NOTA SAINS BAB 1

Peraturan di dalam

makmal

• Pastikan tempat menjalankan

eksperimen sentiasa kemas dan
bersih.

• Cuci semua peralatan dan buang

bahan buangan mengikut kaedah
yang betul.

• Cuci tangan dengan air dan sabun

sebelum meninggalkan makmal.



Jika berlaku kemalangan, kita janganlah panik sebaliknya mengambil
tindakan yang sepatutnya

1.3 Kuantiti Fizik dan
Unitnya

Kuantiti Fizik dan
Unitnya

• Kuantiti fizik dalam sains ditakrifkan

sebagai sifat fizikal yang boleh
dihitung,iaitu boleh diukur dan dikira.

• Kuantiti fizik asas yang sentiasa digunakan

ialah panjang, jisim, masa, suhu dan arus
elektrik

• Untuk keseragaman penggunaan, unit

Sistem Antarabangsa atau Système
International d’Unités (S.I.) digunakan.

• Hal ini membolehkan pertukaran data dan

pengetahuan saintifik dilakukan keseluruh
dunia dengan lebih tepat.

Unit S.I

• Unit S.I. dijadikan

sebagai unit piawai
kuantiti fizik asas
sejak tahun 1960
untuk
mengelakkan
masalah perbezaan
unit pengukuran.

Nilai imbuhan

• Sekiranya nilai unit kuantiti fizik

sangat besar atau kecil,imbuhan
yang sesuai boleh digunakan.

• Nilai imbuhan adalah penting

dan banyak digunakan dalam
pengiraan.









Kepentingan Unit Piawai dalam

Kehidupan Harian
• Ketidakseragaman unit dalam kehidupan boleh

mendatangkan kekeliruan.

• Sebagai contohnya, rakyat di beberapa buah

negara menyukat barang dengan menggunakan
kati dan tahil, manakala rakyat di negara lain
pula menggunakan cupak, gantang, kaki dan ela.

• Penggunaan unit ukuran yang sama boleh

memudahkan ahli sains untuk berkomunikasi di
peringkat antarabangsa.

Ukuran zaman
dahulu

• ukuran zaman

dahulu yang
dipelajari semasa di
sekolah rendah, iaitu
kaki, jari, depa,
jengkal, hasta dan
lain-lain yang
digunakan untuk
mengukur panjang.

1.4 Penggunaan Alat
Pengukur, Kejituan,
Kepersisan, Kepekaan dan

Ralat

Penggunaan Alat Pengukur,
Kejituan, Kepersisan, Kepekaan

dan Ralat

• Untuk tujuan pengukuran,alat pengukur yang

berbeza diperlukan bagi mengambil data
dalam suatu eksperimen.

• Kita perlu memastikan alat pengukur yang

betul untuk mengukur dengan persis dan jitu
kuantiti panjang, jisim, masa, suhu dan arus
elektrik.

Kejituan

• Kebolehan alat pengukur

untuk mendapatkan bacaan
menghampiri atau menepati
nilai sebenarnya.

Kepersisan

Kebolehan alat pengukur
memberikan bacaan yang
hampir sama apabila
pengukuran diulang.

Kepekaan

Kebolehan alat pengukur
mengesan perubahan kecil

sesuatu kuantiti yang
diukur.

Penggunaan Alat Pengukur
yang Betul

• Mengukur Panjang
• Menyukat Jisim
• Mengukur Masa
• Menyukat Suhu
• Menyukat Arus Elektrik
• Menyukat Isi padu Air

Mengukur Panjang

• Panjang ialah jarak di antara

dua titik. Unit S.I. panjang ialah
meter (m). Panjang juga boleh
diukur dalam milimeter (mm),
sentimeter (cm) atau kilometer
(km).

• Semasa menggunakan

pembaris, mata
pemerhati hendaklah
berserenjang dengan
skala bacaan untuk
mengelakkan ralat
paralaks

• Ralat paralaks wujud

disebabkan kedudukan
mata yang tidak betul
semasa mengambil
ukuran.

Menyukat Jisim

• Jisim sesuatu objek ialah kuantiti jirim

yang terkandung di dalamnya.

• Unit S.I. bagi jisim ialah kilogram (kg).
• Contoh alat pengukuran jisim yang

digunakan pada zaman dahulu ialah
dacing

Mengukur Masa

• Unit S.I. bagi masa ialah saat

(s). Unit lain masa termasuk
minit (min), jam (j), hari,
bulan, tahun, dekad dan
sebagainya.

• Jam randik dapat mengukur

tempoh masa dengan
kejituan 0.1 s atau 0.2 s.

Menyukat

Arus Elektrik

• Ammeter

digunakan untuk
menyukat arus
elektrik dalam
sesuatu litar.



Menyukat Isi padu Air

• Silinder penyukat digunakan

untuk menyukat isi padu air.

• Ralat paralaks berlaku apabila

mata pembaca tidak
berserenjang dengan skala
bacaan.

Penggunaan Alat
Pengukur yang
Lebih Jitu

• Mengukur Panjang
• Menyukat Jisim
• Menyukat Masa
• Menyukat Suhu
• Menyukat Arus Elektrik

Mengukur Panjang

• Angkup Vernier
• Tolok Skru Mikrometer

Angkup Vernier

• Angkup vernier digunakan untuk

mengukur ketebalan atau diameter
luar, diameter dalam dan kedalaman
suatu objek.

• Bahagian terkecil bacaan angkup

vernier ialah 0.01 cm atau 0.1 mm

• Oleh itu, angkup vernier lebih jitu

berbanding dengan pembaris yang
hanya dapat mengukur bacaan
terkecil sehingga 0.1 cm atau 1 mm.



Angkup Vernier

• Ralat sistematik disebabkan oleh pengukuran

menggunakan alat pengukur yang kurang tepat.

• Contohnya terdapat ralat sifar pada alat

pengukur, ralat yang disebabkan oleh orang
yang melakukan pengukuran atau faktor
persekitaran.

• Ralat sifar boleh ditentukan apabila angkup

vernier dirapatkan.

• Untuk

menentukan ralat

sifar positif, ralat

sifar dibaca dari
tanda “0” pada

skala vernier.

• Untuk

menentukan ralat

sifar negatif, ralat

sifar dibaca dari
tanda “10” pada

skala vernier.

• Tolok skru mikrometer Tolok Skru Mikrometer

digunakan untuk mengukur

ketebalan dan diameter
objek kecil seperti kertas,

rambut dan lain-lain.

• Bahagian terkecil bacaan

tolok skru mikrometer ialah

0.001 cm atau 0.01 mm.

• Oleh itu, tolok skru

mikrometer adalah lebih jitu

daripada angkup vernier dan

pembaris.

• Skala vernier

mengandungi 50

bahagian

• 1 senggatan skala

vernier = 0.01 mm

• Kedudukan mata

pembaca perlu

berserenjang
dengan skala
bacaan untuk

mengelakkan ralat

paralaks berlaku.

• Ralat sifar tolok skru mikrometer boleh ditentukan apabila

rahang tolok skru mikrometer ditutup sepenuhnya.

• Untuk mendapatkan bacaan sebenar tolok skru mikrometer,

ralat sifar perlulah diambil kira.

• Bacaan sebenar = Bacaan tolok skru mikrometer – Ralat sifar

• Angkup vernier digital

dan tolok skru
mikrometer digital

dapat mengukur bacaan
dengan lebih tepat dan

jitu.

Menyukat Jisim

• Penimbang digital

mengukur bacaan jisim
dengan lebih tepat dan
jitu.

Menyukat Masa

• Jam randik digital lebih tepat

daripada jam randik biasa
kerana dapat mengukur masa
sehingga 0.01 saat, manakala
jam randik biasa dapat
mengukur masa sehingga 0.1
saat sahaja.

Menyukat Suhu

• Termometer digital dapat

memberikan bacaan suhu
dengan lebih tepat dan
jitu kerana dapat
menyukat suhu sehingga
0.1°C.

• Oleh itu, termometer

digital digunakan di
klinik-klinik kini.

Menyukat Arus Elektrik

• Ammeter digital memberikan

bacaan arus elektrik dengan
lebih tepat dan jitu kerana dapat
menyukat arus elektrik sehingga
0.01 A.

Ralat

• Ralat

sistematik

• Ralat rawak





Membuat Anggaran
Sebelum Membuat
Pengukuran Sebenar

• Apabila alat pengukur yang

sesuai tidak dijumpai oleh
seseorang saintis semasa
menjalankan kajian atau
penyiasatan saintifik,cara yang
terbaik adalah dengan membuat
anggaran terlebih dahulu,
kemudian barulah diikuti
dengan penggunaan alat yang
lebih tepat dan jitu.

• Luas ialah besar sesuatu Membuat
anggaran luas
kawasan.

• Unit S.I. untuk luas ialah m2.
• Untuk objek sekata, luas boleh

diukur menggunakan rumus

• Contohnya, luas segi empat

ialah panjang × lebar.

• Untuk objek tidak sekata, luas

boleh dianggarkan

menggunakan kaedah kertas

graf.

Membuat
anggaran
jisim

Jika jisim bagi 100
helai kertas ialah
500 g, maka jisim
sehelai kertas
dianggarkan 5 g.

Membuat anggaran
isi padu

• Isi padu objek

sekata dapat dikira
menggunakan
rumus, manakala
objek tidak sekata
perlu dianggarkan
menggunakan
kaedah sesaran air.

Teknologi dan Inovasi

dalam Alat Pengukuran

• Menyukat tekanan darah

menjadi begitu mudah dengan
Monitor Tekanan Darah Digital

• Dengan bantuan alat ini,pesakit

yang mengalami masalah
tekanan darah dapat
mengetahui bacaan tekanan
darah yang tepat dalam hanya
beberapa saat tanpa perlu ke
hospital atau klinik.

1.5 Ketumpatan