Entrepreneurship and New Venture

เอกสารอา้ งอิง

กลั ยารัตน์ ธีระธนชยั กุล . 2562 . การเปน็ ผ้ปู ระกอบการและการสร้างสรรคธ์ รุ กิจใหม.่ กรุงเทพฯ.
สานกั พมิ พบ์ รษิ ัทซเี อด็ ยูเคชน่ั จากดั (มหาชน).

เกยี รตพิ งษ์ อุดมธนะธรี ะ (2561) (ออนไลน)์ .สืบค้นเม่ือ 24 พฤศจิกายน 2564 จาก
https://www.iok2u.com/index.php/article/e-book/118-business-plan.

ชุติมันต์ สะลอง . 2559 . ความรเู้ บอื้ งต้นในการประกอบธุรกจิ .เชียงใหม.่ สานกั พิมพ์ปภาวีการพิมพ.์
ดลยา ไชยวงค์ .2561 . แผนธรุ กจิ คืออะไร ทาไมธรุ กจิ ยักษ์ใหญ่ หรือ SME ถึงควรรู้ (ออนไลน)์ .สืบค้นเมื่อ

24 พฤศจกิ ายน 2564 จากhttps://www.moneywecan.com/business-plan/.
ดุจเดือน บุญขวาง . 2559 . ความหมายและความสาคัญของแผนธรุ กิจ(ออนไลน์).สืบคน้ เม่ือ

24 พฤศจกิ ายน 2564 จาก https://sites.google.com/site/prakopkarnn/home/--7/7-1-
khwam-hmay-laea-khwam-sakhay-khxng-phaen-thurkic.
สมคดิ บางโม (2553).การเป็นผปู้ ระกอบการ.กรุงเทพฯ.สานักพิมพ์ เอส เค บคุ .

แผนบรหิ ารการสอน
ประจาบทท่ี 7 ปจั จยั ความสาเรจ็ ของของผู้ประกอบการ

หวั ขอ้ เนื้อหา

1. ปัจจยั ความสาเรจ็ (Key Success Factors)
2. Key Success Factors ในการทาธรุ กิจ
3. การวิเคราะหป์ จั จยั แห่งความสาเร็จ (CSF Analysis)
4. การสรา้ งความเจริญเตบิ โตของธุรกิจ
5. คุณลกั ษณะของธุรกจิ ใหม่ทเ่ี จริญเติบโตสงู
6. เทคนิคการพัฒนาธรุ กิจเพอ่ื ความสาเร็จของธุรกจิ
7. สรปุ ทา้ ยบทเรยี น

วตั ถุประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม
เม่อื นักศกึ ษาเรยี นบทเรยี นน้ีแลว้ สามารถ

1. บอกความหมายของปัจจัยความสาเร็จ (Key Success Factors) ได้
2. อธิบาย Key Success Factors ในการทาธรุ กจิ ได้
3. อธบิ ายการวิเคราะห์ปัจจยั แห่งความสาเรจ็ (CSF Analysis)ได้
4. อธบิ ายการสร้างความเจริญเติบโตของธรุ กจิ ได้
5. บอกคณุ ลกั ษณะของธรุ กิจใหม่ท่ีเจริญเตบิ โตสงู ได้
6. อธิบายเทคนิคการพฒั นาธุรกิจเพือ่ ความสาเรจ็ ของธุรกิจได้
7. มคี ุณธรรมในการประพฤตติ นในการเปน็ ผ้ปู ระกอบการทด่ี ีได้

วธิ ีการสอนและกิจกรรมการเรยี นการสอน

กจิ กรรมนา
1. ทกั ทายนกั ศึกษา ทบทวนความร้เู ดิมจากบทเรยี นทีผ่ ่านมา ซักถามนกั ศกึ ษาถงึ ความรู้ และ
ความเข้าใจคาว่า Key Success หรือไม่ ให้นักศึกษาอธิบายว่า มีลักษณะอย่างไรจากน้ันให้นักศึกษาดู
เนื้อหาจาก VDO จาก https://www.youtube.com/watch?v=QD0CidW7qac ในหัวข้อเร่ือง “Key
Success Factors สู่ความสาเร็จในการทางาน” ซักถามเพื่อทบทวนความเข้าใจในเนื้อหาวีดีโอ สรุป

ความหมายของ Key Success โดยให้นักศึกษาอภิปรายและสรุปร่วมกัน เพื่อนาเข้าสู่บทเรียน (15
นาท)ี และเตรียมความพรอ้ มในการเรยี นลาดบั ถัดไป

กิจกรรมหลกั
1. ผูส้ อนบรรยายเนื้อหาความรู้เกยี่ วกับปจั จัยความสาเรจ็ (Key Success Factors) Key
Success Factors ในการทาธุรกิจ การวิเคราะห์ปัจจัยแห่งความสาเร็จ (CSF Analysis) การสร้างความ
เจริญเติบโตของธุรกิจ คุณลักษณะของธุรกิจใหม่ที่เจริญเติบโตสูงและเทคนิคการพัฒนาธุรกิจเพ่ือ
ความสาเร็จของธุรกิจ หลังจากนั้นให้นักศึกษาแบ่งกลุ่ม เพ่ือศึกษากรณีศึกษา แหมเห็ดแม่ศรีนวล
วิเคราะห์ว่า ธุรกิจมีการเจริญเติบโตจากปัจจัยใดบ้าง และธุรกิจมีปัจจัยความสาเร็จอะไรบ้าง รวมถึงให้
นักศึกษานาเสนอ วิธีการสร้างปัจจัยความสาเร็จเพิ่มเติมให้แก่ธุรกิจเพ่ือเป็นการแสดงทักษะ ความรู้ด้าน
การเป็นผู้ประกอบการ จัดทาเป็น ไฟล์การนาเสนอแบบสร้างสรรค์ แลกเปล่ียนความคิดเห็นและสรุป
เน้ือหาสาคัญร่วมกัน ทบทวนความรู้ดว้ ยการถามคาถาม
2. นักศึกษาศึกษาเน้อื หาจากเอกสารประกอบการสอน ความรเู้ กี่ยวกับองคก์ รและการบริหาร
จัดการองค์กรธุรกิจ ประเภทขององค์กรธุรกิจ การจัดโครงสรา้ งของ วิธีการจัดทาโครงสร้างขององค์กร
(ธรุ กจิ ) สาหรบั เจ้าของธรุ กิจ SME
3. มอบหมายงาน ให้นกั ศึกษาศึกษากรณีศึกษา แหมเห็ดแมศ่ รีนวล วิเคราะหว์ า่ ธุรกิจมกี าร
เจริญเติบโตจากปัจจัยใดบ้าง และธุรกิจมีปัจจัยความสาเร็จอะไรบ้าง รวมถึงให้นักศึกษานาเสนอ วิธีการ
สร้างปัจจัยความสาเร็จเพิ่มเติมให้แก่ธุรกิจเพื่อเป็นการแสดงทักษะ ความรู้ด้านการเป็นผู้ประกอบการ
จัดทาเปน็ ไฟล์การนาเสนอแบบสร้างสรรค์ และทาแบบฝึกหัดทา้ ยบทท่ี 7 จานวน 8 ข้อ
สรุปบทเรียน
1. ผู้สอนและนกั ศกึ ษารว่ มกันสรุปเนือ้ หา
2. ให้นักศึกษาแสดงความคิดเห็นและตอบคาถามเกี่ยวกับการเรียนและการทากิจกรรม โดยใช้
เหตผุ ล และความคดิ รเิ ริม่ สรา้ งสรรค์

สือ่ การเรียนการสอน

1. Power Point สรุปเนอ้ื หาของบทเรียน/ Mind mister
2. เอกสารประกอบการเรยี นวชิ า การประกอบการและการสรา้ งสรรค์ธรุ กจิ ใหม่ (ENT101)
3. สือ่ อิเล็กทรอนกิ ส์โดยให้นกั ศกึ ษาเปดิ ศกึ ษาเองใน เวบ็ ไชต์ เพ่อื ศึกษาเนอ้ื หาเพ่มิ เติม

การวดั และประเมินผล

1. สงั เกตการมีส่วนรว่ มของนักศึกษา
2. พิจารณาจากงานทม่ี อบหมายให้นักศึกษาเพ่ิมเตมิ
3. พจิ ารณาจากแบบฝึกหัดทา้ ยบท

บทท่ี 7

ปัจจัยความสาเร็จของผ้ปู ระกอบการ

องค์กรธุรกิจไม่ว่าจะขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ ย่อมต้องมีการกาหนดวตั ถุประสงค์ในการทาธุรกจิ
และการวางแผนด้านการตลาด เพื่อให้องค์กรปฏิบัติงานตาม ซึ่งหากแผนธุรกิจไม่มีแผนที่เหมาะสมก็
อาจจะทาให้การลงทุนในธุรกิจน้ันล้มเหลวและขาดทุนได้ วิธีหน่ึงท่ีจะช่วยให้การเร่ิมต้นธุรกิจของ
ผู้ประกอบการเป็นไปตามวัตถุประสงค์คือ การท่ีผู้ประกอบการสามารถระบุปัจจัยแห่งความสาเร็จ (Key
Success Factors) เพ่อื มัน่ ใจไดว้ ่าการทาธรุ กจิ น้ันจะเติบโตและประสบความสาเรจ็ ได้แน่นอน

ปัจจัยความสาเร็จ (Key Success Factors)

ปัจจัยแห่งความสาเร็จ หรือ Key Success Factors คือหนึ่งในกลยุทธ์ของการวางแผนธุรกิจท่ีมี
ความสาคัญมากสาหรับการสร้างความสาเร็จและความสัมพันธ์ระหว่างธุรกิจกับลูกค้าของคุณ โดย Key
Success Factors น้ันควรเป็นส่ิงที่ถูกกาหนดโดยความต้องการของตลาดและลูกค้า มากกว่าสิ่งที่ธุรกิจ
กาหนดข้ึนมาเอง ซึ่งต้องมีการทาการสารวจหรือวิจัยความต้องการของตลาดและลูกค้า เพื่อทาความ
เข้าใจว่าพวกเขาเหล่านั้นต้องการอะไรจากบริษัท และอะไรทาให้พวกเขายอมที่จะจ่ายเงินเพ่ือซื้อสินค้า
หรอื บริการ

โดยสิ่งท่ีผู้ประกอบการต้องคานึง และควรมีเพื่อจะใช้พิชิตความสาเร็จวงการธุรกิจของตัวเอง
ได้แก่

1.สร้างความมั่นใจในการเรมิ่ เปน็ ผู้ประกอบการ
การเริ่มธรุกิจ เป็นส่ิงที่ยากในตอนแรก เนื่องจากผู้ประกอบการหน้าใหม่ยังมิเคยมีประสบการณ์
การทาธุรกิจมาก่อน แต่หากตัดสินใจทาแล้วสามารถประสบความสาเร็จ ผลของความสาเร็จจะสามารถ
สรา้ งความม่ันใจใหก้ ับผู้ประกอบการเป็นอยา่ งดี
2. ตัดสนิ ใจเลอื กธรกุ จิ ทต่ี ้องการเริม่ ทา
เม่ือผู้ประกอบการต้ังในที่จะทาธุรกิจแล้ว ต้องเลือกธุรกิจที่ต้องการเริ่มทาซ่ึงมีอยู่หลายประเทภ
การวางแผนประกอบการตัดสินใจเลือกประเภทของธุรกิจจึงข้ึนอยู่กับ รายละเอียดต่างๆ เช่น ลูกค้าเป็น
ใคร สินค้าคืออะไร ช่องทางการจาหน่ายทางออนไลน์ หรือหน้าร้าน จะจัดต้ังธุรกิจลักษณะไหน หรือทา
ร่วมกับผ้อู ่นื องคป์ ระกอบตา่ งๆ ยอ่ มมีทง้ั ขอ้ ดีขอ้ เสยี ท่แี ตกต่างกันไป

3.วางแผนธุรกจิ ของคณุ
แผนธุรกิจเป็นเครื่องมือท่ีบ่งบอกเป้าหมายของธุรกิจได้ง่ายท่ีสุด นอกจากน้ันยังสามารถบอก
รายละเอียดปลีกย่อยอ่ืนๆ ท่ีจาเป็นในการเป็นองค์ประกอบของการทาธุรกิจ สามารถแสดงให้เห็นถึงช่อง
ทางการทากาไร หรอื กลยุทธ์ในการเอาชนะคู่แข่งขันไดด้ ว้ ย
4.รวบรวมสมาชกิ ทีม
การทางานเป็นทีมย่อมมีความคิดสร้างสรรค์มากมายเกิดข้ึนมากกว่าการทางานคนเดียว การ
จัดหาทีมท่ีมีคุณภาพมาร่วมงานเป็นส่ิงท่ีผู้ประกอบการต้องตัดสินใจเลือก หากได้ทีมงานท่ีมีคุณภาพก็จะ
ส่งผลใหอ้ งคก์ รมคี วามเจรญิ เตบิ โตได้แน่นอน (ปรดี ี นุกลุ สมปรารถนา,2563)

Key Success Factors ในการทาธรุ กิจ

ปัจจยั ความสาเร็จในการทาธรุ กจิ ประกอบดว้ ย 5 ด้านดงั นี้
1. ด้านกลยุทธ์ขององค์กร ที่ควรสร้างสินค้าที่ตอบสนองความต้องการของลูกค้า สินค้าน้ันควรมี
คณุ คา่ มากพอก่อนท่ีจะสง่ มอบใหแ้ ก่ลูกค้าดว้ ยความเช่ือมนั่ โดยผา่ นชอ่ งทางการส่ือสารทเ่ี หมาะสม องค์กร
ต้องมีความเป็นผู้นาในตลาดผ่านกิจกรรมต่างๆท่ีสร้างสรรค์ มีจุดมุ่งหมายที่สร้างแรงบันดาลใจ ยืดหยุ่น
และสามารถทาได้จริง การทางานขององค์กรสามารถวัดผลได้บนพื้นฐานแห่งความเป็นจริงและมี
ระยะเวลาที่ชัดเจน มีระบบและแนวทางในการปฏิบัติที่ชัดเจน มีการวางแผนสาหรับอนาคต พัฒนาแผน
ให้สอดคลอ้ งกับกลยุทธ์ทีเ่ กย่ี วข้องและปรบั เปลีย่ นใหท้ ันสมัยอยู่เสมอ
2. ด้านการบริหารจัดการพนักงาน มุมมองด้านการบริหารงานบุคคล ในการจ้างงานอยู่บน
พ้นื ฐานของความรู้ ทกั ษะ ความสามารถของพนักงาน องค์กรต้องมโี ครงสร้างองคก์ รทชี่ ดั เจน มีระบบให้
รางวัลตอบแทนแก่พนักงาน และมีการสารวจความคิดเห็นของพนักงานเพ่ือนามาเป็น ฟีดแบคในการ
ปรับปรุงระบบการบริหารทีมงาน พนักงานมีอานาจในการตัดสินใจเรื่องต่างๆ ให้สอดคล้องกับแผนกล
ยทุ ธ์ขององคก์ ร
3. ด้านกระบวนการทางาน ระบบการบริหารจัดการในองค์กรสอดคล้องกับเป้าหมายธุรกิจและ
สามารถส่งมอบคุณค่าจากสินค้าให้แก่ลูกค้าได้ตรงตามความต้องการ มีเทคโนโลยี นวัตกรรม เครื่องมือ
อุปกรณใ์ นการผลิตสินค้าทด่ี ี
4. ดา้ นการตลาด เป็นการมุ่งเนน้ การสร้างความสมั พันธ์กับลูกค้า เพอื่ สรา้ งยอดขายและทาให้เกิด
การขยายสว่ นครองตลาด และการตอบสนองความต้องการของลูกคา้

5. ดา้ นการเงิน การบริหารจัดการการเงินรวมท้ังสินทรัพย์ รวมไปถงึ อุปกรณ์และทรัพยากรต่างๆ
ในการทาธุรกิจ การคานวณต้นทุนและการตั้งราคาสินค้าท่ีเหมาะสม รวมถึงประสิทธิภาพการวิเคราะห์
ด้านบัญชีขององคก์ ร

สรุป การทาธุรกิจต้องมีองค์ประกอบปัจจัยความสาเร็จ 5 ด้านคือ ด้านกลยุทธ์ ด้านการบริหาร
จดั การพนกั งาน ดา้ นกระบวนการทางาน ดา้ นการตลาด และดา้ นการเงิน

การวเิ คราะหปจจัยแหงความสาเร็จ (CSF Analysis)

เปนส่ิงที่องคกรตองใหความสาคัญ เพ่ือใชเปนเกณฑในการยกระดับผลประกอบการใหสูงข้ึน
(Higher Performance) ซึ่งประเด็นนี้จัดเปนสิ่งที่ใชวัดประสิทธิภาพในการติดตามผลการดาเนินการ
(Monitoring System) สาหรับปจจยั แหงความสาเรจ็ นนั้ มอี ยูดวยกัน 7 ประการ ไดแก

1.ความมุงมั่น (Drive) ในชีวิตจริงแลวการมุงม่ันสูความเปนเลิศ (Personal Mastery) เปนหัวใจ
สาคัญประการแรกที่ทุกคนตองประพฤติปฏิบัติ เม่ือผู้ประกอบการมีความมุ่งม่ันเพียรพยายามก็จะทาให้
ประสบความสาเรจ็ ได้เสมอ

2.ภูมิปญญา (Knowledge/Wisdom) ไมวาจะเปนความรู ความสามารถ ทักษะ ท้ังทางดานเทค
นิคและดานการบริหารท่ตี องมีอยางครบถวน

3.การเรียนรูตลอดชีวิต (Lifelong Learning) เพ่ือเพ่ิมพูนภูมิพลังแหงปญญาอยูตลอดเวลา อัน
จะนามาซ่งึ โอกาสทางธุรกจิ อยางมากมายมหาศาล

4.ความคดิ รเิ ร่ิมสรางสรรค (Personal Creativity) วิธีคิดท่แี ตกตา่ งจากผู้อ่ืน ทาให้ผู้ประกอบการ
เกิดมุมมองใหม่ๆ จึงเป็นโอกาสให้สามารถที่จะแสวงหาโอกาส (Opportunity Seeking) ในการบริหาร
และพัฒนาองคก์ รไมว่ ่าจะเป็นด้านการปรับปรงุ ระบบการทางาน การผลิต การตลาด การริการลกู คา้ และ
การพฒั นาสนิ ค้าและบริการ

5.มนุษยสัมพันธและทักษะการสื่อสาร (Human Relations & Communications Ability) ซ่ึง
เปนสวนท่ีสาคญั สาหรบั การตดิ ตอส่อื สาร ใหบริการแกลกู คาและบรหิ ารทมี งานขนาดเล็ก การวางนโยบาย
องค์กรให้มีทีมงานมีความเข้าใจทิศทางขององค์กรเป็นอันหน่ึงอันเดียวกัน ย่อมทาให้การทางานมุ่งไปใน
ทศิ ทางเดยี วกนั ผบู้ ริหารจงึ ตอ้ งมคี วามฉลาดทง้ั ด้านอารมณ์และการแสดงออกต่อองคก์ ร

6.ทักษะการแกปญหาและตัดสินใจ (Problem Solving & Decision Making Skill) การดาเนิน
ธุรกิจย่อมมีความเสี่ยงในการเกิดปัญหา ผู้ประกอบการต้องมีเทคนนิคการวิเคราะห์ปัญหา และการ
กาหนดทางเลอื กเพ่อื แก้ไขปัญหาใหอ้ งคก์ รผ่านพน้ สถานการณ์ตา่ งๆ ไปใหไ้ ด้

7.การบริหารเวลา (Time Management) ผู้ประกอบการต้องเห็นคุณค่าของเวลาท่ีทุกคนน้ันที่
เท่ากันคือ 24 ชั่วโมง/1วัน ต้องคานึงอยู่เสมอว่า ทุกนาทีต้องทาให้เกิดประโยชน์ต่อธุรกิจ ต้องมี
ความสามารถในการเป็นผู้นาในการบรหิ าร การมอบหมายงาน และติดตามกากับดูแล ปฏิบัติตนให้เป็นผู้
ใฝ่เรยี นร้ใู นแบบ "การเรียนรูตลอดชวี ิต (Lifelong Learning)" (กรมสง่ เสรมิ อตุ สาหกรรม , 2557)

สรปุ ผ้ปู ระกอบการที่มแี นวทางการดาเนินธุรกจิ จากปัจจัยแหง่ ความสาเรจ็ ท่ีไดก้ ลา่ วถงึ จะส่งผล
ใ ห้ ธุ ร กิ จ ส า ม า ร ถ ขั บ เค ล่ื อน ใ ห้เ กิ ด เป็ น ธุร กิ จท่ี มี ค ว าม เ จ ริญ เ ติ บโ ต โ ดย ส าม า ร ถ เต รี ย ม ก า ร เ พื่ อการ
เจรญิ เตบิ โตของธรุ กจิ ต่อไป

การสร้างความเจริญเตบิ โตของธุรกจิ

การเจรญิ เตบิ โตของธรุ กิจสามารถแบง่ ออกเป็น 2 ประเภทคือ (ปัญชรัสมิ์ สวี ราภรณ์สกุล,2559)
1. การเติบโตแบบ Organic Growth หมายถึง การเติบโต “โดยธรรมชาติ” ด้วยกาลงั ของ
บริษทั ทเ่ี กดิ จากทรัพยากรหรือสนิ ทรัพย์ที่มีอยูใ่ นปจั จบุ นั ของบริษัทโดยมตี วั อยา่ งแนวทางทห่ี ลายบริษทั
นามาใช้ เพ่ือใหเ้ กิดการเติบโตแบบ Organic Growth เช่น การลดตน้ นทนุ การดาเนินงาน การกาหนดกล
ยทุ ธท์ างการตลาด การเตบิ โตแบบ Organic Growth ตอ้ งใชเ้ วลาพอสมควรกว่าท่ีกลยุทธ์น้ีจะเริม่ ส่งผล
ต่อการเติบโตอยา่ งชดั เจน
2. การเติบโตแบบ Inorganic Growth หมายถงึ การมปี จั จยั หรือองค์กรภายนอกเขา้ มาทาให้
บริษทั เตบิ โต เชน่ การควบรวมกิจการอนื่ ๆ หรอื การไดร้ ับเงินสนับสนุนจากภาครัฐการเติบโตจากภายนอก
หมายถงึ การเติบโตทางลัด
จากลกั ษณะการเติบโตของธรุ กจิ ทาให้ผปู้ ระกอบการสามารถสังเกตองค์กรธุรกจิ ของตนเองวา่ มี
ความเจริญเตบิ โตหรอื ไม่จากคณุ ลกั ษณะของธรุ กิจใหม่ท่ีเจรญิ เติบโตดังน้ี

คณุ ลกั ษณะของธุรกจิ ใหมท่ ่เี จรญิ เตบิ โตสงู

คณุ ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญเติบโตของธรุ กจิ ใหม่ ประกอบดว้ ยคุณลักษณะสาคญั 4
ประการ คือ (กลั ยารตั น์ ธีระธนชัยกุล ,2562)

1. คณุ ลักษณะของผ้กู ่อต้งั ธรุ กจิ ทม่ี ีความรักในงานและบรษิ ัทอยา่ งแท้จรงิ ยืนหยดั สงู้ านไม่ย่อ
ทอ้ แม้มีอุปสรรค มีวิสยั ทศั น์กว้างไกล มเี ป้าหมายชดั เจนทั้งดา้ นยอดขายและการจ้างงาน อีกทง้ั ยังตอ้ งมี
ความสามารถในการคน้ หาทรัพยากรใหม่ๆ มาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. คุณลกั ษณะของบริษทั ต้องมีกลไกสาคัญในการบรหิ ารจัดการองค์กรทีจ่ ะขับเคลือ่ นการ

ดาเนินการไปสู่ความสาเร็จตามกฏหมาย ดูไดจ้ ากการเปรียบเทียบผลการปฏิบตั งิ านของบรษิ ทั ท่ี
เจรญิ เตบิ โตสูงข้ึน และมีการวางแผนเพ่ือสร้างความเจรญิ เติบโตในอนาคตต่อไป

3. การปฏิบัติทางธุรกจิ การยกระดับธรุ กิจให้อยใู่ นระดบั การเจริญเติบโต จาเปน็ ทจี่ ะต้องสรา้ ง
คุณค่าที่เป็นเอกลักษณ์ เพ่ือนาเสนอตอ่ ลูกค้า โดยลกู ค้าไม่สามารถหาซื้อได้จากท่ีไหนอีก บรษิ ัทสามารถ
ทาไดห้ ลายวิธี โดยใช้นวตั กรรมการผลติ สนิ ค้าใหมอ่ ย่างแท้จรงิ ตามความต้องการของลกู ค้า

4. การปฏิบตั กิ ารทางด้านการทรัพยากรมุนษย์ ทุกองคก์ รธุรกิจตอ้ งให้ความสาคญั กับ “คน”
ซึ่งเป็นทรพั ยากรท่ีมีคณุ คา่ มากท่ีสดุ ในองค์กร ทาให้องค์กรทมี่ ีความเจริญเตบิ โตจะเป็นองคก์ รท่ีให้ความ
สนใจกบั คุณค่าของทรัพยากรมนษุ ยเ์ ป็นพิเศษ โดยเรม่ิ จากการสรรหาคนทด่ี ีมีคุณภาพมารว่ มงานใน
องค์กร มีการเสนอแรงจงู ใจท่ีมีความหมายต่อพนกั งาน สรา้ งขวัญและกาลังใจให้พนักงานทกุ คนมี
จิตสานกึ รักและผูกพันต่อองค์กร ทาให้ทุกคนมุ่งม่ันทางานไปในทศิ ทางเดียวกนั

สรปุ ธรุ กจิ ทีม่ คี วามเจริญเตบิ โตนั้นต้องมผี ู้ประกอบการท่ีมีคุณลักษณะของผูน้ าเนอื่ งจากเป็นผู้
ก่อตงั้ ธรุ กจิ สร้างองค์กรท่ีมกี ารขับเคลื่อนตัวเองได้ภายใตน้ โยบายของธรุ กจิ มีการปฏิบัติทางธุรกจิ เพ่ือ
ยกระดับองค์กรให้ทัดเทยี มคู่แข่งขัน และใหค้ วามสาคญั ในด้านการบรหิ ารทรัพยากรมนุษย์ในองคก์ รอยา่ ง
ดี และผู้ประกอบการควรตอ้ งมีการศึกษาแนวคิดและเทคนิคการพัฒนาธรุ กิจให้มีการเปลี่ยนแปลงใน
ในทางทีด่ ีอยู่เสมอ

เทคนิคการพัฒนาธุรกจิ เพอ่ื ความสาเร็จของธุรกิจ

ในการพัฒนาธรุ กิจมเี ทคนิควิธีการมากมายท่ีผ้ปู ระกอบการสามารถนามาประยกุ ตใ์ ชก้ ับองค์กร
ธุรกิจของตนเอง อาจจะเกดิ จากประสบการณข์ องผู้ประกอบการเอง หรือเกิดจากทีมท่ปี รกึ ษา การพฒั นา
ธุรกิจทาเพ่ือให้เกิดการเปล่ียนแปลงโดยเร่ิมทผี่ ปู้ ระกอบการระดับสงู สดุ จนถงึ ทมี งานท่ตี อ้ งให้ความรว่ มมือ
การเปลี่ยนแปลงและพฒั นาธุรกิจจงึ จะเกิดผลดี

การพัฒนาธุรกจิ ถือเปน็ การยกระดบั การดาเนนิ งานขององคก์ ร โดยสามารถทาไดด้ ังน้ี
1. ธุรกจิ ตอ้ งมีการกากับดูแลกิจารที่ดี เป็นการเพม่ิ มลู ค่าให้ธุรกจิ และพฒั นาความสามารถใน
การแข่งขันเพื่อให้องคก์ รธุรกิจเตบิ โตอยา่ งต่อเน่อื ง ธุรกิจตอ้ งมีการวางนโยบายรากฐานมีการกากับดูแล
กจิ การท่ดี ี และคานึงถงึ ความรบั ผิดชอบต่อสงั คม และสิง่ แวดลอ้ ม เพื่อให้ธรุ กจิ กา้ วสู่การเจริญเติบโตอย่าง
ยั่งยนื ในระยะยาว
2. ธรุ กจิ มีการบริหารจดั การความเสยี่ งตลอดหว่ งโซ่อุปทาน เป็นกระบวนการในการดูแลและ
ควบคมุ กระบวนการขับเคล่ือนของสนิ ค้าจากการผลิตและบรกิ ารให้กับลูกค้า เปา้ หมายของการจัดการ
ห่วงโซอ่ ปุ ทานคือการปรบั ปรุงประสิทธภิ าพของห่วงโซอ่ ุปทานเพ่ือช่วยในการลดต้นทุน

3. สามารถสรา้ งสรรคน์ วตั กรรมเพื่อเสริมสร้างศักยภาพในการเติบโตบนเสน้ ทางธรุ กิจได้ใน
ระยะยาว (อภริ กั ษ์ กาญจนคงคา , 2563)

สรุปทา้ ยบทเรียน

ปัจจัยแห่งความสาเร็จของผู้ประกอบการ เป็นการสร้างความม่ันใจในการเริ่มเป็นผู้ประกอบการ
การตัดสินใจเลือกธรุกิจท่ีต้องการเร่ิมทา วางแผนธุรกิจของคุณ และรวบรวมสมาชิกทีม โดยปัจจัย
ความสาเรจ็ ในการทาธุรกิจประกอบไปดว้ ย ด้านกลยุทธ์ ด้านการบริหารจัดการพนักงาน ด้านกระบวนการ
ทางาน ด้านการตลาด และด้านการเงิน เพื่อวัดระดับผลการประกอบการผู้ประกอบการจึงต้องมีการ
วิเคราะห์ปัจจัยแห่งความสาเร็จ ในเรื่องของ ความมุงม่ัน (Drive) ภูมิปญญา (Knowledge/Wisdom)
การเรียนรูตลอดชีวิต (Lifelong Learning) ความคิดริเร่ิมสรางสรรค (Personal Creativity) การมี
มนุษยสัมพันธและทักษะการสื่อสาร (Human Relations & Communications Ability) ทักษะการแก
ป ญหาและตัดสินใจ (Problem Solving & Decision Making Skill) และการบริหารเวลา (Time
Management) หากผู้ประกอบการที่มีแนวทางการดาเนินธุรกิจจากปัจจัยแห่งความสาเร็จเหล่านี้แล้ว
จะส่งผลให้ธุรกิจสามารถขับเคลื่อนให้เกิดเป็นธุรกิจท่ีมีความเจริญเติบโตโดยสามารถเตรียมการเพื่อการ
เจริญเติบโตของธุรกิจโดยสามารถวัดความเจริญเติบโตของธุรกิจได้ 2 แบบคือ การเติบโตแบบ Organic
Growth และการเติบโตแบบ Inorganic Growth จากลักษณะการเติบโตของธุรกิจทาให้ผู้ประกอบการ
สามารถสังเกตองค์กรว่าธุรกิจท่ีมีความเจริญเติบโตน้ันต้องมีผู้ประกอบการท่ีมีคุณลักษณะของผู้นา
เน่ืองจากเป็นผู้ก่อต้ังธุรกิจ สร้างองค์กรที่มีการขับเคลื่อนตัวเองได้ภายใต้นโยบายของธุรกิจ มีการปฏิบัติ
ทางธุรกิจเพ่ือยกระดับองค์กรให้ทัดเทียมคู่แข่งขัน และให้ความสาคัญในด้านการบริหารทรัพยากรมนุษย์
ในองค์กรอย่างดี และผู้ประกอบการควรต้องมีการศึกษาแนวคิดและเทคนิคการพัฒนาธุรกิจให้มีการ
เปลยี่ นแปลงในในทางทด่ี ีอยู่เสมอและยังมีเทคนิคการพัฒนาธรุ กจิ โดยธรุ กจิ ตอ้ งมีการกากับดแู ลกจิ ารที่ดี
ต้องมีการบริหารจัดการความเสยี่ งตลอดห่วงโซ่อุปทาน และสามารถสร้างสรรค์นวัตกรรมเพ่ือเสริมสรา้ ง
ศักยภาพในการเติบโตบนเสน้ ทางธุรกจิ ไดใ้ นระยะยาวได้

แบบฝกึ หดั ทา้ ยบท

1. จงบอกความหมายของปัจจยั ความสาเรจ็ (Key Success Factors)
2. จงยกตัวอยา่ งปัจจยั ความสาเร็จ (Key Success Factors) มา 5 ตัวอยา่ ง
3. จงอธิบาย Key Success Factors ในการทาธรุ กิจ
4. จงอธบิ ายการวเิ คราะหป์ จั จยั แห่งความสาเรจ็ (CSF Analysis)วา่ ทาได้อยา่ งไรบ้าง
5. จงยกตัวอย่างกิจการที่นักศึกษาสนใจ ที่มีนโนบายการวิเคราะห์ปัจจัยแห่งความสาเร็จ (CSF

Analysis)
6. จงอธิบายการสรา้ งความเจรญิ เติบโตของธุรกจิ ทาไดอ้ ยา่ งไรบ้าง
7. จงบอกคุณลกั ษณะของธรุ กจิ ใหม่ทีเ่ จรญิ เติบโตสูง
8. จงอธบิ ายเทคนคิ การพฒั นาธุรกจิ เพ่ือความสาเร็จของธรุ กจิ

เอกสารอ้างองิ

กรมสง่ เสรมิ อุตสาหกรรม . 2557 .โครงการเตรยี มความพรอมและสรางเครือขายความรวมมอื
ภาคอุตสาหกรรมการผลติ เพื่อรองรับประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน (AEC) (ออนไลน์).สืบค้นเม่อื
10 ธันวาคม 2564 จาก http://www.dip.go.th/Portals/0/AEC/ปัจจัยแหง่ ความสาเร็จของ
ผูป้ ระกอบการ.pdf.

กัลยารัตน์ ธรี ะธนชัยกลุ . 2562 . การเป็นผูป้ ระกอบการและการสรา้ งสรรคธ์ ุรกิจใหม่.กรุงเทพฯ.
สานักพิมพ์บริษัทซีเอ็ดยเู คชั่น จากัด (มหาชน).

ปรีดี นุกุลสมปรารถนา . 2563 . Key Success Factors สคู่ วามสาเรจ็ ในการทางาน(ออนไลน)์ .สืบคน้
เมอื่ 10 ธันวาคม 2564 จากhttps://www.popticles.com/business/key-success-factors-
to-achieve-your-business/.

ปญั ชรัสม์ิ สวี ราภรณส์ กุล . 2559 . เขา้ ใจการเจริญเติบโตของธรุ กจิ (ออนไลน)์ .สบื ค้นเม่ือ 10 ธนั วาคม
2564 จาก https://mgronline.com/mutualfund/detail/9590000010187.

อภริ กั ษ์ กาญจนคงคา . 2563 . การพฒั นาธุรกิจเพื่อความย่ังยืน(ออนไลน์).สบื คน้ เม่ือ 10 ธนั วาคม 2564
จากhttp://huexonline.com/knowledge/28/660/.

แผนบรหิ ารการสอน
ประจาบทที่ 8 จรยิ ธรรมและจรรยาบรรณสาหรับผูเ้ ร่มิ ทาธุรกิจ

หวั ขอ้ เนื้อหา

1. ความหมายของจรยิ ธรรมทางธุรกจิ
2. ความหมายของจรรยาบรรณ
3. ความสาคัญของจรยิ ธรรมและจรรยาบรรณทางธุรกจิ
4. ประโยชน์ของจรยิ ธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจทม่ี ตี อ่ ผปู้ ระกอบการ
5. จรรยาบรรณของผทู้ าธรุ กจิ
6. สรุปทา้ ยบทเรยี น

วตั ถุประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม
เมอื่ นกั ศกึ ษาเรียนบทเรยี นนีแ้ ลว้ สามารถ

1. บอกความหมายของความหมายของจรยิ ธรรมทางธุรกจิ ได้
2. ยกตัวอย่างจรยิ ธรรมทางธุรกิจได้
3. บอกความหมายของจรรยาบรรณได้
4. ยกตัวอยา่ งจรรยาบรรณทางธุรกจิ ได้
5. อธิบายประโยชน์ของจรยิ ธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กจิ ทีม่ ตี อ่ ผู้ประกอบการได้
6. อธิบายความสาคัญของการมจี ริยธรรมทางธรุ กิจของผเู้ ร่มิ ทาธรุ กจิ ได้
7. บอกจรรยาบรรณของผ้ทู าธุรกจิ ได้
8. มคี ณุ ธรรมในการประพฤติตนในการเป็นผู้ประกอบการทดี่ ีได้

วิธีการสอนและกิจกรรมการเรียนการสอน

กจิ กรรมนา
1. ทกั ทายนกั ศึกษา ทบทวนความรเู้ ดิมจากบทเรียนท่ีผา่ นมา ให้นักศึกษากรณศี ึกษา
จรรยาบรรณธุรกิจ 4 ดา้ น : หวั ใจขับเคลือ่ นจริยธรรมของ “Pepsico” ทัว่ โลก จาก กรณีศึกษา
https://www.wearecp.com/cp-cgvoice04062509/ ซักถามถงึ เหตุผลท่ีกจิ การต้องมีจรยิ ธรรม สรปุ

ใหเ้ หน็ ความสาคญั ของการมจี ริยธรรมในการประกอบการ เพอื่ นาเขา้ ส่บู ทเรยี น (5 นาท)ี และเตรยี ม
ความพร้อมในการเรียนลาดับถัดไป

กิจกรรมหลัก
1. ผู้สอนบรรยายเน้อื หาความรูเ้ ก่ียวกบั ความหมายของจรยิ ธรรมทางธุรกิจ ความหมายของ
จรรยาบรรณ ความสาคัญของจริยธรรมและจรรยาบรรณทางธุรกิจ ประโยชน์ของจริยธรรมและ
จรรยาบรรณทางธรุ กิจทมี่ ตี อ่ ผู้ประกอบการ จรรยาบรรณของผทู้ าธรุ กิจ หลงั จากนัน้ ใหน้ ักศึกษาสรุปสรุป
ท้ายบทเรียนโดยให้นกั ศึกษามีส่วนร่วมในการนาเสนอความคิดเห็นร่วมกนั ให้นักศึกษาจดั ทานโยบายด้าน
คุณธรรมจริยธรรมแก่ผู้ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจอย่างละเอียดของนักศึกษาในฐานะเจ้าของกิจการ (ธุรกิจท่ี
นาเสนอใน Lean Canvas) พร้อมนาเสนอโดยนักศึกษาสามารถออกแบบส่ือการนาเสนอแบบ Online
รูปแบบท่ีสร้างสรรค์ เช่น PPT แบบ Infographic , Clip VDO, Live FB อย่างสร้างสรรค์เพื่อเป็นการฝึก
การนาเสนอนโยบายธรุ กจิ ทสี่ ่งเสริมภาพลักษณข์ องกิจการ แลกเปลยี่ นความคิดเหน็ และสรุปเน้ือหาสาคัญ
รว่ มกนั ทบทวนความร้ดู ้วยการถามคาถาม
2. นักศึกษาศกึ ษาเนอื้ หาจากเอกสารประกอบการสอน ความหมายของจริยธรรมทางธรุ กิจ
ความหมายของจรรยาบรรณ ความสาคัญของจริยธรรมและจรรยาบรรณทางธุรกิจ ประโยชน์ของ
จริยธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจทีม่ ีต่อผปู้ ระกอบการ จรรยาบรรณของผู้ทาธุรกิจ
3. มอบหมายงาน ให้นักศกึ ษาจัดทานโยบายด้านคณุ ธรรมจรยิ ธรรมแกผ่ ้ทู ีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั ธรุ กิจ
อยา่ งละเอยี ดของนกั ศึกษาในฐานะเจ้าของกิจการ (ธุรกจิ ท่ีนาเสนอใน Lean Canvas) พร้อมนาเสนอโดย
นักศึกษาสามารถออกแบบสื่อการนาเสนอแบบ Online รปู แบบที่สร้างสรรค์ เช่น PPT แบบ Infographic
, Clip VDO, Live FB อยา่ งสร้างสรรค์เพอ่ื เปน็ การฝึกการนาเสนอนโยบายธุรกิจที่สง่ เสริมภาพลักษณ์ของ
กจิ การ และทาแบบฝกึ หดั ท้ายบทที่ 8 จานวน 8 ข้อ
สรปุ บทเรียน
1. ผสู้ อนและนกั ศกึ ษาร่วมกนั สรปุ เนอ้ื หา
2. ให้นักศึกษาแสดงความคิดเห็นและตอบคาถามเกี่ยวกับการเรียนและการทากิจกรรม โดยใช้
เหตผุ ล และความคิดรเิ รมิ่ สร้างสรรค์

สอ่ื การเรยี นการสอน

1. Power Point สรปุ เน้อื หาของบทเรยี น
2. เอกสารประกอบการเรียนวชิ า การประกอบการและการสรา้ งสรรค์ธรุ กิจใหม่ (ENT101)
3. สื่ออิเล็กทรอนิกส์โดยให้นักศึกษาเปิดศึกษาเองใน เว็บไชต์ เพ่ือศึกษาเนื้อหาเพิ่มเติม/Website

กรณศี กึ ษา

การวดั และประเมนิ ผล

1. สังเกตการมสี ่วนรว่ มของนกั ศึกษา
2. พจิ ารณาจากงานที่มอบหมายใหน้ กั ศึกษาเพ่ิมเตมิ
3. พิจารณาจากแบบฝึกหดั ท้ายบท

บทท่ี 8

จริยธรรมและจรรยาบรรณสาหรับผเู้ รมิ่ ทาธุรกจิ

สภาวะการแข่งขันทางเศรษฐกิจในปัจจุบัน ทาให้ผู้ประกอบการต้องใช้กลยุทธ์ทางการประกอบ
ธุรกิจที่หลากหลาย รวมถึงเทคโนโลยีท่ีเจริญก้าวหน้า นาเข้ามาใช้ในการต่อสู่กับคู่แข่งขันเพื่อให้ธุรกิจอยู่
รอดได้ บางคร้ังอาจจะไม่ได้คานึงถึงจริยธรรม หรือจรรยาบรรณในการประกอบการ ผู้ประกอบการต้อง
ให้ความสาคัญในการรับผิดชอบต่อสังคม ซึ่งสามารถแสดงออกทางกิจกรรมของธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็น
การปฏิบตติ นตอ่ ลกู คา้ คแู่ ขง่ ขนั พน่ื ที่หรือหนว่ ยงานต่างๆ ท่เี กย่ี วขอ้ ง ผ้ปู ระกอบการตอ้ งมีความประพฤติ
ท่ดี แี ละศรทั ธาในอาชีพ เปน็ แบบอย่างทีด่ ตี อ่ ผมู้ สี ว่ นได้สว่ นเสยี โดยยึดหลกั จรยิ ธรรมหรือจรรยาบรรณ์ของ
ธุรกจิ ดังน้ี

ความหมายของจริยธรรมทางธรุ กิจ

เพื่อให้การดาเนินธุรกิจเป็นไปในทางท่ีดีงาม มีแนวปฏิบัติที่พึงมี ผู้ประกอบการจึงต้องคานึงถึง
จริยธรรมทางธุรกจิ อนั หมายถงึ

จริยธรรมทางธุรกิจ (Business Ethics) คือ องค์ประกอบพื้นฐานของการดาเนินธุรกิจ โดยการ
ประพฤติตามหลักศีลธรรมอันดีงามเพื่อให้เกิดความเป็นธรรมต่อทุกฝ่ายท่ีเกี่ยวข้องกับธุรกิจน้ัน ๆ ซ่ึงมี
ความสาคัญในการช่วยเพ่ิมคุณค่าและความเชื่อมั่นให้กับองค์กรอันจะส่งผลให้สามารถดาเนินธุรกิจได้
อยา่ งยัง่ ยืน (หรรษมน เพง็ หมาน ,2559 หนา้ 817)

จริยธรรมทางธุรกิจ คือแนวทางท่ีเหมาะสม ถูกต้อง ดีงาม ที่คววรประพฤติปฏิบัติในการดาเนิน
ธุรกิจ ซ่ึงเก่ียวข้องกับผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียกับธุรกิจเพื่อการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างเป็นสุข (ชุติมันต์ สะ
ลอง 2559 , 258)

จริยธรรมทางธรุ กจิ คือ การกระทาใดท่ีเปน็ สิง่ ดงี าม ท่ีควรปฏบิ ตั ิและไม่ควรปฏบิ ตั ิในการดาเนนิ
ธุรกิจ ทงั้ ต่อธรุ กิจและผ้ทู เ่ี กยี่ วข้องกบั ธรุ กิจ (อรรถวฒุ ิ ศริ ปิ ญั ญา , 2555)

จรยิ ธรรมทางธุรกิจ (Business Ethics) เป็นรูปแบบของการปรับใชห้ ลักจรยิ ธรรม (ethics) กับ
การบริหารงานและการประกอบกจิ กรรมทางธรุ กิจ เพื่อเป้าหมายสงู สดุ คือการแสวงหากาไร (วกิ พิ ีเดีย ,
2558)

สรุป จรยิ ธรรมทางธุรกิจ คอื การปฏบิ ัตติ นของผปู้ ระกอบการในการดาเนินธรุ กจิ ในรปู แบบต่างๆ
ด้วยหลกั การมาตรฐานตามแนวทางท่เี หมาะสม ถูกต้อง ดีงาม ซง่ึ มคี วามเก่ียวข้องกับผทู้ ่ีมสี ่วนได้สว่ นเสยี
กบั ธุรกิจเพ่ือสามารถดาเนนิ ธุรกจิ ได้อย่างยงั่ ยืน

ความหมายของจรรยาบรรณ
ส่วนคาว่า จรรยาบรรณ มีความหมายดังน้ี

จรรยาบรรณ คือ กฏเกณฑค์ วามประพฤติ และแนวทางปฏบิ ตั ิที่ดีงามท่สี มาชกิ ในกลุ่มอาชพี
ตา่ งๆ กาหนดข้ึน เพ่ือเป็นแนวทางในการประกอบอาชีพนั้นๆ และเป็นการรักษาสง่ เสรมิ ชื่อเสียง เกยี รติ
คุณและฐานะของสมาชิก (ชุติมันต์ สะลอง ,2559 หนา้ 258)

จรรยาบรรณ คอื ประมวลความประพฤติที่ผู้ประกอบอาชีพการงานแต่ละอยา่ งกาหนดขึ้น เพื่อ
รักษาและส่งเสรมิ เกียรติคณุ ช่ือเสียงและฐานะของสมาชิก อาจเขียนเปน็ ลายลักษณ์อักษรหรือไม่ก็ได้
(ราชบัณฑติ ยสถาน , 2554)

จรรยาบรรณ คือ เป็นแนวทางทบ่ี คุ คลในองคก์ รนนัน้ ๆ ใช้เป็นหลักยดึ ถือปฏิบัติในการทางานและ
แนวทางนน้ั จะต้องสอดคลอ้ งกับสภาพสงั คม หลักธรรมทดี่ ีงามขององค์กร และเกิดประโยชนต์ อ่ สงั คมและ
ความประพฤติ (ประสาน อุฬารธรรม ,มปป. )

จรรยาบรรณ หมายถึง รูปแบบหน่ึงของจริยธรรมในวงการวิชาชพี เปน็ ข้อกาหนดกฎเกณฑใ์ ห้ผุ้
ประกอบวชิ าชพี ยดึ ถือปฏิบัติ มปี กาศิตบังคบั ในระดับ “พึง” คือพึงทาอย่างนน้ั พึงทาอยา่ งน้ี ไมใ่ ช้เป็น
การบังคบั โดยเดด็ ขาด แตผ่ ลสัมฤทธิ์หรือเปา้ หมายของจรรยาบรรณและศักดิ์ศรีของผปู้ ระกอบวิชาชีพ
โดยมจี ุดมุ่งหมายเพอ่ื คนและเพอื่ งาน ดังน้นั ในแตล่ ะวชิ าชพี จึงได้กาหนดจรรยาบรรณมากาหนดบทบาท
หนา้ ที่ และพฤติกรรมของสมาชกิ ในวงกรวิชาชีพ (เอกพันธ์ ปัดถาวะโร , 2555)

สรุป จรรยาบรรณ หมายถึง รูปแบบการปฏบิ ัตติ นที่เป็นสิง่ สาคัญในการเชื่อมโยง การทากจิ กรรม
ร่วมกันของคนในสงั คมด้วยความตระหนกั ถึงการประพฤติปฏิบัติตนใหด้ ี และเปน็ แบบอยา่ งที่ดีแกเ่ พื่อน
รว่ มอาชพี และผู้มีสว่ นได้สว่ นเสยี กบั ธรุ กิจอย่างถูกต้องส่งผลใหเ้ กดิ การยอมรับจากคนในสังคม

ความสาคัญของจริยธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจ

องค์กรที่มีทัศนคติ ความประพฤตทิ ่ีมีศีลธรรมท่ีสอดคล้องกัน ในทุกระดบั การบงั คับบญั ชา ชว่ ย
ใหผ้ เู้ ก่ียวข้องทง้ั ภายนอกภายใจองค์กรธุรกิจมน่ั ใจวา่ ทุกคนจะไดร้ ับการปฏบิ ัติดว้ ยความจรงิ ใจ ความ
เคารพ และซอ่ี สัตย์ ส่งผลใหธ้ ุรกจิ ดาเนนิ ไปไดภ้ ายใต้ขอบเขตของกฎหมาย และเช่ือมั่นว่าบคุ ลากรใน
องค์กรจะมิทาความเดือดร้อนให้ผ้อู ื่น ดังนั้น จริยธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจจงึ มีความสาคญั ดงั น้ี

1.องค์กรธุรกิจท่ีมีจริยธรรมและจรรยาบรรณย่อมีภาพลักษณ์ขององค์กร ท่ีสร้างความไว้วางใจ
ระหว่างองค์กรกับผู้บริโภคได้ ธุรกิจจะมีความน่าเชื่อถือและมีแนวโน้มท่ีจะเลือกสินค้าหรือบริการของ
องคก์ รมากว่าคู่แขง่ ขัน

2. ภาพลักษณ์ขององค์กรธุรกิจที่ดีทาให้สามารถดึงดูดนักลงทุนให้สนใจรวมถึงผู้ถือหุ้นจะมี
แนวโน้มในการนาเงินมาลงทุนกับบริษัทท่ีมีคุณธรรมจริยธรรมทางธุรกิจทาให้เป็นเส้นทางสู่ความสาเร็จ
ของธุรกิจไดเ้ ชน่ กัน

3. องค์กรจริยธรรมท่ีมีจริยธรรมสามารถดึงดูดผู้ที่มีความสามารถเข้ามาทางาน เพราะพนักงาน
พึงพอใจและชื่นชมนายจ้างท่ีใส่ใจและจะทาให้พนักงานเกิดความภักดีและอยากทุ่มเททางานให้องค์การ
มากข้นึ

4. องค์กรธุรกิจที่มีจริยธรรมทางธุรกิจจะส่งผลช่วยลดปัญหาด้านการขาดระเบียบวินัยของ
พนักงานและมีความวางไว้ใจต่อหัวหน้างานมากข้ึน ทาให้เกิดทัศนคติท่ีดีต่องานและต่อบุคคลในองค์กร
ธรุ กิจทท่ี างานรว่ มกันด้วยสง่ ผลต่อคุณภาพของงานท่อี อกมาไปในทางท่ีดมี ีคุณภาพ

ประโยชน์ของจรยิ ธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กจิ ที่มตี อ่ ผ้ปู ระกอบการ

ประโยชน์ท่ีจะได้รับจากการประกอบธุรกิจที่มีจริยธรรมพอสรุปได้ดังน้ี (กัลยารัตน์ ธีระธนชัยกลุ
,2562)

1. จรยิ ธรรมก่อใหเ้ กิดความน่าเชือ่ ถอื ทาให้เกดิ เครดิตท่ีดีต่อธรุ กิจ
2. จริยธรรมกอ่ ให้เกิดการทมุ่ เทการทางานของบคุ ลากรในองค์กร อย่างเต็มความสามารถทาให้

องค์กรธุรกิจมีความรักความผูกพันธ์กันทาให้การทางานราบรน่ื
3. จริยธรรมก่อให้เกิดการลดหย่อนทางกฎหมาย หากภาพลักษณ์ในสายตาขององค์กรธุรกิจดี

ยอ่มได้รับความเห็นใจจากประชาชนและรัฐบาล และยังส่งผลให้ธุรกิจมีความเจริญเติบโต
นาไปส่คู วามสาเร็จที่ยัง่ ยืน
4. จริยธรรมก่อใหเ้ กดิ การทางานอยา่ งมปี ระสิทธิภาพและมคี วามสุข

จรรยาบรรณของผู้ทาธุรกจิ

ผปู้ ระกอบการต้องยึกแนวปฏิบตั ิตามจรรยาบรรณในการดาเนินอาชพี ดังต่อไปน้ี
1.จรรยาบรรณของผู้ประกอบธุรกจิ ต่อลกู ค้า
ลูกคา้ (Customer) คือ กลุ่มบุคคลผูซ้ อื้ สนิ ค้าหรอื บริการทาให้ธุรกิจมรี ายได้ มีกาไร สามารถ
ดารงธรุ กิจเจรญิ ก้าวหนา้ ผู้ประกอบธุรกจิ ควรปฏิบัติตามข้อตกลงทีท่ าไว้ด้วยความซอ่ื สัตย์ธรุ กจิ ต่อลูกคา้
ดังนี้
1.1 กาหนดราคาสินค้าบริการดว้ ยความยตุ ธิ รรมเหมาะสมกับคณุ ภาพและปรมิ าณ
1.2 มีความเสมอภาคเท่าเทยี มกนั ในการเอาใจใส่ลกู ค้าทุกคน เปิดโอกาสใหล้ ูกค้าทุกคนซ้ือ
สนิ คา้ และบริการในทุกสภาวะเศรษฐกิจ
1.3 ไม่สร้างเงอ่ื นไขให้ลกู คา้ กระทาตาม บีบบังคับควบคุมการตัดสนิ ใจของลูกคา้
1.4 ไม่กระทาการใด ๆ เพ่ือทาให้สินคา้ มรี าคาสงู ข้นึ โดยไม่มีเหตุผล
1.5 ปฏบิ ตั ติ อ่ ลกู ค้าอยา่ งมีอธั ยาศยั ไมตรีอนั ดี
2. จรรยาบรรณของผูป้ ระกอบธุรกิจต่อผลติ ภัณฑ์

ผลติ ภณั ฑ์ (Product) คือ สง่ิ ทีเ่ สนอขายเพ่ือสนองความต้องการของผบู้ รโิ ภคซงึ่ ผูป้ ระกอบ
ธุรกจิ ตอ้ งมีการควบคุมการผลิตให้ไดผ้ ลิตภัณฑ์ทดี่ ีมีคุณภาพตรงตามความตอ้ งการของผูบ้ รโิ ภค ดังนนั้ ผู้
ประกอบธรุ กจิ ควรมีจรรยาบรรณต่อผลติ ภัณฑ์ดงั นี้

2.1 ผลิตภณั ฑ์และบรกิ ารที่มคี ุณภาพ สามารถใชง้ านได้เหมาะสม มีความสวยงาม มรี าคา
คุ้มค่า สามารถตอบสนองความตอ้ งการและเป็นที่พงึ พอใจแก่ผูบ้ ริโภค

2.2 ผลิตสนิ คา้ และบริการไดม้ าตรฐานอตุ สาหกรรม โดยมกี ารรบั รองกรรมวิธีการผลติ ตาม
ระบบที่แสดงถึงความปลอดภัยไม่เปน็ อันตรายต่อผูบ้ รโิ ภค เช่น มาตรฐานของสานักงานคณะกรรมการ
อาหารและยา (อย.) มาตรฐานของสานักงานมาตรฐานผลติ ภณั ฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) และมาตรฐาน
ระบบคุณภาพ (ISO) เปน็ ต้น

2.3 พฒั นาคณุ ภาพและมาตรฐานการผลิตผลิตภณั ฑอ์ ย่างสมา่ เสมอ
2.4 ผลติ สนิ คา้ ทม่ี คี วามปลอดภยั ตอ่ ผบู้ รโิ ภค โดยระบวุ นั ผลิตและวันหมดอายุ ที่ต้ัง
ผลิตภณั ฑ์ไว้อย่างชัดเจน
2.5 เปดิ เผยความเส่ียงทกุ ประเภททเี่ กย่ี วข้องหรอื เนือ่ งจากตังผลติ ภณั ฑ์ เช่น เครื่องดมื่ ชู
กาลงั มีข้อความระบุว่า "ห้ามด่ืมเกินวันละ 2 ขวด จะเปน็ อันตรายตอ่ สขุ ภาพ" ยาฆ่าแมลง มีข้อความ
ระบวุ า่ "ควรเก็บใหพ้ ้นมือเดก็ " หรือนมข้นหวาน ระบขุ ้อความวา่ "ห้ามใช้เล้ยี งทารก" เป็นต้น

2.6 เปดิ เผยถงึ ส่วนผสมของผลิตภณั ฑ์
2.7 ไมต่ ั้งชือ่ และออกแบบผลิตภณั ฑ์รวมทั้งบรรจุภณั ฑเ์ ลยี นแบบผอู้ น่ื
2.8 ผลิตภัณฑ์ด้านอตุ สาหกรรมต้องมีการควบคมุ คุณภาพทง้ั ระบบครบวงจร
3. จรรยาบรรณของผู้ประกอบธุรกจิ ต่อคแู่ ข่งขัน
คูแ่ ขง่ ขนั (Competitor) คือ ผทู้ ปี่ ระกอบธุรกิจประเภทเดยี วกับซ่ึงต้องมกี ารแข่งขนั กนั
บางคร้งั ต้องมีการพ่ึงพาอาศัยกัน การแขง่ ขนั ต้องเป็นไปอย่างถกู ต้อง จึงควรมจี รรยาบรรณต่อคู่แข่งขนั
ดังนี้
3.1 ไมก่ ล่นั แกล้งหรือใหร้ า้ ยทง้ั โดยทางตรงและทางอ้อม หรือทาการข่มขูแ่ ละกดี กันทาง
การค้า
3.2 การให้ความร่วมมอื ในการแขง่ ขนั เพื่อสร้างภาวะตลาดท่ีดี เชน่ การให้ข้อมูลเก่ยี วกบั
สนิ คา้ การร่วมมือในการป้องกนั รกั ษาสิ่งแวดล้อม เป็นต้น
3.3 ไมล่ ว่ งละเมดิ สทิ ธติ ามกฎหมายของคแู่ ข่งขนั เช่น ละเมดิ ลขิ สิทธิ์ สทิ ธิบัตรเป็นตน้
3.4 ไม่จารกรรมความลบั ทางธุรกิจของคู่แข่งขนั
4. จรรยาบรรณของผูป้ ระกอบธรุ กจิ ตอ่ หน่วยราชการ
หนว่ ยราชการ เป็นสถาบนั หน่งึ ท่ีมีความสมั พันธก์ บั การประกอบธุรกจิ ผปู้ ระกอบธรุ กิจต้องมี
การติดต่อกบั หน่วยงานอยา่ งสม่าเสมอ นอกจากนีก้ ารประกอบธุรกิจยงั อยูใ่ นการควบคุมดูแลของหนว่ ย
ราชการอีกดว้ ย ดังนั้น ผปู้ ระกอบธรุ กิจจงึ ควรมีจรรยาบรรณต่อสว่ นราชการดงั น้ี
4.1 ปฏิบตั ิตามขอ้ บังคบั ของกฏหมายในการประกอบธุรกิจด้วยความซื่อสัตย์ เช่น จัดทา
บัญชแี ละเสียภาษีถูกตอ้ งสามารถตรวจสอบได้ และไม่เปิดโอกาสให้ข้าราชการประพฤตมิ ิชอบในธุรกิจของ
ตน
4.2 ไม่ให้สินบนเพื่ออานวยความสะดวกในการดาเนินธรุ กิจ
4.3 ไมใ่ หค้ วามร่วมมอื สนบั สนุนข้าราชการในการกระทาที่ส่อทางทจุ รติ
4.4 ไมใ่ หข้ องขวัญหรือของกานลั แกข่ ้าราชการเพือ่ ประโยชน์ของธรุ กจิ
4.5 ทาธรุ กิจกับส่วนราชการดว้ ยความซอื่ สตั ย์สุจรติ เป็นธรรม มคี วามเป็นมิตรไมตรี
4.6 ใหค้ วามร่วมมอื กับสว่ นราชการในการทาหนา้ ที่พลเมืองท่ีดี โดยการสละกาลังกาย กาลงั
ทรพั ยต์ ามความเหมาะสม สนับสนุนดา้ นตา่ ง ๆ ทีเ่ ปน็ ประโยชนแ์ กส่ งั คมและชุมชน
4.7 มที ศั นคติที่ดีและเชือ่ มั่นต่อส่วนราชการ ใหค้ วามรว่ มมือกับส่วนราชการ

5. จรรยาบรรณของผูป้ ระกอบธุรกิจต่อพนักงาน
พนกั งาน (Employer) คอื บุคลากร ซ่งึ เปน็ ปัจจัยในการประกอบธุรกจิ ทีส่ าคัญ ถ้าไมม่ ี

พนักงานทาหนา้ ท่ีต่าง ๆ ในองคก์ ร ยอ่ มทาให้ไม่เกดิ กิจกรรมทางธรุ กิจ ผปู้ ระกอบธุรกิจจึงควรมี
จรรยาบรรณดังนี้

5.1 ใหค้ ่าจ้างและผลตอบแทนอย่างเหมาะสม โดยพจิ ารณาจากความรู้ ความสามารถ และ
ลกั ษณะของงาน

5.2 ให้สวสั ดกิ ารทดี่ ี ทาใหพ้ นักงานมสี วสั ดภิ าพในการดารงชวี ติ
5.3 สนับสนนุ พนกั งานมีการพัฒนาตนเองเพิ่มพนู ความรู้ ความสามารถโดยการฝกึ อบรม
สัมมนา รวมทงั้ สนบั สนนุ ดา้ นการศกึ ษา เชน่ ใหท้ นุ การศกึ ษาต่อในระดบั ท่ีสูงขึ้น เป็นต้น
5.4 ให้ความยตุ ธิ รรมเทา่ เทียมกัน ท้งั ด้านการปกครองและผลตอบแทน
5.5 เคารพสทิ ธสิ ่วนบคุ คลและความสามารถของพนกั งาน โดยไม่เปดิ เผยข้อมลู สว่ นตวั ของ
พนกั งานโดยไม่ได้รบั อนุญาต
5.6 ศกึ ษาทาความเข้าใจพนักงานดา้ นอปุ นิสัย ความถนดั ความสามารถ เพอื่ จดั หน้าทีข่ อง
พนกั งานใหเ้ หมาะสมกบั งานท่ที า
5.7 ให้ความเชอ่ื ถือไว้วางใจดว้ ยการมอบหมายงานที่มีความรับผดิ ชอบเพ่ิมขึน้ รวมท้งั ให้
การยอมรบั ในผลงาน และส่งเสริมสถานภาพในการทางานใหส้ ูงขน้ึ
5.8 ให้คาแนะนาปรึกษาด้วยความเตม็ ใจท้งั เรื่องงานเร่ืองส่วนตวั ตามความเหมาะสม
5.9 สง่ เสริมสนบั สนุนใหพ้ นกั งานประพฤติตนเป็นพลเมืองดีต่อสังคมประเทศชาติ
6. จรรยาบรรณของผู้ประกอบธุรกจิ ต่อสงั คม
สังคม (Society) คือ การอยรู่ ่วมกนั เป็นกลุม่ ของบุคคล มหี นา้ ท่ีในสังคมแตกตา่ งกนั มกี าร
แบ่งงานกนั ทา มสี ิทธิและเสรีภาพในฐานะการเปน็ พลเมอื งเทา่ เทยี มกันตามกฎหมาย ผู้ประกอบธรุ กจิ ก็
ถือวา่ เป็นสว่ นหนง่ึ ของสงั คม จงึ ตอ้ งมสี ่วนรว่ มชว่ ยพฒั นาสังคมให้เจริญก้าวหน้ามคี วามสงบสุข มีสว่ น
รับผิดชอบกับสภาพแวดล้อมและกจิ กรรมตา่ ง ๆ ในสังคม ดังนัน้ ผู้ประกอบธรุ กจิ จงึ ควรมีจรรยาบรรณตอ่
สังคมดงั นี้
6.1 ไม่ประกอบธรุ กจิ ท่ีทาให้สงั คมเสื่อมทัง้ ด้านจิตใจและด้านศลี ธรรม เช่น การเปดิ บ่อน
การพนนั ทาธรุ กจิ ทีส่ นับสนุนใหเ้ กดิ การทาผดิ กฎหมายเชน่ รับซอ้ื ของโจร เป็นต้น
6.2 ไม่ทาธุรกิจท่ที าลายทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม เช่น ค้าไมเ้ ถอื่ น การรุกล้าท่ี
สาธารณะ การปล่อยน้าเสยี ลงแมน่ ้าลาคลอง เป็นต้น

6.3 มกี ารป้องกนั ไม่ใหธ้ ุรกจิ เป็นตน้ เหตุให้เกดิ มลพษิ ต่อสิ่งแวดลอ้ มและสังคมทัง้ ดา้ นเสยี ง
สีและกลิ่น เชน่ มีการจัดทาบ่อบาบัดน้าเสีย การเกบ็ รักษาและทาลายวัตถมุ ีพษิ ต่าง ๆ ดา้ นความปลอดภัย
และการรักษาความปลอดภยั ด้านอื่น ๆ เปน็ ต้น

6.4 ให้ความเคารพในสทิ ธิทางปัญญาของบุคคลอื่นหรือธรุ กจิ อื่น ดว้ ยการไม่ลอกเลยี นแบบ
โดยไมไ่ ด้รับอนญุ าต

6.5 ใหค้ วามรว่ มมือกับทุกฝ่ายในชมุ ชนเพือ่ สรา้ งสรรคส์ ังคมโดยการสละเวลา กาลงั กาย
กาลงั ทรัพย์เพ่ือความน่าอยู่ของสงั คม เช่น รว่ มจัดทาศาลาพักผู้โดยสาร ร่วมปลูกตน้ ไม้ในสวนสาธารณะ
ฯลฯ

6.6 สรา้ งงานแก่คนในสังคม ให้มีรายได้ ทาใหม้ คี ณุ ภาพชีวิตและความเป็นอยดู่ ขี นึ้
7. จรรยาบรรณของพนกั งานตอ่ ผปู้ ระกอบธรุ กิจ

พนกั งานต้องมีจรรยาบรรณในการประกอบอาชีพต่อผู้ประกอบธุรกิจเชน่ เดียวกัน ถา้ ท้ัง 2
ฝา่ ยตา่ งปฏบิ ัตติ อ่ กันด้วยการมจี รรยาบรรณย่อมทาให้การทางานประสบผลสาเรจ็ และอยูร่ ว่ มกันอย่างมี
ความสุขได้ ดังนนั้ พนกั งานจึงควรมีจรรยาบรรณต่อผปู้ ระกอบธรุ กจิ ดงั นี้

7.1 มีความซือ่ สตั ย์สจุ รติ มคี วามรบั ผิดชอบ ขยนั หม่ันเพียรและมวี ินัย
7.2 มีความรับผิดชอบและรกั ษาทรัพย์สินของกิจการ ด้วยการใช้ทรัพยส์ ินใหเ้ กดิ ประโยชน์
สูงสดุ ดแู ลรกั ษาไมใ่ ห้สญู หายและไม่นาไปใช้ประโยชนส์ ว่ นตัว
7.3 ประพฤตแิ ละปฏิบัติตนให้อยู่ในศลี ธรรม ไมป่ ฏบิ ัตติ นให้มีผลกระทบต่อนายจา้ ง
7.4 ไมป่ ระพฤติและปฏบิ ตั สิ ิ่งท่ีขดั ตอ่ ผลประโยชน์ของนายจ้าง ดว้ ยการกระทาตนเปน็ คู่
แข่งขนั ในเชิงธรุ กิจการรับผลประโยชนแ์ ละเกย่ี วข้องทางการเงินกบั คู่แขง่ ขนั ของนายจ้าง ซึ่งมผี ลทาให้เกดิ
ความได้เปรียบและเสียเปรียบในเชงิ ธุรกจิ กับคู่แข่งขัน
7.5 ไม่ทางานใหบ้ ุคคลอนื่ ต้องมีความจงรักภักดเี ต็มใจทางานใหน้ ายจา้ งอย่างเตม็
ความสามารถ ยกเวน้ ไดร้ บั การอนญุ าตจากนายจ้างก่อนซ่งึ ต้องไม่เปน็ อุปสรรคตอ่ งานประจา
หากทุกภาคส่วนในสงั คมได้คานึงถงึ จรรยาบรรรวิชาชพี ของตน ยอ่ มทาใหก้ ลไกทางสังคม
สามารถขับเคล่ือนไดไ้ ปในทิศทางท่ที ุกองคก์ รม่งุ หวังไว้ และได้รับผลตอบแทนท่นี ่าพอใจทง้ั สองฝา่ ยแบบ
เธอไดฉ้ นั ได้win win (ปิยนาถ สิงห์ชู , 2555)

สรปุ ท้ายบทเรียน

จรยิ ธรรมทางธุรกิจ เป็นแนวทางปฏิบตั ิที่เหมาะสมทคี่ วรปฏบิ ัตดิ ว้ ยหลกั การท่เี หมาะสม และ
จรรยาบรรณเปน็ ส่งิ ท่เี ชือ่ มโยงในการทากิจกรรมร่วมกันในสงั คม เพื่อความเป็นสุขและอยูร่ ว่ มกันได้กับผมู้ ี
สว่ นไดส้ ่วนเสียอนั ไดแ้ ก่ลกู ค้า ผลติ ภัณฑ์ของธรุ กิจ คู่แข่งขัน หนว่ ยงานราชการท่ีเกีย่ วข้อง พนักงานใน
องค์กร สภาพสงั คมส่งิ แวดลอ้ ม รวมถึงจริยธรรมของพนักงานท่ีมีต่อผ้ปู ระกอบการ ผ้ปู ระกอบการพงึ
ปลูกฝงั จริยธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจองค์กรดว้ ย

แบบฝึกหัดท้ายบท

1. จงบอกความหมายของความหมายของจรยิ ธรรมทางธรุ กิจ
2. จงยกตวั อย่างจรยิ ธรรมทางธุรกิจในการทาธุรกจิ ของนักศึกษาในอนาคต 5 ข้อ
3. จงบอกความหมายของจรรยาบรรณ
4. จงอธบิ ายวา่ จรยิ ธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กิจมปี ระโยชนต์ อ่ ผปู้ ระกอบการอยา่ งไรบ้าง
5. จงอธบิ ายว่าจริยธรรมและจรรยาบรรณทางธรุ กจิ มีความสาคัญตอ่ ผปู้ ระกอบการอยา่ งไรบา้ ง
6. จงบอกประเภทของจรรยาบรรณธรุ กจิ ว่าตอ้ งมตี ่อผ้ใู ดบ้าง
7. หากต้องการยกตัวอย่างธุรกิจในปัจจุบันท่ีมีการกากับกิจการในการใชจ้ ริยธรรมจรรยาบรรณ

ท่ดี ี 1 กิจการ พร้อมท้งั อธบิ ายวิธีการของกิจการนนั้
8. จากรายละเอียดข้อ 7 นักศึกษาจะนาวิธีการกากับกิจการกิจการในการใช้จริยธรรม

จรรยาบรรณมาประยกุ ต์ใช้ในองคก์ รธุรกิจของนกั ศกึ ษาในอนาคตอย่างไรบา้ ง อธิบาย

เอกสารอ้างองิ

กัลยารัตน์ ธีระธนชยั กลุ . 2562 . การเปน็ ผปู้ ระกอบการและการสร้างสรรคธ์ รุ กิจใหม.่ กรงุ เทพฯ.
สานักพมิ พบ์ รษิ ัทซีเอด็ ยูเคชั่น จากัด (มหาชน).

ชตุ ิมนั ต์ สะลอง . 2559 . ความรู้เบือ้ งตน้ ในการประกอบธุรกจิ .เชียงใหม.่ สานกั พิมพป์ ภาวกี ารพมิ พ์.
ประสาน อฬุ ารธรรม .มปป. จรรยาบรรณ สาคัญไฉน (ออนไลน)์ .สบื ค้นเม่ือ 1 ธันวาคม 2564 จาก

https://www.rmutk.ac.th/document/janyaban.pdf.
ปิยนาถ สงิ หช์ ู . 2555 . จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบธุรกิจ(ออนไลน)์ .สบื คน้ เม่อื 1 ธันวาคม 2564 จาก

https://www.gotoknow.org/posts/494333.
ราชบัณฑิตยสถาน . 2554 .ความหมายของจรรยาบรรณ. (ออนไลน์).สืบค้นเมื่อ 1 ธันวาคม 2564 จาก

https://dictionary.sanook.com/search/dict-th-th-royal-institute/จรรยาบรรณ.
วิกิพเี ดีย . 2558 . จริยธรรมทางธุรกจิ (ออนไลน์).สบื คน้ เม่อื 1 ธนั วาคม 2564 จาก

https://th.wikipedia.org/wiki/จรยิ ธรรมทางธรุ กจิ .
หรรษมน เพง็ หมาน . 2559 .จริยธรรมทางธุรกจิ เพ่ือความยงั่ ยืนของธรุ กจิ คา้ ปลีก.วารสาร

Veridian E-Journal, Silpakorn University สาขามนษุ ยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ.
9(1),817
อรรถวฒุ ิ ศริ ิปัญญา . 2555 . จรยิ ธรรมทางธรุ กิจ.(ออนไลน)์ .สบื คน้ เม่อื 1ธันวาคม 2564 จาก
https://www.gotoknow.org/posts/67827.
เอกพนั ธ์ ปดั ถาวะโร . 2555 . จรรยาบรรณวชิ าชพี (ออนไลน์).สืบคน้ เมื่อ 1 ธนั วาคม 2564 จาก
http://aekapan.blogspot.com/2012/08/blog-post.html