แม่บทวิทยาการคำนวณป.6

1 ¡Òõéѧ¤‹Ò¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÑÂ

อุปกรณเทคโนโลยีสารสนเทศมักจะมีขอมูลสวนตัวของผูใชจัดเก็บเอาไว
ดงั นั้น ผใู ชงานควรมีวธิ ีการในการปองกันการเขา ถงึ ขอมลู จากผอู ื่นหรือการถูกเผยแพร
ขอมูล เพอ่ื ปอ งกันอนั ตรายทีอ่ าจเกิดข้นึ กับขอ มูลหรือเจา ของขอมูล ดังนี้

1.1 การกาํ หนดรหัสผาน

เปนวิธีการตั้งคาความปลอดภัยใหกับอุปกรณเทคโนโลยีสารเทศและการเขาถึง
ขอ มลู ตา ง ๆ ซง่ึ ผใู ชง านจะตอ งยนื ยนั ตวั ตนเพอื่ เขา สรู ะบบหรอื เขา ใชง าน โดยมขี อ แนะนาํ
ในการกําหนดรหัสผานและขอควรปฏิบัติ ดงั น้ี

1 4

มคี วามยาว เลยี่ งการนํา
อยางนอย ขอมลู สว นตัวมาต้งั
8 ตวั อักษร เปน รหสั ผาน
เฉฉบลบั ย 56
23
มีตวั อกั ษร งา ยตอการจดจาํ ไมใชค าํ ที่มี
ตวั เลข และ แตย ากตอ ความหมาย ไมใชช ือ่ บคุ คล
ตัวอกั ขระพเิ ศษ การคาดเดา ในพจนานุกรม หรือสิง่ ของ

ข้อแนะนํ า
ในการต้ังรหัสผ่าน

96

รูเทาทัน

ข้อควรปฏิบัติ

1 ไมเปดเผยรหสั ผานใหผ ูอ ืน่ ทราบ
2 ออกจากระบบทกุ ครั้งหลังใชงาน
3 ไมใชงาน “จํารหัสผาน (Remember me)” ในเบราวเ ซอร
4 เปลยี่ นรหัสผานทุก ๆ 2-3 เดือน
5 ไมจดหรอื บนั ทึกรหัสผา นไวใ นกระดาษหรอื เอกสารทไี่ มมีการปอ งกันการเขาถึง

1.2 การจาํ กัดสิทธิ์ในการเขา ใชงาน
เปน การกาํ หนดความสามารถในการเขา ถงึ ขอ มลู ในเครอ่ื งคอมพวิ เตอรแ กผ ใู ชง าน
คนอ่ืน ๆ ซ่ึงเราสามารถกําหนดไดวา จะใหใครเขาถึงขอมูลและสามารถทําอะไรกับ
ขอ มลู ไดบ า ง โดยการจาํ กดั สทิ ธิ์ในการเขา ใชง านบนเครอ่ื งคอมพวิ เตอรส ว นตวั สามารถ
กําหนดสทิ ธิ์ได 5 สิทธ์ิ ดังน้ี
เฉฉบลับย

1 Ful� ��n���l 2 Mod���

สทิ ธิใ์ นการทํางาน สทิ ธใิ์ นการ
ทุกอยาง ปรบั ปรงุ ไฟลขอ มลู

3 Re�d & ��e��t� 4 Re�d

สทิ ธใ์ิ นการอาน สิทธ์ใิ นการ
และเรยี กใชไ ฟลขอ มลู อา นไฟลขอมูล

5 Wri��

สทิ ธ์ใิ นการ
แกไ ขไฟลข อมูล

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย 97

ข้ันตอนการจํากัดสิทธ์ิในการเข้าใช้งาน

2

1 3
1

เฉฉบลบั ย 4

5

1 คลกิ ขวาท่ีไฟลแลว เลอื ก Properties
2 คลิก Security
3 คลกิ Edit…
4 เลือกช่ือผใู ชงานทตี่ อ งการกําหนดสิทธ์ิ
5 กาํ หนดสิทธ์ิในการเขาใชง านในชอ ง Deny

98

รูเทาทัน

ตัวอย่าง

ถากิ่งตองการกําหนดสิทธิ์ใหกานไมสามารถเขามาอานขอมูลที่อยูในไฟลที่มี
ชอื่ วา “ประวัติสวนตวั ” ของตนเองได กงิ่ จงึ กําหนดสทิ ธ์ิในการเขา ใชง านใหก บั กาน
โดยการคลกิ ตัวเลอื ก Read ในชอ ง Deny ดังน้ี

ËÅѧ¨Ò¡·èÕ¡èÔ§¡íÒ˹´ÊÔ·¸Ôì เฉฉบลับย
㹡ÒÃࢌÒ㪌§Ò¹ãËŒ¡Ñº¡ŒÒ¹

áŌǡŒÒ¹¨ÐäÁ‹ÊÒÁÒö
ແ´ä¿Å§Ò¹¹Ñé¹¢Öé¹ÁÒ͋ҹ䴌

Ducky

Voc����ar� การไดร บั อนุญาตหรือการยนิ ยอม
ใหกระทาํ การใด ๆ
Permission
การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยา งปลอดภัย 99
’(เพอ มิชชนั )

Unplugged Ac�i��t� 4.1
พิจารณาขอความท่กี าํ หนดให แลว บอกวา เปน พฤติกรรม
ที่เหมาะสมหรอื ไม เพราะเหตุใด

1. กา นตง้ั รหัสผานเปนชอื่ ตนเอง เพ่ือใหตนเองสามารถจาํ รหสั ผา นไดง า ย

ไมเ หมาะสม เนอ่ื งจากรหัสผา นไมควรเปน สวนหน่งึ ของขอมูลสวนตัวหรือ....................................................................................................................................................................................................................................................................................
คาํ ท่มี ีในพจนานุกรม....................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. กิ่งเขียนรหัสผานที่ใชในการเขาอีเมลของตนเองไวในกระดาษโนตในลิ้นชักโตะ
คอมพวิ เตอร เพือ่ ปอ งกันการลมื รหสั ผาน
เฉฉบลับย ไมเหมาะสม เนื่องจากไมควรจดหรือบันทึกรหัสผานไวในกระดาษหรือสมุด....................................................................................................................................................................................................................................................................................
ทไ่ี มมกี ารปองกนั การเขา ถงึ....................................................................................................................................................................................................................................................................................
3.
แกว ตง้ั รหสั ผา นบญั ชอี เี มลและบญั ชเี ฟซบกุ เปน รหสั ผา นเดยี วกนั เพอื่ ใหส ามารถ
จาํ ไดงา ย
ไมเ หมาะสม เนอ่ื งจากถาถกู ทราบรหสั จากบญั ชีใดบัญชีหนึง่ ก็จะทําใหทราบ....................................................................................................................................................................................................................................................................................
รหัสอีกบญั ชหี นง่ึ ได....................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. กลา ตง้ั รหสั ผา นเขา เครอื่ งคอมพวิ เตอร โดยการใชต วั อกั ษร ตวั เลข และตวั อกั ขระ
พิเศษรว มกนั

เหมาะสม เนอื่ งจากการตงั้ รหสั ผา นโดยใชต วั อกั ษร ตวั เลข และตวั อกั ขระพเิ ศษ....................................................................................................................................................................................................................................................................................
รวมกัน จะทาํ ใหผูอนื่ คาดเดารหสั ไดยาก....................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. กรออกจากระบบเว็บไซตทนั ทีหลังใชงานเสรจ็ เรียบรอย

เหมาะสม เน่ืองจากเปนการปองกนั ไมใหผอู ่นื นาํ บญั ชีผใู ชของตนเองไปใช....................................................................................................................................................................................................................................................................................
100 ในทางท่ผี ดิ หรือแอบนาํ ขอ มูลสวนตวั ไปเผยแพรได....................................................................................................................................................................................................................................................................................

รูเทาทัน

Unplugged Ac�i��t� 4.2
พจิ ารณาการใชรหสั ผา นของตนเองในการเขาใชงานอเี มลหรือ
เว็บไซตตา ง ๆ แลว ตอบคําถาม

1. รหัสผา นที่นักเรียนใชงานอยูในปจจุบนั นี้คาดเดาไดงา ยหรอื ยาก เพราะเหตใุ ด

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. มใี ครบางท่ที ราบรหัสผานของนกั เรยี น เพราะเหตุใด

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. นกั เรยี นใชรหัสผานน้ีมานานแคไหนแลว และจะเปลย่ี นเมอ่ื ไร
ํคาตอบ ้ขึนอ ยูกับ ุดลย ิพ ินจของค ูรผูสอน เฉฉบลับย
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. ถา จาํ เปน ตอ งเปลยี่ นรหสั ผา น นกั เรยี นคดิ วา จะสามารถตง้ั ใหค าดเดายากกวา เดมิ
ไดห รอื ไม อยางไร

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. นกั เรียนคิดวา พฤติกรรมใดบา งของนกั เรียน ที่ทาํ ใหผูอน่ื สามารถทราบรหสั ผา น
ของนกั เรียนได และมวี ิธแี กไ ขอยางไรเพ่อื ไมใ หผ ูอืน่ ทราบ

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

การใชเทคโนโลยีสารสนเทศอยา งปลอดภยั 101

Unplugged Ac�i��t� 4.3
พจิ ารณาการกําหนดสทิ ธ์ิของผใู ชงานตอไปน้ี แลวอธิบายลักษณะ
ของการกาํ หนดสทิ ธ์ิน้ัน

1.

ผใู ชจ ะไมส ามารถเปด ไฟลข อมลู ขึ้นมาอา นได........................................................................................................................................................................................................................................................................

2.เฉฉบลบั ย

ผใู ชจะไมส ามารถแกไขขอมลู ในไฟลข อ มลู ได........................................................................................................................................................................................................................................................................

3.

ผูใชจ ะไมส ามารถอา นและแกไ ขขอ มลู ในไฟลขอมลู ได........................................................................................................................................................................................................................................................................

102

รูเทาทัน

Unplugged Ac�i��t� 4.4
พิจารณาสถานการณที่กําหนดให แลวตอบคาํ ถามวา จะตอ งเลือก
กําหนดสทิ ธ์ใิ นการเขา ใชง านแบบใด

1. มุนินไมต อ งการใหแกวตาแกไ ข กําหนดสทิ ธใ์ิ นการเขา ใชงาน......................................................................................................................................
ขอ มูลในไฟลข อ มูลได โดยการเลอื ก Write......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

2. กานดาไมต อ งการใหฟ า ใสกระทํา กาํ หนดสทิ ธใิ์ นการเขาใชงาน...................................................................................................................................... เฉฉบลับย
การใด ๆ เกี่ยวกับไฟลข อ มูลได โดยการเลือก Full control......................................................................................................................................

3. นชุ ไมต อ งการใหแ กว อา นและ ......................................................................................................................................
เรียกใชไฟลข อ มูลได
กาํ หนดสทิ ธใ์ิ นการเขา ใชง าน......................................................................................................................................
โดยการเลือก Read & execute......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

4. กานตองการใหก ง่ิ อา นขอ มูลได กําหนดสิทธ์ิในการเขาใชง าน......................................................................................................................................
เพยี งอยา งเดยี ว โดยการเลอื ก Modify และ Write......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

5. น้าํ ฟาตองการใหเพชรกระทาํ การ ไมตองกําหนดสิทธิใ์ นการเขาใชง าน......................................................................................................................................
ทกุ อยา งเก่ียวกบั ไฟลขอมูลได ใด ๆ......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภยั 103

2 ¡ÒÃ㪌§Ò¹Í¹Ô à·ÍÏ๵ç ÍÂÒ‹ §»ÅÍ´ÀÂÑ

อนิ เทอรเนต็ สามารถเขาถงึ ไดง ายและถูกใชงานอยา งแพรห ลายในหลาย ๆ ดาน
เชน การตดิ ตอ สอื่ สาร การแลกเปลย่ี นขอ มลู จงึ เปน ชอ งทางทมี่ จิ ฉาชพี ใชใ นการแสวงหา
ผลประโยชนแ ละสรา งความเดอื ดรอ นแกผ ใู ชง านคนอนื่ ๆ ดงั นนั้ ผใู ชอ นิ เทอรเ นต็ ควรจะ
รถู งึ อนั ตรายและวิธีการปองกันอนั ตรายจากการใชงานอนิ เทอรเนต็

2.1 อันตรายจากการใชง านอินเทอรเนต็

อันตรายท่ีมักเกดิ ขึน้ กบั ผูใ ชงานอนิ เทอรเนต็ มีดังนี้

อันตรายจากการ 1 การถกู เผยแพรข อมลู
เฉฉบลับย ใช้งานอินเทอร์เนต็ เปนการถูกผูไมหวังดีใชอินเทอรเน็ตในการ
เผยแพรข อมลู ท่ีไมเหมาะสม แลว กอใหเกดิ
ความเสียหาย

2 การถกู ลอ ลวง
เกิดข้ึนจากการนัดพบในโปรแกรมสนทนา
ทางอนิ เทอรเน็ต

3 การถูกหลอกลวงแบบฟช ชิง
เปนการถูกหลอกใหเปดเผยความลับหรือ
ขอ มลู สว นตวั

4 การถกู กออาชญากรรมทางอนิ เทอรเ นต็
เปนการถูกผูไมหวังดีใชคอมพิวเตอรและ
อินเทอรเน็ตในการกระทําความผิด

104

รูเทาทัน

อันตรายท่ีเกิดจากการใชงานอินเทอรเน็ต เชน ในขณะที่กานกําลังใชงาน
คอมพิวเตอรอยู กานไดรับอีเมลแจงวา เบอรโทรศัพทของตนเองนั้น จะถูกระงับ
การใชงานภายใน 3 วัน แลว ใหร บี สงช่อื -นามสกุล หมายเลขบตั รประจําตวั ประชาชน
และหมายเลขโทรศัพทกลับมาท่อี ีเมลน้ีภายใน 24 ชวั่ โมง

เบอรโทรศพั ทของคณุ จะถกู ระงับการใชงาน
ภายใน 3 วนั กรณุ าสงชื่อ-นามสกลุ
หมายเลขบตั รประจาํ ตัวประชาชน
และหมายเลขโทรศพั ทกลบั มาทอี่ ีเมลนี้
ภายใน 24 ชั่วโมง

เฉฉบลบั ย

จากขอมลู ขางตน สิ่งทก่ี านตอ งทําทันที คอื อยา เพ่ิงสงขอ มูลสว นตัวของตนเอง
ทั้งชื่อ-นามสกุล หมายเลขบัตรประจําตัวประชาชน และหมายเลขโทรศัพทไป แต
กานจะตองโทรศัพทไปสอบถามกับผูใหบริการเครือขายโทรศัพทกอนวา จะมีการ
ระงับการใหบ รกิ ารจรงิ หรือไม ซึง่ ถา หากไดค ําตอบวา ขอมูลทก่ี านไดร บั ในอีเมลไมเ ปน
ความจรงิ หมายความวา กา นกาํ ลังจะถกู หลอกลวงแบบฟชชงิ

การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภยั 105

ผูที่กระทําความผิดเก่ียวกับการใชงาน se���h
อินเทอรเน็ต มีความผิดตามพระราชบัญญัติ
วาดวยการกระทําผิดเก่ียวกับคอมพิวเตอร
หรือ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร ซึ่งมีขอกฎหมาย
ที่ควรทราบ ดังนี้

1 เข้าถึงข้อมูลของผู้อ่ืน 2 แก้ไข เปลี่ยนแปลง หรือทําลายข้อมูล
โดยไม่ได้รับอนญุ าต ของผู้อ่ืนโดยไม่ได้รับอนญุ าต

เฉฉบลับย โทษ จําคกุ ไมเ กนิ 5 ป หรอื
ปรบั ไมเ กิน 100,000 บาท
โทษ จําคกุ ไมเ กนิ 2 ป หรือ หรือทั้งจาํ ท้ังปรับ
ปรบั ไมเกนิ 40,000 บาท
หรอื ทั้งจําท้ังปรบั

3 การกระทําท่ีก่อกวนการทํางาน
ของระบบคอมพิวเตอร์ของผู้อ่ืน

โทษ จาํ คุกไมเกิน 5 ป หรอื
ปรบั ไมเ กิน 100,000 บาท
หรอื ทง้ั จาํ ทั้งปรับ

106

รูเทาทัน

4 เข้าถึงระบบคอมพิวเตอร์ของผู้อ่ืน 5 เผยแพร่เน้ือหาที่ไม่เหมาะสม
โดยไม่ได้รับอนญุ าต

Now, Log in... อนาจารStatus Photo/Video
post
โทษ จาํ คุกไมเกิน 6 เดือน หรือ
ปรบั ไมเ กนิ 10,000 บาท โทษ จาํ คุกไมเ กนิ 3 ป หรอื
หรอื ทัง้ จาํ ทัง้ ปรับ ปรับไมเกิน 60,000 บาท
หรือทั้งจาํ ทัง้ ปรบั
6 ตัดต่อภาพที่ทําให้เส่ือมเสียช่ือเสียง
7 ส่งข้อความหรืออีเมลที่ก่อให้เกิด
Status Photo/Video ความเดือดร้อนแก่ผู้อ่ืน

@ เฉฉบลับย

post

โทษ จําคุกไมเ กิน 3 ป หรือ โทษ ปรับไมเ กนิ 200,000 บาท
ปรบั ไมเกิน 200,000 บาท

8 เผยแพร่วิธีการเข้าถึง 9 ขโมยข้อมูลของผู้อ่ืน
ระบบคอมพิวเตอร์ของผู้อ่ืน บนเครือข่ายอินเทอร์เนต็

TTXXTT TTXXTT

le of copy

โทษ จําคุกไมเกนิ 1 ป หรือ โทษ จาํ คกุ ไมเกิน 3 ป หรอื
ปรับไมเกนิ 20,000 บาท ปรบั ไมเกิน 60,000 บาท
หรือทั้งจาํ ทงั้ ปรบั หรือทงั้ จําทั้งปรับ

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภยั 107

2.2 การปอ งกนั อันตรายจากการใชงานอนิ เทอรเ นต็

วธิ ปี ฏิบตั ติ นเพ่อื ปองกนั อันตรายจากการใชงานอินเทอรเ น็ต มดี งั น้ี

7 1 2

ออกจาก ไมดาวนโหลด
ระบบทุกคร้ัง ขอ มลู หรือโปรแกรม
หลังไมใชง าน
ที่ผิดกฎหมาย

ตัง้ รหสั ผาน ****
ในการ
เขา สูระบบ

6 3

ไมนดั พบ ตดิ ตง้ั โปรแกรม
เฉฉบลบั ย บุคคลท่ีไมร ูจกั ปอ งกันไวรสั

ทางอนิ เทอรเน็ต 4

5 ไมเ ปด เผย
ขอ มูลสว นตัว
ขอความ ใหผอู ื่นทราบ
ชวยเหลือเม่ือพบ

กับปญหา

Voc����ar� ภยั อนั ตรายตาง ๆ หรอื สิง่ ท่เี ปน อนั ตรายตอ
ตนเอง
Danger

’( เดนเจอ)

108

รูเทาทัน

Unplugged Ac�i��t� 4.5
วาดแผนผงั ความคดิ (Mind Mapping) ในหวั ขอ “การปอ งกนั
อนั ตรายจากการใชง านอนิ เทอรเนต็ ” พรอ มตกแตง ใหสวยงาม

ํคาตอบ ้ขึนอ ยูกับ ุดลย ิพ ินจของค ูรผูสอน เฉฉบลบั ย

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย 109

Unplugged Ac�i��t� 4.6
พจิ ารณาสถานการณท ่ีกาํ หนดให แลว ตอบคําถามวา บคุ คลนน้ั
ควรปฏบิ ัตอิ ยางไรเมอ่ื พบกับปญ หานัน้

สถานการณ์

1. ã¹¢³Ð·Õè¡èÔ§¡íÒÅѧàÅ‹¹à¿«ºØ¡ÍÂÙ‹ ÁÕà¾è×͹¼ÙŒªÒ·èÕÃÙŒ¨Ñ¡¡Ñ¹àÁè×Í 3 Çѹ·èÕáÅŒÇ ·Ñ¡ÁÒËÒ

áŌǪǹä»à·èÕÂÇ´ŒÇ¡ѹ

xxx
XXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXX

xxxxxxxxxxx

เฉฉบลบั ย

(ตวั อยา งคําตอบ)
กิ่งไมค วรออกไปพบผูชายคนนน้ั เนอ่ื งจากอาจจะถูกผชู ายคนน้ันหลอกได ถา.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
หากไปพบอาจจะถกู ลอ ลวงไปกระทาํ การไมด ี เชน ลกั พาตวั ลว งละเมดิ ทางเพศ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
จงึ ควรแจงใหผ ูป กครองทราบ เพือ่ ทจ่ี ะไดชว ยกันหาแนวทางปอ งกนั.........................................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................

110

รูเทาทัน

สถานการณ์

2. ¡ŒÒ¹¹íÒà§Ô¹ä»½Ò¡¸¹Ò¤Òà áÅŒÇâ¾ÊµÀÒ¾ÂÍ´à§Ô¹·Õèµ¹àͧÁÕÍÂً㹺ÑÞªÕ¸¹Ò¤ÒÃ

ŧº¹Êè×Íâ«àªÕÂÅÁÕà´ÕÂ

เฉฉบลบั ย

(ตัวอยา งคาํ ตอบ)
กา นไมค วรโพสตภ าพหรอื บอกจาํ นวนเงนิ ทตี่ นเองมอี ยใู หบ คุ คลอนื่ ทราบ เพราะ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
กานอาจจะถูกผูไมหวังดีแอบนําขอมูลทางการเงินนั้นไปใชในทางที่ผิดได และ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
อาจจะนาํ ไปสูอนั ตรายอื่น ๆ เชน การลกั พาตัวเพอ่ื เรยี กคา ไถ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย 111

Ac�i��t� 4.7

Unplugged พิจารณาถึงการใชง านอินเทอรเ นต็ ของตนเอง แลวตอบคาํ ถาม

1. นักเรยี นมวี ธิ ีการปอ งกันการถกู เผยแพรข อมลู อยางไรบาง จงอธิบาย

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. นักเรียนเคยมีประสบการณในการถูกลอลวงทางอินเทอรเน็ตหรือไม และมีวิธี
ปองกนั หรือแกไ ขอยางไร

เฉฉบลบั ย ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
ํคาตอบ ้ขึนอ ยูกับ ุดลย ิพ ินจของค ูรผูสอน
3. นักเรียนเคยไดรับอีเมลหรือขอความท่ีนาจะเปนการถูกหลอกลวงแบบฟชชิง
หรอื ไม และนักเรยี นทราบไดอยางไรวา เปนการถูกหลอกลวงแบบฟช ชงิ

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. นกั เรยี นคดิ วา การถูกกออาชญากรรมทางอนิ เทอรเ น็ตทเ่ี กิดข้ึนบอ ยทีส่ ดุ คอื อะไร
เพราะเหตุใด

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

112

รูเทาทัน

Unplugged Ac�i��t� 4.8
พจิ ารณาพฤตกิ รรมทกี่ ระทําผดิ ตอ พ.ร.บ.คอมพวิ เตอรทก่ี ําหนดให
แลวบอกวา มีบทลงโทษอยา งไร

1. กอ งภพปลอ ยไวรสั กอกวนระบบ จําคกุ ไมเกนิ 5 ป หรือปรับไมเ กนิ......................................................................................................................................
คอมพิวเตอรข องสนิ ใจ 100,000 บาท หรือทัง้ จาํ ทง้ั ปรับ......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

2. นกยูงเผยแพรภาพลามกอนาจาร จําคกุ ไมเกนิ 3 ป หรอื ปรับไมเกิน...................................................................................................................................... เฉฉบลับย
ทางอินเทอรเน็ต 60,000 บาท หรอื ทัง้ จาํ ท้งั ปรบั......................................................................................................................................

3. กระแตนํารูปภาพผอู นื่ มาตัดตอ ......................................................................................................................................
จนทาํ ใหเสื่อมเสียช่ือเสียง
จําคกุ ไมเ กนิ 3 ป หรือปรบั ไมเกิน......................................................................................................................................
200,000 บาท......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

4. สมชายทําคลิปวดิ ีโอสอนวธิ กี าร จําคุกไมเกิน 1 ป หรือปรบั ไมเ กิน......................................................................................................................................
เจาะระบบคอมพิวเตอรท าง 20,000 บาท หรอื ทั้งจําทั้งปรับ......................................................................................................................................
อินเทอรเ น็ต
......................................................................................................................................

5. นิตยาสง อเี มลลกู โซท ก่ี อใหเกิด ปรับไมเ กิน 200,000 บาท......................................................................................................................................
ความเดอื ดรอ นแกผูอ ่นื
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภยั 113

Plugged Ac�i��t� 4.9

สืบคน ขา วสารเกี่ยวกบั การใชงานอนิ เทอรเนต็ ในการกระทาํ
ความผิดจากเว็บไซตต า ง ๆ แลว บันทึกขอมลู ท่ไี ดจ ากการสบื คน
ตามประเดน็ ท่ีกาํ หนดให

เร่ือง : .......................................................................................................................................................................................................................
สืบคนจาก : ............................................................................................................................................................................................................................................

เฉฉบลบั ย ํคาตอบ ้ขึนอ ยูกับ ุดลย ิพ ินจของค ูรผูสอนรายละเอียดขาว : .......................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................

อันตรายท่ีเกดิ จากการใชง านอินเทอรเ น็ต : ......................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................

แนวทางในการปองกนั อนั ตราย : .............................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................

114

รูเทาทัน

3 ¡Òõ´Ô µÑ§é «Í¿µáÇÏÍÂÒ‹ §»ÅÍ´ÀÂÑ

ปจ จบุ นั นมี้ ซี อฟตแ วรใหเ ลอื กใชง านมากมายหลายชนดิ และสามารถดาวนโหลด
ไดท างอนิ เทอรเ นต็ ซงึ่ ผใู ชส ามารถเลอื กตดิ ตง้ั บนอุปกรณเ ทคโนโลยเี พอื่ ใชงานไดต าม
ความตอ งการ แตห ลาย ๆ ครงั้ ซอฟตแ วรท ดี่ าวนโหลดจากอนิ เทอรเ นต็ ก็ไมไ ดป ลอดภยั
เสมอไป

3.1 อันตรายจากการตดิ ตัง้ ซอฟตแ วร

ซอฟตแ วรท ด่ี าวนโหลดจากอนิ เทอรเ นต็ มกั จะมโี ปรแกรมทไ่ี มพ งึ ประสงคต ดิ มาดว ย
หรือท่ีเรียกกันวา มัลแวร (Malicious Software: Malware) ซึ่งเปนเครื่องมือสําหรับ
กออาชญากรรมทางอินเทอรเน็ตโดยแฝงมากับซอฟตแวรท่ีผูใชติดตั้ง มัลแวรที่พบ
ในปจจบุ ันมีหลายประเภท ดงั นี้

1 ไวรัสคอมพิวเตอร์ (Com����r Vi���) เฉฉบลบั ย

เปน โปรแกรมทแ่ี ฝงมากบั ไฟลต า ง ๆ และจะทาํ งานเม่ือมีการ
เรียกใชไฟลท่ีมีไวรัส โดยไวรัสคอมพิวเตอรเปนโปรแกรมที่
คอยขดั ขวางการทาํ งานของคอมพวิ เตอร สรา งความเสยี หาย
ตอ ขอ มลู ในเครอื่ งคอมพวิ เตอร ทาํ ลายระบบคอมพวิ เตอร หรอื
สรางความราํ คาญใหกบั ผูใ ชงาน

2 ม้าโทรจัน (Tro��� H�r�e)

เปนโปรแกรมที่แฝงอยูในโปรแกรมท่ีผูใชกําลังใชงานอยู เพ่ือ
ลอบเก็บขอมูลตาง ๆ จากผูใชและทําใหเกิดความเดือดรอน
แกผ ูใ ชงาน เชน การถกู ขโมยขอมลู การถูกเจาะระบบ การถูก
ทําลายระบบ

การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภยั 115

3 หนอนอินเทอร์เนต็ (Wor�)

เปนโปรแกรมที่สามารถคัดลอกตัวเองและแพรกระจายไปยัง
คอมพิวเตอรเครื่องอ่ืน ๆ ที่อยูในเครือขายเดียวกันได ซ่ึงจะ
ทําใหเ กิดความเสียหายรา ยแรงตอ ระบบคอมพวิ เตอร

4 โปรแกรมดักจับข้อมูล (Sp��ar�)

เปน โปรแกรมทดี่ กั จบั ขอ มลู พฤตกิ รรมการใชง านของผใู ชแ ละ
สงขอมูลผานอินเทอรเน็ต เพ่ือนําไปใชแสวงหาผลประโยชน
ตา ง ๆ เชน การดกั จบั ขอ มลู การพมิ พเ พอ่ื สบื คน รหสั ผา น การ
เก็บขอมูลพฤตกิ รรมการใชง านเพอ่ื นาํ ไปใชในการโฆษณา

เฉฉบลับย
5 โปรแกรมโฆษณา (Ad�a��)

เปน โปรแกรมทแ่ี สดงโฆษณาหรอื ดาวนโ หลดโฆษณาอตั โนมตั ิ
โดยทผ่ี ใู ชไมไ ดต องการ ซง่ึ กอ ใหเกิดความราํ คาญแกผ ใู ชง าน
คอมพิวเตอร

6 โปรแกรมเรียกค่าไถ่ (Ran���w��e)

เปนโปรแกรมท่ีเขารหัสหรือล็อกไฟลตาง ๆ เพื่อไมให
ผูใชงานสามารถเขาถึงได ซึ่งผูใชงานจะตองจายเงินให
ผูเรยี กคา ไถจงึ จะไดรบั รหสั ผา นเพอ่ื เขา ใชงานไฟลตาง ๆ ได

116

รูเทาทัน

3.2 การตรวจสอบและปองกนั มลั แวร

นอกจากผใู ชจ ะตรวจสอบและปอ งกนั มลั แวรโดยการใชซ อฟตแ วรป อ งกนั มลั แวร
(Anti-malware) แลว ยงั สามารถปอ งกันการตดิ มลั แวรได โดยปฏบิ ัติ ดงั นี้

1 อัปเดตระบบคอมพิวเตอร์
และซอฟต์แวร์อย่างสม่ําเสมอ

จะชว ยแกไขปญ หาทเี่ กิดขน้ึ กบั
ระบบและซอฟตแวรไ ด

2 ระมัดระวังการเช่ือมต่อกับ 3 ไม่ดาวน์โหลดโปรแกรมจาก เฉฉบลบั ย
อุปกรณ์ภายนอก แหล่งท่ีไม่น่าเช่ือถือ

เชน แฟลชไดรฟ เพราะอาจเสย่ี งตอ
ตองสแกนไวรสั การติดมลั แวรไ ด
กอ นใชงาน

4 หลีกเล่ียงการเปิดไฟล์จาก 5 ระวังการใช้งาน Wi-��
อีเมลท่ีไม่รู้จัก สาธารณะ
@
ควรตรวจสอบทกุ คร้ัง โดยเฉพาะ Wi-Fi
กอ นดาวนโ หลด ทไี่ มม กี ารเขา รหัส
หรือเปดไฟล

Voc����ar� ความปลอดภัย ความม่ันคง ความแนนอน
ความมน่ั ใจ
Security
การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภัย 117
’(ซิ คิวริท)ิ

Unplugged Ac�i��t� 4.10
พิจารณาลักษณะการทาํ งานของมลั แวรตอ ไปนี้ แลว วเิ คราะหวา
เปน มลั แวรประเภทใด

1. แอบขโมยขอ มูลของผูใ ชเพอ่ื นาํ ไป โปรแกรมดกั จับขอ มูล......................................................................................................................................
ใชแ สวงหาผลประโยชน (Spyware)......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

2. แพรก ระจายไดทางเครือขาย หนอนอินเทอรเ นต็......................................................................................................................................
คอมพิวเตอร ทําใหเ กดิ ความ (Worm)......................................................................................................................................
เสียหายอยางรนุ แรง
......................................................................................................................................
เฉฉบลับย
โปรแกรมเรียกคา ไถ......................................................................................................................................
3. ขัดขวางการเขา ถึงขอมูล โดยตอง (Ransomware)......................................................................................................................................
จายเงนิ เพ่อื รบั รหสั ผานในการเขาสู
ขอ มลู ......................................................................................................................................

4. แสดงโฆษณาหรอื ดาวนโหลด โปรแกรมโฆษณา......................................................................................................................................
อัตโนมัตกิ อใหเ กิดความราํ คาญ (Adware)......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

5. ลกั ลอบเก็บขอมูลของผใู ชเ พื่อ มาโทรจัน......................................................................................................................................
เจาะระบบหรือทาํ ลายระบบ (Trojan Horse)......................................................................................................................................

118 ......................................................................................................................................

รูเทาทัน

Ac�i��t� 4.11

Unplugged ตอบคําถามตอ ไปน้ี

1. อปุ กรณเ ทคโนโลยขี องนกั เรยี นเคยมปี ญ หาเกย่ี วกบั มลั แวรห รอื ไม และเปน มลั แวร
ประเภทใด

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. นักเรียนคิดวา มัลแวรประเภทใดมีอันตรายตออุปกรณเทคโนโลยีมากที่สุด
เพราะเหตุใด

........................................................................................................................................................................................................................................................................................... เฉฉบลับย
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
ํคาตอบ ้ขึนอ ยูกับ ุดลย ิพ ินจของค ูรผูสอน
3. นกั เรยี นคดิ วา ตนเองมพี ฤตกิ รรมใดบา งทเี่ สยี่ งจะทาํ ใหอ ปุ กรณเ ทคโนโลยตี ดิ มลั แวร

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. นกั เรยี นจะทราบไดอยา งไรวา อุปกรณเทคโนโลยขี องนกั เรียนมมี ลั แวรแฝงอยู

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. นักเรยี นมวี ธิ ีปองกนั การติดมลั แวรอยา งไรบาง

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภยั 119

Uni� Tes� 4

ตอนที่ 1 วง ลอมรอบตัวอกั ษรของคําตอบที่ถกู ตอ ง

1 ขอใดไมใ ชวธิ กี ารต้งั รหัสผา นท่ีดี
ก. ไมเกี่ยวของกับขอมลู สว นตัว
ข. มคี วามยาวอยางนอย 8 ตัวอักษร
ค. เปนคําทีม่ คี วามหมายตามพจนานุกรม
ง. ประกอบดว ยตัวอักษรพมิ พใ หญ พิมพเลก็ ตัวเลข และตัวอักขระพิเศษ

2 ขอใดเปนสิทธิท์ ี่สามารถอานและเรยี กใชไฟลได
ก. Write ข. Read
ค. Read & execute ง. List folder content

เฉฉบลับย 3 บคุ คลในขอ ใดมีโอกาสถูกหลอกลวงแบบฟชชิงมากทสี่ ุด
ก. กระตา ยถูกเจาะระบบคอมพิวเตอร
ข. เบลลา นดั พบบุคคลท่รี ูจักทางอินเทอรเ นต็
ค. เชอรรี่ถกู เผยแพรภาพตัดตอ ทางอินเทอรเ นต็
ง. ขาวโอต ไดร บั อเี มลจากธนาคารใหร ะบขุ อ มลู สว นตัว

4 การกระทําในขอ ใดมบี ทลงโทษรา ยแรงทส่ี ุด
ก. เผยแพรเนือ้ หาท่ไี มเ หมาะสม
ข. ตัดตอ ภาพทท่ี าํ ใหเ สือ่ มเสียช่อื เสียง
ค. เขา ถงึ ขอมูลของผอู ่นื โดยไมไดรับอนญุ าต
ง. ขโมยขอ มูลของผอู ่นื บนเครือขายอินเทอรเน็ต

5 กานสง ขอความไปแกลงเพื่อนวา คณุ แมของเพ่อื นรถลม มีบทลงโทษปรบั อยา งไร
ก. 5,000 บาท ข. 10,000 บาท
ค. 50,000 บาท ง. 200,000 บาท

120

รูเทาทัน

6 ขอ ใดไมใชว ธิ ีการปองกนั อันตรายจากการใชง านอนิ เทอรเน็ต
ก. ไมเ ปดเผยขอมลู สว นตัว
ข. ไมต ดิ ตง้ั โปรแกรมปองกนั ไวรัส
ค. ไมน ัดพบบุคคลทีร่ จู กั ทางอนิ เทอรเ น็ต
ง. ไมใ ชง านจํารหสั ผา นบนเว็บเบราวเซอร

7 ขอใดกลาวถึงหนอนอินเทอรเ นต็ ไดถ กู ตอ ง
ก. กอใหเ กิดความเสียหายกับไฟลขอมูล
ข. เก็บขอมูลพฤตกิ รรมการใชงานอนิ เทอรเนต็
ค. สามารถแพรก ระจายผา นเครอื ขายคอมพวิ เตอร
ง. แสดงโฆษณาหรือดาวนโ หลดโฆษณาทางอินเทอรเนต็

8 ขอ ใดคอื โปรแกรมทข่ี ดั ขวางการเขาถึงขอมูลในอปุ กรณเ ทคโนโลยี เฉฉบลับย
ก. มา โทรจนั
ข. โปรแกรมเรยี กคา ไถ
ค. ไวรัสคอมพวิ เตอร
ง. โปรแกรมดักจับขอมูล

9 ขอใดคอื ลักษณะของอปุ กรณเ ทคโนโลยีท่มี ีมลั แวรแฝงอยู
ก. ความเรว็ ลดลง ข. อุณหภมู เิ ฉลย่ี ลดลง
ค. ใชพลังงานไฟฟามากขน้ึ ง. เสยี คา ใชจ า ยในการอปั เดตมากขนึ้

10 ขอ ใดเปนวธิ ีการปอ งกันมลั แวร
ก. ตดิ ตั้งโปรแกรมทีใ่ ชงานบอ ย ๆ
ข. เชอ่ื มตอ กบั อปุ กรณภ ายนอกอยูเ สมอ
ค. ดาวนโ หลดโปรแกรมจากอินเทอรเน็ตบอย ๆ
ง. อัปเดตระบบคอมพวิ เตอรและซอฟตแ วรอ ยูเสมอ

การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภยั 121

ตอนที่ 2 ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมตอ ไปน้ี
1 พจิ ารณาสถานการณตอ ไปน้ี แลวอธิบายวา การกระทําของบุคคลนนั้ ผิดตอ พ.ร.บ.

คอมพวิ เตอรอ ยา งไร และมบี ทลงโทษอยา งไร
1) สมศรีนาํ ภาพของเพอ่ื นท่ีไมช อบมาตัดตอ และเขียนขอ ความตอ วา เพ่อื ทาํ ให

เส่อื มเสยี ชื่อเสียง
ตัดตอ ภาพทที่ าํ ใหเสอ่ื มเสียชือ่ เสยี ง....................................................................................................................................................................................................................................................................................
มโี ทษจาํ คุกไมเกนิ 3 ป หรือปรบั ไมเ กนิ 200,000 บาท....................................................................................................................................................................................................................................................................................

2) สมชายปลอยไวรัสใสเครอื่ งสุชาตเิ พ่อื กอกวนการทาํ งานของระบบคอมพวิ เตอร
การกระทาํ ทีก่ อกวนการทํางานของระบบคอมพวิ เตอรข องผอู ื่น....................................................................................................................................................................................................................................................................................
มโี ทษจาํ คุกไมเ กนิ 5 ป หรือปรับไมเกิน 100,000 บาท หรือทัง้ จาํ ทงั้ ปรับ....................................................................................................................................................................................................................................................................................

เฉฉบลับย 3) ชูชยั สอนวิธีการเจาะระบบคอมพวิ เตอรข องผอู ่ืนและเผยแพรท างเวบ็ ไซต
www.youtube.com
เผยแพรวธิ กี ารเขา ถงึ ระบบคอมพวิ เตอรข องผูอ ืน่....................................................................................................................................................................................................................................................................................
มีโทษจําคกุ ไมเ กนิ 1 ป หรือปรบั ไมเ กนิ 20,000 บาท หรอื ท้งั จาํ ทง้ั ปรบั....................................................................................................................................................................................................................................................................................

4) วนิ ยั สงอเี มลลูกโซใหก ับเพื่อน ๆ ในช้ันเรยี น
สง ขอความหรืออีเมลทีก่ อใหเ กิดความเดอื ดรอนแกผอู ื่น....................................................................................................................................................................................................................................................................................
มโี ทษปรับไมเ กิน 200,000 บาท....................................................................................................................................................................................................................................................................................

5) สมปองโพสตค ลิปลามกอนาจารลงในเฟซบุกของตนเอง
เผยแพรเนอ้ื หาที่ไมเ หมาะสม....................................................................................................................................................................................................................................................................................
มโี ทษจาํ คุกไมเ กนิ 3 ป หรือปรบั ไมเ กนิ 60,000 บาท หรือท้ังจาํ ทง้ั ปรบั....................................................................................................................................................................................................................................................................................

122

รูเทาทัน

2 อธบิ ายลกั ษณะของมลั แวรต อ ไปนี้

1) ไวรสั คอมพิวเตอร (Computer Virus)
เปน โปรแกรมทแ่ี ฝงมากบั ไฟลต า ง ๆ และจะทาํ งานเมอื่ มกี ารเรยี กใชไ ฟลท มี่ ไี วรสั....................................................................................................................................................................................................................................................................................
โดยขดั ขวางการทาํ งานของคอมพวิ เตอร สรา งความเสยี หายตอ ขอ มลู ในเครอื่ ง....................................................................................................................................................................................................................................................................................
คอมพวิ เตอร ทาํ ลายระบบคอมพวิ เตอร หรอื สรา งความราํ คาญใหก บั ผใู ชง าน....................................................................................................................................................................................................................................................................................

2) มาโทรจัน (Trojan Horse)
เปนโปรแกรมทีแ่ ฝงอยูในโปรแกรมที่ผใู ชก ําลังใชงานอยู เพอื่ ลอบเก็บขอมูล....................................................................................................................................................................................................................................................................................
ตาง ๆ จากผใู ชและทําใหเ กิดความเดือดรอนแกผ ใู ชง าน เชน การถูกขโมย....................................................................................................................................................................................................................................................................................
ขอ มลู การถกู เจาะระบบ การถูกทาํ ลายระบบ....................................................................................................................................................................................................................................................................................

3) หนอนอินเทอรเ น็ต (Worm) เฉฉบลับย
เปนโปรแกรมที่สามารถคดั ลอกตัวเองและแพรก ระจายไปยังคอมพิวเตอร....................................................................................................................................................................................................................................................................................
เครือ่ งอื่น ๆ ทอี่ ยูในเครอื ขายเดยี วกนั ได ซงึ่ จะทาํ ใหเ กิดความเสียหาย....................................................................................................................................................................................................................................................................................
รายแรงตอระบบคอมพิวเตอร....................................................................................................................................................................................................................................................................................

4) โปรแกรมดกั จับขอ มลู (Spyware)
เปนโปรแกรมท่ีดักจับขอมูลพฤติกรรมการใชงานของผูใชและสงขอมูล....................................................................................................................................................................................................................................................................................
ผา นอนิ เทอรเ นต็ เพอ่ื นาํ ไปใชแ สวงหาผลประโยชนต า ง ๆ เชน การดกั จบั ขอ มลู....................................................................................................................................................................................................................................................................................
การพิมพเพือ่ สบื คน รหัสผา น....................................................................................................................................................................................................................................................................................

5) โปรแกรมโฆษณา (Adware)
เปนโปรแกรมท่ีแสดงโฆษณาหรือดาวนโหลดโฆษณาอัตโนมัติโดยที่ผูใช....................................................................................................................................................................................................................................................................................
ไมไดต อ งการ ซึง่ กอใหเกดิ ความรําคาญแกผูใชง านคอมพิวเตอร....................................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................................................................................

การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยา งปลอดภัย 123

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธิการ. (ม.ป.ป.). ตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรู
วทิ ยาศาสตร (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน
พุทธศกั ราช 2551. (ม.ป.ท.) : (ม.ป.พ.)

ทศิ นา แขมณ.ี (2552). ศาสตรก ารสอนองคค วามรเู พอื่ การจดั กระบวนการเรยี นรทู มี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ.
กรุงเทพฯ : สาํ นกั พิมพแ หง จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

วษิ ณุ ชา งเนยี ม. (2556). คมู อื เรยี นโครงสรา งขอ มลู และอลั กอรทิ มึ . กรงุ เทพฯ : ไอดซี ี พรเี มยี ร.
อาทร นกแกว . (2562). เทคโนโลยี (วทิ ยาการคาํ นวณ) ป.6. กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น.
โอภาส เอ่ียมสริ วิ งศ. (2551). วิทยาการคอมพิวเตอรแ ละสารสนเทศ. กรุงเทพฯ : ซีเอด็ ยูเคชน่ั .
Jane Krauss. (2017). Computational Thinking and coding for every student. United

States: Corwin A SAGE.
เฉฉบลบั ย ส่อื ขอมลู อิเล็กทรอนิกส

สาํ นักงานพัฒนาธรุ กรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส. (ออนไลน) . เขา ถงึ จาก https://www.etda.or.th.
สบื คนเมื่อ 2 ตลุ าคม 2562.

suratch. (ออนไลน). เขา ถงึ จาก https://www.scratch.mit.edu. สืบคน เมอ่ื 19 กนั ยายน 2562.

124