1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับวรรณกรรม วรรณคดี วรรณศิลป์

• ตวั ละครจะมจี านวนมากหรือน้อยขนึ้ อยู่กบั

- ขนาดและความยาวของเรื่อง

- โครงเร่ืองด้วยว่ามคี วามซับซ้อนเพยี งใด

• เมื่อเปรียบเทียบเรื่องพระอภยั มณี กบั ลลิ ติ พระลอ จะพบวา่ เร่ืองมี
ตวั ละครมากกวา่ เพราะมีโครงเรื่องซบั ซอ้ นกวา่ ทาใหเ้ รื่องดาเนิน
ไปอยา่ งยดื ยาว

• หากจะเปรียบเทียบระหวา่ งเรื่องส้ันกบั นวนิยาย กจ็ ะเห็นความ
แตกต่างดา้ นจานวนของตวั ละคร

• ในนวนิยาย จะสร้างตวั ละครมากกว่าเร่ืองส้ัน เพราะนวนิยายมี
โครงเร่ืองซบั ซอ้ นกวา่ มีเหตุการณ์ที่ตอ้ งเกี่ยวโยงกบั ตวั ละคร
ต่าง ๆ มากกวา่

2.2 ฉาก

• ฉาก หรือสภาพแวดล้อมของตัวละคร เป็นสถานท่ีและบรรยากาศท่ี
ใหต้ วั ละครโลดแล่นไปตามเร่ืองราว

• ฉากอาจเป็ นสถานท่ีจริง ๆ ทม่ี อี ยู่ หรือไปดูไปสัมผสั ได้ เช่น
- ฉากกรุงเทพมหานคร
- ฉากริมฝ่ังแม่น้าเจา้ พระยา

• ฉากทเ่ี กดิ จากจินตานาการของกวีผสู้ ร้างเรื่อง เช่น
- ฉากป่ าหิมพานต์ - ฉากวิมานฉิมพลี - ฉากสวรรคช์ ้นั ดาวดึงส์

3. ภาษา

• การใชถ้ อ้ ยคาภาษาในหนงั สือวรรณคดี จาเป็นตอ้ งไดร้ ับการเลือก
เฟ้ นขดั เกลาอยา่ งประณีต เพ่อื ใหเ้ กิดความไพเราะรื่นหู

• ถ้อยคาต้องมคี วามหมาย มพี ลงั อานาจ มคี วามประทับใจ
• การศึกษาภาษาในวรรณคดีจึงจาตอ้ งพิจารณาความสัมพนั ธ์ของ

เสียง คา และความหมาย กล่าวคือ ท้งั เสียงและคาต่างมีความสมั พนั ธ์
กบั ความหมาย

3. ภาษา

• เสียงกบั ความหมายเป็ นส่ิงทีเ่ ป็ นเหตุเป็ นผลกนั เช่น
• เสียงพยญั ชนะต้นประเภทเสียงนาสิก มกั บ่งความรู้สึกนุ่มนวลค่อย

เป็นค่อยไป เช่น เสียง /น/ /ม/ นุ่ม นอ้ ย นาบ เนิบ ละไม แมน้
มาด มาลย์
• เสียงระเบิดมกั ใหค้ วามรู้สึกแขง็ กระดา้ ง เช่น เสียง /บ/ /ป/ /พ/ เช่น
สะบดั ปัด ปุบปับ พ่บึ พบ่ั เผยี ะ โผงผาง
• สระเสียงส้ัน สร้างความรู้สึกเร่งเร้า ฉบั ไว
• สระเสียงยาว ใหค้ วามรู้สึกยดื ยาด เนิบนาบ

3. ภาษา

• นอกจากน้ียงั มี

- เสียงหนักเบา เสียงสูงตา่ (เสียงวรรณยุกต์)

- เสียงสัมผสั สระ สัมผสั อกั ษร

- การเลยี นเสียงธรรมชาติ ท่ีมีส่วนสาคญั ที่ทาใหผ้ อู้ า่ นเกิด

อารมณ์ ความรู้สึกคลอ้ ยตามอารมณ์ของผปู้ ระพนั ธ์ไดเ้ ช่นกนั

• ตวั อย่าง บทประพนั ธ์ที่เลยี นเสียงธรรมชาติ

เสียงชะนีที่เหล่าเขายสี่ าน วเิ วกหวานหววั ผัวผวั โหวย

หววิ หวิวไหวไดย้ นิ ยงิ่ ดิ้นโดย ชะนีโหยหาคู่ไม่รู้วาย

(นิราศเมืองเพชร)

3. ภาษา

• ผปู้ ระพนั ธ์บางคนถือวา่ การเล่นคาเป็นศิลปะที่สาคญั และเป็นเทคนิค
การเล่นคาในกาพยก์ ลอนอาจแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
1. เล่นคาตามบัญญตั ิบังคบั เป็นการเล่นคาตามแบบที่โบราณ

วางเกณฑเ์ อาไว้ การเล่นคาแบบน้ีต้งั ช่ือตามบทประพนั ธ์น้นั ๆ
2. เล่นคาทไี่ ม่มบี ัญญัตบิ งั คบั เป็นการเล่นคาที่ผแู้ ต่งสมคั รใจ

จะเล่นถอ้ ยคาเอง ไม่มีบญั ญตั ิบงั คบั ไว้ โดยมุ่งหมายจะใหค้ าประพนั ธ์
มีความไพเราะจบั ใจยง่ิ ข้ึน

ตวั อย่างการเล่นคาตามบญั ญัตบิ ังคบั

• โคลงอกั ษรล้วน มูกมนั
โมงโมกมะม่วงไม้ จ่ิงจอ้
เหียงหาด
จากจิกแจงจวนจนั ทน์ คดั คา้ วแคคาง
โหมหินห่ิงหายหนั
คุยเคี่ยมคาคนู คอ้

ตวั อย่างการเล่นคาตามบญั ญตั บิ ังคบั

• กลบทบวั บานกลบี ขยาย เจา้ งามพกั ตร์ผอ่ งเพยี งบุหลนั ฉาย
เจา้ งามขนงก่งละมา้ ยคนั ศรทรง
เจา้ งามเนตรประหน่ึงนยั นาทราย เจา้ งามสอเหมือนคอสุวรรณหงส์
เจา้ งามนาสายลดงั กลขอ เจา้ งามวงวลิ าสเรียบระเบียบไร
เจา้ งามกรรณกลกลีบบุษบง

ตวั อย่างเล่นคาทไี่ ม่มบี ญั ญตั ิบังคบั

• ตวั อยา่ งในลิลิตตะเลงพา่ ยบทหน่ึงวา่

ไมโ้ รกเหมือนโรคเร้า รุมกาม

ไฟวา่ ไฟราคลาม ลวกร้อน

นางแยม้ หน่ึงแยม้ ยาม เยาวย์ ว่ั แยม้ ฤา

ตมู ดง่ั ตูมตีขอ้ น อกอ้นั กนั แสง