เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำกฤดาภินิหาร-รุ่งทิวา-สมบูรณ์-04-04-65

1

เอกสารประกอบการเรียน
กลุม่ สาระการเรียนรู้ศลิ ปะ รายวิชานาฏศลิ ป์

เร่อื ง ระบากฤดาภนิ ิหาร
นกั เรียนมัธยมศกึ ษาปที ่ี 4

นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธกิ ุล
รหสั นกั ศกึ ษา 6211120013

สาขาวิชานาฏศิลป์ คณะครศุ าสตร์
มหาวิทยาลยั ราชภัฏนครศรีธรรมราช

ภาคเรียนท2ี่ /2564

ก

คานา

เอกสารประกอบการเรียนเร่ืองระบากฤดาภินิหาร ฉบับนี้จัดทาข้ึนโดยมีวัตถุประสงค์เพ่อื ใช้เป็นสื่อ
การจัดการเรียนรู้ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 มีวัตถุประสงค์เพื่อนักเรียนเข้าใจและอธิบาย
ความหมายของระบากฤดาภินิหารได้ถูกต้อง นักเรียนเข้าใจและอธิบายประวัติความเป็นมาของระบา
กฤดาภนิ ิหารไดถ้ ูกตอ้ ง นักเรยี นเขา้ ใจองคป์ ระกอบของชุดการแสดงระบากฤดาภินหิ าร นักเรียนสามารถร้อง
เพลงระบากฤดาภินิหารได้ นักเรียนฝึกปฏบิ ัติท่าราระบากฤดาภินิหารได้ถูกต้องและนักเรียนมีเจตคติท่ีดีต่อ
การเรียนนาฏศิลป์และและเห็นคุณค่าในความเป็นไทย ตลอดทั้งผู้สนใจใฝ่เรียนรู้ที่ต้องการพัฒนาความรู้
ความเขา้ ใจและทกั ษะปฏบิ ัตทิ า่ ราระบากฤดาภินิหาร

สาระสาคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียนเร่ืองระบากฤดาภินิหาร ประกอบด้วยความหมาย
ของของระบากฤดาภินิหาร ประวัติความเป็นมาของระบากฤดาภินิหาร องค์ประกอบการแสดงเพลงระบา
กฤดาภินิหารได้แก่ ผู้แสดง เพลงและดนตรี เครื่องแต่งกาย อุปกรณ์ประกอบการแสดง ท่ายากของระบา
กฤดาภินหิ าร โอกาสท่ีใชแ้ สดง และท่าราระบากฤดาภินิหาร

ขอขอบคุณผู้ช่วยศาสตราจารย์ดร.ธีรวัฒน์ ช่างสาน อาจารย์ประจาวิชาการแสดงการวิจัยและ
พฒั นานวตั กรรมทางดา้ นนาฏศิลป์ 2053903 ทีช่ ีแ้ นะการพัฒนาเอกสารจนสมบรู ณ์เป็นส่ือที่ดีมีประโยชน์ ที่
ขอบคุณเพื่อนๆ น้องๆสาขาวิชานาฏศิลป์ทุกคนที่เป็นกาลังใจในการพัฒนาสร้างผลสัมฤทธิ์ที่ดีของงาน
เอกสารคร้ังน้ีจงึ ขอขอบคณุ มา ณ โอกาสนี้

นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธกิ ลุ

ข

สารบัญ

คานา…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. หนา้
สารบญั ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ก
สารบญั ภาพ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ข
คาชแี้ จงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียนสาหรบั ครู……………………………………………………………………………. ง
คาช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียนสาหรบั นกั เรยี น………………………………………………………………….. จ
แผนบรหิ ารการสอนประจารายวชิ า…………………………………………………………………………………………………….. ฉ

มาตรฐาน ศ.3.1………………………………………………………………………………………………………………….…. 1
ตัวช้ีวัด………………………………………………………………………………………………………………………………….…. 1
คาอธิบายรายวิชา…………………………………………………………………………………………………………………… 1
จดุ ประสงค์การเรยี นร…ู้ ………………………………………………………………………………………………………….. 1
สาระการเรยี นร…ู้ ……………………………………………………………………………………………………………………. 1
สมรรถนะสาคญั ของผเู้ รียน………………………………………………………………………………………………….… 2
คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์…………………………………………………………………………………………………….. 2
วธิ สี อนและกิจกรรมการเรียนการสอน………………………………………………………………………………….. 2
ส่อื การจัดการเรยี นร…ู้ …………………………………………………………………………………………………………… 5
การวัดผลและประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………………. 5
กระดาษคาตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6
แบบทดสอบกอ่ นเรยี น………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
หวั ขอ้ เน้ือหาประจาบท………………………………………………………………………………………………………………………… 10
ความหมายของระบากฤดาภินิหาร………………………………………………………………………………………………………. 11
ประวัตคิ วามเปน็ มาของระบากฤดาภินิหาร…………………………………………………………………………………………. 12
องค์ประกอบระบากฤดาภินิหาร………………………………………………………………………………………………………….. 12
โอกาสที่ใช้ในการแสดง…………………………………………………………………………………………………………………………. 19
ท่าราระบากฤดาภนิ ิหาร……………………………………………………………………………………………………………………….. 20
สรปุ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 61
คาถามทบทวน/แบบฝกึ หดั ………………………………………………………………………………………………………………….. 62
กระดาษคาตอบ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 64
แบบทดสอบหลงั เรยี น………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

ค

สารบญั (ต่อ) หนา้
68
เฉลยคาถามทบทวน……………………………………………………………………………………………………………………………… 70
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน/หลงั เรียน………………………………………………………………………………………………... 71
บรรณานกุ รม……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 73
ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ง

สารบัญภาพ

ภาพที่ 1 : ระบากฤดาภินหิ าร……………………………………………………………………………………………………………. หนา้
ภาพท่ี 2 : แสดงวงดนตรี………………………………………………………………............................................................ 11
ภาพท่ี 3 : เครอ่ื งแตง่ กายตัวพระ……………………………………………………………….............................................. 14
ภาพท่ี 4 : เครอื่ งแต่งกายตวั นาง………………………………………………………………............................................... 14
ภาพท่ี 5 : อุปกรณป์ ระกอบการแสดงระบากฤดาภินหิ าร…………………………………………………………………. 15
ภาพท่ี 6 : ท่าจับบน………………………………………………………………..................................................................... 16
ภาพที่ 7 : ทา่ จับมือไขว…้ ……………………………………………………………............................................................... 16
ภาพที่ 8 : การเล่ือนเทา้ ……………………………………………………………….............................................................. 17
ภาพท่ี 9 : ไขว้มือกินหน้า………………………………………………………………........................................................... 18
ภาพท่ี 10 : ท่าไหวส้ ท่ี ศิ ……………………………………………………………………........................................................ 18
ภาพท่ี 11 : ท่าเตรยี ม……………………………………………………………….................................................................. 19
ภาพท่ี 12 : ท่าออก………………………………………………………………...................................................................... 20
ภาพที่ 13 : ท่าราท่ี 2 ทานองเพลงรัวดึกดาบรรพ์………………………………………………………………................ 20
ภาพที่ 14 : ท่าราท่ี 3 จังหวะที่ 1 ทานองเพลงรวั ดึกดาบรรพ์………………………………………………….......... 21
ภาพที่ 15 : ท่าราที่ 4 จังหวะท่ี 2 ทานองเพลงรวั ดึกดาบรรพ์…………………………………………………........... 21
22
ภาพท่ี 16 : ท่าราท่ี 1 จงั หวะท่ี 1 ทานองเพลงครวญหา…………………………………………………....................
22
ภาพท่ี 17 : ทา่ ราที่ 2 จังหวะที่ 2 ทานองเพลงครวญหา………………………………………………….....................
23
ภาพที่ 18 : ทา่ ราท่ี 3 จงั หวะท่ี 3 ทานองเพลงครวญหา…………………………………………………....................
23
ภาพท่ี 19 : ท่าราที่ 4 จังหวะท่ี 4 ทานองเพลงครวญหา…………………………………………………....................
24
ภาพท่ี 20 : ทา่ ราที่ 5 จงั หวะที่ 5 ทานองเพลงครวญหา…………………………………………………....................
24
ภาพท่ี 21 : ท่าราท่ี 6 ท่าเชือ่ ม เนื้อรอ้ ง “ปราโมทย์แสน” …………………………………………………...............
25
ภาพที่ 22 : ท่าราที่ 7 “ปราโมทยแ์ สน” ……………………………………………….................................................
26
ภาพที่ 23 : ท่าราท่ี 8 “องค์อปั สร”..………………………………………………..........................................................
26
ภาพที่ 24 : ทา่ ราที่ 9 “อมรแมน”..………………………………………………............................................................
27
ภาพท่ี 25 : ท่าราที่ 10 “แดนสวรรค”์ ……………………………………………….....................................................
27
ภาพท่ี 26 : ทา่ ราที่ 11 “ยินกฤดาภนิ หิ าร” ………………………………………………............................................
28
ภาพที่ 27 : ทา่ ราท่ี 12 “มหศั จรรย”์ ……………………………………………….......................................................
29

จ

สารบัญภาพ (ตอ่ )

หนา้

ภาพที่ 28 : ท่าราที่ 13 “เกยี รติ์ไทยล่นั ลอื เล่ือง”…………………………………………………………………………….… 29
ภาพที่ 29 : ท่าราที่ 14 ท่าเชือ่ ม เนอื้ ร้อง “เรอื งรูจี”……………………………………………….............................. 30
ภาพที่ 30 : ท่าราท่ี 15 “เรืองรูจี”……………………………………………….............................................................. 31
ภาพที่ 31 : ทา่ ราที่ 16 “ต่างเต็มต้นื ช่นื ชม”………………………………………………........................................... 31
ภาพที่ 32 : ท่าราที่ 17 ท่าเชอื่ ม เน้อื ร้อง “โสมนัส”………………………………………………............................. 32
ภาพท่ี 33 : ท่าราท่ี 18 “โสมนัส”………………………………………………............................................................... 33
ภาพท่ี 34 : ทา่ ราที่ 19 “โอษฐเ์ ออื้ นอรรถ”……………………………………………….............................................. 33
ภาพท่ี 35 : ท่าราท่ี 20 “อวยพร”………………………………………………............................................................... 34
ภาพท่ี 36 : ท่าราท่ี 21 ท่าเชอื่ ม เน้ือรอ้ ง “สนุ ทรศร”ี ………………………………………………........................... 35
ภาพที่ 37 : ทา่ ราท่ี 22 “สุนทรศร”ี ………………………………………………………………………………………..…….….. 35
ภาพที่ 38 : ทา่ ราท่ี 23 “แจ้วจาเรียงเสียงเพลงสดุดี”…………………………………………………………………..….. 36
ภาพที่ 39 : ท่าราท่ี 24 “เสียงเพลงสดดุ ี”………………………………………………………………………………………..… 36
ภาพท่ี 40 : ท่าราท่ี 25 ทา่ เชื่อม เนือ้ ร้อง “ดนตรีรีเ่ ร่อื ยประโคมประโลมลาน”………………………………. 37
ภาพท่ี 41 : ท่าราท่ี 26 “ดนตรีร่ีเรือ่ ยประโคมประโลมลาน”……………………………………………………………. 38
ภาพท่ี 42 : ท่าราที่ 27 “แล้วลลี าศเริงรา”………………………………………………………………………………………… 39
ภาพท่ี 43 : ทา่ ราที่ 28 “ระบารา่ ย”…………………………………………………………………………………………………. 39
ภาพที่ 44 : ทา่ ราท่ี 29 “รา่ ย”………………………………………………………………………………………………………….. 40
ภาพท่ี 45 : ท่าราที่ 30 “กรกรดี กราย”.……………………………………………………………………………………………. 40
ภาพท่ี 46 : ทา่ ราท่ี 31 “กรีดกราย”..……………………………………………………………………………………………….. 41
ภาพที่ 47 : ทา่ ราท่ี 32 “โปรยมาลสี ปี ระสาน”…………………………………………………………………………………. 42
ภาพที่ 48 : ทา่ ราที่ 33 “สปี ระสาน”………………………………………………………………………………………………… 42
ภาพท่ี 49 : ท่าราที่ 34 “พรมน้าทพิ ย์ปรงุ ปรน สคุ นธ์ธาร จกั รวาลฉ่าชนื่ ”……………………………………… 43
ภาพท่ี 50 : ท่าราที่ 35 ทา่ เช่อื ม เน้อื ร้อง “ร่นื รมณ์ครัน”………………………………………………………………… 44

ฉ

สารบญั ภาพ (ต่อ)

หนา้
ภาพท่ี 51 : ท่าราท่ี 36 “รนื่ รมณ์ครัน”……………………………………………………………………………………………… 44
ภาพท่ี 52 : ท่าราท่ี 1 ทานองเพลงจนี รัว…………………………………………………………………………………………… 45
ภาพท่ี 53 : ทา่ ราท่ี 2 ทานองเพลงจนี รัว…………………………………………………………………………………………… 46
ภาพท่ี 54 : ทา่ ราที่ 3 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………….. 47
ภาพที่ 55 : ทา่ ราที่ 4 ทานองเพลงจนี รัว…………………………………………………………………………………………… 47
ภาพที่ 56 : ท่าราที่ 5 ทานองเพลงจีนรวั …………………………………………………………………………………………… 48
ภาพที่ 57 : ท่าราที่ 6 ทานองเพลงจนี รวั …………………………………………………………………………………………… 49
ภาพท่ี 58 : ท่าราที่ 7 ทานองเพลงจนี รัว…………………………………………………………………………………………… 50
ภาพที่ 59 : ท่าราที่ 8 ทานองเพลงจีนรัว…………………………………………………………………………………………… 50
ภาพที่ 60 : ท่าราท่ี 9 ทานองเพลงจีนรัว…………………………………………………………………………………………… 51
ภาพที่ 61 : ท่าราที่ 10 ทานองเพลงจนี รวั …………………………………………………………………………………………. 52
ภาพท่ี 62 : ท่าราที่ 11 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… 52
ภาพท่ี 63 : ท่าราท่ี 12 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… 53
ภาพท่ี 64 : ท่าราท่ี 13 ทานองเพลงจีนรวั ………………………………………………………………………………………… 53
ภาพที่ 65 : ทา่ ราที่ 14 ทานองเพลงจีนรวั ………………………………………………………………………………………… 54
ภาพที่ 66 : ท่าราที่ 15 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… 54
ภาพที่ 67 : ท่าราที่ 16 ทานองเพลงจนี รวั ………………………………………………………………………………………… 55
ภาพท่ี 68 : ท่าราท่ี 17 ทานองเพลงจนี รวั ………………………………………………………………………………………… 55
ภาพท่ี 69 : ท่าราท่ี 18 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… 56
ภาพที่ 70 : ท่าราท่ี 19 ทานองเพลงจนี รวั ………………………………………………………………………………………… 56
ภาพท่ี 71 : ท่าราท่ี 20 ทานองเพลงจนี รวั ………………………………………………………………………………………… 57
ภาพท่ี 72 : ท่าราที่ 21 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… 58
ภาพท่ี 73 : ท่าราที่ 22 ทานองเพลงจีนรวั ………………………………………………………………………………………… 58
ภาพท่ี 74 : ท่าราที่ 23 ทานองเพลงจีนรวั ………………………………………………………………………………………… 59

ช

สารบญั ภาพ (ต่อ)

ภาพที่ 75 : ทา่ ราท่ี 24 ทานองเพลงจีนรัว………………………………………………………………………………………… หนา้
ภาพท่ี 76 : ท่าราที่ 25 ทานองเพลงจนี รวั ………………………………………………………………………………………… 59

60

ซ

คาชแ้ี จง

การใชเ้ อกสารประกอบการเรยี นสาหรับครู

เอกสารประกอบการเรียน เรื่องระบากฤดาภินิหาร กลุ่มสาระวิชานาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี4
ฉบับนี้ ทางผู้ศึกษาได้พัฒนาข้ึนเพ่ือใช้ในการจัดการเรียนรู้เรื่องระบากฤดาภินิหาร ให้แก่นักเรียนชั้น
มธั ยมศกึ ษาปที 4ี่

กรณีท่ีครูผู้สอนประจาวิชาไม่อยู่ หรือไม่สามารถปฏิบัติการสอนได้ในชั่วโมงน้ันๆ และเพื่อให้ครูท่ี
สอนแทนมีความม่ันใจในการสอนและใช้นวัตกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ควรปฏบิ ัติตามขั้นตอนการ
ใช้เอกสารประกอบการเรียนดังนี้

1. ศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเล่มน้ีและทาความเข้าใจเน้ือหาสาระตั้งแต่ต้นจนจบเล่มก่อน
ล่วงหน้า

2. ศึกษาองค์ประกอบของเอกสารใหเ้ ข้าใจกอ่ นปฏิบตั ิการสอน
3. อ่านคาช้ีแจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสาหรับนักเรียนทุกข้อ และทาความเข้าใจให้ถ่อง
แทใ้ นแต่ละขอ้ เพื่อปฏบิ ตั ิการสอนได้ตามขนั้ ตอน
4. ครูควรดูแลนักเรียนอย่างใกล้ชิดในขณะที่นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนและทา
กจิ กรรมคาถามทบทวน เพื่อคอยใหค้ าแนะนาและเปน็ ที่ปรกึ ษา
5. ควรกากับติดตามการใช้เอกสารประกอบการเรียนเป็นระยะและคอยกาชับ ปลูกฝังคุณธรรม
เรื่องความซ่ือสัตย์ และการตรงต่อเวลาของนักเรียนในขณะท่ีทาแบบทดสอบก่อนและหลังเรียนและคาถาม
ทบทวน/แบบฝกึ หัดทา้ ยบทเรยี นของแต่ละเรือ่ ง โดยไม่อนุญาตใหเ้ ปดิ ดูเฉลยก่อน

ฌ

คาช้ีแจง

การใช้เอกสารประกอบการเรียนสาหรับนักเรยี น

เอกสารประกอบการเรียนเร่ืองระบากฤดาภินิหาร กลุ่มสาระการเรียนรู้นาฏศิลป์ฉบับน้ี จัดทาข้ึน
เพื่อเป็นนวัตกรรมสาหรับการจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี4 เพ่ือให้มีความรู้ ความเข้าใจ
และมีทักษะการปฏิบัติท่าราระบากฤดาภินิหาร ดังนั้นเพื่อให้เกิดประโยชน์และประสิทธิภาพในการจัดการ
เรยี นรู้ ใหน้ ักเรียนปฏบิ ัตติ ามข้นั ตอนการใช้เอกสารประกอบการเรยี นดงั น้ี

1. นกั เรยี นศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนเล่มน้ี และทาความเขา้ ใจเนื้อหาสาระต้ังแต่ตน้ จนจบทุก
หนา้

2. นกั เรยี นอ่านคาชี้แจงเอกสารประกอบการเรยี นและทาความเขา้ ใจใหถ้ ่องแท้ในแตล่ ะข้อ และ
ปฏิบัติตามข้ันตอนการเรียนการสอนตามขั้นตอนทกุ ขอ้

3. นกั เรยี นศึกษาเอกสารประกอบการเรยี นและทากจิ กรรมคาถามทบทวน โดยมีครูให้คาแนะนา
และเปน็ ทีป่ รกึ ษา

4. หากมีปญั หาหรอื ประเดน็ สงสยั ให้นกั เรยี นสอบถามครูผสู้ อน
5. นกั เรยี นตอ้ งมคี ณุ ธรรมเรอ่ื งความซอ่ื สัตย์ และการตรงต่อเวลา ในขณะที่ทาแบบทดสอบกอ่ น
และหลังเรยี น และคาถามทบทวน/แบบฝึกหดั ท้ายบทเรียนของแต่ละเรอ่ื ง

1

มาตรฐาน ศ.3.1เข้าใจและแสดงออกทางนาฏศิลป์อย่างสร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่า

นาฏศลิ ป์ ถา่ ยทอดความรสู้ ึกความคิดอยา่ งอสิ ระ ชนื่ ชมและประยุกตใ์ ช้ในชวี ติ ประจาวัน

ตัวชวี้ ัด ศ 3.1 ม.4/1 มที ักษะในการแสดงหลากหลายรปู แบบ

ศ 3.1 ม.4/3 ใชความคดิ รเิ ริ่มในการแสดงนาฏศลิ ปเปนคแู ละหมู่

คาอธบิ ายรายวชิ า

ศึกษาความหมาย ประวัติความเป็นมา องค์ประกอบการแสดง ได้แก่ ผู้แสดง เพลงและดนตรี
เคร่ืองแต่งกาย อุปกรณ์ประกอบการแสดง ท่ายากของระบากฤดาภินิหาร โอกาสท่ีใชแ้ สดง และท่าราระบา
กฤดาภินหิ าร โดยการวิเคราะห์ สงั เคราะห์สามารถบรู ณาการในชวี ิตประจาวนั ได้

จุดประสงค์การเรียนรู้

เมื่อศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนฉบับนแี้ ลว้ จะมคี วามรู้ ดงั น้ี
1. นกั เรยี นมคี วามรู้ เข้าใจและอธบิ ายความหมายของระบากฤดาภินิหารได้ถกู ต้อง
2. นกั เรยี นมคี วามรู้ เขา้ ใจและอธบิ ายประวตั คิ วามเปน็ มาของระบากฤดาภนิ หิ ารไดถ้ ูกตอ้ ง
3. นกั เรยี นมคี วามรแู้ ละเขา้ ใจองคป์ ระกอบของชดุ การแสดงระบากฤดาภนิ หิ ารไดถ้ กู ต้อง
4. นกั เรยี นฝกึ ปฏบิ ตั ทิ า่ ยากของระบากฤดาภินหิ าร
5. นกั เรยี นฝกึ ปฏบิ ตั ทิ า่ ราเพลงระบากฤดาภนิ หิ ารไดถ้ ูกต้อง
6. นกั เรยี นมเี จตคตทิ ด่ี ตี อ่ การเรยี นนาฏศลิ ปแ์ ละและเหน็ คณุ คา่ ในความเปน็ ไทย

สาระการเรยี นรู้

สาระการเรยี นร้สู าคัญของเอกสารประกอบการเรยี นเรือ่ งระบากฤดาภนิ ิหาร
1. ความหมายของของระบากฤดาภนิ ิหาร
2. ประวตั คิ วามเปน็ มาของระบากฤดาภนิ ิหาร
3. องค์ประกอบการแสดงเพลงระบากฤดาภินิหาร

3.1 ผู้แสดง
3.2 เพลงและดนตรี
3.3 เครอ่ื งแต่งกาย
3.4 อปุ กรณ์ประกอบการแสดง
3.5 ทา่ ยากของระบากฤดาภินิหาร
4. โอกาสทีใ่ ชแ้ สดง
5. ท่าราระบากฤดาภนิ หิ าร

2

สมรรถนะสาคัญของผเู้ รียน

 1. นกั เรยี นมีความสามารถในการส่อื สาร
 2. นกั เรยี นมีความสามารถในการคิด

3. นกั เรยี นมีความสามารถในการใช้ทักษะชีวติ
 4. นกั เรยี นมคี วามสามารถในการแกป้ ัญหา
 5. นกั เรยี นมคี วามสามารถในการใช้เทคโนโลยี

คุณลักษณะอันพงึ ประสงค์

1. รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์
 2. ซ่ือสัตย์สจุ ริต
 3. มวี ินยั
 4. ใฝ่เรียนรู้

5. อยู่อย่างพอเพยี ง
 6. มุ่งมนั่ ในการทางาน
 7. รักความเป็นไทย

8. มจี ติ สาธารณะ

วธิ ีสอนและกจิ กรรมการเรยี นการสอน

1. วิธีสอน
การใชว้ ิธกี ารสอนมีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้วธิ ีที่หลากหลาย มีการจัดการสอนแบบ

อธิบาย อภิปราย สาธติ การฝกึ ปฏบิ ัตจิ ริง และกระบวนการทางานกลุ่ม
2. กิจกรรมการจดั การเรียนรู้ จานวน 10 ชัว่ โมง
ชั่วโมงที่ 1
1. ละลายพฤตกิ รรมเพอื่ สรา้ งความคุ้นเคยกับนักเรียน
2. นกั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียนเร่ืองระบากฤดาภินิหารในเอกสารประกอบการเรียน
หนา้ 7-9
3. นกั เรยี นศกึ ษาสาระจากเอกสารประกอบการเรียน หนา้ 11-12 เร่ืองความหมายของ
ระบากฤดาภินิหาร ประวตั ิความเปน็ มาของระบากฤดาภินิหาร และองค์ประกอบของระบา
กฤดาภนิ ิหาร
4. นกั เรยี นทาคาถามทบทวนในแบบฝกึ หดั ที่ 1 หนา้ 62
5. รว่ มกนั สรปุ เนอ้ื หาที่ศึกษา

3

ชวั่ โมงที่ 2
1. ทบทวนความรู้เดิมโดยการตัง้ คาถามและใหน้ กั เรียนตอบ
2. ศึกษาสาระเอกสารประกอบการเรยี น หน้า13 เพลงและดนตรี อา่ นทาความเข้าใจ
3. เปิดวดิ ที ัศน์คาราโอเกะเพลงกฤดาภนิ ิหารฟงั เพลงและฝึกร้องตาม
4. แบ่งกลมุ่ ๆ ละ 4 คน ฝกึ รอ้ งเพลงคาราโอเกะเพลงกฤดาภนิ ิหาร
5. นาเสนอการรอ้ งเพลงกฤดาภินหิ ารของแต่ละกลมุ่
6. ร่วมกนั สรปุ เนอ้ื หาเร่ืองเพลงและดนตรี

ชั่วโมงที่ 3
1. นกั เรยี นศึกษาสาระจากเอกสารประกอบการเรยี น หนา้ 16-19 เรอื่ งท่ายากของระบา

กฤดาภินิหาร
2. แบ่งกลุ่มฝกึ ปฏิบัตทิ ่ายากของระบากฤดาภนิ ิหาร
3. นกั เรยี นสอบปฏบิ ตั ใิ นแบบฝกึ หดั ท่ี 3 หน้า 63
4. ร่วมกนั สรปุ เนือ้ หาทศี่ ึกษา

ช่วั โมงที่ 4
1. ทบทวนท่ายากของระบากฤดาภินิหารและทบทวนร้องเพลงระบากฤดาภินิหาร เพ่ือเข้า

สู่การฝกึ ปฏบิ ตั ทิ ่ารา
2.นั ก เ รี ย น ศึ ก ษ า ส า ร ะ จ า ก เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รี ย น ห น้ า 20-60ท่ า ร า เ พ ล ง ร ะ บ า

กฤดาภินิหาร
3.ชมวิดที ศั นเ์ พลงรากฤดาภนิ ิหาร
4. จับค่พู ระ-นาง เพอื่ ฝึกปฏบิ ัตทิ ่าราระบากฤดาภนิ ิหาร
5. ครูสาธิตท่าราเพลงระบากฤดาภินิหารท่าราในเพลงรัวดึกดาบรรพ์และเพลงครวญหา

จากน้นั ให้นกั เรยี นปฏิบตั ิตาม
6. ครูให้นักเรียนฝึกปฏิบัติท่าราเพลงรัวดึกดาบรรพ์และเพลงครวญหาด้วยตนเอง ครู

สงั เกตพฤตกิ รรมและคอยใหค้ าแนะนานกั เรยี น
7. ร่วมกันสรุปเนอื้ หาที่ศกึ ษา และทบทวนท่ารา

ชั่วโมงที่ 5
1. นกั เรยี นทบทวนท่าราในเพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์ และเพลงครวญหา จากชวั่ โมงท่ี4
2. นกั เรยี นศึกษาสาระจากเอกสารประกอบการเรยี น หน้า 20-60 ท่าราเพลงระบา

กฤดาภินิหาร
3. ครสู าธติ ท่ารา พรอ้ มทง้ั อธิบายทา่ รา ตง้ั แตเ่ นือ้ รอ้ ง“ปราโมทยแ์ สน”จนถึงเนอื้ ร้อง “ยนิ

กฤดาภินหิ ารมหศั จรรย”์ จากน้นั ใหน้ ักเรยี นปฏบิ ตั ิตาม
4. นกั เรยี นฝกึ ปฏบิ ตั ทิ า่ รา ครสู งั เกตพฤตกิ รรมและคอยให้คาแนะนานักเรียน
5. ร่วมกันสรุปเนอ้ื หาทีศ่ ึกษา และทบทวนทา่ รา

4

ช่วั โมงที่ 6
1. นกั เรยี นทบทวนทา่ ราในเพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์ และเพลงครวญหา และท่าราในเนอื้ ร้อง

“ปราโมทย์แสน”จนถงึ เนอ้ื รอ้ ง “ยินกฤษฎาภนิ ิหารมหัศจรรย์” จากชั่วโมงท่ี 5
2. นกั เรยี นศึกษาสาระจากเอกสารประกอบการเรยี น หนา้ 20-60 ทา่ ราเพลงระบา

กฤดาภินิหาร
3. ครูสาธติ ท่ารา พร้อมทัง้ อธบิ ายทา่ รา ตัง้ แต่เนอ้ื ร้อง“ต่างเต็มตื้นชนื่ ชมโสมนสั ”จนถึง

เนื้อร้อง “ดนตรรี เ่ี รอื่ ยประโคมประโลมลาน”จากนั้นให้นักเรยี นปฏบิ ตั ิตาม
4. นักเรยี นฝกึ ปฏิบัติท่ารา ครสู งั เกตพฤติกรรมและคอยใหค้ าแนะนา
5. รว่ มกันสรุปเนอื้ หาทีศ่ กึ ษา และทบทวนทา่ ราอีกคร้งั

ชว่ั โมงที่ 7-8
1. นกั เรยี นทบทวนทา่ ราในเพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์ และเพลงครวญหา และทา่ ราในเนอ้ื รอ้ ง

“ปราโมทยแ์ สน”จนถึงเน้ือร้อง “ดนตรีรีเ่ ร่อื ยประโคมประโลมลาน” จากช่วั โมงที่ 6
2. นกั เรยี นศึกษาสาระจากเอกสารประกอบการเรยี น หนา้ 20-60 ท่าราเพลงระบา

กฤดาภนิ ิหาร
3. ครสู าธติ ทา่ รา พรอ้ มท้งั อธิบายทา่ รา ตงั้ แต่เนื้อร้อง“แล้วลีลาศเริงระบาร่าย”จนถงึ เนอ้ื

ร้อง “จักรวาลชื่นรน่ื รมยค์ รัน” และเพลงจีนรวั จากนน้ั ใหน้ ักเรยี นปฏบิ ตั ิตาม
4. นักเรียนฝกึ ปฏบิ ตั ทิ า่ รา ครูสงั เกตพฤตกิ รรมและคอยใหค้ าแนะนา
5. รว่ มกนั สรปุ เน้อื หาท่ศี ึกษา และทบทวนทา่ ราอกี ครั้ง

ช่ัวโมงที่ 9
1. นกั เรยี นทบทวนทา่ ราระบากฤดาภินหิ ารตั้งแตต่ ้นจนจบ
2. ครูให้นกั เรยี นฝกึ ปฏบิ ัตทิ ่ารา ครสู งั เกตพฤติกรรมและคอยให้คาแนะนานักเรียน

ชัว่ โมงที่ 10
1. นกั เรยี นทดสอบการปฏบิ ตั ทิ ่าราระบากฤดาภนิ หิ ารหน้าชน้ั เรยี น
2. ครสู ังเกตพฤตกิ รรมและคอยให้คาแนะนา พรอ้ มท้ังเสนอแนะข้อทคี่ วรแกไ้ ขปรับปรงุ
3. นกั เรยี นสอบปฏิบตั ิท่าราระบากฤดาภินิหารในแบบฝกึ หดั ท่ี 4 ทา่ ราระบากฤดาภนิ ิหาร

หน้า 63
4. รว่ มกันสรปุ เนอ้ื หาทศ่ี ึกษาท้งั หมด
5. นกั เรยี นทาแบบทดสอบหลงั เรยี น เรอ่ื งระบากฤดาภินิหารในเอกสารประกอบการเรียน

หนา้ 69-71

5

สอ่ื การจัดการเรยี นรู้

1. แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรยี น
2. เอกสารประกอบการเรียน เรือ่ งระบากฤดาภนิ ิหาร
3. คาถาทบทวน / แบบฝึกหัดท้ายบท
4. สมดุ จดบนั ทกึ
5. วิดีทัศน์ท่าราเพลงระบากฤดาภนิ หิ าร
6. วดิ ที ัศน์คาราโอเกะเพลงระบากฤดาภินิหาร
7. เคร่ืองเลน่ คาราโอเกะเพลงระบากฤดาภินหิ าร

การวดั ผลและประเมินผล
1. วิธีการวดั ผล
1.1 ตรวจงานแบบฝกึ หดั ท้ายบท
1.2 ตรวจแบบทดสอบกอ่ นเรียนและหลงั เรียน
1.3 ประเมนิ การปฏบิ ัตทิ ่าราเพลงระบากฤดาภนิ ิหาร
1.4 สงั เกตพฤตกิ รรม
2. เครื่องมอื วดั ผล
2.1 คาถามทบทวน/แบบฝึกหัด
2.2 แบบทดสอบก่อนเรยี นและหลังเรียน
2.3 แบบประเมินการปฏบิ ตั ทิ า่ ราเพลงระบากฤดาภินหิ าร
2.4 แบบสังเกตพฤติกรรม
3. เกณฑ์การประเมนิ
3.1 แบบฝกึ หัด คะแนนอย่างน้อยรอ้ ยละ 60 คะแนน
3.2 แบบทดสอบ คะแนนอยา่ งน้อยรอ้ ยละ 60 คะแนน
3.3 การปฏิบัติท่าราเพลงระบากฤดาภินิหาร รวมคะแนนเฉลยี่ อยา่ งน้อยร้อยละ 60 คะแนน
3.4 สังเกตพฤตกิ รรมคุณลักษณะอนั พึงประสงค์ มคี ณุ ภาพเฉล่ยี ไมต่ า่ กวา่ ระดับ 1
3.5 สงั เกตพฤติกรรมสมรรถนะสาคัญของผู้เรียน มคี ณุ ภาพเฉลี่ยไมต่ า่ กว่าระดับ 1

6

กระดาษคาตอบ

โรงเรียน......................................................................ปกี ารศกึ ษา...........................
ชอื่ ..........................................................................ชน้ั ...................เลขท่.ี ...............
กลุ่มสาระการเรียนร้.ู ....................วนั ท.ี่ .............เดือน...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมินผล
เตม็

ได้

7

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

กลุ่มสาระการเรียนรู้ศลิ ปะ สาระนาฏศิลป์ ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 4

เรือ่ ง ระบากฤดาภนิ หิ าร รหัสวิชา 2052219 เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คาชี้แจง : ใหน้ กั เรยี นเลือกคาตอบทถี่ ูกที่สดุ แล้วทาเครอ่ื งหมาย (×) ลงในกระดาษคาตอบ

1. ตัวเลอื กใดตรงกบั ความหมายของเพลงระบากฤดาภินิหารมากทส่ี ุด
ก. ระบามาตรฐานทป่ี รบั ปรงุ ขน้ึ ใหม่เพ่อื ใช้ในการแสดงละครเกยี รตศิ กั ดิ์ไทย
ข. สมเด็จเจา้ ฟ้ากรมพระยานรศิ รานุวตั ตวิ งศ์เปน็ ผนู้ ิพนธบ์ ทรอ้ ง
ค. ระบาท่ีประดิษฐ์ข้นึ ใหม่ เมอ่ื ปี พ.ศ. 2499 แทรกในละครในเรอ่ื งอิเหนา
ง. ระบาที่ประดษิ ฐ์ขึ้นจากลกั ษณะที่ปรากฏอยู่บนภาพจาหลักผสมกับทว่ งทา่ ของนาฏศลิ ป์ชวา

2. ตวั เลือกใดกล่าวเก่ยี วกับเพลงระบากฤดาภนิ ิหารถกู ต้องที่สุด
ก. ระบากฤดาภินิหาร มีอุปกรณ์ประกอบการแสดงทส่ี าคญั คอื พานดอกไม้
ข. ระบากฤดาภินหิ ารเป็นการแสดงทอ่ี ยู่ในละคร เร่ืองอณุ รุท ตอนศภุ ลกั ษณว์ าดรูป
ค. ระบากฤดาภนิ หิ ารผ้ปู ระดษิ ฐ์คดิ ท่าราคอื คุณครูลมุล ยมะคปุ ต์ และหมอ่ มตว่ น ภัทรนาวกิ
ง. ระบากฤดาภนิ ิหาร เร่มิ ด้วยเพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา และเพลงจนี รัวติดต่อกนั

3. บทรอ้ งของระบากฤดาภินิหาร มีความหมายในลกั ษณะใด
ก. พรรณาถึงสายฝน ทม่ี อบความชมุ่ ฉ่า และความอดุ มสมบรู ณ์
ข. บรรยายถึงความงดงามของธรรมชาติ
ค. ปลกุ ใจให้คนไทยรู้สึกรักชาตแิ ละเตือนสตใิ หท้ ุกคนทาความดีอยา่ งไมท่ ้อถอย
ง. รนื่ เรงิ ยนิ ดเี ฉลิมฉลองแก่ชาติชาติไทย และเปน็ การอานวยอวยพรของเหลา่ เทวดา-นางฟ้า

4. “องค์อัปสร”จากบทร้องน่าจะหมายถงึ ผู้แสดงในตัวเลอื กใด
ก. เทพบตุ ร-นางมณโฑ
ข. พระราม-นางสดี า
ค. พระอิศวร-นางเบญจกาย
ง. เทพบุตร-นางฟา้

5. ตัวเลอื กใดเป็นทานองเพลงท่บี รรจใุ นบทร้องกฤดาภนิ ิหารครบทุกเพลง
ก. เพลงลาวเจา้ ชู เพลงเชิด เพลงตะเขง่ิ
ข. เพลงจนี รัว เพลงตะเข่งิ เพลงเหาะ
ค. เพลงรวั ดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา เพลงจีนรัว

8

ง. เพลงเชิดฉง่ิ เพลงแขกเชญิ เจา้ เพลงรวั ดึกดาบรรพ์

6. วงดนตรีทเ่ี หมาะกบั การบรรเลงเพลงประกอบการแสดงระบากฤดาภนิ หิ ารคือตัวเลือกใด

ก. วงป่ีพาทยด์ ึกดาบรรพ์

ข. วงปพี่ าทยน์ างหงส์

ค. วงป่พี าทย์เคร่ืองใหญ่

ง. วงป่ีพาทยไ์ มน้ วม

7. ตัวเลือกใดกลา่ วถงึ เคร่อื งประดับศีรษะของนักแสดงระบากฤดาภินิหารไดถ้ ูกต้อง

ก. ตวั พระ-ปัญจเุ หร็จ ตัวนาง-ยอดแบบมกี ระบงั หนา้

ข. ตวั พระ-มงกฏุ ตัวนาง-ชฎา

ค. ตัวพระ-ชฎา ตัวนาง-มงกุฏ

จ. ตวั พระ-เทรดิ ตัวนาง-รัดเกล้ายอด

8. อปุ กรณป์ ระกอบการแสดงกฤดาภนิ หิ ารคือตัวเลอื กใด

ก. ตวั พระใช้ตะแกรง ตวั นางใช้จานทอง

ข. ตัวพระใชโ้ ตก ตัวนางใช้คันฉ่อง

ค. ตัวพระใชพ้ านดอกไม้ ตัวนางใชพ้ านดอกไม้

ง. ตวั พระใชก้ ริช ตวั นางใชพ้ ดั

9. มือ-ปฏบิ ตั ทิ ่าผาลา เท้า-ปฏิบตั ิทา่ กระดกเสี้ยว ตรงกับภาพในตวั เลือกใด

ก.

ข.
ค.

9

ง.

10. อวยั วะส่วนมือและเทา้ ปฏิบัติท่าราใด

ก. มือ-สอดสร้อยมาลา เทา้ -ซอยเทา้

ข. มอื -สอดสงู เท้า-กระดกเท้า

ค. มือ-ป้องหน้า เทา้ -ประเทา้

ง. มอื -สอดสรอ้ ยมาลา เท้า-กระทงุ้ เทา้

10

ระบากฤดาภินหิ าร

11

ระบากฤดาภนิ ิหาร

ระบากฤดาภินิหาร จะนาเสนอรายละเอียดองค์ประกอบการแสดงเพลงระบากฤดาภินิหาร เพื่อ
สร้างความเข้าใจสร้างจิตสานึกรักวัฒนธรรมไทย เพ่ือให้เข้าใจรูปแบบการแสดงและสามารถปฏิบัติท่าราได้
ถูกต้อง สาระสาคัญของเอกสารประกอบกอบการเรียน ประกอบด้วยความหมายของระบากฤดาภินิหาร
ประวัตคิ วามเป็นมาของระบากฤดาภินิหาร องค์ประกอบของการแสดงระบากฤดาภินิหาร โอกาสที่ใช้แสดง
และทา่ ราเพลงระบากฤดาภนิ หิ าร ดงั นี้

ภาพท่ี 1 : ระบากฤดาภนิ หิ าร
ทีม่ า : สานกั การสงั คตี , (2545)

ความหมายของระบากฤดาภินหิ าร

ความหมายของระบากฤดาภินิหาร ไดม้ ีผูเ้ ช่ยี วชาญทางนาฏศลิ ป์ไดใ้ ห้ความหมาย ไว้ดงั นี้
สมบูรณ์ สุวรรณรัตน์, (2528) ได้ให้ความหมายไว้ว่า ระบากฤดาภนิ ิหาร หมายถึงการแสดงระบา
มาตรฐานชุดหนึ่ง ที่กรมศิลปากรปรับปรุงข้ึนใช้ในการแสดง ละครเร่ืองเกียรติศักด์ิ รักไทยบทร้องแสดงถึง
เทพบตุ รนางฟ้ามาอานวยอวยพรพรอ้ มท้ังพรมนา้ ทพิ ย์
สุมิตร เทพวงษ์, (2537) ได้ให้ความหมายไว้ว่า ระบากฤดาภินิหาร หมายถึง ระบาเทพบุตรนางฟ้า
อีกชุดหนึ่งที่อยู่ในละครเร่ืองเกียรติศักด์ิของไทย ซึ่งนาออกแสดงเมื่อ พ.ศ.2486 บทร้องกล่าวถึงเทพบุตร
นางฟ้า

12

ดังน้นั ระบากฤดาภนิ หิ าร หมายถึง ระบามาตรฐานชดุ หนึง่ ท่ีกรมศลิ ปากรได้ปรับปรงุ ขนึ้ ใชใ้ นการ
แสดงละครเกยี รติศักด์ิไทย ซึง่ นาออกแสดงเมอื่ พ.ศ.2486 บทร้องกลา่ วถงึ เทพบตุ รนางฟ้า

ประวตั ิความเปน็ มาของระบากฤดาภนิ หิ าร

ประวตั ิความเป็นมาของระบากฤดาภนิ หิ าร ได้มีผเู้ ชี่ยวชาญทางนาฏศลิ ป์ได้ให้รายละเอยี ดดงั น้ี
ระบากฤดาภินิหาร เป็นระบาที่กรมศิลปากรปรับปรุงขึ้นเพื่อใช้ในการแสดงละครเร่ือง เกียรติศักดิ์
ไทย” ถือเป็นระบามาตรฐาน เป็นระบาเทพบุตรนางฟ้าอีกชุดหนึ่งท่ีอยู่ในละครเรื่องเกียรติศักดิ์ของไทย ซ่ึง
นาออกแสดงคร้ังแรก ณ โรงละครศิลปากร เมื่อพ.ศ.2486 บทร้องกล่าวถึงเทพบุตรนางฟ้า เม่ือทราบถึง
กฤดาภินิหารของชาติไทยในสมัยนั้นแล้ว ก็บงั เกิดความช่นื ชมโสมนัส ชวนกันแซ่ซ้องสาธุการ ขับราระบากัน
อย่างร่ืนเริงสนุกสนานและโปรยดอกไม้อวยชัยให้พรแก่เมืองไทยด้วยความยินดี การแต่งกาย แต่งยืนเคร่ือง
พระ-นาง นิยมแสดงเปน็ คๆู่ (เรณู โกศนิ านนท์,2544)
ผู้แต่งบทร้อง คือ สุดา บุษปฤกษ์ ผู้ประดิษฐ์คิดท่าราคือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์ ร่วมคิดท่ารา กับ
หม่อมต่วน (นางศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก) เพ่ือใช้ประกอบการแสดงละครเกียรติศักด์ิไทย เพลงและดนตรีเร่ิม
ด้วยเพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา และเพลงจีนรัวติดต่อกัน ดนตรีเดิมบรรเลงด้วยวงดุริยางค์สากล
ตอ่ มาจึงบรรเลงดว้ ยวงป่พี าทย์ทั่วไป การแสดงชุดน้ีส่วนมากจะใชแ้ สดงในงานมงคล เพื่อแสดงให้เห็นถึงการ
เฉลิมฉลองและอวยพรคนดู การราแบ่งเป็นขั้นตอนต่างๆได้ดังน้ี ออกท่าราในท่าราสอดสร้อยเพลงรัวดึกดา
บรรพ์ ราตามบทเพลงในเพลงครวญหา และราเขา้ ตามทานองดนตรใี นเพลงจนี รวั

องคป์ ระกอบของการแสดง

องค์ประกอบของการแสดง มคี วามหมายดงั น้ี
องค์ประกอบ หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ท่ีใช้ประกอบเป็นสิ่งใหญ่ หรือ ส่วนของสิ่งต่างๆ ที่เป็นเครื่อง
ประกอบทาให้เกิดเปน็ รูปข้ึนใหม่โดยเฉพาะ (ราชบณั ฑิตยสภา, 2554). ประกอบดว้ ย ผู้แสดง เนื้อเพลงและ
ดนตรี เครอ่ื งแตง่ กาย อุปกรณ์ประกอบการแสดง และนาฏยศพั ท์ ดงั น้ี
1. ผู้แสดง
ผู้แสดง หมายถึง ผู้เล่นหรือผู้ร่วมในการละเล่นหรือการแสดงต่างๆ ให้คนดู (ราชบัณฑิตยสภา,
2554). ผู้แสดงท่ใี ชป้ ระกอบการราระบากฤดาภินหิ าร ประกอบดว้ ยตัวพระ และตวั นาง
1.1 ตัวพระ

ตวั พระ คือ นกั แสดงท่เี ป็นผูช้ าย วธิ กี ารคดั เลอื กนกั แสดงที่เป็นตัวพระซึ่งมหี ลักการเลอื กคอื ผู้ที่
ลักษณะใบหนา้ รปู ไขส่ วยงาม คมคาย เด่นสะดุดตา ท่าทางสะโอดสะองและผึ่งผาย ลาคอระหง ไหล่ลาดตรง
ช่วงอกใหญ่ขนาดลาตวั เรียวเอวเล็กก่ิวคอดตามลักษณะชายงามในวรรณคดไี ทย

13

1.2 ตัวนาง
ตัวนาง คือ นักแสดงที่เป็นผูห้ ญิง วธิ ีการคัดเลือกนักแสดงท่เี ปน็ ตัวนางซงึ่ มีหลกั การเลือกคือ คือ

ผู้หญงิ ท่ีมีลักษณะใบหน้ารูปไข่สวยงาม คมคาย เด่นสะดุดตา ขนาดลาตัวเรียวเอวเล็กก่ิว รูปร่างใกล้เคียงกับ
ตวั พระ

2. เพลงและดนตรี

เพลงและดนตรีของการแสดงเพลงระบากฤดาภินิหาร จะให้รายละเอียดของสาระ 2 ประเด็น คือ

เพลง และเครอ่ื งดนตรี ดังน้ี

2.1 เพลง หมายถึง ถ้อยคาที่นักประพันธ์เรียงร้อยหรือเรียบเรียงข้ึน ซ่ึงประกอบด้วย เน้ือร้อง

ทานอง จังหวะ ทาใหเ้ กิดความไพเราะสรา้ งความเพลิดเพลนิ ให้แกผ่ ู้ฟงั

เพลงที่ใช้ประกอบการแสดงระบากฤดาภินิหาร ประกอบด้วย เพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลง

ครวญหา และเพลงจีนรวั (ประดษิ ฐ์ อนิ ทนิล,2553) มบี ทรอ้ งดงั นี้

เพลงรวั ดึกดาบรรพ์

- เพลงครวญหา -

ปราโมทย์แสน องคอ์ ปั สรอมรแมนแดนสวรรค์

เกยี รตไิ ทยลน่ั ลอื เลื่องเร่ืองรูจี ยินกฤษฎาภินหิ ารมหศั จรรย์

ตา่ งเตม็ ตน้ื ชื่นชมโสมนสั โอษฐ์เออ้ื นอรรถอวยพรสนุ ทรศรี

แจ้วจาเรียงเสียงเพลงสดดุ ี ดนตรรี ีเ่ รื่อยประโคมประโลมลาน

แลว้ ลลี าศเริงระบาร่าย กรกรีดกรายโปรยมาลสี ีประสาน

พรมนา้ ทิพย์ปรงุ ปรนสคุ นธธ์ าร จักรวาลช่นื รื่นรมยค์ รนั

- เพลงจีนรวั -

2.2 ดนตรี หมายถึง เสียงที่จัดเรียงอย่างเป็นระเบียบ และมีแบบแผนโครงสร้าง เป็นรูปแบบของ

กิจกรรมเชิงศิลปะของมนุษย์ที่เก่ียวข้องกับเสียงโดยดนตรีนั้นแสดงออกมาในด้านระดับเสียง (ซ่ึงรวมถึง

ท่วงทานองและเสียงประสาน) จังหวะ และคุณภาพเสียง (ความต่อเน่ืองของเสียง พื้นผิวของเสียง ความดัง

คอ่ ย) ดนตรนี ั้นสามารถใช้ในด้านศิลปะหรือสุนทรียศาสตร์ การส่ือสาร ความบันเทิง รวมถึงใช้ในงานพธิ ีการ

ต่างๆ (สุกรี เจรญิ สุข,2561)

วงดนตรีท่ีใช้ประกอบการบรรเลงประกอบการแสดงระบากฤดาภินิหารในการแสดงครั้งแรกใช้วง

ดุรยิ างคส์ ากลบรรเลง เรยี กวา่ “ออร์เคสตรา้ ” เรม่ิ มขี น้ึ ในประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ 2454 และต่อมาในปี พ.ศ

2475 ประเทศไทยได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองและในปี พ.ศ 2477 วงดนตรีเคร่ืองสายฝร่ังหลวงจึงได้

โอนมาให้ข้ึนกับกรมศิลปากร วงดุริยางค์สากลหลวงของประเทศไทยจึงได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “วงดุริยางค์

สากล กรมศิลปากร” มาจนถึงปัจจุบนั และได้ใช้วงดนตรีนี้บรรเลงประกอบการแสดง “ระบากฤดาภินิหาร”

14

แต่ในภายหลังได้เปลี่ยนมาใช้วงปี่พาทย์ไม้นวมบรรเลงเป็นส่วน โดยมีเคร่ืองดนตรี ประกอบด้วย ขลุ่ย
ระนาดเอก ฆอ้ งวงใหญ่ – เลก็ ซออู้ ตะโพน กลองทดั ฉงิ่ ดังภาพ

ภาพที่ 2 : แสดงวงดนตรี
ทมี่ า : ( ภรี ะเมศร,์ 2560)
3. เครอื่ งแตง่ กาย
เครื่องแต่งกาย ราชบัณฑิตยสภา, (2545) ได้ให้ความหมายว่า “เคร่ือง” หมายถึง ส่ิงสาหรับ
ประกอบกนั หรือเป็นพวกเดยี วกัน “แต่ง” หมายถึง จัดให้งาม “กาย” หมายถึง ตวั ดงั นั้น “เครื่องแต่งกาย”
จงึ หมายถงึ ส่ิงสาหรับประกันจดั ใหง้ ามที่เก่ยี วกบั ตัวของนักแสดง
ลักษณะการแต่งกายผู้แสดงระบากฤดาภินิหารแต่งกายยืนเคร่ืองพระ-นาง เนื่องจากเป็นบทบาท
ของเทวดานางฟา้ มาฟอ้ นราร่วมอวยพรยินดใี นเกยี รตยิ ศ มรี ายละเอียดเครื่องแต่งกายดงั น้ี

ภาพท่ี 3 : เครือ่ งแตง่ กายตวั พระ

15

ที่มา : http://wimonsirimama.blogspot.com/2016/01/1.html
3.1 การแตง่ กายของตวั พระ หรือนักแสดงผู้ชาย มีรายละเอยี ดเคร่ืองแต่งกายประกอบด้วยกาไล
เท้า สนับเพลา ฉลององค์ พระภูษาหรือภูษา เข็มขัดหรือป้ันเหน่ง สังวาล กรองคอ ทับทรวง อินทรธนู รัด
สะเอว ตาบทิศ ห้อยหน้า ห้อยข้าง แหวนรอบ ปะวะหล่า ทองกร ธามะรงค์ ชฎา ดอกไม้ทัด อุบะ หรือ
พวงดอกไม้

ภาพที่ 4 : เครอ่ื งแต่งกายตวั นาง
ท่ีมา : http://wimonsirimama.blogspot.com/2016/01/1.html
3.2 การแตง่ กายของตัวนาง หรือนกั แสดงผหู้ ญงิ มีรายละเอียดเคร่ืองแต่งกายประกอบด้วย กาไล
ขอ้ เท้า เส้ือในนาง ผ้านุ่งหรือภูษาหรือพระภูษา เข็มขัดหรือป้ันเหน่ง สะอ้ิงหรือสร้อยตวั ผ้าห่มนาง นวมนาง
หรือกรองศอ จ้ีนาง แหวนรอบ ปะวะหล่า กาไลตะขาบ กาไลสวมหรือทองกร ธามะรงค์ มงกุฎ จอนหูหรือ
กรรเจยี กจร ดอกไมท้ ดั อบุ ะหรอื พวงดอกไม้
4. อปุ กรณป์ ระกอบการแสดง
อุปกรณ์ประกอบการแสดง หมายถึง อปุ กรณ์การแสดงเป็นสิ่งที่ทาให้การแสดงมีความน่าสนใจมาก
ข้ึน ในการสร้างสรรค์อุปกรณ์การแสดงสามารถนาความรู้ด้านจิตรกรรมมาใช้ในการออกแบบ ตกแต่ง
ลวดลายอุปกรณ์การแสดงให้มีความสวยงาม การแสดงระบากฤดาภินิหาร ใช้อุปกรณ์ประกอบการแสดงท่ี
สาคัญ คือ พานดอกไม้ ใช้ถือประกอบการแสดง “ระบากฤดาภนิ หิ าร” โปรยดอกไม้เพื่อแสดงถึงการอวยชยั
ใหพ้ ร

16

ภาพท่ี 5 : อปุ กรณ์ประกอบการแสดงระบากฤดาภินิหาร
ท่ีมา: https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%99
5. ทา่ ยากของระบากฤดาภินิหาร
ท่ายากของระบากฤดาภินิหาร หมายถึง ท่าราที่ใช้สื่อสารประกอบการแสดง ท่ีผู้เรียนควรฝึก
ปฏิบัติให้ถูกต้องก่อน นาฏยศัพท์อ่ืน ๆ นั้นเข้าใจว่าพื้นฐานดังกล่าวของนักเรียนระดับช้ันน้ีน่าจะพอส่ือสาร
เขา้ ใจ ดงั นนั้ ท่ายากทค่ี วรฝกึ ประกอบดว้ ย ทา่ จบั บน จับมือไขว้ การเล่ือนเทา้ ไขวม้ อื กนิ หน้า ไหวส้ ที่ ศิ ดังน้ี
5.1 ท่าจบั บน

ทา่ จบั บน หมายถงึ ท่าราท่ีผู้แสดงตวั พระและตวั นาง จบั กนั ลักษณะการโลมบน โดย ตวั
พระยืนซ้อนหลังตัวนางแบบเหลื่อมครึ่งตวั จากน้นั ปฏบิ ตั ิตามขน้ั ตอนคือ

5.1.1 ประเทา้ ซ้าย มอื ขวาถอื พานดอกไมร้ ะดับอก มอื ซา้ ยจบี ควา่ ระดับอก เอยี งขวา
5.1.2 ก้าวหนา้ เทา้ ซ้าย มือทง้ั สองปล่อยจีบโดยมอื ซ้ายปล่อยเป็นต้งั วงบน มือขวาจบั พาน
ดอกไมเ้ หยียดแขนตงึ ระดับไหล่ เอียงซา้ ย

5.1.1 5.1.2
ภาพที่ 6 : ท่าจับบน

ทมี่ า : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15

17

5.2 จับมอื ไขว้
ท่าจบั มือไขว้ หมายถึง ท่าราทีผ่ แู้ สดงตัวพระและตวั นาง จับกันลกั ษณะไขวม้ ือดา้ นล่าง

ระดับสะเอว โดยตวั พระยนื เรยี งทางซา้ ยมอื ของตัวนาง จากนั้นปฏบิ ัตติ ามข้นั ตอนคอื
5.2.1 ตวั พระ กา้ วเท้าขวา มอื ซ้ายจีบควา่ ระดบั วงลา่ ง มือขวาถือพานดอกไมร้ ะดับวงล่าง

เอยี งขวา
ตวั นาง ก้าวเท้าซา้ ย มือซ้ายจบี ควา่ ระดับวงลา่ ง มือขวาถอื พานดอกไม้ระดบั วงล่าง

เอยี งขวา
5.2.2 ตัวพระ ก้าวข้างเทา้ ขวา มือซา้ ยจบั มือตวั นางระดับวงลา่ ง มือขวาถือพานดอกไม้

ส่งไปหาตวั นางระดบั วงลา่ ง เอียงซ้าย
ตัวนาง กา้ วหน้าเท้าซ้าย มอื ซ้ายเหยียดแขนตงึ สง่ มือให้ตัวพระจับ มอื ขวาถอื พาน

ดอกไม้ส่งไปหาตวั พระระดบั วงล่าง เอียงซ้าย

5.2.1 5.2.2
ภาพท่ี 7 : ท่าจบั มือไขว้

ทม่ี า : นางสาวรุง่ ทวิ า เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
5.3 การเลือ่ นเท้า

การเล่อื นเทา้ หมายถึง ท่าราท่ีผู้แสดงเคลอื่ นท่จี ากซา้ ยไปขวา หรอื จากขวาไปซา้ ยโดย
การขยับเทา้ คือ ผ้แู สดงยืนชดิ เทา้ จากน้ันปฏบิ ัติตามข้ันตอนคือ

5.3.1 ชิดปลายเท้าเขา้ หากนั ทงั้ สองขา้ ง
5.3.2 แยกปลายเทา้ ออกจากกัน รวบส้นเทา้ เขา้ หากัน
หมายเหตุ ปฏบิ ตั ิ5.3.1 และ 5.3.2 ต่อเนื่องตามจงั หวะเพลง

18

5.3.1 5.3.2
ภาพท่ี 8 : การเลอ่ื นเท้า

ที่มา : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
5.4 ไขวม้ ือกินหน้า

ไขวม้ อื กินหน้า หมายถงึ ทา่ ราท่ีผ้แู สดงยืนหนั หนา้ ต่างกนั อกี คนหันหน้าออก อีกคนหนั
หนา้ เข้า (ภาษาทางการแสดงคอื “กนิ หนา้ ”) จากน้ันปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนคอื

5.4.1 ตวั พระ หนั หลังใหเ้ วที ประเท้าซ้าย มือซ้ายจีบปรกข้าง เอยี งขวา
ตวั นาง หนั หนา้ ใหเ้ วที ประเท้าซา้ ย มอื ซ้ายจบี ปรกขา้ ง เอียงขวา

5.4.2 ตัวพระ ก้าวหน้าเทา้ ซ้าย มือขวาปลอ่ ยจีบตง้ั วงบน เอยี งซ้าย
ตวั นาง กา้ วหน้าเทา้ ซ้าย มอื ซ้ายปลอ่ ยจีบต้ังวงบนไขว้มอื กับตวั พระ เอยี งซา้ ย

5.4.3 ตวั พระ ยดื ยบุ เขา่ หมนุ ตวั ทางซ้ายเปล่ยี นทีก่ บั ตัวนาง
ตวั นาง ยดื ยุบเขา่ หมนุ ตัวทางซ้ายเปล่ยี นท่ีกับตัวพระ

5.4.1 5.4.2 5.4.3

ภาพท่ี 9 : ไขว้มือกนิ หน้า

ทีม่ า : นางสาวรุง่ ทวิ า เบญจาธิกลุ .ภาพถ่าย. 2563, มกราคม : 15

5.5 ไหวส้ ่ที ิศ

ไหวส้ ่ีทศิ หมายถงึ ท่าราทผ่ี แู้ สดงต้องปฏิบัติท่าไหวข้ ณะทม่ี ีการแสดง โดยไหว้ทั้งส่ีทิศของ

เวทีแสดง ปฏิบัตติ ามขัน้ ตอนคอื

5.5.1 หนั หน้าตรงกบั เวที ซอยเท้า มือซา้ ยส่งจบี หลงั มือขวาถอื พานดอกไม้ระดบั วงล่าง

5.5.2 ซอยเทา้ ขึ้นดา้ นหนา้ พร้อมกบั ยกมอื ไหว้ ระดบั หนา้ ผาก แล้วลดมากลางลาตัว แล้ว

หมนุ ตวั เบ่ียงขวาเพอื่ ไปทิศต่อไป

หมายเหตุ ปฏบิ ตั 5ิ .5.1 และ 5.5.2 ต่อเน่อื งทุกทศิ โดยทศิ ต่อไปทางขวาเวที หลงั เวที และซา้ ยเวที

19

5.5.1 5.5.2

5.5.3 5.5.4
ภาพที่ 10 : ไหว้สที่ ิศ

ทม่ี า : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

โอกาสท่ใี ชแ้ สดง

โอกาสทใ่ี ช้แสดงระบากฤดาภนิ ิหาร คาดหวังวา่ จะใช้เปน็ ชดุ การแสดงในโอกาสที่สาคัญคอื
1. ใช้เป็นเอกสารประกอบการเรยี นการสอนนกั เรยี นช้ันมัธยมศึกษาปที ี่4
2. ใชเ้ ปน็ ชุดการแสดงเพ่อื ประกอบกจิ กรรมสาคัญในโอกาสและเทศกาลสาคัญตา่ งๆ
3. สามารถแสดงในงานมงคลรืน่ เรงิ ทั่วไป

20

ท่าราเพลงระบากฤดาภินิหาร

ท่ารา หมายถงึ กระบวนการรา่ ยราร่าย พฤติกรรมทางนาฏศัพท์มาใช้นาฏศิลปอ์ ย่างสมบรู ณ์แสดง
อารมณ์รัก แสดงนาฏศลิ ป์ไทย รายละเอียดของทา่ รามีปรากฏในเนือ้ หาต่อไป

ท่าราเพลงระบากฤดาภินิหาร ผู้ศึกษาต้องการจะนาเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับการอธิบาย
กระบวนการท่าราที่ใช้ในระบากฤดาภินิหาร มีลักษณะการอธิบายโดยมีการบอกช่ือท่ารา การปฏิบัติท่ารา
และภาพประกอบ ดงั ตอ่ ไปน้ี

ภาพที่ 11 : ท่าเตรยี ม
ที่มา : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท1ี่ ทานองเพลงรัวดึกดาบรรพ์
จังหวะท่ี 1 (ทา่ เตรียม)
ตวั พระ : ลาตวั เบีย่ งขวาเล็กน้อย มือขวาถือพานลักษณะวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก ศีรษะเอยี ง
ซ้าย เท้าซ้ายกา้ วหนา้
ตัวนาง : ลาตัวเบยี่ งขวาเล็กน้อย มือขวาถือพานลักษณะวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก ศีรษะเอยี ง
ซา้ ย เทา้ ซ้ายก้าวหน้า

ภาพท่ี 12 : ทา่ ออก
ท่ีมา : นางสาวร่งุ ทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

21

จงั หวะที่ 2 (ท่าออก)
ตัวพระ : มอื ใช้ทา่ สอดสร้อยมาลา ในคร้ังแรกมือขวาถือพานลักษณะวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก

ศีรษะเอียงซ้าย จากน้ันแล้วสอดมือเปล่ียนมือซ้ายต้งั วงบน มือขวาถือพานระดับชายพก ศีรษะเอยี งขวา ทา
สลบั กนั เชน่ น้ี แลว้ วง่ิ ซอยเทา้ ทัง้ สองขา้ งเคล่ือนทีอ่ อกมาดา้ นหน้ามาอยู่ตรงหน้าเวที จบทา่ นงิ่

ตัวนาง : มอื ใช้ท่าสอดสร้อยมาลา ในคร้ังแรกมือขวาถือพานลักษณะวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก
ศีรษะเอียงซ้าย จากน้ันแล้วสอดมือเปลี่ยนมือซ้ายต้ังวงบน มือขวาถือพานระดับชายพก ศีรษะเอียงขวา ทา
สลบั กนั เช่นน้ี แล้วว่งิ ซอยเท้าท้งั สองขา้ งเคล่อื นท่อี อกมาด้านหนา้ มาอยู่ตรงหนา้ เวที จบท่าน่งิ

ภาพที่ 13 : ท่าราที่ 2 ทานองเพลงรวั ดึกดาบรรพ์
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท่ี 2 ทานองเพลงรัวดกึ ดาบรรพ์
ตวั พระ : หันตวั ทางดา้ นซา้ ย มือขวาจบี ทช่ี ายพก มอื ซ้ายถอื พานในลกั ษณะวงบน ศีรษะเอียงขวา
กา้ วเท้าขวาพร้อมกบั หมนุ ตัวไปทางขวา
ตวั นาง : หนั ตัวทางด้านซา้ ย มอื ขวาจบี ทช่ี ายพก มือซ้ายถอื พานในลกั ษณะวงบน ศรี ษะเอยี งขวา
กา้ วเทา้ ขวาพรอ้ มกับหมนุ ตัวไปทางขวา

ภาพท่ี 14 : ท่าราท่ี 3 จงั หวะท่ี 1 ทานองเพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์
ท่มี า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธิกลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

22

ทา่ ราที่ 3 ทานองเพลงรัวดกึ ดาบรรพ์
จงั หวะที่ 1
ตวั พระ : หันตัวทางด้านขวามอื ขวาถอื พานระดบั วงกลาง มือซ้ายแบมอื หงายแขนงอระดับวงกลาง

ศรี ษะเอยี งซา้ ย กา้ วหนา้ เทา้ ขวากระทุง้ เทา้ ซ้าย
ตวั นาง : หนั ตัวทางด้านขวามือขวาถือพานระดับวงกลาง มอื ซา้ ยแบมอื หงายแขนงอระดับวงกลาง

ศรี ษะเอยี งซา้ ย กา้ วหน้าเทา้ ขวากระทุ้งเท้าซ้าย

ภาพที่ 15 : ทา่ ราที่ 4 จังหวะที่ 2 ทานองเพลงรวั ดึกดาบรรพ์
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธิกุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราที่ 4 ทานองเพลงรวั ดึกดาบรรพ์
จงั หวะท่ี 2
ตัวพระ : ตัวยังหันอยดู่ ้านขวา สอดจีบมือซา้ ยไปป้องหนา้ ส่วนมอื ขวาถือพานลดลงมาระดบั สะเอว
ศรี ษะเอยี งขวา กระดกเท้าซา้ ย
ตัวนาง : ตวั ยงั หนั อยูด่ ้านขวา สอดจบี มือซา้ ยไปปอ้ งหนา้ สว่ นมอื ขวาถอื พานลดลงมาระดับสะเอว
ศรี ษะเอียงขวา กระดกเท้าซา้ ย

ภาพที่ 16 : ท่าราที่ 1 จงั หวะท่ี 1 ทานองเพลงครวญหา
ท่มี า : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

23

ทา่ ราท่ี1 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท่ี 1
ตวั พระ : หนั ตัวออกดา้ นหนา้ เวที รวบมอื โดยใช้มอื ซ้ายตัง้ วงลา่ ง มือขวาถือพานระดบั ชายพก

ศีรษะเอยี งซา้ ย วางเท้าซา้ ยท่ีกระดกหลงั ลง พรอ้ มทงั้ กา้ วเท้าขวาไปดา้ นขวาตามดว้ ยก้าวเทา้ ซ้าย
ตัวนาง : หันตัวออกด้านหน้าเวที รวบมอื โดยใช้มอื ซา้ ยตัง้ วงลา่ ง มือขวาถือพานระดับชายพก

ศรี ษะเอียงซ้าย วางเท้าซา้ ยทกี่ ระดกหลังลง พรอ้ มทัง้ ก้าวเท้าขวาไปดา้ นขวาตามด้วยก้าวเทา้ ซ้าย

ภาพท่ี 17 : ท่าราที่ 2 จงั หวะท่ี 2 ทานองเพลงครวญหา
ที่มา : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท่ี2 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท่ี 2
ตวั พระ : หันตัวออกดา้ นหน้าเวที ลากมอื ถือพานไปตั้งวงในลักษณะวงบน มอื ซ้ายจบี ส่งหลงั แขนตงึ
ศีรษะเอียงขวา เทา้ ขวาวางหลัง
ตวั นาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที ลากมอื ถือพานไปตั้งวงในลกั ษณะวงบน มือซ้ายจบี สง่ หลงั แขนตงึ
ศรี ษะเอียงขวา เท้าขวาวางหลงั

ภาพท่ี 18 : ท่าราท่ี 3 จงั หวะท่ี 3 ทานองเพลงครวญหา
ทมี่ า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

24

ทา่ ราท่ี3 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะที่ 3
ตัวพระ : เบ่ยี งตวั ดา้ นขวาเล็กน้อย รวบมอื โดยใช้มือซา้ ยตงั้ วงลา่ ง มอื ขวาถอื พานระดับชายพก

ศีรษะเอยี งซ้าย รวมเทา้ ทั้งสอง แตะปลายจมกู เทา้ ซ้ายดา้ นหน้า
ตัวนาง : เบยี่ งตวั ดา้ นขวาเลก็ นอ้ ย รวบมือโดยใชม้ อื ซา้ ยต้ังวงลา่ ง มอื ขวาถอื พานระดับชายพก

ศรี ษะเอียงซา้ ย รวมเทา้ ท้ังสอง แตะปลายจมูกเท้าซ้ายดา้ นหน้า

ภาพท่ี 19 : ท่าราที่ 4 จังหวะท่ี 4 ทานองเพลงครวญหา
ทมี่ า : นางสาวร่งุ ทิวา เบญจาธิกลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราที่ 4 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะที่ 4
ตัวพระ : หันตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มือซา้ ยจบี มือขวาถอื พานระดบั ชายพก ศีรษะ เอยี งขวา ก้าวเท้า
ขวาไปดา้ นข้าง
ตัวนาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที มือซ้ายจบี มือขวาถอื พานระดบั ชายพก ศรี ษะ เอยี งขวา ก้าวเทา้
ขวาไปดา้ นข้าง

ภาพที่ 20 : ทา่ ราท่ี 5 จงั หวะที่ 5 ทานองเพลงครวญหา
ท่มี า : นางสาวรุง่ ทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15

25

ทา่ ราท่ี5 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะที่ 5
ตวั พระ : หันตัวออกด้านหน้าเวที มอื ขวาถือพานระดับสะเอว มือซ้ายตั้งวงบน ศีรษะเอยี งซ้าย

เท้าซา้ ยวางหลัง
ตวั นาง : หันตัวออกด้านหนา้ เวที มอื ขวาถือพานระดับสะเอว มอื ซา้ ยตัง้ วงบน ศรี ษะเอียงซ้าย เทา้

ซา้ ยวางหลงั

ภาพท่ี 21 : ทา่ ราที่ 6 ท่าเช่อื ม เนื้อรอ้ ง “ปราโมทย์แสน”
ทีม่ า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราที่6 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะที่1 (ทา่ เชื่อม) เน้ือรอ้ ง “ปราโมทย์แสน”
ตัวพระ : หันตัวออกด้านหน้าเวที มือขวาถือพานระดับชายพก มือซ้ายจีบระดับปาก ศีรษะเอียง
ขวา เท้าขวาก้าวหน้า
ตัวนาง :หนั ตวั ออกด้านหนา้ เวที มอื ขวาถอื พานระดบั ชายพก มอื ซ้ายจบี ระดับปาก ศีรษะเอยี งขวา
เทา้ ขวาก้าวหนา้

26

ภาพท่ี 22 : ทา่ ราที่ 7 “ปราโมทย์แสน”
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราที่7 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท2่ี “ปราโมทย์แสน”
ตวั พระ : เบยี่ งตวั ไปด้านขวาเลก็ นอ้ ย มอื ขวาถือพานระดบั ชายพก มอื ซ้ายจบี ปลายน้วิ เข้าหาปาก
ศรี ษะเอยี งซา้ ย แตะจมกู เท้าซ้ายดา้ นหนา้
ตัวนาง : เบย่ี งตวั ไปดา้ นขวาเล็กนอ้ ย มือขวาถือพานระดบั ชายพก มอื ซา้ ยจีบปลายน้ิวเข้าหาปาก
ศีรษะเอียงซา้ ย แตะจมกู เทา้ ซ้ายดา้ นหนา้

ภาพท่ี 23 : ท่าราท่ี 8 “องค์อัปสร”
ท่มี า : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

27

ทา่ ราท8ี่ ทานองเพลงครวญหา
เนื้อรอ้ ง “องคอ์ ัปสร”
ตวั พระ : หันตัวออกด้านหน้าเวที มือขวาถอื พานระดบั สะเอว มือซา้ ยจบี คว่าข้างลาตวั ระดับสะเอว

ศรี ษะเอียงขวา เท้าซา้ ยแตะดว้ ยจมูกเท้า
ตัวนาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที มอื ขวาถือพานระดบั สะเอว มอื ซา้ ยจีบควา่ ข้างลาตวั ระดบั สะเอว

ศรี ษะเอยี งขวา เท้าซ้ายแตะด้วยจมกู เท้า

ภาพที่ 24 : ท่าราท่ี 9 “อมรแมน”
ทมี่ า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธิกลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท่ี9 ทานองเพลงครวญหา
เนอ้ื ร้อง “อมรแมน”
ตัวพระ : หนั ตัวออกด้านหน้าเวที มอื ซา้ ยคลายจีบหงายฝามือ (วงบวั บาน) มอื ขวาถอื พาเหยียด
แขนตึงระดบั ไหล่ ศรี ษะเอียงซ้าย แตะเทา้ ขวาด้วยจมูกเท้า
ตวั นาง : หนั ตัวออกด้านหนา้ เวที มือซ้ายคลายจีบหงายฝามือ (วงบวั บาน) มือขวาถือพาเหยยี ดแขน
ตงึ ระดับไหล่ ศีรษะเอยี งซ้าย แตะเทา้ ขวาด้วยจมกู เทา้

ภาพท่ี 25 : ท่าราท่ี 10 “แดนสวรรค”์
ท่มี า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธกิ ุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

28

ทา่ ราท่ี10 ทานองเพลงครวญหา
เนื้อร้อง “แดนสวรรค”์
ตัวพระ : หันตัวออกด้านหนา้ เวที มือซา้ ยคลายจีบหงายฝามือ (ทา่ สอดสูง) มือขวาถอื พานเหยยี ด

แขนตงึ ระดับไหล่ ศรี ษะเอียงขวา กระดกเท้าซ้าย
ตัวนาง : หนั ตัวออกด้านหน้าเวที มอื ซา้ ยคลายจบี หงายฝามอื (ท่าสอดสูง) มอื ขวาถือพานเหยียด

แขนตึงระดบั ไหล่ ศีรษะเอยี งขวา กระดกเทา้ ซา้ ย

ภาพที่ 26 : ท่าราท่ี 11 “ยนิ กฤดาภนิ หิ าร”
ท่มี า : นางสาวร่งุ ทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราที่11 ทานองเพลงครวญหา
เนอื้ ร้อง “ยนิ กฤดาภินหิ าร”
ตวั พระ : หมนุ ตวั ทางขวา หันหลงั ให้เวที มือขวาหงายฝามอื (ทา่ สอดสงู ) มือซา้ ยถอื พานเหยยี ดแขน
ตึงระดบั ไหล่ ศีรษะเอียงขวา เทา้ ขวากา้ วหนา้
หมายเหตุ : มอื อยใู่ นลักษณะเดิมวิง่ สวนแถวกับนาง หมุนตวั กลบั มา หนั หนา้ เดิม เอยี งซ้าย วิง่ สวน
แถวกบั พระแล้วกลับมาทีเ่ ดิม
ตัวนาง : หวั ตัวออกดา้ นหน้าเวที มอื ซ้ายหงายฝามอื (ท่าสอดสงู ) มอื ขวาถอื พานเหยียดแขนตึง
ระดับไหล่ ศีรษะเอียงซา้ ย เทา้ ซ้ายก้าวหน้า
หมายเหตุ : มอื ยงั อยูใ่ นลกั ษณะเดมิ ว่งิ สวนแถวกบั พระแล้วกลับมาทเี่ ดิม

29

ภาพท่ี 27 : ทา่ ราที่ 12 “มหัศจรรย”์
ที่มา : นางสาวรุง่ ทวิ า เบญจาธิกลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท่ี12 ทานองเพลงครวญหา
เน้อื รอ้ ง “มหศั จรรย”์
ตวั พระ : หันตวั กลับมาดา้ นหนา้ เวที มอื ขวาถอื พานในลกั ษณะตง้ั วงระดบั สะเอว มอื ซ้ายตั้งวงบน
ศีรษะเอยี งขวา ก้าวเท้าซา้ ยด้านขา้ ง เทา้ ขวากระดกเสี้ยว
ตัวนาง : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที มือขวาถอื พานในลักษณะต้ังวงบน มือซ้ายหงายฝามือระดบั
สะเอว ศรี ษะเอยี งซ้าย กา้ วเทา้ ขวาด้านข้าง เทา้ ซา้ ยกระดกเส้ียว

ภาพที่ 28 : ท่าราท่ี 13 “เกียรติ์ไทยลนั่ ลอื เลื่อง”
ท่มี า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

30

ท่าราท่ี13 ทานองเพลงครวญหา
เนอ้ื ร้อง “เกยี รตไิ ทยลนั่ ลอื เลอื่ ง”
ตวั พระ : หนั ตวั ออกด้านหนา้ เวที มอื ขวาถอื พานในลกั ษณะทา่ ภมรเคลา้ มอื ซ้ายตง้ั วงบน ศีรษะ

เอียงซา้ ย ก้าวเท้าซ้ายดา้ นขา้ ง เทา้ ขวาแตะดว้ ยจมกู เทา้
หมายเหตุ : หันตวั เข้าหากัน ซอยเทา้ ขยบั สลับกันระหว่างพระและนางโดยใช้ (ทา่ ภมรเคล้า)
ตัวนาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที มือขวาถือพานในลักษณะท่าภมรเคลา้ มือซ้ายตั้งวงบน ศีรษะ

เอยี งซ้าย กา้ วเท้าซ้ายด้านขา้ ง เทา้ ขวาแตะดว้ ยจมกู เทา้
หมายเหตุ : หันตัวเขา้ หากนั ซอยเท้าขยับสลับกนั ระหวา่ งพระและนางโดยใช้ (ท่าภมรเคลา้ )

ภาพที่ 29 : ทา่ ราท่ี 14 ท่าเชือ่ ม เนือ้ ร้อง “เรอื งรจู ี”
ท่มี า : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกลุ

ทา่ ราที่14 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท1ี่ (ทา่ เช่อื ม) เนอ้ื รอ้ ง “เรอื งรูจ”ี
ตวั พระ : หันตวั ออกด้านหนา้ เวที มือซา้ ยเปลีย่ นเป็นจบี หงายระดบั ไหล่ มอื ขวาถอื พานในลกั ษณะ

วงกลางระดบั ไหล่ ศีรษะเอียงซ้าย เทา้ ซ้ายถอนหลงั ก้าวเท้าขวา
ตวั นาง : หนั หลังให้หนา้ เวที มอื ซา้ ยเปลยี่ นเปน็ จีบหงายระดบั ไหล่ มือขวาถอื พานในลักษณะวง

กลางระดับไหล่ ศรี ษะเอยี งซา้ ย เทา้ ซา้ ยถอนหลงั ก้าวเท้าขวาพรอ้ มกับหันหลังให้เวที

31

ภาพท่ี 30 : ทา่ ราที่ 15 “เรอื งรจู ”ี
ทีม่ า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท่ี15 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะท2่ี เนอ้ื ร้อง “เรอื งรจู ”ี
ตวั พระ : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที เปล่ียนมือซา้ ยลากมาจบี สง่ หลังแขนตึง มือขวาถือพานในลกั ษณะ
ตั้งวงบน ไขวม้ อื กบั ตวั นางแล้วกลับมา เอียงทางมือถือพาน ศีรษะเอยี งขวา กา้ วไขวเ้ ทา้ ขวา
ตัวนาง : หนั หลังให้หน้าเวที หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที เปล่ยี นมอื ซา้ ยลากมาจีบส่งหลังแขนตึง มือ
ขวาถือพานในลกั ษณะต้งั วงบน ไขว้มือกับตวั นางแลว้ กลับมา เอียงทางมือถือพาน ศรี ษะเอยี งขวา ก้าวไขว้
เทา้ ขวา

ภาพที่ 31 : ทา่ ราที่ 16 “ต่างเตม็ ตื้น ชนื่ ชม”
ที่มา : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

32

ท่าราที่16 ทานองเพลงครวญหา
เน้อื ร้อง “ตา่ งเต็มตนื้ ช่นื ชม”
ตวั พระ : หนั ตัวเบยี่ งออกด้านขวาเล็กน้อย เพ่ือหมนุ กับตวั นาง มือขวาถือพานในลักษณะวงบนไขว้

กนั กับตัวนาง มือซา้ ยจบี ส่งหลังแขนตึง ศีรษะเอยี งซา้ ย ก้าวเทา้ ซ้ายเดนิ พระและนางเดินตามจงั หวะพร้อม
กบั สลบั เปลี่ยนเอยี งไปเรื่อยๆตามจงั หวะเพลงสุดทา้ ยยดื แล้วย่อ วิ่งซอยเทา้ กลับมาทเ่ี ดมิ ของตนเอง

ตัวนาง : หันหลงั ให้หน้าเวที เพือ่ หมนุ กับตัวพระ มอื ขวาถือพานในลกั ษณะวงบนไขว้กนั กับตวั นาง
มือซา้ ยจีบสง่ หลงั แขนตงึ ศีรษะเอียงซ้าย กา้ วเท้าซา้ ยเดินพระและนางเดนิ ตามจังหวะพร้อมกบั สลับเปลี่ยน
เอยี งไปเร่อื ยๆตามจังหวะเพลงสดุ ท้ายยดื แลว้ ย่อ วิง่ ซอยเทา้ กลบั มาทเ่ี ดิมของตนเอง

ภาพที่ 32 : ท่าราที่ 17 ท่าเชือ่ ม เนอ้ื รอ้ ง “โสมนัส”
ท่มี า : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท่ี 17 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะท1่ี (ท่าเชือ่ ม) เน้ือรอ้ ง “โสมนัส”
ตัวพระ : เบ่ยี งตัวด้านขวาเล็กน้อย มือขวาถือพานระดบั ชายพก มือซา้ ยจีบระดับปากปลายน้ิวจบี
ออกดา้ นนอก ศรี ษะเอียงขวา เท้าขวาก้าวหน้า
ตวั นาง : เบี่ยงตวั ดา้ นขวาเล็กนอ้ ย มือขวาถอื พานระดบั ชายพก มือซา้ ยจบี ระดบั ปากปลายนิ้วจีบ
ออกด้านนอก ศีรษะเอยี งขวา เทา้ ซ้ายก้าวหนา้

33

ภาพที่ 33 : ทา่ ราท่ี 18 “โสมนัส”
ที่มา : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท่ี 18 ทานองเพลงครวญหา
จงั หวะท2ี่ เนอื้ ร้อง “โสมนสั ”
ตวั พระ : เบีย่ งตวั ดา้ นขวาเล็กนอ้ ย มือขวาถอื พานระดับชายพก มือซา้ ยเปลย่ี นเปน็ กรีดจบี เขา้ หา
ปาก ศรี ษะเอยี งทางซ้าย กา้ วข้างเท้าขวา หมนุ ตัวทางขวาลงไปหลังเวที
ตวั นาง : เบยี่ งตวั ดา้ นขวาเล็กนอ้ ย มอื ขวาถอื พานระดบั ชายพก มือซา้ ยเปลี่ยนเปน็ กรดี จบี เข้าหา
ปาก ศีรษะเอยี งทางซา้ ย ก้าวเทา้ ซ้าย หมนุ ตวั ทางขวาลงไปหลังเวที

ภาพที่ 34 : ทา่ ราที่ 19 “โอษฐ์เอ้ือนอรรถ”
ทีม่ า : นางสาวรุ่งทิวา เบญจาธกิ ุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

34

ท่าราที่ 19 ทานองเพลงครวญหา
เนื้อรอ้ ง “โอษฐเ์ ออื้ นอรรถ”
ตัวพระ : เบ่ียงตัวด้านซา้ ย มือซา้ ยจีบหงายระดับชายพก มอื ขวาถอื พานเหยยี ดแขนตงึ ไปดา้ นหนา้

ศรี ษะเอียงซา้ ย กา้ วหน้าเท้าขวา
ตัวนาง : เบย่ี งตวั ดา้ นซ้าย มือซา้ ยจบี หงายระดบั ชายพก มือขวาถือพานเหยยี ดแขนตึงไปดา้ นหน้า

พานเหยยี ดแขนตงึ ไปดา้ นหน้า ศีรษะเอยี งซา้ ย กา้ วไขวเ้ ท้าซา้ ย

ภาพที่ 35 : ท่าราท่ี 20 “อวยพร”
ที่มา : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธิกลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราที่ 20 ทานองเพลงครวญหา
เนือ้ ร้อง “อวยพร”
ตัวพระ : เบีย่ งตัวด้านขวา มือซา้ ยทาทา่ โกยมอื มือขวาถอื พานโกยมอื ขา้ งลาตัว ศีรษะเอียงขวา
ก้าวหนา้ เทา้ ซา้ ย
ตัวนาง : เบ่ียงตัวด้านขวา มอื ซ้ายทาท่าโกยมือ มอื ขวาถอื พานโกยมอื ข้างลาตัวศีรษะเอียงขวา
กา้ วไขวเ้ ท้าขวา

35

ภาพท่ี 36 : ทา่ ราที่ 21 ท่าเชื่อม เนื้อร้อง “สนุ ทรศร”ี
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท2่ี 1 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท1ี่ (ท่าเชือ่ ม) เนื้อรอ้ ง “สนุ ทรศร”ี
ตัวพระ : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที มือทัง้ สองจีบหงายระดับอก ศีรษะเอยี งซ้าย ก้าวเท้าขวาดา้ นหน้า
ตวั นาง : หนั ตัวออกดา้ นหน้าเวที มือทัง้ สองจีบหงายระดับอก ศรี ษะเอยี งซา้ ย ยอ้ นตวั ถอยเท้าซา้ ย
กา้ วเทา้ ขวา

ภาพท่ี 37 : ทา่ ราท่ี 22 “สนุ ทรศร”ี
ท่ีมา : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท2่ึ 2 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท2่ี เนอ้ื ร้อง “สนุ ทรศร”ี
ตัวพระ : หันตัวออกด้านหน้าเวที มือซา้ ยต้ังวงบน มอื ขวาถือพานแขนตงึ ระดับไหล่ (ทา่ เรียงหมอน)
ศรี ษะเอยี งขวา กา้ วเทา้ ขวาดา้ นหน้า เท้าซา้ ยกระดกหลงั
ตวั นาง : หันตัวออกดา้ นหนา้ เวที มอื ซา้ ยต้งั วงบน มอื ขวาถือพานแขนตึงระดบั ไหล่ (ท่าเรียงหมอน)
ศีรษะเอียงขวา ก้าวเท้าขวาดา้ นหนา้ เทา้ ซ้ายกระดกหลงั

36

ภาพที่ 38 : ทา่ ราท่ี 23 “แจ้วจาเรียงเสียงเพลงสดดุ ี”
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท2ี่ 3 ทานองเพลงครวญหา
เนอ้ื ร้อง “แจ้วจาเรียงเสียงเพลงสดดุ ี”
จังหวะท1ี่ เนอ้ื ร้อง“แจ้วจาเรยี ง”
ตัวพระ : หันตัวออกดา้ นหน้าเวที มือขวาถอื พานแขนงอระดับแงศ่ รี ษะ มือซา้ ยวงกลางเอยี ง
ทางซา้ ย ศีรษะเอียงซ้าย วางเท้าซา้ ยผสมเท้าขวา
ตัวนาง : หนั ตวั ออกดา้ นหน้าเวที มอื ขวาถอื พานแขนงอระดับแงศ่ รี ษะ มือซา้ ยวงกลางเอยี ง
ทางซ้าย ศีรษะเอยี งซา้ ย วางเท้าซา้ ยผสมเทา้ ขวา

ภาพท่ี 39 : ทา่ ราท่ี 24 “เสยี งเพลงสดดุ ”ี
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทวิ า เบญจาธกิ ุล.ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15

37

ทา่ ราท2่ี 4 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท2่ี เนอ้ื รอ้ ง“เสียงเพลง สดดุ ี”
ตัวพระ : หนั ตวั ออกดา้ นหน้าเวที มอื ขวาถือพานระดบั วงกลาง มอื ซา้ ยจบี แขนงอระดบั แง่ศีรษะ

ศรี ษะเอียงซ้าย วางเท้าซา้ ยผสมเทา้ ขวา
ตัวนาง : หนั ตวั ออกด้านหนา้ เวที มอื ขวาถอื พานระดบั วงกลาง มอื ซา้ ยจบี แขนงอระดับแงศ่ ีรษะ

ศีรษะเอยี งซา้ ยวางเท้าซา้ ยผสมเท้าขวา
หมายเหตุ : ปฏิบตั ทิ ่าราลักษณะเดียวกบั ตัวพระ แตไ่ ม่ต้องหมุนตวั ไปดา้ นหลังเวที พระ-นางเดิน

สวนกันโดยพระเดนิ สวนหน้ากอ่ น

ภาพที่ 40 : ท่าราที่ 25 ท่าเชอื่ ม เน้อื รอ้ ง “ดนตรีรเ่ี รื่อยประโคมประโลมลาน”
ที่มา : นางสาวร่งุ ทิวา เบญจาธกิ ลุ .ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15

ทา่ ราท2่ี 5 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท1ี่ (ท่าเชอื่ ม) เน้ือรอ้ ง ““ดนตรีรเี่ รอื่ ยประโคมประโลมลาน”
ตวั พระ : หนั ตัวออกด้านหน้าเวที อย่เู ยอ้ื งด้านหลงั ตวั นาง มือขวาถือพานระดบั วงล่าง มือซา้ ยจบี

ควา่ ระดบั วงลา่ ง ศรี ษะเอียงขวา ประและยกเทา้ ซ้าย
ตวั นาง : หนั ตวั ออกดา้ นหน้าเวที อยดู่ า้ นหน้าตัวพระ มือขวาถือพานระดับวงล่าง มือซา้ ยจบี คว่า

ระดบั วงล่าง ศรี ษะเอียงขวา ประและยกเทา้ ซ้าย

38

ภาพท่ี 41 : ทา่ ราที่ 26 “ดนตรรี เ่ี รือ่ ยประโคมประโลมลาน”
ทม่ี า : นางสาวรงุ่ ทิวา เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท2ี่ 6 ทานองเพลงครวญหา
จังหวะท2่ี เนอ้ื ร้อง ““ดนตรรี ่เี ร่ือยประโคมประโลมลาน”
ตัวพระ : หันตัวออกด้านหนา้ เวที อยู่เยอื้ งดา้ นหลังตัวนาง คลายมือจีบท้ังสอง มือขวาถือพานระดับ
วงบน มือซา้ ยตงั้ มอื แขนตงึ ไปจับมือนาง (ท่าโลมบน) ศีรษะเอียงซา้ ย เปลยี่ นเปน็ เท้าซา้ ยก้าวไขวด้ ้านหนา้
ตัวนาง : หนั ตัวออกด้านหนา้ เวที อยู่ด้านหนา้ ตวั พระ คลายมอื จีบทัง้ สองมอื มอื ซ้ายตง้ั มือแขนตึง
มือขวาถือพานระดบั วงบนพระจบั มือไว้ (ท่าโลมบน) เปลย่ี นเป็นเทา้ ซ้ายกา้ วไขว้ดา้ นหน้า

39

ภาพที่ 42 : ท่าราที่ 27 “แลว้ ลลี าศเริงรา”
ท่ีมา : นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธกิ ลุ .ภาพถา่ ย. 2564, มกราคม : 15
ทา่ ราท2่ี 7 ทานองเพลงครวญหา
เนื้อร้อง “แลว้ ลลี าศเรงิ รา”
ตัวพระ : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที อยู่เย้ืองด้านหลังตวั นาง มือซ้ายตง้ั วงบน มือขวาแขนตึงกลับมา
เอียงทางขวาเดินตามจังหวะสลับกัน ในลักษณะเช่นนี้ครบ 3 คร้ัง ศีรษะจังหวะแรกเอียงขวา จังหวะท่ีสอง
กลบั มาเอียงซา้ ย และจังหวะท่ีสามกลับมาเอยี งขวา วางเท้าขวาลงหลัง ก้าวเท้าซ้ายไปทางซ้าย ตามดว้ ยก้าว
เท้าขวา วางเท้าซ้ายลงหลงั
ตัวนาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที อยู่ด้านหน้าตัวพระ มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาแขนตงึ กลับมาเอยี ง
ทางขวาเดินตามจงั หวะสลบั กนั ในลักษณะเชน่ นีค้ รบ 3 คร้งั ศรี ษะจงั หวะแรกเอยี งขวา จังหวะที่สองกลับมา
เอียงซา้ ย และจงั หวะทส่ี ามกลับมาเอียงขวา วางเท้าขวาลงหลงั ก้าวเทา้ ซ้ายไปทางซ้าย ตามดว้ ยก้าวเท้าขวา
วางเทา้ ซ้ายลงหลงั

ภาพท่ี 43 : ทา่ ราที่ 28 “ระบาร่าย”
ทมี่ า : นางสาวรุง่ ทิวา เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15

40

ทา่ ราท2ี่ 8 ทานองเพลงครวญหา
เน้ือร้อง “ระบาร่าย”
จังหวะท1่ี เนอ้ื รอ้ ง“ระบา”
ตัวพระ : หนั ตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มอื ขวาแขนงอถอื พานระดับสะเอว มือซ้ายหงายแขนแบมอื ราบ

ระดับสะเอว ศรี ษะเอยี งซา้ ย กา้ วเท้าซา้ ย แตะจมกู เท้าขวา
ตวั นาง : หนั ตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มือขวาแขนงอถือพานระดับสะเอว มอื ซ้ายจีบคว่าระดบั สะเอว

ศีรษะเอยี งขวา กา้ วเท้าขวา แตะจมูกเท้าซ้าย

ภาพท่ี 44 : ท่าราที่ 29 “รา่ ย”
ทม่ี า : นางสาวรุง่ ทิวา เบญจาธิกุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15
ท่าราท2่ี 9 ทานองเพลงครวญหา
เนื้อร้อง “ระบาร่าย”
จังหวะท2ี่ เนอ้ื ร้อง“ร่าย”
ตัวพระ : หันตัวออกดา้ นหน้าเวที มือขวาแขนงอถือพานระดับสะเอว มือซา้ ยเปล่ียนเป็นต้ังวงแขน
ตึงระดับไหล่ ศรี ษะเอียงขวา แตะจมกู เท้าขวาว่ิงซอยเท้ากลับที่เดิม
ตัวนาง : หนั ตวั ออกดา้ นหน้าเวที มอื ขวาถอื พานแขนตงึ ระดบั ไหล่ มอื ซา้ ยหงายแขนแบมือราบ
ระดบั สะเอว ศีรษะเอยี งซ้าย แตะจมูกเท้าซา้ ยว่ิงซอยเทา้ กลบั ทเ่ี ดิม

ภาพที่ 45 : ท่าราที่ 30 “กรกรดี กราย”
ทม่ี า : นางสาวรุง่ ทวิ า เบญจาธกิ ุล.ภาพถ่าย. 2564, มกราคม : 15