั เพ่ือทอ้ งถนิ่
ประเดน็ ทอ่ งเทย่ี วโดยชุมชนภาค

เหนือตอนล่าง

7 ศุนยป์ ระสานงานวิจยั เพ่ือทอ้ งถิน่ 22 22 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิ่น
จ.เลย จ.สรุ าษฎร์ธานี
23
8 ศุนยป์ ระสานงานวจิ ยั เพ่ือทอ้ งถิ่น 22 หน่วยสนับสนุนและสง่ เสริม
จ.ชยั ภมู ิ 24 25 26 กระบวนการเรียนรขู้ องกลุ่มยุวชน
27
9 ศุนย์ประสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิ่น จ.สุราษฎรธ์ านี
จ.หนองคาย 17 พ่ีเล้ยี งการเสริมสรา้ งกระบวนการ
เรียนรู้งานวจิ ยั เพ่ือทอ้ งถิน่ 23 ศูนย์ประสานงานวจิ ยั เพ่ือทอ้ งถิน่
10 ศุนยป์ ระสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิน่ จ.อทุ ยั ธานี จ.ตรัง
จ.หนองบัวลำ� ภู
18 ศูนยป์ ระสานงานวิจยั ท้องถ่นิ 24 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ัยเพ่ือทอ้ งถิ่น
11 ชดุ โครงการ อ.สงั ขละ จ.กาญจนบรุ ี จ.สตูล
จ.อดุ รธานี
19 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ัยทอ้ งถ่นิ 25 ศูนย์ประสานงานวิจัยเพ่ือทอ้ งถิ่น
12 ชุดพลังงานทางเลือก จ.พระนครศรีอยุธยา จ.สงขลา
จ.กาฬสนิ ธ์ุ
20 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ยั ทอ้ งถ่นิ 26 พ่ีเล้ียงงานวิจัยเพ่ือทอ้ งถิน่
12 ศุนย์ประสานงานวิจัยเพ่ือท้องถิน่ การศกึ ษาและฟ้ นื ฟูภาษาและ พ้ืนทอ่ี ่าวปัตตานี
จ.กาฬสนิ ธ์ุ วัฒนธรรมในภาวะวกิ ฤต
26 ศูนยป์ ระสานงานวิจยั เพ่ือท้องถิน่
12 ศุนย์ส่งเสริมนกั วิชาการเพ่ืองาน 21 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ยั ทอ้ งถน่ิ จ.ปัตตานี
วจิ ยั เพ่ือท้องถนิ่ จ.สมทุ รสงคราม
จ.กาฬสินธ์ุ 27 ศูนยป์ ระสานงานวจิ ยั
อสิ ลามศกึ ษาและวัฒนธรรม
ชดุ ความม่นั คงทางอาหาร

อสี านตอนลา่ ง

ศูนย์ประสานงาน

จ.อบุ ลราชธานี

15 ชุดความสมั พันธข์ า้ มแดน
บนฐานชุมชนท้องถ่นิ

16 โครงการ จ.สุรนิ ทร์
(การจดั การลมุ่ นำ้� ขนาดเล็ก)

16 ศูนย์ประสาานงานวจิ ยั เพ่ือทอ้ งถิ่น
จ.สุรินทร์

ก้าวต่อไป
วช. จะทำ� อะไร

วช. 5G การใชป้ ระโยชนง์ านวจิ ัยและนวัตกรรมเชงิ เป้าหมาย
ยทุ ธศาสตรเ์ พื่อการพัฒนาประเทศยคุ สังคมไม่มที างปกติ
(Strategic goal based Research and Innovation Utilization
for National Development in Never Normal Society)

กา้ วตอ่ ไป วช. จะทำ� อะไร 37
การใช้ประโยชน์งานวจิ ยั และนวัตกรรม

กรอบแนวคิดการใชป้ ระโยชน์
งานวิจยั และนวตั กรรมเชงิ เป้าหมาย
ยทุ ธศาสตรเ์ พ่ือการพัฒนาประเทศ
ในรูปแบบใหมบ่ นแนวทางของ วช.

38

การใช้ประโยชนผ์ ลงานวิจยั และนวัตกรรม
(ประโยชน์คืออะไร และใครไดป้ ระโยชน์)

ใช้ประโยชน์งานวจิ ัยและนวตั กรรมในลกั ษณะ Demand Driven

ดา้ นผใู้ ชป้ ระโยชน์ วช. (Matching) เชงิ วิชาการ
(Demand Side)
ผูม้ องหาผลงานวจิ ยั Demand-Supply
และนวัตกรรม (Tech Seeker) Partnership

• ความร่วมมอื ในการสรา้ ง
ผลประโยชน์รว่ ม

• มีการใชป้ ระโยชนผ์ ลงานวจิ ัย
และนวัตกรรมเชิงเศรษฐกจิ
สงั คม/ชุมชน นโยบาย

เชิงนโยบาย เศรษฐกิจ สังคม วช. (Matching) ด้านผู้ผลิต
(ส่ิงแวดลอ้ ม) (Supply Side)
ใครไดป้ ระโยชน์ ผูม้ ีผลงานวจิ ัย/นวัตกรรม
และผเู้ ช่ียวชาญ (Tech Provider)

ประเทศ
ชุมชน
บคุ คล
องคก์ ร
ประเทศ

ก้าวต่อไป วช. จะท�ำอะไร 39
การใชป้ ระโยชน์งานวจิ ัยและนวตั กรรม

ท่ี ผ่านมา วช. ให้ความส�ำคั ญกับการ เขา้ ใจในผลประโยชนร์ ว่ มทเ่ี กดิ ขน้ึ จากนำ� ผลงานวจิ ยั
ส ร้ า ง เ ค ร่ ื อ ง มื อ แ ล ะ ก ล ไ ก ก า ร ขั บ เ ค ล่ ื อ น ก า ร ใ ช้ ไปใชป้ ระโยชน์ การสร้างกลไกเพ่ือขับเคล่ือนการใช้
ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรมเพ่ือการพัฒนา ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรมเพ่ือหนุนเสริม
จนประสพความส�ำเร็จระดับหน่ึง ดังน้ันในอนาคต การขบั เคล่ือนยุทธศาสตรส์ ำ� คัญของประเทศให้เป็น
ควรท�ำให้มากข้นึ (Should More be Done) โดยเรม่ิ ไปตามเป้าหมายท่ีก�ำหนด

กรอบแนวคิด

เกิดผลประโยชน์รว่ ม (Mutual Benefit) ประโยชน์คอื อะไร ใครได้ประโยชนร์ ว่ ม

เชงิ เศรษฐกิจ yy สามารถแกไ้ ขปัญหาเศรษฐกิจอยา่ งสร้างสรรคแ์ ละลงมือปฏิบัติได้จริง
yy มที ่ปี รกึ ษาทางเทคนกิ ในราคาท่ถี กู
yy สร้างรายได้ ลดต้น เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและแก้ไขปัญหา

เศรษฐกจิ ภาพรวม
yy เครือข่ายคลัสเตอร์ทางเศรษฐกิจระดับชุมชน จังหวัด กลุ่มจังหวัด

ภาค ประเทศ

ผลประโยช ์น ่รวม (Mutual Benefit) เชงิ นโยบาย yy สามารถกำ� หนดนโยบาย ผา่ นกระบวนต้งั แต่ คน้ หาแนวคดิ ทฤษฏี วิเคราะห์

ปญั หา สร้างแนวทางแก้ไข เลอื กแนวทางท่เี หมาะสมกบั บริบท
yy มที ่ีปรกึ ษาทางเทคนิกในราคาท่ถี กู
yy มหี ลกั ฐานหนุนกฎหมายและมใิ ช่กฎหมายเพ่ือเสนอ ครม. อนุมัติ

เชิงวชิ าการ yy ไดร้ บั ทนุ สนับสนนุ พัฒนาผลงานวิจัยและนวัตกรรมในลกั ษณะตอ่ ยอด
yy ได้ฝึกปฏิบัติให้กับนักวิจัย/ผู้ช่วยนักวิจัย/นักศึกษา (Knowledge Sharing)

มปี ระสบการณ์จากการทำ� รว่ มกับผู้ใช้ประโยชน์
yy มคี วามเขา้ ใจความตอ้ งการ R&D ของผใู้ ชป้ ระโยชนผ์ ลงานวจิ ยั และนวตั กรรมดขี นึ้

เชงิ สังคม yy สามารถแกไ้ ขปญั หาสงั คม/สง่ิ แวดลอ้ มอยา่ งสรา้ งสรรค์ และลงมอื ปฏบิ ตั ไิ ดจ้ รงิ
(สิง่ แวดลอ้ ม) yy มที ่ปี รกึ ษาทางเทคนคิ ในราคาท่ถี กู
yy ลดความขดั แย้ง เหล่อื มล�ำ้ การเขา้ ถึงองค์ความรู้ เป็นตน้
yy เครือขา่ ยคลัสเตอร์ทางสังคมระดบั ชมุ ชน จงั หวัด กล่มุ จงั หวัด ภาค ประเทศ

40

สร้างผลประโยชน์ร่วม
(Mutual Benefits)

การใชป้ ระโยชนผ์ ลงานวจิ ยั และนวตั กรรมเปน็ หวั ใจสำ� คญั ของการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ และการอยรู่ อด
ของบุคคล/องค์กร/ชุมชน/ประเทศทางเศรษฐกิจและสงั คม ดังน้ัน การด�ำเนินการของ วช. มี 3 ระดับคือ

zz ผลประโยชน์ระดับบุคคล (Individual effect) และไดฝ้ กึ ปฏบิ ตั ใิ หก้ บั นกั วจิ ยั /ผชู้ ว่ ยนกั วจิ ัย/
B e n e fi t ) มี ส อ ง เ ส้ น ท า ง คื อ เ ส้ น ท า ง ท่ี ห น่ึ ง นกั ศกึ ษา (Knowledge Sharing) รวมท้งั มคี วามเขา้ ใจ
ท�ำอย่างไรให้ผู้ผลิตและผู้ใช้ประโยชน์ผลงานวิจัย ความต้องการ R&D ของผู้ใช้ประโยชน์ผลงานวิจัย
แ ล ะ น วั ต ก ร ร ม เ กิ ด ข้ึ น ใ น เ ว ล า เ ดี ย ว กั น ผ่ า น ก า ร และนวัตกรรมดีข้ึนกว่าเดิม ในขณะท่ีผลประโยชน์
รบั ทราบและรบั รูเ้ กย่ี วกบั ผลประโยชน์ อาทิ โครงการ ด้านผู้ใช้ประโยชน์ (Tech Seeker/Demand side
สร้างวิศวกรทางสังคม โครงการนักพัฒนาเศรษฐกิจ Benefit) เชิงเศรษฐกิจและครอบครวั ได้แก่ สามารถ
แบบองค์รวม และโครงการการใช้ประโยชน์ผลงาน แก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ผ่านกระบวนต้ังแต่
วจิ ยั และนวตั กรรมการวจิ ยั เพ่อื ทอ้ งถน่ิ (CBR) เปน็ ตน้ ค้นหาแนวคิด ทฤษฏี วิเคราะห์ปัญหา สรา้ งแนวทาง
เส้นทางท่ีสองคือการท�ำให้ผู้ผลิตและผู้ใช้ประโยชน์ แก้ไข เลือกแนวทางท่ีเหมาะสมกับบริบท และลงมือ
เป็นหุ้นสว่ น (Tech Seeker/Demand side & Tech ปฏิบัติ รวมท้ังนักวิจัย/ผู้ช่วยนักวิจัยมีประสบการณ์
Provider/Supply side Partnership) ผ่านการรับ จากการท�ำร่วมกับผู้ใช้ประโยชน์ (Knowledge
ทราบและรับรู้เก่ียวกับต่างฝ่ายต่างได้ประโยชน์ Sharing) นอกจากนม้ี ที ่ีปรกึ ษาทางเทคนคิ ในราคาท่ี
(Mutual benefits) ตัวอย่างเช่น โครงการบริหาร ถกู นอกจากน้ี เม่อื ผผู้ ลิตสามารถนำ� สง่ และถ่ายทอด
จัดการองค์ความรู้ (KM) โครงการการใช้ประโยชน์ สผู่ ใู้ ชป้ ระโยชนไ์ ด้สำ� เรจ็ ได้แก่ นกั วิชาการ เกษตรกร
งานวิจัยเพ่ือสงั คม (RC) และโครงการเครือขา่ ยวิจัย ผู้ประกอบการ ผู้น�ำชุมชน ประชาชน พนักงานของ
ภูมิภาค/ศูนย์วิจัยชุมชน เป็นต้น โดย ผลประโยชน์ รัฐ/ข้าราชการ สามารถน�ำผลงานวิจัย เทคโนโลยี
ด้านผู้ผลิต ( Tech provider/supply side Benefit) นวัตกรรม และแนวคิดแนวปฏิบตั ิใหม่ๆ ไปใช้ในการ
เชิงวิชาการ ได้แก่ มีโอกาสได้รับทุนสนับสนุนพัฒนา พัฒนาชุมชน/องค์กร จะท�ำให้เกิดรายได้ ลดต้นทุน
ผลงานวิจัยและนวัตกรรมในลักษณะต่อยอด (Spiral แก้ไขปัญหาครอบครัว เป็นต้น

กา้ วตอ่ ไป วช. จะท�ำอะไร 41
การใชป้ ระโยชน์งานวจิ ัยและนวัตกรรม

zz ผ ล ป ร ะ โ ย ช น์ ร ะ ดั บ ชุ ม ช น / อ ง ค์ ก ร zz ผลประโยชน์ระดับประเทศ (National
(Community/Organization Benefit) ส่วนใหญ่ Benefit) ส่วนใหญ่จะเป็นการหนุนเสริมการ
ชุ ม ช น / อ ง ค์ ก ร จ ะ เ ป็ น ผู้ ไ ด้ รั บ ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น เ ชิ ง ขับเคล่ือนยุทธศาสตร์ส�ำคัญของประเทศให้เป็น
เศรษฐกิจ/สังคมชุมชน ดังน้ันประโยชน์ส่วนใหญ่ ตามเป้าหมายท่ีก�ำหนดท้ังทางเศรษฐกิจ สังคม
จะมีลักษณะคล้ายกับระดับบุคคล คือ สามารถแก้ไข และสิ่งแวดล้อม ได้แก่ การเติบโตเศรษฐกิจสีเขียว
ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ผ่านกระบวนต้ังแต่ ค้นหา และคาร์บอนต่�ำ สร้างเกษตรมูลค่าสูง เป็นมิตรกับ
แนวคิด ทฤษฏี วิเคราะห์ปัญหา สร้างแนวทางแก้ไข สิ่งแวดล้อม เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน
เลือกแนวทางท่ีเหมาะสมกับบรบิ ท และลงมอื ปฏิบตั ิ ลดความเหล่ือมล้�ำ เข้าสู่สังคมคุณภาพแบ่งปัน
ในชุมชน รวมท้ังมีท่ีปรึกษาทางเทคนิคในราคาท่ีถกู มีสังคมสูงวัยแบบพลังผู้เฒ่า รวมท้ังรองรับ SDGs
นอกจากน้ี เม่ือชุมชนได้รับการถ่ายทอดองค์ความ นอกจากน้ีเกิดเครือข่ายคลัสเตอร์ระหว่างชุมชน
รู้ สู่ ทุ ก ภ า ค ส่ ว น ใ น ชุ ม ช น จ ะ ท� ำ ใ ห้ เ กิ ด ก า ร พั ฒ น า ระหว่างจังหวัด ภาค และประเทศ
เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมในระดับชุมชน
ไปกว่าน้ันยังท�ำให้เกิดเครือข่ายคลัสเตอร์ในระดับ
ชุมชน ซ่ึงท�ำให้เกิดการพัฒนาองค์ความรู้แบบ
ต่อยอดและมีการใชป้ ระโยชน์อยา่ งย่ังยืน

ต้ังแต่บัดน้ี วช. จะเป็นหน่วยงานหลักของการบริหารจัดการทุนวิจัยและนวัตกรรมเชิงเป้าหมาย
ยุทธศาสตร์ เพราะประเทศได้มีการปฏิรูประบบวิจัยนวัตกรรมชาติแบบบูรณาการ โดยจะยึดยุทธศาสตร์
และแผนส�ำคัญของประเทศเป็นเป้าหมายการพัฒนาวิจัยและนวัตกรรม เช่น ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เป็นต้น ท่ีมี SDGs และหลักคิดของเศรษฐกิจพอเพียงเป็น
พ้นื ฐานสำ� คัญ มาใชเ้ ปน็ กรอบหลักท่ีเช่อื มโยงกับแผนปฏิบตั ิการ วช. ภายใต้นโยบายและยุทธศาสตร์ อววน.
พ.ศ. 2563-2570 ภายใต้อ�ำนาจหน้าท่ีใหม่
ดังน้ัน วช. ต้องปรบั กรอบงานเดิมและงานท่ีรบั โอนมาจากหน่วยงานอ่ืนๆ รวมท้ังสรา้ งงานใหม่
ใหส้ อดคล้องกับงานที่ได้รบั มอบหมายภายใต้นโยบายและยุทธศาสตร์ อววน. 2563-2570

ความเชือ่ มโยง

แผนปฏิบตั ิการ วช. กบั โปรแกรม อววน BCG,

แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ, ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี, SDGs

ยทุ ธศาสตร์ชาติ ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี
20 ปี • สร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวติ ท่ีเป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม
(เพ่ิมมลู คา่ เศรษฐกจิ ฐานชวี ภาพทางบกและทางทะเล อนรุ กั ษค์ วามหลากหลายทางชวี ภาพ แม่นาํ้
ลําคลอง ลดปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก รบั มอื กบั โรคอบุ ตั ใิ หมแ่ ละอบุ ตั ิซ้าํ เพ่ิมประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลงั งาน
• สร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม (ปรับโครงสร้างเศรษฐกิจฐานราก สรา้ งความเปน็ ธรรม
เขา้ ถึงบรกิ ารสาธารณะ การศึกษา กระบวนการยุตธิ รรม เสริมสร้างศักยภาพชุมชนให้พึ่งตนเอง

ไมท่ ง้ิ ใครไวข้ า้ งหลงั รองรับสงั คมสงู วัยอย่างมคี ณุ ภาพ
• สร้างขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั (เกษตรอัตลกั ษณ์พื้นถิน่ ผลิตสนิ คา้ เกษตร เกษตรปลอดภัย
เกษตรชีวภาพ เกษตรแปรรูปอจั ฉริยะ

แผนพฒั นาเศรษฐกจิ แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาตฉิ บบั ที่ 13 มงุ่ การตอบโจทยก์ ารพลิกโฉมประเทศสู่
และสังคมแหง่ ชาติ เศรษฐกจิ มลู คา่ สงู และสรา้ งสังคมทีย่ ่ังยืน
• เศรษฐกจิ มูลค่าสงู ทเ่ี ป็นมิตรต่อสิ่งแวดลอ้ ม เน้นการยกระดบั เทคโนโลยี สรา้ งรายได้บนฐาน

เศรษฐกจิ ใหม่ท่ีเป็นมติ รกับสิ่งแวดลอ้ ม
• สร้างสังคมแห่งโอกาสและลดความเสมอภาค มุ่งลดความเหล่ือมล้าํ กระจายรายได้ สรา้ งโอกาส

คนที่มรี ายได้ตํา่ พฒั นา SMEs
• ปจั จยั การขับเคลื่อนการพฒั นา เน้นพฒั นากําลังคนทกั ษะตา่ํ และภาครฐั ล้าสมยั สกู่ ําลังและภาครฐั
ทีม่ ีสมรรถนะสูง
• พัฒนาสวู่ ิธที ่ยี งั่ ยืน เนน้ การผลิตและบรโิ ภคทไี่ ม่ทําลายสิ่งแวดลอ้ ม (เศรษฐกิจฐานชีวภาพ)

เพ่ิมการลงทุนในท้องถิน่ ชมุ ชนมากขึ้น

BCG Model เพ่ือฟน้ื ฟเู ศรษฐกจิ หลังโควิด-19

Concept การสรา้ งมลู ค่า 4 สาขา การสรา้ งมูลคา่ ใชเ้ ทคโนโลยี 2 ระดับ

• เศรษฐกจิ หมนุ เวยี น • เกษตรและอาหาร • กล่มุ ธรุ กิจเอกชนที่ใชค้ วามรู้ เทคโนโลยชี น้ั สูง

การขับเคลื่อนโมเดล • เศรษฐกจิ ชวี ภาพ • สุขภาพและการแพทย์ เพ่ือพฒั นาการผลิตเพ่ือขายได้ในราคาที่สงู
เศรษฐกจิ BCG
• เศรษฐกิจสเี ขยี ว • พลงั งาน วัสดุและเคมี • กลุ่มชุมชน/เศรษฐกจิ ฐานราก ท่ีใช้เทคโนโลยี

ชวี ภาพ /ความรู้ในระดบั ที่ไมส่ ูง ชมุ ชนเข้าถึงงา่ ย

• การท่องเที่ยวและบรกิ าร เพื่อกระจายรายได้ลดความเหลื่อมล้าํ

แผนปฏบิ ตั กิ าร วช. แพลตฟอร์ม 2 แพลตฟอรม์ 1 และ 3
ภายใตน้ โยบายและ • โปรแกรม 7 แก้ไขปญั หาทา้ ทายและยกระดับ • โปรแกรม 1 สร้างและผลติ กาํ ลงั คน
ยทุ ธศาสตร์ อววน. การพัฒนาอยา่ งย่ังยืนดา้ น
(พ.ศ. 2563-2570) ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม การเกษตร ด้าน วทิ ยาศาสตร์ วิจัย นวตั กรรม
• โปรแกรม 8 รองรับสังคมสูงอายอุ ย่างมี • โปรแกรม 5 การวิจยั ชนั้ แนวหนา้ และวจิ ัย
คณุ ภาพ
• โปรแกรม 9 แกไ้ ขปญั หาท้าทายและยกระดบั พื้นฐานที่มศี กั ยภาพ
การพฒั นาอยา่ งยั่งยืนดา้ นสงั คมและ • โปรแกรม 10 ยกระดับความสามารถ
ความม่นั คงทุกมิติ
การแข่งขันทางเศรษฐกจิ
อ่นื ๆ
• โปรแกรม 16 ปฏิรูประบบการอดุ มศึกษา ววน
• โปรแกรม 17 แก้ปญั หาวิกฤติเร่งด่วน

ของประเทศ

สอดคล้อง SDGs ขจดั ความยากจน, ขจัดความหิวโหย, สขุ ภาพและความเปน็ อยทู่ ี่ดี, พลงั งานสะอาดท่ีเขา้ ถงึ ได,้
ลดความเหล่ือมลา้ํ , รบั มอื การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ, ทรพั ยากรทางทะเล และระบบนเิ วศ
บนบก, ความสงบสุขยุติธรรมและสถาบันเขม้ แขง็
SEP หลกั คดิ ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ก้าวต่อไป วช. จะท�ำอะไร 43
การใชป้ ระโยชนง์ านวจิ ยั และนวัตกรรม

ซ่ึงภายใต้แผนยุทธศาสตร์ส�ำคัญของประเทศน้ีได้เน้นการน�ำผลงานวิจัยและนวัตกรรม
ไปใช้ประโยชน์เพ่ือตอบสนองเป้าหมายแผนยุทธศาสตร์ของประเทศ ดังน้ัน วช. ต้องสร้างแนวคิด
การพฒั นากรอบใหท้ นุ วิจัยและนวตั กรรมเชงิ เปา้ หมายยทุ ธศาสตรส์ กู่ ารใชป้ ระโยชนเ์ พ่อื หนนุ เสรมิ เปา้ หมาย
ยุทธศาสตรก์ ารพัฒนาเศรษฐกิจ สงั คม และส่งิ แวดล้อม ให้สมดลุ กระจายท่ัวถึง ย่ังยนื และม่ังคง โดยเน้น
ในสว่ นท่ี วช. ได้รบั มอบหมายดังน้ี

การใช้ประโยชน์งานวจิ ยั และนวัตกรรม Social Strategic goal : เพื่อพัฒนาสงั คม เศรษฐกจิ
Inclusive Growth ส่ิงแวดล้อมใหส้ มดลุ ทวั่ ถึง ยงั่ ยืน
ยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี/SDGs/
BCG เพื่อลดความเหลอ่ื มล้ำ� และมนั่ คง
การสร้างโอกาสและความเสมอภาค
ทางสังคม ชุมชน ยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี/SDGs/
yy แผนฯ 11 สังคมคุณภาพและ BCG
ครอบครัว พัฒนาเสรมิ สรา้ งศักยภาพ
ความมน่ั คง(Social and Economic ทรัพยากรมนษุ ย์ คน (ศูนยก์ ลาง
Security, Empowerment, วัด บคุ คล บา้ น การพัฒนา) (วยั เดก็ วยั เรียน
yy Inclusion, Social Cohesion) วัยทำ� งาน สงู วัย)
yy แผนฯ 12 bottom 40, นวัตกรรม โรงเรียน yy แผนฯ 11 คนมีคณุ ภาพทกุ ช่วงวยั
เพ่ือสังคม yy แผนฯ 12 คนในทศวรรษท่ี 21
yy แผนฯ 13 มี 4 กรอบจดั ทำ� แผนฯ ชุมชน yy แผนฯ 13 มี 4 กรอบจัดทำ� แผนฯ

ยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 วช. 5G เพื่อตอบโจทยท์ า้ ทาย ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี/SDGs/
สรา้ งขีดดความสามารถ ในการ ของสงั คม สร้างระบบนเิ วศ BCG
แขง่ ขนั การวิจยั และนวตั กรรม และ สรา้ งการเตมิ โตบนคณุ ภาพชีวติ
yy แผนฯ 11 (ปรับโครงการสร้าง รว่ มกบั สถาบนั การศกึ ษาถา่ ยทอด ท่เี ปน็ มติ รกับสิ่งแวดลอ้ ม
และขยายผลงานวจิ ยั สกู่ ารใช้ yy แผนฯ 11 เกษตรอาหารพลังงาน,
เศรษฐกิจ New S curve) ประโยชน์ เพ่ือการพัฒนาเศรษกจิ
yy แผนฯ 12 (Thailand 4.0) ชุมชนและลดความเหลอื่ มล�้ำ จั ด ก า ร ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม แ ล ะ
yy Innovation Hub) สง่ิ แวดล้อมย่งั ยืน
yy แผนฯ 13 มี 4 กรอบจัดทำ� แผนฯ หลดุ พ้น yy แผนฯ 12 รกั ษาและฟ้นื ฟูทรพั ยากร
Middle Income Trap และคณุ ภาพส่ิงแวดล้อม
yy แผนฯ 13 มี 4 กรอบจดั ท�ำแผนฯ

โครงสรา้ งพื้นฐาน ประเทศ
พัฒนาแล้ว
เศรษฐกิจมหภาค
ภาค สงั คมคุณภาพ พัฒนาอย่างยัง่ ยนื บริหารจัดการ
(ลดความเหล่อื มล้ำ� )
การผลิต ทรพั ยากรธรรมชาติ
และบริการ +

ควบคุมมลพิษ

เศรษฐกิจมหภาค ใช้ประโยชน์ทรพั ยากร ส่งิ แวดล้อม
โครงสร้างพื้นฐาน เพ่ือการผลิตเป็นมิตรกบั ส่งิ แวดล้อม

Economic Strategic Goal Environmental Strategic Goal
เพิ่มขดี ความสามารถในการแข่งขัน ประเทศไทยเติบโตสเี ขยี ว และส่เู ศรษฐกจิ

พ่ึงพาตนเอง ลดการนำ� เข้า คาร์บอนต�ำ่ , Zero Waste
จากตา่ งประเทศ แหล่งอาหารโลก

44

zz ด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ซ่ึง วช. ได้รับมอบหมายให้บริหาร
ทนุ วจิ ยั และนวตั กรรมดา้ นเศรษฐกจิ ทเ่ี นน้ การใชป้ ระโยชนง์ านวจิ ยั และนวตั กรรม
เพ่ือขับเคล่ือนเศรษฐกิจ BCG และ non-BCG เพ่ือเพ่ิมขีดความสามารถในการ
แขง่ ขนั พง่ึ พาตนเอง และลดการนำ� เขา้ จากตา่ งประเทศ รวมท้ังพฒั นาเกษตรกรรม
เพ่อื ทำ� ใหเ้ กษตรกรหลดุ พน้ จากความยากจนและประเทศไทยเปน็ แหลง่ อาหารโลก
ส่วนด้านส่ิงแวดล้อมเน้นการผลิตและบริโภคสีเขียว อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
และรกั ษาสิง่ แวดล้อม เพ่ือให้มีการเติบโตสเี ขยี ว และสเู่ ศรษฐกิจคารบ์ อนต่�ำ และ
Zero waste สำ� หรบั ด้านสังคม เน้นการศึกษา การแพทย์และสาธารณสุข รวมถึง
สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และศาสตร์อ่ืน ๆ เพ่ือการเติบโตท่ัวถึง (Inclusive
Growth) และลดความเหล่ือมล้�ำ รวมท้ังงานวิจัยเพ่ือตอบโจทย์ท้าทาย ประเด็น
เรง่ ด่วน รวมถึงเศรษฐกิจฐานราก
zz ด้าน วทน. การวิจัยพ้ืนฐาน พร้อมท้ังสร้างระบบนิเวศ เน้นพฒั นามาตรฐาน
การวิจัยและจริยธรรมการวิจัยระบบและบริหารข้อมูล รวมท้ังผลิตและเพ่ิม
ขีดความสามารถของบุคลากรด้านวิจัยและนวัตกรรม พร้อมท้ังสนับสนุนให้
ผู้ประกอบการและชุมชนมีศักยภาพในการพฒั นาชุมชนด้วยวิจัยและนวัตกรรม
zz ดา้ นกลไกการเช่อื มโยงตอ่ ยอดขยายผลงานวจิ ยั และนวตั กรรมระหวา่ งผผู้ ลติ
(Supply Side) และผู้ใช้ประโยชน์ (Demand Side) เพ่ือใช้ประโยชน์ในการพฒั นา
เศรษฐกิจ สงั คมและสิ่งแวดล้อม ท้ังในเชิงพ้นื ท่ี และประเด็นพฒั นา

การจัดท�ำกรอบงานวิจัยและนวัตกรรมสู่การใช้ประโยชน์เพ่ือการพัฒนาประเทศให้สมดุล ท่ัวถึง
ย่ังยืน และม่ันคง วช. ได้พิจารณา 2 ส่วนคือ หนึ่ง อนาคตประเทศไทย (Future Thailand Analysis)
โดยพิจารณาความเข้มแข็งงานวิจัยพ้ืนฐาน ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีของโลก การศึกษา
Mega trend และตัวการการพลิกโฉมประเทศ สอง วิเคราะห์สถานการณ์ปัจจุบัน (As is situation)
โดยวิเคราะห์และวางระบบบรหิ ารท่ีเช่ือมโยงท้ัง สอง ด้าน คือ ด้านท่ีหน่ึง จากบนสลู่ ่าง คือการเช่อื มโยงจาก
ยุทธศาสตร์และแผนส�ำคัญของประเทศ และถ่ายระดับ (Cascade) เพ่ือการแปลงเป็นแผนงาน/โครงการ
สูก่ ารปฏิบตั ิในเชงิ พ้นื ท่ี ด้านท่ีสอง จากล่างสบู่ น คือการเช่ือมโยงการวิเคราะห์ปัญหาชุมชนและหนว่ ยงาน
ในระดับพ้นื ท่ี

ก้าวต่อไป วช. จะทำ� อะไร 45
การใช้ประโยชน์งานวจิ ยั และนวัตกรรม

แนวคดิ การพัฒนากรอบวิจยั และนวัตกรรมเชงิ ยุทธศาสตรส์ ู่
การใชป้ ระโยชน์เพื่อการขบั เคลอ่ื นยทุ ธศาสตร์ส�ำคัญของประเทศ

Top down S&T Trend

ยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี (2561-2580) Strong Advanced Science Game Changers หรือ
base (Physics & พลิกโฉมทิศทางการพัฒนา
แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาติ 5 ปี / Mathematics) ประเทศ ตามแนวโนม้
แผนแม่บท/ แผนปฏิรปู / แผนความมัน่ คงแห่งชาติ ทศิ ทางโลก

นโยบายและยทุ ธศาสตร์ อววน. 2563-2570 yy Mega trend study
yy Industry/sectoral/S&T
(As is Situation เพื่อตอบโจทย์
การพัฒนาประเทศ) foresight ฯลฯ

Economic เพิ่มขีดความสามารถในการ Technology base (Bio/nano/nectec) Advanced Plasma
แข่งขัน พ่ึงพาตนเอง ลดการน�ำเข้าจาก /Quantum computing Technologies Identification and
ตา่ งประเทศ แหล่งอาหารโลก Prioritization

Social Inclusive Strategic POLICY LAB (Future Thailand Analysis)
Growth เพ่ือลด goal
ความเหล่อื มล�ำ้ คณะกรรมการ สำ� นกั งานการวจิ ัยแหง่ ชาติ
ก�ำหนดกรอบวิจัยและนวัตกรรม กำ� หนดโจทย์วิจยั และนวัตกรรม
Academic Excellent
แนวคิดการก�ำหนด yy ปัญหาระดับพ้ืนท่หี รือ
Environment กรอบวิจัยและนวัตกรรมสู่ หนว่ ยงานตอ้ งเผชิญ
เตบิ โตสเี ขยี ว และสเู่ ศรษฐกจิ คารบ์ อนตำ�่ , การใชป้ ระโยชน์เชิงยุทธศาตร์
Zero Waste yy วิจัยและนวัตกรรมเพ่ือ
ใ ้ชประโยชน์ ิวจัยและนวัตกรรม แก้ปัญหาหรือพัฒนาศักยภาพ
(จาก ้ิหง ู่ส ้หาง) การทำ� งานของหน่วยงาน
เ ่ืพอ ัพฒนา ัสงคม เศรษฐกิจ
่ิสงแวด ้ลอมของประเทศให้สมดุล (As is Situation)
ัท่วถึง ่ยังยืน และมั่นคง
Dual Results Strategic วช. ร่วมกบั
goal yy หน่วยงาน เครือข่าย ใน 4
ใชป้ ระโยชน์ ใชป้ ระโยชนเ์ ชิง
เชิงวชิ าการใน yy เศรษฐกจิ แผนปฏิบตั ิการการใช้ประโยชน์ ภูมิภาค วช.
ลักษณะตอ่ ยอด / yy ชมุ ชน/สังคม เชิงยทุ ธศาสตร์ (Demand Driven) yy หน่วยงานระดับจังหวดั
วิวฒั นาการ ของ yy นโยบาย yy สถาบนั การศึกษาในพ้ืนท่ี
องคค์ วามรู้ ยทุ ธศาสตร์ yy Monitoring&Evaluation
• เติบโตสีเขียว สู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่�ำ, Zero
ตดิ ตามประเมินผลแผน กรอบการวจิ ัยและนวัตกรรม
ปฏิบัตกิ ารการใชป้ ระโยชนเ์ ชงิ Waste (P7) ภายใตแ้ ผนปฏบิ ัตกิ าร วช.
• เกษตรมลู คา่ สูง เปน็ มติ รกบั สิ่งแวดลอ้ ม แหลง่
ยุทธศาสตร์ วช. BOTTOM UP
อาหารโลก (P7)
MERL (Monitoring Evaluation • สังคมสูงวัยแบบพลังผู้เฒ่า (Active aging)
Reflection /Resolution Learning)
ประสทิ ธภิ าพ/ประสทิ ธผิ ล ความคมุ้ คา่ (P8)
รวมทั้งสร้าง Macro - Micro link • เ ติ บ โ ต แ บ บ แ บ่ ง ปั น ผ ล ป ร ะ โ ย ช น์ ร่ ว ม กั น

(Inclusive growth) ลดความเหล่ือมล้�ำ
(P9a, P9b)
• เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน พึ่งพา
ตนเอง และขับเคลอ่ื นประเด็นเร่งด่วน (P10a,
P10b, P10c, P17)

กลไกขับเคลอ่ื น

yy เครือขา่ ยระบบนวตั กรรม
yy โครงสร้างของการปฏบิ ตั ิงาน วช.

46

แผนปฏบิ ตั กิ ารการใชป้ ระโยชนง์ านวจิ ยั
และนวัตกรรมเชิงเป้าหมายยทุ ธศาสตร์

แผนปฏิบตั กิ าร ยุทธศาสตร์สรา้ งการเติบโตสเี ขยี ว
การใช้ประโยชน์ผลงานวิจยั สเู่ ศรษฐกจิ คาร์บอนต�่ำ,
และนวัตกรรมเชิงเปา้ หมาย กำ� จัดขยะแบบ Zero Waste

ยุทธศาสตร์ ยุทธศาสตรส์ ง่ เสรมิ เกษตร
มูลค่าสงู เป็นมติ รกับสิง่ แวดลอ้ ม
เป็นแหลง่ อาหารโลก

ยทุ ธศาสตร์สร้างสงั คมสูงวยั
แบบพลงั ผ้เู ฒา่ (Active aging)

ยทุ ธศาสตรส์ รา้ งการเติบโต
แบบแบง่ ปันผลประโยชนร์ ว่ มกัน
(Inclusive growth)
และลดความเหลือ่ มล�้ำ

ยทุ ธศาสตร์การเพิ่ม
ขีดความสามารถการแขง่ ขนั
ลดการน�ำเขา้ และขับเคลื่อน
ประเด็นเร่งด่วนของประเทศ

ก้าวตอ่ ไป วช. จะท�ำอะไร 47
การใช้ประโยชนง์ านวิจยั และนวตั กรรม

หลกั การ พัฒนาประเทศสวู่ ถิ ยี ง่ั ยนื เนน้ ผลติ และบรโิ ภคทเ่ี ปน็ มติ รกบั สง่ิ แวดลอ้ ม แกป้ ญั หาทา้ ทาย
ส�ำคัญดา้ นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม

กลยทุ ธ ์ 1. บริหารจดั การแบบไร้ของเสียด้านอุตสาหกรรมเกษตร และพัฒนาชุมชนและเมอื ง
2. ใชพ้ ลังงานหมนุ เวียนและพลงั งานสะอาด
3. เพ่ิมเน้อื ท่ีและการใช้ประโยชนป์ า่ บรหิ ารจดั การน�ำ้
4. ฟ้ นื ฟูทรัพยากรธรรมชาติ

หลักการ สู่เกษตรกรรมแห่งอนาคตผสมผสานภูมิปัญญาท้องถ่ิน เกษตรกรต้องหลุดพ้น
จากความยากจน
กลยุทธ์ 1. นวัตกรรมเกษตรอนิ ทรยี ์
2. การจัดการหลังการเกบ็ เก่ยี วและขนส่ง
3. เทคโนโลยีชีวภาพทางการเกษตร
4. เทคโนโลยีและนวตั กรรมเพ่ือสมาร์ทฟารม์
5. ICT ปรับโฉมสู่เกษตรดจิ ิทัล

หลักการ กา้ วเขา้ สสู่ งั คมสงู วยั แบบพลงั ผเู้ ฒา่ (Active aging) (มชี วี ติ อสิ ระ มศี ักดศ์ิ รี มสี ว่ นรว่ ม
ในกจิ กรรมทางสังคม และท�ำได้ส�ำเรจ็ ด้วยตัวเอง)
กลยุทธ์ 1. นวตั กรรมเพ่ือเสริมสรา้ งศักยภาพคนทุกชว่ งวยั เพ่ือรองรบั สงั คมสูงวัย
2. สรา้ งนวัตกรรมเพ่ือโอกาสทางเศรษฐกิจ
3. นวัตกรรมเพ่ือพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานและสิง่ แวดล้อมท่เี ป็นมติ รต่อผสู้ งู อายุ
4. นวตั กรรม/แนวปฏบิ ตั ใิ หมเ่ พอ่ื สรา้ งความเปน็ พลเมอื งอาเซยี นรองรบั สงั คมพหวุ ฒั นธรรม

หลกั การ สรา้ งสงั คมแหง่ โอกาสอยา่ งเสมอภาค มคี วามมนั่ คงทางเศรษฐกจิ สงั คม มกี ารเสรมิ พลงั
ทางสงั คม
กลยุทธ ์ 1. คนไทยมีความมน่ั คงทางเศรษฐกจิ
2. คนไทยไดร้ บั โอกาสอย่างเสมอภาค
3. ชุมชนสงั คมเปน็ นำ�้ หนึง่ ใจเดียวกัน
4. เสรมิ สร้างให้ทุกคนมีการพัฒนาศักยภาพของตนเอง

หลกั การ สรา้ งระบบเศรษฐกจิ hi-tech ดว้ ยวจิ ยั และนวตั กรรมเพ่ิมขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั
กลยุทธ์ 1. พัฒนาอตุ สาหกรรม Non-BCG
2. พัฒนาวทิ ยาการคอมพิวเตอร์ หนุ่ ยนต์ ปญั ญาประดษิ ฐ์
3. พัฒนาอุตสาหกรรม BCG
4. ประเด่นเร่งด่วนของประเทศเพ่ือให้สามารถจัดการและฟ้ นื ตัวอย่างมีประสิทธิภาพ
(Resilience)

48

ยุทธศาสตร์สร้างการเตบิ โตสีเขียว สู่เศรษฐกิจ
คาร์บอนตำ�่ , ก�ำจดั ขยะแบบ Zero Waste

หลักการ ประเทศไทยจะพลิกโฉมการพัฒนาประเทศสู่วิถีท่ีย่ังยืนด้วยวิจัยและนวัตกรรม
ท่ีเน้นการป้องกันคือการผลิตและการบริโภคท่ีเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม และการแก้ปัญหา
ทา้ ทายสำ� คญั ในดา้ นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม ซง่ึ วช. ต้งั เปา้ หมายจะใชป้ ระโยชน์
ผลงานวิจัยและนวัตกรรม 4 กลยุทธแ์ ละมีแนวทางดังน้ี

zz กลยุทธ์การบริหารจัดการแบบไร้ของเสีย ป่าชุมชน ธนาคารป่าไม้ ตลอดจนการใช้ประโยชน์
อุ ตสาหกรรม เกษตร/ชุ มชนเมือง โดยภาค จากป่าโดยชุมชนพ่ึงพาตนเอง พัฒนาผลิตภัณฑ์
อุตสาหกรรม เป็นการน�ำรูปแบบและแนวทางการ ต่ อ ย อ ด ภู มิ ปั ญ ญ า เ พ่ื อ ส ร้ า ง มู ล ค่ า เ พ่ิ ม แ ล ะ
ผลิตท่ีย่ังยืนและขยะเป็นสูญมาใช้ในการผลิตทาง การบริหารจัดการน้�ำอย่างย่ังยืน เน้นนวัตกรรม
อุตสาหกรรม เช่น ส่งเสริมให้มีเทคโนโลยีการผลิต การลดการใช้น้�ำและการเพ่ิมการน�ำน้�ำมารีไซเคิล
ท่ีสะอาดส�ำหรับอุตสาหกรรม เทคโนโลยีประหยัด แ ล ะ ใ ช้ ซ้� ำ ร ว ม ถึ ง ก า ร จั ด ก า ร น้� ำ เ สี ย อ ย่ า ง มี
พลังงานในภาคการผลิต การลดการใช้วัตถุดิบและ ประสิทธิภาพ นอกจากน้ีเร่งค้นคว้าพัฒนาแหล่งน้�ำ
ของเสียในการกระบวนการผลิต การน�ำกลับมาใช้ และกักเก็บน้�ำฝนเพ่ือแก้ปัญหาการขาดแคลนน้�ำ
ใหม่ ธุรกิจและตลาดสีเขียว CSR สิ่งแวดล้อม และ โดยเฉพาะภาคอีสาน ตลอดจนพัฒนาแหล่งน้�ำ
เมืองอุตสาหกรรมนิเวศ ในขณะท่ีภาคท่องเที่ยว บาดาล เพ่อื ท�ำให้น้�ำถึงไรน่ า ประปาถึงทกุ บ้าน
เชิงนิเวศ สเี ขยี ว และคารบ์ อนต่�ำ เช่น การจัดการ zz กลยุทธ์ฟ้ ืนฟูทรัพยากรธรรมชาติ เน้นการ
ท่องเท่ียวอยา่ งยง่ั ยนื ในพ้นื ท่ีอุทยานแหง่ ชาติ บรกิ าร พัฒนานวัตกรรมในการฟ้ ืนฟูดินอินทรีย์เพ่ือการ
การท่องเท่ียวท่ีเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อม เป็นต้น ผลิต ลดคาร์บอนจากการใช้ปุ๋ยและการเกิดก๊าซ
ส่วนภาคเกษตร เน้นนวัตกรรมด้านลดขยะ ลดการ มีเทน เพ่ิมเก็บคาร์บอนในระบบนิเวศการเกษตร
เกิดของเสียและให้มีการน�ำผลผลิตเหลือใช้จาก การฟ้ ืนฟูแหล่งน้�ำในดิน รักษาความหลากหลาย
สินค้าเกษตรไปใช้ประโยชน์ และภาคชุมชน/เมือง ของเช้อื พันธุกรรมพืช เห็ด แมลง จุลินทรีย์ การปลกู
เนน้ นวตั กรรมการลดปรมิ าณของเสยี และการนำ� กลบั ปา่ เพ่อื ฟ้ นื ฟปู า่ ต้นน้ำ� และปรบั ปรุงระบบนเิ วศต้นน้ำ�
มาใช้ใหม่ เพ่ิมพ้ืนท่ีสีเขียวในเมือง และพัฒนาเมือง รวมท้ังฟ้ ืนฟทู รัพยากรประมงในแหล่งน้�ำธรรมชาติ
และชุมชนนา่ อยู่ zz กลยทุ ธก์ ารใชพ้ ลงั งานหมนุ เวยี นและพลงั งาน
zz กลยุทธ์เพิ่มเน้ือที่และการใช้ประโยชน์ป่า สะอาดเพ่อื อนาคต เน้นนวัตกรรมการผลิตพลังงาน
ส่งเสริมการปลูกไม้เศรษฐกิจระยะยาวผสมผสาน ความร้อนด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ ก๊าซชีวภาพ
กับการปลูกป่าชุมชนและปลูกป่าในบ้าน และ และชีวมวลและขยะ Waste to Energy ค้นคว้า
ห า ม า ต ร ก า ร จู ง ใ จ ใ ห้ มี ก า ร ป ลู ก ไ ม้ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ท่ี มี และใช้ประโยชน์เทคโนโลยีพลั งงานทดแทน
ศักยภาพทางเศรษฐกิจมีมูลค่าสูงและเป็นท่ีต้องการ และพลังงานสะอาดเพ่ือการเพ่ิมผลิตไฟฟ้าและ
ของตลาด รวมท้ังกําหนดแนวทางและมาตรการ การขนส่ง รวมท้ังก�ำหนดมาตรฐานเทคโนโลยี
ควบคุม กิจกรรมทางเศรษฐกิจในพ้ืนท่ีอนุรักษ์ และการผลิตพลังงานทดแทน
ใหช้ ดั เจน ควบค่กู ับสง่ เสรมิ การอนรุ กั ษ์พ้นื ท่ีทดแทน
ด้วยการทําวนเกษตร การปลูกป่า และการจัดการ