Als Kunst Thuiskomt

Landschap VIII, 2005
Acrylverf op linnen
Formaat 60 x 60 cm
In bezit van Fred en Anneke Kulik



door Fred Kulik 2005

JB,
een bijzondere leerling

Het was een prachtige houtskooltekening een andere muur, boven mijn vergadertafel, mijn leven’, heeft hij het plan opgevat
van Anneke. Zonder vlechtjes, maar hing ik een schilderij op van vissersboten te leren werken met de computer. Nee, niet
met haar lange haren los. Dus ik vond dat in een haven in Bretagne. Ik zorgde altijd alleen mailtjes versturen of iets opzoeken
die moest worden opgehangen op haar dat ik uitzicht had op die bootjes. Als de op internet, maar gewoon een PowerPoint
studentenkamer. Maar het zou ook die vergadering me verveelde, als ik me stoorde maken, een eigen website bouwen, en
van mij geweest kunnen zijn. Bij de Hubo aan mijn gesprekspartners of gewoon als actief worden op social media. Binnen de
had ik twee latjes gekocht van 1,5x1,5 cm. ik er zin in had, ging mijn blik naar die kortste keren meer dan vijfhonderd con-
Dat gaf wat gewicht zodat de tekening bootjes. Ik was dan liever in Bretagne dan necties op LinkedIn, discussies starten op
een beetje vlak zou komen te hangen. op mijn werk op school. De blik op die Twitter, en adverteren via Facebook. Dat
Twee kopspijkertjes aan de zijkanten en bootjes hielp daarbij. Op al mijn volgende gaat dus wel eens mis. En dan mag ik, via
een touwtje om het op te hangen aan een werkkamers heeft dit schilderij altijd Teamviewer, de problemen weer oplossen.
spijkertje in de muur. Zo heeft het daar boven mijn vergadertafel gehangen. Soms Documenten verdwenen of de website
een aantal jaren gehangen. Maar ja, er vroegen mensen wel eens naar dat schilde- gehackt door een jochie ver achter de Oeral.
komt een ogenblik dat je groot wordt en rij. Maar ik heb nooit verteld dat ik tijdens Leerlingen kunnen dingen fout doen die
een eigen huis krijgt. De tekening is opge- gesprekken dat schilderij gebruikte om je zelf niet eens zou kunnen bedenken.
rold om de latjes en is na de verhuizing even een uitstapje naar Bretagne te maken Communiceren niet alleen via de computer,
ergens op zolder terecht gekomen. Zo voor ik weer terugkeerde in het gesprek. nee, ook via de smartphone Whatsapp
gaat dat dan. We zijn de tekening nog wel Op mijn kamer thuis hangt een ander en Telegram. En dan wordt mijn hulp
eens tegengekomen bij het opruimen schilderij, abstracter. Ik geloof dat het weer gevraagd als het installeren van een
van die zolder. En dan dacht ik, toch maar Herfst of Winter heet. Maar misschien nieuwe smartphone niet direct lukt. In
weer eens ophangen. Maar de tekening heeft het wel een heel andere naam. De de verwachting dat ik dat dan wel weet.
verkleurde, er kwamen scheurtjes in en naam doet er niet zo toe. Het combineert Op die ogenblikken heb ik dan soms zo’n
ik vrees dat de tekening bij een volgende mooi met de ‘wandelende Boeddha’ die rustmoment nodig. Even een blik op dat
opruimbeurt of verhuizing verdwenen op het tafeltje onder het schilderij staat. schilderij, even een blik op die Boeddha.
is. Definitief opgeruimd. Soms doe je Ook dit schilderij geeft me, samen met JB. Het is een bijzondere leerling.
domme dingen. In dit boek ontbreekt die dat boeddha-beeld, rust. Ik zal uitleggen En dat is hij.
tekening dus, helaas. waarom dat soms nodig is. Jan Bakker, of Schalkhaar,
Toen ik conrector werd en een eigen JB zoals hij in zijn mails aan mij schrijft, Fred Kulik
werkkamer kreeg, kreeg ik als cadeautje is met ruime voorsprong mijn oudste
een aquarel van Lode aan zijn tafeltje. leerling. Op een leeftijd dat anderen
Die kwam aan de muur te hangen. Aan denken ‘ik heb nu wel genoeg geleerd in

2005 door Ben Penterman en Annelie Fey

Hoe wij Jan Bakker
leerden kennen

In 2008 hebben wij een oud huis gekocht woonomgeving van Nijmegen, waar hij waren we er snel uit dat het daadwerkelijk
en zijn toen begonnen met het gehele nog veel van wist. Uiteindelijk zijn we in dit object moest worden. Het koperobject
pand te verbouwen. In het voorjaar van het atelier naar de schilderijen gaan kijken. heeft een plaats gekregen in onze tuin,
2010 was de nieuwe woonkamer eindelijk We vonden zoveel werken allebei mooi; waar wij vanuit de woonkamer er goed
klaar. In de loop van dat jaar ben ik op dat komt niet vaak voor. We hebben maar zicht op hadden. Maar omdat het werk van
internet gaan zoeken naar een schilderij een beperkte ruimte en hebben daarom koperdraad is gemaakt en daardoor vrij
voor de kale witte muren. gekozen voor Mystery I en Mystery III. fragiel is, kwam het niet goed tot z’n recht.
Ik houd van een neutrale inrichting; kleur We kregen ook nog het boek mee dat is Het was niet zichtbaar genoeg. We hebben
wordt toegevoegd al naar gelang de seizoe- gemaakt voor zijn 75e verjaardag. daarom gezocht naar een andere plek, voor
nen met bloemen, takken, bessen, kussens, We zijn nu, 3 jaar later, nog steeds erg blij een muur, waar we eerst steigerhouten
kaarsen e.d. Ik was daarom op zoek naar met de schilderijen. En we hebben vaak planken tegen aan hadden gemaakt. Het
een schilderij met ingetogen tinten, waar het verhaal verteld van deze kunstenaar, beeld staat nu prachtig. En toen was de
veel andere kleuren bij passen. Ik ontdekte die een zeer aimabele, belangstellende, plaats voor het raam weer vrij, dus daar
het schilderij Mystery VI van de kunste- oude man bleek te zijn, nog steeds volop moest een nieuw object komen. Nadat ik
naar Jan Bakker. Na een zoektocht had aan het werk met zijn 86 jaar. Maar we op internet al wat werken van Jan had
ik het e-mail adres gevonden en heb ik hadden ook al de buitenobjecten gezien in bekeken, zijn we in juli 2013 weer bij Jan
geïnformeerd of dit schilderij nog te koop en vooral rondom het huis. Die stonden op bezoek geweest, en daarna natuurlijk
was. Dat bleek helaas niet zo te zijn, maar prachtig in de besneeuwde tuin en daar weer naar het strand. Eerst lekker buiten
we kregen meteen de uitnodiging om bij wilden we er ook wel een van kopen. wat gedronken en daarna liet Jan ons
hem thuis in Spijkenisse te komen kijken Na een paar dagen nadenken over de plek samen rond kijken in zijn tuin. Mooi om
naar een ander werk uit deze serie. Inmid- in onze tuin voor een kunstwerk hebben te zien hoe actief Jan Bakker nog steeds is;
dels hadden we ontdekt dat Jan Bakker we een optie genomen op het buitenobject er stonden een groot aantal objecten die
van dezelfde leeftijd is als onze ouders; 3 vrouwen van koper. Omdat we nog steeds we nog niet gezien hadden. Wij hebben
dit vonden we wel bijzonder. Eind januari druk bezig waren met de verbouwing, Triangel uitgezocht; een werk van staal
2011 hebben we een afspraak gemaakt. de aanleg van de tuin en moestuin, hebben waar je vanuit elke hoek iets anders in
We werden zeer hartelijk ontvangen met we pas in juli 2011 weer een dagje uit ziet, in de zon met schaduw of in het rode
een kop koffie en hebben eerst een hele gepland met een bezoek aan Spijkenisse avondlicht.
tijd gepraat over het vroegere werk van Jan en daarna een strandwandeling langs de Wijchen,
in de scheepsbouw. Maar ook over onze kust. Na weer een gezellig samenzijn, Ben Penterman en Annelie Fey

Triangel, 2005
Staal
Hoogte 142 cm
In bezit van Ben Penterman
en Annelie Fey

Mystery I, 2005
Acrylverf op doek
Formaat 60 x 60 cm
In bezit van Ben Penterman en Annelie Fey

2005

Espresso, 2005
Gemengde techniek op papier
Formaat 45 x 35 cm
In bezit van Marieke en Ronny Gommers

Troost, 2005
Cortenstaal
Hoogte 95 cm
In bezit van Crematorium
De Ommering

Crematorium De Ommering 2005

Troost

Voor Jan was zijn 80e verjaardag in beeld voor ogen dat naar mijn beleving werken sober en slank van vorm. Het beeld
2005 aanleiding om het crematorium De heel passend zou zijn voor deze omgeving. zelf is 95 cm hoog en is vervaardigd uit
Ommering in Spijkenisse een passend En hoewel toen nog niet af kon ik op foto’s cortenstaal. Het staat op een 80 cm hoge
kunstwerk te schenken: Troost. toch een indruk geven van hoe het eruit sokkel, zodat de totale hoogt 1.75 m is.
zou gaan zien. Mevrouw Krijgh was gelijk
Bij de overhandiging van dit kunstwerk enthousiast en heeft het plan met haar Ik heb zojuist gezegd dat ik in mijn werk
aan mevrouw Driessen*, die het beeld directie besproken. Ook die stonden er streef naar eenvoud. Zo wilde ik de over-
namens het crematorium op dinsdag helemaal achter. handiging van het beeld aan het crematorium
1 februari 2005 in ontvangst nam, sprak ook sober houden. Toch ben ik blij dat er
Jan de volgende woorden: Vanaf het begin stond voor mij vast dat van de kant van de media belangstelling is
een passend kunstwerk in dit gebouw een voor dit gebeuren, omdat ik vind dat juist
Waarom een kunstwerk schenken aan een beeld zou moeten zijn dat het thema troost in een jonge stad als Spijkenisse niet alleen
crematorium? Het gebeurt mij vaak dat moest verbeelden. Ik denk dat juist in deze een nieuw winkelcentrum, maar ook kunst
ik ergens ben en denk: op deze plaats of in omgeving dagelijks heel veel woorden van een plek moet hebben.
deze omgeving zou een kunstwerk nou ver- troost worden gesproken. Nu zijn woorden
rijkend zijn. De keren dat ik de afgelopen niet de taal van de beeldend kunstenaar. Mooie kopjes in de plaatselijke kranten
jaren hier in het crematorium kwam, en Zijn/haar taal is verbeelden. Ik wilde een een paar dagen later waren:
dat waren er helaas een aantal, had ik dat kunstwerk maken dat troost op een beeldende
gevoel ook. Ik besef heel goed dat zo’n gevoel wijze vertolkte of liever nog dat de mensen — D e Ommering ontvangt Troost
heel persoonlijk is en dat anderen dat hele- die het zien het zo ervaren. Degenen die van jarige
maal niet hebben. Voor mij was het in elk mij kennen weten dat ik in mijn werk streef
geval aanleiding om mijn 80e verjaardag naar eenvoud met weg­lating van alle details — Jarige kunstenaar schenkt Troost
aan te grijpen om iets met die gedachte te die niet bijdragen aan wat het beeld in
doen. Een werk van mij schenken aan het mijn opvatting wil overbrengen. Ook de * Mevrouw Krijgh en mevrouw
crematorium De Ommering in Spijkenisse. materiaalkeuze is daar op gericht. Driessen zijn niet meer werkzaam bij
Ik ben op een dag naar mevrouw Krijgh* De Ommering.
gestapt en heb haar verteld waar ik mee Zo is een beeld ontstaan dat ik de titel
rondliep, en hoe we daarmee verder zouden TROOST heb meegegeven. Het is een heel
kunnen gaan. Voor mijzelf had ik al een eigentijds beeld en zoals veel van mijn

2005 door Jan ten Bokkel

Ik denk er steeds
een tango bij

Jan en ik zien elkaar nog regelmatig in geduurd om daar ter plaatse een even com- kleur roest. Onverwacht, maar prachtig.
een klein groepje oud collega’s van onze petente en succesvolle afdeling Afwikkeling Het is een sterke voorstelling met als
Verolme tijd. Ik was daar jurist en Jan was op te bouwen als Jan In Holland had. achter­grond een oud eikenbos.
Hoofd Afwikkeling. Na de ondertekening Na onze terugkomst in Holland namen Een jaar later viel er in de zitkamer een
van een scheepsbouwcontract was Jan we het contact weer op. We hebben nu drie plaatsje vrij. Dat vroeg om nog een beeld,
het aanspraak- en onderhandelingscontact werken van Jan Bakker in onze flat. We alleen een beetje kleiner. Wat was beter op
voor de opdrachtgever. De verkopers begonnen met een prachtig Ode aan de zijn plaats op die glanzende stenen vloer
konden doorgaan met hun taak om nieuwe vogels op het zuidelijke balkon met zicht dan het beeld Dansers? De bijna abstracte
klanten te vinden en Jan nam als technisch op de weilandenstrook, tussen Santpoort weergave van twee mensen – ik denk er
onderhandelaar en diplomaat, de proble- en Haarlem. Een op fladderende vlucht steeds een tango bij – gegoten in brons met
men over die zich nog konden voordoen gestileerde leeuwerik in cortenstaal begeleidt een mooi groen patina, dat het buiten in
bij de bouw of daarna. Ik was stand-by om de ganzen, koeten en kraaien, die buiten in de tuin van Jan had opgelopen. Het komt
hem eventueel juridisch te ondersteunen. groepen rondvliegen, alsmede de zwanen, prachtig uit op een hoge witte sokkel.
In deze verhouding heeft Jan geen enkele de reiger en de kiekendief. Op het West- Elke dag een plezier om te zien vanuit
keer beroep op mij gedaan in de vier jaar balkon gingen we door met de aanschaf mijn stoel. Het overige werk van Jan, dat
dat mijn verblijf in Holland duurde. Hij van weer een werk in cortenstaal. Het heet hij ons regelmatig via internet toont, is
bleef de goede verhouding met de klant Draaiing en is opgebouwd uit een serie verleidelijk, maar zou op dit moment, nu
bewaken en kwam steeds voor alle partijen van tachtig driehoeken van dat materiaal, de kamers vol staan met schilderijen en
tot een vriendschappelijke overdracht van die stuk voor stuk met enkele graden andere objecten wat veel van het goede
het schip en tot het zorgvuldig afhandelen verdraaiing geschoven zijn op een centrale worden. ‘Meer is niet nodig, minder kan
van de garantieverplichtingen. as. De assemblage is ruim een meter hoog niet’, de lijfspreuk van Jan, gaat ook bij ons
Hoe waardevol Jan voor het bedrijf was en is haast niet te tillen. Jan kwam het zelf thuis op.
heb ik nog beter leren zien toen zich een bij ons opstellen en het was één van de De kunstenaarscarrière van Jan, ook na
ernstig probleem voordeed met onze genoegens van de aankoop om te zien hoe zijn negentigste verjaardag, heeft mijn
grootste opdrachtgever tijdens een enorme zorgvuldig en zonder enig meetinstrument grote bewondering. Op de volgende tien
bestelling van negen grote schepen bij hij dat op zijn gevoel perfect voor elkaar jaar, Jan!
onze werf in Brazilië. Brazilië viel niet kreeg. De meegeleverde sokkel van stoep- Santpoort,
onder de verantwoordelijkheid van Jan en tegels vonden we niet mooi en vervingen Jan ten Bokkel
dat hebben we geweten. Het heeft ons we door een sokkel die ook uit cortenstaal
bijna de werf gekost, niet alleen in Brazilië was gemaakt. De twee delen roestten ver­
maar ook in Nederland. Het heeft vier jaar volgens wel, maar ieder in een verschillende

Dans, 2005
Brons
Hoogte ca. 65 cm
In bezit van
Jan en Nollie ten Bokkel

2006

Hommage aan de vogels, 2006
Cortenstaal
Hoogte ca 156 cm
In bezit van Jan en Nollie ten Bokkel

In Love, 2006
Aluminiumcement
Hoogte 90 cm
In bezit van Fred en Anneke Kulik

2006 door Han de Ruijter
en Plony Brinkman

Galerie Thyade,
Jan Bakker en Mensen

Regelmatig liep ik bij Galerie Kunstuitleen de kunstenaar geen ogen had getekend. Jan ook lid van was vanuit de Regio Art
Thyade in Rotterdam binnen om te kijken, Volgens anderen staat er ook een paard Rijnmond. Zodoende troffen we elkaar
te kopen of te lenen. Voor ons thuis zocht tussen. regelmatig.
ik ons eerste kunstwerk. Een groot schilderij Met de verhuizing ging het schilderij Ik leerde Jan kennen als een rustige man,
moest het worden. Moderne kunst. Onder­ natuurlijk mee en heeft mede de kleur die altijd weloverwogen zijn woorden
werpen die mij aanspreken zijn stad of bepaald van de nieuwe meubels. We kiest. Een bescheiden man ook. Jan is
mensen. genieten er nog steeds van. Onderstaand een veelzijdig kunstenaar, die vele mooie,
Daar mijn man helemaal niets met kunst gedichtje doet mij veel en vind ik mooi indrukwekkende en gevoelige kunstwerken
heeft, vond ik het wel belangrijk dat hij bij het schilderij passen. heeft gecreëerd. Met een oeuvre om trots
toch mee op zoek ging. Samen zijn is altijd beter op te zijn. We hebben altijd in prettige
Al gauw viel mijn oog op het schilderij Beter dan alleen harmonie samengewerkt. Onze Galerie
Mensen van Jan Bakker. Prachtig van kleur Samen staan in een leven heeft verschillende werken van hem ver-
en structuur. Ik voelde gelijk: dit is het. Samen nooit alleen kocht. We hebben één van onze klanten,
De opmerking van mijn man ‘het is net Zevenhuizen, Plony Brinkman, gevraagd of zij voor
of ze bij de bushalte staan’, temperde mijn Plony Brinkman dit boek een stukje zou willen schrijven
enthousiasme niet. Over de prijs raakte over het schilderij Mensen dat zij nu bij
hij ook niet enthousiast. We kwamen er Jan Bakker kende ik al voordat Paul en haar in huis heeft. Zij wilde dat graag
toch uit, we zouden het schilderij lenen. ik in 1997 Galerie Thyade startten. Ik had doen.
Dus toch mee naar huis. Dezelfde dag eerder een reclame-ontwerpbureau in Spij- Mede namens Paul, wens ik Jan nog vele
nog opgehangen. En u begrijpt het al: kenisse en was lid van de Ondernemers­ fijne en actieve jaren, samen met zijn
het schilderij is niet meer teruggebracht. federatie Spijkenisse (de OFS), waar familie en zijn kunst.
We hebben het die week nog gekocht. Rotterdam,
Mijn man maakt er geen grapjes meer Han de Ruijter
over. Veel mensen vinden het prachtig.
Sam (2 jaar) vroeg zich wel af waarom



2006

Mensen, 2006
Acrylverf op linnen
Formaat 100 x 90 cm
In bezit van Plony en Bert Brinkman

In gedachten, 2006
Wit gietsteen
Hoogte 32 cm
In bezit van Peter Duyff



door Peter Duijff 2006

Tweemaal
Jan Bakker

In ons huis is Jan Bakker een begrip. Na op strakke tuinbeelden dronken wij koffie.
aankoop van het beeld uit de serie laat ons Het was een uur genieten, maar toch was
lezen in 2005 (zie het verhaal van Janneke ik ook wat nerveus. Het tweedimensionale
van der Veer) besloten wij te sparen voor beeld dat ik op het scherm had gezien,
een volgend kunstwerk van Jan Bakker. had bij mij inmiddels plaatsgemaakt voor
Wij dachten aan een schilderij omdat wij vorm, volume en gewicht. Ik wilde het
bij ons eerste bezoek bij de rondleiding vasthouden.
door zijn atelier aansprekend schilderwerk Terug in de gang viel het mij pas op. De
hadden gezien. Gewoon op z’n Nederlands overeenkomst in vorm tussen het hoofd
sparen in een spaarpot dus. In de antro- van het beeld en dat van Jan Bakker zelf:
posofische speelgoedwinkel in Deventer symmetrisch, slank, bollend en nergens
kochten we een porseleinen spaarvarken. een scherpe punt. De oren spelen geen
Het kreeg de koosnaam Jan Bakker. Op rol, de ovale vorm is leidend. De handen
onze verjaardagen en bij andere extraatjes ondersteunen de kin, aldus ontstaat een V.
stopten wij daar wat papiergeld in. Nooit In mijn verbeelding is deze V de doorsnede
geteld. In 2012 was daar opeens het gevoel van een scheepsromp. Niet zo vreemd
dat de pot aardig vol begon te raken. gezien zijn achtergrond. En in zijn werk
Daarop besloten wij in het voorjaar van komen schepen immers vaker voor.
2013 weer iets van Jan Bakker te kopen. De vraag of wij het beeld zouden kopen,
Anneke mailde het adres van de website lag achter ons. Voorzichtig wikkelden
door. Onafhankelijk van elkaar en bijna we het beeld in twee verhuisdekens en
gelijktijdig was er één kunstwerk dat er vervolgens zetten we het in een draagtas
bij ons beiden uitsprong: het beeld In van Karwei. Thuis hebben we het beeld
gedachten. Wij maakten een afspraak voor in afwachting van een definitieve plek op
een tweede bezoek aan Spijkenisse. Voor- de huiskamertafel gezet. Daar staat het
zichtig werd het spaarvarken opengeslepen nog steeds als toeschouwer, denker en
zodat het papiergeld eruit kon worden zwijger, in gedachten dus. En daar blijft
getrokken en verder sparen mogelijk bleef. het staan. Pas onlangs ontdekte ik dat op
Bij binnenkomst zag ik in een flits links op de gladde vorm twee wenkbrauwen tast-
een blank metalen sokkel het beeld staan. baar aanwezig zijn. Dat hoort bij denken.
Prachtig. Wij liepen door naar de tuin. Schalkhaar,
Het was een zeer warm voorjaar. In de Peter Duijff
schaduw van de pruimenboom met zicht

2007 door Roelie Menneken

Het meisje

Druk, druk, druk waren we met het Het Meisje in gietsteen van Jan Bakker.
organiseren van de Kunstwerkroute Prachtig in al haar eenvoud. Aandoenlijk
Westvoorne in 2012. Kunstenaars werden simpel. Na drie dagen al zoveel moois te
aangeschreven, locaties gezocht en er hebben gezien werd ik getroffen door haar,
werd een brochure gemaakt. Met het uit- haast naïeve, uitstraling.
eindelijke resultaat waren we erg in onze Ik wist dat ze bij mij in de tuin ook geweldig
nopjes. Bijzondere kunstenaars, mooie tot haar recht zou komen en binnen 10
locaties en een grote variëteit. Iedereen die minuten was de koop beklonken. Om
in de werkgroep zat zou ook alle locaties 17.00 uur was de Kunstwerkroute afgelopen
bezoeken. Dat was de kers op de taart! en zouden de kunstenaars gaan opruimen.
Na drie dagen had ik 13 locaties bezocht Met Jan afgesproken dat het toch wel mak-
en had ik er nog één te gaan. kelijk zou zijn als hij de sokkel er bij zou
Mijn laatste locatie was De Vlashaerd in verkopen en dat vond hij eigenlijk ook wel
Rockanje. Dat was de locatie waar één van een goed idee. Voor Jan uit rijdend zijn we
de leden van de werkgroep woont, dus een naar huis gegaan en om 18.00 uur had ik
soort Thuiskomen. Ik wist dat Caroline de ‘mijn’ meisje aan de vijver staan. Als het
Ligt, Beatrijs van Rheeden, Rob Nagtzaam goed is, is het goed!
en Jan Bakker daar stonden. Niet de Oostvoorne,
minste kunstenaars! Na eerst in het tuin- Roelie Menneken
huis te hebben gekeken liep ik de tuin in
en daar stond...

Tors jonge vrouw, 2007
Gietsteen
Hoogte 93 cm
In bezit van Roelie en René Menneken

Lezers, 2007
Aluminiumcement
Hoogte 67 cm
In bezit van Arienne en Wim van der Zwan

door Wim van der Zwan 2007

Lezers

Toen we een deel van onze tuin, ooit een van een roman die we net alle twee hadden Rustig en bedaard, maar doelgericht.
paardenweiland, ontgonnen en een blok gelezen, deelden onze liefde voor de stijl Jan schilderde zijn leven lang portret-
beton tegenkwamen, wisten we het me- en inhoud van Nescio, de schrijver ze die ten van alle gezinsleden en schetste met
teen. Dit was de plek voor een beeld van later op haar kist wilde. potlood of houtskool ook vaak bezoekers
Jan Bakker, mijn schoonvader. We wisten Daarnaast staat het beeld ook symbool van huize Bakker. Zijn vrouw Riet kreeg
ook welk beeld we hem wilden vragen: voor de ontwikkeling van Jan Bakker als daarin niet meer aandacht dan de andere
Lezers. kunstenaar. Ik kan me herinneren dat gezinsleden. Maar juist in zijn beelden
Vanwege de artistieke inhoud, want dit schilder en tekenaar Jan tijdens een met vaak lezen of bidden als onderwerp –
beeld is geënt op een geliefd thema van familiereünie terloops zei dat hij wel eens Riet was ook religieus geïnteresseerd –
Jan en staat als ‘pars pro toto’ voor een wat met beeldjes wilde doen. “Best lollig, is zijn vrouw Riet na haar overlijden zijn
aanzienlijk deel van zijn oeuvre als zo’n unicum in je kast of tuin.” muze geworden.
beeldhouwer, maar vooral vanwege de
herinnering aan mijn zo jong overleden Het enkele gekochte of gekregen beeldje Dit beeld gaf uiteindelijk ook vorm aan
schoonmoeder Riet. maakte al snel plaats voor zelfgemaakte dit stuk tuin. Het wilde weiland werd een
Want lezen en Riet waren twee handen beelden van gegoten aluminiumbeton begaanbare tuin. Een aandenken aan
op één buik. Lezen en literatuur was haar en later ook draadstaal. Kon hij eindelijk mijn schoonmoeder zet je niet zomaar
werk, haar hobby en haar passie. Het was zijn ingenieurshanden weer laten wap- neer. Daarmee gaf Riet mede vorm aan
ook een passie die ik met haar deelde als peren. Want dat miste hij de laatste jaren onze tuin die ze zelf nooit heeft mogen
de leeswolf die ik was toen mijn partner voor zijn pensioen, nu vijfentwintig jaar zien. Ze zou ervan genoten hebben.
Ariënne me introduceerde in het gezin geleden. Als bestuurder zit je nu eenmaal Misschien niet zozeer vanwege de tuin
Bakker, eind jaren zeventig. Op de vele niet meer zo vaak achter de tekentafel zelf – tuinieren was niet haar ding – maar
wandelingen tijdens herfstuitjes of in om schepen te ontwerpen. zeker vanwege het plekje. Het is er licht
Spijkenisse zochten we elkaar vaak op om Het was tekenend voor Jan. Een kleine en er is genoeg schaduw om niet teveel
over literatuur te praten. Dan hoorde ik terloopse opmerking, maar daarachter in de zon te zitten.
hoe al die beroemde schrijvers bij haar een hele wereld van verlangen, uitdenken, Kortom, een ideale plek om te lezen!
thuis waren geweest, voorafgaande aan plannen en vaak ook al de eerste stappen Birken–Honigessen,
de lezing die zij had georganiseerd. Of we richting realisatie van dit alles. Als hij er- Wim van der Zwan
praatten over de achtergrond en symboliek gens over praat, is het al half gerealiseerd!

2008 door Walter Diederiks

Voor Jan B.
artistiek stierenbevechter

Veevervoer zonder vergunning Dit ‘veevers’ maakte ik na de aanschaf van
een bizonbeeld van Jan, dat ik vervoerde
Is het ons niet vergund, niet gegund in een van mijn canvasfietstassen. Het
om in vervoering te geraken staat nu alweer sinds mei 2011 in onze
voor een paar armzalige knaken, achtertuin. En als het daar stormt dan
bij het tersluiks vervoer van een rund?, briest de bizon geruststellend mee.
Spijkenisse,
Ter grootte van een duistere fietstas Walter Diederiks
hangt het steenbeest te rusten
op weg naar een tuin der lusten
vrij van het lid beknellende canvas,

grazen daar ~stierlijk geconcentreerd~
veelhoekige blanco-krachten
die naar beweging smachten.
Taurus! Tart toch stilstand voor je die
begeert …

De Stier, 2008
Wit gietsteen
Hoogte 31 cm
In bezit van Walter Diederiks



door Lode Kulik en Isabelle Vaverka 2010

Winter
in de Willemstraat

We hebben van opa het schilderij Winter We kwamen er die dag niet uit en spraken
in de woonkamer hangen. met opa af dat we er nog even over na
Toen we vorig jaar samen gingen wonen gingen denken.
in een klein appartementje in de Jordaan Op het eerste gezicht leken de schilderijen
in Amsterdam werden we door opa met hun strakke lijnen en stevige, overeen­
uitge­nodigd om een schilderij te komen komende kleuren erg veel op elkaar, en
uitzoeken. Met een licht aangebrande tóch riepen ze bij ons totaal verschillende
bananencake voor bij de koffie stapten gevoelens op. Toen we foto’s van de werken
we op een zaterdagochtend vol optimisme aan Anneke lieten zien kon zij gelijk raden
in de trein richting Spijkenisse. welk doek wiens voorkeur had. Er zat dus
Op opa’s zolder rommelden we wat rond blijkbaar echt meer achter.
tussen zijn schetsen van havengezichten Na eindeloze discussies (Een half jaar het
op kladpapiertjes, maskers in aardse tinten ene werk en een half jaar het andere aan
en grotere, expressieve doeken. Leuk om de muur? Naast elkaar hangen? Iets totaal
al die verschillende creatieve perioden anders?) besloten we om beide werken
uit zijn leven zo door elkaar te zien in zijn aan onze eigen muur uit te testen. Het was
atelier. onmiddelijk duidelijk.

Ons oog viel op een gegeven moment Winter is strakker en feller dan Herfst, en
op twee doeken uit een serie die hij kort­ dat had onze kleine woonkamer blijkbaar
geleden had gemaakt. Het waren twee nodig. Zelfs Lode, die een uitgesproken
abstracte werken die een landschap in de voorkeur voor Herfst had, was direct om.
herfst en in de winter lieten zien; we waren We waren het eens! Winter was de juiste
het er onmiddellijk over eens dat we voor keus. En we zijn er nog steeds erg gelukkig
een schilderij uit deze serie wilden gaan. mee.
Maar wélke? Herfst staat weer bij opa op zolder. Maar
Dat we over een abstract schilderij zo’n wie weet, misschien moeten we die twee
meningsverschil konden hebben hadden ooit weer ruilen als we gaan verhuizen.
we niet verwacht. Maar op deze middag
op zolder bij opa was dat dus precies Amsterdam,
wat ons overkwam. Lode had een sterke Lode Kulik en Isabelle Vaverka
voorkeur voor de herfst; Isa voor de winter.

2010

Winter, 2010
Acrylverf op doek
Formaat 60 x 60 cm
In bezit van Lode Kulik en Isabelle Vaverka

Drie vrouwen, 2010
Koper
Hoogte 95 cm
In bezit van Ben Penterman en Annelie Fey

2012 door Hélene en
Huub van de Vijver

Een verhaal
voor Jan Bakker

Begin jaren negentig leerde ik Jan kennen In die tijd ben ik nog nauwer betrokken met zijn kunst uitdrukking aan het leven
tijdens een maandelijkse borrel op vrijdag­ geraakt bij Jan en zijn familie. Het is mij kunnen geven zoals filosofen dat op papier
avond in de bar van het hotel Carlton in des te duidelijker geworden dat alleen uitgewerkt hebben.
Spijkenisse. Het was aanvankelijk een klein medische kennis niet voldoende is om Omdat ook filosofen veel over kunst
gezelschap mannen van verschillende leef­ in zo’n complexe gebeurtenis als arts te nadenken en schrijven ging ik na wat
tijden met uiteenlopende beroepen, of die functioneren. Tolstoi zei al: “Wetenschap filosofie ons over kunst kan bieden. In het
terugkeken op hun al beëindigde loopbaan. geeft geen antwoord op de vraag wat boek van Immanuel Kant, de Kritiek van
Het gezelschap is intussen uitgegroeid tot moeten we doen, hoe moeten we leven.” het oordeelsvermogen, komt ‘het sublieme’
een enthousiaste groep mensen die aan Gaandeweg mijn loopbaan heb ik gepro- aan de orde. Jean-Francois Lyotard plaatst
interessante excursies deelnemen. beerd via een filosofische studie meer de ‘het gebeuren’ van de kunst in de beleving
Jan viel op door zijn bescheidenheid en zijn betekenis van ons ‘mens zijn’ te begrijpen of beter in de beproeving van het sublieme
interesse in kunst. Hij was scheeps­bouwer en ‘gebeurtenissen’ in ons leven een plaats gevoel. Het sublieme gevoel is het gevoel
geweest en was al een groot deel van zijn te geven. Het komt volgens mij neer op van de nabijheid van het onrepresenteer-
leven bezig met kunst maken. Toen hij nog het krijgen van voldoende perspectief in bare. In een kunstwerk geeft ‘het gebeuren’
aan het werk was in Amsterdam begaf hij ons leven. ruimte, op het unieke of singuliere mo-
zich al samen met Riet in kunstzinnige Ik heb pas later ‘het werk’ van Jan nog ment zelf, in en door de nuance, de kleur,
‘Bergense’ kringen. Ik was extra geïnteres- beter leren kennen en kunnen begrijpen. de toon en het timbre. De aanwezigheid
seerd omdat een studievriend van mij in Ik was onder de indruk van de perspec- zit in het ‘moment’. Lyotard geeft aan dat
die tijd in Alkmaar naast zijn leraarschap tieven en affecten die Jan tot uitdrukking ‘het gebeuren’ niet in zijn zinnelijkheid
naam probeerde te maken als kunstenaar. kan brengen met zijn schilderijen. Hij is en zintuiglijkheid verschijnt, maar als een
Later is mijn vrouw Hélène ook schilderij- tevens in staat om met simpele materialen affect wat het gemoed beroert.
en en beelden gaan maken. Mede hierdoor zoals staal, cortenstaal en gietsteen het Noordwijkerhout,
werd kunst een geliefd gespreksthema. gemoed van toeschouwers te beroeren. Of Huub en Hélène van de Vijver
Jan en zijn familie hebben een moeilijke het nu gaat om werken van ‘klein formaat’
tijd meegemaakt tijdens het korte ziekbed of van ‘grotere omvang’, Jan blijft de kijker
van Riet in 1996. boeien en beroeren. Jan is een man van
weinig woorden maar heeft naar mijn idee

De lezers, 2012
Staal
Hoogte ca 23 cm
In bezit van Hélene en
Huub van de Vijver

Verwondering, 2012
Gietsteen
Hoogte 90 cm
In bezit van Protestantse
Wijkgemeente De Kern, Spijkenisse

Kerktuin De Oase 2012

Verwondering

De protestantse wijkgemeente De Kern in gescheiden door een gestileerd kruis,
Spijkenisse bezit een kerktuin : De Oase. dat verwijst naar het lijden van Jezus.
Deze kerktuin wordt een liturgische tuin Het ritme van het jaar krijgt in de kerk
genoemd, omdat in de perken de litur- kleur door liturgische kleuren. Het paars
gische kleuren paars, wit, rood en groen is voor advent en de veertigdagentijd,
zichtbaar zijn. En de tuin De Oase wordt wit is de kleur voor alle feestdagen. Rood
ook wel een Bijbeltuin genoemd, omdat staat voor het vuur en de liefde van de
diverse planten en bomen al in de Bijbel Geest. En groen, kleur van hoop en leven,
werden genoemd of verwijzen naar perso- is de ‘normale’ kleur als er geen feesten
nen in de Bijbel. of bijzondere perioden zijn.
De perken vormen met elkaar twee cirkels Verwondering, gemaakt van wit
als symbolisch teken voor Gods oneindige gietsteen, staat midden in deze tuin.
liefde met ons, en de perken worden

2013 Bibliotheek
De Boekenberg

Laat ons lezen

In 2003 maakte Jan het beeld Let us read. van de nieuwe bibliotheek De Boekenberg.
Een robuust beeld van aluminiumcement De onthulling werd verricht door de
vermengd met gemalen leisteen en bedoeld wethouder van Cultuur van Spijkenisse,
voor buiten. In de jaren daarna bleek het de heer C.J. Dijkman. De heer Walter
thema lezen en lezende menseneen onder- Diederiks maakte voor De Boekenberg
werp dat steeds weer op dook te midden bij Laat ons lezen onderstaand gedicht.
van al het andere werk dat hij maakte. Het
verbeelden van lezen en lezende mensen Tolle Lege
bleef Jan boeien en zo ontstond er in de (vrij vertaald: L O L: Laat Ons Lezen)
loop der jaren een hele serie kleinere en
grotere werken. Bladspiegel met Terugwerkende Kracht.
Toen het verzoek kwam om een kunst- Kom mij totaal niet te na.
object voor De Boekenberg te maken Wij zijn het staalgladde wezen,
ontstond bij Jan het idee om, in tegenstel- dat in hoekjes zit te lezen
ling tot zijn eerdere beelden rondom dit over dromen zonder wiedeweerga.
thema, een ‘open’ beeld te maken. Hij
noemde het een ‘lijnsculptuur’. Het beeld Wij zijn van ver gekomen.
suggereert in zijn eenvoud twee lezende Van grotteske beeldtaal tot hiëroglief.
mensen. Het is vervaardigd in staal en het Van boekstaaf die alfabet verhief
is mens-groot. in zinnenstand, nooit eer vernomen.
In het kader van het zilveren jubileum
van de Stichting Oud & Nieuw Spijkenisse Wat zijn toch die hoekfiguren?
werd Laat ons lezen op zaterdag 8 september Leestekens! (Nog zonder zinsverband.)
2012 door de voorzitter van de Stichting, Omringd door al ruggen, al sneden,
de heer Cees H. van Wijngaarden, als
geschenk aangeboden aan het bestuur die hooggeletterden loerend begluren.
Hoe houdt zo’n coyote-lezer boekenstand?
Door louter louter leeslol, hier, en heden!

Laat ons lezen, 2013
Staal
Hoogte 150 x 120 cm
In bezit van De Boekenberg

2014 Onze Lieve
Vrouwe Kerk

De Apostelen

Van oudsher heeft de kerk zich verbonden In het Pinksterverhaal worden de leer­
met beeldende kunst, met name wanneer lingen van Jezus, de twaalf apostelen, die
verhalen wel wat meer uitleg konden bij elkaar zijn in Jeruzalem, aangeraakt
gebruiken. In de protestantse traditie is door de Heilige Geest. Ze staan ineens
dat in de tijd van de Reformatie nogal in vuur en vlam. Met hun geestdrift weten
verminderd. ze ook anderen te inspireren, en zo
Feest van de Geest is een landelijk kunst­ begint het evangelie aan zijn reis door
evenement dat om de twee jaar rondom de eeuwen heen.
Pinksteren georganiseerd wordt door de De deelnemende kunstenaars kregen
Protestantse Kerk Nederland. Kunstenaars de opdracht om een nieuw werk te maken
exposeren in deze periode nieuw gemaakte dat paste bij de thematiek van het vuur
kunst, geïnspireerd door de architectuur dat nooit meer dooft.
van kerkgebouwen en het pinksterfeest. Jan maakte De Apostelen.
In 2014 werd Feest van de Geest voor de
zevende keer georganiseerd. Het thema voor
dit jaar was: ‘Vuur dat nooit meer dooft’.

De Apostelen, 2014
Aluminiumcement/groen marmerzand en perspex
Hoogte 105 cm
Onze Lieve Vrouwe Kerk, Geervliet

137

2014 door Peter Pieters

Zelfportret 2014

Eigenlijk kwam ik voor de beeldentuin. beelden, en metalen kleine constructies. te vragen of het te koop was en wat de prijs
Op een zaterdagochtend, eind mei 2014, Bij binnenkomst viel me in de hal een was. Ik zag nog meer werk dat ik mooi vond.
hadden we afgesproken dat ik kon langs- groot zelfportet op. ‘Een man die je geen Een klein beeldje van een man en vrouw,
komen. Ik was getipt. Een collega van de knollen voor citroenen verkoopt’, zoiets een hoge stapel stenen, een stapel vierkante
galerie RAR in Spijkenisse vertelde me dacht ik. Daarna ging ik de trap op naar metalen buizen. “Dat beeld heeft een
dat ze verrast was toen ze in de tuin van zijn atelier. Daar stond nog een zelfportret, naam”, lachte Jan: “Sociale woningbouw!”
Jan Bakker rondkeek. En dat ze aan mij eentje dat hij nog maar net geschilderd Blij en opgetogen vertrok ik weer. Wat een
moest denken. Er stond namelijk een had. Gesigneerd was het nog niet. Ik vond cadeautje zo op een zaterdagmorgen hier
prachtige tors, al een ouder beeld dat de het gelijk bijzonder. De indringende blik te mogen rondkijken. Een week later staat
kunstenaar gemaakt had in de negentiger met wilskracht, een vrije hand van schil- de tors in onze tuin, precies goed, met op
jaren. Dat zou ik eens moeten zien. deren, niet al te precies, en treffend. De elk moment van de dag een andere lichtval,
Ik woon al jaren in Spijkenisse, maar wat donkere kleuren blauw en gelig groen, kleine zonnevlekken, of intrigerende
van Jan had ik tot voor kort nog nooit in soms dikke lagen. Een stuk tape links regenstrepen. Spannend om er iedere keer
gehoord. Ik had Jan een keer eerder onder op het papier. Mooi! Beschroomd opnieuw langs te lopen, en te kijken wat
ontmoet, in galerie RAR. Hij zat er aan vroeg ik of het te koop was. Jan lachte het dan weer met je doet.
de leestafel, maar echt gesproken heb een beetje en leek me licht verbaasd. Een Het zelfportret hangt in de woonkamer.
ik hem toen niet. zelfportret van hem kopen? Voor mij is het een portret van een man
Jan blijkt een hartelijke man, die direct aan- Inmiddels waren we ook in de tuin aan­ die weet wat hij wil, die me laat zien dat
voelt dat ik nieuwsgierig ben. Hij liet me beland. De tors stond verstopt in de zijtuin ouder worden mooi kan zijn.
vrij door het huis rondkijken. Ik was onder op een metalen sokkel. De tuin was dicht- Spijkenisse,
de indruk. Wat een mooie dingen zag ik begroeid en ik zag vooral de contouren Peter Pieters
hier. Een snoepwinkel met schilderijen, van het beeld. Te mooi om waar te zijn,
bedacht ik me. Ook hier mijn schroom

Zelfportret Jan Bakker, 2014
Acrylverf op papier
Formaat 70 x 50 cm
In bezit van Peter Pieters



door Lode Kulik Een kleine biografie

“Meer hoeft niet,
minder kan niet”

In het kader van mijn studie antropologie sprak ik negen
jaar geleden met mijn grootvader Jan Bakker over zijn
leven en zijn werk. Ons gesprek duurde ruim drie uur en
vond plaats op vrijdag 21 oktober 2005 bij hem thuis in
Spijkenisse: het eerste deel in de woonkamer, het tweede
deel in het atelier.

De periode Zwijndrecht (1925 – 1950) opleidingen, omdat de gebouwen door naar Castricum. In 1955 wordt in
Jan wordt op 4 januari 1925 in Zwijndrecht de Duitsers in beslag werden genomen. Castricum Ariënne (mijn tante) geboren.
geboren als oudste zoon van Pietje Muilwijk Op een gegeven moment wordt ook Jan In zijn NDSM-tijd reisde Jan veel naar
en Jan Bakker. Vijf jaar na hem wordt zijn opgeroepen om voor de Duitsers te gaan Noorwegen, omdat daar veel opdracht-
broer Leen geboren. Moeder Pietje kwam werken in Duitsland. Maar hijzelf, en gevers zaten. Maar naast zijn werk wilde
uit een groot gezin van tien kinderen. Vader ook zijn vader en moeder wilden dat niet. hij ook graag scheppend bezig zijn en hij
Jan was eerst smid en werd later machine­ Hij dook onder. Gedurende anderhalf jaar vroeg aan Cor Heeck (een toen bekende
bankwerker. De hele familie, ooms, tantes, is hij toen voor de buitenwereld verdwenen schilder die ook in Castricum woonde)
neven en nichten woonden op Zwijndrecht. geweest. Zo heeft hij de Arbeits-Einsatz of hij les van hem kon krijgen. Dat was
Veel familie woonde bij elkaar in de straat, ontlopen. Zelfs de buren wisten niet beter erg spannend, want Cor Heeck wilde niet
en op zondag ging iedereen naar de kerk. dan dat hij in Duitsland zat. Na de oorlog, zomaar aan iedereen lesgeven.
in 1945, gaat hij naar de HTS. Hij koos “Ik tekende vroeger tekeningen van mijn
Wanneer ontdekte je dat je voor de scheepsbouw omdat schepen toen vader na, maar ook plaatjes uit een boek
tekenen leuk vond? nog een esthetische vorm hadden. Anders bijvoorbeeld en ik ben dat altijd blijven
“Dat weet ik niet precies. Mijn vader dan nu, en dat sprak hem heel erg aan. doen. Zo had ik een heel voorraadje dat
tekende Bijbelse taferelen. Dat deed hij Op de pont ontmoette hij in die tijd Riet ik aan Cor Heeck kon laten zien.”
dan gewoon in de huiskamer. Op de tafel van de Velde. Een paar jaar later zou hij In Castricum heeft hij 6 jaar privé les
lag altijd een kleed, en dat kleed ging eraf met haar trouwen. Toen Jan afstudeerde gehad in het atelier van Cor Heeck.
en dan werd er een groot vel papier opge- zorgde zijn hoogleraar scheepsbouw voor “Ik heb daar een heel goede tijd gehad. Als
spannen. Ik vond dat heel groot, maar ik een baan voor hem op de tekenkamer Cor Heeck een model schilderde zei hij:
denk dat dat allemaal stukken papier bij Wilton-Feyenoord, omdat dat de beste “doe maar gewoon mee.” Zo’n privé-les
waren van misschien hooguit A3 of A2, plek was om je carrière op te bouwen. bestond dan uit doen en uit praten. We
en dan ging hij met houtskool allemaal De periode Drunen (1950 – 1953) schilderden allebei het model en hij liep
tekeningen maken. Ik herinner me nog de Eén van Jan’s vroegere leraren werkte bij dan langs en gaf aanwijzingen. Ik stel me
barmhartige Samaritaan. Enfin, al die Lipps in Drunen. Deze vroeg hem naar voor dat de leerlingen van Rembrandt
Bijbelse figuren. Ik was zo’n jaar of zeven, Drunen te komen om scheepsschroeven te ook zo werkten. Niet in een klas op school,
acht en als je zo oud bent dan wil je ook een gaan ontwerpen bij Lipps. In 1951 trouwden maar gewoon in de praktijk.” Hier heeft
stuk papier hebben en ga je vanzelf mee mijn grootvader en grootmoeder met hij veel geleerd.
tekenen. Dat lijkt dan nergens op, maar elkaar en ze verhuisden naar Drunen. De periode Bolnes (1960 – 1963)
ergens wordt daar toch de basis gelegd voor Daar werd in 1952 Anneke (mijn moeder) In 1960 vroeg Cornelis Verolme (een bij-
wat er later gebeurt.” geboren. zondere figuur in de scheepsbouwwereld)
De periode Castricum (1953 – 1960) aan Jan of hij bij hem in Rotterdam wilde
Als Jan negen jaar is mag hij naar de Eén van zijn andere vroegere leraren was komen werken. Het hele gezin verhuisde
opleidingsschool in Dordrecht. Hij moet bij de NDSM in Amsterdam gaan werken, naar Bolnes, waar Verolme een huis voor
dan elke dag met de pont heen en weer van en hij vroeg Jan daar naar toe te komen hen had geregeld. In 1961 werd daar Jan
Zwijndrecht naar Dordrecht. Hij wilde na om bij hem te komen werken. Het gezin Peter (mijn oom) geboren. Jan moest voor
de middelbare school graag naar de HTS, Bakker verhuisde daarom van Drunen
of in elk geval de techniek in. Maar in de
oorlog stopten een heleboel

Verolme vaak verre reizen maken. Niet naar Harwich). Jan ging hier op in en maakte mijn grootvader een schilderij met
alleen in Europa, maar ook naar Brazilië, moest voor dit werk elke dag naar de werf op de voorgrond een duikboot en daarachter
Noord- en Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, van Wilton-Feyenoord. Vanwege zijn het Binnenhof.
naar Israël, naar Rusland en naar Noord- grote belangstelling voor kunst werd hij “De opdracht voor een particulier of een
Korea. Wat schilderen betreft begon hij betrokken bij de inrichting van de diverse bedrijf is vaak wat minder vrij. Dat moet je
in Bolnes zijn eigen koers te varen. Het ruimten van de Koningin Beatrix. Na willen. Ik doe het vaak als een bevestiging
contact met Cor Heeck bleef bestaan en het project van de Koningin Beatrix doet voor mijzelf. Kan ik dat.”
van een afstand gaf hij nog wel raad en Wilton-Feyenoord Jan een aanbod om de Zo vroeg de directeur van rederij Doeksen
advies, maar Jan moest het verder allemaal onderhandelingen te doen voor de bouw aan hem of hij 37 schilderijen wilde maken
vanuit eigen inzichten doen. Overdag van onderzeeboten voor Taiwan en voor voor het schip De Friesland, dat vaart tussen
was hij scheepsbouwer en in zijn vrije tijd de bouw van twee patrouilleboten voor de Harlingen en Terschelling. Dat was in 1989.
schilderde hij. Hij zocht zijn onderwerpen Taiwanese douane. In 1992 gaat hij met “De directeur wilde op verschillende
dicht bij huis. Uit die tijd stammen dan pensioen. Hij is dan 67 jaar. dekken verschillende thema’s, o.a. sport
ook veel portretten en figuren. Wat schilderen betreft ging hij in en muziek. Ik ben toen nog een hele
Mijn grootmoeder heeft hij in die periode Spijkenisse steeds meer zijn eigen weg. avond met oma in de disco geweest hier in
tientallen malen geportretteerd, en zijn Hij ontwikkelde steeds meer zijn eigen Spijkenisse, om te kijken hoe dat allemaal
kinderen, en zichzelf. stijl. “Het was in het begin een periode in zijn werk gaat. Ik vond dit een hele
“Jezelf heb je immers altijd bij de hand. dat ik enorm veel in de haven schilderde leuke opdracht.”
Een portret moet niet een fotografische in de Botlek. Van die schilderijen heb “Oma en ik volgden vroeger samen archi­
weergave zijn, het moet iets wezenlijks ik eigenlijk niets meer. Alles is verkocht tectuurcursussen. Daar hoorden ook
van iemand uitdrukken. Dat je zegt of weg.” excursies naar steden bij om architectuur
‘het lijkt helemaal niet op hem, maar De Taiwanese opdrachtgevers vroegen te bekijken. Uit die ervaringen zijn beelden
toch is het hem’.” Jan om de accommodatieruimte van de ontstaan die een soort gebouwen suggereren.
De periode Spijkenisse (1963 – heden) patrouilleboten in te richten. Hij vond het Het zijn beelden met een architectonische
Er brak een turbulente tijd aan in de leuk om aan die opdracht te werken en basis als grondslag. Al mijn werken hebben
scheeps­bouw. Er waren maar weinig op­ maakte 17 schilderijen met het thema tegenwoordig iets te maken met architec-
drachten. Veel bedrijven gingen samen­ Water en Schepen voor de douaneboten. tuur of met mensen. Wat voel ik, wat zie
werken en zo ontstond Rijn Schelde Hij heeft ook de omslag voor het boek Een ik wanneer ik ernaar kijk. Als de kijker ook
Verolme. In 1983 dreigde het faillissement ongelijke strijd geschilderd. Een boek dat vindt dat het kunstwerk iets overbrengt
van RSV, en ook Jan dreigde dus ontslagen gaat over de strijd tussen de regering en dan ben ik weer tevreden.”
te worden. In 1984 ging RSV failliet. de scheepsbouw. De scheepsbouw leverde Mijn grootvader neemt me mee naar
Tijdens de laatste opdracht die hij moest duikboten aan Taiwan. China was daar boven, naar het atelier, waar we een half
afronden ontmoette hij in het vliegtuig op tegen. Omdat de Nederlandse regering uurtje rondkijken.
iemand die hem vroeg als projectleider te geen verdere problemen wilde met de
komen werken bij de bouw van de Koningin Chinezen, werd de scheepsbouw verboden
Beatrix (de ferry van Hoek van Holland door te gaan met het leveren van duikboten
aan Taiwan. Voor de omslag van dit boek

In het atelier alles eigenlijk probleemloos gegaan. Nou, het toch hartstikke leuk, want dat doe je
Wanneer heb je je eerste maskers geschilderd? oké, toen mijn vader overleed… een vader met je handen. Het is wel zwaar werk.
“Toen oma overleden is ontstonden deze is toch weer anders. Mijn vader was 72 Het is inspannen.”
dingen. En je kan dat ook wel een klein jaar, en dat was in die tijd toch redelijk Jan schildert en beeldhouwt nu door
beetje plaatsen, denk ik. Want dat heeft oud. Dat zit toch verder weg dan je eigen elkaar. Als het straks slechter weer wordt
toch een impact op je leven, want je wilt vrouw of je eigen kinderen. Dus eigenlijk zal het schilderen wat meer voorop staan.
dat verbeelden en je weet eigenlijk niet heb ik dat eerder niet gehad, dat ik dingen “Maar als je geen model voor je hebt,
precies …” meegemaakt heb, waarvan ik zeg: nou, en je hebt niks voor je, en je denkt alleen
die zijn van invloed.” maar wat, en je gaat daar iets van maken,
Jan legt uit dat een schip schilderen iets en dat is dan je onderwerp, dan vind ik
heel anders is. Dat ligt voor je en dat Waarom ben je de laatste tijd met metaal dat veel moeilijker om dat te maken, dan
probeer je dan zo kunstzinnig mogelijk gaan werken? om een schip te schilderen, of een portret.
in compositie te brengen. “Je zag duizenden dingen in brons. En op Een portret is een stuk techniek. Als je nu
een ogenblik denk ik, ja mensen, dat is maar goed kan tekenen en dat veel gedaan
“Maar die maskers en die stoelen die ik bijna allemaal hetzelfde. Wat is nou mis hebt, dan komt daar een portret uit. Maar
toen geschilderd heb, dat zie je, dat zijn met metaal. Het is toch een heel eerlijk als je alleen maar een gevoel hebt waar je
dan meestal lege stoelen en maskers, lege materiaal. En wat praktisch is, het is bijna uitdrukking aan wil geven, dan is dat veel
gezichten, vaak twee, en dat heeft toch vandalisme bestendig. Wanneer er graffiti moeilijker, en dan heb je ook een heleboel
te maken, denk ik, met het feit dat er iets opkomt kan je het heel makkelijk schoon- miskleunen. En dan gooi je het halverwege
ergs gebeurd is. Dat je alleen bent komen maken. Gemeente of bedrijven stellen maar weg, want dat is dan niet wat je bedoelt.
te staan. En dan mag je blij zijn, denk vaak de eis dat een kunstwerk vandalisme En dan ineens ontstaat er ook wat waarvan
ik, dat je dat verbeelden kan. Er zijn ook bestendig moet zijn. Steen, keramiek, glas, je denkt, hé, dat is nou wat ik bedoel.”
mensen die schrijven dat op, en je kan hout kan je allemaal beschadigen. En dan We kijken samen naar het laatste beeld
erover praten… En ik heb geprobeerd dat kom je vanzelf al bij metaal of brons.” dat hij gemaakt heeft. Het heet toevallig
op deze manier te doen, en eigenlijk ging ook Samen.
dat een beetje vanzelf. En dan zie je ook Ik bedoel eigenlijk: waarom ben je “Kijk, je ziet geen armen, en geen benen.
weer, dat er een moment komt, dan blijven van schilderen overgestapt naar werken Je hebt dus alleen maar dit nodig wat je
de figuren wel, maar het echte masker- in metaal? ziet. Meer hoeft niet, maar minder kan
gebeuren laat je dan weer los. Zo denk ik “Ik wilde proberen om met plat werk een niet om te zien dat dit twee mensen zijn.”
dat er invloed zichtbaar is van wat iemand zo ruimtelijk mogelijk effect te krijgen. Amsterdam,
meemaakt, of van wat er gebeurt, of En dat doe ik zo. Kijk, als je nu naar dat Lode Kulik
op zijn minst van wat ervan gekomen is. achterste beeld kijkt. Dat zijn allemaal
Van wat iemand heeft meegemaakt.” platte vlakken. Maar het zijn platte vlak-
ken achter elkaar. En dan ontstaat er
Heb je dat vaker in je leven gehad? toch een ruimtelijk effect in mijn gevoel.
“Ik geloof het niet, want tot dan toe was Een keer met dat ruimtelijk werk bezig is