หน่วยที่ 3 ความยืดหยุ่นของอุปสงค์ และอุปทาน

หน่วยที่ 3

ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์ และอุปทาน

Elasticity of Demand and Supply

จุฑาทพิ ทุมขนุ ทด

เนือ้ หาบทเรียน

 ความยดื หยุ่นของอุปสงค์  ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์ อปุ ทาน

 ความหมายของความยดื หยนุ่ ของอปุ สงค์ และการประยกุ ต์ ใช้กบั ปัญหาทาง
เศรษฐกจิ
 ชนิดและคานวณค่าความยดื หยนุ่ ของอุปสงค์
– การเกบ็ ภาษีและการผลกั ภาระ
 ปัจจยั กาหนดความยดื หยนุ่ ของอปุ สงค์ ภาษี
 ลกั ษณะความยดื หยนุ่ ของอุปสงค์
– แบบจาลองใยแมงมุม
 ความยดื หยุ่นของอุปทาน

 ความหมายของความยดื หยนุ่ ของอุปทาน

 ความยดื หยนุ่ ของอปุ ทาน

 ปัจจยั กาหนดความยดื หยนุ่ ของอุปทาน

 ลกั ษณะความยดื หยนุ่ และความลาดเอียงของเส้น
อปุ ทาน

3.1 ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์

Elasticity of Demand

ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์ (Elasticity of Demand)

หมายถึง อตั ราการ∆เปลี่ยนแปลงความตอ้ งQกdารซ้ือสินคา้ ต่อ
รอาตัPคราากราาYยรเไปดล้ ร่ียานคแาปสิลนงคปา้Pัชจyจนยัิดตอ่าื่นงๆท่ีเทกี่กี่ยวาหขอน้ งดเอปุป็นสตงน้ค์ เช่น

Ed = % Qd = Q1 – Q2
% P P1 – P2

3.1.1 ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์ (Elasticity of Demand)

ความยดื หยนุ่ ของอปุ สงค์ แบ่งเป็น 3 ชนิด

 ความยดื หยนุ่ ของอุปสงคต์ ่อราคา Qd = f (P)

( Price Elasticity of Demand : Edp)

 ความยดื หยนุ่ ของอุปสงคต์ ่อรายได้ Qd = f (Y)

( Income Elasticity of Demand : Edy )

 ความยดื หยนุ่ ของอุปสงคต์ ่อราคาสินคา้ อื่น Qdx = f (Py)
ท่ีเกี่ยวขอ้ งหรือความยดื หยนุ่ ไขว้

( Cross Price Elasticity of Demand : Edc )

ตารางสรุปสูตรความยดื หยุ่น

แบบ Elasticity of supply Elasticity of demand : Ed
อุปสงคต์ ่อราคา อุปสงคต์ ่อรายได้ อุปสงคไ์ ขว้
แบบจุด : Es
(Point) Edp Edy Edc
แบบช่วง

(Arc)

ผล

ความยดื หยุ่นของอปุ สงค์ต่อราคา

ความยดื หย่นุ ของอปุ สงค์ต่อราคา
( Price Elasticity of Demand : Edp) เป็นการวดั การ
เปล่ียนแปลงปริมาณความต้องการซื้อสินค้าเมื่อราคาสินคา้
เปล่ียนแปลง โดยวดั ออกมาในรูปของร้อยละ

อตั ราการเปลยี่ นแปลงของปริมาณซื้อต่ออตั ราการเปลย่ี นแปลงของราคาสินค้าชนิดน้ัน

Edp = % Qd = Q1 – Q2
% P P1 – P2

วธิ ีการวดั ค่าความยดื หยุ่น

• การวดั ความยดื หย่นุ แบบจุด

(Point Elasticity of Demand)

• การวดั ค่าความยดื หยุ่นแบบช่วง

(Arc Elasticity of Demand)

การวดั ความยดื หย่นุ แบบจุด

(Point Elasticity of Demand)

P ความยดื หยนุ่ ณ จุด A เท่ากบั ?

Q เปล่ียนแปลงไปเท่าใด เม่ือ P เพมิ่ ข้ึน

P2 B P1 : ราคาเดิม
P1 A P2 : ราคาใหม่
Q1 : ปริมาณเดิม
Q2 Q1 Q2 : ปริมาณใหม่

Q

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หยุ่นของอปุ สงค์แบบจุด
(Point elasticity of Demand) คอื

Ed = % Q
% P

Ed = Q

Q1

P

P1

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หยุ่นของอุปสงค์แบบจุด
(Point elasticity of Demand) คอื

Ed = Q

Q1

P

P1

Ed = Q x P1

Q1 P

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หย่นุ ของอุปสงค์แบบจุด
(Point elasticity of Demand) คอื

Ed = Q x P1
Q1 P

Ed = Q x P1
P Q1

สูตรความยดื หย่นุ ของอุปสงค์แบบจุด

(Point elasticity of Demand)

% Q

Ed =

% P

Ed = Q1 - Q2 x P1
P1 - P2 Q1

Ed = Q2 - Q1 x P1
P2 - P1
Q1

ตารางสรุปสูตรความยดื หยุ่น

แบบ Elasticity of supply Elasticity of demand : Ed
อุปสงคต์ ่อราคา อุปสงคต์ ่อรายได้ อุปสงคไ์ ขว้
แบบจุด : Es
(Point)
แบบช่วง Edp Ed Ecd

(Arc) y

Ed = Q1 - Q2 x P1
P1 - P2 Q1

ผล

ตวั อยา่ ง เงาะราคา 20 บาท/ก.ก. แดงมคี วามตอ้ งการ
ซอ้ื 10 ก.ก. ตอ่ มาราคาลดลงเหลอื 18 บาท/ก.ก.แดงมี
ความตอ้ งการซอ้ื เพมิ่ เป็ น 15 ก.ก.

จงหาคา่ ความยดื หยนุ่ ของเงาะที่ A คอื
P

ราคา ปรมิ าณซอ้ื

(P) (Qd)

20 10 P1 = 20 A
18 15
P
จุด A ; P1 = 20 Q1 = 10 P2 =18
B
Ed = Q1 - Q2 x P1 0 Qd
P1 - P2 Q1 Q D

Q1 = 10 Q2 = 15

จุด A ; P1 = 20 Q1 = 10

P Q1 - Q2 P1
P1 - P2 Q1
Ed = x

P1 = 20 A = 10 - 15 x 20
P2 = 18 P 20 - 18 10

B 5 x 20
Q 2 10
5
0 Q1=10 Q2=15 D =
Q =

ถ้าราคาสินค้าลดลง 1% จะส่งผลให้ปริมาณซื้อสินค้าเพมิ่ ขนึ้ 5%

ค่าความยดื หยนุ่ ท่ี A = - 5

หมายความวา่
ถา้ ราคาเปล่ียนไป 1%ปริมาณซ้ือจะเปล่ียนไป 5%

ส่วนเครื่องหมายเป็นลบเน่ืองจากความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง
ราคาและปริมาณความตอ้ งการซ้ือมีทิศทางตรงกนั ขา้ ม
ค่าความยดื หย่นุ จะพจิ ารณาเฉพาะตวั เลขเท่าน้ัน

จุด B ; P2 = 18 Q2 = 15

P Q2 - Q1 P2
P2 - P1 Q2
Ed = x

P1 = 20 A = 15 - 10 x 18
P2 = 18 P 18 - 20 15

B 5 x 18
Q 2 15
3
0 Q1=10 Q2=15 D =
Q =

ถ้าราคาสินค้าลดลง 1% จะส่งผลให้ปริมาณซื้อสินค้าเพม่ิ ขนึ้ 3%

P

20 A Ed = - 5
18 B Ed = - 3

10 15 Q

จะเห็นวา่ ค่าความยดื หยนุ่ ที่จุด A = -5 ท่ี B = -3
ไดค้ ่าไม่เท่ากนั ท้งั ๆ ที่การเปลี่ยนแปลงของปริมาณการซ้ือ
และราคาท่ีมีค่าเท่ากนั เพยี งแต่การใชร้ าคาปริมาณเร่ิมแรก
ท่ีแตกต่างกนั ดงั น้นั เพ่ือแกป้ ัญหาวา่ จะใชค้ ่าใดเป็น
เร่ิมแรก การคานวณค่าความยดื หยนุ่ จึงมีอีกสูตรหน่ึง คือ

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หยุ่นของอปุ สงค์แบบช่วง
(Arc elasticity of demand) คอื

Ed = % Q
% P

Ed = Q

Q1 + Q2

P

P1 + P2

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หยุ่นของอุปสงค์แบบช่วง
(Arc elasticity of demand) คอื

Q

Ed = Q1 + Q2
Ed =
P

P1 + P2

Q x P1 + P2
Q1 + Q2 P

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หย่นุ ของอุปสงค์แบบช่วง
(Arc elasticity of demand) คอื

Ed = Q x P1 + P2
Q1 + Q2 P

Ed = Q1 - Q2 x P1 + P2
Q1 + Q2 P1 - P2

วธิ ีการหาสูตรค่าความยดื หย่นุ ของอุปสงค์แบบช่วง
(Arc elasticity of demand) คอื

Ed = Q x P1 + P2
Q1 + Q2 P

Ed = Q1 - Q2 x P1 + P2
P1 - P2 Q1 + Q2

ตารางสรุปสูตรความยดื หยุ่น

แบบ Elasticity of supply Elasticity of demand : Ed

: Es อุปสงคต์ ่อราคา อุปสงคต์ ่อรายได้ อุปสงคไ์ ขว้

Edp Ed Edc

Ed = Q1 - Q2 x P1 y
P1 - P2 Q1
แบบจุด
(Point) Ed = Q1 - Q2 x P1 + P2
Q1 + Q2 P1 - P2
แบบช่วง

(Arc)

ผล + Luxury Goods

- Normal Goods

ช่วง AB ; P1 : 20 บาท Q1 : 10 ชิ้น

P2 : 18 บาท Q2 : 15 ชิ้น

P Q1 – Q2 x P1+ P2
Q1 + Q2 P1- P2
Ed =

P1 = 20 A B = 10 - 15 x 20 + 18
P2 = 18 P 10 +15 20 - 18

0 Q D= 5 x 38
Q 25 2
Q1=10 Q2=15
= 3.8

ถ้าราคาสินค้าลดลง 1% จะส่งผลให้ปริมาณซื้อสินค้าเพม่ิ ขนึ้ 3.8%

ซ่ึงค่า -3.8 น้ีไม่วา่ จะใชร้ าคาและปริมาณใดเป็นตวั เริ่มตน้ ก็ตาม จะ
ไดค้ ่าเท่ากบั -3.8 เสมอ

P

20 A Ed = - 3.8
B

18

10 15 Q

3.1.2 ประเภทของเส้นอปุ สงค์จาแนกตามความยดื หย่นุ
ค่า Ed แบ่งเป็ น 5 ระดับ

P
4 E (Ed = ∞)

3 D(Ed > 1)

2 C (Ed = 1)
1
0 145°) B (Ed < 1)

A (Ed = 0)
Q
23 4

ให้ C เป็ นจุดกงึ่ กลางเส้น AE และแบ่งเส้น AE เป็ น
AB = BC = CD = DE = 1

เสน้ อปุ สงค์ ณ จุด A = 0 = 0 = 0 ดงั น้นั Ed = 0
AE 4

เส้นอปุ สงค์ ณ จุด B = BA = 1 = 0.33 ดงั น้นั Ed < 1
BE 3

เส้นอุปสงค์ ณ จุด C = CA = 2 = 1 ดงั น้นั Ed = 1
CE 2

เสน้ อปุ สงค์ ณ จุด D = DA = 3 = 3 ดงั น้นั Ed > 1
DE 1

เสน้ อปุ สงค์ ณ จุด E = AE = 4 =∞ ดงั น้นั Ed = ∞
0 0

Ed = % Q สัญญาลกั ษณ์ค่า Ed ท้งั 5 ระดบั
% P

Ed = 0 เมื่อ %∆Q = 0 Perfectly Inelastic Demand

Ed < 1 เม่ือ %∆Q < %∆P Inelastic Demand

Ed = 1 เม่ือ %∆Q = %∆P Unitary Elastic Demand

Ed > 1 เมื่อ %∆Q > %∆P Elastic Demand
Ed = ∞ เมื่อ %∆P = 0 Perfectly Elastic Demand

Price Elasticity of Demand

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % Q = 0

1. อุปสงค์ไม่มีความยืดหยุ่นเลย (Perfectly Elastic Demand)

Ed = 0 D
P (ราคา)
โลงศพ
P2
P
P1

Q Q (ปริมาณ)

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % Q < % P

2. อุปสงค์มีความยืดหยุ่นน้อย (Relatively Elastic Demand)

0 < Ed < 1

P (ราคา)

P2 สินค้าจาเป็ น

%P

P1

%Q D

Q2 Q1 Q (ปริมาณ)

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % Q = % P

3. อุปสงค์มีความยดื หยุ่นคงท่ี (Unitary Elastic Demand)

Ed = 1

P (ราคา)

P2 Q (ปริมาณ)

%P

P1
%Q (45° D

Q2 Q1

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % Q = % P

3. อุปสงค์มีความยืดหยุ่นคงท่ี (Unitary Elastic Demand)

Ed = 1

P (ราคา)

P2

%P Rectangular Hyperbola

P1
%Q
D Q (ปริมาณ)
Q2 Q1

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % Q > % P

4. อุปสงค์มีความยืดหยุ่นมาก (Relatively Elastic Demand)

∞ > Ed > 1
P (ราคา)

P2 %P สินค้าฟ่ ุมเฟื อย
P1
D
%Q
Q (ปริมาณ)
Q2 Q1

ลกั ษณะความยดื หยุ่น % P = 0

5. อุปสงค์มีความยดื หยุ่นสมบรู ณ์ (Perfectly Elastic Demand)

Ed = ∞
P (ราคา)

PD

Q1 Q2 Q (ปริมาณ)

สรุปลกั ษณะความยดื หย่นุ ของอุปสงค์ต่อราคาประเภทสินค้า
ตัวอย่างสินค้า

สัญลักษณ์ ประเภทของ ตวั อย่าง ลักษณะของ

ความยืดหยุ่น สินค้า สนิ ค้า เส้นอุปสงค์

Ed = 0 จาเป็นมากที่สดุ โลงศพ, อวยั วะเทียม ตงั้ ฉากกบั แกนนอน

0 < Ed < 1 สนิ ค้าจาเป็ น ข้าว, ยารักษาโรค ชนั มาก

Ed = 1 สินค้าทวั่ ไป สนิ ค้าทว่ั ไป Rectangular Hyperbola

 > Ed > 1 สินค้าฟ่ มุ เฟื อย นา้ หอม,เคร่ืองสาอาง ชนั น้อย

Ed =  - - ขนานกบั แกนนอน

3.1.3 ปัจจยั ทกี่ าหนดค่าความยดื หยุ่นของอุปสงค์

ความยดื หยุ่นมาก ความยดื หยุ่นน้อย

(Elastic) (Inelastic)

- สินคา้ ฟ่ มุ เฟื อย - สินคา้ จาเป็น

- สินคา้ ท่ีมีของทดแทนไดม้ าก - สินคา้ ที่มีของทดแทนไดน้ อ้ ย

- สินคา้ ราคาแพงเมื่อรายไดม้ าก - สินคา้ ราคาถกู เมื่อรายไดม้ าก

- สินคา้ ไม่คงทนถาวร - สินคา้ คงทนถาวร

ความยดื หย่นุ ของอปุ สงค์ต่อรายได้

(Income Elasticity of Demand : EY)

เปอร์เซ็นตก์ ารเปลี่ยนแปลงของปริมาณซ้ือต่อเปอร์เซ็นตก์ าร
เปล่ียนแปลงของรายได้

ความยดื หยนุ่ ของอุปสงคต์ ่อรายได้ = % การเปล่ียนแปลงปริมาณซ้ือ
% การเปลี่ยนแปลงของรายได้

EY = % Qd
% Y

วธิ ีการวดั ค่าความยดื หย่นุ

• การวดั ความยดื หย่นุ แบบจุด

(Point Elasticity of Demand)

• การวดั ค่าความยดื หย่นุ แบบช่วง

(Arc Elasticity of Demand)

การวดั ความยดื หย่นุ แบบจุด

(Point Elasticity of Demand)

EY = Q1 - Q2 x Y1
Y1 - Y2 Q1

Y1 : รายไดเ้ ดิม Q1 : ปริมาณเดิม
Y2 : รายไดใ้ หม่ Q2 : ปริมาณใหม่

การวดั ค่าความยดื หย่นุ แบบช่วง

(Arc Elasticity of Demand)

EY = Q1 - Q2 x Y1 + Y2
Y1 - Y2 Q1 + Q2

Y1 : รายไดเ้ ดิม Q1 : ปริมาณเดิม
Y2 : รายไดใ้ หม่ Q2 : ปริมาณใหม่

ถ้าค่าความยดื หยุ่นของอุปสงค์ต่อรายได้มี

- เครื่องหมายเป็นบวก แสดงวา่ เป็นสินคา้ ปกติ
(Normal Goods)

- เครื่องหมายเป็นลบ แสดงวา่ เป็นสินคา้ ดอ้ ยคุณภาพ
(Inferior Goods) เพราะเมื่อผบู้ ริโภคมีรายไดเ้ พม่ิ ข้ึน
จะซ้ือสินคา้ ชนิดน้นั ลดลง

ตารางสรุปสูตรความยดื หยุ่น

แบบ Elasticity of supply Elasticity of demand : Ed

: Es อุปสงคต์ ่อราคา อุปสงคต์ ่อรายได้ อุปสงคไ์ ขว้

Edp Ed Edc

y

แบบจุด Ed = Q1 - Q2 x P1 Ed = Q1 - Q2 x Y1
(Point) P P1 - P2 Q1 I Y1 - Y2 Q1

แบบช่วง Ed = Q1 - Q2 x P1 + P2 Ed = Q1 - Q2 x Y1 + Y2
P Q1 + Q2 P1 - P2 I Q1 + Q2
(Arc) Y1 - Y2

ผล + Luxury Goods + Normal Goods

- Normal Goods - Inferior Goods

ตวั อย่างอปุ สงค์ต่อรายได้

รายได้ ปริมาณซื้อเสื้อ Y

(Y) (Qd) 3,000
5 = Q1
Y1 = 1,000 2,000
Y2 = 3,000 2 = Q2

1. คานวณคา่ ความยดื หยนุ่ ของอปุ สงค์ 1,000 D

ตอ่ รายได ้ ณ ระดบั รายได ้ 3,000 บาท 5 10
และชว่ งรายได ้ 1,000 – 3,000 บาท

2. แปลคา่ ความยดื หยนุ่ ทคี่ านวณได ้ Qd

3. เป็ นสนิ คา้ ประเภทใด 0 15

ค่าความยดื หย่นุ Y1 : 1,000 บาท Q1 : 5 ตวั
ณ รายได้ 3,000 บาท Y2 : 3,000 บาท Q2 : 2 ตวั

Ed = Q1 - Q2 x Y2
= Y1 - Y2 Q2
=
5-2 3,000
x 2

1,000 – 3,000

3 x 3,000 = 2.25
2,000 2

ถ้ารายได้เพม่ิ ขนึ้ 1% จะส่งผลทาให้ปริมาณซื้อเสื้อลดลง 2.25%
เคร่ืองหมายตดิ ลบ หมายถงึ สินค้าด้อยคุณภาพ (Inferior Goods)

ค่าความยดื หย่นุ ช่วง Y1 : 1,000 บาท Q1 : 5 ตวั
รายได้ 1,000 - 3,000 บาท Y2 : 3,000 บาท Q2 : 2 ตวั

Ed = Q1 - Q2 x Y1 + Y2
= Q1 + Q2 Y1 - Y2
=
5-2 x 1,000 + 3,000
1,000 – 3,000
5+2
3 x 4,000 = 1.85
7 2,000

ถ้ารายได้เพม่ิ ขนึ้ 1% จะส่งผลทาให้ปริมาณซื้อเสื้อลดลง 1.85%
เคร่ืองหมายตดิ ลบ หมายถงึ สินค้าด้อยคุณภาพ (Inferior Goods)

ความยดื หย่นุ ของอปุ สงค์ต่อราคาสินค้าอน่ื ทเี่ กย่ี วข้องหรือความยดื หยุ่นไขว้

( Cross - Price Elasticity of Demand : EC )

• เปอร์เซ็นตก์ ารเปลี่ยนแปลงของปริมาณซ้ือต่อเปอร์เซ็นตก์ าร
เปลี่ยนแปลงของราคาสินคา้ อ่ืนที่เกี่ยวขอ้ ง

Ec = % QX
% Py

การวดั ความยดื หยุ่นแบบจุด

(Point Elasticity of Demand)

EC = Qx1 - Qx2 x Py1
Py1 - Qx1
Py2

Py1 : ราคา y เดิม Qx1 : ปริมาณ x เดิม
Py2 : ราคา y ใหม่ Qx2 : ปริมาณ x ใหม่