คู่มือศึกษาธรรมชาตินกใน มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์

นกยางกรอกพันธุ์จีน


Chinese Pond-heron : Ardeola bacchus
42.0-52.0 ซม.






























2

1
ภาพ : สุมาลี วงษ์ดารา
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

นอกฤดูผสมพันธุ์ (2) ปากเหลืองปลายปากดำา โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
หัว คอ และอกนำ้าตาลเหลืองมีลายขีดหนา นกในชุดขนผสมพันธุ์ พบได้บ่อย แต่ชุดขนนอกฤดู ผสมพันธุ์
สีนำ้าตาลเข้ม ลำาตัวด้านบนนำ้าตาลแกมเทา ไม่สามารถจำาแนกได้ว่าเป็นนกยางกรอกพันธุ์ จีน พันธุ์ อินเดีย
ลำาตัวด้านล่างขาว ขณะบินปีกและหางขาว หรือพันธ์ ุชวา
่
้
ั
ุ
์
ำ
บางตัวปลายปกสคลากวานกยางกรอกพนธชวา
ี
ี
ชุดขนผสมพันธุ์ (1) ปากเหลืองสดปลายดำา ถิ่นอาศัย
่
ำ
ำ
ำ
ี
หนังรอบตาสีเขียวแกมเหลือง หัว คอ และ ทุ่งนาและพื้นทชุ่มน้าทั้งน้าจืดและน้าเค็ม ในมหาวิทยาลัย
ำ
ำ
อกน้าตาลแดงเข้มแกมเลือดหมู หลังและขน พบได้ทั่วไปตามทุ่งโล่ง สนามหญ้า พื้นที่ชุ่มน้า
คลุมไหล่เทาดำา แข้งและตีนแดง
49 WU
BIRDS

นกยางกรอกพันธุ์อินเดีย


Indian Pond-heron : Ardeola grayii
44.0-46.0 ซม.






























1
2


ภาพ : สุมาลี วงษ์ดารา
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

นอกฤดูผสมพันธุ์ (1) คล้ายนกยางกรอก โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ หายากหรืออาจถูกมองข้าม ใน
พันธุ์จีนและพันธุ์ชวา จำาแนกชนิดได้ยาก มหาวิทยาลัย นกในชุดขนผสมพันธุ์ หายาก แต่ชุดขนนอก
ไ
่
(ดูนกยางกรอกพันธุ์จีน) ชุดขนผสมพันธุ์ (2) ฤดู ผสมพันธุ์ มสามารถจำาแนกได้ว่าเป็นนกยางกรอกพันธุ์ จีน
หนังรอบตาฟ้าแกมเขียว หัว คอ และอก พันธุ์ อินเดีย หรือพันธ์ ุชวา
น้าตาลอ่อน แกมเทาซีด ท้ายทอยมีขนเจ้าชู้
ำ
ยาวคล้ายเปีย 2 เส้น หลังและขนคลุมไหล ่ ถิ่นอาศัย
่
ุ
่
ี
น้าตาลแดงหรือเทา แข้งและตีนแดงสด ทงนาและพื้นทชุ่มนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ใน
ำ
ี
่
มหาวิทยาลัย ทุ่งนา พื้นทชุ่มนำ้าในฟาร์มมหาวิทยาลัย
และสวนสาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย

50 WU
BIRDS

นกยางกรอกพันธุ์ชวา


Javan Pond-heron : Ardeola speciosa
44.0-45.0 ซม.






























1
2


ภาพ : สุมาลี วงษ์ดารา
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

นอกฤดูผสมพันธุ์ (1) คล้ายนกยางกรอก โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
พันธุ์จีนและพันธุ์อินเดีย จำาแนกชนิดได้ยาก นกในชุดขนผสมพันธุ์ หายาก แต่ในชุดขนนอกฤดู ผสมพันธุ์
(ดูนกยางกรอกพันธุ์จีน) ชุดขนผสมพันธุ์ (2) ไม่สามารถจำาแนกได้ว่าเป็นนกยางกรอกพันธุ์ จีน พันธุ์
ำ
หนังรอบตาฟ้าแกมเทา หัวน้าตาลแกมเหลือง อินเดีย หรือพันธ์ ุชวา
นวล คอถึงอกสีนำ้าตาลเหลืองหรือนำ้าตาล
แกมแดง ท้ายทอยมีขนเจ้าชู้ยาวคล้ายเปีย ถิ่นอาศัย
่
ุ
2 เส้น หลังและขนคลุมไหล่เทาดำา แข้งแดง ทงนาและพื้นที่ชุ่มนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ใน
หรือชมพูแกมแดง มหาวิทยาลัย พบได้ทั่วไปตามทุ่งโล่ง สนามหญ้า พื้นท ่ ี
ำ
ชุ่มน้า





51 WU
BIRDS

นกยางควาย


Eastern Cattle Egret : Bubulcus (ibis) coromandus
46.0-56.0 ซม.






























1
2


ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

หนังหน้าสีเหลืองคล้า ปากเหลืองหนาและสั้น โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพ พบบ่อยมาก
ำ
หัวโต คอหนาและสั้น ขาค่อนข้างสั้นสีเทา ในมหาวิทยาลัย พบได้บ่อยตลอดทั้งปี จำานวนมากขึ้น
เขียว ชุดขนผสมพันธุ์ (2) ปากเหลืองหรือ ในฤดูอพยพ
ำ
ชมพูสด หัว คอ อก และหลังน้าตาลแกมส้ม
ขนเจ้าชู้ที่อกและหลังน้าตาลแกมส้ม ถิ่นอาศัย
ำ
ี
่
ทุ่งหญ้า พื้นท่เกษตรกรรม พื้นทชุมนำ้าต่าง ๆ ในมหา
ี
วิทยาลัย พบทั่วไปตามสนามหญ้ารอบ ๆ อาคารในเขต
การศึกษา ฟาร์มมหาวิทยาลัย อุทยานพฤกษศาสตร์
โบราณสถานตุมปัง ศูนย์กีฬาและสุขภาพ รอบ ๆ วัด
แส็งแร็ง ทุ่งหญ้าหลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ สวน
สาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย



52 WU
BIRDS

นกกระสานวล


Grey Heron : Ardea (cinerea) cinerea
90.0-98.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากเหลือง ขนลำาตัวเทา หัวและคอขาว ด้าน โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้
หน้าคอมีลายขีดดำาเป็นเส้นประ หลังตาและ บ่อยในฤดูอพยพ เฉพาะพื้นที่
ี
่
ขนยาวคล้ายเปียทท้ายทอยดำา ขนปีกบิน
เทาเข้มเกือบดำา ชุดขนผสมพันธุ์ ปากสีส้มสด ถิ่นอาศัย
่
หัวและคอขาว สีเทาด้านหลังสดใสขึ้น นก ทุ่งนาและพื้นทชุ่มนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ใน
ี
ไม่เต็มวัย หน้าผาก คอ และลำาตัวเทา ปาก มหาวิทยาลัย ทุ่งนารอบ ๆ วัดแส็งแร็ง ฟาร์มมหาวิทยาลัย
ำ
เหลืองคล้า ไม่มีขนเปียยาว








53 WU
BIRDS

นกกระสาแดง


Purple Heron : Ardea (purpurea) purpurea
78.0-90.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ปากเหลือง หัวและคอน้าตาลแดง มีเส้นดำา โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นที่พบไม่บ่อย และนกอพยพ
ลากจากหน้าผากถึงท้ายทอย มุมปาก และ ที่พบได้บ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้ตลอดทั้งปี แต่ไม่บ่อย
ข้างคอ คอด้านหน้ามีลายประเป็นขีดหนา
อกและลำาตัวด้านบนเทา ขณะบินด้านล่าง ถิ่นอาศัย
ำ
ำ
เทาตัดกับสีเลือดหมูของขนคลุมใต้ปีก นก พื้นทชุ่มน้าและแหล่งน้าจืดต่าง ๆ บางครั้งพบตามชายฝั่ง
่
ี
ี
ไม่เต็มวัย ขนลำาตัวน้าตาล ลวดลายที่หัวและ ทะเล ในมหาวิทยาลัย ทุ่งหญ้าริมบึง และพื้นท่ชุ่มนำ้า
ำ
คอไม่ชัดเจน หลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ ฟาร์มมหาวิทยาลัย พื้นท ี่
ชุ่มน้าริมคูคลองรอบเขตการศึกษา
ำ




54 WU
BIRDS

นกยางโทนใหญ่


Eastern Great Egret : Ardea (alba) modesta
80.0-104.0 ซม.






























2

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (1) มาโนช แตงตุ้ม (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
ี
ปากเหลือง หนังหน้าสีเขียวแกมเหลือง คล้าย โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นทพบค่อนข้างบ่อย และ
นกยางโทนน้อยแต่หนังมุมปากลึกเลยหลัง นกอพยพที่พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย พบได้ค่อนข้าง
ดวงตา หัวคอนข้างเล็ก หน้าผากลาด คอ บ่อยตลอดทั้งปี
่
เรียวยาว ขาและตีนดำา ชุดขนผสมพันธุ์ (2)
หนังหน้าฟ้าหรือเขียว ปากดำาสนิท ขาแดง ถิ่นอาศัย
โดยเฉพาะน่อง อกและหลังมีขนเจ้าชู้ยาว พื้นที่ชุ่มนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ในมหาวิทยาลัย
ออกมา ริมอ่างเก็บนำ้าและสนามหญ้าในอุทยานพฤกษศาสตร์
ำ
และฟาร์มมหาวิทยาลัย พื้นที่ชุ่มน้าริมบึงหลังโรงพยาบาล
ศูนย์การแพทย์






55 WU
BIRDS

นกยางโทนน้อย


Intermediate Egret : Ardea intermedia
65.0-72.0 ซม.






























2

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (1) มาโนช แตงตุ้ม (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

คล้ายนกยางโทนใหญ่แต่ตัวเล็กกว่า หัวกลม โดยทั่วไปที่เป็นทั้งนกประจำาถิ่นพบไม่บ่อย และนกอพยพ
กว่า คอหนาและสั้นกว่า หนังหน้าเหลือง พบได้บ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้บ่อยในฤดูอพยพ
ปากเหลืองปลายปากดำา หนังมุมปากไม่เลย
หลังดวงตา ขาและตีนดำา ชุดขนผสมพันธุ์ ถิ่นอาศัย
่
่
ี
ุ
่
(2) หน้าเขียวแกมเหลือง ปลายปากดำาอาจถึง ทงนาและพื้นทชุ่มนำ้าตาง ๆ ในมหาวิทยาลัย ฟาร์ม
ครึ่งปาก ขนเจ้าชู้ที่อกและหลังยาว ขาและ มหาวิทยาลัย ทุ่งนารอบ ๆ วัดแส็งแรง
ตีนดำา







56 WU
BIRDS

นกยางเปีย


Little Egret : Egretta garzetta
55.0-65.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากดำา หนังหน้าเทาหรือเขียวแกมเหลือง โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพ พบบ่อยมาก
ขาดำา ตีนเหลือง ชุดขนผสมพันธุ์ หนังหน้า ในมหาวิทยาลัย พบได้บ่อยตลอดทั้งปี
ชมพูแกมแดง ท้ายทอยมีขนเปียยาว 1 คู่ อก
และหลังมีขนเจ้าชู้ยาว ขาดำาสนิท ตีนเหลือง ถิ่นอาศัย
ี
่
ส้ม ทุ่งนาและพื้นทชุ่มนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ใน
มหาวิทยาลัย พื้นที่ชุ่มนำ้าในฟาร์มมหาวิทยาลัย รอบ ๆ
วัดแส็งแร็ง หลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ และสวน
สาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย








57 WU
BIRDS

นกกานํ้าเล็ก


Little Cormorant : Microcarbo niger
51.0-56.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
คอสั้น ปากสั้นสีเทาแกมเนื้อ ขนลำาตัวน้าตาล โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพ พบบ่อยมาก
่
ำ
ดำา ปีกและขนขอบปีกสีน้าตาลแกมเทา คาง ในมหาวิทยาลัย พบได้บอยตลอดทั้งปี และมีจำานวนมากขึ้น
ขาว ตาสีนำ้าตาล ชุดขนผสมพันธุ์ ปากดำา ในฤดูอพยพ
หนังทโคนปากสีเหลืองสด ขนดำาเหลือบเขียว
่
ี
เป็นมัน กระหม่อม ขนคลุมหู และท้ายทอย ถิ่นอาศัย
มีขีดขนสีขาวแซมเป็นเส้น ๆ ป่าชายเลน หนอง บึง ทะเลสาบ แหล่งนำ้าต่าง ๆ ใน
่
ี
ำ
มหาวิทยาลัย พื้นทชุ่มน้ารอบ ๆ วัดแส็งแร็ง และบ่อบำาบัด
นำ้าเสีย อางเก็บนำ้าในอุทยานพฤกษศาสตร์และสวน
่
สาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย




58 WU
BIRDS

นกตีนเทียน


Black-winged Stilt : Himantopus (himantopus) himantopus
35.0-40.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ตัวผู้ ปากสีดำาบางแหลมและยาว หัวและ โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพ พบบ่อยมาก
ลำาตัวขาว ปีกและลำาตัวด้านบนดำาเข้ม ขา ในมหาวิทยาลัย พบได้ตลอดทั้งปี พบบ่อยตามพื้นที่ชุ่มน้า ำ
ำ
ยาวมากสีชมพูแดง บางตัวอาจมีสีดำาท่หัว เมื่อมีน้าหลากหลังฝนตก
ี
หน้า และท้ายทอย ตัวเมีย ลำาตัวด้านบน
แกมน้าตาล หัวและท้ายทอยอาจมีแถบสีเทา ถิ่นอาศัย
ำ
ำ
นกไม่เต็มวัย หลังและปีกน้าตาลหรือแกมเทา พื้นที่ชุ่มนำ้า ทุ่งนา นาเกลือและชายฝั่งทะเล ในมหา
่
ี
ำ
วิทยาลัย พื้นทชุ่มน้าริมบึงหลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์
และรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง





59 WU
BIRDS

นกหัวโตหลังจุดสีทอง


Pacific Golden Plover : Pluvialis fulva
23.0-26.0 ซม.






























1
2


ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
หัวค่อนข้างโต ขนลำาตัวออกสีน้าตาลเหลือง โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
ำ
หลังน้าตาลเข้มมีลายจุดกระจายจากขอบขน พบได้ในฤดูอพยพ แต่ไม่บ่อย
สีน้าตาลเหลืองและขาว ชุดขนผสมพันธุ์ (1)
ำ
หลังดำามีจุดสีน้าตาลเหลืองจากขอบขนสีจาง ถิ่นอาศัย
ำ
กระจายหนาแน่น แซมด้วยจุดขาว ทุ่งนา ทุ่งหญ้าสั้น ๆ นาเกลือ นากุ้งริมชายฝั่ง หาดทราย
ริมแม่นำ้าใหญ่ ในมหาวิทยาลัย ทุ่งหญ้าริมอ่างเก็บนำ้า
ในฟาร์มมหาวิทยาลัย พื้นที่ชื้นแฉะริมบึงหลังโรงพยาบาล
ศูนย์การแพทย์








60 WU
BIRDS

นกหัวโตขาเหลือง


Little Ringed Plover : Charadrius dubius
14.0-17.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากสั้นสีดำา หนังรอบตาหนาสีเหลือง หน้าผาก โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพ พบบ่อย ใน
ำ
และคิ้วขาวแกมน้าตาลอ่อน รอบคอขาวมีแถบ มหาวิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ แต่ไม่บ่อย
ำ
น้าตาลเข้มหนาและกว้างบริเวณอก หัวและ
ลำาตัวด้านบนนำ้าตาล ชุดขนผสมพันธุ์ หนัง ถิ่นอาศัย
่
ุ
รอบตากว้างสีเหลืองสด หน้าผาก คิ้ว และ ทุ่งนา ทงหญ้าสั้น ๆ ริมหนองบึง นาเกลือ นากุ้ง ใน
ี
่
รอบตาขาว แถบหน้าผาก แถบตา และแถบ มหาวิทยาลัย พื้นทชุ่มนำ้าริมบึงหลังโรงพยาบาลศูนย์
คาดหน้าอกดำา แข้งและตีนเหลืองสด หรือ การแพทย์
เหลืองแกมส้ม







61 WU
BIRDS

นกกระแตหัวเทา


Grey-headed Lapwing : Vanellus cinereus
34.0-37.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากเหลืองปลายดำา หนังรอบตาและหนัง โดยทั่วไปเป็นนกอพยพและอพยพผ่าน พบไม่บ่อย ใน
่
เล็ก ๆ ที่หน้าผากเหลือง หัวถึงอกเทา มีแถบ มหาวิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ พบบอยริมทุ่งในฤดู
ำ
่
ดำาคาดอกตอนลาง ลำาตัวด้านบนนำ้าตาล น้าหลาก บางครั้งมีจำานวนมากกว่า 50 ตัว
่
ลำาตัวดานลางขาว แข้งและตีนเหลืองส้ม
้
ขณะบินปีกนำ้าตาล กลางปีกขาว ขนปลาย ถิ่นอาศัย
่
ี
ปีกดำา ใต้ปีกขาว ปลายปีกดำา ตะโพกและ ทุ่งนา ริมแม่นำ้า ในมหาวิทยาลัย ทุ่งหญ้า พื้นทชุ่มนำ้า
หางขาว ปลายหางดำา รอบ ๆ วัดแส็งแร็ง และหลังสวนสาธารณะหน้ามหา
วิทยาลัย






62 WU
BIRDS

นกกระแตแต้แว้ด


Black-necked Lapwing : Vanellus (indicus) atronuchalis
32.0-35.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

หัวถึงอกดำา หนังบริเวณหัวตามีลักษณะคล้าย โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
เหนียงเล็ก ๆ ต่อกับหนังรอบตาสีแดงเข้ม พบได้ตลอดทั้งปี พบบ่อยในช่วงผสมพันธุ์ วางไข่บนพื้น
ปากแดงเข้ม ปลายปากดำา ขนคลุมหูเป็นแถบ หากเดินเข้าใกล้บริเวณรังนกจะบินขึ้นจากพื้นและวนไป
ขาวใหญ่ ลำาตัวด้านบนนำ้าตาลเหลือบเขียว รอบ ๆ ร้อง “แต-แต-แต แต้-แว้ด”
ไหล่และลำาตัวด้านล่างขาวต่อเนื่องกัน แข้ง
และตีนเหลืองหรือเหลืองแกมเขียว ขณะบิน ถิ่นอาศัย
ปีกคล้ายนกกระแตหัวเทาแต่แถบสีขาวแคบ ทุ่งนา ทุ่งหญ้า พื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่เปิดโล่งต่าง ๆ
่
และเห็นแถบดำาชัดกวา หางขาวมีแถบดำา ในมหาวิทยาลัย ทุ่งหญ้าในฟาร์มมหาวิทยาลัย ศูนย์กีฬา
ค่อนไปทางปลายหาง และสุขภาพ รอบ ๆ วัดแส็งแร็ง และหลังโรงพยาบาล
ศูนย์การแพทย์




63 WU
BIRDS

นกอีแจว


Pheasant-tailed Jacana : Hydrophasianus chirurgus
39.0-58.0 ซม.






























1
2


ภาพ : อากฤษฏิ์ บุญสงวน
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

์
นอกฤดูผสมพันธุ (2) คล้ายนกพริกไม่เต็มวัย โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่นพบบ่อยในภาคกลาง ส่วนใหญ่
หน้าผากถึงท้ายทอยนำ้าตาลเข้ม หน้าและ เป็นนกอพยพ ในมหาวิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ แวะ
คอขาวมีแถบตาลากยาวต่อเนื่องมาถึงแถบอก เข้ามาพักหากินเป็นระยะสั้น ๆ หายาก
สีดำา แถบคิ้วขาวต่อกับแถบข้างคอสีเหลือง
ั
ลำาตวด้านบนนำ้าตาล ลำาตัวด้านล่างขาว ถิ่นอาศัย
ำ
ี
่
ำ
ี
่
ำ
หางดำา ขณะบินเห็นปีกขาวปลายปีกดำา แหล่งน้าจืดทมีพืชน้า ในมหาวิทยาลัย พื้นทชุ่มน้าบริเวณ
ำ
ชุดขนผสมพันธุ์ (1) หัวและหน้าขาว กระ บ่อบำาบัดน้าเสีย
หม่อมดำาต่อเนื่องกับเส้นข้างคอ ลำาตัวด้านล่าง
ดำา หางยาว

64 WU
BIRDS

นกพริก


Bronze-winged Jacana : Metopidius indicus
28.0-31.0 ซม.



































ภาพ : วีระนุช นิลนนท์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากเหลืองสด สันปากบนเทาแกมฟ้า โคนปาก โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย
บนแดง คิ้วขาวใหญ่ชัดเจนตัดกับหัว คอ และ พบได้ตลอดทั้งปี แต่พบบ่อยเฉพาะพื้นที่
ลำาตัวด้านล่างดำาเหลือบเป็นมัน หลังตอนบน
ดำาเหลือบม่วง ปีกและลำาตัวด้านบนนำ้าตาล ถิ่นอาศัย
ำ
แกมทอง หลัง ตะโพก หาง และก้นน้าตาลแดง หนอง บึง และแหล่งนำ้าจืดต่าง ๆ ที่มีพืชนำ้า ในมหา
่
่
ี
ุ
ำ
้
ำ
้
ื
แข้งและตีนเขียว นกไม่เต็มวัย ลำาตัวด้าน วิทยาลัย พนทชมนาในบ่อบำาบัดน้าเสีย บึงบัวสวนสาธารณะ
ล่างขาว มีแถบนำ้าตาลเหลืองทคอด้านบน หน้ามหาวิทยาลัย
่
ี
และอก
65 WU
BIRDS

นกปากซ่อมหางพัด


Common Snipe : Gallinago gallinago
25.0-27.0 ซม.



































ภาพ : อายุวัต เจียรวัฒนกนก
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากยาวตรง ปลายปากดำา ขนลำาตัวสีค่อนข้าง โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้
เข้ม ขณะยืนปลายหางยาวกว่าปลายปีก ในฤดูอพยพ แต่ไม่บ่อย
ขณะบินใต้ปีกมีแถบขาวบริเวณขนคลุมใต้ปีก
ขอบขนกลางปีกขาว ท้องขาว (คล้ายนกปา ถิ่นอาศัย
ำ
ำ
ซ่อมหางเข็มมาก จำาแนกได้ยากในธรรมชาติ ทุ่งนา หนองน้า และพื้นที่ชุ่มน้าต่าง ๆ ในมหาวิทยาลัย
จำาแนกโดยใช้ตัวอย่างจากจำานวนขนหาง พื้นที่ชุ่มนำ้าริมบ่อบำาบัดนำ้าเสีย ฟาร์มมหาวิทยาลัย สวน
20-22 เส้น ขนหางคู่นอกแคบและเรียว) สาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย และรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง










66 WU
BIRDS

นกสติ๊นท์คอแดง


Red-necked Stint : Calidris ruficollis
13.0-16.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ี
่
ปากสั้นตรง คอสั้น ลำาตัวด้านบนเทาแกม โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมากบางพื้นท ในมหา
นำ้าตาลอ่อน บางตัวอาจเห็นลายขีดบนหลัง วิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ พบค่อนข้างบ่อยเฉพาะพื้นที่
ำ
จากแกนเส้นขนสีเข้ม และลายเกล็ดจากขอบ โดยเฉพาะเมื่อน้าหลากหลังฝนตก
ขนสีจาง คิ้วยาวสีขาว แถบตาสีเข้ม ลำาตัว
่
ด้านลางขาว อกเทาออน แข้งและตีนดำา ถิ่นอาศัย
่
ชุดขนผสมพันธุ์ หัว อก และหลังนำ้าตาล นาเกลือ นากุ้งริมชายฝั่ง หาดเลน บางครั้งพบตาม
ี
่
ำ
แดงเข้ม ขนปีกเทา แหล่งน้าจืดในแผ่นดิน ในมหาวิทยาลัย พื้นทชื้นแฉะริมบึง
หลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์






67 WU
BIRDS

นกเด้าดิน


Common Sandpiper : Actitis hypoleucos
19.0-21.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
คิ้วยาวสีขาว ข้างอกทั้งสองข้างมีแถบน้าตาล โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
ำ
่
ี
ขนาดใหญ่ ลำาตัวด้านล่างขาว หัวไหล่มีสี พบได้บ่อยในฤดูอพยพ เฉพาะพื้นทโดยเฉพาะเมื่อน้าหลาก
ขาวเว้าเข้ามา แข้งและตีนเหลือง ขณะยืน หลังฝนตก
มักกระดกก้นและหางขึ้นลง ขณะบินเห็นแถบ
ขาวที่ปีก ตะโพกและหางนำ้าตาลมีลายขาว ถิ่นอาศัย
ำ
ที่ขอบและที่ปลายหาง บริเวณชายขอบของแหล่งน้าต่าง ๆ ขอบนาเกลือ ริมคันนา
่
ในมหาวิทยาลัย พื้นทชื้นแฉะริมบึงหลังโรงพยาบาล
ี
ศูนย์การแพทย์







68 WU
BIRDS

นกชายเลนนํ้าจืด


Wood Sandpiper : Tringa glareola
19.0-23.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
คิ้วยาวสีขาว อกสีน้าตาลมีลายขีดจาง ๆ หลัง โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
่
่
นำ้าตาลเข้มมีจุดสีจางกระจาย แข้งและตีน พบได้ในฤดูอพยพ คอนข้างบอยเฉพาะพื้นที่โดยเฉพาะ
ำ
เหลืองหรือเหลืองแกมส้ม ขณะบินตะโพก เมื่อน้าหลากหลังฝนตก
และหางขาวมีลายขวางนำ้าตาลเข้มเกือบดำา
ชุดขนผสมพันธุ์ หลังเป็นลายชัดเจนขึ้น ถิ่นอาศัย
นาเกลือ แหล่งนำ้าจืด ทุ่งนำ้าขัง ในมหาวิทยาลัย พื้นที่
ชื้นแฉะริมบึงหลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์










69 WU
BIRDS

นกชายเลนบึง


Marsh Sandpiper : Tringa stagnatilis
22.0-26.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากยาวแหลม หัว ท้ายทอย หลังคอและ โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
่
ลำาตัวด้านบนเทา คิ้วค่อนข้างยาวสีขาว คอ พบได้ในฤดูอพยพ คอนข้างบ่อยเฉพาะพื้นที่โดยเฉพาะ
ำ
ด้านหน้าและลำาตัวด้านล่างขาว ขายาวเรียว เมื่อน้าหลากหลังฝนตก
สีเขียวหรือเหลือง ขณะบินหลังตอนลาง
่
ตะโพก และหางขาว มีลายขวางสีนำ้าตาล ถิ่นอาศัย
ี
ี
่
ุ
่
จาง ๆ ที่หาง เป็นนกท่พบตามพื้นทชมนำ้า ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ใน
มหาวิทยาลัย พื้นทชื้นแฉะริมบึงหลังโรงพยาบาลศูนย์
่
ี
การแพทย์



70 WU
BIRDS

นกคุ่มอกลาย


Barred Buttonquail : Turnix (suscitator) suscitator
15.0-17.5 ซม.






























2

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
ปากและขาเทา ขณะบินท้ายลำาตัวส้ม ตัวผู้ (2) โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบอย ในมหาวิทยาลัย
ำ
่
หน้าสีเทา มีลายขวางถ ๆ พาดอก หลังน้าตาล พบได้ค่อนข้างบ่อยตลอดทั้งปี
ี
เข้มมีลายขีดสีเนื้อและจุดดำากระจาย สีข้าง
ท้อง และก้นนำ้าตาลแกมส้ม ตัวเมีย (1) คอ ถิ่นอาศัย
ี
่
และอกดำา ขนลำาตัวด้านล่างแดงมากกว่า ทุ่งนาและพื้นทเกษตรกรรม ในมหาวิทยาลัย ทุ่งหญ้า
ในฟาร์มมหาวิทยาลัยและข้าง ๆ วัดแส็งแร็ง










71 WU
BIRDS

นกแอ่นทุ่งใหญ่


Oriental Pratincole : Glareola maldivarum
23.0-25.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ปากเล็กสีแดงปลายดำา หัว คอ และอกน้าตาล โดยทั่วไปเป็นนกอพยพเข้ามาทำารังวางไข่ พบบ่อยมาก
ำ
อ่อนแกมเทา ใต้คอสีเหลืองอ่อนแกมน้าตาล ในมหาวิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ พบบ่อยเฉพาะพื้นที่
มีเส้นดำาเป็นขอบต่อเนื่องกับแถบตาและหัวตา
ท้องตอนล่างและก้นขาว ขณะบินปีกแคบ ถิ่นอาศัย
ปลายแหลม ใต้ปีกแดงแกมน้าตาลเข้ม ขอบ ทุ่งนา ทุ่งหญ้าสั้น ๆ รอบหนองบึง ในมหาวิทยาลัย พื้นท ี ่
ำ
และปลายปีกดำา หางแฉกสีดำา ชุดขนผสม ชุ่มนำ้าในทุ่งหญ้าหลังโรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ วางไข ่
พันธุ์ ปากแดงสด เส้นใต้คอดำาเข้ม บนพื้นหญ้าสั้น ๆ










72 WU
BIRDS

นกนางนวลแกลบแคสเปียน


Caspain Tern : Hydroprogne caspia
48.0-56.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

มีขนาดใหญ่ ปากยาวหนาสีแดงสดปลายดำา โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบไม่บ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้
ำ
ท้ายทอยมีหงอนสั้น ๆ แต่อาจไม่เห็น หน้า ในฤดูอพยพ เฉพาะพื้นที่โดยเฉพาะเมื่อน้าหลากหลังฝนตก
ผากถึงท้ายทอยเทาแซมดำา ชุดขนผสมพันธุ์ หายาก
หน้าผากถึงท้ายทอยดำา นกไม่เต็มวัย ปาก
ำ
สีส้ม ขอบปีกด้านหลังมีแถบสีเทาแกมน้าตาล ถิ่นอาศัย
ำ
ปลายหางเทาแกมน้าตาล ชายฝั่งทะเล บางครั้งพบตามแหล่งน้าจืดในแผ่นดิน ใน
ำ
ำ
ำ
มหาวิทยาลัย บึงน้าข้างบ่อบำาบัดน้าเสียในช่วงน้าหลาก
ำ






73 WU
BIRDS

นกนางนวลแกลบเคราขาว


Whiskered Tern : Chlidonias hybrida
23.0-29.0 ซม.












1

















2


ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากดำา แถบตาดำา กระหม่อมเป็นลายขีด โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
่
หนาแน่นจนเป็นแถบดำาที่ท้ายทอย ขณะบิน พบได้ในฤดูอพยพ ค่อนข้างบอยเฉพาะพื้นที่โดยเฉพาะ
ำ
เห็นปีกกว้างและสั้น หางเว้าตื้น ชุดขน เมื่อน้าหลากหลังฝนตก
์
ผสมพันธุ (1) ปากแดงเข้มเกือบดำา หน้าผาก
ถึงท้ายทอยดำา ข้างแก้มขาว ลำาตัวด้านล่าง ถิ่นอาศัย
่
เทาเข้มหรือเกือบดำา ชายฝั่งทะเล หนอง บึงนำ้าขนาดใหญ แม่นำ้า ในมหา
วิทยาลัย อ่างเก็บนำ้าสวนสาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย
บึงข้างบ่อบำาบัดน้าเสีย
ำ







74 WU
BIRDS

นกแสก


Western Barn-owl : Tyto (alba) alba
34.0-36.0 ซม.



































ภาพ : อากฤษฏิ์ บุญสงวน
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

วงหน้ารูปหัวใจสีขาวขอบนำ้าตาลแดงหรือ โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบไม่บ่อย ในมหาวิทยาลัย
่
อาจมองไมเห็นขอบ ลำาตัวด้านบนนำ้าตาล พบได้ตลอดทั้งปี แต่หายากมาก
ำ
แกมเหลืองแซมด้วยสีเทา มีจุดขาวและน้าตาล
เข้มกระจาย ลำาตัวด้านล่างขาวมีจุดนำ้าตาล ถิ่นอาศัย
้
ำ
กระจาย นกบางตัวอกสนำาตาลแดงหรือนาตาล พื้นที่เกษตรกรรม พื้นที่ใกล้เมือง มักหลบนอนและทำารัง
ี
้
แกมเหลือง ขณะบินใต้ปีกขาว ตามหลังคาอาคารที่ไม่มีคนรบกวน ในมหาวิทยาลัย พบ
เกาะตามหลังคาหรือซอกหลังอาคารในเขตการศึกษาที่
ไม่มีคนรบกวน







75 WU
BIRDS

นกฮูกปักษ์ใต้


Sunda Scops-owl : Otus lempiji
20.0-23.0 ซม.



































ภาพ : ดนัย ผลิโกมล
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ำ
ตาน้าตาลแดงเข้ม ขนลำาตัวสีน้าตาล หน้าผาก โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่นเฉพาะภาคใต้ พบบ่อยมาก
่
และคิ้วนำ้าตาลออน ลำาตัวด้านล่างสีเนื้อ ในมหาวิทยาลัย พบได้ตลอดทั้งปี มักได้ยินเสียงร้อง
แกมเทาจาง ๆ มีลายขีดดำาเป็นเส้นบาง ๆ แต่หาตัวยาก
คล้ายกับนกฮูก ทพบในภาคใต้ตอนบนขึ้นไป
่
ี
แต่นกฮูกปักษ์ใต้มีขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย ถิ่นอาศัย
และมีเสียงร้องต่างกัน ป่าดิบ ป่าโปร่ง สวนผลไม้ ในมหาวิทยาลัย มักได้ยิน
เสียงร้องตามต้นไม้ใหญ่รอบ ๆ กลุ่มอาคารที่พักบุคลากร
เกาะนอนกลางวันในเส้นทางศึกษาธรรมชาติ อุทยาน
พฤกษศาสตร์






76 WU
BIRDS

เหยี่ยวขาว


Black-winged Kite : Elanus caeruleus
30.0-37.0 ซม.



































ภาพ : เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
หัวและลำาตัวด้านล่างขาว ตาแดง แถบตาดำา โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบอย ในมหาวิทยาลัย
ลำาตัวด้านบนเทาอ่อน หัวไหล่มีแถบดำา แข้ง พบได้ค่อนข้างบ่อยตลอดทั้งปี
และตีนเหลือง ขณะบินปีกยาวปลายแหลม
หัวไหล่ดำา ขนปลายปีกด้านล่างดำา นกไม่เต็มวัย ถิ่นอาศัย
่
ี
่
ี
ลำาตัวด้านบนมีลายเกล็ดจากขอบปลายขน ทุ่งนา ทุ่งหญ้า พื้นทเกษตรกรรม พื้นทเปิดโล่งต่าง ๆ
ำ
สีน้าตาลอ่อน หัวมีลายขีดสีคล้า ำ ในมหาวิทยาลัย พบเกาะยอดไม้ สายไฟรอบบ่อบำาบัด
ำ
น้าเสีย ป่ารอบ ๆ วัดแส็งแร็ง ฟาร์มมหาวิทยาลัย






77 WU
BIRDS

เหยี่ยวผึ้ง


Oriental Honey-buzzard : Pernis ptilorhynchus
52.0-68.0 ซม.






























1
2


ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (1) เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากเรียวเล็ก หัวเล็ก คอค่อนข้างยาว ท้ายทอย โดยทั่วไปมีทั้งนกประจำาถิ่น อพยพ และอพยพผ่าน พบบ่อย
่
มีหงอนสั้น ๆ มักไม่เห็น หางยาวปลายมน ในมหาวิทยาลัย พบ 2 ชนิดยอยคือ ptilorhynchus
สีและลวดลายเปลี่ยนแปลงได้หลายแบบ ที่เป็นนกประจำาถิ่น พบไม่บ่อย และ orientalis ที่เป็นนก
นกไม่เต็มวัย หัวและลำาตัวด้านล่างมีสีจาง อพยพผ่าน พบจำานวนมากบินผ่านพื้นที่ลงไปทางทิศใต้
ออกขาว ลายใต้ปีกจาง ลายใต้หางมี 3-4 ในราว ๆ เดือนตุลาคม
แถบ
ถิ่นอาศัย

ป่าดิบ ป่าโปร่ง ในมหาวิทยาลัย ขณะบินผ่านพบได้ทั่ว
บริเวณมหาวิทยาลัย บางครั้งลงเกาะยอดไม้ริมทุ่งหญ้า
ป่าละเมาะรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง ฟาร์มมหาวิทยาลัย




78 WU
BIRDS

เหยี่ยวกิ้งก่าสีดํา


Black Baza : Aviceda leuphotes
28.0-35.0 ซม.



































ภาพ : เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

หงอนยาว หัวและลำาตัวดำา อกและท้องขาว โดยทั่วไปทั้งนกประจำาถิ่น อพยพและอพยพผ่าน พบไม่บ่อย
ำ
มีลายขวางสีดำาและน้าตาลเข้ม ปีกมีแถบขาว ในมหาวิทยาลัย พบได้ในช่วงอพยพผ่านราวเดือนตุลาคม
ำ
และน้าตาลแดง ขณะบินปีกสั้นปลายปีกกว้าง ถึงพฤศจิกายน หายาก
ขนคลุมใต้ปีกดำาตัดกับขนปีกบนและหางเทา
ขนปลายปีกเทาเกือบดำา ปลายปีกดำา ถิ่นอาศัย
ป่าดิบค่อนข้างโปร่ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ในมหา
วิทยาลัย อุทยานพฤกษศาสตร์ ส่วนใหญ่จะเห็นขณะบิน
บางครั้งลงเกาะยอดไม้สูง








79 WU
BIRDS

เหยี่ยวนกเขาพันธุ์จีน


Chinese Sparrowhawk : Accipiter soloensis
25.0-35.0 ซม.
















2












1 3



ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (1) เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง (2, 3)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
ตัวผู้ (1) ตาแดง หนังคลุมจมูกส้มแกมเหลือง โดยทั่วไปเป็นนกอพยพผ่าน พบบอย ในมหาวิทยาลัย
ไม่มีเส้นกลางอก หัวและลำาตัวด้านบนเทา พบได้ในช่วงอพยพผ่านราวเดือนเมษายน และเดือนตุลาคม
แกมฟ้า ลำาตัวด้านล่างขาว อกสีส้มอ่อนหรือ หายาก
จางมาก ๆ เรียบหรือมีลายขวางจาง ๆ ขณะบิน
ใต้ปีกขาว ปลายปีกดำาใหญ่ ขนคลุมใต้ปีกส้ม ถิ่นอาศัย
จาง ๆ ตัวเมีย (2) ตาเหลือง นกไม่เต็มวัย (3) ป่าโปร่ง ในมหาวิทยาลัย ขณะบินพบได้ทั่วบริเวณมหา
มีลายขีดที่คอและอกนำ้าตาลแดง ตาเหลือง วิทยาลัย ขณะเกาะมักพบในอุทยานพฤกษศาสตร์ ป่า
ำ
ยังไม่จำาแนกเพศ รอบ ๆ บ่อบำาบัดน้าเสีย







80 WU
BIRDS

เหยี่ยวนกเขาชิครา


Shikra : Accipiter badius
30.0-36.0 ซม.






























2

1
ภาพ : พิชิต ภูมะธน (1) ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
ี
ตัวผู้ (1) ตาแดง หัวและลำาตัวด้านบนเทา โดยทั่วไปนกทพบเหนือภาคใต้ขึ้นไปเป็นนกประจำาถิ่น
แกมฟ้า ลำาตัวด้านล่างขาว คอขาว มีเส้น ภาคใต้เป็นนกอพยพ พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้ใน
่
ำ
ี
กลางคอ อกและท้องมีลายถสีส้มแกมน้าตาล ฤดูอพยพ แต่ไม่บ่อย
แดง หางเทามีลายขวางสีเข้มไม่ชัดเจน ขณะ
บินปีกตอนในค่อนข้างกว้าง ขนคลุมใต้ปีก ถิ่นอาศัย
มีลายส้มแกมน้าตาล ขนปีกบินขาวมีลายยาว ป่าดิบ ป่าโปร่ง ในมหาวิทยาลัย พบได้ทั่วพื้นที่ มักพบ
ำ
สีคลำ้า ปลายปีกดำา ตัวเมีย ตาเหลือง นกไม่ ขณะบิน
เต็มวัย (2) อกมีลายขีดใหญ่สีนำ้าตาลเข้ม
ปลายปีกไม่ดำา






81 WU
BIRDS

เหยี่ยวแดง


Brahminy Kite : Haliastur indus
44.0-52.0 ซม.






























2

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ขนลำาตัวนำ้าตาลแดง หัวและอกขาวมีลาย โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อยเฉพาะพื้นที่ ในมหา
ขีดดำา ขณะบินปีกกว้างปลายปีกแยก ขนคลุม วิทยาลัย พบได้บ่อยตลอดทั้งปี
ใต้ปีกนำ้าตาลแดงเข้ม ขนปีกมีแถบใหญ่ส ี
ำ
น้าตาลแกมเหลืองจากโคนขนปลายปีก ปลาย ถิ่นอาศัย
ำ
ปีกดำา นกไม่เต็มวัย (2) คล้ายเหยี่ยวดำา ขน ชายฝั่งและเกาะกลางทะเล แม่น้าใหญ่ ทะเลสาบ หนองบึง
่
ี
ลำาตัวน้าตาลแกมดำา หน้ามีแถบดำา มีลายขีด และอ่างเก็บนำ้าในทราบ ในมหาวิทยาลัย ทำารังบนต้น
ำ
ที่หัวและอก ขณะบินใต้ปีกมีแถบขาวแกม ยางนาในอุทยานพฤกษศาสตร์และรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง
ำ
น้าตาล ขณะบินพบได้ทั่วพื้นที่





82 WU
BIRDS

เหยี่ยวหูดํา


Black-eared Kite : Milvus (migrans) lineatus
61.0-66.0 ซม.



































ภาพ : กฤษณศักดิ์ สิงห์คำา
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
ขนลำาตัวนำ้าตาลเข้ม ปีกลาย หน้าและคอ โดยทั่วไปเป็นทั้งนกอพยพและอพยพผ่าน พบบอย ใน
ำ
สีออกขาว ขนคลุมหูสีคล้าเป็นแถบ ขณะบิน มหาวิทยาลัย พบได้ในช่วงอพยพผ่านราวเดือนตุลาคม
ใต้ปีกมีแถบสีขาวใหญ่ หนังคลุมจมูก แข้ง ถึงพฤศจิกายน ส่วนใหญ่จะเห็นขณะบิน หายาก
และตีนสีเทาแกมฟ้า หางเว้าเล็กน้อยบางมุม
อาจเห็นเป็นตัดตรง ถิ่นอาศัย
ี
่
ทุ่งนา พื้นทเกษตรกรรม ในมหาวิทยาลัย มักบินอยู่เหนือ
ทุ่งโล่ง ทั่วพื้นที่









83 WU
BIRDS

นกเงือกกรามช้างปากเรียบ


Plain-pouched Hornbill : Rhyticeros subruficollis
65.0-70.0 ซม.






























1
2


ภาพ : ธีรพล ทองเพชร (1) นิติ สุขุมาลย์ (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

หนังรอบตาแดง ปากขาวแกมเหลือง โคนปาก โดยทั่วไปเป็นนกอพยพตามฤดูกาล ระหว่างแหล่งทำารัง
ำ
แดงแกมน้าตาลเรียบไม่มีรอยหยัก ถุงใต้คอ วางไข่ทางป่าตะวันตกและป่าดิบบริเวณตะเข็บชายแดน
ไม่มีแถบดำา ขนลำาตัวดำา หางขาว ตัวผู้ หน้า ไทย-มาเลเซีย ในมหาวิทยาลัย พบขณะอพยพผ่านพื้นที่
และคอขาว ถุงหนังใต้คอเหลือง ตัวเมีย หน้า มหาวิทยาลัยช่วงสั้น ๆ หายากมาก
และคอดำา ถุงหนังใต้คอสีฟ้าเข้ม
ถิ่นอาศัย

ป่าดิบและป่าผลัดใบ ช่วงอพยพอาจลงเกาะพักในสวน
ผลไม้ใกล้แหล่งชุมชน ในมหาวิทยาลัย พบลงเกาะยอดไม้
สูงในป่าโบราณสถานตุมปัง






84 WU
BIRDS

นกกะรางหัวขวาน


Eurasian Hoopoe : Upupa (epops) epops
19.0-32.0 ซม.



































ภาพ : จเร เมฆแก้ว
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ปากเรียวยาวโค้ง ลำาตัวสีส้มแกมน้าตาล หัว โดยทั่วไปเป็นทั้งนกนกประจำาถิ่นและนกอพยพในภาคกลาง
มีหงอนยาวปลายสีดำาขณะกางออกในแนวตั้ง พบค่อนข้างบ่อย ในมหาวิทยาลัย เป็นนกประจำาถิ่น แต่
คล้ายพัด ปีก หลัง และหางดำาสลับขาว ท้อง ผ่านเข้ามาหากินในพื้นที่เป็นครั้งคราวระยะสั้น ๆ หายาก
ด้านล่างและขนคลุมใต้หางขาว
ถิ่นอาศัย
พื้นที่เกษตรกรรมและพื้นโล่งในป่าโปร่ง ในมหาวิทยาลัย
สนามหญ้ารอบ ๆ อาคารที่พักบุคลลากร










85 WU
BIRDS

นกจาบคาคอสีฟ้า


Blue-throated Bee-eater : Merops viridis
21.0-23.5 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ี
ปากยาวแหลมสดำา หัวถึงหลังตาตอนบน โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่น อพยพผ่านและอพยพเข้ามา
น้าตาล แถบตาดำา คอฟ้า ลำาตัวเขียว ตะโพก ทำารังว่างไข่ พบค่อนข้างบ่อย ในมหาวิทยาลัย เป็นนก
ำ
ฟ้าสด ท้ายลำาตัวและหางฟ้า หางคู่กลาง ประจำาถิ่นแต่อพยพเข้ามาหากินทำารังเลี้ยงลูกในช่วงสั้น ๆ
ยาวแหลม นกไม่เต็มวัย หัวเขียว หางคู่กลาง ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม
ไม่ยาว
ถิ่นอาศัย

ป่าโปร่ง ป่าชายเลน ป่าชายหาด ในมหาวิทยาลัย ฟาร์ม
มหาวิทยาลัย ป่าโปร่งรอบ ๆ วัดแส็งแร็งและบ่อบำาบัด
ำ
น้าเสีย





86 WU
BIRDS

นกจาบคาหัวเขียว


Blue-tailed Bee-eater : Merops philippinus
28.0-30.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ปากยาวแหลมสีดำา หัวเขียวแกมน้าตาลแดง โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่น อพยพเข้ามาหากินและ
แถบตาดำา ใต้แถบตาและคางขาวแกมเหลือง ทำารังวางไข่ พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้บ่อยในฤดู
คอและอกตอนบนส้มแกมน้าตาล ตะโพกฟ้า อพยพ
ำ
หางฟ้า หางคู่กลางยาว
ถิ่นอาศัย
ป่าดิบค่อนข้างโปร่ง ป่าผลัดใบ และชายป่า ในมหาวิทยาลัย
พบได้ทั่วพื้นที่ พบบ่อยบริเวณรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง ฟาร์ม
มหาวิทยาลัย อุทยานพฤกษศาสตร์ สวนสาธารณะหน้า
มหาวิทยาลัย






87 WU
BIRDS

นกตะขาบทุ่ง


Indochinese Roller : Coracias affinis
33.0-34.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากดำา ลำาตัวด้านบนนำ้าตาลแกมเขียวคลำ้า โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
ำ
ลำาตัวด้านล่างม่วงแกมน้าตาล มีลายขีดเล็ก ๆ พบได้บ่อยตลอดทั้งปี
่
สีฟ้าทคอและอกตอนบน ขนปีกบินสีฟ้า
ี
ขณะบินปีกและหางสีฟ้าสดสลับนำ้าเงินเข้ม ถิ่นอาศัย
้
เห็นได้ชัดเจน พื้นที่เกษตรกรรม ป่าโปร่ง ในมหาวิทยาลัย พบได้ทั่วพืนท ี ่
มักเกาะสายไฟฟ้าริมถนน











88 WU
BIRDS

นกตะขาบดง


Oriental Dollarbird : Eurystomus orientalis
27.0-32.0 ซม.



































ภาพ : สมิทธิ์ สุติบุตร์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
ปากกว้างสีแดงสด หัวและลำาตัวน้าเงินแกม โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่น นกอพยพและอพยพผ่าน
เขียว ขณะบินปลายปีกนำ้าเงินเข้มมีแถบ พบค่อนข้างบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบได้ในช่วงอพยพผ่าน
ำ
ค่อนข้างกลมสีขาว นกไม่เต็มวัย ลำาตัวน้าตาล หายาก
ำ
ปากดำาหรือน้าตาลคล้า ำ
ถิ่นอาศัย
ป่าเบญจพรรณ ป่าดิบ ป่าชายเลน ในมหาวิทยาลัย มักพบ
เกาะกิ่งไม้สูง ๆ ในอุทยานพฤกษศาสตร์










89 WU
BIRDS

นกกะเต็นน้อยสามนิ้ว


Oriental Dwarf-kingfisher : Ceyx erithaca
12.5-14.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากแดงสด หัว ตะโพก และหางชมพูแกม โดยทั่วไปเป็นทั้งนกประจำาถิ่นและนกอพยพผ่าน พบไม่บ่อย
ำ
ม่วง หน้าเหลืองส้ม ขนคลุมหูมีแถบสีน้าเงิน ในมหาวิทยาลัย พบได้ในช่วงอพยพผ่าน หายาก
ำ
เข้มและขาว หน้าผากมีจุดสีน้าเงินเข้ม หลัง
น้าเงินเข้ม ลำาตัวด้านล่างเหลืองแกมส้ม แข้ง ถิ่นอาศัย
ำ
และตีนแดง ลำาธารและแหล่งนำ้าในป่า ขณะอพยพผ่านพบตามสวน
และป่าชายเลน ในมหาวิทยาลัย พื้นที่ชุ่มนำ้าในอุทยาน
พฤกษศาสตร์










90 WU
BIRDS

นกกะเต็นลาย


Banded Kingfisher : Lacedo pulchella
20.0-24.5 ซม.






























2

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ตัวผู้ (1) หัวน้าตาลเข้ม อกและท้องน้าตาล โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบได้ค่อนข้างบ่อย ในมหา
ำ
ำ
แดงแกมเหลือง คอและกลางท้องขาว กระ วิทยาลัย พบได้ตลอดทั้งปีแต่หายาก มักได้ยินเสียงร้อง
หม่อม หลัง และหางเป็นลายขวาง สีดำาสลับ “ชิ-วิอิ้ว ชิ-วิอิ้ว” รัว ๆ ติดต่อกันหลายครั้ง พบตามป่าทึบ
ฟ้าสด ตัวเมีย (2) หัว หลัง และหางเป็นลาย ในช่วงต้นฤดูฝน
ำ
ขวางสีน้าตาลสลับดำา ลำาตัวด้านล่างขาว อก
และข้างลำาตัวมีลายเกล็ดสีดำา ถิ่นอาศัย
ป่าดิบและป่าผลัดใบ ในมหาวิทยาลัย ป่าในบริเวณโบราณ
สถานตุมปัง และเส้นทางศึกษาธรรมชาติในอุทยานพฤกษ
ศาสตร์






91 WU
BIRDS

นกกะเต็นน้อยธรรมดา


Common Kingfisher : Alcedo (atthis) atthis
16.0-18.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ลำาตัวด้านบนนำ้าเงินเหลือบเขียว หลังและ โดยทั่วไปเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
ตะโพกฟ้าวาว ขนคลุมหูนำ้าตาลแดงต่อกับ พบได้ค่อนข้างบ่อยในฤดูอพยพ
ำ
แถบขาว คอขาว ลำาตัวด้านล่างส้มแกมน้าตาล
แข้งและตีนแดง ตัวผู้ ปากดำา ตัวเมีย ปาก ถิ่นอาศัย
ล่างน้าตาลแดง (ในภาพ) แหล่งนำ้าต่าง ๆ ทั้งนำ้าจืดและนำ้าเค็ม ในมหาวิทยาลัย
ำ
ำ
อุทยานพฤกษศาสตร์ ฟาร์มมหาวิทยาลัย บ่อบำาบัดน้าเสีย
สวนสาธารณะหน้ามหาวิทยาลัย










92 WU
BIRDS

นกกะเต็นใหญ่ธรรมดา


Stork-billed Kingfisher : Pelargopsis capensis
35.0-41.0 ซม.



































ภาพ : วัลลา ตันตโยทัย
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

เป็นนกกะเต็นขนาดใหญ่ ปากหนาใหญ่สีแดง โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบไม่บ่อย ในมหาวิทยาลัย
หนังรอบตาแดง หัวเทา อกตอนล่างมีลาย พบได้ตลอดทั้งปี แต่หายาก
เกล็ดสีนำ้าตาลจาง ๆ หลัง ปีก และหาง
ำ
น้าเงินคล้า หลังตอนล่างและตะโพกฟ้าสด ถิ่นอาศัย
ำ
ำ
ำ
่
ลำาคลอง แม่น้า แหล่งน้าจืดต่าง ๆ ทั้งในป่าและทเปิดโล่ง
ี
บางครั้งพบในป่าชายเลน ในมหาวิทยาลัย ป่ารอบ ๆ
อ่างเก็บน้าในอุทยานพฤกษศาสตร์และฟาร์มมหาวิทยาลัย
ำ





93 WU
BIRDS

นกกะเต็นหัวดํา


Black-capped Kingfisher : Halcyon pileata
28.0-31.5 ซม.



































ภาพ : สุมาลี วงษ์ดารา
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
หัวดำา ปากแดงสด รอบคอและอกขาวไล่ระดับ โดยทั่วไปเป็นทั้งนกอพยพและอพยพผ่าน พบบอยถึง
ำ
เป็นสีเนื้อแกมน้าตาล ไหล่ดำา ปีก หลัง และ บ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย พบได้ในฤดูอพยพ แต่ไม่บ่อย
หางสีน้าเงินสด ขณะบินมีแถบขาวใหญ่ที่ปีก
ำ
ถิ่นอาศัย
ี
่
ป่าชายเลน ทุ่งนา พื้นทเกษตรกรรม และแหล่งน้าต่าง ๆ
ำ
ในมหาวิทยาลัย ป่าละเมาะรอบ ๆ วัดแส็งแร็ง บ่อบำาบัด
ำ
น้าเสีย และอ่างเก็บน้าในอุทยานพฤกษศาสตร์
ำ







94 WU
BIRDS

นกกะเต็นอกขาว


White-breasted Kingfisher : Halcyon smyrnensis
27.0-29.5 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

หัว หลังตอนบน ไหล่ และท้องนำ้าตาลเข้ม โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อยมาก ในมหาวิทยาลัย
คอและอกขาว ปากแดงสด ปีก หลัง และ พบได้บ่อยตลอดทั้งปี
หางฟ้าเข้ม หลังตอนล่างและตะโพกฟ้าวาว
ขาและตีนแดง ขณะบินมีแถบขาวใหญ่ที่ปีก ถิ่นอาศัย
ี
่
่
ทุ่งนาและพื้นทชุ่มนำ้าต่าง ๆ แหล่งนำ้าในทีโล่ง ในมหา
วิทยาลัย พบได้ทั่วพื้นที่ พบมากในฟาร์มมหาวิทยาลัย
มักเกาะสายไฟในที่โล่ง









95 WU
BIRDS

นกตีทอง


Coppersmith Barbet : Psilopogon haemacephalus
15.0-17.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

่
หน้าผากแดง ใบหน้าดำา มีแถบเหลืองด้านบน โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบอย ในมหาวิทยาลัย
และด้านข้างของตา คอเหลือง คอด้านล่าง พบได้บ่อยตลอดทั้งปี มักได้ยินเสียงร้องคล้ายเสียงเคาะ
มีแถบแดง อกตอนบนเหลือง อกตอนล่างขาว ภาชนะโลหะดัง “ต๊ง-ต๊ง” ติดต่อกัน
แกมเหลือง มีลายขีดสีเขียวตั้งแต่อกถึงก้น
นกไม่เต็มวัย หน้าผากไม่แดง ถิ่นอาศัย
ป่าโปร่ง สวนผลไม้ สวนสาธารณะ ในมหาวิทยาลัย
ี
่
่
พบได้ทั่วพื้นทตามต้นไม้ใหญ พบครั้งละหลายตัวบน
ต้นไทรที่มีลูกสุก เจาะโพรงทำารังในกิ่งไม้ตาย






96 WU
BIRDS

นกโพระดกธรรมดา


Lineated Barbet : Psilopogon lineatus
25.0-30.0 ซม.



































ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ปากหนาสีเหลืองหรือสีเนื้อ หนังรอบตาเหลือง โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย พบ
ำ
ขนลำาตัวเขียว หัว อก และท้องน้าตาลแกม ได้บ่อยตลอดทั้งปี มักได้ยินเสียงร้อง “โฮ-ป๊ก โฮ-ป๊ก”
เหลือง มีลายขีดสีน้าตาลเข้ม มากกว่าเห็นตัว
ำ
ถิ่นอาศัย

ป่าเต็งรัง ป่าโปร่ง สวนผลไม้ ในมหาวิทยาลัย พบได้ทั่วไป
ตามต้นไม้ใหญ่ในบริเวณมหาวิทยาลัย พบบ่อยในอุทยาน
พฤกษศาสตร์








97 WU
BIRDS

นกหัวขวานสามนิ้วหลังทอง


Common Flameback : Dinopium javanense
28.0-30.0 ซม.






























2 3

1
ภาพ : ปิยะพงค์ โชติพันธุ์ (1,3) วีระนุช นิลนนท์ (2)
ลักษณะทั่วไป สถานภาพความชุกชุม

ำ
หลังเหลืองทองแกมน้าตาล ตะโพกแดง หน้า โดยทั่วไปเป็นนกประจำาถิ่น พบบ่อย ในมหาวิทยาลัย
มีลายแถบขาวสลับดำาถึงข้างคอ ลำาตัวด้านล่าง พบได้ตลอดทั้งปี แต่ไม่บ่อย
ดำามีลายเกล็ดสีขาว ตัวผู้ (3) หน้าผากและ
หงอนแดง ตัวเมีย (2) หน้าผากและหงอนดำา ถิ่นอาศัย
ป่าผลัดใบ และป่าดิบ ในมหาวิทยาลัย อุทยานพฤกษศาสตร์
่
ต้นไม้ใหญรอบ ๆ บ่อบำาบัดนำ้าเสีย วัดแส็งแร็ง และ
โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์










98 WU
BIRDS