เสร็จจริงๆชุมชน

โครงการพฒั นาชมุ ชน

“ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพตดิ ”

ประจาปีการศกึ ษา 2565

มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อตุ รดติ ถ์
คณะครุศาสตร์

โรงเรยี นบ้านชาสอง อาเภอพชิ ัย จังหวัดอุตรดิตถ์
สานกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาอตุ รดติ ถ์ เขต 1

รายงานผลการดำเนนิ งาน
โครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพตดิ ”

ผูรับผดิ ชอบโครงการ

นายคณติ สุวรรณะ รหัสนักศกึ ษา 62031390107 สาขาคอมพิวเตอร์
สาขาคณติ ศาสตร์
นายเมธาสทิ ธ์ิ แจงกลาง รหสั นักศกึ ษา 62031040152 สาขาวทิ ยาศาสตร์
สาขาสงั คมศกึ ษา
นางสาวโยษิตา โพธิเคน รหสั นักศึกษา 62031050137 สาขาภาษาอังกฤษ

นายอิทธกิ ร วงษเอย่ี ม รหสั นกั ศกึ ษา 62031030168

นางสาวอรพินทร เสาตรง รหสั นักศกึ ษา 62031020138

คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุตรดิตถ์
โรงเรียนบ้านชำสอง อำเภอพิชยั จังหวดั อุตรดิตถ์
สำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาอุตรดติ ถ์ เขต 1

ก

คาํ นํา

โครงการนี้เป็นสวนหนึ่งของรายวิชา 1004803 ปฏิบัติการสอนในสถานศึกษา 4 ของคณะครุศาสตร
มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ซึ่งเป็นโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” มีรายละเอียด
ดังนี้ชื่อโครงการ แผนงาน ลักษณะโครงการผู้รับผิดชอบโครงการ หลักการและเหตุผล วัตถุประสงคเป้าหมาย
กจิ กรรมและวิธดี ำเนนิ งาน สถานทด่ี ำเนนิ การ ระยะเวลาดำเนินการ แผนดำเนินการ งบประมาณของโครงการ
รายละเอียดการใชงบประมาณประเมินผลโครงการ และประโยชนที่คาดวาจะได้รับ รวมไปถึงภาคผนวกคณะ
ผู้จัดทำโครงการหวังเป็นอย่างยิ่งวาโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” จะมีประโยชน
อันนำไปสู่การเปล่ียนแปลงของโรงเรียนบ้านชำสองและชุมชนในทางท่ีดแี ละมปี ระโยชนสูงสดุ แกโรงเรียนและ
นกั เรียน หากมีขอผดิ พลาดประการใดคณะผู้จัดทำโครงการขออภยั มา ณ ที่น้ีดว้ ย

คณะผู้จดั ทำ
คณะนักศกึ ษาปฏบิ ัติการสอนในสถานศึกษา 4
คณะครศุ าสตรมหาวิทยาลัยราชภฏั อุตรดติ ถ์

ข

บทสรุปผู้บรหิ าร (Executive Summary)

โครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” โดยมีนักศึกษาฝกประสบการณวิชาชีพครู
โรงเรียนบ้านชำสอง อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อเป็นการรณรงคใหนักเรียนและ
ชาวบ้านในชุมชนน้ันตระหนักถึงโทษของยาเสพติด จึงจัดทําโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยา
เสพติด” โดยจะมีการทำป้ายรณรงคและการเดินรณรงคในวันพฤหัสบดีที่ 23 มิถุนายน พ.ศ.2565 ซึ่งใน
กําหนดการจัดโครงการในวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ.2565 ไปจนถึงวันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ.2565 ณ โรงเรียน
บ้านชำสอง โดยโครงการนีจ้ ะใหนักเรยี นในระดับชั้นอนบุ าลไปจนถึงระดับช้ันมธั ยมศึกษาตอนตนน้ันจัดทําป้าย
รณรงค์ต่อต้านยาเสพติด ตั้งแตหนาโรงเรียนบานชําสองไปจนถึงวัดชําสอง และขึ้นรถถือปายรณรนรงคไป
จนถึงหมทู ี่ 7 สําหรับผูเขารวมโครงการในคร้ังนี้ นกั เรยี นโรงเรียนบานชาํ สองชั้นอนุบาล 2 ไปจนถงึ นักเรียนช้ัน
มัธยมศึกษาปที่ 3 จาํ นวน 154 คน

มวี ัตถปุ ระสงคดงั นี้
1. เพอ่ื ลดปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติด ในสถานศกึ ษาและชมุ ชน ในพน้ื ทรี่ ับผดิ ชอบ
2. เพื่อให้เด็ก เยาวชน และประชาชนท่วั ไปทราบถงึ โทษ และผลเสียของยาเสพตดิ
3. เพ่ือแสวงหาความร่วมมอื กับเด็ก เยาวชน และประชาชนทวั่ ไปหันมารว่ มรณรงค์ต่อตา้ นการแพร่
ระบาดของยาเสพติด ทุกชนิด

โดยใชวิธกี าร ดังนี้
1. จัดการอบรม เร่ือง โทษของยาเสพตดิ
2. จัดเตรียมวสั ดอุ ุปกรณ และสถานท่ีในการทําปายเดนิ รณรงค
3. เดินรณรงค
4. สงั เกต ประเมินผล รายงานผล สรปุ ผลทุกกิจกรรม

สารบัญ ค

คำนำ หนา้ ท่ี
บทสรุปผู้บริหาร ก
สารบัญ ข
สารบญั ตาราง ค
บทที่ 1 บทนำ ง
1
ความสำคญั ของการประเมินโครงการ 1
วตั ถุประสงค์ของการประเมนิ โครงการ 1
ขอบเขตของการประเมนิ โครงการ 2
ประโยชน์ท่คี าดวา่ จะไดร้ ับ 2
บทท่ี 2 แนวคิดทฤษฎแี ละสาระสำคัญของโครงการ 3
แนวคิด ทฤษฎที ี่เกยี่ วข้องกบั โครงการ 3
แนวคิด ทฤษฎที ่เี กยี่ วข้องกับการประเมินโครงการ 9
สาระสำคัญของโครงการที่จะประเมนิ 16
บทที่ 3 วธิ ดี ำเนินการประเมินโครงการ 19
รูปแบบการประเมนิ โครงการ 19
ประชากรและกลุ่มตวั อย่างหรอื ผู้ใหข้ ้อมูลสำคัญ 19
เครอ่ื งมือท่ีใช้ในการเกบ็ รวบรวม 19
การเกบ็ รวบรวมข้อมูล 20
การวเิ คราะห์ข้อมูล 20
บทที่ 4 ผลการประเมินโครงการ/กจิ กรรม 23
บทท่ี 5 สรุปผล อภปิ รายผล และขอ้ เสนอแนะ 26
สรุปผลการประเมนิ โครงการ 26
อภปิ รายผล 26
ข้อเสนอแนะ 27
ภาคผนวก 28
ภาคผนวก ก โครงการ
ภาคผนวก ข ภาพประกอบ
ภาคผนวก ค แบบประเมิน

สารบญั ตาราง ง

ตารางที่ 1 : ผลการประเมนิ โครงการ “ด้านสภาวะแวดล้อม” หนา้ ที่
ตารางที่ 2 : ผลการประเมนิ โครงการ “ด้านปจั จยั ป้อน” 23
ตารางท่ี 3 : ผลการประเมนิ โครงการ “ดา้ นกระบวนการ” 24
ตารางที่ 4 : ผลการประเมนิ โครงการ “ดา้ นผลผลติ ” 24
25

1

บทที่ 1
บทนำ

ความสำคญั ของการประเมินโครงการ

ในการดำเนินงานโครงการ จำเป็นอย่างยิ่งที่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับโครงการจะต้องทราบถึงความ
เป็นไปได้ ความพรอ้ ม ความกา้ วหนา้ และความสำเร็จของโครงการ ดังนัน้ ขอ้ มูลที่ได้จากการ ประเมิน จะช่วย
ตอบคำถามต่าง ๆ ได้ ถ้าการดำเนินงานปราศจากการประเมิน ผู้ปฏิบัติจะไม่ทราบถึงปัญหาและอุปสรรคท่ี
เกิดขึ้น ความพร้อม ความเหมาะสมของการดำเนินงานและเมื่อสิ้นสุดการดำเนินงาน ก็จะไม่ทราบว่าผลการ
ดำเนินงานเป็นอยา่ งไรบา้ ง ควรยกเลิก หรือปรบั หรอื ขยายโครงการหรือไม่ อยา่ งไร ทั้งนเ้ี พราะไม่มีสารสนเทศ
จากการประเมินมาช่วยสนับสนนุ การตดั สนิ ใจนัน่ เอง

ดังนั้นสารสนเทศที่ได้จากการประเมินจึงเป็นสารสนเทศที่มีความสำคัญต่อการตัดสินใจของผู้บริหาร
หรือผู้มีอำนาจในการตัดสินใจ ผู้ประเมินจึงมีบทบาทสำคัญในการนำเสนอผลการประเมินในลักษณะท่ี
เหมาะสมกับผใู้ ชผ้ ลการประเมนิ แต่ละกลุ่ม

รูปแบบการประเมินแบบ CIPP MODEL เปน็ การประเมินวัตถุประสงคแ์ ละรายละเอยี ดต่าง ๆ เพื่อ
ชว่ ยในการตัดสินใจเกี่ยวกับโครงการ มีลกั ษณะเปน็ แบบประเมนิ เมื่อเสรจ็ สน้ิ การดำเนนิ งานโดยประเมินใน
ด้านตา่ ง ๆ ดังน้ี

1. การประเมนิ สภาวะแวดลอ้ ม ( Context Evaluation ) ซ่งึ จะช่วยในการตดั สินใจเกย่ี วกับการ
วางแผน ในการกำหนดวัตถปุ ระสงค์

2. การประเมนิ การปัจจยั เบื้องต้น ( Input Evaluation ) เปน็ การตดั สนิ ใจเกย่ี วกับโครงสร้างเพ่อื
กำหนดรูปแบบของโครงการ

3. การประเมนิ กระบวนการ ( Process Evaluation ) เปน็ การตัดสินใจในด้านการประยกุ ต์ใช้เพือ่
ควบคุมการดำเนินการของโครงการ

4. การประเมินผลผลติ ( Product Evaluation ) จะชว่ ยในการตัดสนิ ใจเพ่ือตดั สนิ และดูผลสำเร็จ
ของโครงการ

5.

วตั ถปุ ระสงคข์ องการประเมินโครงการ

1. เพ่ือประเมนิ สภาพแวดล้อม/บรบิ ท ของโครงการพัฒนาชมุ ชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”
2 เพือ่ ประเมนิ ปจั จยั นำเขา้ ของโครงการพฒั นาชมุ ชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”
3 เพ่ือประเมินกระบวนการของโครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพตดิ ”
4 เพือ่ ประเมินผลผลิตของโครงการพฒั นาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”

2

ขอบเขตของการประเมินโครงการ

1. ขอบเขตประชากร
ประชากรทใ่ี ชใ้ นการประเมินครงั้ น้ี มจี ำนวน 154 คน

2. ขอบเขตพืน้ ท่ีประเมิน โรงเรยี นบา้ นชำสอง และชมุ ชนชำสอง อำเภอพิชยั จงั หวดั อุตรดติ ถ์
4. ขอบเขตระยะเวลา

ผ้ปู ระเมินใชเ้ วลาในการดำเนินการประเมินโครงการ เร่มิ ตั้งแตว่ นั ท่ี 21 เดอื น มิถนุ ายน พ.ศ.
2565 ถงึ วนั ท่ี 30 เดอื น สงิ หาคม พ.ศ. 2565
5 งบประมาณในการประเมิน

-

ประโยชน์ทคี่ าดวา่ จะได้รับ

1. ผลการประเมนิ โครงการเปน็ ข้อมูลสำคัญในการวางแผนพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาและพฒั นาการ
ดำเนนิ งานตามโครงการอย่างต่อเน่ือง

2. ผลที่ได้จากการประเมินโครงการเป็นความรู้ใหมท่ สี่ ามารถไปใช้อา้ งอิงหรือคดิ คน้ พฒั นางานใหม่ได้
3. ผรู้ ับผดิ ชอบโครงการและผเู้ กย่ี วข้องนำผลการประเมินโครงการไปใชพ้ ัฒนางานและเผยแพรผ่ ลการ

พัฒนาให้แพร่หลาย

3

บทที่ 2
แนวคดิ ทฤษฎแี ละสาระสำคญั ของโครงการ
2.1 แนวคดิ ทฤษฎที ี่เกีย่ วขอ้ งกบั โครงการ

2.1.1 ความหมายของโครงการ
สำหรบั โครงการมนี กั วชิ าการไดใ้ ห้แนวคดิ และความหมายของโครงการไว้ ดงั นี้
สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (2544, หน้า 115) ได้ให้ความหมายของโครงการวา่ หมายถึง แผนงาน

ย่อย ซ่งึ เป็นสว่ นหนง่ึ ของแผนงานหรือเป็นกลมุ่ ของกจิ กรรมท่ีจะดำเนินการในระยะเวลาท่ีกำหนดเพ่ือให้บรรลุ
เป้าหมายและวัตถุประสงคข์ องแผนงานท่ไี ด้ระบุไว้

สุพักตร์พิบูลย์ และกานดา นาคะเวช (2545, หน้า 117) ได้ให้ความหมายว่า โครงการเป็น
กลุ่มกิจกรรมที่เห็นว่าเป็นทางเลือกในการยกระดับคุณภาพงานที่ได้รับการคัดสรรแล้วว่าเหมาะสมและน่าจะ
เกิดประสิทธภิ าพสงู สุดในการยกระดบั คุณภาพปกติ โดยมจี ดุ ม่งุ หมาย เปา้ หมาย การดำเนนิ งานอย่างชดั เจน มี
ชว่ งเวลาสำหรับการดำเนินงานอย่างแน่นอน

สุวิมล ติรกานนท์ (2548, หน้า 16) ได้กล่าวว่า โครงการเป็นแผนย่อยที่เป็นแผนปฏิบัติการ
และถกู จัดทำข้ึนในลกั ษณะเป็นรปู ธรรมมีความชัดเจนในระดับทส่ี ามารถนำไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติได้

พสิ ณุ ฟองศรี (2549, หนา้ 156) ไดส้ รุปไว้วา่ โครงการไมใ่ ชง่ านประจ ตามปกติที่มีลักษณะ
เป็นโปรแกรมทกี่ ำหนดไว้ตลอด แต่โครงการจะช่วยเสรมิ งานปกตใิ ห้บรรลจุ ดุ มงุ่ หมายได้

สุภาพร พิศาลบุตร (2550, หน้า 78) ได้ให้ความหมายไว้ว่าโครงการเป็นแผนงานที่จัดทำขน้ึ
อยา่ งมรี ะบบ โดยประกอบด้วยกิจกรรมย่อยหลายกิจกรรมที่ต้องใช้ทรัพยากรในการดำเนินงาน และคาดหวังท่ี
จะได้ผลตอบแทนอย่างคุ้มค่าจะต้องมีจุดเริ่มต้น และจุดสิ้นสุดในการดำเนินงาน โดยมีวัตถุประสงค์หรือ
จุดมุ่งหมายอย่างชัดเจน มีพื้นที่ในการดำเนินงานเพื่อให้การบริการและสนองความต้องการของกลุ่มบุคคลใน
พื้นที่นั้น มีบุคคลหรือหน่วยงานรับผิดชอบในการดำเนินงาน หรือโครงการเป็นการกำหนดปฏิบัติใน
รายละเอียดให้บรรลุถงึ วตั ถุประสงค์ และเปา้ หมายท่กี ำหนดไว้

เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี (2551, หน้า 79) ได้ให้ความหมายของโครงการว่าเป็นลักษณะ
ของงานที่มิใช่งานประจำ แต่จะเป็นงานสำคัญที่เกิดขึ้นตามความจำเป็นของสถานการณ์ ในสังคม โดยจะต้อง
รบี ดำเนนิ การใหเ้ ปน็ ไปตามวตั ถปุ ระสงค์ทก่ี ำหนดไว้

จากความหมายของโครงการที่นักวิชาการได้กล่าวไว้สรุปได้ว่าโครงการ หมายถึง การกำหนดงานที่
เกิดขึ้นอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ผู้บริหารงบประมาณได้ทราบถึงแผนงานที่กำหนดขึ้น วัตถุประสงค์ เป้าหมาย
ปัจจัยนำเข้าที่จะใช้ในการดำเนินงานโครงการ วิธีดำเนินการ หรือกิจกรรม ปฏิบัติ สถานที่ในการดำเนินงาน
ระยะเวลาดำเนินงาน และมีทรพั ยากรบรหิ ารอย่างชัดเจนเพียงพอ เพอ่ื ใหโ้ ครงการบรรลุเป้าหมายท่ีได้กำหนด
ไวใ้ นโครงการ

4

2.1.2 ลักษณะของโครงการที่ดี
ลักษณะโครงการที่ดีนั้นจะต้องมีองค์ประกอบที่สมบูรณ์ในกระบวนการจัดทำโครงการ ซ่ึง

นกั วิชาการไดเ้ สนอแนะไวด้ งั น้ี
สุภาพร พิศาลบุตร (2549, หน้า 88-89) ได้กล่าวถึงลักษณะของโครงการที่ดี ควรมีลักษณะ

ดังตอ่ ไปน้ี
1. สามารถแก้ปัญหาขององค์การหรือหน่วยงานได้
2. มีรายละเอยี ด วัตถุประสงค์เป้าหมายที่ชัดเจน สามารถดำเนินงานได้ หรือมีความเป็นไปสูง
3. รายละเอียดของโครงการต้องเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กัน กล่าวคือ วตั ถุประสงค์ต้อง สอดคลอ้ ง

กับปัญหาหรอื หลักการและเหตผุ ล วิธีการดำเนนิ งานต้องสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ เปน็ ต้น
4. สามารถสนองตอบความต้องการของสังคม ของกลุ่มชนส่วนใหญ่ และนโยบาย ของ

ประเทศชาติ
5. รายละเอยี ดของโครงการย่อมต้องสามารถเข้าใจไดง้ ่าย และสามารถดำเนินตาม โครงการได้
6. เป็นที่สามารถนำไปปฏิบัติได้สอดคล้องกับแผนงานหลักขององค์การและสามารถ ติดตาม

ประเมนิ ผลได้
7. โครงการต้องกำหนดขึ้นจากข้อมูลที่มีความเป็นจริง และเป็นข้อมูลที่ได้รับการวิเคราะห์อย่า

รอบคอบแลว้
8. โครงการต้องได้รับการสนับสนุนทั้งทางด้านทรพั ยากรอย่างเหมาะสม และ ทางด้านการบริหา

อย่างแทจ้ ริง
9. โครงการจะต้องมีระยะเวลาในการดำเนินงาน กลา่ วคือจะต้องระบุถึงวัน เวลา ท่ีเริ่มต้นและวัน

ลาที่แลว้ เสร็จทแ่ี น่ชัด

สมคิด พรมจุ้ย (2550, หน้า 23-24) ได้ให้ทัศนะเกี่ยวกับโครงการที่ดีจะต้องประกอบไปด้วย
ลกั ษณะสำคัญ 6 ประการคือ

1. มีการกำหนดวัตถุประสงค์โครงการ ต้องมีการกำหนดวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน วัตถุประสงค์ของ
โครงการหนงึ่ ๆ อาจมหี ลายข้อ

2. มีความเป็นเอกเทศโครงการแต่ละโครงการจะต้องมีการกำหนดขอบเขตของการดำเนินงาน
และความรบั ผิดชอบไว้อย่างชดั เจน

3. มีการกำหนดรูปแบบ และรายละเอียดการดำเนินงานที่สอดคล้องกลมกลนื กัน โครงการหน่ึง ๆ
จะต้องมีการดำเนินงานต่าง ๆ ที่สัมพันธ์ต่อเนื่องกันไป ตั้งแต่เริ่มโครงการ จนสิ้นสุดโครงการที่เป็นระบบ
และมรี ะเบียบ

4. มีการระบุทรัพยากรต่าง ๆ ที่จำเป็นในการดำเนินงาน ทั้งทรัพยากรด้านบุคคล และแหล่ง
ทรัพยากรท่สี นับสนนุ โครงการ งบประมาณและแหล่งเงินทุนท่ีจะนำมาดำเนินการ

5

5. มีการกำหนดระยะเวลาเริ่มต้น และเวลาสิ้นสุดที่แน่นอน โครงการจะต้องมีการกำหนด
จุดเริ่มต้น ว่าเริ่มโครงการเมื่อใด และจะดำเนินงานต่อไปจนถึงระยะเวลาใด อันเป็นเวลาสิ้นสุดโครงการจึง
ไม่ใชเ่ ป็นงานทที่ ำประจำไปเรอ่ื ย ๆ แต่มกี ารกำหนดระยะเวลาไว้อย่างแนน่ อน

6. สามารถนำไปปฏบิ ัติได้เป็นโครงการที่สามารถนำไปปฏิบัติไดจ้ ริง ไม่ใช่เป็นโครงการเลื่อน
ลอยหรอื สวยหรูนำไปปฏิบัตไิ ม่ไดล้ ักษณะโครงการทด่ี ีต้องมกี ระบวนการทำงานท่ีเป็นระบบ มคี วามคาดหวังผล
ที่ได้รับ มีการกำกับติดตาม มีการใช้ทรัพยากรที่เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และเป็นโครงการที่สามารถปฏิบัติได้
จริง

พิสณุ ฟองศรี (2553, หน้า 38) ได้กล่าวถึงลักษณะของโครงการที่ดีไว้ว่า โครงการทีด่ ีจะเออ้ื
ประโยชน์ต่อหน่วยงาน โดยให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า ถ้ามีปัจจัยอื่นสนับสนุนโครงการที่ดีควรมีลักษณะ 9
ประการ ดังนี้ (ณรงค์ นนั ทวรรธนะ, 2547, หนา้ 132-133 อ้างองิ จาก ประชมุ รอดประเสรฐิ , 2535, หนา้ 10)

1. มพี นื้ ฐานมาจากข้อมูลทเี่ ปน็ จรงิ และผา่ นการวเิ คราะหแ์ ล้ว
2. สนองตอบความตอ้ งการประชาชนหรอื ผู้รับบริการ
3. สามารถแก้ปัญหา พัฒนาองคก์ ารหรอื หนว่ ยงานได้
4. มีรายละเอยี ดของวตั ถุประสงค์และเปา้ หมายชัดเจน และมีความเปน็ ไปได้สงู
5. สาระของโครงการมีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กัน เช่น วัตถุประสงค์สอดคล้องกับปัญหา
กิจกรรมหรือวิธกี ารดำเนินงานสอดคลอ้ งกบั วัตถุประสงค์ เปน็ ตน้
6. มีรายละเอียดโครงการเพียงพอ เขา้ ใจง่าย และสามารถนำไปสูก่ ารปฏิบตั ไิ ดส้ ะดวก
7. มีระยะเวลาแน่นอนในการดำเนินงานทงั้ เร่ิมต้นและสิน้ สุด
8. ไดร้ ับการสนับสนุนจากฝ่ายบริหาร
9. สามารถตดิ ตามประเมินผลได้
ที่กล่าวมาทั้งหมดเปน็ ลักษณะของโครงการที่ดี หมายถึง โครงการทีเ่ ขียนขึ้น ซึ่งถ้าเขียนตามหลกั การ
แลว้ ก็น่าจะมีโอกาสสำเรจ็ ไดส้ ูง เม่อื มกี ารปฏบิ ตั ิตามรายละเอียดของกจิ กรรม แต่ละข้นั ตอน ฯลฯ ที่กำหนดไว้
สรุป ความคิดเห็น ลักษณะของโครงการที่ดีสามารถแก้ปัญหาขององค์การหรือหน่วยงานนั้น ๆ ได้มี
รายละเอียดวัตถุประสงค์เป้าหมายต่าง ๆ ชัดเจน มีการปฏิบัติงานตามรายละเอียดแต่ละขั้นตอน สามารถ
ดำเนินงานไดม้ คี วามเปน็ ไปได้ในการดำเนนิ งานโครงการ ดังนี้
1. กำหนดขน้ึ อย่างมีข้อมลู ความจรงิ (มีสถติ ิ ตัวเลข ปฏบิ ัติงานตามขอ้ ระเบยี บกฎหมาย)
2. ขององคก์ ร และเปน็ ข้อมลู ที่ได้รับการวิเคราะห์อย่างรอบคอบ
3. อ่านแล้วเขา้ ใจว่าน้ีคือโครงการอะไร มีประโยชน์อยา่ งไร ทำไปเพื่ออะไร มีขอบเขต การทำแค่ไหน
4. มีระยะเวลาในการดำเนินงานแน่นอน ระบวุ นั เวลาเรมิ่ ต้นและสน้ิ สุด
5. สามารถติดตามประเมินผลได้

6

2.1.3 การบริหารโครงการ
ผู้บริหารส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับโครงการก่อนดำเนินการค่อนข้างมาก ทั้งนี้เพื่อพิจารณาอนุมัติ
โครงการแตเ่ มื่ออนมุ ัติโครงการแลว้ จะปล่อยใหเ้ ปน็ ความรับผิดชอบของผู้รับผิดชอบโครงการและทีมงาน หาก
พิจารณาการบริหารโครงการตั้งแต่ก่อนดำเนินการโครงการ ระหว่างการดำเนินการโครงการและภายหลัง
ส้นิ สุดการดำเนินการโครงการ พบจดุ อ่อนของการบริหารโครงการ สรปุ ไดด้ งั น้ี (สหกรณจ์ ังหวัดปัตตานี,2553,
หน้า 12-13)
1. ก่อนดำเนินการโครงการ ผู้บริหารส่วนใหญ่จะให้ความสำคัญกับ โครงการเพียง “เป็นโครงการทำ
กับอะไร เพื่ออะไรงบประมาณเท่าไหร่สนองแผนการพัฒนาสถานศึกษาหรือยุทธศาสตร์หรือนโยบาย ข้อใด”
แต่ไมส่ นใจจะวเิ คราะหแ์ ละประเมินข้อมลู ทีจ่ ะนำมาสู่การตดั สินใจว่าควรดำเนนิ การโครงการนัน้ หรือไม่อย่างไร
เชน่ วิเคราะหค์ วามต้องการจำเป็นของโครงการความสำคัญและความคุ้มค่าในการทีจ่ ะจดั ทำโครงการหากเป็น
โครงการต่อเนื่องผู้บริหารส่วนใหญ่จะไม่สนใจนำผลการดำเนินงานปัญหาอุปสรรคและความต้องการในการ
ดำเนินการโครงการของรอบปีทผ่ี า่ นมาใช้ประกอบการตดั สินใจ หรือกล่าวไดว้ ่าขาดการประเมินความต้องการ
จำเป็นความเหมาะสม และความเป็นไปได้ของแผนงานโครงการรวมทั้งการไม่ประสานแผนกับแผนงาน
โครงการอน่ื จงึ เกดิ ความซำ้ ซอ้ น
2. ระหว่างการดำเนินการโครงการ ส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับโครงการระหว่างดำเนินการน้อยมาก
ท้ังนีอ้ าจถือว่าไดม้ อบหมายให้ผ้รู บั ผิดชอบโครงการแล้วจึงเปน็ หน้าท่ีของผู้รับผดิ ชอบโครงการกเ็ ป็นได้ จุดอ่อน
ท่ีพบในระยะนี้ ไดแ้ ก่
2.1 ขาดผทู้ ม่ี คี วามรคู้ วามสามารถด้านการวดั และประเมินผล
2.2 ไม่มีหนว่ ยงานหรือคณะกรรมการทำหน้าท่ตี ิดตามประเมินผลการดำเนินงานโครงการโดยเฉพาะ
2.3 ขาดการติดตามประเมินผลการดำเนินงานโครงการเพื่อปรับปรุง ให้ความช่วยเหลือ หรือแก้ไข
ปัญหาเพื่อให้โครงการบรรลุผลตามวัตถุประสงค์เป็นเรื่องของผู้รับผิดชอบโครงการและทีมงานที่จะแก้ปัญหา
เฉพาะหน้าเอาเอง
3. หลังการดำเนนิ การโครงการ
3.1 ขาดการวิเคราะห์เปรียบเทียบความสำเร็จของโครงการระหว่างวัตถุประสงค์ เป้าหมายและ
งบประมาณ ทำใหไ้ มส่ ามารถสรปุ ความคุม้ คา่ ของโครงการได้
3.2 ขาดการวิเคราะหผ์ ลกระทบของโครงการท่ีมีต่อผ้มู สี ่วนไดส้ ว่ นเสียกับโครงการ
3.3 มีการนำผลการประเมนิ โครงการไปใช้ประกอบการพิจารณาจัดทำแผนงาน โครงการหรอื ตดั สินใจ
ในการจัดทำโครงการครัง้ ต่อไปนอ้ ยมาก
2.1.4 ความสำคญั ของการบริหารโครงการ
มยรุ ี อนมุ านราชธร (2543, หนา้ 1) กล่าวถึง ความสำคญั ของการบริหารโครงการว่า ปัจจบุ นั การนำ
การบริหารงานโครงการมาใช้ในการดำเนินงานเปน็ ท่ีนิยมกันอยา่ งแพร่หลาย ในองค์การและสงั คม โดยมี
จุดม่งุ หมายให้องค์กรและสงั คมบรรลุวัตถุประสงค์ทถ่ี ึงปรารถนาได้ มากยิง่ ข้ึนกว่าการใช้การบริหารทั่วไป ซึง่
เปน็ การบรหิ ารงานประจำ เน่ืองจากการบริหารบรหิ ารโครงการไม่ใช่การดำเนนิ งานทท่ี ำอยู่ประจำ แต่เป็น

7

เคร่อื งมอื ท่ีมีประสิทธิภาพมากท่ีสดุ เมื่อนำมาใชด้ ำเนินกจิ กรรมทซี่ ับซ้อนหรือกจิ กรรมท่ีเก่ียวข้องกบั เทคโนโลยี
ต่าง ๆ จะทำให้องค์กรและสังคมไดร้ บั ประโยชนส์ ูงสดุ จากทรัพยากรการบริหารทม่ี ีอยา่ งจำกดั

ปกรณ์ ปกรรณกรณ์ คำกอง (2552) ไดก้ ลา่ วถึงความสำคัญของการบริหารโครงการ มคี วามสำคญั อยู่
6 ประการไดแ้ ก่

1. เป็นเครือ่ งมือทชี่ ว่ ยใหก้ ารบริหารนำไปสกู่ ารปฏิบัตแิ ละไดร้ บั การพฒั นาตาม วสิ ัยทัศน์ พันธกจิ
และเป้าหมาย

2. ช่วยใหก้ ารควบคมุ เรอ่ื งทรัพยากร เวลา งบประมาณ เป็นไปอย่างมปี ระสิทธิภาพ
3. ชว่ ยให้การประสานงานเป็นไปดว้ ยความราบรนื่ ไมแ่ ก้ปัญหาได้
4. ช่วยใหบ้ คุ ลากรมีขวัญกำลังในการทำงาน
5. ช่วยใหค้ ุณภาพการศึกษาสูงข้นึ
6. ชว่ ยให้ผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศในทางบวกและคณุ ภาพของประชาชน เจรญิ ก้าวหน้า
สหกรณ์จังหวัดปัตตานี (2553, หน้า 8)กล่าวว่า ในปัจจุบันการบริหารโครงการ มีความสำคัญและถกู
นำมาใช้ในการดำเนินงานอย่างแพร่หลาย โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้องค์การ และสังคมสามารถบรรลุ
วัตถุประสงค์ที่ต้องการได้มากยิ่งขึ้นกว่าการบริหารทั่วไปที่เป็นการบริหารงานที่มีลักษณะของการด ำเนินงาน
อย่างเปน็ ประจำ เน่อื งจากการบริหารโครงการเป็นการดำเนินงานที่มีความแตกต่างออกไปจากการดำเนินงาน
ที่ปฏิบัติอยู่เป็นประจำ แต่เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด เมื่อถูกนำไปใช้ในการดำเนินกิจกรรมที่มี
ความสลบั ซับซ้อน หรือกิจกรรมท่ีมีความเก่ียวข้องกับการใชเ้ ทคโนโลยที ่ีทันสมัยต่าง ๆ ซึง่ จะทำให้องค์กรและ
สังคม ได้รับประโยชน์สูงสุดจากทรัพยากรทางการบริหารที่มีอยู่อย่างจำกัด ภายใต้เงื่อนไขด้านสภาวะ
แวดล้อมภายในองค์กร สภาวะแวดลอ้ มภายนอกองค์กรและปจั จยั ดา้ นเวลา เปน็ ต้น

วรวรรณ เจรญิ พนั ธ์ (2554) ได้กลา่ วถงึ ความสำคญั ของการบริหารโครงการ มคี วามสำคัญอยู่ 6
ประการ ได้แก่

1. เปน็ เทคนคิ และเครื่องมือทางการบรหิ ารช่วยทำใหก้ ลยุทธ์หรอื นโยบายขององค์กร นำไปสูก่ าร
ปฏบิ ตั ิตาม วสิ ัยทัศน์ พันธกิจ เป้าหมาย

2. ช่วยใหค้ วบคมุ การใช้ทรพั ยากรในด้านเวลา งบประมาณ ได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ
3. ชว่ ยใหป้ ระสานงานภายในหนว่ ยงานดขี ้ึน
4. ช่วยให้บคุ ลากรมขี วญั กำลังใจในการปฏบิ ตั ิงานดีขึ้น
5. ช่วยให้คณุ ภาพของงานสูงขนึ้
6. ช่วยใหม้ ีผลกระทบต่อการพฒั นาประเทศ
สรุป ความสำคัญของการบริหารโครงการ คือ การบริหารโครงการเป็นหลักปฏิบัติที่สำคัญที่จะทำให้
โครงการประสบความสำเร็จหรือล้มเหลว ข้นึ อยกู่ ับการบริหารงานท่ีดีที่จะช่วยให้การดำเนินงานตามโครงการ
มีประสิทธิภาพ สามารถบรรลุตามวัตถุประสงค์ในแต่ละขั้นตอนของการดำเนินงาน และในทางตรงกันข้าม

8

แม้ว่าโครงการนั้น ๆ จะออกแบบไว้ดี มีความเป็นไปได้ ทางด้านเทคนิค งบประมาณ และเงื่อนไขอื่นใดใน
ระดับสูงก็ตาม แต่ถ้าการบริหารจัดการไม่ดี โครงการนั้นก็ไม่สามารถบรรลุตามวัตถุประสงค์ได้ การบริหาร
โครงการจึงมีความสำคัญยง่ิ ซง่ึ จำแนกเปน็ ข้อ ๆ ดังนี้

1. ทำให้ทราบถึงวัตถุประสงค์และหน้าที่ต่าง ๆ ของการปฏิบัติงาน ทำให้เกิดความชัดเจน ในการ
จดั ลำดับงาน

2. ทำใหเ้ กดิ การประสานงานอย่างตอ่ เน่ืองในแตล่ ะโครงการโดยมีจดุ ประสงค์รวมท่กี ารจดั ทำแผนและ
นโยบายขององค์การ

3. ทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพในการจัดสรรทรัพยากรในโครงการ ควรคำนึงถึง
ความประหยัดที่สดุ เทา่ ที่จะทำได้

4. ทำให้เกิดผลลัพธ์หรือประสิทธิภาพสูงสุดในการบริหารงานโครงการนั้น คือ การทำงานได้ตรงตาม
เป้าหมาย ตลอดจนมกี ารปอ้ นกลับของผลการดำเนินงาน เพ่อื นำมาแก้ไข ปรับปรุงการทำงานให้ดีย่ิงขึ้น

2.1.5 ขน้ั ตอนการบริหารโครงการ
การบริหารโครงการ (Project Management) มีลักษณะเป็นวงจร (Cycle) ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน
ดงั น้ี (สหกรณ์จังหวดั ปตั ตานี, 2553, หนา้ 13)
1. การวางแผนจัดทำโครงการ (Project Plan) งานโครงการจะต้องเร่ิมต้นที่การวางแผนโครงการหรือ
การจัดทำโครงการ ซึ่งต้องมีเนื้อหาสาระชัดเจน เฉพาะเจาะจง สามารถตอบคำถาม ต่อไปนี้ได้โครงการอะไร
(ชื่อโครงการ) ทำไมต้องทำ (หลักการและเหตุผล) ทำเพื่ออะไร (วัตถุประสงค์) ปริมาณเท่าไร (เป้าหมาย) ทำ
อย่างไร(วิธีดำเนินการ) ทำเมื่อใด (ระยะเวลา) ใช้ทรัพยากรอะไร (งบประมาณและทรัพยากรอื่น ๆ) ใครทำ
(ผู้รับผิดชอบ) ทำกับใคร (ผู้ที่เกี่ยวข้อง หรือเครือข่าย) บรรลุผลหรือไม่ (ประเมินผล) เกิดอะไรเมื่อสิ้นสุด
โครงการ (ผลที่คาดวา่ ไดร้ ับ
2. การดำเนินงานตามโครงการ (Project Implementation) เป็นขั้นตอนการนำโครงการไป
ดำเนนิ การใช้กับกล่มุ เปา้ หมาย (Target Group) เพอ่ื ให้ได้ผลตามวัตถุประสงค์
3. การประเมินผลโครงการ (Project Evaluation) เมื่อมีการดำเนินงานโครงการก็จะต้องทำการ
ประเมนิ ผลโครงการเพื่อตรวจสอบว่าโครงการนั้นดำเนนิ ไปดว้ ยดีหรือมีอปุ สรรคปัญหาอย่างไร ทัง้ นเี้ พ่ือนำไปสู่
การตัดสินใจของผู้บริหารโครงการว่าจะปรับปรุงแก้ไขโครงการน้ันสำหรับการดำเนนิ การต่อไป หรือจะยกเลกิ
การดำเนินงานโครงการ แนวทางการบริหารโครงการเชงิ ปฏบิ ัติเพ่ือให้โครงการที่จัดทำบังเกิดประสิทธิผลตาม
วัตถุประสงค์ผู้เขียนมีข้อเสนอแนะในการบริหารโครงการ เชิงปฏิบัติดังน้ี ก่อนดำเนินการโครงการ ข้อสนเทศ
ประกอบการตัดสินใจอนุมตั หิ รือไม่อนุมตั โิ ครงการโดยมแี นวปฏบิ ัตดิ ังน้ี
1. กำหนดนโยบายและแนวทางในการจัดทำโครงการที่ชัดเจน จัดเป็นเป็นแผนภูมิและชี้แจงให้
บุคลากรทราบ
2. แต่งต้งั คณะกรรมการวเิ คราะห์แผนงานโครงการ ดังน้ี
2.1 วิเคราะห์หลักการและเหตุผลของโครงการว่ามีความจำเป็นหรือมีความสำคัญอย่างไรที่ต้องจัดทำ
โครงการ เปน็ การประเมินความจำเปน็ (Need Assessment) ของโครงการ

9

2.2 วเิ คราะหว์ ตั ถปุ ระสงค์เป้าหมายการดำเนนิ งาน และผลท่จี ะไดร้ บั (Project Appraisal) ว่าชัดเจน
มคี วามเหมาะสมเพียงใด ค้มุ ค่ากับงบประมาณท่ีใชห้ รอื ไม่อยา่ งไร

2.3 ประเมินความเหมาะสมและความเป็นไปได้ (Feasibility Study) ของโครงการ หากมีความ
เหมาะสมและเป็นไปไดจ้ ึงอนุมัตใิ หด้ ำเนินการโครงการ

2.4 จดั ทำปฏทิ ินการดำเนนิ งานโครงการท้งั หมด เพือ่ มใิ หช้ ่วงเวลาการดำเนินงานโครงการทับซ้อนกัน
อันจะสง่ ผลตอ่ ความพร้อมด้านสถานทแ่ี ละทรัพยากร

2.5 ผู้ที่มีความรู้ด้านการประเมินผลและการวิจัยหรือผู้ที่สนใจเพื่อวัดและประเมินผลการดำเนินการ
โครงการทัง้ กอ่ นดำเนินการโครงการระหวา่ งดำเนนิ การโครงการและเมือ่ สิน้ สดุ การดำเนนิ การโครงการ

ระหวา่ งดำเนินการโครงการ
1. ตดิ ตาม กำกบั การดำเนินงานโครงการ ใหก้ ารสนบั สนุนและชว่ ยแก้ไขปัญหาท่เี กดิ ข้ึน
2. ประเมนิ การดำเนินงานโครงการวา่ เปน็ ไปตามแผนงานโครงการหรอื ไม่อยา่ งไร
3. ประเมินความกา้ วหนา้ ความเหมาะสม ปัญหาอปุ สรรคและสาเหตุเพื่อเป็นข้อสนเทศในการตัดสินใจ
ยกเลิกหรอื ดำเนินการโครงการต่อ
หลังส้นิ สดุ การดำเนนิ การโครงการ
นำผลการดำเนินงานโครงการและข้อสนเทศที่ได้จากการประเมินมาใช้ประกอบ การวางแผนจัดทำ
โครงการ โดยมแี นวปฏบิ ตั ิดังนี้
1. ตรวจสอบผลการดำเนนิ งานโครงการ โดยเปรียบเทยี บกับวัตถุประสงค์เปา้ หมาย งบประมาณ เพ่ือ
ประเมนิ ความคมุ้ ค่าของโครงการ
2. ตรวจสอบผลกระทบ (Impact) ของโครงการ
3. ประเมนิ ผลท่ีไม่คาดหวัง (Side Effect)

2.2 แนวคดิ ทฤษฎที ่เี กี่ยวขอ้ งกบั การประเมนิ โครงการ

2.2.1 แนวคิดเกี่ยวกบั การประเมนิ โครงการ
การประเมิน (Evaluation) เป็นกระบวนการในการนำไปสู่การปรับปรุง ไม่ใช่เป็นการจับผดิ

ทำให้การประเมินทรงคุณค่าอย่างมากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในการบริหารโครงการให้มีประสิทธิภาพสูงสุด
จำเป็นต้องอาศัยการประเมินโครงการ (Program Evaluation ) อย่างเป็นระบบผลจากการประเมินจะทำให้
ผู้บริหารโครงการได้ทราบถึงจุดเด่น (Strength) จุดด้อย (Weakness) ของโครงการรวมทั้งผลกระทบ
(Impact) ที่อาจจะเกิดขึ้นเพื่อดำเนินการแก้ไขโครงการได้ทันท่วงทีตลอดจนทราบว่า โครงการสามารถบรรลุ
เป้าหมายหรือไม่เพียงใด คุ้มค่าหรือไม่ซึ่งจะนำไปสู่การตัดสินใจ (Decision Making) เกี่ยวกับการปรับปรุง
แก้ไข ปรับให้เข้ากับโครงการอื่น ล้มเลิกโครงการ หรือจัดดำเนินโครงการในแง่มุมต่าง ๆ อย่างทันท่วงที
เหมาะสม และถูกต้อง วัตถุประสงค์ที่สำคัญในการประเมินโครงการ ก็เพื่อหาแนวทางเพื่อการตัดสินใจหรือ
เพื่อให้ ผู้บริหารระดับสูงตัดสินใจ ในการประเมินค่าสิ่งใดก็ตาม เรามักใช้วิธีการวัด (Measurement) สิ่งที่
แสดงได้แล้วทำการตัดสินคุณค่า หรือตัดสินใจ (Judgment) ของสิ่งที่แสดงโดยการเปรียบเทียบ กับเกณฑ์ซึ่ง

10

สามารถแสดงในรูปสมการได้ดังนี้ การประเมินค่า € = การวัดผล (M)+การตัดสินใจ (J) (ประเวช ผ้าเจริญ
,2552, หนา้ 11-12อา้ งองิ จาก ประสิทธ์ิ พงษ์เรืองพนั ธุ์ และเรณา พงษ์เรอื งพันธุ์, 2543)

2.2.2 ความหมายของการประเมนิ โครงการ
นักวชิ าการได้กลา่ วถึงแนวคดิ เกย่ี วกบั การประเมินโครงการไว้หลายแนวคดิ ดังนี้
นิศา ชูโต (2538, หน้า 9) กล่าวสรุปว่า การประเมินโครงการ หมายถึง กิจกรรมการเก็บรวบรวม
ข้อมูล การวิเคราะห์ ความหมายข้อเท็จจริงเกี่ยวกับความต้องการ การหาแนวทาง วิธีการ ปรับปรุง วิธีการ
จัดการเกี่ยวกับโครงการ และหาผลท่แี น่ใจว่าเกิดจากโครงการ เพอ่ื เปน็ การเพิ่มคุณภาพและประสิทธิภาพของ
โครงการให้ดียิ่งขึ้น
สวุ ิมล ติรกานนท์ (2547, หนา้ 2) กล่าวถงึ การประเมินโครงการเป็นกระบวนการที่เกดิ ขึ้นทุกขั้นตอน
ของการดำเนินงาน เพื่อให้ได้สารสนเทศที่สามารถใช้ในการพิจารณาการดำเนินงานเป็นไปได้อย่างทันท่วงที
ในทางตรงกันข้ามผลการประเมินจะไมเ่ กดิ ประโยชน์เทา่ ที่ควร หากผลน้นั ไม่สามารถใช้ในเวลาที่เหมาะสม
เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี (2551, หน้า 305) การประเมินโครงการเป็นกระบวนการรวบรวมข้อมูล
และสารสนเทศที่จำเป็น อันจะนำไปสู่การตัดสินใจความสำเร็จ รวมทั้งการแก้ไข ปรับปรุง พัฒนา ตลอดจน
เปน็ การสรา้ งและการกำหนดทางเลอื กใหมใ่ นการดำเนนิ โครงการ
สมคิด พรมจุ้ย (2552, หน้า 37) ได้ให้ความหมายของการประเมิน (Evaluation) หมายถึง
กระบวนการท่ีก่อใหเ้ กดิ สารสนเทศ เพือ่ ช่วยให้ผูบ้ รหิ ารตดั สินใจอยา่ งมีประสิทธภิ าพสูง
อัญชลี ธรรมะวิธีกุล (2552) ได้กล่าวว่า การประเมินโครงการ คือ กระบวนการเก็บรวบรวมข้อมูล
วิเคราะห์ข้อมูลอย่างเป็นระบบและนำผลมาใช้ในการเพ่ิมคุณภาพและประสิทธิผลของการดำเนนิ โครงการจาก
ความหมายดงั กล่าว สรปุ ไดด้ งั น้ี
1. การประเมนิ โครงการเป็นกระบวนการที่จัดทำขนึ้ มาอย่างเปน็ ระบบ เพอ่ื ใหไ้ ด้มาซ่ึงข้อมูลความจริง
(Fact) ทเ่ี ช่อื ถอื ได้
2. การประเมินโครงการจุดประสงค์ที่สำคัญเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ (Efficiency) และประสิทธิผล
(Effectiveness) ของโครงการ
พิสณุ ฟองศรี (2553, หน้า 68) ได้กล่าวสรุปความหมายของการประเมินโครงการ โดยรวมแล้วจะได้
ว่าเปน็ กระบวนการตัดสินใจคุณค่าของโครงการในระยะหนึ่งระยะใดหรือทุกระยะ ได้นำสารสนเทศจากการวัด
มาเปรยี บเทียบกบั เกณฑ์ที่กำหนดไว้ เพือ่ ตัดสนิ ใจจดั ทำโครงการ
เชาว์อินใย (2553, หน้า 4) ได้ให้ความหมายของการประเมิน หมายถึง กระบวนการพิจารณาตัดสิน
คุณค่าของสิ่งใดสิ่งหนึ่งว่า มีความเหมาะสมหรือไม่เพียงใด โดยนำสารสนเทศหรือ ผลจากการวัดมา
เปรียบเทียบกับเกณฑ์ที่กำหนดเพื่อช่วยในการตัดสินใจ ตีค่าผลการดำเนินการนั้น ๆ ว่าบรรลุวัตถุประสงค์
หรือไม่ ใช้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการจัดการ ส่วนคำว่าโครงการ หมายถึง ส่วนย่อยส่วนหนึ่งของแผนงาน
ซึ่งประกอบด้วย ชุดของกิจกรรมที่จัดขึ้นอย่างมีระบบ มีการกำหนดทรัพยากรในการดำเนินงาน ระยะเวลา
ดำเนินงานไวอ้ ย่างชัดเจน โดยออกแบบมาเพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามต้องการ ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า การประเมิน
โครงการ หมายถึง กระบวนการพิจารณาตัดสินคุณค่าโดยการค้นคว้า เก็บรวบรวมข้อมูลต่าง ๆ จากชุดของ

11

กิจกรรมที่จัดขึ้นอย่างมีระบบมาประกอบการตัดสินใจ ตีค่าผลการดำเนินการนั้นว่าบรรลุวัตถุประสงค์หรือไม่
ใช้เป็นสว่ นหน่ึงของกระบวนการจดั การ

อนุรักษ์ ปัญญานุวัฒน์ (ม.ป.ป.) ได้กล่าวถึง การประเมินโครงการ คือ การแสวงหาแนวทางการ
ตดั สินใจต่อการดำเนนิ งานโครงการหรือจะดำเนินโครงการวา่ ควรจะดำเนินการหรือไมต่ ามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้
และศึกษาว่าระหว่างดำเนินการมีปัญหาอะไรที่ควรปรับปรุงแก้ไข หรือเมื่อสิ้นสุดโครงการแล้ว ผู้เกี่ยวข้องได้
เรียนรู้อะไรบ้าง เกิดผลกระทบต่อผู้เกี่ยวข้องหรือสิ่งแวดล้อมอย่างไร และทั้งนี้การประเมินผลโครงการ
จำเปน็ ตอ้ งมีขน้ึ ตอน และวธิ กี ารที่ค่อนข้างเป็นวิทยาศาสตร์ อาศัยเกณฑ์การตัดสินใจทั้งด้านปริมาณ คุณภาพ
กลุ่มเป้าหมาย ห้วงเวลา สถานที่ และบรบิ ททเี่ ก่ยี วข้อง มใิ ชเ่ ป็นการตัดสนิ ใจกันที่ “ใจ” (Subjective) แต่ควร
เป็นการตดั สนิ ตาม เกณฑ์ท่สี ามารถวดั ได้ และสอดคลอ้ งกบั วตั ถปุ ระสงค์ที่วางไว้ (Objective)

อรทัย ศักดิ์สูง (2551) ประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการที่ก่อให้เกิดสารนิเทศในการปรับปรุง
โครงการ และสารนิเทศในการตัดสินผลสัมฤทธิ์ของโครงการ การจัดการประเมินโครงการเพื่อให้ทราบว่า
โครงการนั้นบรรลุผลตามเป้าหมายที่กำหนดไว้เพียงใด มีปัญหาอุปสรรคอย่างไร จะได้เป็นข้อมูลในการ
ปรับปรุงโครงการ สรุป จากความหมายของการประเมินโครงการดังกล่าวข้างต้น สรุปได้ว่าการประเมิน
โครงการ หมายถึง กระบวนการการใช้เทคนิคทางการวิจัย เพื่อก่อให้เกิดสารสนเทศเกี่ยวกับการด ำเนิน
โครงการที่เป็นจริง เพื่อวัดผลการดำเนินงานว่าโครงการนั้นบรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้เพียงใด มีปัญหา
อปุ สรรคอยา่ งไร เพ่ือชว่ ยในการตดั สินใจเกยี่ วกับการดำเนนิ โครงการไดอ้ ยา่ งถกู ต้องต่อไป

2.2.3 วัตถุประสงค์ของการประเมินโครงการ
วัตถุประสงค์ของการประเมินโครงการเป็นความต้องการเกี่ยวกับการประเมินโครงการที่ก ำหนดได้
ชัดเจนอย่างเฉพาะเจาะจงสามารถตรวจสอบได้ตลอดจนมีความเป็นไปได้ในความต้องการจากการท ำ
ประเมินผลมี 6 ประการได้แก่ (Anderson & Ball, 1978, pp. 14-35 อ้างถึงใน รัตนะ บัวสนธ์, 2540, หน้า
18)
1. เพื่อช่วยในการตัดสินใจนำโครงการไปใช้ซึ่งได้แก่การประเมินว่า โครงการที่จัดทำขึ้นนั้นมีความจำ
เป็นมากน้อย หรือมีความสมเหตุสมผลหรือไม่มีความเป็นไปได้หรือคุ้มคา่ กับเงินทนุ ค่าใช้จ่ายเพียงไร โครงการ
ที่ต้องการสำหรับกลุ่มเป้าหมายหรือได้รับการสนับสนุนจากเป้าหมายมากน้อยแค่ไหน รวมทั้งขนาดและ
ขอบเขตในการนำโครงการไปใช้ เป็นต้น การประเมินเหล่านี้จะช่วยในการประเมินสรุปตัดสินใจสำหรับ
ผูบ้ ริหาร หรอื ผใู้ ห้ทนุ ทจี่ ะตดั สินใจอนมุ ัตนิ ำโครงการไปดำเนินการ
2. เพื่อตัดสินใจเกี่ยวกับการดำเนินโครงการ โดยทำต่อเนื่องหรือขยายโครงการ และรับรองโครงการ
ซ่ึงได้แก่ การประเมนิ ภายหลังจากโครงการได้ดำเนินการเสรจ็ แล้วเปน็ การประเมินเพ่ือใหร้ ู้ว่าโครงการดังกล่าว
ยังมีความจำเป็นที่จะจัดทำให้มอี ีกต่อไปหรือไมผ่ ลท่ีได้จากการดำเนินโครงการตอบแทนคุ้มค่ากับทุนทีส่ ญู เสยี
ไปมากน้อยเพียงใด และโครงการที่ดำเนินการไปนั้นก่อให้เกิดผลข้างเคียงไปนั้นก่อให้เกิดผลข้างเคียงท้ัง
ทางบวกหรอื ทางลบหรอื ไม่
3. เพ่อื ช่วยในการตัดสนิ ใจเกย่ี วกับการปรับปรุงโครงการซง่ึ เปน็ การประเมิน เม่อื โครงการดำเนินไปได้
ในระยะหน่งึ หรอื อยใู่ นช่วงดำเนนิ การประเมนิ เพอ่ื ปรบั ปรงุ ส่วนต่าง ๆ เชน่

12

3.1 วัตถุประสงค์ของโครงการ เพื่อให้รู้ว่าวัตถุประสงค์ของโครงการที่กำหนดไว้นั้นมีการดำเนิน
โครงการไปได้ระยะหนึ่งมีความเหมาะสมกับกลุ่มเปา้ หมายหรือไม่ได้รบั การยอมรับสนับสนุนในการดำเนินงาน
เพ่อื ท่ีจะใหบ้ รรลุวตั ถปุ ระสงค์มากนอ้ ยเพียงใด

3.2 เนอื้ หาของโครงการ เป็นการพจิ ารณาว่าเน้ือหาของโครงการ สาระกิจกรรมต่าง ๆ ทกี่ ำหนดไว้ใน
โครงการมีความครอบคลุมเกี่ยวข้องกับวัตถุประสงค์โครงการหรือไม่ ลำดับขั้นตอนของกิจกรรมเป็นไป
ตามลำดับทจี่ ะเอ้ือต่อการบรรลุวัตถุประสงค์ นอกจากนัน้ กย็ ังพจิ ารณาอีกว่าเนื้อหาสาระของโครงการดังกล่าว
มคี วามสัมพันธ์เกย่ี วข้องกับภูมิหลังหรือพืน้ เพเดิมของกลมุ่ เป้าหมาย หรือผูร้ บั บรกิ ารมากน้อยเพยี งใด

3.3 วธิ ีดำเนนิ โครงการ โดยพิจารณาวา่ โครงการทก่ี ำลงั ดำเนินการอยู่นน้ั มีกลุ่มเป้าหมายร่วมโครงการ
จำนวนมากน้อยเท่าใด เหมาะสมกับที่กำหนดไว้หรือไม่โครงการมีผู้ร่วมงานเพียงพอโครงการมีการดำเนิน
กจิ กรรมเปน็ อยา่ งไรผู้ร่วมโครงการไดร้ บั การเสริมแรง สรา้ งแรงจูงใจไดม้ ากน้อยเพยี งใด

3.4 สภาวะแวดลอ้ มโครงการ หมายถงึ การพิจารณาเกีย่ วกบั นโยบายทางการเมืองหรอื การบริหารของ
ผ้บู ริหารที่มสี ว่ นเกี่ยวข้องกับโครงการวา่ ให้การสนบั สนุนดา้ นการดำเนนิ โครงการหรือไม่อยา่ งไร สมั พันธภาพมี
ลักษณะอย่างไรขัดแย้งหรือไม่ เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินการหรือไม่ ทรัพยากรอื่น ๆ มีมากน้อยเพียงใด
ตลอดจนการยอมรบั หรอื ต่อตา้ นของสาธารณชนทีม่ ตี ่อโครงการมากน้อยเพียงใด

4. เพือ่ ทีจ่ ะได้รับข้อเทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั การสนบั สนุนโครงการจากแหลง่ ตา่ ง ๆ ซ่ึงได้แก่ การพจิ ารณาการ
สนับสนนุ โครงการจากสาธารณชน การเมอื ง แหล่งเงินทนุ รวมท้ังนกั วิชาชีพต่าง ๆ โดยต้องรู้ว่าแหล่งดังกล่าว
มแี หล่งใดบ้างใหก้ ารสนับสนนุ โครงการอย่างแท้จรงิ ขณะโครงการดำเนนิ การอยู่

5. เพื่อที่จะได้รับข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการขัดขวางต่อต้านโครงการจากแหล่งต่าง ๆ ในทางตรงกันข้าม
กับวัตถุประสงค์ของการประเมินในข้อท่ี 4 นอกจากเราต้องรู้แหล่งที่ให้การสนับสนุนโครงการแล้วก็ตาม
บางครั้งการดำเนินการของโครงการก็ดำเนินการไปได้ไม่สะดวก และวัตถุประสงค์ไม่ได้รับการตอบสนอง
ดังนั้นการรวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ เพื่อพิจารณาว่าแหล่งใดบ้างที่ขัดขวางและเป็นสิ่งจ ำเป็นเพื่อจะได้
หาทางแก้ไขปรบั ปรุงใหโ้ ครงการสามารถดำเนนิ การไปไดส้ ะดวก

6. เพื่อช่วยให้เกิดความเข้าใจในกระบวนการพื้นฐานด้านต่าง ๆ ซึ่งหมายถึงการรับรู้ ความเข้าใจ
พื้นฐานอื่น ๆ ทน่ี อกจากความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับโครงการที่ทำการประเมนิ ว่ามีผลต่อโครงการได้แก่พื้นฐาน
การบริการประชาชน ด้านจิตวิทยา ด้านสังคมวิทยาและด้านเศรษฐกิจ เป็นต้น จะเห็นว่าจากการประเมิน
วัตถุประสงค์ของโครงการจะเป็นตัวช่วยให้การตัดสินใจว่า โครงการจะสามารถบรรลุเป้าหมายหรือ
วตั ถุประสงค์ไดม้ ากหรือนอ้ ยเพยี งใด

จามจุรี จำเมือง (2555) ได้กล่าวไว้ว่า การประเมินโครงการมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้ ข้อมูลเกี่ยวกับ
การดำเนินโครงการตามข้อเท็จจริงที่ปรากฏ ด้วยการประเมินในรูปแบบต่าง ๆ อันจะนำไปสู่การตัดสินใจ
คณุ ค่าของโครงการ

13

สรปุ วตั ถุประสงค์ของการประเมินโครงการ โดยส่วนใหญแ่ ลว้ ก็จะกำหนดไวช้ ัดเจนสามารถตรวจสอบ
ความเปน็ ไปไดใ้ นการทำการประเมินผลโครงการ มี 6 ประการ ด้วยกนั ได้แก่

1. เพอ่ื ช่วยในการตัดสนิ ใจกอ่ นนำโครงการไปใช้
2. เพือ่ ชว่ ยในการตัดสินใจระหวา่ งดำเนนิ โครงการ
3. เพอื่ ประเมนิ ผลการดำเนินโครงการ
4. เพอื่ ใช้เป็นเทคนิคในการเพิ่มประสทิ ธิภาพในการดำเนนิ โครงการ
5. เพือ่ ตรวจสอบความสำเรจ็ และความลม้ เหลวของโครงการ
6. เพอื่ กำหนดวธิ ีการดำเนนิ โครงการใหบ้ รรลตุ ามเปา้ หมายท่ีกำหนด
2.2.4 ความสำคัญของการประเมินโครงการ
การประเมินมีความสำคัญต่อกระบวนการบริหารงานเนื่องจากการประเมินให้สารสนเทศที่เป็น
ประโยชน์ต่อการดำเนินงานดา้ นต่าง ๆ ดงั น้ี
มคิด พรมจุ้ย (2544, หน้า 30) ได้ชี้แจงให้เห็นถึงประโยชน์ของการประเมินที่มีต่อการวางแผนการ
บรหิ ารงานซง่ึ พอสรุปได้ ดังน้ี
1. ช่วยให้ได้ข้อมูลสารสนเทศต่าง ๆ เพื่อนำไปใช้ในการตัดสินใจเกี่ยวกับการกำหนดแผนงานและ
โครงการการตรวจสอบความพร้อมของทรัพยากรต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องใช้ในการดำเนินโครงการตลอดจน
ตรวจสอบความเปน็ ไปไดใ้ นการจดั กจิ กรรมต่าง ๆ
2. ช่วยทำใหก้ ารกำหนดวตั ถปุ ระสงค์ของโครงการมคี วามชดั เจน
3. ช่วยในการจัดหาข้อมลู เกีย่ วกบั ความก้าวหน้า ปญั หาและอุปสรรคของการดำเนนิ โครงการ
4. ช่วยให้ข้อมูลเกี่ยวกับความสำเร็จและความล้มเหลวของโครงการเพื่อนำไปใช้ในการตัดสินใจและ
วนิ จิ ฉยั วา่ จะดำเนินโครงการในชว่ งตอ่ ไปหรือไม่ จะยกเลกิ หรือขยายการดำเนนิ งานโครงการต่อไป
5. ช่วยให้ได้ข้อมูลที่บ่งบอกถึงประสิทธิภาพของการดำเนินงานว่าเป็นอย่างไรคุ้มค่ากับการลงทุน
หรอื ไม่
6. เป็นแรงจูงใจให้ผู้ปฏบิ ัติงานโครงการ เพราะการประเมินโครงการด้วยตนเอง จะทำให้ผู้ปฏิบตั ิงาน
ได้ทราบผลการดำเนินงาน จุดเด่น จุดด้อย และนำข้อมูลไปใช้ในการปรับปรุง และพัฒนาโครงการให้มี
ประสิทธภิ าพและประสทิ ธผิ ล
สำราญ มแี จ้ง (2544, หนา้ 20-21) ได้กล่าวถงึ ความสำคญั ของการประเมินโครงการ ดงั นี้
1. ช่วยให้ชี้เห็นจดุ ประสงค์ของการดำเนนิ งานนั้นเหมาะสมและเป็นไปได้เพยี งใด การดำเนินงานหรือ
โครงการใด ๆ จะต้องมีการกำหนดจุดประสงค์ของการดำเนินงาน การประเมินจะเป็นตัวชี้วัดให้เห็นถึงความ
จำเปน็ ท่จี ะตอ้ งดำเนนิ โครงการและการดำเนินงานนัน้ มีความเปน็ ไปได้เพยี งใด
2. ทำให้ทราบว่าการดำเนินงานนั้นบรรลุตามวัตถุประสงค์หรือไม่เพื่อเป็นการตรวจสอบว่าได้
ดำเนินงานไปแลว้ ไดผ้ ลตามจดุ ประสงคท์ ต่ี ั้งไว้หรือไม่ ซ่ึงเปน็ การประเมินผล สัมฤทธข์ิ องโครงการ
3. กระตุ้นให้มีการเร่งรัดปรับปรุงการดำเนินงานการประเมินจะเป็นตัวกระตุ้นให้ผู้ดำเนินงานมีการ
เร่งรดั และปรับปรงุ การดำเนนิ งานเมอ่ื พบข้อบกพร่องในการดำเนินงาน

14

4. ช่วยให้มองเห็นข้อบกพร่องในการดำเนินงานแต่ละขั้นตอนซึ่งจะใช้เป็นหลักในการปรับปรุงการ
ดำเนินงาน

5. ช่วยควบคุมการดำเนินงานให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพซึ่งจะเป็นการลดความสูญเปล่าในการใช้
ทรัพยากร ผู้ดำเนินงานบางคนบางครั้งมักไม่ปฏิบัติหน้าที่ให้ดีและเต็มความสามารถ ซึ่งการประเมินจะช่วย
ควบคุมการดำเนินงานใหม้ ีคณุ ภาพได้

6. ช่วยให้ข้อสนเทศแก่ผู้บริหารในด้านการดำเนินงาน ผู้บริหารต้องทราบข้อมูล ทุกแง่ทุกมุมของผล
การประเมิน ซึ่งผบู้ รหิ ารจะไดน้ ำไปพจิ ารณาวนิ ิจฉัยและตดั สินสง่ั การได้ถูกต้อง

7. ใช้เป็นแนวทางในการกำหนดวิธกี ารดำเนินงานท่เี หมาะสมในครง้ั ต่อ ๆ ไป การประเมินผลโครงการ
ที่ดำเนินในปัจจุบันจะทำใหท้ ราบข้อดีและข้อบกพร่องต่าง ๆ ของวิธีการดำเนินงาน ซึ่งจะเป็นแนวทางในการ
แกไ้ ขที่จะดำเนนิ โครงการประเภทนตี้ ่อไป

สมหวัง พิธิยานวุ ัฒน์ (2544, หน้า 92-93) ไดส้ รปุ ความสำคญั ของการประเมนิ ว่าเพื่อชว่ ยปรับปรุงการ
บริหารงานหรือโครงการ ตลอดจนการดำเนินงานต่าง ๆ ให้มปี ระสิทธภิ าพสูงสุด เพ่ือชว่ ยใหผ้ ูบ้ ริหารตัดตัดสิน
เกย่ี วกับโครงการหรืองานท่รี บั ผิดชอบอยา่ งถกู ต้องมีประสิทธภิ าพสูงสุด

ประชุม รอดประเสริฐ (2549, หน้า 75)ได้สรุปถึงความสำคัญหรือคุณประโยชน์ของการประเมินผล
โครงการไวด้ งั น้ี

1. การประเมนิ จะช่วยใหก้ ารกำหนดวตั ถุประสงค์ และมาตรฐานของการดำเนินงาน มคี วามชัดเจนข้ึน
การประเมินโครงการช่วยให้แผนงานบรรลุวัตถุประสงค์ ดังที่กล่าวแล้วว่า โครงการเป็นส่วนหนึ่งของแผน
ดังนัน้ เม่ือโครงการได้รับการตรวจสอบ วิเคราะหป์ รบั ปรงุ แกไ้ ข จะทำให้การประเมนิ โครงการดำเนนิ ไปดว้ ยดี

2. การประเมินโครงการมีส่วนช่วยในการแก้ไขปัญหาอันเกิดจากผลกระทบ (Impact) ของโครงการ
และทำใหโ้ ครงการมขี อ้ ท่จี ะทำใหเ้ กิดความเสียหายลดน้อยลง

3. การประเมินโครงการมีส่วนสำคัญในการควบคุมคุณภาพของงาน และประเมินโครงการยงั เป็นการ
ตรวจสอบและการควบคมุ ชนดิ หนึ่ง

4. การประเมนิ โครงการมีส่วนรว่ มในการสร้างขวัญและกำลังใจใหผ้ ู้ปฏบิ ตั ิงานตามโครงการเพราะการ
ประเมนิ โครงการมิใช่เป็นการควบคุมบังคับบญั ชาหรือสงั่ การ

5. การประเมินโครงการช่วยในการตัดสนิ ใจในการบริหารโครงการ กลา่ วคือ การประเมินโครงการจะ
ทำใหผ้ ้บู ริหารให้ทราบอปุ สรรค ข้อดี ขอ้ เสยี ความเป็นไปไดแ้ ละแนวทางในการปรบั ปรงุ แก้ไข

สรุป ความสำคัญของการประเมินโครงการนั้น ผู้ศึกษาเห็นว่าขึ้นอยู่กับโครงการนั้น มีความสำคัญใน
ระดับที่เป็นปัญหาต่อส่วนร่วมแค่ไหน หากเป็นโครงการที่จะต้องดำเนินการแก้ไขอย่างไม่มีที่สิ้นสุดและส่ง
ผลกระทบต่อประชาชน โดยรวมแล้วจึงมีความสำคัญและเป็นประโยชน์ในอันที่จะเป็นกระจกส่องเงาให้
ผู้บริหาร ผู้ปฏิบัติโครงการได้รับรู้ข้อเท็จจริงในการตัดสินใจที่ดำเนินโครงการต่อไปหรือยุติโครงการภายใต้
ปัจจัยแวดล้อมหรือผลการประเมินเชิงบวกหรือลบก็ตามที่จะท ำให้การบริหารการพัฒนาที่มีประสิทธิผลต่อ
สว่ นรวม เกิดประสทิ ธิภาพคมุ้ ค่าต่อการลงทุน และครอบคลมุ ในการแกไ้ ขปญั หาอย่างเทา่ เทยี มกันทุกฝ่าย

15

2.2.5 องค์ประกอบของการประเมนิ โครงการ
สุวมิ ล ติรกานนท(์ 2548, หนา้ 11) ไดแ้ บ่งองค์ประกอบของการประเมินโครงการ ดงั น้ี
1. ส่ิงท่จี ะประเมิน ไดแ้ ก่ นโยบาย แผนงาน โครงการ องค์กร วัสดอุ ุปกรณ์
2. ผ้ใู ช้ผลการประเมิน ได้แก่ ผูบ้ รหิ าร เจา้ หน้าทดี่ ำเนินโครงการเจา้ ของเงินทุนว่าตอ้ งการทราบอะไร
จากการประเมนิ
3. ผู้ประเมิน ซึ่งอาจเป็นบคุ คล หรอื คณะบคุ คลที่อยู่ในโครงการหรอื อย่นู อกโครงการ
4. วิธดี ำเนินการประเมิน หรอื กระบวนการประเมนิ
2.2.6 ชนิดของการประเมนิ โครงการ
สุวิมล ติรกานนท์ (2548, หน้า 9-10) กล่าวไว้ว่าการประเมินเป็นสิ่งที่ควรทำควบคู่ไปกับการดำเนิน
โครงการ นับตง้ั แตก่ ารเลอื กโครงการ การวางแผนโครงการ การดำเนินงานตามโครงการ จนถึงการประเมินผล
สุดทา้ ยของโครงการ ชนดิ ของการประเมินจะแตกต่างกันไป ตามช่วงเวลาของการประเมินดังต่อไปน้ี
Needs Assessment หมายถึง การประเมินความต้องการขององค์การหรือกลุ่มสังคม เพื่อนำมาทำ
นโยบาย แผนงาน หรือโครงการใด ๆ เป็นการประเมินก่อนเริ่มทำแผนหรือทำโครงการสังคมเพื่อนำมาทำ
นโยบาย แผนงาน หรือโครงการใด ๆ เป็นการประเมินก่อนเร่มิ ทำแผนหรอื ทำโครงการ
Feasibility Study หมายถึง การประเมินความต้องการขององค์กรหรือกลุ่มสังคม เพื่อนำมาทำ
นโยบาย แผนงาน หรอื โครงการใด ๆ นิยมประเมนิ ใน 6 ด้าน คือ
1. ดา้ นเศรษฐกจิ เปน็ การพจิ ารณาค่าใชจ้ า่ ยทเ่ี กิดขน้ึ เม่อื เปรยี บเทยี บกบั ผลตอบแทนที่ได้รับ
2. ด้านสังคม เป็นการพิจารณาว่าโครงการหรือแผนงานไม่ขัดต่อวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีการ
ดำรงชวี ิต ตลอดจนเป็นท่ีรองรับของสงั คม
3. ด้านการเมือง เป็นการพิจารณาว่าการดำเนินงานจะมีข้อขัดแย้งทางการเมืองเกิดขึ้นหรือไม่
ตลอดจนการได้รับการสนับสนุนทางการเมือง
4. ด้านบริหารเป็นการพิจารณาถึงขีดความสามารถขององค์กรที่เกี่ยวข้องว่ามีความสามารถที่จะ
ดำเนนิ การตามแผนได้หรอื ไม่
5. ด้านเทคนิค เป็นการพิจารณาถึงความเหมาะสมและความเป็นไปได้เกี่ยวกับเทคนิค วิธีการท่ี
นำมาใช้ในการดำเนนิ งาน
6. ด้านสิ่งแวดล้อม เป็นการพิจารณาว่าโครงการหรือแผนงานที่จัดทำขึ้นมีผลต่อการทำลาย
สง่ิ แวดลอ้ มหรอื ไม่
Context Evaluation หมายถึง การประเมินบริบทของโครงการว่ามีความเหมาะสม ประกอบด้วย
ความจำเป็นของโครงการ ความต้องการโครงการของกลุ่มเป้าหมาย ความเหมาะสมของโครงการต่อ
กลุม่ เปา้ หมายและความเหมาะสมตอ่ พน้ื ที่ดำเนินโครงการ
Input Evaluation หมายถึง การประเมินความพร้อมของสิ่งต่าง ๆ ที่ถูกนำเข้าร่วมในโครงการ
ประกอบด้วย บคุ ลากร งบประมาณ แนวทางจดั การ วัสดอุ ุปกรณ์

16

Process Evaluation หมายถึง การประเมินการปฏิบัติตามนโยบาย แผนงาน หรือ โครงการว่ามี
ความถกู ตอ้ งเหมาะสมเพียงใด

Monitoring Evaluation หมายถึง การติดตามกำกับงาน เป็นการประเมินเพื่อตรวจสอบว่าการ
ดำเนนิ งานเป็นไปตามนโยบาย แผนงาน หรอื โครงการท่ีวางไว้หรอื ไม่

Formative Evaluation หมายถึง การประเมนิ ความกา้ วหน้าของโครงการ เม่ือดำเนนิ การไปได้ระยะ
หน่ึง เพอ่ื นำผลไปใชป้ รับปรุงแก้ไขโครงการ

Product Evaluation หมายถึง การประเมินผลท่ีได้จากโครงการว่าเป็นไปตามที่คาดหวงั หรือไม่เพียงใด
Summative Evaluation หมายถึง การประเมินผลสรุปของโครงการหลังจากสิ้นสุดการดำเนิน
โครงการนน้ั เพอื่ นำผลไปประกอบการตดั สนิ ใจว่าควรปรับปรงุ แกไ้ ข สานต่อหรือ ยตุ ิโครงการ
Outcome Evaluation หมายถึง การประเมินผลที่เกิดจากโครงการทั้งหมด ทั้งที่คาดหวังและที่ไม่ได้
คาดหวงั
Follow-up Study หมายถงึ การตดิ ตามผลทเ่ี กิดขึ้นจากโครงการเมื่อโครงการส้ินสดุ ไป แล้วจะมีการ
ติดตามผลเป็นระยะ ๆ เพื่อตรวจสอบความคงอยู่ ความก้าวหน้า และการพัฒนาอันเป็น ผลมาจากการได้รับ
โครงการทีก่ ำหนด
Meta Evaluation หมายถึง การประเมินโครงการ ประเมินเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของการ
ประเมิน นิยมใช้ประเมินการประเมินผลผลิต (Product Evaluation) การประเมินผลสรุป (Summative
Evaluation) และการประเมินผลท่เี กิดข้ึน (Outcome Evaluation)

2.3 สาระสำคัญของโครงการท่ีจะประเมนิ

ชือ่ โครงการ

โครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”

ผรู้ ับผิดชอบ

1) นางสาวโยษิตา โพธเิ คน สาขาวิทยาศาสตร์ท่ัวไป

2) นางสาวอรพินทร์ เสาตรง สาขาภาษาอังกฤษ

3) นายอทิ ธิกร วงษ์เอี่ยม สาขาสังคมศกึ ษา

4) นายเมธาสิทธิ์ แจงกลาง สาขาคณิตศาสตร์

5) นายคณติ สวุ รรณะ สาขาคอมพวิ เตอร์

หลักการและเหตุผล

ยาเสพติดเป็นปัญหาสำคัญระดับชาติที่รัฐบาลถือเป็นนโยบายที่ต้องเร่งดำเนินการแก้ไขอย่างจริงจัง ทั้งนี้

เพราะปัญหายาเสพติดที่มีการแพร่ระบาดในทุกพื้นทีข่ องประเทศไทยได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกขณะส่งผล

กระทบต่อการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งทางด้านการเมือง และความ

มั่นคงของประเทศ

17

ประกอบกับกลุ่มเด็กและเยาวชนเป็นวัยที่อยากรู้อยากลอง จึงถูกชักจูงให้ใช้สิ่งเสพติดได้ง่าย จากปัญหา
ทางด้านเศรษฐกิจ สังคม ความเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ ทำให้คนเกิดอารมณ์เครียด มีปัญหาทางด้านจิตใจ
จึงหันไปใช้สิ่งเสพติดเพือ่ ลดความเครยี ดของจิตใจลง

โรงเรียนเปน็ สว่ นหนึง่ ของชุมชนและสังคม นอกจากให้ความรู้ในด้านต่าง ๆ แกน่ กั เรยี นแล้วยังต้องมีหน้าที่
รบั ผิดชอบดแู ลสุขภาพพลานามยั ให้สมบรู ณ์อยู่เสมอ แตใ่ นสภาพปัจจุบันปัญหายาเสพติดซ่ึงมาในรูปแบบและ
วิธีการต่าง ๆ แพร่หลายเข้าไปสู่เยาวชนและสถานศึกษาต่าง ๆ มากยิ่งขึ้น ทางโรงเรียนจึงมีความจำเป็นที่จะ
หาแนวทางปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หายาเสพติดดังกลา่ วมิใหเ้ กิดขึน้ ในชุมชน
วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ

1. เพ่ือลดปัญหาการแพรร่ ะบาดของยาเสพตดิ ในสถานศกึ ษาและชมุ ชน ในพ้ืนทีร่ บั ผิดชอบ
2. เพอ่ื ใหเ้ ด็ก เยาวชน และประชาชนทวั่ ไปทราบถึง โทษ และผลเสียของยาเสพตดิ
3. เพื่อแสวงหาความร่วมมือกบั เด็ก เยาวชน และประชาชนทั่วไปหันมาร่วมรณรงค์ตอ่ ต้านการแพร่ระบาด
ของยาเสพติดทุกชนดิ
เป้าหมายผู้รับผดิ ชอบ
1. เปา้ หมายเชงิ ปริมาณ
นักเรียนโรงเรยี นบา้ นชำสองและชุมชนบา้ นชำสอง ตำบลท่าสกั อำเภอพชิ ัย จงั หวัดอตุ รดิตถ์ เขา้ รว่ ม
โครงการร้อยละ 100
2. เปา้ หมายเชงิ คุณภาพ

1. นักเรียนโรงเรียนบ้านชำสอง รู้ถงึ โทษ แนวทางการป้องกันและการแก้ไขปญั หายาเสพติด
2. คนในชุมชนบ้านชำสอง รูถ้ ึงโทษ แนวทางการป้องกนั และการแก้ไขปัญหายาเสพตดิ
3. เปา้ หมายเชิงเวลา
เดินรณรงค์ 2 ชั่วโมง
วธิ ดี ำเนินการ
ระยะเตรยี มการ
1. ร่วมประชุมกับผู้อำนวยการ และคณะคุณครูโรงเรียนบ้านชำสอง เพื่อกำหนดระยะเวลาในการ
จัดทำโครงการ
2. ประชุมหนว่ ยฝึกร่วมกบั ครูพ่เี ลย้ี ง เพื่อวางแผนการทำงาน และมอบหมายหน้าที่ของครูแต่ละคนใน
การรบั ผิดชอบดูแลเดก็ ในการทำปา้ ยและการเดินรณรงคย์ าเสพตดิ

3. ยื่นเอกสารโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” ต่อท่านผู้อำนวยการ เพื่อ
ของอนมุ ตั ิงบประมาณในการจดั ทำโครงการ

4. จัดเตรยี มวัสดอุ ุปกรณ์ สถานท่ี
5. ดำเนินการอบรมตามกำหนดการ
6. ประเมนิ ผล สรปุ รายงาน

18

ระยะดำเนนิ การ
วนั ท่ี 21-23 มถิ นุ ายน 2565

ประโยชน์ทจ่ี ะไดร้ บั
1. นักเรียนไดร้ ถู้ งึ โทษของยาเสพติด
2. ปัญหาการแพรร่ ะบาดของยาเสพติดในสถานศึกษา และชมุ ชนในพน้ื ทรี่ ับผดิ ชอบลดลง
3. เกิดความสัมพันธ์อันดีระหวา่ งครู กับนักเรยี น เยาวชน ผปู้ กครอง และประชาชนทัว่ ไป

19

บทท่ี 3
วิธีดำเนนิ การประเมินโครงการ

3.1 รูปแบบการประเมินโครงการ
ในการประเมินคร้ังนี้เป็นการประเมินการดำเนินโครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพ

ติด” โดยใชระเบียบวิธีวิจัยเชิงสํารวจ (Survey Research) ในการดำเนินการประเมิน ซึ่งผูประเมินไดใช
รูปแบบซิปป (CIPP MODEL) ในการประเมินโครงการ ทั้งนี้ได้กำหนดขอบเขตการประเมิน กรอบแนวคิดของ
การประเมนิ เครื่องมอื ท่ใี ชในการประเมนิ การเก็บรวบรวมขอมลู และวิธดี ำเนนิ การประเมิน ดังตอไปนี้

3.2 ประชากรและกลุ่มตวั อย่างหรือผ้ใู ห้ขอ้ มูลสำคัญ
3.2.1 ประชากร คือ บุคลากรส่งรายชื่อเข้าร่วมโครงการโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส

ปลอดภัยยาเสพติด” จำนวน 154 คน มีผู้เข้าร่วม โครงการ จำนวน 154 คน คิดเป็นร้อยละ 100 โดยมีผู้ตอบ
แบบประเมนิ จำนวน 120 คน คดิ เป็นร้อยละ 83.92 ของจำนวน ผูเ้ ขา้ ร่วมโครงการท้งั หมด

3.3 เครอื่ งมือทีใ่ ช้ในการเกบ็ รวบรวม
เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินโครงการโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” เป็น

แบบประเมินมีทั้งปลายเปด ปลายปด มาตราสวนประมาณคา (Rating Scales) และมาตราสวนประเมินคา
ของลิเคิรท (Likert’s Scales) 5 ระดับ โดยครอบคลุมการ ประเมิน 4 ดาน คือ การประเมินดานสภาวะ
แวดล้อม (Context Evaluation) การประเมนิ ดานปจจัยปอน (Input Evaluation) การประเมนิ ดานกระบวน
การ (Process Evaluation) และการประเมินดานผลผลิต (Product Evaluation) ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้ คือ
แบบประเมนิ โครงการการจัดกระบวนการเรียนรูตามหลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง โดยใชแบบประเมิน CIPP
MODEL มี 4 ดาน จํานวน 10 ขอ ดังนี้

1) ดานสภาวะแวดลอม (Context Evaluation) จำนวน 3 ขอ
2) ดานปจจยั ปอน (Input Evaluation) จำนวน 3 ขอ
3) ดานกระบวนการ (Process Evaluation) จำนวน 2 ขอ
4) ดานผลผลติ (Product Evaluation) จํานวน 2 ขอ
นําแบบประเมินโครงการการจัดกระบวนการเรียนรู ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปให้ผู
เชี่ยวชาญ จํานวน 3 คน ตรวจสอบคุณภาพของเนื้อหา ความถูกตองตรงตามเนื้อหา โดยใช IOC (Index of
Item-Objective Congruence) ผลการประเมินพบวา แบบประเมินมีความสอดคลองระหวางขอคําถามกับ
ลักษณะเฉพาะกลุมพฤติกรรม โดยผูเชย่ี วชาญประกอบดวย ดงั นี้

20

1) นายอนันตชัย เวชขลัง ตำแหนง ครูผชู้ ว่ ย

2) นางสาวชาลิสา จนั ทรก์ ลับ ตาํ แหนง ครูผ้ชู ่วย

3) นางสาวโสภา จติ ใส ตาํ แหนง ผู้ครผู ชู้ ว่ ย

นําแบบประเมินโครงการไปใชกับผูบริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา ที่ไมใชกลุมตัวอยาง

จํานวน 6 คน แลวนํามาหาคาความเที่ยงโดยใชสัมประสิทธิ์แอลฟา (Alpha) ของครอนบาค (Cronbach) ได

ค่าความเที่ยงเทากบั 0.5

3.4 การเก็บรวบรวมข้อมูล
ผู้ประเมินเป็นผู้เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยตนเอง โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวม

ข้อมูลจากนักเรียน ในระหว่างวันที่ 21 เดือน มิถุนายน พ.ศ. 2565 ถึงวันที่ 30 เดือน สิงหาคม พ.ศ. 2565
โดยไดแ้ บบสอบถามคนื ทั้งสนิ้ 120 ฉบบั

3.5 การวิเคราะห์ข้อมลู
3.5.1 สถิติทใี่ ชในการวเิ คราะหขอมูล
1. คาดชั นคี วามสอดคลองระหวางขอคําถาม กับลกั ษณะเฉพาะกลุมพฤติกรรมโดยนําเครื่องมือท่ี

สรา้ งขนึ้ ไปใหผูเช่ยี วชาญเนอ้ื หาแตละคน พจิ ารณาลงความเห็นและให้คะแนน ดังนี้
+ 1 เมอื่ แนใจวาขอคําถามนัน้ เปนตัวแทนลักษณะเฉพาะกลุมพฤตกิ รรมนนั้
0 เมื่อไมแนใจวาขอคําถามน้ัน เปนตัวแทนลักษณะเฉพาะกลุมพฤติกรรมนั้นหรือไม
- 1 เมื่อแนใจวาขอคําถามนั้น ไมเปนตัวแทนลักษณะเฉพาะกลุมพฤติกรรมนั้นนํา
คะแนนท่ีไดมาแทนคาในสตู ร ดงั น้ี

IOC = ∑



IOC = ดชั นีความสอดคลองระหวางขอคําถาม กบั ลกั ษณะเฉพาะกลุมพฤติกรรม

∑ = ผลรวมของคะแนนความคิดเหน็ ของผูเชยี่ วชาญเน้ือหาทัง้ หมด
N = จํานวนผเู ชี่ยวชาญ
ถาคาดัชนี IOC ที่คํานวณไดมากกวาหรือเทากับ 0.5 ขอคําถามนั้นก็เปนตัวแทนลักษณะของกลุม
พฤติกรรมนั้น ถาขอคําถามใดที่มีคาดีชะนีต่ำกวา 0.5 ขอคําถามนั้นก็ถูกตัดออกไปปรับปรุงแกไขใหมใหดีขึ้น
(พวง รตั น ทวรี ัตน, 2538: 117)

21

3.5.2 คาความเที่ยงของการประเมนิ โครงการ

ใชสตู รสมั ประสทิ ธแิ์ อลฟา (Alpha) ของครอนบาค (Cronbach, 1990:204)

2 = (1 − (∑ 12 12))
−1

∑ 12 = ผลรวมแปรปรวนของแบบประเมินในแตละขอ

12 = ความแปรปรวนของแบบประเมนิ

= จํานวนขอท้งั หมดในแบบประเมนิ

3.5.3 รอยละ เปนคาสถิติทน่ี ิยมใชกันมาก โดยเปนการเปรยี บเทียบความถ่ี หรอื จาํ นวนท่ีตองการกับ

ความถี่หรือจํานวนทัง้ หมดทเ่ี ทียบเปน 100 จะหาคารอยละจากสูตรตอไปนี้

ใช้สตู ร

= × 100



เมอ่ื P = ค่าร้อยละ
f = ความถที่ ี่ตองการแปลงใหเปนคารอยละ
N = จํานวนความถีท่ ง้ั หมด

3.5.4 คาเฉลย่ี ∑

ใชส้ ตู ร =
=
∑ = คา่ เฉลี่ย
=
ผลรวมของความถข่ี องคะแนนท้งั หมด

จาํ นวนผูประเมินทัง้ หมด

3.5.5 คาความเบย่ี งเบนมาตรฐาน

ใชสตู ร S.D. = √ ∑ 2−(∑ 2)

S.D. = ( −1)
∑ 2 =
(∑ 2) = คาความเบ่ยี งเบนมาตรฐาน
= ผลรวมของกําลงั สองของคะแนน
ผลรวมของคะแนนทั้งหมดยกกําลงั สอง
จาํ นวนคนในกลุมตวั อยาง

22

3.5.6 เกณฑเฉลี่ยการประเมินโครงการ
คะแนนเฉลีย่ 4.51-5.00 หมายถงึ มกี ารดําเนินการในระดบั มากที่สดุ
คะแนนเฉลย่ี 3.51-4.50 หมายถงึ มกี ารดาํ เนนิ การในระดับมาก
คะแนนเฉล่ีย 2.51-3.50 หมายถึง มกี ารดําเนินการในระดบั ปานกลาง
คะแนนเฉล่ีย 1.51-2.50 หมายถึง มกี ารดาํ เนนิ การในระดับนอย
คะแนนเฉล่ยี 1.00-1.50 หมายถงึ มีการดาํ เนินการในระดับนอยทสี่ ุด

23

บทที่ 4

ผลการประเมนิ โครงการ/กจิ กรรม

การนำเสนอผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” ผู้รับผิดชอบได้
นำเสนอผลการประเมินโครงการพัฒนาชมุ ชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด” จำนวน 4 ดา้ น ดงั น้ี

ตารางที่ 1 : ผลการประเมินโครงการ “ดา้ นสภาวะแวดล้อม”

ท่ี รายการ S.D. แปลผล

1. การวางแผนและการประชาสัมพันธ์ 4.28 0.91 ระดบั มาก

2. การเข้ารว่ มกจิ กรรมความเหมาะสมของ 4.25 0.72 ระดับมาก
สถานท่ที ใี่ ชใ้ นการจัดกิจกรรม

3. ความพร้อมของการจดั โครงการ/กิจกรรม 4.46 0.76 ระดับมาก
รวมเฉล่ีย 12.99 0.80 ระดบั มาก

จากตารางที่ 1 : แสดงว่าผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพ
ติด” โดยรวมอยู่ในระดับระดับมากทีส่ ุด มีค่าเฉลี่ย 12.99 มีค่า S.D. เท่ากับ 0.80 สำหรับผลการประเมินราย
ด้านปรากฏว่าด้านสภาวะแวดล้อม มีผลการประเมินสูง คือ มีผลการประเมินในระดับระดับมากมีค่าเฉลี่ย
เทา่ กบั 12.99 ค่า S.D. เทา่ กบั 0.80

ตารางท่ี 2 : ผลการประเมนิ โครงการ “ดา้ นปจั จยั ปอ้ น” 24
ที่ รายการ
S.D. แปลผล
4. ความเหมาะสมของระยะเวลาในการจดั 4.50 0.76 ระดับมาก
กจิ กรรม 4.33 0.85 ระดับมาก
4.57 0.73 ระดบั มากที่สดุ
5. ลำดบั ขนั้ ตอนและความตอ่ เน่ืองของการ 4.47 0.78 ระดบั มาก
จัดกจิ กรรม

6. ประโยชนแ์ ละความร้ทู ่ีไดร้ ับจากการจดั
กจิ กรรม
รวมเฉลี่ย

จากตารางที่ 2 : แสดงว่าผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพ
ตดิ ” ดา้ นปจั จัยปอ้ นโดยรวมอยู่ในระดับระดับมากท่ีสดุ มคี า่ เฉลีย่ 4.47 มีคา่ S.D. เทา่ กบั 0.78 สำหรับผลการ
ประเมินรายด้านปรากฏว่าด้านปัจจัยป้อนมีผลการประเมินสูง คือ มีผลการประเมินในระดับระดับมาก มี
ค่าเฉลยี่ เท่ากับ 4.47 ค่า S.D. เท่ากบั 0.78

ตารางที่ 3 : ผลการประเมนิ โครงการ “ดา้ นกระบวนการ”

ที่ รายการ S.D. แปลผล
0.83 ระดับมาก
7. ความสนใจในการเขา้ รว่ มกจิ กรรมของ 4.25 0.62 ระดับมากทส่ี ุด
นกั เรยี น 4.67
4.46 0.73 ระดับมาก
8. การมสี ว่ นรว่ มในการจดั กจิ กรรมของ
นกั เรียน
รวมเฉล่ีย

จากตารางที่ 3 : แสดงว่าผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด”
ด้านกระบวนการโดยรวมอยู่ในระดับระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.46 มีค่า S.D. เท่ากับ 0.73 สำหรับผลการ
ประเมินรายด้านปรากฏว่าด้านกระบวนการมีผลการประเมินมาก คือ มีผลการประเมินในระดับระดับมากมี
ค่าเฉล่ยี เทา่ กับ 4.46 ค่า S.D. เทา่ กับ 0.73

ตารางท่ี 4 : ผลการประเมนิ โครงการ “ด้านผลผลติ ” 25

ที่ รายการ 4.63 S.D. แปลผล
0.63 ระดบั มากท่สี ุด
9. นักเรียนเห็นความสำคัญของโครงการ/ 4.25 0.83 ระดบั มาก
กจิ กรรม 4.44 0.73 ระดบั ปานกลาง

10. ควรจัดกจิ กรรมนี้ในปีต่อ ๆ ไป
รวมเฉล่ีย

จากตารางที่ 4 : แสดงว่าผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด”
ดา้ นผลผลิตโดยรวมอยใู่ นระดบั ระดบั ปานกลาง มคี า่ เฉลย่ี 4.44 มคี ่า S.D. เทา่ กบั 0.73 สำหรบั ผลการประเมิน
รายด้านปรากฏว่าด้านผลผลิตมีผลการประเมินปานกลาง คือ มีผลการประเมินในระดับระดับปานกลางมี
ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.44 คา่ S.D. เทา่ กับ 0.73

26

บทท่ี 5

สรปุ ผล อภปิ รายผล และข้อเสนอแนะ

สรปุ ผลการประเมินโครงการ
ผลการประเมินโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” โรงเรียนบ้านชำสอง

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 ภาพรวม มีค่าเฉลี่ย 12.99 และมีค่า S.D. เท่ากับ
0.80 โดยมีผลการดำเนินงานสภาวะแวดล้อม มีค่าเฉลี่ย 4.47 และมีค่า S.D. เท่ากับ 0.78 ผลการดำเนินด้าน
ปจั จยั ป้อน มคี า่ เฉล่ีย 24 และมีค่า S.D. เทา่ กับ 28.88 ผลการดำเนินงานด้านกระบวนการ มีค่าเฉลีย่ 24 และ
มคี ่า S.D. เท่ากับ 5.68 ผลการดำเนนิ งานด้านผลผลิต มคี า่ เฉลย่ี 4.44 และมคี ่า S.D. เท่ากับ 0.73

อภิปรายผล

การประเมนิ โครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” โรงเรยี นบ้านชำสอง สำนักงาน
เขตพื้นที่การศึกประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 ดำเนินตามรูปแบบการประเมินทุกขั้นตอนอย่างเป็นระบบ ผล
การประเมินมีความเชื่อมั่นเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กำหนด คือ การดำเนินงาน มีการวิเคราะห์สภาพปัญหา
การดำเนินงาน การศึกษาความต้องการของบุคลากรที่ร่วมดำเนินโครงการ โดยประสานกับนโยบายของ
หน่วยงานต้นสังกัด วางแผนและจัดทำโครงการพัฒนาให้ตรงตามสภาพที่แท้จริงมากที่สุด ทำให้การดำเนิน
โครงการเป็นไปตามขั้นตอนที่กำหนดอย่างมีประสิทธิภาพ สอดคล้องกับแนวคิดในการวางแผนของอุทัย บุญ
ประเสริฐ (2532) ที่กล่าวว่า ถา้ หนว่ ยงานใดมีการวางแผน โดยวางแผนเป็นไปด้วยดี มปี ระสทิ ธิภาพ มีแผนงาน
ที่ดีตั้งแต่ต้น การปฏิบัติงานตามแผนย่อมมีประสิทธิภาพสูง นอกจากนั้นการจัดทำปฏิทินปฏิบัติงานตาม
ขั้นตอนโดยละเอียด การดำเนินงานตามปฏิทินปฏิบัติงานที่กำหนดทุกขั้นตอน และทุกกิจกรรม ทำให้ผลการ
ปฏิบัติงานมีคุณภาพ โดยเฉพาะการนิเทศติดตามกำกับ และให้ขวัญกำลังใจแกผู้ปฏิบัติงานอย่างสม่ำเสมอ
เป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่งที่ช่วยให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งภิญโญ สาธร (2526) โดยให้
ทรรศนะถึงวิธใี ห้กำลังใจแก่ผู้ปฏบิ ัติงาน ซึ่งจะช่วยให้ผู้ปฏบิ ัติงานมีขวัญและกำลังใจ ในการปฏิบตั ิงานวา่ การ
เอาใจใส่ดูแลผู้ปฏิบัติงาน เป็นการให้ขวัญและกำลังใจอย่างหนึ่ง สำหรับการประเมินโครงการนับเป็นส่วน
สำคัญยิ่งอีกส่วนหนึ่ง ที่ช่วยให้ผู้รับผิดชอบโครงการและผู้ร่วมดำเนินโครงการทราบผลสำเร็จของการ
ดำเนินงาน เพื่อนำผลการประเมินไปปรับปรุง แก้ไขการปฏิบัติงานให้มีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล ซ่ึง
สอดคล้องกับที่สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (2535 : บทนำ) กล่าวไว้ในบทนำของรวมบทความทางการประเมิน
โครงการว่า การบริหารโครงการต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นโครงการทางด้านเศรษฐกิจ สังคม หรือการเมือง การ
ปกครองก็ตามจะบังเกิดผลอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด จำเป็นต้องอาศัยการประเมินโครงการ ( Project

27

evaluation) ที่เปน็ ระบบ คือ ผลจากการประเมินโครงการได้ทันทว่ งทีและเม่ือได้ดำเนินโครงการไปแล้ว ย่อม
ต้องการทราบว่าโครงการนั้นได้บรรลุเป้าหมายหรือไม่เพียงใด คุ้มกับทุนและแรงงานที่ลงทุนไปหรือไม่ และ
สอดคลอ้ งกบั ทีส่ ำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ (2529) กลา่ วว่าการดำเนินงานควรจะมีการ
ประชมุ ประเมินผลและรายงานผล เพอ่ื จะได้ทราบว่าการดำเนินงานทุกข้ันตอน ไดต้ รงตามเป้าหมายท่ีกำหนด
หรือไม่ และจะต้องนำผลการประเมินมาปรับปรุง แก้ไข และพัฒนาการดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพและ
ประสิทธผิ ลสงู สุด

ขอ้ เสนอแนะ
-

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

โครงการ

โครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด”

โรงเรยี นบ้านชำสอง อำเภอพิชยั จังหวัดอุตรดิตถ์

1. ประเภทโครงการ  การพฒั นานกั ศึกษา
 การบริการวชิ าการ

 การพฒั นาการเรียนการสอน  การจดั การความรู้

 การบรู ณาการบริการวิชาการกบั การวจิ ัย

 การบรู ณาการบริการวิชาการกบั การเรยี นการสอน

 การบูรณาการบริการวชิ าการกบั การวิจยั และการเรียนการสอน

2. ความสอดคล้องของโครงการกับพนั ธกิจของมหาวิทยาลัย
 1. ผลติ บัณฑิตดที ี่มคี ุณภาพ มีทศั นคตทิ ่ีดีเป็นพลเมืองท่ีดใี นสังคม และมีสมรรถนะตาม

ความตอ้ งการของผใู้ ช้บณั ฑติ

 2. ผลติ และพฒั นาครอู ยา่ งมคี ุณภาพตามมาตรฐานของคุรุสภา

 3. วิจยั และบริการวชิ าการ ถา่ ยทอดเทคโนโลยี สร้างองคค์ วามรู้และนวัตกิ รรมท่ีมี

คุณภาพและไดม้ าตรฐานเป็นท่ยี อมรับ มุ่งเน้นการบรู ณาการเพ่ือนำไปใช้ประโยชนใ์ นท้องถิ่น

ไดอ้ ยา่ งเป็นรปู ธรรม

 4. พฒั นาท้องถ่ินและทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมตามศักยภาพ สภาพปัญหา และความ
ต้องการทแี่ ท้จริงของชมุ ชน โดยนอ้ มนำแนวพระราชดำรสิ ู่การปฏิบตั ิ
 5. สรา้ งเครอื ข่ายความรว่ มมอื กบั ทุกภาคส่วนเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นและเสริมสร้างความ
เข้มแข็งของผู้นำชมุ ชนใหม้ ีคุณธรรมและความสามารถในการบรหิ ารงานเพ่ือประโยชน์ต่อ
ชุมชน ท้องถิน่
 6. พฒั นาระบบการบริหารจดั การมหาวิทยาลยั ด้วยหลักธรรมาภบิ าล พรอ้ มรบั การ

เปล่ียนแปลงเพื่อให้เกิดการพัฒนาอยา่ งต่อเนอ่ื ง

 7. อืน่ ๆ

3. ช่อื โครงการ

โครงการพัฒนาชุมชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพตดิ ”

4. ผ้รู บั ผดิ ชอบ

1) นางสาวโยษติ า โพธเิ คน สาขาวิทยาศาสตร์ท่วั ไป

2) นางสาวอรพินทร์ เสาตรง สาขาภาษาอังกฤษ

3) นายอทิ ธิกร วงษเ์ อ่ยี ม สาขาสังคมศึกษา

4) นายเมธาสิทธ์ิ แจงกลาง สาขาคณิตศาสตร์

5) นายคณิต สุวรรณะ สาขาคอมพวิ เตอร์

5. หลักการและเหตผุ ล
ยาเสพติดเป็นปัญหาสำคัญระดับชาติที่รัฐบาลถือเป็นนโยบายที่ต้องเร่งดำเนินการแก้ไขอย่างจริงจัง ทั้งนี้

เพราะปัญหายาเสพติดที่มีการแพร่ระบาดในทุกพื้นที่ของประเทศไทยได้ทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกขณะส่งผล
กระทบต่อการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งทางด้านการเมือง และความ
ม่ันคงของประเทศ

ประกอบกับกลุ่มเด็กและเยาวชนเป็นวัยที่อยากรู้อยากลอง จึงถูกชักจูงให้ใช้สิ่งเสพติดได้ง่าย จากปัญหา
ทางด้านเศรษฐกิจ สังคม ความเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ ทำให้คนเกิดอารมณ์เครียด มีปัญหาทางด้านจิตใจ
จงึ หันไปใชส้ ง่ิ เสพตดิ เพื่อลดความเครียดของจิตใจลง

โรงเรยี นเปน็ สว่ นหนง่ึ ของชุมชนและสังคม นอกจากให้ความรู้ในด้านต่าง ๆ แกน่ กั เรียนแล้วยังต้องมีหน้าที่
รบั ผดิ ชอบดแู ลสุขภาพพลานามัยให้สมบูรณ์อยู่เสมอ แตใ่ นสภาพปัจจุบันปัญหายาเสพตดิ ซ่ึงมาในรูปแบบและ
วิธีการต่าง ๆ แพร่หลายเข้าไปสู่เยาวชนและสถานศึกษาต่าง ๆ มากยิ่งขึ้น ทางโรงเรียนจึงมีความจำเป็นที่จะ
หาแนวทางปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหายาเสพติดดงั กล่าวมใิ ห้เกดิ ขึ้นในชมุ ชน
6. วัตถุประสงคข์ องโครงการ

6.1 เพื่อลดปญั หาการแพรร่ ะบาดของยาเสพติด ในสถานศึกษาและชุมชน ในพน้ื ท่ีรบั ผดิ ชอบ
6.2 เพือ่ ใหเ้ ดก็ เยาวชน และประชาชนทว่ั ไปทราบถึง โทษ และผลเสียของยาเสพติด
6.3 เพื่อแสวงหาความรว่ มมือกบั เดก็ เยาวชน และประชาชนทว่ั ไปหนั มาร่วมรณรงค์ต่อต้านการแพร่
ระบาดของยาเสพตดิ ทุกชนิด
7. เป้าหมายผ้รู ับผิดชอบ

7.1 เป้าหมายเชิงปริมาณ
นกั เรยี นโรงเรียนบา้ นชำสองและชมุ ชนบ้านชำสอง ตำบลท่าสกั อำเภอพชิ ยั จงั หวัดอตุ รดิตถ์
เข้าร่วมโครงการร้อยละ 100

7.2 เป้าหมายเชิงคณุ ภาพ
1. นกั เรยี นโรงเรยี นบา้ นชำสอง ร้ถู ึงโทษ แนวทางการป้องกันและการแกไ้ ขปญั หายาเสพติด
2. คนในชมุ ชนบา้ นชำสอง ร้ถู ึงโทษ แนวทางการป้องกันและการแก้ไขปญั หายาเสพติด

7.3 เป้าหมายเชิงเวลา
เดนิ รณรงค์ 2 ชวั่ โมง

8. วธิ ีดำเนนิ การ
ระยะเตรียมการ
1. ร่วมประชุมกบั ผู้อำนวยการ และคณะคุณครโู รงเรียนบา้ นชำสอง เพอื่ กำหนดระยะเวลาในการ

จัดทำโครงการ

2. ประชมุ หนว่ ยฝึกรว่ มกับครูพเ่ี ลีย้ ง เพ่ือวางแผนการทำงาน และมอบหมายหนา้ ที่ของครแู ตล่ ะคนใน

การรบั ผิดชอบดูแลเด็กในการทำป้ายและการเดนิ รณรงค์ยาเสพตดิ

3. ยื่นเอกสารโครงการพฒั นาชมุ ชน “ชมุ ชนสดใส ปลอดภัยยาเสพติด” ต่อทา่ นผู้อำนวยการ เพื่อ

ของอนุมตั ิงบประมาณในการจดั ทำโครงการ

4. จัดเตรียมวสั ดุอุปกรณ์ สถานท่ี

5. ดำเนินการอบรมตามกำหนดการ

6. ประเมนิ ผล สรุป รายงาน

ระยะดำเนินการ

วนั ท่ี 21-23 มถิ นุ ายน 2565

9. สถานทดี่ ำเนินการ

โรงเรียนบ้านชำสอง อำเภอพิชัย จงั หวดั อุตรดิตถ์

10. ระยะเวลาดำเนินการ

10.1) วนั ที่ 21 มถิ ุนายน 2565 ช้นั อนุบาล ชนั้ ประถมศกึ ษาตอนต้นร่วมกันทำป้ายเดนิ รณรงคต์ ่อต้านยา

เสพตดิ จำนวน 61 คน

10.2) วนั ท่ี 22 มิถุนายน 2565 ชนั้ ประถมศึกษาตอนปลายและช้นั มธั ยมศึกษาตอนต้นรว่ มกันทำป้ายเดนิ

รณรงค์ต่อต้านยาเสพตดิ จำนวน 91 คน

10.3) วันท่ี 23 มถิ ุนายน 2565 ช้ันอนบุ าล ช้นั ประถมศกึ ษาตอนต้น ช้นั ประถมศึกษาตอนปลาย และช้ัน

มธั ยมศกึ ษาตอนตน้ รว่ มกันเดินรณรงค์ต่อต้านยาเสพติด จำนวน 152 คน

11. แผนดำเนนิ การ

กจิ กรรม ปี พ.ศ. 2565

ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

ประชุมชี้แจงวางแผนจดั ทำ

โครงการ

ดำเนินการจดั เตรียม

โครงการ

ดำเนินการตามโครงการ

จดั ทำรายงานสรุปโครงการ

12. งบประมาณของโครงการ
-

13. การประเมินผลโครงการ
1. การสอบถามความคิดเห็นด้วยแบบสอบถามความพึงพอใจ

13.1 ผลงาน (Outputs)
1. นกั เรยี นมีความตระหนกั มีความรู้ ความเข้าใจพิษภัยโทษของยาเสพติด
2. คนในชุมชนบ้านชำสองมีความตระหนัก มีความรู้ ความเข้าใจพิษภัยโทษของยาเสพติด

13.2 ผลลพั ธ์ (Effects)
1. นกั เรยี นมีทักษะชวี ติ ท่ดี ีข้นึ
2. คนในชมุ ชนบ้านชำสองมีทักษะชีวิตทด่ี ีขน้ึ

13.3 ผลกระทบ (Impacts)
นกั เรยี นและคนในชุมชนบ้านชำสองได้รูถ้ ึงโทษของยาเสพติดและเลี่ยงการใชส้ ารเสพตดิ

14. ประโยชน์ทีจ่ ะได้รบั
1. นกั เรียนได้ร้ถู งึ โทษของยาเสพติด
2. ปญั หาการแพร่ระบาดของยาเสพตดิ ในสถานศึกษา และชมุ ชนในพืน้ ท่รี บั ผดิ ชอบลดลง
3. เกดิ ความสมั พันธ์อนั ดรี ะหวา่ งครู กบั นักเรียน เยาวชน ผปู้ กครอง และประชาชนท่ัวไป

กำหนดการจดั กจิ กรรมโครงการพฒั นาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”
ประจำปกี ารศึกษา 2565

ระหว่างวันท่ี 23 มิถุนายน พ.ศ.2565 ณ หอประชมุ โรงเรียนบา้ นชำสอง

วนั ที่ 23 กรกฎาคม ๒๕๖๕
08.00 – 08.30 น. ลงทะเบียน
08.30 – 09.00 น. เปดิ โครงการพฒั นาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภัยยาเสพตดิ ”
โดย นายธนศุภกจิ เช้อื นว่ ม ผูอ้ ำนวยการโรงเรยี นบา้ นชำสอง
09.00 – 10.30 น. การบรรยาย หัวขอ้ “ประเภทของยาเสพตดิ ”
โดยคณุ ส.ต.ต กฤตเมธ บุตรที
10.30 – 10.45 น. พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง
10.45 – 12.15 น. การบรรยาย หัวขอ้ “โทษของยาเสพตดิ ”
โดยคณุ ส.ต.ต กฤตเมธ บุตรที
12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหารกลางวัน
13.00 – 14.30 น. การบรรยาย หัวขอ้ “ข้อกฎหมายเกย่ี วกบั ยาเสพติด”
โดยคณุ ส.ต.ต กฤตเมธ บุตรที
14.30 – 14.45 น. พกั รบั ประทานอาหารวา่ ง
14.45 – 15.30 น. กล่าวปิดโครงการพัฒนาชุมชน “ชุมชนสดใส ปลอดภยั ยาเสพติด”
โดยนายธนศุภกิจ เชอื้ นว่ ม
ผอู้ ำนวยการโรงเรียนบา้ นชำสอง

หมายถึง : กำหนดการสามารถเปลีย่ นแปลงได้ตามความเหมาะสม โดยไม่ต้องแจง้ ให้ทราบลว่ งหน้า

ภาคผนวก ข

ภาพประกอบ

ภาพการจัดกจิ กรรม

ภาพที่ 1 การประชุมการจัดทำโครงการชมุ ชน
ภาพที่ 2 การทำป้ายรณรงค์ของนกั เรียนชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 3

ภาพท่ี 3 การทำป้ายรณรงค์ของนักเรยี นช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 2
ภาพที่ 4 นกั เรียนจัดแถวเตรียมเดินรณรงค์วนั ต่อต้านยาเสพตดิ

ภาพที่ 5 นกั ศกึ ษาถอื ป้ายรณรงค์
ภาพที่ 6 คณะครแู ละนกั ศกึ ษาโรงเรียนบ้านชำสอง

ภาพที่ 7 ปา้ ยรณรงคข์ องนกั เรียนชน้ั อนุบาล
ภาพที่ 8 ป้ายรณรงคข์ องนักเรียนช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1

ภาพท่ี 9 ป้ายรณรงคข์ องนักเรียนชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 2
ภาพที่ 10 ป้ายรณรงค์ของนกั เรยี นช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 3

ภาพที่ 11 ป้ายรณรงค์ของนักเรยี นชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4
ภาพที่ 12 ป้ายรณรงค์ของนกั เรียนชั้นประถมศึกษาปที ่ี 5

ภาพท่ี 13 ป้ายรณรงค์ของนกั เรียนชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 6
ภาพท่ี 14 ป้ายรณรงค์ของนักเรยี นชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 1

ภาพที่ 15 ป้ายรณรงค์ของนักเรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 2
ภาพที่ 16 ป้ายรณรงค์ของนกั เรียนชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 3

ภาพท่ี 17 เร่มิ เดินรณรงค์จากโรงเรยี นบ้านชำสอง
ภาพที่ 18 เดินรณรงคม์ าถึงท่วี ัดชำสอง