รวมเล่ม อสม.ฮัจย์ 2564

ก

คำนำ

ศูนย์บริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศบ.สต.) ได้ร่วมดำเนินการบูรณาการกระบวนการ
ดูแลสุขภาพผู้ไปประกอบพิธีฮัจย์ ร่วมกันของหน่วยงานสาธารณสุขในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ และด้วย
สถานการณก์ ารระบาดของโรค Covid -19 ที่มีการระบาดท่วั โลก ทำให้ผแู้ สวงบุญมจี ำนวนทีน่ อ้ ยลง จงึ ตอ้ งมีการคัด
สรรผ้แู สวงบญุ ที่พร้อมที่สุด จึงต้องมีการปรับระบบบริการดูแลสุขภาพทั้งก่อนไป ระหว่างประกอบพธิ ีฮัจย์ และหลัง
กลับจากการประกอบพิธีฮัจย์ ดังนั้นจึงมีการบริหารจัดการที่สำคัญที่มีข้อกำหนดว่าจะต้องมีผู้ประกอบกิจการฮัจย์
เป็นผู้ดำเนินการเพื่อจัดส่งและดูแลผู้เดินทางไปแสวงบุญ (ไม่อนุญาตให้ผู้ไปแสวงบุญ เดินทางไปโดยลำพัง) และใน
องค์ประกอบของผู้ประกอบกิจการฮัจย์ จะมีผู้นำกลุ่มหรือแซะห์ ซึ่งเป็นตัวแทนผู้ประกอบการทำหน้าที่แนะนำ
เกี่ยวกับการจัดทำหลักฐานการเดินทาง การประกอบศาสนกิจ ตลอดจนถึงการแนะนำการดูแลสุขภาพอนามัย
เบอื้ งต้น แกผ่ เู้ ดนิ ทางไปแสวงบุญภายในกลุ่มของชาวไทยมุสลิมท่ีไปแสวงบุญในแต่ละกลุ่มย่อยๆ กลุม่ ละ 10 – 45
คน ดงั นั้น แซะหจ์ ึงจำเป็นต้องมีความรู้เพื่อให้คำแนะนำในการดูแลสุขภาพ เพื่อป้องกันการเจบ็ ปว่ ยและการเสียชีวิต
ของผู้ไปแสวงบุญ ขณะพักในราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย รวมถึงสามารถส่งต่อผู้แสวงบุญเข้ารับบริการ
รักษาพยาบาลที่หน่วยพยาบาลไทย ได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพ อันจะส่งผลให้เกิดกระบวนการทำงานและมีรูปแบบการ
พฒั นางานท่ดี ีย่ิงข้ึนในวถิ ีใหม่ (NEW NORMAL) จึงได้จัดทำโครงการประชุมเชิงปฏิบตั ิการ : พัฒนาเครอื ข่ายผู้นำกลุ่ม
(แซะห์) เพอื่ เปน็ อาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวงบุญ (อสม.ฮัจย์) ส่คู วามเป็นเลิศในระบบบริการและ
วิถใี หม่ ปีงบประมาณ 2564

ดังนั้นเอกสารเล่มน้ีจัดทําขึ้น เพื่อเป็นเนื้อหาสรุปผลการประชมุ เชิงปฏิบัติการ :พัฒนาเครือข่ายผู้นำกลมุ่
(แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวงบญุ (อสม.ฮัจย์) สู่ความเป็นเลิศในระบบบริการ
และวิถีใหม่ ปีงบประมาณ 2564 เพ่อื รวบรวมเป็นแนวทางในการดำเนนิ งานประจำปีงบประมาณ 2564

ผูจ้ ดั ทำโครงการ
คณะทำงานฮัจยแ์ ละอุมเราะห์
ศนู ย์บรหิ ารการพัฒนาสขุ ภาพจังหวดั ชายแดนภาคใต้

ข

บทสรปุ ผบู้ รหิ าร

กระทรวงสาธารณสุข โดยศูนย์บริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศบ.สต. (เทียบเท่ากองใน
สำนักงานปลัดกระทรวง สธ./เลขรหัส สธ 0222) แต่งตั้งขึ้นเพื่อดำเนินการพัฒนาและแก้ปัญหาด้านสุขภาพของ
ประชาชนในพื้นท่ี ด้วยการสร้างสุขภาพและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในลักษณะสาธารณสุขกับความ
มั่นคงให้เป็นประเด็นสำคัญ และนำนโยบายการดำเนินงานของ ศอ.บต. นโยบายกระทรวงสาธารณสุข แปลงไปสู่
การปฏบิ ัตเิ พอื่ แกป้ ัญหาในพนื้ ท่ีได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพ รวดเรว็ ทนั ตอ่ เหตกุ ารณ์......................................................

ภายใต้ภารกิจงานที่สำคัญ คือ การดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้เดินทางไปประกอบพิธีฮัจย์ ณ ราชอาณาจักร
ซาอุดอิ าระเบยี ทไ่ี ดร้ ว่ มดำเนินการบรู ณาการกระบวนการดูแลสุขภาพผู้ไปประกอบพิธีฮัจย์ รว่ มกันของหน่วยงาน
สาธารณสุขในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ หลังจากที่ได้มีการพัฒนารูปแบบ การบริหารจัดการ ส่งผลให้มีจำนวน
ฮุจญาตที่เสียชีวิตลดลงอย่างต่อเนื่อง พบว่าในปี พ.ศ. 2549 มีฮุจญาตเสียชีวิต 57 ราย จนในปี พ.ศ.2562
มีฮุจญาตเสียชีวิตเพียง 3 ราย โดยลดลงเกือบ 20 เท่า ซึ่งผ่านกระบวนการของกิจกรรมทั้ง 3 ระยะ ก่อนเดินทาง
ระหว่างเดินทาง และหลังจากเดินทางกลับ .........................................................................................................

ผู้นำกลุ่ม“แซะห์”ถือเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในกระบวนการดูแลผู้เดนิ ทางไปฮัจย์ โดยเฉพาะในช่วงที่อย่ใู น
ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบยี แม้กระทรวงสาธารณสุขได้จัดให้มีบุคลากรด้านการแพทยแ์ ละสาธารณสุขให้บริการ
ดแู ลสุขภาพชาวไทยมสุ ลิมทเี่ ดินทางไปประกอบพิธีฮจั ย์แต่ยังไม่ครอบคลมุ และเพียงพอ เนื่องจากตอ้ งให้บริการแก่
ผู้ไปฮัจย์ ที่มีเกือบ ๑๐,๐๐๐ คน ท้ังนี้ตลอดหลายปีที่ผ่านมาได้รับความร่วมมือจาก “แซะห์” ที่เข้ารับการอบรม
เป็น อสม.ฮัจย์ ได้มีความรู้นำไปใช้ในการให้คำแนะนำการดูแลสุขภาพ เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยและการเสียชีวิต
ของผู้ไปประกอบพิธีฮัจย์ ขณะอยู่พักราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย รวมถึงสามารถส่งต่อผู้ไปประกอบพิธีฮัจย์เข้า
รบั บริการรักษาพยาบาล และในปี พ.ศ. ๒๕๖๔ ไดจ้ ัดทำโครงการประชุมเชงิ ปฏบิ ัตกิ าร : พฒั นาเครอื ข่ายผู้นำกลุ่ม
(แซะห์) เพอื่ เปน็ อาสาสมัครสาธารณสุข ในการดแู ลสขุ ภาพผแู้ สวงบุญ (อสม.ฮจั ย์) ส่คู วามเปน็ เลิศในระบบบริการ
และวถิ ใี หม่ ปีงบประมาณ 2564 โดยเน้นในรูปแบบวิถใี หม่ (New Normal)............................................................

กลุ่มเป้าหมายท่ีเข้าร่วมโครงการ ประกอบด้วย ผู้นำกลุ่ม (แซะห์) ในพื้นท่ี 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้และ
จากภูมิภาคอ่นื โดยแบง่ เปน็ ........................................................................................................................................

รุ่นที่ 1 ภาคใต้ตอนล่าง ระหว่างวันที่ 17 - 18 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ท อำเภอ
สิงหนคร จังหวัดสงขลา จำนวน 2๘๔ คน ..................................................................................................................

รนุ่ ที่ 2 ภาคกลาง ในวันที่ 22 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมรเี จ้นท์ รามคำแหง.กรุงเทพมหานคร จำนวน ๗๓ คน
รุ่นที่ 3 ภาคใต้ตอนบน ระหว่างวันที่ 24 – 25 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมเดอะรอยัล พาราไดซ์ โฮเต็ล
แอนด์ สปา จังหวัดภูเก็ต จำนวน 10๒ คน (อสม.ฮัจย์และ MR.Hajj).......................................................
กิจกรรมประกอบด้วยการอภิปราย : เครือข่ายพันธมิตรภารกิจ ดูแลผู้แสวงบุญ /New Normal ฮัจย์
ความปกติในวิถีชีวิตใหม่/ องค์ความรู้เรื่อง โรคติดต่อ โรคอุบัติใหม่/ การปฐมพยาบาลทางใจ/ การใช้ยาและการบริหาร
จดั การยา/ New Normal ฮัจย์ ความปกติในวิถีชีวิตใหม่/ รวมถึงรูปแบบและแนวทางการดำเนินงานดูแลสุขภาพ
ผู้ไปแสวงบุญ ปีงบประมาณ 2564 นอกจากนี้ สำหรับ อสม.ฮัจย์ มีการอภิปรายชุดความรู้ “แซะห์ รุ่นใหม่ปรับ
วิธีการทำงานให้เข้ากับ New Normal” ในหัวข้อ CPR สองมือช่วยชีวิต/ การปฏิบัติตัวในยุค Covid-19 กับ

มาตรการ DMHTT/ รู้ทันโรคไม่ติดต่อเรื้อรังและสมุดสุขภาพ/ และสำหรับ MR.HAJJ มีการอภิปรายชุดความรู้
“องค์ความรู้วิถีใหม่ New Normal สู่วิถีถัดไป Next Normal” ในหัวข้อ บทบาทและแนวทางการดูแลสุขภาพ
ของผู้แสวงบุญ, การจัดการระบบสารสนเทศในมิติ 4.0 และหลักสูตรอบรมฮุจญาตวิถีใหม่...................................

จากการดำเนินกิจกรรมโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการ : พัฒนาเครือข่ายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็น
อาสาสมัครสาธารณสุข ในการดูแลสุขภาพผู้แสวงบุญ (อสม.ฮัจย์) สู่ความเป็นเลิศในระบบบริการและวิถีใหม่
ปีงบประมาณ 2564 พบว่ากลุ่มเป้าหมายมีความพึงใจต่อภาพรวมของโครงการ อยู่ในระดับมากที่สุด ทั้ง 3 รุ่น
พร้อมท้ังได้รับความรู้เพ่ือฟื้นฟูความรู้ในการนำไปปฏิบัติงาน

ทั้งนี้ศูนย์บริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ มุ่งเน้นการยกระดับคุณภาพวิชาการ อีกทั้ง
การสรุปและรายงานผลการปฏิบัติงานจะเป็นการทบทวนผลการดำเนินงาน และช่วยทำความเข้าใจในภารกิจได้
ดียิ่งขึ้น และยังเป็นกลไกในการปรับปรุงคุณภาพการบริหารจัดการให้เกิดประสิทธิภาพต่อองค์กรในการ
ขับเคลื่อนการดำเนินงานของหน่วยงานต่างๆ ท่ีมุ่งแก้ไขปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ

นายแพทย์อทุ ิศศักดิ์ หริรตั นกุล
นายแพทยส์ าธารณสุขจงั หวัดสงขลา ปฏบิ ตั ิหน้าที่
ผู้อำนวยการศูนยบ์ ริหารการพฒั นาสุขภาพจงั หวดั ชายแดนภาคใต้

ค

สารบญั

รายการ หน้า

คำนำ............................................................................................................................. ...........................................ก

บทสรุปผู้บริหาร ข

สารบญั ............................................................................................................................. ........................................ค

ส่วนท่ี 1 ข้อมูลทั่วไปของโครงการ
- หลักการและเหตุ.........................................................................................................................................................1
- วตั ถุประสงค์................................................................................................................................................................2
- กลุม่ เปา้ หมาย..............................................................................................................................................................2
- วิธีการดำเนินการ........................................................................................................................................................2
- ระยะเวลาและสถานท่ี.................................................................................................................................................2
- งบประมาณ..................................................................................................................................................................3
- สรปุ ค่าใช้จ่ายที่ใชใ้ นการจัดอบรม.............................................................................................................................4
- หน่วยงานท่รี บั ผิดชอบ................................................................................................................................................5
- ผลทีค่ าดวา่ จะไดร้ บั ....................................................................................................................................................5
- กำหนดการ
ภาคใตต้ อนบน................................................................................................................................................6
ภาคกลาง.........................................................................................................................................................๙
ภาคใต้ตอนล่าง............................................................................................................................................10

สว่ นท่ี 2 สรุปเนื้อหาจากการจัดอบรม
- อภปิ ราย : เครือข่ายพนั ธมิตรภารกิจ ดแู ลผูแ้ สวงบุญ
ภาคใต้ตอนล่าง............................................................................................................................................๑๓
ภาคกลาง......................................................................................................................................................๑๗
ภาคใต้ตอนบน.............................................................................................................................................๑๙
- อภิปราย “New Normal ฮัจย์ ความปกติในวิถีชวี ิตใหม่”
ภาคใตต้ อนลา่ ง ภาคกลาง ภาคใต้ตอนบน...............................................................................................21
- อภปิ ราย “รู้เท่าทนั ความรโู้ รคอบุ ัตใิ หม่ ณ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย”
ภาคใตต้ อนล่าง ภาคใต้ตอนบน.................................................................................................................๒๕
ภาคกลาง......................................................................................................................................................๒๙

ง

สารบัญ (ตอ่ )

รายการ หน้า

- อภิปราย “เครอื ขา่ ย อสม.ฮัจย์ กบั การใชย้ าและการบรหิ ารจัดการยา”
ภาคใต้ตอนล่าง ภาคกลาง ภาคใต้ตอนบน..............................................................................................๓๐

- อภิปราย “การปฐมพยาบาลทางใจ คณุ ก็ชว่ ยคนอื่นได้”
ภาคใต้ตอนลา่ ง ภาคกลาง ภาคใต้ตอนบน...............................................................................................๓๙

- อภิปราย “CPR สองมือชว่ ยชวี ิต”
ภาคใตต้ อนล่าง ภาคใต้ตอนบน.................................................................................................................๔๒

- อภิปราย “การปฏบิ ัติตวั ในยคุ Covid-19 กับมาตรการ DMHTT”
ภาคใตต้ อนลา่ ง ภาคใต้ตอนบน.................................................................................................................๔๔

- อภปิ ราย “ร้ทู นั ′โรคไมต่ ิดต่อเรอ้ื รงั ′ภัยร้ายท่ีคุณสร้างเอง/สมุดสุขภาพ”
ภาคใต้ตอนลา่ ง ภาคใต้ตอนบน.................................................................................................................๔๗

- อภปิ ราย “บทบาทและแนวทางการดูแลสุขภาพของผู้แสวงบญุ ”
ภาคใตต้ อนบน.............................................................................................................................................๔๙

- อภิปราย “การจัดการระบบสาระสนเทศในมติ ิ 4.0
ภาคใต้ตอนบน.............................................................................................................................................๕๒

- อภิปราย “หลกั สตู รอบรมฮุจญาตวิถีใหม”่
ภาคใตต้ อนบน.............................................................................................................................................๕๓

- นำเสนอผลการอภปิ รายชุดความรู้
ภาคใตต้ อนล่าง............................................................................................................................................๕๖
ภาคใต้ตอนบน.............................................................................................................................................๕๘

- บรรยาย รปู แบบและแนวทางการดำเนินงานผูไ้ ปแสวงบุญ ณ ราชอาณาจักรซาอดุ อิ าระเบีย
ภาคใต้ตอนลา่ ง ภาคกลาง ภาคใต้ตอนบน...............................................................................................๕๙

ส่วนท่ี 3 ผลการประเมินความพึงพอใจ

ภาคใตต้ อนล่าง............................................................................................................................................................๖๓

ภาคกลาง.....................................................................................................................................................................๖๕

ภาคใต้ตอนบน.............................................................................................................................................................๖๗

จ

สารบัญ (ตอ่ )

รายการ หน้า

สว่ นที่ 4 ภาคผนวก

ภาคผนวก 1 กลุม่ เป้าหมายที่เขา้ ร่วมประชุม

ภาคใต้ตอนลา่ ง............................................................................................................................................๗๑

ภาคกลาง......................................................................................................................................................๘๓

ภาคใต้ตอนบน.............................................................................................................................................๘๗

ภาคผนวก ๒ หนังสอื เชญิ ประชมุ กลุม่ เปา้ หมาย

ภาคใตต้ อนลา่ ง...........................................................................................................................................๙๒

ภาคกลาง......................................................................................................................................................๙๓

ภาคใตต้ อนบน.............................................................................................................................................๙๔

ภาคผนวก ๓ หนงั สือเชญิ ประชุมวิทยากร

ภาคใต้ตอนล่าง............................................................................................................................................๙๕

ภาคกลาง......................................................................................................................................................๙๖

ภาคใตต้ อนบน.............................................................................................................................................๙๗

ภาคผนวก ๔ คำกล่าวรายงาน

ภาคใตต้ อนลา่ ง............................................................................................................................................๙๘

ภาคกลาง...................................................................................................................................................๑๐๐

ภาคใตต้ อนบน................................................................................................................................. ๑๐๒

ภาคผนวก ๕ คำกลา่ วเปดิ

ภาคใต้ตอนล่าง.........................................................................................................................................๑๐๔

ภาคกลาง...................................................................................................................................................๑๐๖

ภาคใต้ตอนบน..........................................................................................................................................๑๐๘

ภาคผนวก ๖ แบบประเมนิ ความพึงพอใจ ๑๑๐

ภาคผนวก ๗ แบบทดสอบความรู้ก่อน/หลงั การอบรม ๑๑๓

ภาคผนวก 8 เอกสารประกอบการประชุม

ภาคใต้ตอนล่าง.........................................................................................................................................๑๑๕

ภาคกลาง.................................................................................................................................. ......๑๑๖

ภาคใต้ตอนบน................................................................................................................. .......๑๑๗

ภาคผนวก 9 ประมวลรูปภาพในการประชุม

ภาคใตต้ อนลา่ ง.........................................................................................................................................๑๑๘

ภาคกลาง...................................................................................................................................................๑๒๖

ภาคใตต้ อนบน.........................................................................................................................................๑๓๒

1

โครงการประชมุ เชิงปฏิบัติการ : พฒั นาเครอื ขา่ ยผนู้ ำกลุ่ม (แซะห์) เพ่อื เป็นอาสาสมัครสาธารณสุข
ในการดแู ลสุขภาพผู้แสวงบุญ (อสม.ฮจั ย์) สคู่ วามเปน็ เลิศในระบบบริการและวิถใี หม่
ปงี บประมาณ 2564

ส่วนท่ี 1 ข้อมูลทว่ั ไปของโครงการ

๑. หลักการเเละเหตุผล

การประกอบพิธีฮัจย์ ณ นครเมกกะห์ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย เป็นศาสนพิธีในศาสนาอิสลาม
ที่กำหนดให้มุสลิมที่มคี วามสามารถจะต้องประกอบพิธฮี ัจย์หน่ึงครัง้ ในชั่วชวี ิตของมุสลิมแต่ละคน ซึ่งในแต่ละปีจะมี
ชาวไทยมุสลิมเดินทางปีละ ไม่น้อยกว่า 13,000 คน แต่ด้วยสถานการณ์การระบาดของโรค Covid -19 ที่มีการ
ระบาดทั่วโลก ทำให้ผู้แสวงบุญมีจำนวนที่น้อยลง จึงต้องมีการคัดสรรผู้แสวงบุญที่พร้อมที่สุด จึงต้องมีการปรับ
ระบบบริการดูแลสุขภาพทั้งก่อนไป ระหว่างประกอบพิธีฮัจย์ และหลังกลับจากการประกอบพิธีฮัจย์ ดังนั้นจึงมี
การบริหารจัดการที่สำคัญที่มีข้อกำหนดว่าจะต้องมีผู้ประกอบกิจการฮัจย์ เป็นผู้ดำเนินการเพื่อจัดส่งและดูแลผู้
เดินทางไปแสวงบุญ (ไม่อนุญาตให้ผู้ไปแสวงบุญ เดินทางไปโดยลำพัง) และในองค์ประกอบของผู้ประกอบกิจการ
ฮัจย์ จะมีผู้นำกลุม่ หรือแซะห์ ซึ่งเป็นตัวแทนผู้ประกอบการทำหน้าที่แนะนำเกีย่ วกับการจัดทำหลักฐานการเดนิ ทาง
การประกอบศาสนกิจ ตลอดจนถึงการแนะนำการดูแลสุขภาพอนามัยเบื้องต้น แก่ผู้เดินทางไปแสวงบุญภายในกลมุ่
ของชาวไทยมุสลิมที่ไปแสวงบุญในแต่ละกลุ่มย่อยๆ กลุ่มละ 10 – 45 คน ดังนั้น แซะห์จึงจำเป็นต้องมีความรู้
เพื่อให้คำแนะนำในการดูแลสุขภาพ เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตของผู้ไปแสวงบุญ ขณะพักใน
ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย รวมถึงสามารถส่งต่อผู้แสวงบุญเข้ารับบริการรักษาพยาบาลที่หน่วยพยาบาลไทย ได้
อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ

จากการเร่งรัดในเชิงนโยบาย ผนวกกับการบูรณาการกระบวนการดูแลสุขภาพของผู้แสวงบุญของหน่วยงาน
สาธารณสุขในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ร่วมกับสภานการณ์ Covid-19 ที่มีการแพร่ระบาดไปทั่วโลก จึงต้องมีการ
ปรับระบบบริการดูแลสุขภาพทั้งก่อนไป ระหว่างประกอบพิธีฮัจย์ และหลังกลับจากกการประกอบพิธีฮัจย์ ซึ่งในช่วง
10 ปีที่ผ่านมา ได้ก่อให้เกิดรูปแบบการดำเนินงานที่เป็นรูปธรรมมากขึ้น เช่น การจัดตั้งคลินิกฮัจย์ในโรงพยาบาล
เพื่อติดตามดูแลผู้มีภาวะเสี่ยง การใช้สมุดบันทึกสุขภาพเพื่อให้ง่ายกับการเฝ้าระวังสุขภาพผู้แสวงบุญที่มีความเสี่ยง
การส่งต่อข้อมูลสุขภาพระหว่างหน่วยบริการกับหน่วยพยาบาลไทย รวมถึงการติดตามดูแลหลังกลับจากการไป
ประกอบพิธีฮัจย์ ทั้งนี้การค้นพบที่สำคัญ คือ การปรับกระบวนการมีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพโดยการพัฒนา
ศักยภาพของผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวงบุญ ซึ่งเรียกว่า อสม.ฮัจย์
จึงน่าจะเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่ง ที่ทำให้จำนวนผู้เสียชีวิตจากการไปแสวงบุญมีจำนวนลดลง ดังนั้น การ
ดำเนินงานดงั กล่าวนา่ จะเปน็ กลไกสำคัญท่ีจะทำให้ การดแู ลสขุ ภาพผู้ไปเดินทางไปแสวงบุญไดบ้ รรลุเป้าหมายท่วี างไว้

2

ดังนั้น ศูนย์บริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศบ.สต.) ตระหนักถึงความสำคัญของการจัด
อบรม เพื่อเสริมสร้างความรู้แก่ อสม.ฮัจย์ โดยได้ดำเนินการจัดอบรมซึ่งเป็นกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่รับผิดชอบ 5
จังหวัดชายแดนภาคใต้มาตั้งแต่ปี 2550 - 2562 พบว่าตลอด 12 ปี ของการดูแลสุขภาพผู้ประกอบกิจการฮัจย์ใน
5 จงั หวดั ชายแดนภาคใตเ้ พิ่มขึ้นทุกปี และพบว่าผู้ประกอบกิจการฮจั ย์ในภูมภิ าคท่ัวประเทศได้เสนอความต้องการให้
จัดการอบรมให้กับแซะห์ นอกพื้นที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ด้วย เนื่องจากเห็นความสำคัญของโครงการดังกล่าวท่ี
จะก่อใหเ้ กิดประโยชน์แก่ชาวไทยมสุ ลิมที่จะเดินทางไปประกอบพิธีฮัจย์ในทุกภูมิภาค ดงั นน้ั จึงได้จดั ทำโครงการอบรม
แซะห์ เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพของผู้แสวงบุญ (อสม.ฮัจย์) ขึ้น โดยมีกลุ่มเป้าหมายทั้งใน
พ้ืนที่ 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้ และจากภมู ภิ าคอนื่ ๆ ทัว่ ประเทศ อนั จะสง่ ผลใหเ้ กิดกระบวนการทำงานและมีรูปแบบ
การพัฒนางานทด่ี ีย่ิงข้ึนในวิถีใหม่ (NEW NORMAL) จงึ ได้จัดทำโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการ : พฒั นาเครือข่ายผู้นำ
กลมุ่ (แซะห)์ เพ่ือเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดแู ลสขุ ภาพผูแ้ สวงบญุ (อสม.ฮัจย์) สู่ความเป็นเลศิ ในระบบบริการ
และวิถใี หม่ ปีงบประมาณ 2564

2. วตั ถุประสงค์
2.1 เพื่อแลกเปล่ียนเรยี นรู้กระบวนการดแู ลสุขภาพของผู้แสวงบุญ ณ ราชอาณาจกั รซาอดุ อิ าระเบยี
2.2 เพื่อให้มีแนวทางและแผนการดำเนินงานของผู้นำกลุ่ม (แซะห์) ที่ทำหน้าที่อาสาสมัครในการดูแล

สุขภาพของผู้เดินทางไปแสวงบุญ (อสม.ฮัจย์) และผู้ประสานงานฮัจย์ระดับพื้นที่ (MR. HAJJ) ในการดูแลสุขภาพ
ของผแู้ สวงบญุ ในวถิ ใี หม่ (NEW NORMAL)

2.3 เพื่อพัฒนาเครือข่ายและศักยภาพของผู้นำกลุ่ม (แซะห์) ที่ทำหน้าที่อาสาสมัครในการดูแลสุขภาพ
ของผ้เู ดินทางไปแสวงบุญ (อสม.ฮจั ย์) และผปู้ ระสานงานฮัจยร์ ะดับพ้นื ที่ (MR. HAJJ)

3. กลมุ่ เป้าหมาย
กิจกรรมท่ี 1 จำนวน 250 คน
กิจกรรมท่ี 2 จำนวน 63 คน
กจิ กรรมที่ 3 จำนวน 133 คน

4. วิธดี ำเนินการ
1) วิเคราะห์ข้อมูลการวางแผนการดูแลสุขภาพของผู้แสวงบุญ ณ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย ร่วมกับ

บูรณาการการวางแผนการดำเนินงานในวิถีใหม่ ประจำปีงบประมาณ 2564................................................
2) ประชุมคณะทำงานเพื่อวางแผนการดำเนินงานโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการฯ พร้อมออกแบบ

กิจกรรมทจี่ ะดำเนินการ............................................................................................................................................
3) จัดทำโครงการเพอื่ ขออนมุ ตั ิ
4) ดำเนินการตามโครงการ ดังน้ี
กิจกรรมที่ 1 ผู้นำกลุ่ม (แซะห์) ที่ทำหน้าที่อาสาสมัครในการดูแลสุขภาพของผู้เดินทางไปแสวงบุญ

(อสม.ฮัจย์) พื้นที่ภาคใต้ตอนล่าง ระหว่างวันที่ 17 - 18 มีนาคม 2564 โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ท อำเภอสิงหนคร
จงั หวัดสงขลา

กิจกรรมที่ 2 ผู้นำกล่มุ (แซะห์) ที่ทำหน้าทอ่ี าสาสมคั รในการดูแลสุขภาพของผู้เดินทางไปแสวงบุญ
(อสม.ฮัจย์) พน้ื ทภี่ าคกลาง วันท่ี 22 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมรีเจ้นท์ รามคำแหง กรงุ เทพมหานคร

3

กจิ กรรมที่ 3 ผู้นำกลมุ่ (แซะห)์ ทท่ี ำหนา้ ที่อาสาสมัครในการดแู ลสุขภาพของผู้เดินทางไปแสวงบุญ
(อสม.ฮัจย์) และผู้รับผิดชอบงานดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้แสวงบุญ (MR. HAJJ) พื้นท่ีภาคใต้ตอนบน ระหว่างวันที่
24 - 25 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมเดอะรอยัล พาราไดซ์ โฮเต็ล แอนด์ สปา จังหวัดภูเกต็

5) สรปุ ผลการจัดโครงการฯ

7. งบประมาณ

เบิกจ่ายเงินจากงบประมาณแผนงานบูรณาการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ ของศูนย์
บริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่ตั้งจ่าย ณ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสงขลา รวมทั้งสิ้น
1,248,670 บาท (หน่ึงล้านสองแสนสี่หม่ืนแปดพันหกร้อยเจ็ดสิบบาทถ้วน)

กิจกรรมที่ 1 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง
บุญ (อสม.ฮัจย์)พื้นท่ีภาคใต้ตอนล่าง ระหว่างวันที่ 17 - 18 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ท อำเภอ
สิงหนคร จังหวัดสงขลา

- ค่าอาหารวา่ งและเครื่องดื่ม จำนวน 4 มื้อ × 50 บาท × 250 คน จำนวนเงิน 50,000 บาท
- ค่าอาหารกลางวัน จำนวน 2 มอ้ื × 300 บาท × 250 คน จำนวนเงนิ 150,000 บาท
- ค่าอาหารเย็น จำนวน 1 ม้อื × 300 บาท × 250 คน จำนวนเงนิ 75,000 บาท
- ค่าทพ่ี ักวิทยากร/ผูด้ ำเนนิ การ 24 หอ้ ง x 1,200 บาท x 2 คืน จำนวนเงนิ 57,600 บาท
- คา่ ท่พี ักผเู้ ข้าประชมุ 110 หอ้ ง × 1,200 บาท × 1 คืน จำนวนเงนิ 132,000 บาท
- คา่ กระเปา๋ เอกสาร 250 ใบ × 300 บาท จำนวนเงิน 75,000 บาท
- ค่าตอบแทนวทิ ยากร 24 คน (รายละเอียดตามเอกสารแนบ 2) จำนวนเงนิ 36,000 บาท
- ค่าพาหนะวิทยากร 24 คน (รายละเอยี ดตามเอกสารแนบ 3) จำนวนเงนิ 20,640 บาท
จำนวนเงิน 596,240 บาท
รวม

กิจกรรมที่ 2 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง
บุญ (อสม.ฮจั ย)์ พ้ืนทภ่ี าคกลาง วันที่ 22 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมรเี จ้นท์ รามคำแหง กรุงเทพมหานคร

- คา่ อาหารวา่ งและเครื่องดื่ม จำนวน 2 มอื้ × 50 บาท × 63 คน จำนวนเงิน 6,300 บาท
- ค่าอาหารกลางวนั จำนวน 1 มื้อ × 300 บาท × 63 คน จำนวนเงิน 18,900 บาท
- คา่ ที่พกั วิทยากร/ผ้ดู ำเนนิ การ 10 หอ้ ง × 1,200 บาท × 2 คนื จำนวนเงนิ 24,000 .บาท
- คา่ กระเป๋าเอกสาร 63 ใบ × 300 บาท จำนวนเงนิ 18,900 บาท
- ค่าตอบแทนวทิ ยากร 10 คน (รายละเอียดตามเอกสารแนบ 1) จำนวนเงนิ 8,100 บาท
- ค่าพาหนะวิทยากร 10 คน (รายละเอยี ดตามเอกสารแนบ 2) จำนวนเงนิ 53,800 บาท
- ค่าเช่าหอ้ งประชมุ (เพื่อใชป้ ระชุม) จำนวนเงิน 10,000 บาท
จำนวนเงนิ 140,000 บาท
รวม

กิจกรรมที่ 3 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง
บุญ (อสม.ฮัจย์)และเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานดูแลสุขภาพผู้แสวงบุญ (MR.HAJJ) พื้นท่ีภาคใต้ตอนบน ระหว่าง
วนั ที่ 24 - 25 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมเดอะรอยัล พาราไดซ์ โฮเตล็ แอนด์ สปา จังหวัดภเู กต็

4

- คา่ อาหารวา่ งและเครื่องด่ืม จำนวน 4 ม้ือ × 50 บาท × 133 คน จำนวนเงนิ 26,600 บาท

- คา่ อาหารกลางวนั จำนวน 2 มอื้ × 300 บาท × 133 คน จำนวนเงนิ 79,800 บาท

- คา่ อาหารเยน็ จำนวน 1 มื้อ × 350 บาท × 133 คน จำนวนเงนิ 46,550 บาท

- ค่าทพ่ี ักวทิ ยากร/ผู้ดำเนินการ 25 ห้อง x 1,800 บาท x 3 คนื จำนวนเงิน 135,000 บาท

- ค่าที่พักผเู้ ข้าประชมุ 50 หอ้ ง × 1,800 บาท × 1 คืน จำนวนเงนิ 90,000 บาท

- คา่ กระเปา๋ เอกสาร 133 ใบ × 300 บาท จำนวนเงิน 39,900 บาท

- ค่าตอบแทนวิทยากร 27 คน (รายละเอียดตามเอกสารแนบ 1) จำนวนเงนิ 26,400 บาท

- คา่ พาหนะวิทยากร 27 คน (รายละเอยี ดตามเอกสารแนบ 2) จำนวนเงิน 44,180 บาท

- คา่ เชา่ ห้องประชุม (เพื่อใชป้ ระชุมกลมุ่ และแยกห้องอภิปราย) จำนวนเงนิ 10,000 บาท

- ค่าเชา่ เหมารถตโู้ ดยสารพร้อมนำ้ มันเช้อื เพลงิ สำหรับผูด้ ำเนินการ

จำนวน 3,500 บาท × 4 วัน × 1 คัน จำนวนเงิน 14,000 บาท

รวม จำนวนเงนิ 512,430 บาท

รวมทั้งส้ิน จำนวนเงนิ 1,248,670 บาท

(หนึ่งล้านสองแสนสีห่ มืน่ แปดพันหกร้อยเจ็ดสิบบาทถ้วน)

8. สรุปคา่ ใช้จ่ายที่ใชใ้ นการจัดอบรม

กิจกรรมที่ 1 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง

บุญ (อสม.ฮัจย์)พื้นท่ีภาคใต้ตอนล่าง ระหว่างวันที่ 17 - 18 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ท อำเภอ

สิงหนคร จังหวัดสงขลา

- คา่ อาหารวา่ งและเคร่ืองด่ืม จำนวนเงนิ 55,600 บาท

- ค่าอาหารกลางวัน จำนวนเงิน 166,800 บาท

- คา่ อาหารเยน็ จำนวนเงิน 83,400 บาท

- คา่ ท่ีพัก จำนวนเงิน 188,400 บาท

- ค่ากระเป๋าเอกสาร จำนวนเงิน 75,000 บาท

- คา่ ตอบแทนวิทยากร จำนวนเงนิ 42,300 บาท

- ค่าพาหนะวิทยากร จำนวนเงนิ 17,105 บาท

รวม จำนวนเงนิ 628,605 บาท

กิจกรรมที่ 2 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง

บุญ (อสม.ฮัจย์)พื้นทภ่ี าคกลาง วันที่ 22 มนี าคม 2564 ณ โรงแรมรเี จน้ ท์ รามคำแหง กรุงเทพมหานคร

- คา่ อาหารว่างและเคร่ืองดื่ม จำนวนเงิน 6,300 บาท

- คา่ อาหารกลางวัน จำนวนเงนิ 18,900 บาท

- ค่าท่ีพักวิทยากร/ผดู้ ำเนินการ จำนวนเงิน 13,344 บาท

- ค่ากระเป๋าเอกสาร จำนวนเงนิ 18,900 บาท

- คา่ ตอบแทนวิทยากร จำนวนเงิน 7,500 บาท

- ค่าพาหนะวิทยากร จำนวนเงิน 49,234.22 บาท

รวม จำนวนเงนิ 114,178.22 บาท

5

กิจกรรมที่ 3 กลุ่มเป้าหมายผู้นำกลุ่ม (แซะห์) เพื่อเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลสุขภาพผู้แสวง
บุญ (อสม.ฮัจย์)และเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานดูแลสุขภาพผู้แสวงบุญ (MR.HAJJ) พื้นท่ีภาคใต้ตอนบน ระหว่าง
วันท่ี 24 - 25 มีนาคม 2564 ณ โรงแรมเดอะรอยลั พาราไดซ์ โฮเตล็ แอนด์ สปา จงั หวดั ภเู ก็ต

- คา่ อาหารว่างและเคร่ืองดม่ื จำนวนเงิน 20,400 บาท

- คา่ อาหารกลางวัน จำนวนเงิน 61,200 บาท

- คา่ อาหารเย็น จำนวนเงนิ 35,700 บาท

- คา่ ที่พัก จำนวนเงนิ 172,450 บาท

- ค่ากระเปา๋ เอกสาร จำนวนเงิน 39,900 บาท

- คา่ ตอบแทนวิทยากร จำนวนเงิน 39,300 บาท

- คา่ พาหนะวิทยากร จำนวนเงิน 38,810 บาท

รวม จำนวนเงิน 407,760 บาท

รวมทั้งสนิ้ จำนวนเงนิ 1,150,543.22 บาท

(หนง่ึ ล้านหน่งึ แสนห้าหมื่นห้าร้อยส่สี ิบสามย่สี ิบสองสตางค์บาทถ้วน)

9. หนว่ ยงานทร่ี ับผิดชอบโครงการ

ศูนยบ์ ริหารการพัฒนาสุขภาพจังหวดั ชายแดนภาคใต้ (ศบ.สต)

10. ผลทค่ี าดวา่ จะไดร้ บั
1. อสม.ฮัจย์ มีความรู้ความเข้าใจในการให้คำแนะนำและดูแลสุขภาพอนามัยเบื้องต้นแก่ผู้ท่ีเดินทางไป

แสวงบุญ ได้ถูกต้อง และมีประสิทธิภาพ และผู้รับผิดชอบงานดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้แสวงบุญ (MR. HAJJ) มี
ศกั ยภาพในการทำงานมากข้นึ ในรูปแบบวถิ ีใหม่ (New Normal)

2. อสม.ฮัจย์ และผู้รับผิดชอบงานดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้แสวงบุญ (MR.HAJJ) มีแนวทางในการพัฒนา
ระบบบรกิ ารสุขภาพผ้แู สวงบญุ ณ ราชอาณาจกั รซาอดุ ิอารเบีย ในรูปแบบวถิ ีใหม่

6

กำหนดการพื้นท่ีภาคใตต้ อนล่าง

ระหวา่ งวันท่ี 17 - 18 มีนาคม 2564
ณ โรงแรมหาดแกว้ รีสอร์ท อำเภอสงิ หนคร จังหวดั สงขลา

ววันจันทร์ท่ี 17 เดอื นมีนาคม ๒๕๖4

08.00 – 08.30 น. ลงทะเบียน
08.30 – 09.00 น.
09.00 –10.30 น. พธิ อี ัญเชญิ คัมภีร์อัลกุรอาน (คลิปเสียงอลั กรุ อา่ น)

10.30 – 12.00 น. เปดิ วดิ ีทัศน์ “การดำเนินงานฮัจย์ภาพรวม
12.00 – 13.30 น.
13.30 – 16.30 น. อภิปราย “เครือข่ายพันธมิตรภารกจิ ดแู ลผู้แสวงบุญ”
วิทยากรโดย

1) นายประเวศ หมีดเสน็ ผู้อำนวยการกองประสานงานโครงการ
อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริและกิจการพเิ ศษ ศอ.บต.

2) นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผู้ประกอบการฮจั ย์ภาคใต้
3) นายจรลั หรา่ ยมณี นักการข่าวชำนาญการ กองส่งเสริมองคก์ รศาสนา

อสิ ลามและกจิ การฮจั ย์
4) นางกลุ ฤดี คุ่มเค่ยี ม พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ รพ.ตะโหมด จ.พัทลุง
5) นพ. ซุลกิฟลี ยโู ซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ดำเนินการอภิปราย

อภิปราย “New Normal ฮัจย์ ความปกติในวถิ ีชีวิตใหม่”
วิทยากรโดย นพ. มาหะมะ เมาะมลู า ผอ.รพ.รือเสาะ จ.นราธวิ าส

รบั ประทานอาหารกลางวนั /ละหมาด

อภิปรายชุดความรู้ “องค์ความรูว้ ถิ ใี หม่ New Normal สวู่ ถิ ถี ดั ไป Next Normal”
หอ้ งท่ี 1 อภิปราย “รู้เท่าทนั ความร้โู รคอุบตั ิใหม่ ณ ราชอาณาจกั รซาอดุ ิอาระเบีย”
วิทยากรโดย

1) นพ. สรุ สิทธ์ิ ปานมณี นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
2) นพ. หมดั หมี เหม นายแพทย์เชยี่ วชาญ รพ.จะนะ จ.สงขลา
3) นพ. ถนัด อาวารลุ หัก ผอ.รพ.กะพ้อ จ.ปตั ตานี

หอ้ งที่ 2 อภิปราย “เครือข่าย อสม.ฮจั ย์ กับการใช้ยาและการบรหิ ารจดั การยา”
วทิ ยากรโดย

1) นายประสิทธ์ิ แวจูนา เภสชั กรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ยะหร่งิ จ. ปตั ตานี
2) นางวาสนา ยโู ซะ เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ไม้แกน่ จ.ปัตตานี
3) นางสาวพิชญา เสียมไหม เภสชั กรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ละงู จ. สตูล

7

18.30 - 19.30 น. ห้องท่ี 3 อภปิ ราย “การปฐมพยาบาลทางใจ คณุ กช็ ่วยคนอนื่ ได้”
19.30 - 21.00 น. วทิ ยากรโดย

1) ดร.นพ. นพพร ตันติรงั สี ผู้อำนวยการศูนยส์ ขุ ภาพจิตที่ 12 สงขลา
2) พญ. ลลิดา และตี นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
2) นายบญุ ฤกษ์ จิงา นักจัดการงานทัว่ ไปชำนาญการ

ศนู ยส์ ขุ ภาพจิตท่ี 12
รับประทานอาหารเยน็

กจิ กรรมกลุ่มสมั พนั ธ์

วันอังคารท่ี 18 เดอื นมีนาคม ๒๕๖4

08.30 – 09.30 น. นำเสนอผลการอภิปรายชดุ ความรู้ (ตัวแทนท้ัง 3 ห้องเพ่ือนำเสนอสิ่งที่ไดร้ ับ)
09.30 – 10.00 น. ตัวแทนห้องที่ 1 “รเู้ ท่าทันความรู้โรคอุบตั ใิ หม่ ณ ราชอาณาจกั รซาอดุ ิอาระเบีย”
10.00 - 12.00 น. ตัวแทนห้องท่ี 2 “เครอื ขา่ ย อสม.ฮจั ย์ กบั การใชย้ าและการบริหารจดั การยา”
ตวั แทนห้องท่ี 3 “การปฐมพยาบาลทางใจ คุณกช็ ่วยคนอ่ืนได้”

วิดีทศั น์ นำเสนอแนะนำ ศบสต.
พธิ เี ปิดการประชุมและมอบวัสดุภณั ฑท์ างการแพทย์
- กล่าวรายงาน โดย นายอทุ ิศศักด์ิ หริรัตนกุล ผอ.ศบ.สต
- กล่าวเปิดการประชมุ และมอบนโยบายการดูแลสุขภาพผู้เดินทางไปแสวงบุญแก่ อสม.ฮัจย์
โดย นายกิตติศักดิ์ อักษรวงศ์ ผชู้ ่วยปลดั กระทรวงสาธารณสุข
- มอบวัสดุภัณฑ์ทางการแพทย์ในการดแู ลสุขภาพผเู้ ดินทางไปแสวงบญุ แกอ่ สม.ฮัจย์
ตัวแทนแซะห์ (ชาย 3 คน / หญงิ 3 คน)
โดย นายกติ ตศิ ักด์ิ อักษรวงศ์ ผชู้ ว่ ยปลดั กระทรวงสาธารณสุข

อภปิ รายชุดความรู้“แซะห์ รุน่ ใหม่ปรบั วิธีการทำงานให้เขา้ กับ New Normal”
หอ้ งท่ี 1 อภิปราย “CPR สองมือช่วยชวี ติ ”
โดย 1) นพ.อัสมาน อาลี นายแพทย์ชำนาญการพเิ ศษ รพ.ปตั ตานี

2) นายนิมาดี หลตี อสนั พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ รพ.หาดใหญ่
3) นางฟาอซิ ๊ะ หลีเส็น พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการ รพ.สะเดา จ.สงขลา

หอ้ งที่ 2 อภปิ ราย “การปฏิบตั ติ ัวในยุค Covid-19 กบั มาตรการ DMHTT”
โดย 1) นพ. มาหะมะ เมาะมลู า ผอ.รพ.รือเสาะ จ.นราธวิ าส

2) นพ. ถนัด อาวารลุ หกั ผอ.รพ.กะพอ้ จ.ปัตตานี
3) นายวรี ศกั ด์ิ เบญอะหลี สาธารณสขุ อำเภอเทพา จ.สงขลา

12.00 - 12.30 น. 8
12.30 - 13.00 น.
ห้องที่ 3 อภิปราย “รู้ทัน′โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง′ภัยร้ายท่ีคุณสร้างเอง/สมุดสุขภาพ”
13.00 – 13.15 น โดย 1) พญ. ลลิดา และตี นายแพทย์เชีย่ วชาญ รพ.หาดใหญ่
13.15 – 14.00 น
2) นพ. มซั ลนั ตะเระ ผอ.รพ.ธารโต จ.ยะลา
3) นพ.อามนี แสมา นายแพทย์ชำนาญการพเิ ศษ รพ.ปัตตานี

นำเสนอวิดที ศั น์ (ภาพรวมการจดั ทำกิจกรรม)
โดย นพ.ซุลกฟิ ลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต.

บรรยาย “รูปแบบและแนวทางการดำเนนิ งานผู้ไปแสวงบุญ ณ ราชอาณาจักร
ซาอดุ ิอาระเบีย ปีงบประมาณ 2564”
โดย นพ. อทุ ิศศักด์ิ หรริ ตั นกุล ผอ.ศบ.สต.

ปดิ การประชมุ

รับประทานอาหารกลางวนั /ละหมาด

หมายเหตุ รับประทานอาหารวา่ ง เวลา 10.00 - 10.20 น. และ 14.30 - 14.50 น.

9

กำหนดการในพนื้ ทีภ่ าคกลาง

วนั ที่ 22 มีนาคม 2564
ณ โรงแรมรเี จน้ ท์ รามคำแหง กรงุ เทพมหานคร

08.00 – 08.30 น. ลงทะเบียน
08.30 – 08.45 น.
09.00 – 09.30 น. พธิ อี ัญเชิญคมั ภรี ์อัลกรุ อาน

09.30 – 10.15 น. พธิ เี ปดิ การประชุม และบรรยาย “รูปแบบและแนวทางการดำเนนิ งานผู้ไปแสวงบุญ
ณ ราชอาณาจักร ซาอดุ ิอาระเบีย ปงี บประมาณ 2564”
10.15 – 11.15 น. โดย นพ. อทุ ศิ ศักด์ิ หริรัตนกุล ผอ.ศบ.สต

11.15 – 12.00 น. อภปิ ราย “ทิศทางและนโยบายการดูแลผแู้ สวงบุญ ณ ราชอาณาจกั รซาอุดิอาระเบีย
ปีงบประมาณ 2564”
12.00 - 13.30 น. โดย 1) นายจรัล หร่ายมณี นักการข่าวชำนาญการ
13.30 – 14.30 น.
14.30 – 15.30 น. กองสง่ เสริมองคก์ รศาสนาอสิ ลามและกจิ การฮัจย์
15.30 - 16.30 น. 2) นายกมล ทองคำวงค์ นายกสมาคมผปู้ ระกอบการฮจั ย์แห่งประเทศไทย
3) นพ.ซุลกิฟลี ยโู ซะ รอง ผอ.ศบสต

อภปิ ราย “รู้เท่าทนั ความร้โู รคอุบัติใหม่ ณ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบยี ”
โดย พญ.วราลักษณ์ ตังคณะกลุ รองผูอ้ ำนวยการกองโรคติดต่อท่ัวไป และหัวหนา้

กลมุ่ โรคติดต่อระหว่างประเทศ

อภปิ ราย “เครือขา่ ย อสม.ฮจั ย์ กับการใช้ยาและการบริหารจดั การยา”
โดย 1) นายประสทิ ธ์ิ แวจูนา เภสชั กรชำนาญการพิเศษ รพ.ยะหร่งิ จ.ปัตตานี

2) นางวาสนา ยูโซะ เภสชั กรชำนาญการพิเศษ รพ.ไม้แก่น จ.ปัตตานี

รบั ประทานอาหารกลางวัน/ละหมาด

บรรยาย “New Normal ฮจั ย์ ความปกติในวิถีชวี ติ ใหม่”
โดย นพ. มาหะมะ เมาะมูลา ผอ.รพ.รือเสาะ จ.นราธิวาส

บรรยาย “การปฐมพยาบาลทางใจ คุณก็ชว่ ยคนอื่นได้”

โดย พญ. ลลิดา และตี นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.หาดใหญ่

สรปุ ผล ข้อเสนอแนะ และปดิ การประชุม

หมายเหตุ รับประทานอาหารว่าง เวลา 10.0 0 - 10.20 น. และ 14.30 - 14.50 น

10

กำหนดการในพืน้ ท่ีภาคใตต้ อนบน

ระหวา่ งวนั ที่ 24 - 25 มนี าคม 2564
ณ โรงแรมเดอะรอยัล พาราไดซ์ โฮเตล็ แอนด์ สปา จังหวดั ภเู ก็ต

วนั ที่ 24 เดอื นมนี าคม ๒๕๖4

08.00 – 08.45 น. ลงทะเบยี น
08.45 – 09.00 น.
09.00 - 10.00 น. พิธอี ญั เชิญคมั ภรี ์อัลกรุ อาน

10.00 – 11.15 น. นำเสนอวิดิทัศน์ “แนะนำศูนยบ์ ริหารการพัฒนาสขุ ภาพจงั หวดั ชายแดนภาคใต”้
พิธีเปิดการอบรม
11.15 – 12.00 น. - กล่าวรายงาน
12.00 - 13.30 น. โดย นพ.ซลุ กิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต
13.30 - 16.30 น - กล่าวเปิดการอบรม และบรรยาย จากอดตี ส่ภู าพฝนั การดำเนนิ งานฮจั ยภ์ ายใต้

สถานการณ์ Covid-19
โดย นพ.สุเทพ วชั รปิยานนั ทน์
(อดีตอธบิ ดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ปฏิบัตหิ น้าที่ ท่ีปรึกษา ศบ.สต)
- มอบวัสดภุ ณั ฑ์ทางการแพทยใ์ นการดแู ลสขุ ภาพผเู้ ดนิ ทางไปแสวงบญุ แกอ่ สม.ฮัจย์
ตัวแทนแซะห์ (ชาย 2 คน / หญิง 2 คน) ถา่ ยรปู /ถ่ายรูปรวม
โดย นพ.สุเทพ วชั รปิยานันทน์
ถา่ ยรูปรวม ผู้บริหารร่วมกับ ผเู้ ขา้ ร่วมประชุม

นำเสนอวิดิทัศน์ “ภาพรวมการดำเนนิ งานฮจั ย์และอมุ เราะห”์

อภิปราย “เครือข่ายพันธมิตรภารกิจ ดูแลผู้แสวงบุญ”
โดย 1) นายจรัล หร่ายมณี กองสง่ เสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์

2) นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผปู้ ระกอบการฮจั ย์ภาคใต้
3) นางนชิ นนั ท์ หลรี ักษา รพ.สต.บ้านปากคลอง อ.เกาะลนั ตา จ.กระบี่
4) นพ.ซุลกิฟลี ยโู ซะ รอง.ผอ ศบสต ดำเนนิ อภิปราย

อภิปราย ”ร้เู ท่าทนั ความรโู้ รคอบุ ตั ใิ หม่ ณ ราชอาณาจักรซาอดุ ิอาระเบยี
โดย 1) นพ. ถนัด อาวารลุ หัก ผอ.รพ.กะพ้อ จ.ปัตตานี

2) นายทนงศักดิ์ สุไลมาน นักวิชาการอสิ ระ ดำเนินการอภิปราย

รบั ประทานอาหารกลางวนั /ละหมาด
ห้องท่ี 1 อภิปรายชดุ ความรู้ “แซะห์ รุ่นใหมป่ รบั วิธีการทำงานให้เข้ากบั New Normal”
(กล่มุ เปา้ หมาย อสม.ฮัจย์) เร่อื งละ 1 ชว่ั โมง

11

เร่อื งที่ 1 อภิปราย “CPR สองมือชว่ ยชีวติ ”

โดย

1) นพ.อสั มาน อาลี นายแพทย์ชำนาญการพิเศษ รพ.ปัตตานี

2) นายนิมาดี หลีตอสนั พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการ รพ.หาดใหญ่

เร่อื งที่ 2 อภิปราย “การปฏบิ ัตติ ัวในยุค Covid-19 กบั มาตรการ DMHTT”
โดย
1) นพ. ถนดั อาวารลุ หกั ผอ.รพ.กะพ้อ จ.ปัตตานี
2) นางสาวญานิฐา การะกำ พยาบาลวชิ าชีพชำนาญการ รพ.เกาะยาวชัยพัฒน์

ห้องที่ 3 อภิปราย“ร้ทู ัน′โรคไมต่ ิดต่อเร้ือรัง′ภยั รา้ ยทีค่ ุณสร้างเอง/สมุดสุขภาพ”
โดย
1) พญ. ลลิดา และตี นายแพทย์เช่ยี วชาญ รพ.หาดใหญ่
2) นพ. มัซลนั ตะเระ ผอ.รพ.ธารโต จ.ยะลา

ห้องที่ 2 อภิปรายชุดความรู้ “องคค์ วามรูว้ ิถใี หม่ New Normal สวู่ ิถถี ัดไป Next Normal”
(กลมุ่ เป้าหมาย MR.HAJJ) เร่อื งละ 1 ชว่ั โมง

เรอ่ื งที่ 1 อภิปราย “บทบาทและแนวทางการดูแลสุขภาพของผ้แู สวงบญุ ”

โดย

1) นพ.ซลุ กิฟลี ยโู ซะ รอง ผอ.ศบ.สต

2) นพ.หมัด หีมเหม นายแพทยเ์ ช่ียวชาญ รพ.จะนะ จ.สงขลา

เรื่องที่ 1 อภปิ ราย “การจัดการระบบสารสนเทศในมิติ 4.0”

โดย

1) นายเสรี โตะ๊ เดน็ นักวิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ

รพ.สต. บา้ นนาสที อง อ.รัตภมู ิ จ.สงขลา

2) นายองครักษ์ ธรรมสโร นักวชิ าการคอมพิวเตอร์ สสอ.รตั ภูมิ จ.สงขลา

18.00-19.00 น. เรื่องที่ 3 อภิปราย “หลกั สตู รอบรมฮุจญาตวิถใี หม”่
โดย
1) นพ. อามีน แสมา นายแพทย์ชำนาญการพเิ ศษ

รับประทานอาหารเยน็

12

วนั ที่ 25 เดือนมนี าคม ๒๕๖4

08.30–09.30 น. นำเสนอผลการอภิปรายชุดความรู้
09.30- 10.30 น. ห้องที่ 1 แซะห์ ร่นุ ใหม่ปรบั วธิ กี ารทำงานให้เข้ากับ New Normal (อสม.ฮจั ย์)
10.30–11.30 น. ห้องที่ 2 องคค์ วามรู้วิถีใหม่ New Normal สวู่ ถิ ถี ัดไป Next Normal (MR.HAJJ)

11.30 – 12.30 น. นำเสนอ สารคดีส้นั เรอ่ื งดูแลใจให้เปน็ สขุ สู่ฮจั ย์ทส่ี มบูรณ์
12.30 - 13.00 น.
13.00 – 14.00 อภิปราย “การปฐมพยาบาลทางใจ คณุ ก็ชว่ ยคนอนื่ ได้”

โดย

1) พญ.ลลิดา และตี นายแพทย์เชีย่ วชาญ รพ.หาดใหญ่

2) นายบุญฤกษ์ จงิ า นกั จัดการงานทว่ั ไปชำนาญการ ศนู ย์สุขภาพจิตท่ี 12

3) นายทนงศักดิ์ สุไลมาน นกั วิชาการอิสระ ดำเนินการอภิปราย

อภปิ ราย “การบรหิ ารจดั การยาอย่างไร สำหรับผแู้ สวงบุญ ณ ราชอาณาจกั รซาอดุ อิ าระเบยี ”

โดย

1) นายประสทิ ธ์ิ แวจูนา เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ยะหริง่ จ. ปัตตานี

2) นางวาสนา ยูโซะ เภสชั กรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ไมแ้ กน่ จ.ปตั ตานี

นำเสนอ หนงั สนั้ สะท้อนการทำงานของเจ้าหนา้ ท่สี าธารณสุขกบั การทำงานฮัจย์
เร่อื ง HAJJ MABRUK

อภิปราย “New Normal ฮัจย์ ความปกติในวถิ ชี ีวติ ใหม่”
โดย 1) นพ. มาหะมะ เมาะมูลา ผอ.รพ.รือเสาะ จ.นราธิวาส

2) นายทนงศักด์ิ สุไลมาน นกั วชิ าการอสิ ระ ดำเนินการอภิปราย

บรรยาย “รปู แบบและแนวทางการดำเนินงานผู้ไปแสวงบุญ ณ ราชอาณาจักร
ซาอดุ อิ าระเบีย ปงี บประมาณ 2564” และปิดการประชุม
วิทยากรโดย นพ. ซลุ กฟิ ลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต.

รบั ประทานอาหารกลางวัน/ละหมาด

หมายเหตุ รับประทานอาหารว่าง เวลา 10.00 - 10.20 น. และ 14.30 - 14.50 น.

13

สว่ นที่ ๒ สรปุ เน้อื หาจากการจัดอบรม

1. อภปิ ราย “เครือขา่ ยพันธมติ รภารกิจ ดูแลผแู้ สวงบุญ”

พื้นทีภ่ าคใต้ตอนล่าง

วิทยากรโดย
1) นายประเวศ หมดี เส็น ผู้อำนวยการกองประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดำรแิ ละกิจการ

พเิ ศษ ศอ.บต.
2) นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผู้ประกอบการฮัจย์ภาคใต้
3) นายจรัล หร่ายมณี นักการข่าวชำนาญการ กองสง่ เสรมิ องค์กรศาสนาอิสลามและกจิ การฮัจย์
4) นางกลุ ฤดี คุ่มเคี่ยม พยาบาลวชิ าชีพชำนาญการ รพ.ตะโหมด จ.พทั ลุง
5) นพ. ซุลกิฟลี ยโู ซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ดำเนินการอภปิ ราย

สรปุ ประเด็นสำคัญไดด้ งั น้ี

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ดำเนินการแนะนำวิทยากรผู้เข้าร่วมอภิปราย และให้ผู้เข้าร่วม
อภปิ รายนำเสนอความคบื หนา้ ของแต่ละองค์กรวา่ มีความคบื หนา้ อยา่ งไรบ้าง

นายจรัล หร่ายมณี นักการข่าวชำนาญการ กองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์ ได้นำเสนอ
ความคบื หนา้ ดงั นี้

1. กองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์ กรมการปกครอง ได้ดำเนินการประกาศเปิดรับสมัคร
ผู้ประสงค์เดินทางไปประกอบพิธีฮัจย์ ในปี 2564 ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2563 ซ่ึงให้สิทธิ์กับผู้ที่ยกเลิก หรือเลื่อนการ
เดนิ ทางเมื่อปี 2563 เหตเุ นื่องจากการแพรร่ ะบาดของสถานการณ์ Covid 19 ใหไ้ ดร้ ับการลงทะเบียนก่อนและพบว่า
มีผู้ลงทะเบียนจำนวน 7,400 กว่าคน

2. ความคืบหน้าจากประเทศซาอุดิอาระเบยี ณ เวลาน้ี ยังไม่มมี าตราการทช่ี ัดเจน ซง่ึ หลายปีท่ีผ่านมาพบว่า
ในเดือนมกราคมของทุกปี จะมีหนังสือเชิญประเทศต่างๆ ทั่วโลกเข้าร่วมประชมุ ดังกล่าว และทางกรมการปกครองได้
ทำหนังสือผ่านกระทรวงการต่างประเทศ เพื่อขอทราบความชัดเจนผ่านทางกงสุลใหญ่ เมืองเจดดาห์ จนถึงขณะนี้ ยัง
ไม่ไดร้ บั หนงั สือตอบรบั

3. จากการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมกิจการฮัจย์แห่งประเทศไทย ครั้งที่ 1/2564 ได้มีตัวแทนจาก
สถานกงสลุ เมอื งเจดดาห์ ณ ประเทศไทย ชี้แจงสถานการณ์ท่ีผา่ นมา ไดเ้ ทียบเคียงเรื่องฮัจย์กับอุมเราะห์ในรอบปีที่
ผ่านมาในมาตรการตา่ งๆ ซึ่งคดิ วา่ ทางประเทศซาอุดิอาระเบียจะใชแ้ นวทางอุมเราะห์ เป็นตุ๊กตาเพ่ือทดลองในการ
ดำเนินการฮัจยใ์ นสถานการณ์โควิด เช่น การควบคมุ กำกับผู้แสวงบญุ อย่างใกลช้ ดิ ใช้อัตราส่วนผ้แู สวงบุญ 1 ต่อ 2
โดยมีการควบคุมตลอด 24 ชั่วโมง อุมเราะห์ที่ผ่านมาส่วนใหญ่เป็นบุคคลในประเทศของตนเอง มีผู้ประกอบ
พิธีอุมเราะห์เพียงครั้งเดียว กลับเข้าที่พัก ห้ามออกข้างนอกเด็ดขาด สิ่งที่เกิดขึ้นพบว่าหากใช้ในผู้แสวงบุ ญในพิธี
ฮัจย์ อาจจะมีค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น การกักตัว 3 วัน ก่อนเข้าประเทศ เจ้าหน้าที่ประกบตัว 2 ต่อ 1 ซึ่งจากการ
ประมาณการคา่ ใช้จ่าย ต่อ 1 สปั ดาห์ คดิ เป็นร้อยละ 50 ของคา่ ใช้จา่ ยท้งั หมดคิดเป็นเงนิ เกือบ 200,000 บาท
ต่อสัปดาห์ ด้านอายุได้กำหนดไว้ที่ 18-55 ปี เท่านั้น เมื่อเทียบเคียงกับผู้ลงทะเบียนที่ผ่านการยกเลิกและยืนยนั
ณ ตอนนี้จำนวน 6,400 คน และตัดกลุ่มอายจุ ะเหลือจำนวน 2,300 คน

14

4. การเปิดประเทศของซาอุดอิ าระเบียไดก้ ำหนดใหต้ ่างชาติเข้าไป ประมาณกลางเดือนพฤษภาคม 2564
ความพร้อมต่างๆ ที่เกิดขึ้น เช่น การทำ MOU การจัดตั้งสำนักงาน เครื่องบิน ยังไม่ได้ดำเนินการใดๆ ล่าสุด
กรมการปกครองเปิดโอกาส ใหม้ กี ารยนื ยันหรือยกเลิกการเดินทางโดยมีการคืนเงินประกันการเดนิ ทาง สว่ นโค้วตา
ประเทศซาอุดิอาระเบียทีใ่ ห้ประเทศไทยยงั ไมช่ ดั เจน แตน่ า่ จะไมเ่ กิน 10 -20 % ของทุกปที ่ผี า่ นมา

นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผู้ประกอบการฮัจย์ภาคใต้ การทำงานของสมาคมน้ันจะสอดคล้องกับการ
ทำงานของกองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์ กรมการปกครอง อย่างที่ทราบกันดีว่าภารกิจฮัจย์นั้น
เป็นสิ่งวาญิบ (บังคับ) สำหรับมุสลิมทุกคนที่มีสามารถ คือสามารถทางทรัพย์สมบัติ ด้านสุขภาพร่างกายต้องพร้อม
และการเดินทางต้องมีความปลอดภัย สิ่งที่ทุกคนต้องคำนึงจากปีที่ผ่านมาพบว่าประเทศซาอุดิอาระเบียได้กำหนด
กฎเกณฑ์ไว้มาก ในฐานะที่เราเป็นสมาคมของผู้ประกอบการ เรามีความตั้งใจอยากพาคนไปประกอบพิธีฮัจย์ แต่มีข้อ
แม้ว่าเฉพาะคนที่มีความสามารถเท่านั้น แต่มีเหตุการณ์ที่ฝากประชาสัมพันธ์ต่อให้ประชาชนรับทราบว่า มีบุคคลท่ี
พยายามบอกว่าว่ามีโครงการให้ไปฮัจย์ฟรี เพียงแค่สมัครสมาชิก โดยใช้เงินเพียง 50,000 บาท จากที่ได้ตรวจสอบ
พบวา่ ไม่เป็นจริง และสุดท้ายตามการคาดการณ์ในความรสุ้ ึกของผมคิดว่า ยากที่จะมีการเดินทาง ทางเดียวคือต้องพึ่ง
ทมี สาธารณสขุ ถา้ วคั ซีนยงั ไมถ่ ึงมอื ฮจุ ญาติ พวกเรากห็ มดสิทธท์ิ ่จี ะเดินทางเข้าประเทศได้

นางกุลฤดี คมุ่ เคย่ี ม พยาบาลวชิ าชีพชำนาญการ โรงพยาบาลตะโหมด จงั หวดั พทั ลงุ กล่าวว่าจงั หวัดพัทลุงมี
อำเภอที่เป็นชาวมุสลิมทั้งหมด 7 อำเภอ ตนได้รับผิดชอบงานดูแลผู้เดินทางไปแสวงบุญ ณ ราชอาณาจักร
ซาอุดิอาระเบีย ตั้งแต่ปี 2545 เริ่มต้นด้วยไม่มีความรู้อะไรเลย ตนก็ได้ศึกษาจนพอมีความรู้บ้าง เช่น หลักการ 5
ประการของศาสนาอิสลาม ซึ่งมีเรื่องฮัจย์อยู่ในนั้นด้วย จากการที่ได้ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมนั้นทำให้เราได้เข้าใจถึง
ความสำคัญของการไปทำพิธีตรงนั้น ชุมชนที่อยู่ก็มีมุสลิมอาศัยอยู่ เหตุผลที่โรงพยาบาลตะโหมดได้รับเลือกให้เป็น
ศูนยก์ ลางในการจัดการภาพรวมจงั หวัด เพราะว่าเปน็ ความเห็นของแซะห์เพื่อง่ายต่อการจัดการ ซง่ึ เมือ่ ก่อนไม่มีระบบ
แต่ตอนนี้ง่ายขึ้นมาก จากการได้ทำตรงนั้นทำให้ได้เครือญาติมาก ได้ใจผู้รับบริการ ในแต่ละปีจะได้ของฝากหลังจาก
ฮุจญาติเดินทางกลับมา สิ่งที่เป็นความภาคภูมิ คือการได้รับเลือกให้ได้ดูแลแขกของพระเจ้า ยินดีที่จะดูแลจนเกษยี ณ
สามารถเข้าไปนั่งในใจของชุมชนที่ดูแล และสุดท้ายได้ทำนวตกรรมการละศิลอดที่ถูกวิธี ใช้หลักวิชาการ มาใช้ในการ
ปรับเปล่ียนพฤติกรรมผปู้ ่วยเบาหวานความดัน จนไดร้ บั คัดเลือกเป็นบุคคลตน้ แบบของกรมอนามัย

นายประเวศ หมีดเส็น ผู้อำนวยการกองประสานงานโครงการ อันเนื่องมาจากพระราชดำริและกิจการ
พิเศษ ศอ.บต. ได้สรุปดงั น้ี

1. ภารกิจ ศอ.บต
ตามพระราชบัญญัติการบริหารราชการจังหวัดชายแดนภาคใต้ พ.ศ. ๒๕๕๓ มาตรา ๙ ให้ ศอ.บต. มี
อำนาจหนา้ ที่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ดังต่อไปน้ี
(๑๑) ส่งเสริม สนับสนุน อำนวยความสะดวกและแก้ไขปัญหาแก่คนไทยในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่
เดินทางไปประกอบพธิ ฮี ัจญ์ ณ ราชอาณาจักรซาอดุ ีอาระเบีย
(๑๔) ร่วมมือกับส่วนราชการที่เกี่ยวข้องในการเสริมสร้างความสัมพันธ์ ความเข้าใจอันดีและประสานงาน
ในโครงการ ความรว่ มมอื ความช่วยเหลือ และการแก้ไขปญั หาในพนื้ ทจ่ี ังหวัดชายแดนภาคใต้กับต่างประเทศ ท้ังนี้
ภายใต้กรอบนโยบายของรัฐบาลหรอื มติคณะรัฐมนตรี รวมทั้งแนวทางหรือนโยบายที่กระทรวงการต่างประเทศได้
กำหนดไว้

15

โดยมีกิจกรรมดังน้ี
1. ผู้แสวงบุญในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และมสุ ลมิ ท่ีได้รับผลกระทบจากความไมส่ งบ ได้ทำพิธอี มุ เราะห์

กจิ กรรมผู้แสวงบญุ ในจังหวดั ชายแดนภาคใต้ ไดด้ ำเนินการ 3 ระยะ
1.1 กอ่ นเดนิ ทาง
(1) มีรายการสร้างความเข้าใจ สื่อสารให้คนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ รู้เข้าใจเรื่องฮัจย์

ภายใต้โครงการ วทิ ยุสานสมั พนั ธ์ฮจั ย์ในทกุ สัปดาห์
(2) เดอื นรอมฏอน มีรายการรอมฎอนสมั พันธ์
(3) สายด่วย 1880 รบั เรือ่ งราวรอ้ งทุกข์ ตอบขอ้ ซักถามเกย่ี วกบั ฮัจย์
(4) อบรมผู้แสวงบุญ ทุกจังหวัด จังหวัดละ 800 - 1,000 คน เรื่องการประกอบพิธี

ฮัจย์ และการส่งคนไปประกอบพิธีฮัจย์ที่สนามบินนราธิวาส และหาดใหญ่ ให้บริการเต้นท์ฮุจญาตินั่งคอย ซึ่งเงิน
สว่ นใหญ่ใช้งบประมาณ ศอบต

ปนี ีม้ ีอะไรใหม่ คือ “การอบรมแบบใหม่”
แนวคิด จากประเทศมาเลเซีย โดยมกี ารฝึกเรยี น ทดลองทำ ทดสอบ จนชำนาญ
เริ่มต้นโดย ร่วมคิด ร่วมพัฒนา ร่วมทำ จนได้ออกแบบหลักสูตรใหม่ มีการผลิตสื่อท่ี
เสมือนจริง มีแผ่นพับ Backdrop กระจายอยู่ที่คณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั้ง 5 จังหวัด (ทดลองแบบ
New Normal)
วธี ีการ จำลอง ของจรงิ
กล่มุ เป้าหมาย 300/ จงั หวดั
หวงั อะไร เพ่ือให้ฮุจญาตสามารถทดลองทำจนชำนาญ และเมื่อได้ไปทำจริงสามารถนกึ ภาพได้

1.2 ระหว่างไปประกอบพธิ ีฮจั ย์
มกี ารสอ่ื สารภายใตร้ ายการวทิ ยุรอมฎอนสมั พนั ธ์ ใหพ้ ่นี ้องพ้ืนท่กี นั ดารมากๆ ให้สามารถ

สอื่ สารกบั พนี่ อ้ งทร่ี ว่ มไปประกอบพธิ ีฮจั ย์

1.3 หลังกลับจากประกอบพธิ ฮี จั ย์
(1) มีการต้อนรบั ทงั้ 2 สนามบนิ (หาดใหญ่ นราธิวาส) ร่วมกบั ภาคเี ครือขา่ ย
(2) เย่ียมบา้ นผ้ทู เี่ ดนิ ทางกลบั มา
(3) จดั ตงั้ เป็นชมรมในกลมุ่ ท่ีเดินทางกลบั มา เพ่อื เปน็ จิตอาสาในพนื้ ที่ ใช้แนวคิดว่าฮัจย์

คอื การเปลี่ยนแปลงตัวเอง ครอบครวั ชุมชน และสงั คม ทุกจังหวัดทีชมรม

2. โครงการส่งเสรมิ คนดมี ีคุณธรรมไปประกอบพิธฮี ัจย์ และแสวงบญุ ณ ประเทศอนิ เดยี และเนปาล
2.1 กลุม่ เป้าหมาย 200 คน แต่ปีนี้ กลมุ่ เปา้ หมาย 118 คน (คา่ ใชจ้ ่ายเพมิ่ ขึน้ )
2.2 งบประมาณทั้งหมด 38 ล้านบาท
2.3 แบ่งเป็น 4 กลมุ่ คือ 1. ผูน้ ำศาสนา 2. ผนู้ ำทอ้ งถิน่ ท้องท่ี 3. บุคคลท่ีอยใู่ นบัญชซี ากาต จิต

อาสา 4. อ่นื ๆ ภายใต้จติ อาสา เปน็ ทป่ี ระจักษ์
2.4 คัดเลือกตามขั้นตอน ระดับตำบล อำเภอ จังหวดั ผ่านกลไกที่มีในพนื้ ที่

16

3. โครงการสานใจไทยสใู่ จใต้
แนวคิด การสร้างเครือข่าย พหุวัฒนธรรม ให้ลูกหลานเยาวชนในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนใต้ทีเ่ รยี น

มัธยมปลายไปเรียนรู้วัฒนธรรมในต่างพื้นท่ี โดยคัดเลือกนักเรียน ม.4 - ม.6 ปีละ 300 คน ยากจนและเรียนดี
ก่อนไปเรียนรู้ มีการฝึกอบรม การอยู่ร่วมกัน 1 สัปดาห์ อยู่กับครอบครัวอุปถัมภ์ 1 เดือน ในปีนี้ได้เดินทางในตน้
เดือนเมยายน กลบั มาอยู่ในพน้ื ทส่ี ามารถเปน็ ต้นกล้า และตน้ แบบทด่ี ี

4. กจิ กรรม 3 กลุ่ม 2 วัย
แนวคิด เกลอกนั /กาแว กตี อ คือการนำบคุ คลใน 3 กล่มุ คอื กลมุ่ เยาวชนในโครงการสานใจไทย

สู่ใจใต้ กลุ่มผู้แสวงบุญไปประกอบพิธีฮัจย์ ณ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบีย และกลุ่มผู้ไปแสวงบุญ ณ ประเทศ
อินเดีย และเนปาล ร่วมแสดงพลังจากการแสดงออก บอกเล่าประสบการณ์ แล้วผูกมิตร เกลอกัน มีสังคม มีพหุ
วัฒนธรรมชว่ ยกันดูแล

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต. สรุปภาพรวมในข้อคำถามความคืบหน้าของแต่ละองค์กร พร้อม
คำถามสงิ่ ทจ่ี ะฝากเพ่ือเปน็ การส่งทา้ ย

นายจรลั หรา่ ยมณี นกั การข่าวชำนาญการ กองสง่ เสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์
1. พิธฮี จั ยใ์ นปนี ี้ยังไม่มคี วามแน่นอน
2. เวลาในการเข้าประเทศของซาอุดิอาระเบีย คือกลางเดือนพฤษภาคม เนื่องจากความล่าช้าในการฉีด
วัคซนี โควดิ ของคนในประเทศ
3. กรมการปกครองได้แก้กฏกระทรวง ซง่ึ อยู่ในช่วงการประกาศราชกิจจาณุเบกษา รวมอีก 180 วนั ที่จะ
ประกาศใช้ โดยมีเนื้อหากำหนดให้แซะห์ทุกคนมีสังกัด ต้องผ่านการอบรม ทดสอบความสามารถ ตามที่กรมการ
ปกครองกำหนด เพื่อขึ้นทะเบียน และออกบัตรประจำตวั แซะห์ โดยบัตรมีอายุ 6 ปี ในทุกปีผู้ประกอบการต้องส่ง
รายชอ่ื เพอื่ ตดิ ตามและกำหนดคุณสมบัติตา่ งๆ ที่สำคัญ เม่อื ผา่ นแลว้ มีข้อบังคับตา่ งๆ ทตี่ ้องปฏิบตั ิตาม
4. เรอ่ื งผูท้ ่ีมพี ฤติกรรมหลอกลวง มีชอื่ ว่าสมาคมองค์การบัยตุลมาน รายามลายู ไดป้ ระกาศว่าบุคคลที่จะ
ไปประกอบพิธีฮัจย์สามารถลงทะเบียน แล้วเสียค่าสมาชิกรายปี 1,700 บาท จะได้ไปทำฮัจย์โดยทางสมาคมจะ
เสนอโค้วตาจากกรมการปกครอง ซึ่งกรมการปกครองกำลังดำเนินการตามกฎหมาย เพื่อต้องการปกป้องพี่น้อง
ประชาชนไม่ให้เดือนรอ้ น

นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผู้ประกอบการฮัจย์ภาคใต้ ในนามสมาคมท่ีได้ทำงานร่วมกนั กบั กรมการ
ปกครอง และกระทรวงสาธารณสุข คาดหวงั และอุอาห์ ใหโ้ รคร้ายหลดุ พ้นจากโลกมนษุ ย์โดยเร็ว รวมถึงเร่ืองวัคซีน
และกฏระเบยี บของประเทศซาอุดิอาระเบียในเรอื่ งกลุ่มอายุ

นางกลุ ฤดี คุ่มเค่ยี ม พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ โรงพยาบาลตะโหมด จงั หวัดพัทลุง
1. ในนามเจ้าหน้าที่สาธารณสุข MR.Hajj คิดว่าต้องมีการเตรียมตัวแต่เนิ่นๆ เพื่อเตรียมความพร้อม ซ่ึง
หากเปน็ ไปตามทไ่ี ด้กล่าวไว้ขา้ งตน้ ทั้งเรอื่ งกลุ่มอายุ และเร่ืองโรคประจำตัว
2. อยากฝากเรื่องการอบรมแบบใหม่ (ศอ.บต) อยากให้ครอบคลุมในพื้นที่ จังหวดั พัทลงุ ตรัง นครศรธี รรมราช

นายประเวศ หมดี เส็น ผู้อำนวยการกองประสานงานโครงการ อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริและกิจการ
พเิ ศษ ศอ.บต.

17

1. ช่วยประชาสัมพันธ์ข่าวในจังหวัดนราธิวาส พบว่ามีการแจ้งว่าหากบุคคลใดที่ต้องไปทำฮัจย์ร่วมกับ
ศอ.บต. พร้อมค่าบริการ xx บาท สามารถมาแจ้งชื่อได้ ซึ่งไม่เป็นความจริง ณ ขณะนี้ ศอ.บต. ยังไม่คัดเลือก ต้อง
รอใหก้ รมการปกครองออกมาตรการกอ่ น ซ่ึงหากไดย้ ินสามารถแจ้งมาได้ หรอื สายดว่ ย 1880

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภิปราย “เครือข่ายพนั ธมิตรภารกจิ ดแู ลผ้แู สวงบุญ”

พนื้ ท่ภี าคกลาง

วิทยากรโดย
1) นายจรลั หร่ายมณี นกั การข่าวชำนาญการกองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกจิ การฮัจย์
2) นายกมล ทองคำวงค์ นายกสมาคมผูป้ ระกอบการฮัจย์แหง่ ประเทศไทย
3) นพ.ซุลกิฟลี ยโู ซะ รอง ผอ.ศบสต
สรุปประเดน็ สำคัญไดด้ ังนี้
นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ดำเนินการแนะนำวิทยากรผู้เข้าร่วมอภิปราย และให้ผู้เข้าร่วม
อภปิ รายนำเสนอความคืบหน้า ของแตล่ ะองคก์ รวา่ มีความคืบหน้าอย่างไร
นายจรลั หร่ายมณี นกั การขา่ วชำนาญการกองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกจิ การฮัจย์ ได้สรุปความ
คืบหน้าดังน้ี
1. จากการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมกิจการฮัจย์แห่งประเทศไทย ครั้งที่ 1/2564 ได้มีตัวแทนจาก
สถานกงสุลเมืองเจดดาห์ ณ ประเทศไทย ชแ้ี จงสถานการณท์ ีผ่ า่ นมา ไดเ้ ทียบเคยี งเรอ่ื งฮัจยก์ บั อุมเราะห์ในรอบปีท่ี
ผ่านมาในมาตรการต่างๆ ซึ่งคดิ ว่าทางประเทศซาอุดิอาระเบียจะใช้แนวทางอุมเราะห์ เปน็ ตุ๊กตาเพื่อทดลองในการ
ดำเนนิ การฮัจยใ์ นสถานการณ์โควิด เช่น การควบคมุ กำกบั ผ้แู สวงบญุ อย่างใกลช้ ิด ใชอ้ ัตราสว่ นผูแ้ สวงบุญ 1 ต่อ 2
โดยมีการควบคมุ ตลอด 24 ช่ัวโมง อมุ เราะหท์ ี่ผ่านมาสว่ นใหญเ่ ป็นบคุ คลในประเทศของตนเอง โดยมีคนต่างชาติท
ประมาณ 100,000 คน จากทั้งหมด 7,000,000 คน ส่วนใหญ่สามารถประกอบพิธีอุมเราะห์เพียงครั้งเดียว
กลับเข้าที่พัก ห้ามออกข้างนอกเด็ดขาด สิ่งที่เกิดขึ้นพบว่าหากใช้ในผู้แสวงบุญในพิธีฮัจย์ อาจจะมีค่าใช้จ่ายท่ี
เพมิ่ ข้ึน การกักตัว 3 วัน กอ่ นเขา้ ประเทศ เจ้าหนา้ ทป่ี ระกบตวั 2 ต่อ 1 ด้านอายไุ ดก้ ำหนดไว้ท่ี 18-55 ปี
2. ความคบื หน้าจากประเทศซาอุดิอาระเบีย ณ เวลาน้ี ยงั ไมม่ ีมาตราการท่ชี ัดเจน ซง่ึ หลายปีที่ผ่านมาพบว่า
ในเดอื นมกราคมของทุกปี จะมหี นังสือเชิญประเทศต่างๆ ท่วั โลกเข้าร่วมประชุมดังกล่าว และทางกรมการปกครองได้

18

ทำหนังสือผ่านกระทรวงการต่างประเทศ เพื่อขอทราบความชัดเจนผ่านทางกงสุลใหญ่ เมืองเจดดาห์ จนถึงขณะนี้ ยัง
ไม่ไดร้ บั หนงั สอื ตอบรบั

3. การเปิดประเทศของซาอุดิอาระเบียไดก้ ำหนดให้ต่างชาตเิ ข้าไป ประมาณกลางเดอื นพฤษภาคม 2564
ความพร้อมต่างๆ ก็ยังไม่ได้ดำเนินการใดๆ เช่น การจัดตั้งสำนักงาน เครื่องบิน การเช่าที่พัก การทำสำนักงาน
แพทยฯ์ การขนส่ง ซึ่งหากดตู ามระยะเวลาแล้วพบวา่ คาดว่าจะไมท่ ันหากยังไม่มีความชดั เจน

นายกมล ทองคำวงค์ นายกสมาคมผู้ประกอบการฮจั ย์แหง่ ประเทศไทย ได้สรปุ ความคืบหนา้ ดังน้ี
1. อธบิ ายถึงบทเรียนท่ีเกิดข้ึนเม่ือเกิดโรคโควดิ ระบาด โดยทผ่ี า่ นมาผปู้ ระกอบการไดผ้ า่ นความยากลำบากใน
การนำพาผู้แสวงบุญ โดยเปรียบเทียบเสมือนตำราในการจัดการผู้แสวงบุญที่ผ่านมาปิดได้เลย เพราะหลังจากนี้เป็น
ตำราใหม่ หากมองในแง่ดีคือ มีการจัดระบบการเปลี่ยนแปลงโดยเฉพาะเมืองมักกะห์ เมื่อก่อนไม่การแจกบัตรคิว
ในขณะที่ตอนนี้มีการแจกบัตรคิว การจัดการปัญหาสาธารณสุข ซึ่งบทบาทของผู้ประกอบคือต้องเพิ่มการสังเกตมาก
ขึ้น คอยระวัง มีการสื่อสารระหว่างกันตลอดเวลา การบริหารจัดการจะอยู่ในสมาร์ทโฟน มีการลง Application
ผแู้ สวงบุญท่ไี ดไ้ ปกจ็ ะเป็นแขกท่สี ำคญั ย่ิง

2. ประเด็นความเข้มงวด พบวา่ ตอนเปิดใหท้ ำอุมเราะห์ใหม่ สามารถทำอมุ เราะห์ไดค้ รั้งเดียว การไปละหมาด
ทมี่ สั ยิดก็ทำได้น้อย หากดูในระเบียบซาอดุ ิอาระเบียพบว่าค่อยเป็นต่อยไป คอ่ ยๆ คืนชวี ิตในความปกติ

3. การเตรียมความพร้อมต่างๆ ขึ้นกับประเทศซาอุดิอาระเบีย แต่สิ่งที่กำลังติดตามคือวัคซีนโควิด ในกลุ่ม
ผู้แสวงบุญ หากได้ฟงั จากทีมสาธารณสุข ถือว่าเป็นข่าวดีท่ไี ดม้ ีการเตรยี มการไว้

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ดำเนินการการสรุปในหัวข้อแรก และให้แต่ละหน่วยงานดำเนินการ
สง่ ทา้ ยในประเดน็ ที่ตกหลน่

นายจรลั หร่ายมณี นกั การขา่ วชำนาญการกองส่งเสรมิ องคก์ รศาสนาอสิ ลามและกิจการฮัจย์
1. สถติ ิการลงทะเบยี นในระบบในขณะน้ีมีทั้งหมด 6,477 คน ซ่ึงหากตดั ข้อมูลตามช่วงอายุที่ถูกกำหนด
18-60 ปี มีทั้งสิ้น 4,700 คน และกรมการปกครองมีประกาศเปิดให้ผู้ประสงค์สามารถยกเลิกการเดินทางได้
ภายในวนั ที่ 20 เมษายน 2564 จะไดท้ ีมกรมการปกครองส่งขอ้ มูลใหห้ นว่ ยงานที่เก่ยี วข้องต่อไป

2. กฏกระทรวงที่มีการประกาศในราชกิจจานุเบกษา โดยกรมการปกครองจะมีการประชุมเพื่อชี้แจง
ภายในต้นเดือนหน้า เพื่อให้ผู้ท่ีเกี่ยวข้องรับทราบ ซึ่งแซะห์ทุกท่านต้องผ่านการอบรม มีบัตรประจำตัว บัตรมีอายุ
5 ปี หากบริษัทไหนจะพาฮจุ ญาติไปตอ้ งมีการแจง้ รายชื่อแซะห์ในสังกดั ให้กรมการปกครองรบั ทราบ

นายกมล ทองคำวงค์ นายกสมาคมผู้ประกอบการฮัจย์แห่งประเทศไทย ขอดุอาร์ให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง
เช่น กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงมหาดไทย ให้ดำเนินการเตรียมความพร้อมอย่างเต็มที่ และให้มองเห็นถึงส่ิง
ทีอ่ ลั ลอฮได้ทรงจัดโครงสรา้ งใหม่ซ่งึ คาดวา่ เป็นประโยนแ์ ละอยากใหก้ ำลงั ใจซึ่งกันและกนั

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง ผอ.ศบ.สต. ได้สรุปดังนี้ ในท่ามกลางความไมช่ ดั เจน แต่สิ่งหน่ึงที่มองเห็นชัดเจน
คอื นียัตท่ีดี และดอุ าร์ บนบรบิ ทท่ีพรอ้ มปรับเปลี่ยนบนกระบวนการจัดการ

19

พน้ื ท่ภี าคใต้ตอนบน

วทิ ยากรโดย
1) นายจรลั หรา่ ยมณี กองสง่ เสรมิ องค์กรศาสนาอสิ ลามและกิจการฮจั ย์
2) นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผู้ประกอบการฮจั ย์ภาคใต้
3) นางนิชนันท์ หลรี ักษา รพ.สต.บา้ นปากคลอง อ.เกาะลนั ตา จ.กระบี่
4) นพ.ซลุ กิฟลี ยโู ซะ รอง.ผอ ศบสต ดำเนินอภปิ ราย

สรุปประเด็นสำคัญได้ดงั น้ี

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง.ผอ ศบสต ดำเนินอภิปราย แนะนำวิทยากรผู้ร่วมอภิปราย พร้อมให้ผู้เข้าร่วม
อภิปรายนำเสนอความคืบหนา้ ของแต่ละองค์กรว่ามคี วามคบื หน้าอย่างไร

นายจรลั หร่ายมณี กองสง่ เสริมองคก์ รศาสนาอสิ ลามและกจิ การฮจั ย์ ได้สรุปความคืบหน้าดงั นี้ ..............
1. จากการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมกิจการฮัจย์แห่งประเทศไทย ครั้งที่ 1/2564 ได้มีตัวแทนจาก
สถานกงสุลเมอื งเจดดาห์ ณ ประเทศไทย ชแ้ี จงสถานการณ์ท่ีผ่านมา ไดเ้ ทียบเคยี งเร่อื งฮจั ย์กับอุมเราะห์ในรอบปีที่
ผา่ นมาในมาตรการต่างๆ ซ่ึงคดิ วา่ ทางประเทศซาอุดิอาระเบยี จะใช้แนวทางอมุ เราะห์ เปน็ ตกุ๊ ตาเพอ่ื ทดลองในการ
ดำเนนิ การฮจั ย์ในสถานการณโ์ ควิด เช่น การควบคุมกำกบั ผูแ้ สวงบญุ อย่างใกล้ชิด ใชอ้ ัตราส่วนผู้แสวงบญุ 1 ตอ่ 2
โดยมีการควบคุมตลอด 24 ชั่วโมง อุมเราะห์ที่ผ่านมาส่วนใหญ่เป็นบคุ คลในประเทศของตนเอง โดยมีคนต่างชาติ
ประมาณ 100,000 คน จากทั้งหมด 7,000,000 คน ส่วนใหญ่สามารถประกอบพิธีอุมเราะห์เพียงครั้งเดียว
กลับเข้าที่พัก ห้ามออกข้างนอกเด็ดขาด สิ่งที่เกิดขึ้นพบว่าหากใช้ในผู้แสวงบุญในพิธีฮัจย์ อาจจะมีค่าใ ช้จ่ายที่
เพิ่มข้นึ การกักตวั 3 วนั กอ่ นเขา้ ประเทศ เจา้ หน้าที่ประกบตัว 2 ตอ่ 1 ด้านอายุไดก้ ำหนดไวท้ ่ี 18-55 ปี

2. ความคืบหน้าจากประเทศซาอุดิอาระเบีย ณ เวลาน้ี ยงั ไมม่ ีมาตราการทช่ี ัดเจน ซ่ึงหลายปีท่ีผ่านมาพบว่า
ในเดือนมกราคมของทุกปี จะมีหนังสือเชญิ ประเทศต่างๆ ทั่วโลกเข้าร่วมประชมุ ดังกล่าว และทางกรมการปกครองได้
ทำหนังสือผ่านกระทรวงการต่างประเทศ เพื่อขอทราบความชัดเจนผ่านทางกงสุลใหญ่ เมืองเจดดาห์ จนถึงขณะนี้ ยัง
ไม่ไดร้ ับหนังสือตอบรับ

3. การเปดิ ประเทศของซาอุดอิ าระเบียไดก้ ำหนดให้ตา่ งชาตเิ ข้าไป ประมาณกลางเดือนพฤษภาคม 2564
ความพร้อมต่างๆ ก็ยังไม่ได้ดำเนินการใดๆ เช่น การจัดตั้งสำนักงาน เครื่องบิน การเช่าที่พัก การทำสำนักงาน
แพทยฯ์ การขนสง่ ซง่ึ หากดูตามระยะเวลาแลว้ พบวา่ คาดวา่ จะไม่ทนั หากยังไม่มีความชดั เจน

นายไพศาล กาเหย็ม นายกสมาคมผ้ปู ระกอบการฮจั ย์ภาคใต้ ไดส้ รุปความคืบหนา้ ดังน้ี

1. สมาคมผปู้ ระกอบการฮัจย์ อยากฝากให้มีการขนส่งฮุจญาตอิ ยา่ งเสรี อยากให้มีการยืดหยุ่น โดยเฉพาะ
สายการบินอยากให้ใช้สายการบินอื่นได้ โดยตั้งเงื่อนไขตามที่กำหนด ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อฮุจญาติ เพราะใน
ความเป็นจริงค่าใช้จา่ ยที่ให้คอื สูงกว่า 30 % เพอื่ ใหไ้ ดเ้ ข้ารว่ มพิจารณาในเรื่องดังกล่าว

2. โรคระบาดท่เี กิดข้นึ ทำใหเ้ ราได้ทบทวนเรอื่ งราวที่เกดิ ขนึ้ ทุกอยา่ งมฮี กิ มตั เสมอ

3. การไปประกอบพิธีฮัจย์คือชวี ิตจิตใจของทีมงานเรา ตืน้ ตันใจทุกคร้ังท่ีได้มโี อกาสเขา้ ร่วมประชุมเตรียม
ความพรอ้ ม

20

4. แนวโน้มการจัดการมาตรการสาธารณสุขของประเทศซาอุดิอาระเบีย คือ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการ
ต้องได้รับการฉีดวัคซีนครบ ประชาชนในประเทศต้องได้รับวัคซีนครอบคลุม 60% ฮุจญาติท่ีมาจากต่างประเทศ
ต้องฉีดวคั ซีนและเป็นวคั ซีนที่ได้รบั การรับรองจาก WHO โดยมหี นังสอื รบั รอง กอ่ นเขา้ ประเทศตอ้ งมีผลการ Swab
เมื่อเข้าประเทศแลว้ ต้องมีการติดตามตลอดเวลา มรี ะยะห่าง 1 เมตรครงึ่ ในการไปทำกจิ กรรมตา่ งๆ ตอ้ งมีหัวหน้า
กลุม่ เป็นต้น

5. ประชาสัมพันธ์มีองค์กรท่ีพยายามหาสมาชิกที่ต้องการไปประกอบพิธีฮัจย์ โดยสามารถเสีย
คา่ ธรรมเนยี ม แล้วทเี่ หลือสามารถไปประกอบพธิ ฮี ัจย์ไดฟ้ รี เป็นเร่ืองไม่จริง (หลอกลวง)

นางนชิ นันท์ หลีรักษา รพ.สต.บา้ นปากคลอง อ.เกาะลนั ตา จ.กระบ่ี

ได้มีโอกาสเข้าร่วมในการดูแลสุขภาพของผูแ้ สวงบุญ ณ ราชอาณาจกั รซาอุดิอาระเบยี ในปี 1439 พร้อม
ทั้งหลังจากกลับมา อยากดำเนินการเตรียมสุขภาพก่อนเดินทางให้มีความเข้มข้นเสมือนในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่าง
ในขณะนี้ในพื้นท่ีภาคใตต้ อนบนยงั ไม่มคี วามชดั เจน และอยากขยายนำรอ่ งในพ้ืนท่ีตนเอง

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง.ผอ ศบสต สรุปภาพรวมในการขับเคลื่อนของแต่ละเครือข่ายตามบทบาทหน้าท่ี
พร้อมท้ังให้แต่ละทสี่ รปุ สง่ ทา้ ย

นายจรัล หรา่ ยมณี กองสง่ เสริมองคก์ รศาสนาอิสลามและกจิ การฮจั ย์ ไดส้ รปุ ส่งทา้ ยดงั น้ี .........................
1. กระทรวงมหาดไทยมีกฎกระทรวงที่รอประกาศในราชกิจจานุเบกษา คิดว่าเดือนเมษายน จะมีการ
ประกาศ มรี ายละเอียดคอื แซะห์ทุกคนตอ้ งมีสังกัด ผปู้ ระกอบการกอ่ นยน่ื รายชอ่ื ต้องแจง้ รายชอื่ แซะหใ์ นสังกัดให้
กรมการปกครองรับทราบ ต้องมีการสอบ อบรมตามหลักสูตร มีบัตรประจำตัว มีอายุ 5 ปี จากการสำรวจความ
เดือดร้อนจากโควิด ทำใหท้ ราบว่ากรมการปกครองไม่มีคำตอบ ไม่แน่ชัดในจำนวนที่แน่นอน เพราะไม่มีฐานข้อมูล
และคณุ สมบัตติ า่ งๆ อยู่ในระเบียบซึ่งจะมกี ารร่างระเบยี บ และกรมการปกครองจะมีการประชุมความคดิ เห็นจากผู้
ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง

2. มีกระบวนการของบุคคลที่พยายามสร้างภาพหลอกลวงพี่น้องมุสลิมโดยการสมัคร มีการออกประกาศ
อย่างชดั เจน ซง่ึ กระบวนการที่เกิดข้นึ กรมการปกครองไดด้ ำเนินคดี และขออาศยั เวทีนใ้ี นการประชาสมั พันธ์

นายไพศาล กาเหยม็ นายกสมาคมผู้ประกอบการฮัจยภ์ าคใต้ ไดส้ รปุ เพิ่มเติมดังนี้

1. สมาคมได้ประสานกับโรงพยาบาลเอกชนท่ีจะนำเข้าวัคซีน ในกรณีที่วัคซีนของรัฐบาลไม่ทั่วถึง
รายละเอียดค่าใช่จ่ายทั้งฮัจย์และอุมเราะห์ .................................................................................................

2. สมาคมพยามพลักดันให้ฮุจญาตทุกคนต้องมีประกันสุขภาพ เช่น ในกรณีที่ป่วยและไม่สามารถกลับ
พร้อมกับฮจุ ญาติคนอน่ื ได้ ให้บรษิ ทั ประกนั ออกคา่ ใชจ้ า่ ย...........................................................................................

3. ความร่วมมือในหลายปีที่ผ่านมา ทางสมาคมได้มีกลุ่มทำหน้าที่ทำความสะอาดของสนามบิน มี
เครอื ขา่ ยในจังหวดั หาดใหญ่ กระบ่ี นราธิวาส ผลที่ออกมาเป็นท่นี ่าพอใจ และท่ีผ่านมี ศอบต ไดเ้ ข้ามาสนบั สนุน

21

นางนิชนันท์ หลีรักษา รพ.สต.บ้านปากคลอง อ.เกาะลนั ตา จ.กระบ่ี

สถานการณ์โควิด ทำให้ รพ.สต. มีภาระงานที่เพิ่มขึ้น เช่น วัคซีน จากการดำเนินงานที่ผ่านมาในพื้นท่ี
พบว่า อสม. ในพื้นที่ยังไม่ฉีด จากการสอบถามพบว่าได้ข้อมูลจากส่ือ กลัว ซึ่งต้องมีเทคนิคในการสือ่ สารทีม่ ากขึ้น
หากฮจุ ญาตได้ไปในปีน้ี กต็ ้องเพมิ่ กระบวนการอยา่ งมากในการพูดคุย และเป็นกำลงั ใจให้ทุกท่าน

นพ.ซุลกิฟลี ยูโซะ รอง.ผอ ศบสต สรุปภาพรวม คือนโยบายสำคัญในการดำเนินงานในปีนี้คือ New
Normal Hajj วคั ซีน การปฏิบัติตวั และข้อสรปุ ในปนี ีจ้ ะอย่ใู นชว่ งสุดทา้ ยของการประชมุ

2. อภปิ ราย “New Normal ฮจั ย์ ความปกติในวิถีชีวติ ใหม”่

(พื้นทภ่ี าคใต้ตอนล่าง ภาคกลาง ภาคใตต้ อนบน)
วิทยากรโดย นพ. มาหะมะ เมาะมลู า ผอ.รพ.รือเสาะ จ.นราธวิ าส

สรปุ ประเดน็ สำคัญไดด้ งั นี้

1. การเตรยี มตัวในการเดินทางเพือ่ ประกอบพธิ ีฮัจยใ์ นอดีต

2. วถิ ฮี ัจย์ เส้นทางประวัติศาสตรแ์ ห่งมนุษยชาติ มีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลา โดยมีเหตุการณ์ท่สี ำคัญดังนี้

2.1 มีการเล่นดอกไม้ไฟจากประเทศเยเมน วิ่งไปสู่เมกกะ เจดดาห์ ตออีพ และรียาด ในกลุ่ม
กบฎอซู ที ่ีอยู่ในประเทศเยเมน มสี งครามกลางเมือง ลงในประเทศซาอดุ อิ าระเบยี มดี อกไมไ้ ฟทัง้ หมด 227 ลูก

2.2 อากาศทแ่ี ปรปรวน มีฝนตกน้ำท่วม หิมะตก

2.3 เคร่ืองบนิ ประเทศไนจีเรยี ตก

2.4 โรคระบาดจึงเป็นท่ีมาในการบังคบั ใช้ให้ฉีดโรคไขก้ าฬหลงั แอน่

2.5 การจัดการฝูงชน : กรณี ความหนาแน่นเกิน 6-7 คนต่อตารางเมตร ความเสี่ยง เบียดเสียด
คล่ืนฝูงชน การล้ม การกดทับ การขาดอากาศ เสยี ชวี ิต

2.6 กิจกรรมการเดินทางไปขว้างเสาหิน วันที่ 24 กันยายน 2558 เวลา 09:00 น. สถานท่ี
มินา รายงานผู้ได้รับบาดเจ็บ 934 ราย และเสียชีวิต 2,411ราย (2,431) ผู้เสียชีวิต ส่วนใหญ่มาจากประเทศ
อิหรา่ น ตามด้วย มาลแี ละไนจีเรีย เป็นภยั พบิ ตั ิฮัจย์ท่รี ้ายแรงทสี่ ดุ ใน ประวัติศาสตร์

2.7 อัคคีภยั

(1) ธนั วาคม 2518: ถังแกส๊ ระเบิดทำให้เกดิ ไฟไหมใ้ นเตน็ ท์และสง่ ผลใหม้ ผี ู้แสวงบุญเสียชวี ติ 200 คน
(2) 15 เมษายน 2540: มีผู้แสวงบุญ 343 คนเสียชีวิตและ 1,500 คนได้รับบาดเจ็บจากเหตุ

ไฟไหมเ้ ตน็ ท์

22

2.8 ความรุนแรง

(1) 2522 : การยดึ มัสยิด .............................................................................................................
(2) 31 กรกฎาคม 2530: การปะทะกันระหว่างผู้ประทว้ งชาวอหิ รา่ นและกองกำลังความมั่นคง
ของซาอุดีอาระเบียทำให้มผี ู้แสวงบุญเสยี ชวี ิตมากกว่า 400 คนและไดร้ ับบาดเจ็บหลายพันคน..............................
(3) 9 กรกฎาคม 1989: ระเบดิ สองลกู ระเบดิ สังหารผู้แสวงบญุ คนหน่ึงและบาดเจ็บอีกคน

2.9 อุบัติเหตุเครื่องบิน 11 กรกฎาคม 2534 : สายการบิน Nigeria Airways เที่ยวบินที่
2120 เช่าเหมาลำ ตกหลังจากเครื่องขึ้นจากสนามบินนานาชาติคิงอับดุลอาซิซ ผู้แสวงบุญฮัจย์ 247 คน และ
ลูกเรือ 14 คน เสยี ชีวติ

2.10 เชื้อก่อโรคที่พบบ่อยที่เกี่ยวข้องกับฮัจย์ มีมากมายหลายโรค โดยมีโรคที่สำคัญคือ
Middle East respiratory syndrome coronavirus outbreak (MERS) พบครั้งแรก เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน
2555 ผู้ป่วยชายชาวซาอุดีอาระเบียวัย 60 ปี เป็นโรคปอดบวมเฉียบพลันซึ่งเสียชีวิตด้วยโรคไตวาย ในเจดดาห์
ประเทศซาอุดิอาระเบีย เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2555 4 มิถุนายน 2557 ผลการศึกษา ระบุ เป็นไปได้ว่าการ
แพร่เชื้อไวรัสจากอูฐสู่คน มีรายงานผู้ป่วยใน 24 ประเทศโดยมีผู้ติดเชื้อมากกว่า 2,500 ราย และเสียชีวิตกว่า
900 ราย

2.11 การระบาดใหญ่ของ COVID-19 ระบาดครั้งแรกในเมืองอู่ฮั่นประเทศจีน ต้นเดือน
ธันวาคม 2562 30 มกราคม 2020 องค์การอนามัยโลก WHO ได้ประกาศให้เป็น ภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณะ
สุขระหว่างประเทศ

3. การยกเลิกฮัจย์ในอดีต ฮัจย์ถูกยกเลิกไปแล้ว 40 ครั้งในประวัติศาสตร์ เนื่องจากการระบาดของโรค
ความขัดแยง้ ทางการเมือง การสู้รบ ซง่ึ ฮัจย์ ในปี 2563 เดือนกุมภาพันธ์ 2563 ปิดเมอื งเมกกะห์ เมืองมาดินะห์
ช่ัวคราวจากสถานการณ์โรคระบาด

4. ผลกระทบของการแพร่ระบาด COVID-19 ต่อฮจั ย์ ปี 2563/1441

4.1 จำกัดจำนวนผู้รว่ มประกอบพธิ ีฮัจย์เน้นความปลอดภยั
4.2 คัดเลือกจากพลเมืองสัญชาติต่างๆ ทีพ่ ำนักในประเทศซาอุดิอาระเบีย
4.3 ข้อจำกัด การเดนิ ทางท่ีเกีย่ วขอ้ ง
4.4 มาตรการจากกระทรวงฮัจย์และอุมเราะห์ ประเทศซาอดุ อิ าระเบีย
4.5 ฮจั ย์ ปี 2563 เกณฑ์การคัดเลือกผู้เขา้ รว่ มพิธี
4.6 มาตรการระยะหา่ งทางสังคมทีเ่ ก่ียวข้อง
4.7 มาตรการดา้ นความปลอดภัย

5. เนื่องจากสถานการณก์ ารระบาดของโรค COVID-19 ฮัจยป์ ี 2563 ไมม่ ีการยกเลกิ แต่คาดวา่ จะมีผู้
แสวงบญุ เพียง 1,000 คน

5.1 อนุญาตเฉพาะชาวซาอุดีอาระเบยี +ทีม่ ีสุขภาพดี ไม่มีโรคเรื้อรงั ท่ีมอี ายุระหวา่ ง 20 ถึง 50
ปี+ ที่ไมม่ ีอาการ COVID-19 เท่าน้นั ทไี่ ดร้ ับอนญุ าตใหเ้ ขา้ ร่วม............................................................................

23

5.2 ไมม่ ีโรคเบาหวาน ความดันโลหติ โรคหวั ใจและโรคระบบทางเดนิ หายใจ และไมไ่ ด้ติดเช้ือโค
โรนาไวรัสหรือแสดงอาการ

5.3 แสดงใบรบั รองหลังจากผา่ นการทดสอบ (PCR)
5.4 สมัครทางออนไลนก์ ่อน+จะถูกคดั เลอื กกับผู้ทไี่ ม่เคยเข้าร่วมมาก่อน
5.5 สดั ส่วน 70% :30 % ของผรู้ ่วมพิธี

6. นานาประเทศกับการประกอบพิธีฮัจย์

6.1 ประเทศสิงคโปร์ 15 พฤษภาคม 2563 สภามุสลิมสิงคโปร์ (Singapore Muslims
Council :MUIS) ได้แนะนำให้งดทำฮจั ย์

6.2 ประเทศอินโดนีเซีย มิถุนายน พ.ศ. 2563 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศาสนาของชาว
อนิ โดนีเซยี ได้ประกาศยกเลิกการทำฮจั ยป์ ี 2563 กอ่ นที่กลุ่มผู้แสวงบญุ ชาวอนิ โดนีเซียจะเดนิ ทางไปยังนครเมกกะ

6.3 ประเทศอินเดีย 6 มิถุนายน พ.ศ. 2563 คณะกรรมการฮัจย์ของอินเดียประกาศว่าจะคืน
เงินให้แกผ่ แู้ สวงบุญทุกคนท่ีไม่สามารถเข้าร่วมพธิ ีฮัจยไ์ ด้ในปี พ.ศ. 2563

6.4 ประเทศมาเลเซีย 11 มิถุนายน พ.ศ. 2563 มาเลเซียประกาศห้ามผู้แสวงบุญเข้าร่วมพิธี
ฮจั ญ์ในปี พ.ศ. 2563

7. ประเดน็ ข้อเสนอประเดน็ ฮจั ยว์ ถิ ใี หม่

7.1 การจดั การสว่ นบคุ คล

7.1.1 การเตรยี มสุขภาพระยะยาว 2-5 ปี กอ่ นเดินทาง
7.1.2 การลดปจั จัยเสีย่ งด้านพฤติกรรมสขุ ภาพ
7.1.3 การเข้าถึงบรกิ ารสุขภาพ สง่ เสริม ป้องกัน รกั ษา ฟ้ืนฟูโดยสถานบริการใกลบ้ ้าน
อยา่ งต่อเนือ่ งทงั้ กอ่ น-ขณะ-หลังเดินทาง
7.1.4 การเตรยี มการสำหรับ การทำประกนั สุขภาพ ตลอดช่วงการเดนิ ทาง
7.1.5 ทักษะการใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศทางสุขภาพ

7.2 การจดั การสงิ่ แวดล้อม

7.2.1 การจัดการสิ่งแวดล้อมในระดับครอบครัว สุขอนามัย สำหรับการกักตัว 14 วัน
ก่อนไป และหลังเดนิ ทางกลบั .....................................................................................................................................

2.2.2 การจดั การโดยบรบิ ทชุมชน ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน เพ่อื ให้เข้าใจมิติการดูแลฮัจย์ทุกๆ
ชมุ ชนท่มี ผี แู้ สวงบญุ เช่น การตรวจสุขภาพ การตดิ ตามตอ่ เน่ือง ชมรมสขุ ภาพ ลดปัจจยั เสย่ี ง

7.3.การจัดการระบบบริการวถิ ใี หม่

7.3.1 การเข้าถึงบรกิ ารดว้ ยชอ่ งทางที่หลากหลาย
7.3.2 การจัดบริการทเ่ี อาชนะข้อจำกัดด้านบคุ คล สถานที่ เวลา
7.3.3 การจัดระบบบริการที่สามารถเช่อื มโยงขอ้ มูล ครบถ้วน เปน็ ปัจจบุ ัน
7.3.4 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศ ทางการแพทย์มากข้ึน

24

8. ความท้าทาย ฮจั ย์ กบั บทบาทของ อสม.ฮัจย์
8.1 สถานการณภ์ ัยสุขภาพ และโรคติดต่อ
8.2 สภาพทางภูมริ ฐั ศาสตร์ ในประเทศ และนานาชาติ
8.3 กลมุ่ วัย และสถานะสขุ ภาพ ของผ้เู ดินทางไปประกอบพธิ ีฮัจย์
8.4 ระบบสุขภาพ ในประเทศ – ระหวา่ งการเดินทาง - ประเทศซาอุดิอาระเบีย
8.5 การบรู ณาการของภาคเี ครอื ข่าย และผูเ้ ก่ยี วข้อง
8.6 ระบบสารสนเทศ ที่ ถกู ต้อง ครบถว้ น ทันเวลา

9. ความคาดหวังกบั อสม.ฮัจย์ วถิ ีใหม่
9.1 มีเจตคติ และทศั นะคตทิ ่ดี ี เกย่ี วกับผแู้ สวงบญุ ฮัจย์ (ฮจุ ยาต) ...................................................
9.2 มีความรู้ และข้อมูลที่ถูกต้อง เป็นปัจจุบัน เกี่ยวกับการเตรียมสุขภาพของผู้แสวงบุญฮัจย์

(ฮจุ ยาต) ทัง้ ก่อนและหลังเดินทาง...............................................................................................................................
9.3 สามารถถา่ ยทอดขอ้ มลู ให้คำแนะนำชว่ ยแกป้ ัญหา และประสานเจา้ หนา้ ท่ี ภาคเี ครอื ข่ายใน

ความรับผิดชอบได.้ .....................................................................................................................................................
9.4 วางแผน และบริหารจัดการ ดแู ลสุขภาวะของผ้แู สวงบุญฮัจย์ (ฮุจยาต) ในพ้ืนท่ีที่รับผิดชอบ

ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภิปราย “New Normal ฮัจย์ ความปกตใิ นวิถีชวี ิตใหม่”

25

3. อภิปรายชดุ ความรู้ “องค์ความรวู้ ถิ ใี หม่ New Normal สู่วถิ ีถัดไป Next Normal”

เนอ้ื หาที่ 1 อภปิ ราย “ร้เู ท่าทันความรูโ้ รคอบุ ัติใหม่ ณ ราชอาณาจักรซาอุดอิ าระเบยี ”

(ภาคใต้ตอนลา่ ง) นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
วทิ ยากรโดย นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.จะนะ จ.สงขลา
ผอ.รพ.กะพ้อ จ.ปตั ตานี
1) นพ. สุรสิทธิ์ ปานมณี
2) นพ. หมัด หีมเหม
3) นพ. ถนัด อาวารลุ หัก

(ภาคใต้ตอนบน)
วทิ ยากรโดย นพ. ถนัด อาวารลุ หกั ผอ.รพ.กะพอ้ จ.ปตั ตานี

สรปุ ประเด็นสำคญั ได้ดงั นี้

1. ความรเู้ รือ่ งโรคติดตอ่ ทั่วไป พรบ.โรคตดิ ตอ่ และการควบคมุ ป้องกนั โรค
1.1 นิยามสำคัญ และข้อควรรู้
โรคติดต่อ คือโรคที่เกิดจากเชื้อโรคหรือพิษของเชื้อโรคซึง่ สามารถแพร่โดยทางตรงหรือทางอ้อม

มาสคู่ น
โรคตดิ ตอ่ อันตราย คือโรคติดตอ่ ท่มี ีความรนุ แรงสงู และสามารถแพรไ่ ปสผู่ ู้อน่ื ได้อยา่ งรวดเรว็
โรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง คือโรคติดต่อที่ต้องมีการติดตาม ตรวจสอบ หรือจัดเก็บข้อมูลอย่าง

ตอ่ เน่อื ง
โรคระบาด คือโรคติดต่อหรือโรคที่ยังไม่ทราบสาเหตขุ องการเกิดโรคแนช่ ดั ซึ่งอาจแพร่ไปสู่ผู้อ่ืน

ได้ อย่างรวดเร็วและกว้างขวาง หรอื มภี าวะของการเกดิ โรคมากผดิ ปกติกว่าท่ีเคยเปน็ มา
แยกกัก คือการแยกผู้สัมผัสโรคหรือพาหะไว้ต่างหากจากผู้อื่นในที่เอกเทศ เพื่อป้องกันมิให้เชื้อ

โรคแพรโ่ ดยทางตรงหรอื ทางอ้อมไปยงั ผู้ซึ่งอาจไดร้ ับเชื้อโรคนน้ั ๆ ได้ จนกวา่ จะพน้ ระยะติดต่อของโรค
กักกัน คือการควบคุมผู้สัมผัสโรคหรือพาหะให้อยู่ในที่เอกเทศ เพื่อป้องกันมิให้เชื้อโรคแพร่โดย

ทางตรงหรือทางอ้อมไปยังผู้ซ่ึงอาจไดร้ ับเชื้อโรคนน้ั ๆ ได้ จนกวา่ จะพน้ ระยะฟกั ตัวของโรคหรือจนกว่าจะพ้นความ
เป็นพาหะ

คุมไวส้ งั เกต คือการควบคมุ ดูแลผสู้ ัมผสั โรคหรือพาหะโดยไมก่ ักกัน และอาจจะอนญุ าตให้ผ่านไป
ในทีใ่ ดๆ ก็ได้ โดยมีเง่ือนไขวา่ เม่ือไปถงึ ทอ้ งท่ใี ดท่ีกำหนดไว้ ผู้นั้นต้องแสดงตัวตอ่ เจา้ พนกั งานควบคุม

1.2 การระบาดมี 4 ระดับ Endemic (โรคประจำถ่นิ ) Outbreak (การระบาด) Epidemic (โรค
ระบาด) Pandemic (การระบาดใหญ/่ ท่ัวโลก)

1.3 โรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง จำนวน 55 โรค คือ กามโรคของต่อมและท่อน้ำเหลือง การติด
เชื้อในโรงพยาบาล ไข้กาฬหลังแอ่น ไข้ดำแดง ไข้เด็งกี่ ไข้ปวดข้อยุงลาย ไข้มาลาเรีย ไข้ไม่ทราบสาเหตุ ไข้สมอง
อักเสบชนิดญี่ปุ่น ไข้สมองอักเสบไม่ระบุเชื้อสาเหตุ ไข้หวัดนก ไข้หวัดใหญ่ ไข้หัด ไข้หัดเยอรมัน ไข้เอนเทอริค ไข้

26

เอนเทอโรไวรสั คอตบี คางทูม ซิฟิลสิ บาดทะยกั โปลิโอ แผลริมอ่อน พยาธิทรคิ ิเนลลา พยาธิใบไมต้ ับ เมลิออยโด
สสิ เย่ือหุ้มสมองอักเสบจากพยาธิ เย่อื หุ้มสมองอกั เสบไมร่ ะบุเชอ้ื สาเหตุ เรมิ ของอวยั วะสบื พนั ธแุ์ ละทวารหนัก โรค
ตับอักเสบจากเชื้อไวรัส ชนิด เอ บี ซี ดี และ อี โรคตาแดงจากไวรัส โรคติดเชื้อไวรัสซิกา โรคติดเชื้อสเตร็ปโต
คอคคัสซูอิส โรคเท้าช้าง โรคบรูเซลโลสิส โรคปอดอักเสบ โรคพิษสุนัขบ้า โรคมือเท้าปาก โรคเรื้อน โรคลิซมาเนยี
โรคเลปโตสไปโรสิส โรคสครับไทฟัส โรคสุกใส หรืออีสุกอีใส โรคอัมพาตกล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียกเฉียบพลัน โรค
อจุ จาระร่วงเฉียบพลนั การติดเชอื้ เอชไอวีและโรคเอดส์ โรคแอนแทรกซ์ วัณโรค ไวรสั ตบั อกั เสบไม่ระบุเชื้อสาเหตุ
หนองใน หนองในเทียม หูดอวัยวะเพศและทวารหนัก อหิวาตกโรค อาการภายหลังได้รับการสร้างเสริมภูมิคุ้มกนั
โรค อาหารเป็นพษิ ไอกรน

1.4 โรคติดต่ออันตราย จำนวน 14 โรค คือ กาฬโรค ไข้ทรพิษ ไข้เหลือง โรคทางเดินหายใจ
เฉยี บพลนั รนุ แรง หรือโรคซาร์ส โรคติดเชื้อไวรสั อีโบลา โรคทางเดินหายใจตะวันออกกลาง หรอื โรคเมอร์ส โรคติด
เชื้อไวรัสมาร์บวร์ก โรคติดเชื้อไวรัสเฮนดรา โรคติดเชื้อไวรัสนิปาห์ โรคไข้ลาสซา ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก ไข้
เวสต์ไนล์ วัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก โรคตดิ เชอื้ ไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรคโควดิ 19

1.5 การเฝา้ ระวงั โรคติดตอ่

มาตรา 31 เมื่อพบผู้ที่เป็นหรือมีเหตุอันควรสงสัยว่าเป็นโรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง โรคติดต่อ
อันตราย หรือโรคระบาด หรือเมื่อได้มีการชันสูตรทางการแพทย์หรือทางการสัตวแพทย์ ตรวจพบว่าอาจมีเชื้ออัน
เปน็ เหตุของโรคตดิ ต่อดงั กล่าว (แจ้งใหเ้ จ้าพนักงานควบคุมโรคตดิ ตอ่ ทราบ)

ผูม้ หี นา้ ที่แจง้ ................................................................................................................................
1. กรณีพบในบา้ น : เจ้าบ้านหรือผู้ควบคมุ ดูแลบา้ น หรอื แพทยผ์ ู้ทำการรักษาพยาบาล.................
2. กรณีพบในในสถานพยาบาล : ผู้รับผดิ ชอบในสถานพยาบาล......................................................
3. กรณีเมื่อได้มีการชันสูตรตรวจพบว่าอาจมีเชื้ออันเป็นเหตุของโรคติดต่อดังกล่าว : ผู้ทำการ
ชันสตู รหรือผูร้ ับผดิ ชอบในสถานท่ที ี่ได้มีการชนั สูตร...................................................................................................
4. กรณพี บในสถานประกอบการหรือสถานท่อี ื่นใด : เจา้ ของหรอื ผูค้ วบคมุ

ผู้รับแจง้ : เจา้ พนักงานควบคมุ โรคตดิ ต่อ

หลักเกณฑ์และวิธีการแจ้ง ให้เป็นไปตามที่รัฐมนตรีประกาศกำหนดโดยความเห็นชอบของ
คณะกรรมการ

มาตรา 32 เงอ่ื นไข : เมื่อเจ้าพนักงานควบคุมโรคติดต่อได้รับแจ้งตามมาตรา 31 (แจง้ ต่อ คกก.
โรคติดต่อ และรายงานข้อมูล) ว่ามีเหตุสงสัย มีข้อมูล หรือหลักฐานว่ามีโรคติดต่ออันตราย โรคติดต่อที่ต้องเฝ้า
ระวงั หรือโรคระบาด

ผมู้ ีอำนาจหน้าท่ี เจา้ พนักงานควบคมุ โรคตดิ ต่อ

อำนาจหน้าที่ ....................................................................................................................
1. แจ้งคณะกรรมการโรคติดต่อจังหวัดหรือคณะกรรมการโรคติดต่อกรุงเทพมหานครแล้วแต่
2. รายงานขอ้ มูลนน้ั ใหก้ รมควบคุมโรคทราบโดยเร็ว

27

มาตรา 33 กรณีที่มีเหตุอันควรสงสัยว่ามีโรคติดต่ออันตราย โรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง หรือโรค
ระบาดเกิดข้ึนในตา่ งประเทศ

กรมควบคุมโรค ประสานไปยังองค์การอนามัยโลกเพื่อขอข้อมูลเกี่ยวกับโรคติดต่ออันตราย
โรคตดิ ตอ่ ทตี่ อ้ งเฝ้าระวังหรือโรคระบาดทเ่ี กดิ ขึ้นในต่างประเทศ

มาตรา 34 เจ้าพนักงานควบคุมโรคติดต่อ เมื่อเกิด/มีเหตุสงสัยว่าได้เกิดโรคติดต่ออันตราย/โรค
ระบาดดำเนนิ การเอง

ออกคำสง่ั เปน็ หนังสอื ให้ผใู้ ดดำเนินการ

1. นำผู้ที่เป็น/มีเหตุสงสัยว่าเป็นโรคติดต่ออันตราย/ผู้สัมผัส/พาหะ มารับการตรวจ/รักษา/
ชันสตู ร/แยกกัก/กกั กนั /คุมไว้สังเกตจนกว่าจะพ้นระยะตดิ ต่อของโรคหรือสิน้ สดุ เหตอุ ันควรสงสัย............................

2. ใหผ้ ูท้ ่ีมีความเส่ยี งมารบั การสรา้ งเสรมิ ภมู คิ ้มุ กนั โรค...................................................................
3. ใหน้ ำศพ/ซากสัตวไ์ ปรบั การตรวจ/จัดการทางการแพทย์...........................................................
4. ให้เจ้าของ/ผู้ครอบครอง/ผู้พักอาศัยในบ้าน โรงเรือน สถานที่ หรือพาหนะ ทำลายสิ่งใดๆที่มี
เช้ือโรคหรอื แก้ไขปรับปรุงสขุ าภบิ าลใหถ้ ูกสุขลักษณะ................................................................................................
5. ให้เจ้าของ/ผู้ครอบครอง/ผู้พักอาศัยในบ้าน โรงเรือน สถานที่ หรือพาหนะ กำจัดสัตว์ แมลง
ตัวอ่อนของแมลง............................................................................................................. ....................
6. ห้ามผู้ใดกระทำการดำเนินการซึ่งอาจก่อให้เกิดสภาวะไม่ถูกสุขลักษณะซึ่งอาจทำให้โรคแพร่
ออกไป............................................................................................................................................................
7. หา้ มผ้ใู ดเขา้ ไปหรอื ออกจากทีเ่ อกเทศ.........................................................................................
8. ห้ามเข้าไปในบ้าน โรงเรือน สถานที่ หรือพาหนะที่มี/สงสัยว่ามโี รคตดิ ต่ออนั ตรายเกดิ ขึ้น โดย
เฝ้าระวงั ปอ้ งกันและควบคุมมิให้มีการแพร่ของโรค

1.6 ปจั จัยของการเกิดโรค

Agent เชือ้ โรค (แบคทีเรยี ไวรัส)
Host มนุษย์ (อายุ เพศ อาชีพ เชื้อชาติ พฤตกิ รรม)
Environment สิง่ แวดล้อม (สภาพครอบครัวและท่ีอยอู่ าศัย ท่ที ำงาน สังคม)

1.7 การควบคมุ ปอ้ งกันโรค
1. ควบคุมที่แหลง่ รังโรค

1.1 ผูป้ ่วยในโรงพยาบาล: ให้การรักษา, แยกผ้ปู ว่ ย
1.2 เชื้อในสิง่ แวดลอ้ ม: ใช้น้ำยาฆ่าเชอ้ื ทีเ่ หมาะสม
2. ควบคุมทีก่ ารถา่ ยทอดเช้อื
2.1 Direct Contact การใหส้ ุขศึกษาเพอื่ หลกี เลี่ยงการสมั ผัสผู้ปว่ ย
2.2 Vehicle Borne การอุ่นอาหารให้ร้อน การต้มหรือการใช้น้ำยาฆ่าเชื้อภาชนะ เชน่
เครือ่ งมือ เครอ่ื งใช้

28

2.3 Air-Borne ปรับปรุงสภาพการถ่ายเทอากาศ
2.4 Droplet Nuclei ละอองฝอยขนาดเล็กกว่า 5 ไมครอน สามารถแขวนลอยใน
อากาศไดเ้ ปน็ เวลานาน เช่น TB, COVID-19 ...............................................................................................................
2.5 Dust อนุภาคขนาดเลก็ ที่มีเช้ือก่อโรคปนเปื้อน ซึง่ ถกู พัดมาจากเสื้อผ้าหรือพื้นผิวอืน่ ๆ
2.6 Vector Borne ควบคมุ จำนวนแมลงและสัตว์นำโรค

3. ควบคุมทท่ี างเข้าของเชอื้
3.1 การสวมกากอนามยั ของบคุ ลากรทปี่ ฏิบัตงิ านของผปู้ ่วย
3.2 การใส่รองเทา้ เพอ่ื ปอ้ งกันโรคพยาธปิ ากขอ
3.3 การใหส้ ุขศึกษา เช่น โรคติดเช้อื ทางเดินอาหาร

4. ควบคุมท่รี ะดับผูท้ ี่ไวตอ่ เชื้อ
4.1 การให้ยาปอ้ งกันโรค (Chemoprophylaxis)
4.2 การใหว้ ัคซนี หรอื Toxoid
4.3 การให้ Immunoglobulin

2. สถานการณ์โรคติดตอ่ กบั การใหบ้ รกิ ารของหนว่ ยแพทยไ์ ทยฯ

สภาพแวดล้อม ประเทศซาอุดิอาระเบีย มีสภาพอากาศที่แห้งแล้ง ร้อน แต่ไม่ร้อนตลอดทั้งปี ฝนตก
น้ำท่วม เนื่องจากสภาพเมืองอยุ่บริเวณเชิงเขา การไหลของน้ำไหลตามถนน และไหลแรง อันตรายมาก เพราะ
อาจจะเกดิ อุบัติเหตุ เสียชีวิตกม็ ี แต่น้ำจะแหง้ เร็ว

เมืองมาดีนะห์ ถูกประกาศว่าเป็นเมืองที่มีสุขภาพดีที่สุดในโลก เนื่องจากมีสภาพแวดล้อมที่อุดมสมบูรณ์
พร้อมมาก กิจกรรมส่วนใหญ่คือการไปเยี่ยมสุสานนบี บุคคลที่ไปไปด้วยความเคารพ ทำให้มีจิตใจที่ผ่อนคลายทำ
ให้จิตใจแข็งแรง การไปมาดีนะเปรียบเสมือนเป็นการเตรียมสุขภาพ สร้างสุขภาพ เช่น การเดินทางไปละหมาด
และบทบาทของหน่วยแพทย์ฯ คือเป็นศูนยประสานงาน โดยมีลักษณะด้านการให้คำปรึกษา ปัญหาด้านสุขภาพ
พบน้อยมาก

เมืองมักกะห์ ปี พ.ศ. 2500 เปน็ ปีแรกที่สง่ ทีมหนว่ ยแพทย์เข้าไปให้บริการ โดยใหบ้ ริการแบบงา่ ยๆ ไม่มี
อุปกรณ์มากมายในการให้บริการ สถานที่ไม่มี ต่อมากระทรวงสาธารณสุขได้ให้ความสำคัญกับสุขภาพของผู้แสวง
บญุ มากขึ้น จึงมีจำนวนผ้ใู หบ้ ริการของหนว่ ยแพทย์ฯ เพม่ิ ขึน้ จากจำนวน 2 คน 18 คน 24 คน 32 คน และ 45
คน ตามลำดับ และเริ่มให้บริการแบบสมบูรณ์มากขึ้นในปี 2545 จนถึงปี 2560 โดยหลายองค์กรเข้ามามี
บทบาทในการให้ชว่ ยเหลอื

มีนา ระบบการให้บริการของหน่วยแพทย์ฯ คือให้คำปรึกษา เป็นพี่เลี้ยง และต้องลดบทบาท โดยรัฐบาล
ของประเทศซาอุดิอาระเบียจะให้บริการด้านสขุ ภาพเอง ซึ่งในพื้นที่มีนาจะมีผู้แสวงบุญชาวไทยอยู่ในทุกมัรตับ ใน
บทบาททผ่ี า่ นมาคอื มีการติดตามอาการของผแู้ สวงบญุ

29

วิวัฒนาการการจัดการโรคติดต่อ ที่เห็นชัดเจนคือ การจัดการโรค MERS เริ่มในปี 2559 ในขณะนั้นมี
มาตรการให้มีการใส่แมส พบว่ามีการใส่ที่มากขึ้น ซึ่งช่วยในการป้องกันโรคติดต่ออย่างมาก และมีการคัดกรอง
หลังจากเดินทางกลับ พร้อมกักตัวเพื่อตรวจหาเชื้อ พักสังเกตอาการในโรงพยาบาลต่างๆ จนกว่าผลการตรวจหา
เชอื้ จะออก ซึง่ ข้อมลู ทผี่ า่ นมาไม่มรี ายงานผูป้ ว่ ยด้วยโรค MERS พบแต่โรคไขห้ วัดใหญ่

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภปิ ราย “รู้เท่าทันความรโู้ รคอุบตั ิใหม่ ณ ราชอาณาจักรซาอุดิอาระเบยี ”

(ภาคกลาง)
วิทยากรโดย พญ.วราลักษณ์ ตังคณะกลุ

รองผ้อู ำนวยการกองโรคตดิ ต่อทว่ั ไป และหัวหนา้ กลุ่มโรคตดิ ต่อระหวา่ งประเทศ
สรปุ ประเด็นสำคัญไดด้ งั นี้
1. UPDATE โรคติดเชื้อไวรสั โคโรนา 2019.
2. UPDATE เอกสารรับรองการได้รับวัคซีน และ วัคซนี พาสปอร์ต สำหรับ COVID-19 ของประเทศต่างๆ
3. เอกสารรับรองการสรา้ งเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั โรค กรณีโรคโควิด 19 ของประเทศไทย สำหรบั ใช้ในประเทศ
และเดนิ ทางระหวา่ งประเทศ

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภิปราย “รูเ้ ท่าทันความรู้โรคอุบัตใิ หม่ ณ ราชอาณาจักรซาอุดอิ าระเบีย”

30

เนือ้ หาที่ 2 อภิปราย “เครือขา่ ย อสม.ฮัจย์ กบั การใช้ยาและการบริหารจัดการยา”

(ภาคใต้ตอนล่าง) เภสัชกรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ยะหร่งิ จ. ปัตตานี
วทิ ยากรโดย 1) นายประสิทธิ์ แวจนู า เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ไมแ้ กน่ จ.ปัตตานี
เภสัชกรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ละงู จ. สตูล
2) นางวาสนา ยโู ซะ
3) นางสาวพิชญา เสยี มไหม

(ภาคกลาง) เภสชั กรชำนาญการพเิ ศษ รพ.ยะหริง่ จ.ปัตตานี
ท วิทยากรโดย 1) นายประสิทธิ์ แวจนู า เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ไมแ้ กน่ จ.ปตั ตานี

2) นางวาสนา ยโู ซะ

(ภาคใต้ตอนบน)........................................................................................................................

วิทยากรโดย 1) นายประสทิ ธิ์ แวจูนา เภสัชกรชำนาญการพิเศษ รพ.ยะหริ่ง จ.ปัตตานี

2) นางวาสนา ยูโซะ เภสชั กรชำนาญการพิเศษ รพ.ไมแ้ ก่น จ.ปตั ตานี

สรปุ ประเด็นสำคัญไดด้ งั นี้

1. รายการยาฮจั ย์ที่ อสม.ฮัจยค์ วรรู้ มี 3 รายการ คอื

1.1 ยาสามัญประจำบา้ น (ถงุ สสี ม้ ) คือรายการยาที่แต่ละจังหวดั แจกใหจ้ ำนวนรายการข้ึนอยู่กับ
จังหวัดนั้น ส่วนใหญ่ มีทั้งหมด 12 รายการ...............................................................................................

1.2 ยาประจำตวั โรคเร้อื รงั (ไดจ้ าก รพ.) ปีที่แล้ว มี 2 ถงุ คือ 1. ยาที่มีรูปเครอื่ งบนิ คือยาที่เก็บ
ในกระเป๋าติดตัว และใช้ในมาดีนะห์ มีทั้งหมดประมาณ 10 วัน 2 คือยาที่มีรูปกะบะห์ คือยาที่ใช้ตลอดการ
ประกอบพิธีฮัจย์............................................................................................................. ..........

1.3 ยาทแ่ี ซะหเ์ บกิ ที่หนว่ ยแพทย์ไทย

2. สิง่ ทีต่ อ้ งสอบถามเม่ือมีฮุจญาดในความดูแลของทา่ นต้องใช้ยา คือ ใช้คำถาม WWHAM AD

2.1 Who ผ้ใู ช้ยาคือใคร
2.2 What ตอ้ งการไดร้ บั ยาอะไร
2.3 How อาการทเ่ี กดิ เปน็ อยา่ งไร
2.4 Action taken before ก่อนหนา้ น้ีไดท้ ำอะไรมาก่อนหรือไม่
2.5 Medication ประวตั ิการรบั ยาก่อนหน้าน้ี
2.6 Allergy ผู้ปว่ ยมีประวตั ิแพย้ าอะไรหรือไม่
2.7 Disease ผู้ป่วยมโี รคประจำตัวอะไรหรือไม่

31

3. ยาที่แซะห์เบกิ ท่หี น่วยแพทยไ์ ทย 17 ตัว มีรายการดังนี้

3.1 กลุ่มยาแก้ปวด
(1) Paracetamol 500mg
(2) แก้ปวดคลายกลา้ มเน้ือ Norgesic (Paracetamol + Orphenadrine)
(3) ครีมนวดแกป้ วด (Balm)
(4) Ibuprofen 400mg

3.2 ยาระบบทางเดนิ อาหาร

(5) ผงน้ำตาลเกลือแร่ ORS
(6) ยาขับลม SImethicone
(7) ลดการหลั่งกรด Omeprazole
(8) ยาระบาย Sennoside

3.3 ยาแกไ้ อ แกแ้ พ้

(9) CPM
(10) Cetirizine
(11) แกไ้ อละลายเสมหะ Ambroxal
(12) แก้ไอแหง้ Dextromethor – phan
(13) ยาอม Cepacol
(14) ยาอมมะแว้ง รสบ๊วย

3.4 อ่ืน ๆ

(15) Alcohol gel

3.5 ปฏิชีวนะ

(16) Amoxicillin 500mg
(17) Augmentin 1g

รายการสีแดง : 5 รายการท่ีเบกิ ไดใ้ นแซะห์ที่มี จนท.สาธารณสขุ รว่ มในทีมด้วย

32

4. รายละเอยี ดยา 12 ตวั ควรทราบ (ยาทั่วไป)

4.1 Paracetamol 500mg

วธิ ีใช้ คำนงึ ถึงนำหนักตวั ของผ้ใู ช้ ขนาดยาคือ 10-15 มลิ ลิกรมั /กิโลกรัม/ครั้ง กินหา่ งกันอยา่ ง
น้อย 4 ช่ัวโมง ไม่เกิน 6-8 เม็ด/วัน โดยมีเกณฑ์ดังน้ี

น้ำหนกั 34-50 กิโลกรัม กนิ 1 เมด็ ไมเ่ กนิ 5-6 คร้งั /วนั
น้ำหนกั 50-75 กิโลกรมั กนิ 1 เม็ดครง่ึ ไม่เกนิ 4-5 คร้งั /วนั
นำ้ หนกั 75 กโิ ลกรมั ขึ้นไป กินไมเ่ กิน 2 เม็ด ไมเ่ กิน 3-4 คร้ัง/วัน

ในกรณีที่ผู้ป่วยใช้ยาอยู่หลายขนาน ให้ตรวจสอบชื่อสามัญทางยาว่ามีส่วนผสมของยาพาราเซ
ตามอล (Paracetamol) อยู่ในยาแต่ละขนานซ้ำซ้อนกันหรือไม่ ป้องกันการใช้ยาซ้ำซ้อนจากยาผสม เช่น พาราเซ
ตามอล มียี่ห้อ : ซีมอล เซตามอล ไทลินอล ซาร่า พาราแคบ มายมอล พานาดอล รวมทั้งในยาผสม ทิฟฟี่ ดีคอ
ลเจน นอร์จสี ิค

เม่อื รบั ประทานยาพาราเซตามอลแลว้ มีไขส้ งู (อณุ หภูมิสงู กว่า 39.5 องศาเซลเซยี ส) หรือเม่อื มี
ไขต้ ่อเนื่องนานกวา่ 3 วนั หรอื เม่ือมีไข้เป็นๆ หายๆ หรืออาการปวดยังไม่ดีขึ้นภายใน 10 วนั ในผ้ใู หญ่ หรือ 5 วัน
ในเดก็ ให้รบี ไปพบแพทย์ (ส่วนอีกขอ้ มูลระบุว่า ถา้ อาการยังไม่ทเุ ลาลงภายใน 1-2 วนั หลังการรบั ประทานยา ควร
รบี ไปพบแพทยเ์ พื่อรับการตรวจวินจิ ฉัยและรกั ษาอย่างถูกต้องต่อไป)

หากรับประทานยาแล้วเกิดอาการเหล่าน้ี ต้องหยุดใช้ยาแล้วรีบไปพบแพทย์ทันที เช่น เป็น
ลมพิษ มีอาการบวมท่ีใบหน้า เปลือกตา ริมฝีปาก, หน้ามืด เป็นลม แน่นหน้าอก หายใจลำบาก, มีผื่นแดง ตุ่มพอง
ผิวหนงั หลุดลอก, มจี ำ้ ตามผิวหนงั เลอื ดออกผดิ ปกติ เหน่ือยงา่ ย เป็นหวดั ได้ง่าย

4.2 Norgesic (Paracetamol 450 mg + Orphenadrine 35 mg)

วิธีใช้ ออกฤทธิ์คลายกล้ามเน้ือ ผ่านระบบประสาทส่วนกลาง

สิ่งที่ต้องรู้ และระวัง ไม่ใช่ยารักษาโรค แต่สามารถบรรเทาอาการบาดเจ็บกล้ามเนื้อควรใช้เป็น
ยาเสรมิ ในระยะส้นั ๆ เหมาะกบั ปวดตึงเฉยี บพลนั ปากแห้ง คอแหง้ ลดการหลงั่ นำ้ ลาย ลดการหลง่ั น้ำย่อย ลดการ
เคลอ่ื นไหวของลำไส้ และทางเดินปัสสาวะ มา่ นตาขยาย มองภาพเบลอ ปัสสาวะค่ัง ง่วงซมึ ใจสนั่ ทอ้ งผกู รบกวน
ระบบทางเดนิ อาหาร (ยับย้ังการเคล่อื นไหว)

ระวัง : ขับรถ ทำงานกับเครื่องจักรกล ต้อหิน โรคกระเพาะอาหาร ต่อมลูกหมากโต กระเพาะ
อาหารหรือลำไส้อุดตัน กลา้ มเน้อื อ่อนแรง เปน็ ต้น

33

4.3 ครมี นวดแก้ปวด (Balm)

วธิ ีใช้

1. แพแ้ อสไพริน หรอื ไม่ ยาทาถนู วดมักผสมส่วนผสมของแอสไพรินในรูป salicylates ................
2. ให้ทาบางๆ และนวดจนยาซึมดี ................................................................................
3. อยา่ ทาบริเวณที่มีแผลเปิด บริเวณท่ีมีรอยไหม้ (แดด, ลม) บรเิ วณผดิ แหง้ บริเวณท่ีมีรอยแตก
หรอื หลังจากโกนเสรจ็ : จะยิง่ ระคายเคอื ง...................................................................................................................
4. ทาได้ถึงวันละ 4 เวลา หลังทายา ให้ล้างด้วยสบูแ่ ละน้ำสะอาดทันที กรณีทายาบริเวณนิ้วมือ
หรอื บริเวณมือเพ่ือบรรเทาอาการปวด รอสัก 30 นาทีหลงั ทายาจงึ ล้างทำความสะอาดได้........................................
5. ทายาแล้วรู้สึกแสบร้อน เป็นอาการปกติ (ถ้าทาไม่เยอะมากเกินไป) อาการจะค่อยหายไปเมื่อ
เวลาผ่านไป แต่ถ้าแสบร้อนมาก รีบล้างออกด้วยสบู่และ “น้ำเย็น” ........................................................
6. ถา้ เกิดไปโดนตา ให้ล้างน้ำ ผ่านน้ำหลายๆ คร้ัง...........................................................

4.4 ผงเกลอื แร่ (Oral Rehydration Salt : ORS) มี 2 ชนิด......................................

1. ORS เกลือแร่สำหรับคนท้องเสีย อาเจียน เป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ มี glucose ไม่เกิน
2%, 111 mmol/L, 20g/L...

วิธีใช้ ท้องเสีย สูญเสียน้ำและเกลือแร่ ควรได้น้ำและเกลือแร่มาแทน น้ำตาลน้อย จะดูดซึมน้ำ
จากของเหลวในอุจจาระร่วงกลับไปในผนังลำไส้ ............................................................................................

2. ORT เกลอื แร่สำหรบั คนท่ีเสียเหง่ือจากการออกกำลังกาย หมวดเครอื่ งด่มื มี glucose ไมน่ ้อย
กวา่ 2% (ส่วนใหญ่ 2.5%-8% หรอื ประมาณ 5%)

วธิ ีใช้ ออกกำลงั กาย สูญเสยี นำ้ และน้ำตาลเปน็ หลัก เสยี เกลือแรน่ ้อยมาก ควรไดน้ ำ้ กบั นำ้ ตาลมา
แทน น้ำตาลสูง ทำให้ร่างกายดึงน้ำเข้ามาในทางเดินอาหาร ส่งผลให้ลำไส้บีบตัวมากขึน้ กระตุ้นการถ่ายเหลวมาก
ขน้ึ นำ้ ตาล 5% เหมาะเปน็ แหล่งพลังงานที่ดูดซึมเรว็ ลดอาการอ่อนเพลยี จากการออกกำลังกายได้เรว็

คำแนะนำ

1. ช่วงท้องเสีย ร่างกายดูดซึมน้ำและอาหารน้อยลง การจิบทีละน้อยแทนน้ำจะชดเชยส่วนที่
สูญเสยี ไดด้ ีกวา่ ดื่มทีเดียวหมดแก้ว................................................................... ..........................................

2. อาการของคนขาดน้ำ กระหายนำ้ งว่ งซึม ออ่ นเพลยี ผิวแหง้ ตาแห้ง ปากแหง้ ปัสสาวะน้อยกว่าปกติ
3. ละลายกับน้ำสะอาด แต่ไม่ใช่น้ำร้อน ละลายแล้วควรดื่มให้หมดภายใน 24 ชั่วโมง
4. ไม่แนะนำให้ผสมกับนมหรือน้ำผลไม้ เนื่องจากอาจส่งผลให้ปริมาณสัดส่วนสารในสารละลาย
เกลือแร่เปลี่ยนแปลงได้ .................................................. .......................................................................
5. ควรใช้ผงเกลอื แร่นต้ี ามวิธใี ช้ทีร่ ะบุไว้บนฉลากยา ปรมิ าณน้ำทผี่ สมควรตรงกบั ท่แี นะนำขา้ งซอง

6. ห้ามใช้ผงเกลือแร่หรือโออาร์เอสเป็นยาบำรุงหรือแก้อาการอ่อนเพลียอย่างพร่ำเพรื่อ โดยท่ี
ร่างกายไม่ได้เป็นอะไร เพราะอาจจะทำให้ตัวบวมได้ ผู้ป่วยไต หัวใจ ต้องระวัง อาจทำให้โพแทสเซียมหรือโซเดยี ม
สูงเกินได้.........................................................................................................................................

34

7. สไปรท์ ใส่เกลือ แทน ORS ไม่แนะนำ : นำ้ อัดลมน้ำตาลสูง แถมมีการอัดก๊าซเขา้ ไป ด่ืมไปอาจ
ท้องอดื เฟ้อ และท้องเสยี แยก่ วา่ เดิม

ควรดมื่ เท่าไหร่

1. ให้ดมื่ กินตา่ งนำ้ บ่อยๆ คร้งั ละ ½ - 1 แกว้ (1 แกว้ = 250 มิลลลิ ติ ร) ....................................
2. ประมาณวันละ 6-9 แก้ว หรือมากกว่า ขึ้นอยู่กับอาการ ....................................................
3. ถ้าถ่ายบ่อยให้ดื่มน้ำบ่อยครั้งขึ้น ถ้าอาเจียนด้วยให้ดื่มทีละน้อยแต่บ่อยครั้ง ........................
4. ให้ดื่มแทนน้ำตามปริมาณอุจจาระและปัสสาวะที่ถ่ายออกไป หรือดื่มจนกว่าปัสสาวะจะออก
มากและใส หรือจนกว่าอาการท้องเสียจะทุเลาและดีขึ้น ......................................................................................
5. เดก็ โตควรเร่มิ ให้อาหารใน 4 ชั่วโมงหลงั จากด่ืม ORS แลว้ เช่น โจก๊ ขา้ วตม้ เพราะจะช่วยให้
ลำไสไ้ ดอ้ าหารและฟ้ืนตัวเร็วขนึ้ ยกเว้นในผปู้ ว่ ยทอ่ี าเจยี น ก็ควรรอให้อาการดีข้ึนก่อน

4.5 Simethicone 80 mg มี 2 แบบ

1. ยาเม็ด 1 เมด็ มี Simethicone 80mg 1-2 เมด็ วันละ 3 ครง้ั 1 เมด็ วนั ละ 3-4 ครั้ง สูงสดุ
500 mg (6 เม็ด) ตอ้ งเค้ียวใหล้ ะเอียดก่อนกลืน เพ่ือให้ออกฤทธเ์ิ รว็ และมปี ระสิทธิภาพ

2. สตู รนี้ 1 ช้อนโตะ๊ มี Simethicone 60mg

การรักษาด้วยยา

1. ไซเมทิโคน (Simethicone) เป็นยาขบั ลม ชว่ ยบรรเทาอาการจกุ เสยี ด ทอ้ งอืด และแน่นท้อง หรอื ยา
2. ดอมเพอริโดน (Domperidone) ซ่ึงช่วยการบบี ตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ ทำใหอ้ าหาร
และแก๊สเคลื่อนผ่านระบบย่อยอาหารได้รวดเร็วยิ่งขึ้น........................................................................................
3. ขิง สะระแหน่ ชินนาม่อน คาโมไมล์ โหระพา ยี่หร่า กระเทียม จันทน์เทศ ผักชีฝรั่ง และออ
ริกาโน่ : สมุนไพรขับลม

4.6 CPM 4.7 Cetirizine

CPM เป็นยากลุ่มดั้งเดิม (กลุ่มแรก) เข้าสู่สมองได้ มักง่วงซึม รวมทั้งมีฤทธิ์อื่น ทำให้ ปาก
แหง้ คอแหง้ นำ้ มูกขน้ และอาการขา้ งเคยี งอ่ืน ได้แก่ ตาพรา่ ปัสสาวะค่งั แรงดันในลกู ตาเพ่มิ ใจสน่ั

Cetirizine เปน็ ยาแกแ้ พ้กลุม่ ที่ 2 ผา่ นเขา้ สมองน้อย ง่วงซมึ นอ้ ย

วธิ ใี ช้

1. CPM (4mg) 1 เม็ด ทกุ 4-6 ช่ัวโมง สงู สดุ 24 mg หรือ 6 เมด็ ต่อวัน… …………..........
2. Cetirizine (10mg) ปกติ กิน 1 เมด็ วันละ 1 ครง้ั กอ่ นนอน (ขนาดยาทแี่ นะนำ 10 mg ต่อวนั )

อาการข้างเคียงสำคญั อาการง่วงซึม จมกู แหง้ ปากแห้ง คอแห้ง ตาพรา่ แต่Cetirizine พบนอ้ ยกว่า

35

4.8 แกไ้ อละลายเสมหะ Ambroxal

วธิ ีใช้

1. ขนาดท่ีกินได้ 30-120 mg (1-4 เม็ดต่อวนั ) กินได้ทง้ั 1 เมด็ 3-4 ครง้ั , 2 เมด็ 2 คร้ัง เป็นต้น
2. ปกติไม่ค่อยมีอาการข้างเคยี งใด ๆ แต่อาจมีได้บ้างในบางราย เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดแสบ
ยอดอก ไม่สบายท้อง ระคายเคืองกระเพาะอาหารและลำไส้...........................................................................
3. ยาอมบางชนิด มีตัวยานี้ผสมอยู่ ควรระวัง....................................................................
4. ควรดื่มน้ำอนุ่ บอ่ ยๆ เพื่อชว่ ยละลายเสมหะและทำให้เสมหะเหลวลงและขับออกได้

4.9 ยากดอาการไอ (แกไ้ อแหง้ ) Dextromethorpham

วธิ ีใช้

1. กดศูนย์การไอที่ระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ไอลดลง เป็นอนุพันธุ์ของโคเดอีน บรรเทา
อาการไอแห้งจากหวัด หลอดลมอักเสบ แต่ไม่มีฤทธิ์ขับเสมหะ .................................................................

2. เพียงบรรเทาอาการ ไม่ใช่การรักษา ซึ่งควรหาสาเหตุที่ทำให้ไอและกำจดั ออกไป ไอจากอะไร
จากยา จากวัณโรค หรืออื่นๆ .........................................................................................................................

3. ไอจากโรคหืด โรคถงุ ลมโป่งพอง ไอจากสบู บหุ ร่ี กนิ ยาแก้ไอ ไม่คอ่ ยไดผ้ ล การหยุดสูบบุหรี่จะ
สามารถแก้ปัญหาได้ดีกว่า..........................................................................................................................

4. ขนาดยา : 1-2 เมด็ ทกุ 6-8 ช่ัวโมง สงู สดุ ไมเ่ กนิ 120mg ตอ่ วนั (8 เมด็ ต่อวนั )

4.10 ยาอม Cepacol สตู รเดียวกบั Strepsil

ส่วนประกอบ 2,4-Dichlorobenzyl alcohol 1.2mg Amylmetacresol 0.6 mg

วิธีใช้ อม 1 เมด็ ให้ละลายในปากชา้ ๆ ทุก 2-3 ชัว่ โมง

คำแนะนำ

1. อ่านฉลากให้ชัดเจน สรรพคุณ ชื่อยา ปริมาณ และวิธีใช้ไว้อย่างชัดเจน ไม่ใช่อมเท่าไหร่ก็ได้
ตามต้องการ เพราะอาจทำใหเ้ กดิ อาการไม่พึงประสงค์จากยาได้…….....................………………………………………………

2. หากใช้ยาอมติดต่อกัน 2-3 วันแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อรับ
คำแนะนำในการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม……………………………………...................…………………………………………......

3. พักผ่อนให้เพียงพอ เลี่ยงอาหารรสจัด ดื่มน้ำอุ่นเยอะๆ หากไม่มีโรคประจำตัวที่จำเป็นต้อง
จำกัดน้ำ หรือกลั้วคอด้วยนำ้ เกลืออุ่นๆ (ทำไดบ้ ่อยๆ) เปน็ อกี หลายวิธีบรรเทาอาการเจ็บคอ และไอได้......................

4. น้ำเกลืออุ่นกลั้วคอ ทำโดยนำเกลือ 1 ช้อนชา ละลายในน้ำอุ่น 1 แก้ว (ประมาณ 250
มิลลิลิตร) หรอื ใช้ท่ีเตรยี มสำเรจ็ ได้ตามรา้ นยา

36

4.11 ยาอมมะแว้ง

วธิ ใี ช้

1. มะแว้ง บรรเทาไอ ป้องกันติดเชื้อระบบทางเดินหายใจรุนแรง...............................................
2. มีฤทธิ์ฆ่าเชื้ออ่อนๆ จึงระงับการอักเสบได้..........................................................................
3. ทำให้เสมหะอ่อนตัว ละลาย ถูกขับ ...........................................................................
4. บรรเทาอาการไอ........................................................................................................
5. ทำใหห้ ายใจโลง่ บรรเทาอาการหวดั หรอื ภูมิแพ้ได้

4.12 แอลกอฮอลเ์ จล

วิธีใช้ แอลกอฮอลท์ ่ีผสมอยู่ในเจลลา้ งมือ

1. เอทิลแอลกอฮอล์ หรือเอธานอล (Ethyl alcohol หรือ Ethanol), ไอโซโพรพิลแอลกอฮอล์
หรือไอโซโพรพานอล (isopropyl alcohol หรือ isopropanol), ..........................................................

2. เอ็น-โพรพิลแอลกอฮอล์ หรือเอ็น-โพรพานอล (n-propyl alcohol หรือ n-propanol)
3. อาจจะเปน็ การผสมหรือเปน็ เพยี งสารเดียว ตัง้ แต่ 70% โดยปริมาตรขนึ้ ไป จะมปี ระสทิ ธิภาพ
สำหรับการฆา่ เชื้อโรคทั้งแบคทีเรียและไวรัส เมื่อแอลกอฮอล์ไปทำลายพื้นผิวโปรตีนที่หุ้มเชื้อโรค จะทำให้เชื้อโรค
ตายในท่สี ุด

5. รายการยาสำหรับแซะห์ ทม่ี เี จ้าหนา้ ท่ีสาธารณสุขร่วมในทีม มี 5 ตัว

5.1 Ibuprofen

วธิ ีใช้

1. แก้ปวด อักเสบ........................................................................................................
2. 1 เมด็ วนั ละ 3 ครั้ง (สูงสุด 1,200mg/วัน) ปวดข้อรมู าตอยด์ เพิ่มขนาดสงู สุดได้ 3,200mg
ต่อวนั ขนาดยา ตำ่ กวา่ 1,200 mg ต่อวัน เทียบกบั ยาแก้ปวดทงั้ หมด จัดวา่ เส่ียงต่อการเกดิ เลือดออกในกระเพาะ
อาหารต่ำสุด.........................................................................................................................................
3. กินหลงั อาหารทนั ที หรือดื่มน้ำตามมาก ๆ เพือ่ ลดการระคายเคอื งกระเพาะอาหาร

อาการแพ้ทพี่ บบ่อย เนอื้ เยื่อใต้ผิวหนังบวม มกั เป็นบริเวณรอบตา รมิ ฝปี าก อวัยวะเพศ มอื เท้า

5.2 ยาระบาย Sennoside

คำแนะนำ

1. กระต้นุ การบบี ตัวของลำไส้ และลดการดดู กลบั นำ้ ท่ีลำไส้…… …………….......……………………
2. การใช้มะขามแขกเปน็ เวลานาน อาจทำให้เกิดการทำลายระบบประสาทท่ีใช้ควบคุมการบบี ตวั ของลำไส้
3. ปกติจะเร่ิมออกฤทธริ์ ะบาย 6-12 ชั่วโมง บางรายอาจถึง 24 ชวั่ โมง…… ……………...........…
4. เมอ่ื ถา่ ยดีแลว้ หยุดยาได้ ไมค่ วรใชเ้ ป็นระยะเวลาตดิ ตอ่ กันนานเกนิ 5-7 วัน……... ...………

37

5. ไม่ควรใชใ้ นไสต้ ่งิ อักเสบ ลำไสอ้ ดุ ตนั และคนที่ปวดทอ้ งโดยไมท่ ราบสาเหตุ…………….................
6. อาการข้างเคียงสำคัญ ไม่สบายท้อง เสียดท้อง ปวดมวนในท้อง คลื่นไส้ ถ่ายเหลว ปรึกษาแพทย์…
7. หากรับประทานติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้ระดับอิเล็กโทรไลต์ในเลือดโดยเฉพาะ
โพแทสเซียมในเลือดตำ่ ได้ และยงั ทำให้เกดิ การด้ือยา ไมส่ ามารถถา่ ยไดเ้ องหากไม่ไดร้ ับประทานยา

5.3 ยาลดการหลั่งกรด Omeprazole

ขนาดยาท่ัวไป

1. ยา 20 mg กิน 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง ก่อนอาหาร 30-60 นาที (Micromedex, 2020
แนะนำใหก้ นิ กอ่ นอาหาร 1 ช่ัวโมง) .......................... ........................................................................................

2. อาหารมีผลต่อการดูดซึมยา .......................................................................................
3. เริ่มออกฤทธิ์ลดการหลั่งกรดประมาณ 1 ชั่วโมงหลังกิน และฤทธิ์สูงสุด 2 ชั่วโมงหลังกินยา
4. ฤทธ์ยิ าจะอยยู่ าว 24 ช่ัวโมง (2 ช่ัวโมง หลังกินยา 20mg ลดการหลั่งกรดได้ 51% ผ่านไป
24 ชัว่ โมง ลดการหลง่ั กรดได้ 26% การยับยั้งการหล่งั กรดคอ่ ยๆ ลดฤทธิล์ งจนถึง 2-5 วัน)

5.4 ยาฆ่าเช้ือ Anoxycillin 500 mg

สว่ นประกอบตัวยา Amoxicillin

กลไกสำคญั ทำลายผนังเซลล์ของเช้ือโรคและทำใหเ้ ช้ือโรคตาย เลือดเป็นเส้นทางนำยาไปฆ่าเชื้อ
โรค โดยระดับยาในเลือดที่มีความเข้มข้นจนถึงจุดที่สามารถฆ่าเชื้อโรคได้ จะยับยั้งการแพร่พันธุ์ของเชื้อโรคใน
ร่างกาย ซ่ึงผ้ปู ่วยจำเป็นตอ้ งไดร้ บั ยาท่ถี ูกขนาดและต่อเน่อื งเป็นระยะเวลาท่เี พียงพอ การรักษาจงึ จะได้ผลดี

ใช้ในโรคระบบใดโดยส่วนใหญ่

1. การติดเช้ือแบคทเี รยี ในหู คอ จมูก คออักเสบ ทอนซลิ อักเสบ ไซนสั อักเสบ
2. ระบบทางเดนิ หายใจส่วนลา่ ง
3. ระบบสืบพันธ์แุ ละทางเดนิ ปัสสาวะ
4. ผิวหนงั

ขนาดการใช้ยา

1. 500mg 1 เมด็ ทุก 12 ชั่วโมง (ติดเชื้อเลก็ นอ้ ย-ปานกลาง)
2. 500mg 1 เมด็ ทกุ 8 ช่วั โมง หรอื 875mg 1 เม็ด ทกุ 12 ชว่ั โมง (ตดิ เชอ้ื รนุ แรงข้ึน)
3. ระยะเวลากินยาปกติ 7-10 วัน

อาการขา้ งเคยี งสำคัญ แพ้ยาแบบชอ็ ค เปลอื กตาบวม หายใจติดขัด ผน่ื ลมพิษ คอ่ นขา้ งบ่อย

38

5.5 ยาฆา่ เช้ือ Augmentin 1 gram
ส่วนประกอบตัวยา Amoxicillin บวก Clavulanic acid เป็นยาที่ยับยั้งเอนไซม์ beta-
lactamase ซึ่งเปน็ เอนไซมท์ ท่ี ำหน้าทป่ี อ้ งกันไมใ่ ห้แบคทเี รียถูกทำลาย
กลไกสำคญั เหมือน Anoxycillin
ใช้ในโรคระบบใดโดยสว่ นใหญ่
1. ครอบคลุมเชื้อกว้างกว่า รวมเชื้อที่ดื้อต่อ ampicillin (กลุ่มเดียวกับ amoxicillin) โดยการ
สร้างเอ็นไซม์มาทำลายยา....................................................................................................................
2. การตดิ เชอื้ ทางเดินหายใจส่วนล่างไดแ้ ก่ หลอดลมอกั เสบ ปอดบวม...........................................
3. หูชั้นกลางอักเสบ.......................................................................................................
4. ไซนัสอักเสบ.........................................................................................................................
5. ผิวหนังอักเสบจากเชื้อ ...........................................................................................
6. ทางเดนิ ปสั สาวะอักเสบ
ขนาดการใชย้ า
Augmentin 1 g ม ี Amoxicillin 875mg แ ล ะ clavulonic acid 125 mg ส ั ด ส ่ ว น 7:1
แนะนำกินเพียง 1 เมด็ ทุก 12 ชัว่ โมง ระยะเวลากินยาปกติ 7-10 วัน
อาการข้างเคียงสำคัญ แพ้คล้าย amoxicillin ดังนั้น ในคนที่แพ้ amoxicillin ห้ามกินยา
augmentin
เชอ้ื ดือ้ ยา มสี าเหตทุ ่สี ำคญั คอื
1. การใช้ยาปฏิชีวนะในโรคที่ไม่จำเป็นต้องใช้ เช่น โรคหวัด และท้องเสีย ซึ่งเกือบทั้งหมดเกิด
จากเชื้อไวรัสไม่ใช่แบคทีเรีย ยาปฏิชีวนะจึงไม่มีประโยชน์ในโรคเหล่าน้ี ...............................................................
2. การเลือกใช้ยาที่ไม่เหมาะสมกับเชื้อแบคทีเรีย เนื่องจากยาปฏิชีวนะมีหลายชนิด และแต่ละ
ชนิดจะเหมาะกับการใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ต่างกัน...................................................................
3. ประชาชนไม่เขา้ ใจเกี่ยวกับโรค และยาปฏิชีวนะ ทำให้กังวลหรือใจร้อน รีบหายาปฏิชีวนะมา
รบั ประทาน เปลี่ยนยากินบ่อย หรือกนิ ไม่ครบขนาดตามทีแ่ พทย์สง่ั

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภิปราย “เครือขา่ ย อสม.ฮัจย์ กบั การใชย้ าและการบรหิ ารจดั การยา”

39

เนือ้ หาที่ 4 อภปิ ราย “การปฐมพยาบาลทางใจ คุณกช็ ่วยคนอน่ื ได้”

ภาคใตต้ อนลา่ ง ผอู้ ำนวยการศูนย์สขุ ภาพจิตที่ 12 สงขลา
วทิ ยากรโดย 1) ดร.นพ. นพพร ตนั ตริ งั สี นายแพทย์เช่ียวชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
นกั จดั การงานทั่วไปชำนาญการ ศนู ยส์ ุขภาพจิตท่ี 12
2) พญ. ลลดิ า และตี
3) นายบญุ ฤกษ์ จิงา

ภาคกลาง............................ .............................................................................................
วทิ ยากรโดย 1) พญ. ลลดิ า และตี นายแพทย์เชี่ยวชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา

ภาคใต้ตอนบน นายแพทย์เชย่ี วชาญ รพ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
วิทยากรโดย 1) พญ. ลลิดา และตี นกั จัดการงานทว่ั ไปชำนาญการ ศนู ย์สุขภาพจิตท่ี 12

2) นายบญุ ฤกษ์ จิงา

สรุปประเด็นสำคัญได้ดงั น้ี

1. ทบทวนสถานการณ์สขุ ภาพจติ ของผู้แสวงบญุ ณ ราชอาณาจักรซาอดุ ิอาระเบีย 3 ปยี อ้ นหลัง
ปี 2558 (วิตกกงั วล 24 / โรคจติ 1)
ปี 2560 (วิตกกงั วล 12/ ซมึ เศรา้ 1 / โรคจิต 1)
ปี 2562 (วิตกกงั วล 10/ ซมึ เศร้า 2/ โรคจติ 6)

2. แลกเปล่ียนประสบการณใ์ นการดูแลฮุจญาตใิ นเรือ่ งสุขภาพจติ โดย อสม.ฮจั ย์
ตัวอย่าง เช่นการทะเลาะกันระหว่างสามีภรรยา จากประสบการณ์จริงที่พบคือ อสม.ฮัจย์ต้องมีความ
เข้าใจในธรรมชาติ และตอ้ งสังเกตฮุจญาติ บางชว่ งเวลาต้องมกี ารจดั เวลาสว่ นตวั ใหค้ ่สู ามภี รรยา เปน็ ต้น

3. ประเภทของโรคทางจิตเวช ทพี่ บบ่อย

3.1 โรคซึมเศรา้

อาการของโรคซมึ เศรา้

อารมณ์ เศรา้ กังวล โกรธ หงดุ หงิด แปรปรวน

พฤติกรรม ร้องไห้ง่าย แยกตัว เชื่องช้า กระวนกระวาย กินไม่ได้ กินมากเกิน นอนไม่

หลับ หลบั มาก...................................................... ........................

อาการทางกาย ออ่ นเพลีย ไม่มีแรง ปวดเม่อื ยตามตัว........................................................

ความคิด รู้สกึ ผิด/โทษตัวเอง สมาธ/ิ ความจำแย่ลง สน้ิ หวัง คดิ เรอ่ื งฆ่าตวั ตาย

3.2 โรคอารมณ์สองขั้ว
อาการของโรคอารมณ์สองข้ัว
เมเนยี คกึ คัก ครืน้ เครง ม่นั ใจ พดู มาก นอนน้อย กจิ กรรมเยอะ
อารมณ์ดา้ นลบ ซึมเศรา้ หงุดหงดิ กา้ วรา้ ว
อาการทางจิต หลงผดิ ประสาทหลอน

40

ความคิด ความคดิ แลน่ เรว็ สมาธิหลดุ ง่าย วอกแวก

3.3 โรคจิตเภท
การสังเกตอาการของโรคจิตเภท
1. พูดคนเดียวเหมือนโต้ตอบกับคนอน่ื
2. พดู หรือบอกคนรอบข้างวา่ เห็นภาพทค่ี นอื่นไมเ่ หน็
3. หวาดระแวงโดยไม่สมเหตุสมผล
4. ทำอะไรแปลกๆ ผิดจากคนปกติ
5. แยกตวั ไม่ยุง่ เก่ียวกบั ใคร
6. แตง่ ตวั แปลกๆ สกปรกรกรงุ รงั

3.4 โรควิตกกังวล

ความกงั วล กับ โรควติ กกังวล
1. ความกงั วลเป็นภาวะปกติทค่ี ู่กบั มนุษย์
2. เปน็ สญั ชาตญาณที่ตดิ ตวั มาเพื่อตอบสนองต่อเหตุการณ์ตา่ ง ๆ
3. เป็นความกังวลในส่ิงที่ยงั ไม่เกดิ ขน้ึ
3.1 กงั วลเพราะไมร่ ู้ ไม่เคยมีประสบการณ์
3.2 กงั วลเพราะฟงั เขาเล่ามาเพราะคิดปรงุ แต่ง

4. ความกังวลสามารถแสดงออกทางความคิด (คิดกงั วล สหี นา้ กงั วล นอนไมห่ ลับ) หรือ
การแสดงออกทางกาย (ใจสน่ั มอื ส่ัน เหงอ่ื ออก กระวนกระวาย)

5. โรควิตกกังวลคือความกังวลที่มากเกินไปในการตอบสนองต่อเหตุการณ์หนึ่ง ๆ จะส่ง
ผลกระทบต่อการใช้ชวี ิต......................................................................................................................

4. การปฐมพยาบาลทางใจ

ความหมาย การช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมเบื้องต้นแก่ผู้ที่กำลังได้รับความลำบาก โดยมี
วัตถุประสงค์เพื่อลดผลกระทบด้านจติ ใจจากเหตกุ ารณ์ และช่วยให้ปรับตัวสู่สภาพเดิม

การปฐมพยาบาลทางใจทำเมอ่ื ใด ภยั พิบตั ิ การปฐมพยาบาล การเยี่ยมบา้ น

ภาวะวิกฤต
1 ภาวะชั่วคราวทเี่ กิดข้ึนเม่ือบคุ คลรับรวู้ า่ มีส่ิงคุกคามตอ่ ตวั เขา ภาพพจน์ หรอื เปา้ หมายในชีวิต
2 ทำให้เกิดความสูญเสียหรือความเปลี่ยนแปลง โดยที่วิธีการแก้ปัญหาในลกั ษณะเดิมๆ ไม่เพียง
พอทจี่ ะลดความตึงเครียด
3 เสยี ความสมดุลของชวี ิต คือภาวะวกิ ฤตทางอารมณ์

สาเหตขุ องการเกิดภาวะวิกฤตทางจิตใจ
1 เหตคุ ุกคามชีวติ /จติ ใจ ต่อตนเองหรือคนใกลช้ ดิ

41

2 สญู เสียบคุ คลอนั เปน็ ทีร่ ัก
3 สญู เสียทรัพยส์ นิ
4 ความเครยี ดจากการได้รับข้อมลู เป็นจำนวนมาก

บุคคลท่อี ย่ใู นภาวะวกิ ฤต
1 สบั สน อย่ใู นภวังค์
2 ควบคมุ ตนเองไม่ได้ เกรย้ี วกราด
3 เศรา้ หมดหวัง
4 ต้องการพ่งึ พาคนอน่ื
5 ขาดการตัดสนิ ใจอยา่ งมเี หตุผล

5. การปฐมพยาบาลทางใจ ดูแลจิตใจ ช่วยเหลอื ซ่งึ กันและกนั (ดว้ ย 3 ส)
สอดส่อง มองหา (Look) มองหาคนที่ต้องการความช่วยเหลือเร่งด่วน โศกเศร้าเสียใจรุนแรง

กินไมไ่ ด้ นอนไม่หลบั สำรวจกลมุ่ เสีย่ ง ทแ่ี สดงอารมณ์ความสญู เสยี เชน่ เด็ก ผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผเู้ จบ็ ป่วยเรือ้ รงั
ใส่ใจรับฟัง (Listen) มีสติ รับฟังอย่างตั้งใจ ใช้ภาษากาย เช่น สบตา จับมือ สัมผัส เพื่อช่วยให้

คนนัน้ บอกเล่าอารมณ์ความรู้สกึ คลายความทกุ ข์ในใจ และจดั ารอารมณ์ใหส้ งบ
หลักการพูดคุยกับบุคลที่อยู่ในภาวะวิกฤต สร้างสัมพันธภาพ สำรวจความต้องการ พิจารณา

ทางเลือก ดำเนินการ
ทักษะที่ใช้ในการเจรจากับบุคลลที่อยู่ในภาวะวิกฤต การใส่ใจ การฟัง การถาม การสะท้อน

ความรู้สึก การสรปุ ความ การปรบั มุมมอง การมองเป็นเรือ่ งปกตธิ รรมดา การแสดงความเขา้ ใจ
การตั้งใจฟัง สร้างสัมพันธภาพ ฟังคำพูด น้ำเสียง สังเกตท่าทาง ภาษากาย ไม่ขัดจังหวัด ไม่

ต่อต้านหรอื เถยี ง แสดงออกถงึ ความตั้งใจฟงั สอบถามคำถามให้เกิดความชดั เจนและสรุปเรอ่ื งราว
ส่งต่อ เชื่อมโยง (Link) ช่วยเหลือตามความจำเป็นพื้นฐาน เช่น น้ำ อาหาร ยา หากควบคุม

อารมณ์ตัวเองไม่ได้ โศกเศร้ารุนแรง มีความคดิ อยากฆา่ ตวั ตาย ใหส้ ง่ ตอ่ ตดิ ต่อครอบครัวหรือชมุ ชนของคนน้ัน

6. การประเมนิ จติ ใจในผปู้ ระกอบพิธฮี ัจย์
ก่อนเดนิ ทาง (สถานพยาบาลใกลบ้ ้าน)
ใช้ Application Visual Analog/2Q-9Q
ทีมประเมิน MR.HAJJ
ระบบสง่ ตอ่ ขอ้ มลู กรมสุขภาพจิต / สสจ./ศบ.สต./หนว่ ยงานในพนื้ ที่

ระหว่างประกอบพิธีฮจั ย์ (ประเทศซาอดุ อิ าระเบยี )
ใช้ Application Visual Analog/2Q-9Q
ทีมประเมนิ สำนักงานแพทย์
ระบบส่งต่อการรักษา หน่วยงานในพน้ื ท่ี ผูบ้ รหิ าร จนท. ญาติ online realtime

42

หลงั กลบั จากฮจั ย์ (เยย่ี มบ้าน)
ใช้ Application Visual Analog/2Q-9Q
ทมี ประเมิน MR.HAJJ
ระบบสง่ ต่อข้อมูล กรมสุขภาพจิต / สสจ./ศบ.สต./หนว่ ยงานในพ้นื ท่ี

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภิปราย “การปฐมพยาบาลทางใจ คุณก็ชว่ ยคนอ่นื ได”้

เนอ้ื หาที่ 5 อภปิ ราย “CPR สองมือช่วยชีวิต”

(ภาคใต้ตอนลา่ ง)
วิทยากรโดย 1) นพ.อสั มาน อาลี นายแพทยช์ ำนาญการพิเศษ รพ.ปตั ตานี

2) นายนมิ าดี หลตี อสนั พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ รพ.หาดใหญ่
3) นางฟาอซิ ๊ะ หลเี ส็น พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ รพ.สะเดา จ.สงขลา

(ภาคใต้ตอนบน)
วทิ ยากรโดย 1) นพ.อัสมาน อาลี นายแพทย์ชำนาญการพเิ ศษ รพ.ปตั ตานี .................................

2) นายนิมาดี หลีตอสัน พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการ รพ.หาดใหญ่................................

สรุปประเดน็ สำคญั ได้ดังน้ี

1. วตั ถปุ ระสงค์การเรียนรู้
1.1 รู้วา่ เมอื่ ไหร่เริม่ CPR และ เม่อื ไหร่หยดุ CPR
1.2. สามารถกดหน้าอกได้อย่างถกู ต้อง

2. เรม่ิ กดหนา้ อกเม่อื ไม่รสู้ กึ ตัว คลำชพี จรไม่ได้ (ตำแหน่ง ด้านข้างของคอ ขาหนบี ข้อพับข้อมือ
ขอ้ พบั แขน)

3. Basic Life support (การช่วยชวี ิตขนั้ พนื้ ฐาน)

Step 1: กระตุน้ ดูการตอบสนอง (เรยี กชื่อ ปลกุ ท่ีไหลท่ ง้ั 2 ขา้ ง)
Step 2: ตามทมี + เคร่ืองAED (เคร่ืองกระตกุ ไฟฟา้ )

43

Step 3: คลำชีพจร (นบั 1-10 ตามตำแหน่งทรี่ ะบุ)
Step 4: กระตุกไฟฟ้าหวั ใจ
4. ก่อนเรม่ิ CPR
สถานท่ีตอ้ งปลอดภัย ต้องวางบนพ้ืนท่ที ี่แข็ง
5. ตำแหน่งการวางมือ กดก่ึงกลางของหน้าอก บริเวณเหนือลิ้นป่ี 2 นิ้ว แลว้ วางส้นมือ
6. ท่า CPR ตอ้ งวางมือใหอ้ ยู่ตรงกลางหนา้ อก ไมต่ อ้ งค่อนไปทางซ้าย หรอื ใกล้หวั ใจ เพราะอาจ
ทำให้กระดกู ซ่โี ครงหักได้ - ต้องกดหนา้ อกให้เรว็ และแรง แต่อย่ากระแทก
การกดหนา้ อกทไ่ี ด้คณุ ภาพ
1. กดลกึ (5-6 ซม.)
2. กดเร็ว 100-120 คร้ัง/นาที
3. หนา้ อกขยายตัวเตม็ ที่
4. รบกวนการกดหนา้ อกใหน้ ้อยท่สี ุด
5. ไม่ชว่ ยหายใจมากเกินไป (ไม่เป่าลมมากเกนิ ไป)
7. เครื่องกระตุกหัวใจอัตโนมัต เป็นอปุ กรณ์อเิ ล็กทรอนิกส์แบบพกพาชนิดหนึ่ง สามารถวินิจฉัย
ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะท่ีเป็นอันตรายถึงชวี ิตได้โดยอัตโนมัติ และสามารถให้การรักษาดว้ ยการช็อกไฟฟ้ากระตุก
หวั ใจไดโ้ ดยใชก้ ระแสไฟฟา้ หยดุ รปู แบบการเตน้ ของหัวใจทผ่ี ดิ จงั หวะ
8. ฮจุ ญาติเร่มิ สาธิตวธิ ีการทำ CPR

QR Code
Power point ประกอบการนำเสนอ
อภปิ ราย “CPR สองมือช่วยชวี ิต”