คู่มือการตรวจความปลอดภัย

นายปกรณ์ เชนพูน

คู่มือการตรวจความปลอดภัยในการท างาน (ส าหรับเจ้าหน้าที่)
ตามกฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และด าเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย

และสภาพแวดล้อมในการท างานเกี่ยวกับเครื่องจักร ปั้นจั่น และหม้อน า พ.ศ. 2564



ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
ข้อ 1. กฎกระทรวงนี ให้ใช้บังคับเมื่อพ้นก าหนด 90 วัน นับแต่วันที่ประกาศในราช 1. กฎกระทรวงฯ ประกาศเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม 2564
กิจจานุเบกษาเป็นต้นไป 2. ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 6 สิงหาคม 2564
3. มีผลใช้บังคับตั งแต่วันที่ 4 พฤศจิกายน 2564 เป็นต้นไป
ข้อ 2. ให้ยกเลิกกฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานในการบริหารและการจัดการด้าน มีผลให้กฎหมายลูกบทในชั นประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน สิ นสภาพ
ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการท างานเกี่ยวกับเครื่องจักร ตามไปด้วย ได้แก ่
ปั้นจั่น และหม้อน า พ.ศ. 2552 3.1 ประกาศสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง ก าหนดรูปภาพการใช้
สัญญาณมือในการสื่อสารระหว่างผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับปั้นจั่น พ.ศ. 2553 ลงวันที่
22 กันยายน 2553
3.2 ประกาศสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการอบรม
หลักสูตรการปฏิบัติหน้าที่ผู้บังคับปั้นจั่น ผู้ให้สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่น ผู้ยึดเกาะ
วัสดุ หรือผู้ควบคุมการใช้ปั้นจั่น และการอบรมทบทวนการท างานเกี่ยวกับปั้นจั่น
พ.ศ. 2554 ลงวันที่ 6 มิถุนายน 2554
3.3 ประกาศสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการทดสอบ
ส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่น ลงวันที่ 6 กรกฎาคม 2554
ข้อ 3 ในกฎกระทรวงนี
“เครื่องจักร หมายความว่า” สิ่งที่ประกอบด้วยชิ นส่วนหลายชิ นส าหรับก่อก าเนิด เพมเติมเครื่องจักรที่ก่อก าเนิดพลังงานเปลี่ยนหรือแปลงสภาพพลังงาน หรือส่ง
ิ่
พลังงานเปลี่ยนหรือแปลงสภาพพลังงาน หรือส่งพลังงาน ทั งนี ด้วยก าลังน า ไอน า พลังงาน ด้วยแสงอาทิตย์
ื่
้
เชื อเพลิง ลม ก๊าซ แสงอาทิตย์ ไฟฟา หรือพลังงานอน และหมายความรวมถึง
ั
เครื่องอุปกรณ์ ล้อตุนก าลัง รอก สายพาน เพลา เฟือง หรือสิ่งอื่นที่ท างานสัมพนธ์
กัน รวมทั งเครื่องมือกล

-2-


ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
ิ่
“เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง” หมายความว่า เครื่องจักรที่ เพมเติมชนิดเครื่องจักรซึ่งมีการใช้งานอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน ที่มีข้อก าหนด
ออกแบบเฉพาะใช้ส าหรับยก เคลื่อนย้ายคนขึ นไปท างานบนที่สูงหรือที่ต่างระดับ มาตรฐานด้านความปลอดภัยในท างานที่เกี่ยวข้องเฉพาะด้าน ที่เน้นการป้องกัน
อย่างปลอดภัย เช่น รถกระเช้า กระเช้าแขวน หรือกระเช้าแบบกรรไกร ลูกจ้างจากการพลัดตกจากที่สูง
ั
ุ
“เครื่องป้องกันอนตรายจากเครื่องจักร” หมายความว่า ส่วนประกอบหรืออปกรณ์ การติดตั งเซฟการ์ด (Safeguard) เช่น รั วกั น ที่ปิดล้อม ที่ปิดครอบเครื่องจักรแต่
ั
ื่
ที่ออกแบบหรือติดตั งไว้ในบริเวณที่อาจเป็นอันตรายจากเครื่องจักรเพอช่วยป้องกัน ละชนิด ที่จะเป็นอนตรายกับผู้ปฏิบัติงาน ซึ่งเป็นการควบคุมอนตรายจาก
ั
อันตรายแก่บุคคลที่ควบคุมหรืออยู่ในบริเวณใกล้เคียง เครื่องจักร
ั
“เครื่องปั๊มโลหะ” หมายความว่า เครื่องจักรที่ใช้ส าหรับการปั๊ม ตัด อัด เฉือน หรือ เครื่องจักรที่มีลักษณะการท างานเกี่ยวกับการปั๊ม ตัด อด เฉือน หรือขึ นรูปชิ นส่วน
ขึ นรูปชิ นส่วนโลหะหรือวัสดุ โลหะหรือวัสดุอื่นๆ
้
“รถยก” หมายความว่า รถที่ติดตั งอปกรณ์ใช้ส าหรับการยกหรือเคลื่อนย้ายสิ่งของ รถฟอร์คลิฟต์ (Forklift) ที่ใช้เครื่องต้นก าลังจากพลังงานไฟฟาหรือเครื่องยนต์
ุ
เช่น ฟอร์คลิฟต์ (forklift) หรือรถที่ท างานในลักษณะเดียวกัน สันดาปภายใน ได้แก่เครื่องยนต์แก๊สโซลีน (เครื่องยนต์เบนซิน) หรือเครื่องยนต์
ดีเซล ที่ติดตั งอุปกรณ์ใช้ส าหรับการยกหรือเคลื่อนย้ายสิ่งของ และห้ามใช้ยกคน
“ลิฟต์โดยสาร” หมายความว่า เครื่องจักรใช้ส าหรับบุคคลโดยสารหรือขนส่งวัสดุ เครื่องจักรที่มีลักษณะเป็นห้องและมีพนที่ให้คนใช้โดยสาร ขนส่งวัสดุ หรือใช้ทั ง
ื
สิ่งของขึ นลงระหว่างชั นต่างๆ ของอาคาร ยานพาหนะหรือโครงสร้างอื่น โดยสารและขนส่งวัสดุพร้อมกัน ขึ นและลงระหว่างชั นต่างๆ ของอาคาร
ยานพาหนะหรือโครงสร้างอื่น
“ลิฟต์ขนส่งวัสดุ” หมายความว่า เครื่องจักรใช้เฉพาะขนส่งวัสดุสิ่งของขึ นลง เครื่องจักรที่มีลักษณะเป็นห้องและมีพนที่ส าหรับวางวัสดุหรือสิ่งของที่จะน าไปใช้
ื
ระหว่างชั นต่างๆ ของอาคาร ยานพาหนะหรือโครงสร้างอนที่ไม่ใช้ส าหรับบุคคล ขึ นและลงระหว่างชั นต่างๆ ของอาคาร ยานพาหนะหรือโครงสร้างอน และห้าม
ื่
ื่
โดยสาร ไม่ให้มีการโดยสาร
“เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง” หมายความว่า เครื่องจักรที่ เพมเติมชนิดของเครื่องจักรในกฎกระทรวงฯ ฉบับนี ซึ่งมีข้อก าหนดมาตรฐานด้าน
ิ่
ออกแบบเฉพาะใช้ส าหรับยก เคลื่อนย้ายคนขึ นไปท างานบนที่สูงหรือที่ต่างระดับ ความปลอดภัยในท างานที่เกี่ยวข้องเฉพาะด้าน (ปัจจุบันมีใช้งานอย่างแพร่หลาย)
อย่างปลอดภัย เช่น รถกระเช้า กระเช้าแขวน หรือกระเช้าแบบกรรไกร
“รอก” หมายความว่า อุปกรณ์ผ่อนแรงมีลักษณะคล้ายล้อเพื่ออานวยความสะดวก แยกเครื่องจักรประเภทรอกออกมาจากนิยามกฎหมายปั้นจั่นเดิมและก าหนด

ในการเคลื่อนย้ายสิ่งของ โดยร้อยไว้กับเชือก โซ่ หรือลวดสลิง มาตรฐานด้านความปลอดภัยในท างานที่เกี่ยวข้องเฉพาะด้าน

-3-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
“ปั้นจั่น” หมายความว่า เครื่องจักรที่ใช้ยกสิ่งของขึ นลงตามแนวดิ่ง และ ก าหนดนิยามการท างานของปั้นจั่นตามลักษณะทางกายภาพ
เคลื่อนย้ายของเหล่านั นในลักษณะแขวนลอยไปตามแนวราบ
ุ
“ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วยอปกรณ์ควบคุม และ เช่น ปั้นจั่นหอสูง (Tower Crane) ปั้นจั่นหอสูงชนิดเดินราง (Travelling Tower
เครื่องต้นก าลังอยู่ในตัว ซึ่งติดตั งอยู่บนหอสูง ขาตั ง หรือบนล้อเลื่อน Crane) ปั้นจั่นหอสูงชนิดที่ติดตั งด้วยตัวเอง (Self-Erection Tower Crane)
ปั้นจั่นสามขาหรือเดอร์ริคเครน (Derrick Crane) ปั้นจั่นขาสูง (Gantry Crane)
ปั้นจั่นเหนือศีรษะ (Overhead Crane) ปั้นจั่นเสายื่นแขนยกหมุน (Jib Crane)
“ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วยอปกรณ์ควบคุม และ เป็นต้น
ุ
เครื่องต้นก าลังอยู่ในตัว ซึ่งติดตั งอยู่บนยานพาหนะที่ขับเคลื่อนได้ เช่น รถปั้นจั่นล้อยาง ได้แก่ All Terrain Crane, Rough Terrain Crane, Truck
ั
“ลวดสลิง” หมายความว่า เชือกที่ท าด้วยเส้นลวดหลายเส้นที่ตีเกลียวหรือพนกัน Crane รถปั้นจั่นตีนตะขาบ (Crawler Crane) หรือเรือปั้นจั่น เป็นต้น
รอบแกนชั นเดียวหรือหลายชั น ลวดสลิงที่ใช้ในการยึดโยง ผูกมัดวัสดุสิ่งของหรือใช้ยกวัสดุสิ่งของ โดยมีค่าความ
ั
“ค่าความปลอดภัย” หมายความว่า อตราส่วนระหว่างแรงดึงที่รับได้สูงสุดต่อแรง ปลอดภัย (Safety Factor) ที่ก าหนดในกฎกระทรวงฯ ฉบับนี
ี่
ดึงที่อนุญาตให้ใช้งานได้อย่างปลอดภัย ค่าตัวเลขทออกแบบเผื่อส าหรับการใช้งานเพอความปลอดภัยในการใช้ลวดสลิง โซ่
ื่
เชือก ห่วงหรือตะขอ ตลอดจนอปกรณ์ส าหรับผูก มัด หรือยึดโยงอนๆ ทั งนี ห้าม
ุ
ื่
ุ
ไม่ให้น าค่าความปลอดภัยที่ก าหนดในแต่ละอปกรณ์ไปใช้ในการยก ดึง ผูกหรือมัด
“ผู้บังคับปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งท าหน้าที่บังคับการท างานของปั้นจั่นให้ วัสดุสิ่งของ
ท างานตามความต้องการ ลูกจ้างซึ่งผ่านการอบรมหลักสูตรผู้บังคับปั้นจั่น ที่นายจ้างมอบหมายให้ท าหน้าที่
“ผู้ให้สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งท าหน้าที่ใช้สัญญาณมือ ควบคุมหรือบังคับอุปกรณ์ กลไกการท างานของปั้นจั่น ส าหรับการใช้ยกวัสดุสิ่งของ
หรือสัญญาณสื่อสารชนิดอื่นกับผู้บังคับปั้นจั่น ลูกจ้างซึ่งผ่านการอบรมหลักสูตรผู้ให้สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่น ที่นายจ้าง
มอบหมายให้ท าหน้าที่สื่อสารการท างานกับผู้บังคับปั้นจั่น ทั งด้วยวิธีการใช้
“ผู้ยึดเกาะวัสดุ” หมายความว่า บุคคลซึ่งท าหน้าที่ผูก มัด หรือเกี่ยววัสดุที่ใช้ปั้นจั่น สัญญาณมือที่กฎหมายก าหนด หรือการใช้วิทยุสื่อสาร หรือวิธีการอื่นๆ
ยก ลูกจ้างซึ่งผ่านการอบรมหลักสูตรผู้ยึดเกาะวัสดุที่นายจ้างมอบหมายให้ท าหน้าที่ผูก
มัด หรือเกี่ยววัสดุที่ใช้ปั้นจั่นยกด้วยลวดสลิง โซ่ เชือก ห่วงหรือตะขอ ตลอดจน
อุปกรณ์ส าหรับผูก มัด หรือยึดโยงอื่นๆ

-4-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
“ผู้ควบคุมการใช้ปั้นจั่น” หมายความว่า บุคคลซึ่งท าหน้าที่ควบคุมการใช้ หรือสั่ง ลูกจ้างซึ่งผ่านการอบรมหลักสูตรผู้ควบคุมการใช้ปั้นจั่นที่นายจ้างมอบหมายให้มี
ิ
การให้ผู้บังคับปั้นจั่นปฏิบัติตาม ตลอดจนพจารณาน าหนักที่จะท าการยกและ หน้าที่ ก ากับ ดูแล และควบคุมการท างานของลูกจ้างในหน้าที่ผู้บังคับปั้นจั่น ผู้ให้
จัดท าแผนการยก สัญญาณแก่ผู้บังคับปั้นจั่นและผู้ยึดเกาะวัสดุ และเป็นผู้จัดท าแผนการยกวัสดุ
สิ่งของ ส าหรับกรณีที่การยกนั นเข้าลักษณะเงื่อนไขที่กฎหมายก าหนด ซึ่งแผนการ
ยกดังกล่าวต้องเป็นหนังสือให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้

“หม้อน า (Boiler)” หมายความว่า ภาชนะปิดที่ผลิตน าร้อนหรือไอน าที่มีความดัน แบ่งตามลักษณะการถ่ายเทความร้อนได้ดังนี
สูงกว่าบรรยากาศโดยใช้ความร้อนจากการสันดาปของเชื อเพลิงหรือความร้อนจาก 1. แบบท่อไฟ (Fire Tube Boiler) เป็นหม้อน าที่มีไฟวิ่งไปตามท่อ และถ่ายเท
พลังงานอื่น ความร้อนให้กับน าที่ล้อมรอบท่อไฟ แบ่งได้อีกเป็น 4 ประเภท ได้แก ่
1.1 แบบลูกหมู (Cornish or Lancashire Boiler) เป็นหม้อน าที่มีโครงสร้างง่าย
ๆ ประกอบด้วย เปลือกหม้อน า และตัวลูกหมู(ท่อไฟใหญ่) แล้วหุ้มด้วยอฐทนไฟ
ิ
เกือบมิดเปลือก ส่วนใหญ่พบในโรงสีข้าว โรงเลื่อย ใช้เชื อเพลิงแข็ง แกลบ ฟืน
1.2 แบบหม้อน าเรือ
1.3 แบบหม้อน ารถไฟ
2. แบบท่อน า (Water Tube Boiler)

“หม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน าความร้อน” (Thermal Fluid Heater) เช่น หม้อน ามันร้อน (Hot Oil Boiler) หรืออุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน (Heat
หมายความว่า ภาชนะที่ภายในบรรจุของเหลวที่มีคุณสมบัติในการรับและถ่ายเท Exchangers)
ความร้อนได้ โดยรับความร้อนจากการสันดาปของเชื อเพลิงหรือแหล่งความร้อน
จากพลังงานอื่น เพื่อน าไปถ่ายเทความร้อนให้กับอุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อนโดย
ของเหลวจะไหลเวียนตลอดเวลาเพื่อรับและถ่านเทความร้อนได้อย่างต่อเนื่อง
“ภาชนะรับความดัน (Pressure Vessel)” หมายความว่า ภาชนะปิดที่มีความดัน ภาชนะปิดที่มีความดันภายในและภายนอกแตกต่างกันมากกว่า 50 กิโลปาสคาล
ภายในภาชนะและภายนอกภาชนะแตกต่างกันมากกว่า 50 กิโลปาสคาลขึ นไป หรือ 0.5 บาร์ หรือ 7.3 ปอนด์ต่อตารางนิ ว ขึ นไป เช่น ถังรีทอร์ท (Retort) ถังลม
และให้หมายความรวมถึงถังปฏิกิริยา (Reactor) แต่ไม่รวมถึงภาชนะบรรจุก๊าซทน เป็นต้น
ความดัน

-5-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
“ภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน” (Compressed Gas Cylinder) หมายความว่า เช่น ภาชนะบรรจุก๊าซก๊าซคลอรีน CI2 cas number : 7782-50-5
ภาชนะรับความดันที่ใช้ส าหรับบรรจุก๊าซแบบไม่มีตะเข็บขนาดความจุตั งแต่ 0.5 ภาชนะบรรจุก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ CO2 cas number : 7647-01-0
ลิตร ถึง 150 ลิตร และแบบมีตะเข็บขนาดความจุตั งแต่ 0.5 ลิตร ถึง 500 ลิตร แต่ ภาชนะบรรจุก๊าซไนโตรเจน NO2 cas number : 7727-37-9
ั
ไม่รวมถึงภาชนะบรรจุก๊าซปิโตรเลียมเหลว ก๊าซธรรมชาติอดและก๊าซธรรมชาติ ภาชนะบรรจุก๊าซออกซิเจน O2 cas number : 7782-44-7
เหลว ภาชนะบรรจุก๊าซอาร์กอน Ar cas number : 7440-37-1
ภาชนะบรรจุก๊าซแอมโมเนีย NH3 cas number : 7664-41-7
ภาชนะบรรจุก๊าซฮีเลียม He cas number : 7440-59-7
ภาชนะบรรจุก๊าซไฮโดรเจน H2 cas number : 1333-74-0
ที่เป็นไปตามแบบและขนาดความจุตามที่ก าหนด สอดคล้องกับ มอก. 358-2551
(ก าหนดขอบข่ายการใช้และซ่อมบ ารุงภาชนะบรรจุก๊าซทนความดันแบบไม่มี
ตะเข็บความจุไม่เกิน 150 ลิตร) แต่ไม่รวมถึงภาชนะบรรจุก๊าซปิโตรเลียมเหลว
(LPG) ก๊าซธรรมชาติอด (CNG) และก๊าซธรรมชาติเหลว (LNG) เนื่องจากมี
ั
กฎหมายของกระทรวงพลังงานก ากับดูแลอยู่แล้ว
“ผู้ควบคุมหม้อน าหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน าความร้อน” หมายความว่า ลูกจ้างที่มีคุณสมบัติตามที่กฎหมายก าหนดและนายจ้างมอบหมายให้ปฏิบัติหน้าที่
บุคคลซึ่งนายจ้างจัดให้มีหน้าที่ควบคุมการท างานและการใช้หม้อน าหรือหม้อน าที่ เป็นผู้ควบคุมหม้อน าหรือหม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน าความร้อน
ใช้ของเหลวเป็นสื่อน าความร้อน
“การตรวจสอบ” หมายความว่า การตรวจสอบความเรียบร้อยของชิ นส่วนหรือ การตรวจสอบความเรียบร้อยของชิ นส่วนหรือกลไกการท างานที่สอดคล้องตาม
กลไกการท างานของเครื่องจักร ปั้นจั่น หม้อน า หม้อต้มที่ใช้ของเหลวเป็นสื่อน า คู่มือผู้ผลิตก าหนดโดยลูกจ้างที่นายจ้างมอบหมายหรือมีหน้าที่เกี่ยวข้อง และต้องมี
ความร้อน ภาชนะรับความดันหรือภาชนะบรรจุก๊าซทนความดัน ส าเนาเอกสารให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
“การทดสอบ” หมายความว่า การตรวจสอบ ทดสอบและรับรองการใช้งาน การตรวจสอบ ทดสอบและรับรองการใช้งาน เครื่องจักร ปั้นจั่น หม้อน า โดย
ุ
ื่
ชิ นส่วนอปกรณ์หรือกลไกการท างานของอปกรณ์เพอความถูกต้องและปลอดภัย วิศวกรหรือนิติบุคคลซึ่งมีคุณสมบัติที่ขึ นทะเบียนกับกรมสวัสดิการและคุ้มครอง
ุ
โดยบุคคลซึ่งขึ นทะเบียนตามมาตรา 9 หรือนิติบุคคลซึ่งได้รับใบอนุญาตตามมาตรา แรงงาน
11 แล้วแต่กรณี

-6-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ ค าอธิบาย
“วิศวกร” หมายความว่า ผู้ซึ่งได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพวิศวกรรม กฎหมายว่าด้วยวิศวกร ได้แบ่งระดับของวิศวกร ดังนี ภาคีวิศวกรพิเศษ,
ควบคุมตามกฎหมายว่าด้วยวิศวกร ภาคีวิศวกร,สามัญวิศวกร และวุฒิวิศวกร โดยวิศวกรแต่ละระดับจะมีขนาดและ

ปริมาณงานแตกต่างกันตามกฎกระทรวงกาหนดสาขาวิชาชีพวิศวกรรมและวิชาชีพ
วิศวกรรมควบคุม พ.ศ. 2550 ลงวันที่ 18 พฤศจิกายน 2550 ประกอบข้อบังคับ
สภาวิศวกรว่าด้วยหลักเกณฑ์และคุณสมบัติของผู้ประกอบวิชาชีพวิศวกรรม
้
ควบคุมแต่ละระดับ (ก าหนดแล้วแต่ละสาขา เช่น สาขาวิศวกรรมไฟฟา สาขา
วิศวกรรมเครื่องกล สาขาวิศวกรรมโยธา เป็นต้น)
ข้อ 4 การแจ้งตามข้อ 96 ข้อ 109 และข้อ 111 ให้เป็นไปตามแบบและวิธีการที่ การแจ้งตามข้อ 109 และข้อ 111 ให้รายงานตามแบบที่อธิบดีก าหนด ส าหรับการ
อธิบดีประกาศก าหนด ซึ่งอย่างน้อยต้องก าหนดให้แจ้งด้วยวิธีการทาง แจ้งตามข้อ 96 กฎหมายมิได้ก าหนดแบบแต่อย่างใด (นายจ้างแจ้งเป็นแบบฟอร์ม
ุ
อิเล็กทรอนิกส์ด้วย หนังสือของสถานประกอบกิจการโดยต้องมีข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับอปกรณ์หรือ
เครื่องจักรดังกล่าว ทั งนี เมื่อมีประกาศกรมที่เกี่ยวข้องกับการแจ้งด้วยวิธีการทาง
ิ
อเล็กทรอนิกส์ ก็สามารถแจ้งได้ทั งเป็นเอกสารหรือด้วยวิธีการทางอเล็กทรอนิกส์
ิ
ให้กับส านักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานในพื นที่ที่รับผิดชอบได้เช่นเดียวกัน
ั
ข้อ 5 การจัดท าคู่มือการใช้งานหรือส าเนาเอกสารที่กฎกระทรวงนี ก าหนดให้ท า นายจ้างสามารถด าเนินการจัดท าได้ทั งเป็นเอกสารหนังสือลายลักษณ์อกษรหรือ
เป็นหนังสือตามข้อ 8 ข้อ 9 ข้อ 24 ข้อ 34(3) ข้อ 43(2) ข้อ 45 ข้อ 46 ข้อ 49(3) จัดท าในรูปแบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ด้วยก็ได้
ข้อ 54(1) ข้อ 55(2) (8) ข้อ 56 ข้อ 57 ข้อ 58 ข้อ 63 ข้อ 82(1) ข้อ 85 ข้อ 91 ข้อ
97 ข้อ 105 ข้อ 107 ข้อ 110 ข้อ 113 ข้อ 114 และข้อ 115 ผู้มีหน้าที่จัดท าจะท า
ในรูปแบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ด้วยก็ได้

-7-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
หมวด 1 เครื่องจักร
ส่วนที่ 1 บททั่วไป
ข้อ 6 นายจ้างต้องดูแลให้ลูกจ้างซึ่งท างานเกี่ยวกับเครื่องจักรปฏิบัติ ดังต่อไปนี ตรวจสอบสภาพการท างานของลูกจ้างที่ท างานกับเครื่องจักร มีปัจจัยเสี่ยงที่อาจ
ั
ื่
(1) สวมใส่เครื่องนุ่งห่มให้เรียบร้อยรัดกุม ได้รับอนตรายจากการถูกเครื่องจักร ดึง เกี่ยว หนีบ หรืออนตรายในลักษณอนใดที่
ั
(2) ไม่สวมใส่เครื่องประดับที่อาจเกี่ยวโยงกับสิ่งหนึ่งสิ่งใดได้ จะท าให้ลูกจ้างที่สวมใส่เครื่องนุ่งห่ม เครื่องประดับ ตลอดจนลูกจ้างที่ไว้ผมยาวโดย
(3) รวบผมที่ปล่อยยาวเกินสมควรหรือท าอย่างหนึ่งอย่างใดให้อยู่ในลักษณะที่ ไม่ได้มีการรวบเส้นผมให้มิดชิด จนอาจท าให้เกิดอันตรายในขณะท างาน
ปลอดภัย










ข้อ 7 ในบริเวณที่มีการติดตั ง การซ่อมแซม หรือการตรวจสอบเครื่องจักรหรือ ตรวจสอบการปิดกั นบริเวณหรือพนที่ที่มีการท างานในลักษณะดังกล่าว เพอ
ื่
ื
ื
ื
ั
เครื่องป้องกันอนตรายจากเครื่องจักร นายจ้างต้องติดป้ายแสดงการด าเนินการ ป้องกันมิให้ลูกจ้างที่ไม่เกี่ยวข้องเข้าไปในพนที่ เช่น การใช้เทปกั นเขตพนที่หรือ
ดังกล่าวโดยใช้เครื่องหมายหรือข้อความที่เข้าใจง่ายและเห็นได้ชัดเจน รวมทั งจัดให้ เชือก ล้อมบริเวณที่มีการท างาน พร้อมป้ายข้อความแสดงสถานะให้เห็นได้ชัดเจน
มีระบบ วิธีการหรืออุปกรณ์ป้องกันมิให้เครื่องจักรนั นท างาน และให้แขวนป้ายหรือ รวมทั งมีการแขวนป้ายหรือสัญลักษณ์ห้ามเปิดสวิตซ์ไว้ที่สวิตซ์ของเครื่องจักรพร้อม
ื่
ิ่
แสดงเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ห้ามเปิดสวิตซ์ไว้ที่สวิตซ์ของเครื่องจักรด้วย ทั งต้องท าการตัดแหล่งจ่ายพลังงานด้วย และเพอความปลอดภัยเพมเติมควรมีการ
ใช้ระบบ Lock out/ Tag out ด้วยกุญแจล็อคตู้แหล่งจ่ายพลังงานด้วย

-8-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ











ข้อ 8 ในการประกอบ การติดตั ง การทดสอบ การใช้ การซ่อมแซม การบ ารุงรักษา ตรวจสอบการท างานของลูกจ้างเป็นไปตามคู่มือการปฏิบัติงานตามที่บริษัทผู้ผลิต
การตรวจสอบ การรื อถอนหรือการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร รถยก ลิฟต์ เครื่องจักร ก าหนด (Operation Manual) หรือตามที่ก าหนดขึ นโดยวิศวกร ทั งนี ต้องเป็นลาย
ี
ส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง นายจ้างต้องปฏิบัติตามรายละเอยด ลักษณ์อักษรซึ่งเป็นภาษาไทยหรือภาษาอื่นที่ลูกจ้างเข้าใจได้
ื
คุณลักษณะและคู่มอการใช้งานที่ผู้ผลิตก าหนดไว้ หากไม่มีรายละเอียดคุณลักษณะ
และคู่มือการใช้งานดังกล่าว นายจ้างต้องด าเนินการให้วิศวกรเป็นผู้จัดท า
ี
รายละเอยดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งานเป็นหนังสือ และต้องมีส าเนาเอกสาร
ดังกล่าวไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
ี
รายละเอยดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งานตามวรรคหนึ่ง ต้องเป็นภาษาไทย เป็นภาษาไทยหรือภาษาอนที่ลูกจ้างเข้าใจได้ เช่น หากมีลูกจ้างต่างด้าวก็ให้จัดท า
ื่
หรือภาษาอื่นที่ลูกจ้างสามารถศึกษาและปฏิบัติเพื่อความปลอดภัยในการท างานได้ เป็นภาษาต่างด้าวของลูกจ้างสัญชาตินั นๆ
ในกรณีที่มีการเคลื่อนย้ายเครื่องจักรที่มีน าหนักตั งแต่ 1 ตันขึ นไปที่อาจก่อให้ ตรวจสอบแผนการปฏิบัติงานในการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร ที่ต้องมีวิธีการที่ก าหนด
ื่
เกิดอันตรายโดยสภาพของเครื่องจักร นายจ้างต้องจัดให้มีแผนป้องกันอันตราย ขั นตอนเคลื่อนย้าย การใช้เครื่องจักรอนๆช่วยในการเคลื่อนย้าย มาตรการหรือ
ั
จากการเคลื่อนย้ายดังกล่าวและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด วิธีการป้องกันอนตรายที่อาจเกิดขึ นจากการเคลื่อนย้าย มีผู้รับผิดชอบท าหน้าที่
ควบคุมและดูแลการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร เป็นต้น

-9-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ























ตัวอย่างเครื่องจักรขนาดใหญ่ที่ต้องมีแผนป้องกันอันตรายจากการเคลื่อนย้าย

-10-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 9 นายจ้างต้องดูแลให้ลูกจ้างซึ่งท างานกับเครื่องจักรตรวจสอบเครื่องจักรนั นให้ การตรวจสอบความเรียบร้อยของชิ นส่วนหรือกลไกการท างานของเครื่องจักร (1)
ั
อยู่ในสภาพใช้งานได้ดีและปลอดภัยก่อนการใช้งาน โดยเครื่องจักรดังต่อไปนี ถึง (7) เป็นเอกสารลายลักษณ์อกษรโดยบุคคลที่นายจ้างมอบหมายอย่างน้อยปีละ
นายจ้างต้องจัดให้มีการตรวจสอบประจ าปี 1 ครั ง ทั งนี หัวข้อการตรวจสอบต้องสอดคล้องตามมาตรการความปลอดภัยที่
(1) เครื่องจักรที่ใช้ในงานยกและงานขนย้าย ได้แก่ รถยก ระบบสายพานล าเลียง ก าหนดในคู่มือผู้ผลิตก าหนดหรือตามที่วิศวกรก าหนดแล้วแต่กรณี
(2) เครื่องจักรกลที่ใช้ในงานดินและงานถนน ได้แก่ รถแทรคเตอร์ รถตัก หมายเหตุ : การตรวจสอบดังกล่าวไม่รวมถึงการตรวจสภาพรถประจ าปีซึ่งต้อง
เครื่องจักรกลส าหรับงานขุด รถบด รถขูดอุ้มดิน (Scraper) รถเกรด (Grader) รถปู เสียภาษีตามกฎหมายว่าด้วยรถยนต์หรือตามกฎหมายว่าด้วยการขนส่งทางบก
ั
่
แอสฟลท์ติคคอนกรีต (Asphaltic Concrete Paver) รถพนยาง (Bitumen
Distributor หรือ Sprayer) ภาพตัวอย่าง
(3) เครื่องจักรที่ใช้ในงานคอนกรีต ได้แก่ เครื่องผสมคอนกรีต (Concrete เครื่องจักร
Mixer) เครื่องสั่นคอนกรีต (Concrete Vibrator) เครื่องปั๊มคอนกรีต (Concrete
Pumping Machine) เครื่องยิงคอนกรีต (Shotcrete Machine) เครื่องพนปูน
่
ทราย (Mortar Sprayer) รถคอนกรีตผสมเสร็จ (Transit-Mixer Truck)
(4) เครื่องจักรที่ใช้ในงานฐานราก ได้แก่ เครื่องตอกเสาเข็ม เครื่องจักรที่ใช้
ส าหรับงานเจาะเสาเข็มและก าแพงพด เครื่องอดน าปูน (Cement Grouting
ื
ั
Machine) เครื่องท าเสาเข็มดินผสมซีเมนต์ (Soil Cement Column Machine)
(5) เครื่องจักรที่ใช้ในงานขุด งานเจาะ หรืองานขุดเจาะอุโมงค์ ได้แก่เครื่องอดลม เครื่องปั๊มคอนกรีต (Concrete Pumping Machine)
ั
(Air Compressor) เครื่องเจาะหิน (Drilling Rock Machine) เครื่องเจาะอโมงค์
ุ
(Tunnel Boring Machine) เครื่องดันท่อ ( Pipe Jacking Machine) แบ็กโฮ
(Backhoe) แดร็กไลน์ (Dragline) รถตักหน้า-ขุดหลัง (Front-End Loader)
(6) เครื่องจักรที่ใช้ในการรื อถอนท าลาย ได้แก่ เครื่องสกัด (Jack Hammer)
คอนกรีตเบรกเกอร์( Concrete Breaker) เครื่องตัดท าลายโครงสร้าง(Demolition
Shears)
(7) เครื่องจักรอื่นที่อาจก่อให้เกิดอันตรายจากการใช้งานตามทอธิบดีก าหนด
ี่

แดร็กไลน์ (Dragline)

-11-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ







ุ้
รถขูดอมดิน (Scraper)







รถปูแอสฟัลท์ติคคอนกรีต (Asphaltic Concrete Paver)








รถตักหน้า-ขุดหลัง (Front-End Loader)

-12-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ิ
ข้อ 10 นายจ้างต้องไม่ใช้หรือยินยอมให้ลูกจ้างใช้เครื่องจักรท างานเกินพกัด หรือ ตรวจสอบคู่มือการปฏิบัติงานตามที่บริษัทผู้ผลิตก าหนด (Operation Manual)
ื่
ขีดความสามารถที่ก าหนดไว้ในรายละเอียดคุณลักษณะ และคู่มือการใช้งาน หรือประกาศ/ค าสั่ง/ระเบียบการปฏิบัติงานเพอความปลอดภัยในการท างาน ได้
ตามข้อ 8 ก าหนดข้อห้ามดังกล่าว เช่น ประกาศห้ามการดัดแปลงสมรรถนะของเครื่องจักร
เครื่องมือกลให้ผิดไปจากมาตรฐานที่ผู้ผลิตก าหนด
ข้อ 11 ในการท างานเกี่ยวกับเครื่องปั๊มโลหะ เครื่องขัด เครื่องกัด เครื่องตัด ตรวจสอบป้ายข้อความแสดงวิธีการปฏิบัติงานหรือการใช้งานเครื่องจักร (Work
เครื่องกลึง เครื่องไส เครื่องเจีย เครื่องเจาะ เครื่องพับ เครื่องม้วน หรือเครื่องจักรที่ Instruction) ที่เป็นภาษาไทยหรือภาษาอนที่ลูกจ้างเข้าใจได้ ติดให้ลูกจ้างได้ศึกษา
ื่
ั
อาจก่อให้เกิดอนตรายจากการใช้งานได้โดยสภาพตามที่อธิบดีประกาศก าหนด และเห็นได้ชัดเจน
นายจ้างต้องจัดให้มีข้อความเกี่ยวกับวิธีการท างานกับเครื่องจักรนั นติดไว้บริเวณที่
ลูกจ้างท างาน
ั
ข้อ 12 นายจ้างต้องจัดให้มีการประเมินอนตรายของเครื่องจักรที่อาจก่อให้เกิด ตรวจสอบเครื่องจักรที่นายจ้างใช้งานตามที่ก าหนด มีเอกสารการประเมินอันตราย
อนตรายจากการใช้งานถึงขั นสูญเสียอวัยวะ ได้แก่ เครื่องจักรประเภทเครื่องบด เพอการวางแผน ควบคุม ดูแล เพอป้องกันลูกจ้างที่ปฏิบัติอาจเป็นอนตรายจาก
ื่
ั
ื่
ั
เครื่องโม่ เครื่องตัดน าแข็ง เครื่องเลื่อยสายพาน เครื่องเลื่อยวงเดือน เลื่อยยนต์ การใช้งานถึงขั นสูญเสียอวัยวะ ในหัวข้อดังนี
ั
ื่
หรือเครื่องจักรอนตามที่อธิบดีประกาศก าหนดโดยอย่างน้อยต้องประกอบด้วยการ 1. การบ่งชี อนตราย (Hazard Identification) หมายถึง การแจกแจงสภาพ
ั
บ่งชี อันตราย การประเมินความเสี่ยง และแผนบริหารจัดการความเสี่ยง อนตรายที่มีและที่แอบแฝงอยู่ในลักษณะงานทุกกิจกรรม ขั นตอนงาน ตลอดจน
วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักรและสภาพแวดล้อมในการท างาน
2. การประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment) คือ กระบวนการในการระบุระดับ
ความรุนแรงและการ จัดล าดับความส าคัญของปัจจัยเสี่ยงโดยประเมินจากโอกาสที่
จะเกิดเหตุการณ์ความเสี่ยงขึ นและผลกระทบที่จะเกิดขึ น
3. แผนบริหารจัดการความเสี่ยง (Risk Management) คือ กระบวนการที่ใช้ใน
การบริหารจัดการปัจจัยเสี่ยง และควบคุมกิจกรรม รวมทั งกระบวนการด าเนินงาน
ต่างๆ เพอให้โอกาสที่จะเกิดเหตุการณ์ความเสี่ยงลดลง หรือผลกระทบของความ
ื่
เสียหายจากเหตุการณ์ความเสี่ยงลดลงอยู่ในระดับที่ยอมรับได้
การด าเนินการดังกล่าวข้างต้น นายจ้างต้องจัดท าเป็นหนังสือให้ตรวจสอบได้

-13-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
้
ข้อ 13 ในการท างานเกี่ยวกับเครื่องปั๊มโลหะ เครื่องเชื่อมไฟฟา เครื่องเชื่อมก๊าซ 1. ตรวจสอบอุปกรณ์ป้องกันอันตรายของเครื่องจักรมีการติดตั งครบถ้วนหรือไม่
ั
ื่
หรือเครื่องจักรชนิดอนที่อาจก่อให้เกิดอนตรายจากการใช้งานได้โดยสภาพ 2. ลูกจ้างที่ปฏิบัติงานกับเครื่องจักรได้รับการฝึกอบรมหลักสูตรด้านความปลอดภัย
นายจ้างต้องใช้ลูกจ้างซึ่งผ่านการอบรมเกี่ยวกับขั นตอนและวิธีการท างานที่ อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการท างาน ตามมาตรา 16 แห่ง
ื
ปลอดภัยในการท างานของเครื่องจักร การป้องกันอนตรายจากเครื่องจักร พระราชบัญญัติความปลอดภัยฯ เป็นพนฐานก่อนการเข้ารับการฝึกอบรมเฉพาะ
ั
ี
ุ
ุ
รายละเอยดเกี่ยวกับโครงสร้างอปกรณ์ การตรวจสอบและบ ารุงรักษาอปกรณ์ของ ด้านเกี่ยวกับเครื่องจักรที่ลูกจ้างปฏิบัติงาน
เครื่องจักรนั น โดยวิทยากรซึ่งมีความรู้ ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์การ 3. ตรวจสอบแผนงานด้านความปลอดภัยฯ มีการก าหนดโครงการ/กิจกรรมการ
ท างานเกี่ยวกับเครื่องจักรแต่ละประเภท ตามหลักสูตรที่อธิบดีประกาศก าหนด ฝึกอบรมลูกจ้าง งบประมาณ ผู้รับผิดชอบด าเนินงาน
4. เนื อหาหลักสูตรการฝึกอบรม ระยะเวลา และคุณสมบัติของวิทยากร เป็นไป
ตามที่กฎหมายก าหนด
ข้อ 14 นายจ้างต้องดูและให้พนที่บริเวณรอบเครื่องจักรมีความปลอดภัยจากความ ตรวจสอบสภาพแวดล้อมในการท างานบริเวณที่ลูกจ้างปฏิบัติงานกับเครื่องจักร
ื
ั
ู
ร้อน แสงสว่าง เสียง ฝุ่น ฟมโลหะ สารเคมีอนตราย หรือสิ่งกีดขวาง ที่อาจ ต้องมีความปลอดภัย ไม่มีสิ่งกีดขวางที่อาจท าให้ลูกจ้างลื่น สะดุด หกล้ม รวมทั งมี
ก่อให้เกิดอันตรายต่อลูกจ้างหรือผู้ซึ่งเกี่ยวข้อง มาตรฐานการท างานของสภาวะการท างานเกี่ยวกับความร้อน แสงสว่าง เสียง ฝุ่น
ฟูมโลหะ สารเคมีอันตราย ไม่เกินกฎหมายก าหนด
ื่
ข้อ 15 นายจ้างต้องจัดให้มีวิธีการด าเนินการเพอป้องกันมิให้ลูกจ้างได้รับอนตราย
ั
จากการท างานเกี่วกับเครื่องจักร ดังนี
้
(1) เครื่องจักรที่ใช้พลังงานไฟฟาต้องมีระบบหรือวิธีการกระแสไฟฟารั่วเข้าตัวผู้ เครื่องจักรที่ใช้พลังงานไฟฟาต้องมีอปกรณ์ป้องกันกระแสไฟฟารั่ว เช่น ELCB
้
ุ
้
้
ซึ่งเกี่ยวข้องหรือเครื่องจักรและต้องต่อสายดิน ทั งนี การติดตั งระบบป้องกัน ( Earth Leakage Circuit Breaker) และต้องมีการต่อสายดินที่ได้มาตรฐานตาม
้
กระแสไฟฟารั่วให้เป็นไปตามมาตรฐานของสมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศ มาตรฐานการติดตั งทางไฟฟ้าส าหรับประเทศไทย พ.ศ.2556 วสท.
ไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

สายดินและแท่งหลักดิน
(ground rod)

-14-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
้
้
(2) เครื่องจักรที่ใช้พลังงานไฟฟา สายไฟที่ต่อเข้าเครื่องจักรต้องเดินมาจากที่สูง ตรวจสอบสายไฟฟาที่เข้าเครื่องจักรซึ่งเดินสายมาจากที่สูงเพอป้องกันไม่ให้เกะกะ
ื่
้
ื
้
ื
้
กรณีเดินสายไฟฟาบนพนดินหรือฝังดินต้องใช้ท่อร้อยสายไฟฟาที่แข็งแรงและ และเกี่ยวโยงกับสภาพการปฏิบัติงานของลูกจ้าง กรณีเดินสายไฟฟาบนพนดินหรือ
็
ื่
ปลอดภัย ฝังดินต้องใช้ท่อร้อยสายไฟฟาที่แขงแรงและปลอดภัย เพอมิให้สายไฟฟาถูกบดทับ
้
้
้
จนเกิดความเสียหายและส่งผลให้สายไฟฟาช ารุด ฉนาวไฟฟาฉีกขาด ซี่งอาจท าให้
้
เกิดกระแสไฟฟ้ารั่ว
ั
(3) เครื่องจักรชนิดอตโนมัติต้องมีสีเครื่องหมายปิด-เปิด ที่สวิตซ์อตโนมัติตาม ตรวจสอบปุ่มหรือสวิตซ์ที่เครื่องจักร เช่น สีเขียว ที่ปุ่มหรือสวิตซ์เปิด-ปิด
ั
ั
หลักสากลและมีเครื่องป้องกันมิให้สิ่งหนึ่งสิ่งใดกระทบสวิตซ์อนเป็นเหตุให้ เครื่องจักร สีแดงที่ปุ่มหยุดฉุกเฉิน ทั งนี ในกรณีของสวิตซ์เปิด-ปิด เครื่องจักร ต้องมี
เครื่องจักรท างาน อุปกรณ์ป้องกันการกระทบ กระแทกหรือกด อันอาจท าให้เครื่องจักรท างานโดยไม่
เจตนาได้
(4) เครื่องจักรที่มีการถ่ายทอดพลังงานโดยใช้เพลา สายพาน เครื่องอปกรณ์ล้อ
ุ
ตุนก าลัง ต้องมีตะแกรงหรือที่ครอบปิดคลุมส่วนที่หมุนได้และส่วนส่งถ่ายก าลังให้
มิดชิด ถ้าส่วนที่หมุนได้หรือส่วนส่งถ่ายก าลังสูงกว่า 2 เมตร ต้องมีรั วหรือตะแกรง
สูงไม่น้อยกว่า 2 เมตร กั นล้อมมิให้บุคคลเข้าไปได้ในขณะเครื่องจักรก าลังท างาน
ส าหรับสายพานแขวนลอยหรือสายพานโซ่ นายจ้างต้องจัดให้มีเครื่องป้องกัน
อันตรายจากเครื่องจักรนั น

-15-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ

(5) เครื่องจักรที่มีใบเลื่อยวงเดือนหรือใบเลื่อยสายพาน ต้องจัดให้มีเครื่อง
ป้องกันอันตรายจากใบเลื่อยของเครื่องจักรนั น














(6) เครื่องจักรที่ใช้เป็นเครื่องลับ ฝน หรือแต่งผิวโลหะแล้วก่อให้เกิดประกายไฟ
ในขณะท างาน ต้องมีเครื่องปิดบังประกายไฟหรือเศษวัสดุในขณะใช้งานและต้อง
จัดให้อยู่ห่างจากวัสดุเชื อเพลิง

-16-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ื่
ั
(7) เครื่องจักรที่ใช้ในการขึ นรูปพลาสติกหรือวัสดุอนโดยลักษณะฉีด เป่า หรือ ตรวจสภาพการ์ดหรือเครื่องป้องกันอนตรายจากความร้อนของเครื่องจักร ที่ติดตั ง
วิธีการอื่น ต้องมีเครื่องป้องกันอันตรายจากเครื่องจักรนั น ครบถ้วนและใช้งานได้ปกติ
ั
ั
ข้อ 16 นายจ้างบ ารุงรักษาและดูแลเครื่องป้องกันอนตรายจากเครื่องจักรให้อยู่ใน ตรวจสอบผลบันทึกการตรวจสภาพและบ ารุงรักษาเครื่องป้องกันอนตรายจาก
สภาพที่สามารถป้องกันอันตรายได้ เครื่องจักร ซึ่งอยู่ในสภาพที่สามารถป้องกันอันตรายได้
ข้อ 17 นายจ้างต้องจัดให้ทางเดินเข้าออกจากพนที่ส าหรับปฏิบัติงานเกี่ยวกับ ตรวจสอบเส้นทางเดินปฏิบัติงานของลูกจ้างในบริเวณที่ตั งของเครื่องจักร ต้องมี
ื
เครื่องจักรมีความกว้างไม่น้อยกว่า 80 เซนติเมตร ระยะห่างกันไม่น้อยกว่า 80 เซนติเมตร
ข้อ 18 นายจ้างต้องจัดท ารั ว คอกกั น หรือเส้นแสดงเขตอนตราย ณ บริเวณที่ตั ง ตรวจสอบป้ายหรือข้อความแสดงที่ห้ามไม่ให้ลูกจ้างที่ไม่เกี่ยวข้องเข้าไปในบริเวณที่
ั
ของเครื่องจักรให้ลูกจ้างเห็นได้ชัดเจน และต้องดูแลไม่ให้ลูกจ้างซึ่งไม่เกี่ยวข้องเข้า ก าหนด
ไปในบริเวณดังกล่าว






ื่
ข้อ 19 นายจ้างต้องติดตั งเครื่องป้องกันวัสดุตกหล่นบริเวณสายพานล าเลียงเพอให้
เกิดความปลอดภัยแก่ลูกจ้าง และต้องมีอปกรณ์ฉุกเฉินที่สามารถหยุดการท างาน
ุ
ของสายพานได้ทันที ติดตั งไว้ในต าแหน่งที่เหมาะสม พร้อมใช้งานและเห็นได้
ชัดเจน
ติดตั งอุปกรณ์หยุดฉุกเฉินในจุดที่
ิ
สามารถใช้งานได้ทันทีหากเกด
เหตุที่ไม่ปลอดภัย

-17-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 20 นายจ้างต้องควบคุมดูแลไม่ให้ผู้ซึ่งไม่เกี่ยวข้องเข้าไปในบริเวณเส้นทาง ตรวจสอบคู่มือหรือมาตรฐานความปลอดภัยในการท างาน หรือป้ายห้ามบุคคลที่ไม่
สายพานล าเลียง เกี่ยวข้องเข้าไปในพื นที่ก าหนด และการมอบหมายผู้รับผิดชอบในการก ากับ ดูแล
ื่
ข้อ 21 นายจ้างต้องจัดให้มีวิศวกรควบคุมดูแลการติดตั งเครื่องจักรที่ควบคุมโดย ตรวจสอบแผนงานหรือขั นตอนการติดตั งเครื่องจักร โดยมีวิศวกรก ากับ ดูแลเพอ
ระบบอิเล็กทรอนิกส์หรือคอมพิวเตอร์ ในบริเวณพื นที่ที่มกระแสไฟฟ้าเหนี่ยวน าจน ควบคุมการติดตั ง
ี
อาจมีผลท าให้การท างานของเครื่องจักรผิดปกติและก่อให้เกิดอันตรายต่อลูกจ้าง

ส่วนที่ 2 เครื่องปั๊มโลหะ
ข้อ 22 นายจ้างต้องจัดให้มีเครื่องป้องกันอันตรายจากเครื่องปั๊มโลหะ ดังต่อไปนี
(1) ที่ครอบปิดคลุมบริเวณที่เป็นอันตราย
ื่
(2) อุปกรณ์ที่สามารถหยุดเครื่องปั๊มได้ทันทีเมอส่วนของร่างกายเข้าใกล้บริเวณที่
อาจเป็นอันตราย การ์ดครอบจุดหมุน สวิทซ์หยุดฉุกเฉิน
ที่อาจเป็นอันตราย










การ์ดชนิดล าแสงที่หยุดการท างานของเครื่องจักรเมื่อส่วนของร่างกาย
เข้าใกล้บริเวณที่อาจเป็นอันตราย

-18-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ุ
ื่
ุ
(3) อปกรณ์อนที่สามารถป้องกันมิให้ส่วนของร่างกายเข้าไปในบริเวณที่อาจเป็น กลไกอปกรณ์ (Link) ที่ออกแบบมาเพอป้องกันมิให้ส่วนของร่างกายเข้าไปใน
ื่
อันตราย บริเวณที่อาจเป็นอันตราย









ข้อ 23 ในการท างานเกี่ยวกับเครื่องปั๊มโลหะ นายจ้างต้องปฏิบัติดังต่อไปนี ตรวจสอบที่ปุ่มกดพร้อมกันต้องมีขอบของปุ่มกดที่ป้องกันการกดหรือกระแทกที่
(1) ให้ใช้สวิตซ์แบบต้องกดพร้อมกันทั งสองมือเครื่องจึงท างานและสวิตซ์ต้อง อาจท าให้เครื่องปั๊มโลหะท างานโดยไม่ตั งใจ
ห่างกันไม่น้อยกว่า 30 เซนติเมตร

-19-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ื่
ั
(2) เครื่องปั๊มโลหะที่ใช้เท้าเหยียบเพอให้เครื่องปั๊มท างาน ให้มีที่พกเท้าโดยมีที่ ตรวจสอบแผ่นที่ใช้เท้าเหยียบควรติดแผ่นกันลื่น เพื่อป้องกันเท้าของลูกจ้างอาจลื่น
ครอบป้องกันมิให้ลูกจ้างเหยียบโดยไม่ตั งใจ และต้องดูแลมิให้แผ่นที่ใช้เท้าเหยียบ ไถลในขณะที่ใช้เท้าเหยียบเพื่อให้เครื่องปั๊มท างานโดยไม่ตั งใจ
อยู่ในลักษณะที่ลื่นไถลได้













ื่
(3) เครื่องปั๊มโลหะที่ใช้คันโยกเพอให้เครื่องปั๊มท างาน ให้ใช้คันโยกที่มีความมั่นคง ปัจจุบันเครื่องปั๊มที่ใช้ก้านคันโยกในการควบคุมให้เครื่องปั๊มท างานไม่ค่อยพบเห็น
แข็งแรง และมีสลักบนคันโยกที่สามารถป้องกันมิให้เครื่องจักรท างานด้วยเหตุ แล้ว ทั งนี ที่ก้านคันโยกต้องมีอุปกรณ์ล็อคการท างานของก้านคันโยกเพื่อป้องกัน
บังเอิญได้ ไม่ให้เครื่องจักรท างานด้วยเหตุบังเอิญหรือไม่ตั งใจ และกดปลดล็อคเมื่อต้องการใช้
งานก้านคันโยก

-20-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
(4) เครื่องปั๊มโลหะที่ใช้น าหนักเหวี่ยง ให้ติดตั งตุ้มน าหนักเหวี่ยงไว้สูงกว่าศีรษะ 1.ตรวจสอบว่ามีเอกสารการติดตั งตาม
ผู้ปฏิบัติงานในระยะตามที่ก าหนดไว้ในรายละเอียดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งาน คู่มือการใช้งาน
ตามข้อ 8 และต้องไม่มีสายไฟฟ้าอยู่ในรัศมีของน าหนักเหวี่ยง 2.ตรวจสอบเอกสารก ากับเกี่ยวกับการ
ก าหนดวิธีการปฏิบัติงานกับเครื่อง
ปั๊มโลหะที่ใช้น าหนักเหวี่ยง
3.พื นที่ปฏิบัติงานโดยรอบต้องไม่ม ี
สายไฟฟ้าที่อาจเกี่ยวพันเข้ากับตุ้ม
น าหนักที่ใช้เหวี่ยง
4.กรณีไม่มีรายละเอียดคุณลักษณะ
และคู่มือการใช้งาน นายจ้างต้องให้
วิศวกรก าหนดขึ นมาเป็นหนังสือให้
ลูกจ้างสามารถศึกษาได้
ข้อ 24 นายจ้างต้องไม่ดัดแปลง แก้ไข หรือปล่อยให้ลูกจ้างเปลี่ยนแปลงสมรรถนะ 1. ตรวจสอบข้อบังคับหรือคู่มือปฏิบัติด้านความปลอดภัยในการท างาน ได้ก าหนด
ั
ของเครื่องปั๊มโลหะหรือเครื่องป้องกันอนตรายของเครื่องปั๊มโลหะ เว้นแต่นายจ้าง มาตรการป้องกันหรือห้ามการดัดแปลงสภาพ สมรรถนะ ของเครื่องปั๊มโลหะหรือ
ได้จัดให้มีวิศวกรรับรองความปลอดภัย และต้องมีส าเนาเอกสารรับรองไว้ให้ เครื่องป้องกันอันตรายของเครื่องปั๊มโลหะ และลูกจ้างได้รับทราบแล้ว
พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้ 2. กรณีมีการดัดแปลง นายจ้างต้องมีเอกสารรับรองผลการดัดแปลง แก้ไข ที่มีการ
ลงลายมือชื่อรับรองโดยวิศวกร พร้อมแนบส าเนาใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ
วิศวกรรมควบคุม (ใบ ก.ว) ของวิศวกรที่รับรอง
ื
ื
ข้อ 25 นายจ้างต้องติดตั งเครื่องปั๊มโลหะในพื นที่ที่มั่นคงแข็งแรง และไม่ก่อให้เกิด ตรวจสอบสภาพพนที่บริเวณที่ติดตั งเครื่องปั๊มโลหะด้วยสายตา โดยสภาพพนที่
ี
การสั่นสะเทือน บริเวณดังกล่าว ต้องไม่อยู่ในสภาพแตก ทรุด เอยง หรือลักษณะอนๆ ที่ชี บ่งการ
ื่
ติดตั งเครื่องปั๊มโลหะบนพื นที่ไม่มีความมั่นคงแข็งแรงและปลอดภัยในการใช้งาน

-21-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ส่วนที่ 3 เครื่องเชื่อมไฟฟ้าและเครื่องเชื่อมก๊าซ
้
ข้อ 26 ก่อนใช้งานเครื่องเชื่อมไฟฟาและเครื่องเชื่อมก๊าซ นายจ้างต้องปฏิบัติ ตรวจสอบข้อบังคับหรือคู่มอปฏิบัติด้านความปลอดภัยในการท างานที่เกี่ยวข้องกับ
ื
ดังต่อไปนี ความปลอดภัยในการใช้งานเครื่องเชื่อมไฟฟาหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ
้
(1) จัดให้มีเครื่องดับเพลิงแบบเคลื่อนย้ายได้ติดตั งไว้ในบริเวณใกล้เคียงที่ 1. เครื่องดับเพลิงแบบเคลื่อนย้ายได้ต้องมีคุณสมบัติใช้ดับเพลิงตามชนิดของแหล่ง
สามารถน ามาใช้ดับเพลิงได้ทันที เชื อเพลิงที่ท าให้เกิดเพลิงไหม้ได้
(2) จัดให้มีอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลให้ลูกจ้างสวมใส่ 2. จัดและมีมาตรการควบคุมให้ลูกจ้างสวมใส่อปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วน
ุ
(3) จัดบริเวณที่ปฏิบัติงานไม่ให้มีวัสดุที่ติดไฟง่ายวางอยู่ บุคคลตลอดเวลาที่ปฏิบัติงาน อปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยฯ ให้เป็นไปตามข้อ
ุ
ื่
ื่
ุ
(4) จัดให้มีฉากกั นหรืออปกรณ์ป้องกันอนตรายอนๆ ที่เหมาะสมเพอป้องกัน 120 (1) ในกฎกระทรวงนี
ั
ื่
ื
อันตรายจากประกายไฟและแสงจ้า 3. พนที่ปฏิบัติงานและบริเวณโดยรอบ ต้องไม่มีแหล่งเชื อเพลิงหรือวัสดุอนที่ติดไฟ
(5) จัดสถานที่ปฏิบัติงานให้มีแสงสว่างและการระบายอากาศอย่างเหมาะสม ง่ายวางใกล้บริเวณที่ท าการใช้เชื่อมไฟฟ้าหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ
ื
4. มีฉากกั นสะเก็ดประกายไฟและแสงจ้าจากการปฏิบัติงานในพนที่ปฏิบัติงาน ที่
ไม่รบกวนบุคคลอื่นที่ท างานในบริเวณใกล้อันอาจเป็นอันตราย
้
5. จัดระบไฟฟาแสงสว่างให้ได้มาตรฐานและมีการระบายอากาศหรือกลุ่มควันจาก
ใช้เชื่อมไฟฟ้าหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ







ฉากกั นสะเก็ดประกายไฟและแสงจ้า

-22-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ื
ข้อ 27 นายจ้างต้องควบคุมดูแลไม่ให้ลูกจ้างหรือผู้ซึ่งไม่เกี่ยวข้องเข้าไปในบริเวณที่ ตรวจสอบข้อบังคับหรือคู่มอปฏิบัติด้านความปลอดภัยในการท างานที่เกี่ยวข้องกับ
้
มีการท างานด้วยเครื่องเชื่อมไฟฟ้าหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ ความปลอดภัยในการใช้งานเครื่องเชื่อมไฟฟาหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ หรือมีป้าย
ื
ั
ข้อความเกี่ยวกับการก าหนดพนที่ควบคุม พนที่อนตราย ห้ามบุคคลซึ่งไม่เกี่ยวข้อง
ื
เข้ามาในบริเวณที่มีการปฏิบัติงานด้วยเครื่องเชื่อมไฟฟ้าหรือเครื่องเชื่อมก๊าซ
ข้อ 28 นายจ้างต้องจัดให้มีมาตรการด้านความปลอดภัยและควบคุมดูแลให้ลูกจ้าง ตรวจสอบข้อบังคับหรือคู่มือปฏิบัติด้านความปลอดภัยในการท างานที่ก าหนด
้
ปฏิบัติโดยเคร่งครัด เมื่อใช้เครื่องเชื่อมไฟฟาหรือเครื่องเชื่อมก๊าซกับภาชนะบรรจุ มาตรการท างานเมื่อใช้เครื่องเชื่อมไฟฟาหรือเครื่องเชื่อมก๊าซกับภาชนะบรรจุสาร
้
สารไวไฟ หรือในบริเวณที่อาจก่อให้เกิดอนตรายจากการระเบิด เพลิงไหม้หรือไฟ ไวไฟ หรือในบริเวณที่อาจก่อให้เกิดอนตรายจากการระเบิด เพลิงไหม้หรือไฟลาม
ั
ั
ลามจากก๊าซ น ามัน หรือวัตถุไวไฟอื่น จากก๊าซ น ามัน หรือวัตถุไวไฟ และควรมีผู้ควบคุมให้มีการปฏิบัติอย่างเคร่งครัด
ข้อ 29 ในการท างานเกี่ยวกับเครื่องเชื่อมไฟฟ้า นายจ้างปฏิบัติ ดังต่อไปนี
(1) จัดให้มีการใช้สายดินของวงจรเชื่อม หัวจับสายดินวงจรเชื่อม สายเชื่อม และ ตรวจสอบขนาดของสายไฟของ
หัวจับลวดเชื่อมตามขนาดและมาตรฐานที่ก าหนดไว้ในรายละเอยดคุณลักษณะ สายดินวงจรเชื่อม สายไฟของ
ี
และคู่มือการใช้งานตรมข้อ 8 สายเชื่อม หัวจับลวดเชื่อมได้
มาตรฐานตามผู้ผลิตก าหนด โดย
พิจารณาคู่มือการใช้งานหรือกรณี
ไม่มีนายจ้างต้องให้วิศวกร
ก าหนดขึ นเป็นหนังสือ



ื
(2) จัดสายไฟฟ้าและสายดินให้ห่างจากการบดทับของยานพาหนะ น า หรือท ี่ ตรวจสภาพพนที่ปฏิบัติงานของ
ชื นแฉะ หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ต้องจัดให้มีอปกรณ์เพอป้องกันความเสียหาย ลูกจ้างที่ใช้เครื่องเชื่อมไฟฟ้า ต้องไม่มีลักษณะดังกล่าว ทั งนี เพื่อป้องกันไม่ให้สายไฟ
ุ
ื่
และไม่ให้เกิดอันตรายจากอุปกรณ์ดังกล่าว ของเครื่องเชื่อมไฟฟาฉีกขาด ช ารุด อันอาจเป็นสาเหตุให้ลูกจ้างที่ปฏิบัติงานได้รับ
้
้
ความในวรรคหนึ่งมิให้น ามาใช้บังคับการท างานเกี่ยวกับเครื่องเชื่อมไฟฟาที่ต้อง อันตรายจากระแสไฟฟ้า
ปฏิบัติงานใต้น า

-23-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ุ
ข้อ 30 ในการท างานกับเครื่องเชื่อมก๊าซ นายจ้างต้องปฏิบัติ ดังต่อไปนี ตรวจสอบสภาพความพร้อมใช้งานของอปกรณ์ ทุกครั งก่อนการปฏิบัติงานและมี
ุ
(1) ติดตั งและตรวจสอบอปกรณ์ควบคุมความดัน และมาตรวัดความดันที่ ผลบันทึกการตรวจสอบ
ี
เหมาะสมถูกต้องกับชนิดของก๊าซตามที่ก าหนดไว้ในรายละเอยดคุณลักษณะและ
คู่มือการใช้งานตรมข้อ 8 อุปกรณ์ควบคุมความดัน
(Regulator)
(2) ตรวจสอบการรั่วไหล การหลุดหลวม การสึกหรอของอุปกรณ์ หรือมีสภาพที่
ไม่ปลอดภัยทุกครั งก่อนการใช้งาน หากพบว่าไม่ปลอดภัยต้องท าการแก้ไข

(3) จัดท าเครื่องหมาย สี หรือสัญลักษณ์ที่ท่อส่งก๊าซ หัวเชื่อม หรือหัวตัดให้เป็น
แบบและชนิดเดียวกัน














เครื่องเชื่อมก๊าซ (อะเซทิลีน) เครื่องเชื่อมกาซ (แอลพีจี)
๊

-24-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 31 นายจ้างต้องจัดให้มีอุปกรณ์กันเปลวไฟย้อนกลับติดไว้ระหว่างหัวเชื่อม
หัวตัด หรือหัวเผากับถังบรรจุก๊าซออกซิเจน และถังบรรจุก๊าซไวไฟขณะใช้งาน
ุ
ในการต่อถังบรรจุก๊าซไวไฟหลายถังเข้าด้วยกัน นายจ้างต้องจัดให้มีอปกรณ์กัน
เปลวไฟย้อนกลับติดไว้ระหว่างท่อร่วมกับอุปกรณ์ควบคุมความดัน






(Flashback Arrestors)
หมายเหตุ : เพอความปลอดภัยเกี่ยวกับการใช้อปกรณ์ป้องกันเปลวไฟย้อนกลับ
ื่
ุ
(Flashback Arrestors) มีข้อแนะน าดังต่อไปนี
1. Flashback Arrestors มีการแยกชนิดที่ใช้กับก๊าซอะเซทิลีน และก๊าซแอลพีจี
2. ต้องได้มาตรฐาน EN 730 หรือ ISO 5175
3. ควรเปลี่ยนทุก 5 ปี หรือฉลากหุ้มฉีกขาด (ไม่มีข้อมูลอายุการใช้งาน)
ข้อ 32 นายจ้างต้องจัดให้มีมาตรการด้านความปลอดภัยเกี่ยวกับถังบรรจุก๊าซ ดังนี
(1) จัดให้มีการยึดถังป้องกันถังล้ม เช่น คล้องโซ่
(2) มีอุปกรณ์ป้องกันวาล์ว เช่น โกร่งก าบัง หรือฝาครอบวาล์วปิดขณะไม่ได้
ใช้ก๊าซ
(3) ป้องกันมิให้ถังเกิดการสั่นสะเทือนอันอาจก่อให้เกิดอันตรายได้
(4) การจัดเก็บถังบรรจุก๊าซให้เป็นไปตามกฎกระทรวงว่าด้วยการก าหนด
มาตรฐานในการบริหาร จัดการ และด าเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย
และสภาพแวดล้อมในการท างานเกี่ยวกับการป้องกันและระงับอัคคีภัย

-25-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ตรวจสอบบริเวณที่ติดตั งถังบรรจุก๊าซ ซึ่งต้องมีการยึดโยงด้วย โซ่ การ์ดกั นถังหรือ
ั
ด้วยวิธีการอื่นป้องกนถังล้ม พื นที่จัดเก็บให้เป็นไปตามกฎกระทรวงฯ อัคคีภัย พ.ศ.
2555 หมวด 5 วัตถุไวไฟและวัตถุระเบิด
ุ
ุ
ข้อ 33 นายจ้างต้องใช้ถังบรรจุก๊าซที่มีการติดตั งกลอปกรณ์นิรภัยแบบระบายตาม การใช้ถังบรรจุก๊าซให้เป็นไปตาม มอก.255-2521 เรื่อง กลอปกรณ์นิรภัยแบบ
มาตรฐานผลิตภัณฑ์อตสาหกรรม รวมทั งดูแลให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งานได้อย่าง ระบายของถังก๊าซ
ุ
ปลอดภัย
ส่วนที่ 4 รถยก
ข้อ 34 ในการท างานเกี่ยวกับรถยก นายจ้างต้องปฏิบัติ ดังต่อไปนี
(1) จัดให้มีหลังคาของรถยกที่มั่นคงแข็งแรง สามารถป้องกันอนตรายจากวัสดุ
ั
ตกหล่นได้ เว้นแต่รถยกที่ออกแบบมาให้ยกวัสดุสิ่งของที่มีความสูงไม่เกินศีรษะ
ผู้ขับขี่
(2) จัดให้มีป้ายบอกพกัดน าหนักยกอย่างปลอดภัยตามที่ก าหนดไว้ใน
ิ
้
ื
รายละเอียดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งานและคู่มอการใช้งานตามขอ 8 ไว้ที่
รถยก พร้อมทั งติดตั งป้ายเตือนให้ระวัง
(3) ตรวจสอบรถยกให้มีสภาพใช้งานได้ดีและปลอดภัยก่อนการใช้งานทุกครั ง
และต้องมีส าเนาเอกสารการตรวจสอบไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัย
ตรวจสอบได้ การติดตั งสัญญาณเสียงหรือสัญญาณแสงไฟเตือนภัยอย่างใดอย่างหนึ่ง ให้พิจารณา
(4) จัดให้มีสัญญาณเสียงหรือแสงไฟเตือนภัยในขณะท างานตามความเหมาะสม ตามความเหมาะสมดังนี
ื
ของการใช้งาน 1. การติดตั งสัญญาณเสียง อาจเหมาะสมกับการปฏิบัติงานในพนที่โล่งภายนอก
(5) จัดให้มีอปกรณ์ช่วยการมองเห็นตามสภาพในการท างาน เช่น กระจกมอง อาคาร เนื่องจากภายในอาคารอาจมีสภาพแวดล้อมในการท างานที่มีเสียงดังจนท า
ุ
ข้าง ให้ผู้ที่อยู่ใกล้เคียงอาจไม่ได้ยินสัญญาณเสียงจากเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคน
(6) ให้ลูกจ้างซึ่งท าหน้าที่ขับรถยกชนิดนั่งขับสวมใส่เข็มขัดนิรภัยในขณะท างาน ขึ นท างานบนที่สูง
บนรถตลอดเวลา 2. การติดตั งสัญญาณแสงไฟเตือนภัย อาจเหมาะสมกับการปฏิบัติงานภายใน
อาคาร เนื่องจากตอนกลางวันภายนอกอาคารจะมีแสงสว่างจากธรรมชาติ ซึ่งจะท า
ให้ผู้ที่อยู่ใกล้เคียงอาจไม่เห็นแสงไฟวับวาบจากสัญญาณแสงไฟเตือนภัย

-26-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 35 นายจ้างต้องไม่ดัดแปลงหรือก าเนินการใดกับรถยกที่มีผลท าให้ความ ตรวจสอบสภาพรถยกทางกายภาพให้เป็นไปคู่มือผู้ผลิตก าหนด กรณีรถยกใช้ก๊าซ
ื่
ปลอดภัยในการท างานลดลง เว้นแต่กรณีที่นายจ้างดัดแปลงรถยกเพอใช้ก๊าซ ปิโตรเลียมเหลวเป็นเชื อเพลิง ให้ตรวจสอบเอกสารการตรวจทดสอบรับรองอย่าง
ปิโตรเลียมเหลวเป็นเชื อเพลิง และได้ปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยโรงงานแล้ว น้อยปีละครั งโดยวิศวกร กฎหมายว่าด้วยโรงงาน คือประกาศกระทรวง
อุตสาหกรรม เรื่อง รถฟอร์คลิฟท์ (Forklift) ที่ใช้ก๊าซปิโตรเลียมเหลวเป็นเชื อเพลิง
พ.ศ.2545 ลงวันที่ 27 กันยายน 2545 ซึ่งก าหนดให้ต้องมีการตรวจทดสอบโดย
วิศวกรปีละครั ง ตามแบบที่กรมโรงงานอุตสาหกรรมก าหนด
แบบ DIW-05-AP-FN-01(00) ส านักเทคโนโลยีความปลอดภัย







ชนิดของถังก๊าซ LPG และการติดตั ง
ใช้งานกับรถฟอร์คลิฟท์ (Forklift)




ห้ามใช้งานในการยกคนเนื่องจากนิยาม
ใช้ส าหรับยกหรือเคลื่อนย้ายสิ่งของ

-27-
ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ

-28-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ุ
้
้
ื
้
้
ข้อ 36 นายจ้างต้องควบคุมดูแลบริเวณที่มีการเติมประจุไฟฟาแบตเตอรี่ส าหรับรถ ตรวจสอบสภาพสายไฟฟา อปกรณ์ไฟฟาที่ใช้ในการประจุไฟฟา และพนที่ที่ใช้
้
ยกที่ใช้ไฟฟาให้อยู่ห่างจากบริเวณที่ลูกจ้างท างานได้อย่างปลอดภัยและไอระเหย ประจุไฟฟ้าแบตเตอรี่ส าหรับรถยกที่ใช้ไฟฟ้า ให้มีการระบายอากาศและแสงสว่างที่
ของไฮโดรเจนจากการประจุไฟฟ้า เหมาะสม ห่างจากวัตถุไวไฟ ก าหนดวิธีการปฏิบัติงาน ป้ายแสดงพนที่อนตราย
ั
ื
ั
เอกสารข้อมูลสารเคมีอนตราย (น ากลั่นเติมแบตเตอรี่) ให้ลูกจ้างศึกษา ที่ล้างตา
ื
ฉุกเฉินที่ลูกจ้างสามารถใช้ได้ทันทีในกรณีฉุกเฉิน มีการก าหนดผู้รับผิดชอบพนที่
เพื่อควบคุมให้มีการปฏิบัติตามมาตรฐานการท างานที่ก าหนด







พื นที่ประจุไฟฟ้าแบตเตอรี่ส าหรับรถยกที่ใช้ไฟฟ้า
ข้อ 37 นายจ้างต้องตีเส้นช่องทางเดินรถยกบริเวณภายในอาคารหรือก าหนด ตรวจสอบหากมีการใช้รถยกบริเวณภายในอาคาร ต้องมีการตีเส้นก าหนดช่องทาง
เส้นทางเดินรถยกในบริเวณอื่นที่มีการใช้รถยกเป็นประจ า ส าหรับรถยก ส าหรับบริเวณอนๆ ให้ก าหนดเส้นทางส าหรับรถยกที่ลูกจ้างทุกคน
ื่
รับทราบบริเวณหรือเส้นทางที่รถยกปฏิบัติงาน

-29-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ุ
ื่
ข้อ 38 นายจ้างต้องติดตั งกระจกนูนหรือวัสดุอนที่มีคุณสมบัติคล้ายกันไว้บริเวณ ติดตั งกระจกนูนหรือวัสดุอื่นที่มีคณสมบัติคล้ายกันบริเวณทางแยกทางโค้ง ทั งนี ให้
ทางแยกหรือทางโค้งที่มองไม่เห็นเส้นทางข้างหน้า ตรวจสอบคู่มือหรือข้อก าหนดการปฏิบัติงานของรถยก เกี่ยวกับการก าหนดให้รถ
ยกสามารถใช้อปกรณ์ประกอบเพอท าการยกและเคลื่อนย้ายวัสดุมิให้บดบังสายตา
ื่
ุ
ลูกจ้างซึ่งท าหน้าที่เป็นผู้ขับรถยก เพื่อป้องกันอุบัติเหตุในการใช้งานรถยก

-30-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ี่
ข้อ 39 นายจ้างต้องจัดทางเดินรถยกให้มีความมั่นคงแข็งแรง และสามารถรองรับ ตรวจสอบสภาพของพื นทางวิ่งของรถยกทก าหนดไว้ตามข้อ 37 มีลักษณะเรียบ ไม่
น าหนักรถรวมทั งน าหนักบรรทุกของรถยกได้อย่างปลอดภัย เป็นหลุม หรือพื นทรุดอันเป็นสาเหตุให้รถยกเกิดอุบัติเหตุพลิกคว่ าได้
ข้อ 40 นายจ้างต้องจัดให้ลูกจ้างซึ่งท าหน้าที่เป็นผู้ขับรถยก ผ่านการฝึกอบรม ตรวจสอบลูกจ้างซึ่งท าหน้าที่เป็นผู้ขับรถยก ผ่านการฝึกอบรมตามหลักสูตรที่อธิบดี
เกี่ยวกับการใช้รถยกแต่ละประเภท ความปลอดภัยในการขับรถยก การตรวจสอบ ประกาศก าหนด
และบ ารุงรักษารถยก โดยวิทยากรซึ่งมีความรู้ ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์
การท างานเกี่ยวกับรถยก ตามหลักสูตรที่อธิบดีประกาศก าหนด
ข้อ 41 นายจ้างต้องควบคุมดูแลการน ารถยกไปใช้ปฏิบัติงาน ตรวจสอบคู่มือหรือข้อก าหนดการปฏิบัติงานของรถยก เกี่ยวกับการใช้รถยก
้
้
ุ
้
้
ุ
้
(1) สายไฟฟาหรืออปกรณ์ไฟฟาที่มีแรงดันไฟฟาไม่เกิน 69 kv ต้องห่างไม่น้อย ปฏิบัติงานใกล้สายไฟฟาหรืออปกรณ์ไฟฟา ก าหนดระยะห่างที่ปลอดภัยตามที่
กว่า 3.1 เมตร กฎหมายก าหนด
้
ุ
้
(2) สายไฟฟาหรืออปกรณ์ไฟฟาที่มีแรงดันไฟฟาเกิน 69 kv แต่ไม่เกิน 115 kv
้
ต้องห่างไม่น้อยกว่า 3.3 เมตร
้
้
้
(3) สายไฟฟาหรืออปกรณ์ไฟฟาที่มีแรงดันไฟฟาเกิน 115 kv แต่ไม่เกิน 230 kv
ุ
ต้องห่างไม่น้อยกว่า 4 เมตร
ุ
้
้
้
(4) สายไฟฟาหรืออปกรณ์ไฟฟาที่มีแรงดันไฟฟาเกิน 230 kv แต่ไม่เกิน 500 kv
ต้องห่างไม่น้อยกว่า 6 เมตร





หมายเหตุ : สามารถตรวจสอบขนาดของแรงดันไฟฟ้าเบื องต้นได้ดังตารางแสดง

-31-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 42 นายจ้างต้องควบคุมดูแลไม่ให้บุคคลอื่นนอกจากผู้ขับรถยก โดยสารหรือขึ น ตรวจสอบตรวจสอบคู่มือหรือข้อก าหนดการปฏิบัติงานของรถยก
ไปบนส่วนหนึ่งส่วนใดของรถยก








ส่วนที่ 5 ลิฟต์
ข้อ 43 ในกรณีที่มีลิฟต์โดยสาร นายจ้างต้องปฏิบัติ ดังต่อไปนี ตรวจสอบตรวจสอบคู่มือหรือข้อก าหนดการใช้งานลิฟต์
(1) ติดตั งลิฟต์ไว้ในที่มั่นคงแข็งแรงและปลอดภัย สภาพพื นที่ติดตั งต้องแข็งแรง (อาจพิจารณาจากแบบก่อสร้างงานฐานรากลิฟต์)
(2) จัดให้มีการตรวจสอบความพร้อมของลิฟต์ทุกวัน หากส่วนใดช ารุดเสียหาย ตรวจสอบแบบตรวจสอบสภาพของลิฟต์ก่อนการใช้งานทุกวัน
ต้องซ่อมแซมให้เรียบร้อยก่อนการใช้งาน และต้องมีส าเนาเอกสารการตรวจสอบไว้
ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
ั
(3) จัดให้มีมาตรการป้องกันอนตราย และปิดป้ายห้ามใช้ลิฟต์ให้ผู่ซึ่งเกี่ยวข้อง ตรวจสอบผู้รับผิดชอบพนที่ในกรณีที่มีการการทดสอบ ตรวจสอบ ซ่อมแซมหรือ
ื
ื
เห็นได้ชัดเจนในระหว่างที่มีการทดสอบ ตรวจสอบ ซ่อมแซมหรือบ ารุงรักษาลิฟต์ บ ารุงรักษาลิฟต์ ได้ก าหนดให้มีการปิดกั นพนที่ ป้ายข้อความห้ามใช้ลิฟต์ รวมทั ง
การตัดแหล่งจ่ายพลังงานในระหว่างด าเนินการ
(4) จัดให้มีสัญญาณเตือน และมีอปกรณ์ตัดการท างานของลิฟต์ เมื่อมีการใช้ ตรวจสอบการท างานของอปกรณ์เตือนการใช้งานเมื่อใช้ลิฟต์ยกเกินพกัดอย่าง
ิ
ุ
ุ
ลิฟต์บรรทุกน าหนักเกินพิกัดที่ผู้ผลิตก าหนด ปลอดภัยตามมาตรฐานผู้ผลิตก าหนด และสามารถตัดการท างานของลิฟต์ได้ทันที
(5) จัดให้มีมาตรการป้องกันมิให้ลิฟต์เคลื่อนที่ ในกรณีที่ประตูลิฟต์ยังไม่ปิด ตรวจสอบการท างานของลิฟต์และอปกรณ์นิรภัยของลิฟต์ ที่ท างานได้เมื่อประตู
ุ
ลิฟต์ปิดสนิท

-32-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
(6) จัดท าค าแนะน าและวิธีการใช้ลิฟต์ และการขอความช่วยเหลือติดไว้ใน ตรวจสอบภายในห้องลิฟต์มีป้ายข้อความแสดงข้อแนะน า วิธีการใช้ลิฟต์และการ
ห้องลิฟต์ ขอความช่วยเหลือในกรณีฉุกเฉิน (ลิฟต์โดยสาร)
ุ
้
(7) จัดให้มีระบบการติดต่อกับภายนอกห้องลิฟต์และสัญญาณแจ้งเหตุขัดของ ตรวจสอบภายในห้องลิฟต์มีอปกรณ์ที่สามารถใช้ติดต่อกับบุคคลภายนอกพร้อมทั ง
มีปุ่มกดแจ้งเหตุขัดข้อง ที่สามารถใช้งานได้ตามปกติ
(8) จัดท าค าแนะน าและวิธีการให้ความช่วยเหลือติดไว้ในห้องเครื่องต้นก าลัง ตรวจสอบการจัดท าเอกสารค าแนะน าและวิธีการให้ความช่วยเหลือติดไว้ในห้อง
และห้องผู้ดูแลลิฟต์ เครื่องต้นก าลัง และห้องผู้ดูแลลิฟต์
หมายเหตุ : ลิฟต์มีทั งชนิดที่มีห้องเครื่องต้นก าลังและไม่มีห้องเครื่องต้นก าลัง















ี
มีห้องเครื่องต้นก าลัง ไม่มห้องเครื่องต้นก าลัง

-33-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ






















ลิฟต์แบบต่างๆ

-34-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ุ
(9) จัดท าข้อห้ามใช้ลิฟต์ ติดไว้ข้างประตูลิฟต์ด้านนอกทุกชั น ตรวจสอบข้อห้าม ข้อก าหนดการใช้ลิฟต์ติดไว้ข้างประตูลิฟต์ด้านนอกทกชั น
ิ
ิ
(10) จัดท าป้ายบอกพกัดน าหนักและจ านวนคนโดยสารได้อย่างปลอดภัยติดตั ง ตรวจสอบป้ายแสดงพกัดน าหนักยกของลิฟต์ หรือจ านวนคนโดยสารได้อย่าง
ไว้ในห้องลิฟต์ ปลอดภัยติดตั งไว้ในห้องลิฟต์
(11) ให้มีระบบไฟส่องสว่างและระบบระบายอากาศที่เพยงพอภายในห้องลิฟต์ ตรวจสอบในห้องลิฟต์มีระบบไฟส่องสว่างและระบบระบายอากาศที่เพยงพอใน
ี
ี
ทั งในขณะใช้งานปกติและกรณีฉุกเฉิน ขณะที่ใช้งานลิฟต์ และเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินระบบไฟส่องสว่างและระบบระบาย
อากาศต้องสามารถท างานได้
ข้อ 44 ในกรณีที่มีลิฟต์ขนส่งวัสดุ นายจ้างต้องปฏิบัติตามข้อ 43 (1) (2) (3) (4) ส าหรับลิฟต์ขนส่งวัสดุ ให้ตรวจสอบการด าเนินการของนายจ้างดังนี
ิ
ื
ิ
และ (5) และจัดท าป้ายบอกพกัดน าหนักวัสดุสิ่งของที่บรรทุกได้อย่างปลอดภัย 1. สภาพพนที่ติดตั งต้องแข็งแรง อาจพจารณาจากแบบก่อสร้างงานฐานรากลิฟต์
ตามที่ผู้ผลิตก าหนด และป้ายห้ามโดยสาร ติดไว้ในจุดที่เห็นได้ชัดเจนภายในห้อง ซึ่งด าเนินการออกแบบและค านวณโดยวิศวกรโยธา
ลิฟต์และนอกประตูลิฟต์ทุกครั ง 2. ตรวจสอบแบบตรวจสอบสภาพของลิฟต์ก่อนการใช้งานทุกวัน แบบตรวจต้อง
สอดคล้องตามที่ผู้ผลิตก าหนดหรืออาจให้วิศวกรเครื่องกลก าหนดขึ นมา
ี
3. ตรวจสอบผู้รับผิดชอบพื นที่ในกรณที่มีการการทดสอบ ตรวจสอบ ซ่อมแซมหรือ
บ ารุงรักษาลิฟต์ ได้ก าหนดให้มีการปิดกั นพนที่ ป้ายข้อความห้ามใช้ลิฟต์ รวมทั ง
ื
การตัดแหล่งจ่ายพลังงานในระหว่างด าเนินการ
ุ
4. ตรวจสอบการท างานของอปกรณ์เตือน (แสงหรือเสียง) การใช้งานเมื่อใช้ลิฟต์
ิ
ุ
ยกเกินพกัดอย่างปลอดภัยตามมาตรฐานผู้ผลิตก าหนด และมีอปกรณ์นิรภัย(Load
Limit Switch) ที่สามารถตัดการท างานของลิฟต์ได้ทันทีที่น าหนักเกินพกัดก าหนด
ิ
5. ตรวจสอบการท างานของลิฟต์และอุปกรณ์นิรภัยของลิฟต์ ที่ท างานได้เมื่อประตู
ลิฟต์ปิดสนิท
ิ
ทั งนี ต้องมีป้ายบอกพกัดน าหนักยกวัสดุสิ่งของและป้ายห้าม “โดยสาร” ติดไว้ให้
เห็นได้ชัดเจนภายในห้องลิฟต์และนอกประตูลิฟต์ทุกครั ง

-35-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 45 นายจ้างต้องจัดให้มีการทดสอบชิ นส่วนและอุปกรณ์ของลิฟต์หลังจากติดตั ง ตรวจสอบเอกสารการทดสอบลิฟต์หลังจากติดตั งเสร็จโดยวิศวกร และภายหลัง
ี
และเมื่อมีการใช้งาน อย่างน้อยปีละหนึ่งครั ง การทดสอบการรับน าหนักของลิฟต์ จากใช้งานมาแล้ว 1 ปี ให้ตรวจอกอย่างน้อยปีละ 1 ครั ง โดยวิศวกรต้องทดสอบ
ต้องไม่น้อยกว่าร้อยละ 100 ของน าหนักการใช้งานสูงสุดที่ผู้ผลิตก าหนด การรับน าหนักของลิฟต์ 100 % ของน าหนักการใช้งานสูงสุดที่ผู้ผลิตก าหนด เช่น
ิ
ให้นายจ้างปิดประกาศผลการทดสอบที่อย่างน้อยต้องมีรายละเอยด ผู้ผลิตออกแบบก าหนดให้ลิฟต์มีพกัดยกใช้งานอย่างปลอดภัย 1,000 กิโลกรัม แต่
ี
ประกอบด้วยวัน เดือน ปี ที่มีการทดสอบ วัน เดือน ปีที่การรับรองหมดอายุ และ นายจ้างก าหนดให้ใช้งานลิฟต์ยกได้ 800 กิโลกรัม ดังนั นนายจ้างต้องจัดให้วิศวกร
รายชื่อผู้ทดสอบไว้ในห้องลิฟต์ให้เห็นได้ชัดเจนและต้องมีส าเนาเอกสารการ ทดสอบชิ นส่วนและอุปกรณ์ของลิฟต์การรับน าหนัก 1,000 กิโลกรัม อันเป็นพิกัดที่
ทดสอบไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้ ผู้ผลิตก าหนดออกแบบให้ใช้งานได้สูงสุดอย่างปลอดภัย
ี
ทั งนี ให้ปิดประกาศผลการทดสอบที่มีรายละเอยดประกอบด้วยวัน เดือน ปี ที่มี
การทดสอบ วัน เดือน ปีที่การรับรองหมดอายุ และรายชื่อผู้ทดสอบไว้ในห้องลิฟต์
ให้เห็นได้ชัดเจน พร้อมส าเนาให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
ข้อ 46 นายจ้างต้องตรวจระบบความปลอดภัยและระบบการท างานของลิฟต์เป็น ตรวจสอบเอกสารการตรวจระบบความปลอดภัยและระบบการท างานของลิฟต์ทุก
ประจ าทุกเดือน และต้องมีส าเนาเอกสารการทดสอบไว้ให้พนักงานตรวจความ เดือนโดยบุคคลที่นายจ้างมอบหมาย พร้อมส าเนาให้พนักงานตรวจความปลอดภัย
ปลอดภัยตรวจสอบได้ ตรวจสอบได้
ข้อ 47 นายจ้างต้องจัดให้ลวดสลิงที่ใช้ส าหรับลิฟต์ขนส่งวัสดุมีค่าความปลอดภัยไม่ ตรวจสอบเอกสารการทดสอบชิ นส่วนและอปกรณ์ของลิฟต์ ซึ่งวิศวกรผู้ทดสอบได้
ุ
น้อยกว่า 5 ในกรณีใช้โซ่ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 4 และลวดสลิงที่ใช้ ลงรายละเอียดค่าความปลอดภัยของลวดสลิง โซ่ ให้เป็นไปตามที่กฎหมายก าหนด
ส าหรับลิฟต์โดยสารมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 10 ทั งนี ลิฟต์ขนส่งวัสดุ นายจ้างอาจใช้ลวดสลิงหรือโซ่ในการใช้ดึงห้องลิฟต์ที่มีค่า
ความปลอดภัย 5 และ 4 ตามล าดับ แต่กรณีลิฟต์โดยสารนายจ้างต้องใช้ลวดสลิง
ส าหรับลิฟต์โดยสารที่มีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 10 เท่านั น
ื
หมายเหตุ : ลิฟต์ขนส่งวัสดุ มีระบบขับเคลื่อน เช่น 1.ขับเคลื่อนด้วยเฟอง
(Geared-Drive Machine) 2.ขับเคลื่อนด้วยแรงฉุดจากความฝืด(Traction
Machine) 3.ขับเคลื่อนด้วยรอกกว้าน(Winding Drum Machine) 4.ขับเคลื่อน
ื
ด้วยเฟองตัวหนอน (Worm-Geared Machine) 5.ขับเคลื่อนด้วยสายพาน (Belt)
6.ขับเคลื่อนด้วยโซ่ (Chain) 7.ขับเคลื่อนด้วยเกลียว (Screw Machine)

-36-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ข้อ 48 นายจ้างต้องไม่ใช้ลวดสลิงที่มีลักษณะตามขอ 86 กับลิฟต์ ลักษณะของลวดสลิงที่ห้ามนายจ้างใช้ตามข้อ 86 (1) ถึง (7) ซึ่งเข้าลักษณะทาง
้
กายภาพทไม่ปลอดภัยที่อาจเป็นอันตรายจากการน าไปใช้งาน
ี่
ส่วนที่ 6
เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง
ข้อ 49 ในการท างานเกี่ยวกับเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง
นายจ้างต้องปฏิบัติ ดังต่อไปนี
(1) จัดให้มีการป้องกันการตกจากที่สูงตามกฎกระทรวงว่าด้วยการตกจากที่สูง 1. ตรวจสอบข้อบังคับและขั นตอนการปฏิบัติงานเพอความปลอดภัยในการท างาน
ื่
ั
และลาดชันจากวัสดุกระเด็น ตกหล่น และพังทลาย และจากการตกลงไปในภาชนะ ที่ประกอบด้วย การระบุอนตรายที่อาจเกิดขึ น การวางแผนปฏิบัติงาน การป้องกัน
ั
เก็บหรือรองรับวัสดุ และควบคุมอนตราย รวมทั งลูกจ้างต้องได้รับการอบรมชี แจงก่อนเริ่มปฏิบัติงาน
โดยนายจ้างต้องมีมาตรการควบคุมดูแลให้ลูกจ้างปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด ในการ
ด าเนินการดังกล่าวข้างต้น นายจ้างต้องมีส าเนาเอกสารให้พนักงานตรวจความ
ปลอดภัยตรวจสอบได้
ุ
2. จัดอปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลที่ได้มาตรฐานตาม พรบ.ความ
ปลอดภัยฯ มาตรา 22 ประกอบประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง
ก าหนดมาตรฐานอปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล พ.ศ. 2554 ลงวันที่ 2
ุ
กันยายน 2554 เช่น เข็มขัดนิรภัย เชือกนิรภัยหรือสายช่วยชีวิต หมวกนิรภัย
รองเท้าชนิดหุ้มส้นพื นยาง ถุงมือ โดยมมีมาตรการควบคุมดูแลให้ลูกจ้างใช้อปกรณ์
ุ
นั น รวมทั งต้องจัดให้มีการบ ารุงรักษาอปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล
ุ
การตรวจสอบสภาพความพร้อมของอปกรณ์ฯ ได้อย่างปลอดภัย และต้องมีส าเนา
ุ
เอกสารให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
3. ราวกั นหรือรั วกันตกของพื นที่ปฏิบัติงานบนเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ น
ท างานบนที่สูง ต้องมีความสูงไม่น้อยกว่า 90 เซนติเมตร ซึ่งมีความมั่นคงแข็งแรง
และปลอดภัย สามารถป้องกันอันตรายจากการตกจากที่สูงได้

-37-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ิ
(2) จัดให้มีป้ายบอกพิกัดน าหนักและจ านวนคนที่สามารถยกได้อย่างปลอดภัย ตรวจสอบมีป้ายแสดงพกัดน าหนักยกพร้อมระบุจ านวนลูกจ้าง (น าหนักของลูกจ้าง
ุ
รวมอปกรณ์ที่น าขึ นไปใช้ในการปฏิบัติงาน) ที่เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ น
ิ
ท างานบนที่สูงสามารถยกได้ ทั งนี พกัดน าหนักยกดังกล่าวต้องสอดคล้องกับ
ความสามารถของเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงที่ก าหนดไว้
ในคู่มือผู้ผลิตก าหนด (Operation Manual)
(3) ตรวจสอบสภาพเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงและ 1. มีแบบตรวจหรือหัวข้อการตรวจเช็คสภาพของเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคน
ุ
อปกรณ์ที่เกี่ยวข้องให้มีสภาพใช้งานได้อย่างปลอดภัยก่อนการใช้งานทุกครั ง และ ขึ นท างานบนที่สูง ที่สอดคล้องหรือเป็นไปตามที่คู่มือผู้ผลิตก าหนดเกี่ยวกับการ
ต้องมีส าเนาเอกสารการตรวจสอบไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้ บ ารุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance : PM) กรณีไม่มีคู่มือให้
นายจ้างมอบหมายผู้ที่เกี่ยวข้องจัดท าแบบตรวจหรือก าหนดหัวข้อที่ต้องตรวจเช็ค
สภาพความพร้อมใช้งานได้อย่างปลอดภัยก่อนการใช้งานทุกครั ง ในการด าเนินการ
ดังกล่าวต้องมีส าเนาเอกสารให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
2. ผู้ท าการตรวจสอบสภาพเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงต้อง
เป็นผู้ที่เกี่ยวข้องกับการท างานของเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบน
ที่สูง เช่น ลูกจ้างผู้ปฏิบัติงาน ช่างซ่อมบ ารุง หรือวิศวกร เป็นต้น
(4) จัดให้มีสัญญาณเสียงหรือแสงไฟเตือนภัยขณะท างานตามความเหมาะสม 1. ในการเริ่มใช้งานเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง ต้องมี
ของการใช้งาน สัญญาณเสียงหรือแสงไฟเตือนภัยขณะท างาน ให้ลูกจ้างอนที่ท างานในบริเวณ
ื่
ใกล้เคียงได้รับทราบ
2. กรณีที่เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงที่ใช้งานในสถาน
ประกอบกิจการมีการติดตั งสัญญาณเสียงหรือสัญญาณแสงไฟเตือนภัยอย่างใด
อย่างหนึ่ง ให้พิจารณาตามความเหมาะสมดังนี
2.1 การติดตั งสัญญาณเสียง อาจเหมาะสมกับการปฏิบัติงานในพื นที่โล่งภายนอก
อาคาร เนื่องจากภายในอาคารอาจมีสภาพแวดล้อมในการท างานที่มีเสียงดังจนท า

-38-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
ให้ผู้ที่อยู่ใกล้เคียงอาจไม่ได้ยินสัญญาณเสียงจากเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคน

ขึ นท างานบนที่สูง
2.2 การติดตั งสัญญาณแสงไฟเตือนภัย อาจเหมาะสมกับการปฏิบัติงานภายใน
อาคาร เนื่องจากตอนกลางวันภายนอกอาคารจะมีแสงสว่างจากธรรมชาติ ซึ่งจะท า
ให้ผู้ที่อยู่ใกล้เคียงอาจไม่เห็นแสงไฟวับวาบจากสัญญาณแสงไฟเตือนภัย

ตัวอย่างเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง เช่น
1.รถกระเช้าแบบ เสากระโดง Personal Lift
2.รถกระเช้าแบบ ขากรรไกร Scissor Lift
3.รถกระเช้าแบบ บูมตรง Telescopic Boomlift
4.รถกระเข้าแบบ บูมหักศอก Articulated Boomlift และ
5.รถบรรทุกติดกระเช้ายกคน Bucket Truck
6.เครื่องจักรแบบแขวน (Suspended Work Platform)

-39-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ











ุ
ุ
(5) จัดให้มีอปกรณ์ตัดระบบการท างานเมื่อมีการใช้งานเกินพกัดที่ผู้ผลิตก าหนด ตรวจสอบการท างานของอปกรณ์นิรภัยที่สามารถตัดระบบการท างานเมื่อมีการใช้
ิ
ิ
และต้องตรวจสอบให้อุปกรณ์ดังกล่าวอยู่ในสภาพที่สามารถท างานได้ตลอดเวลา งานเกินพกัดที่ผู้ผลิตก าหนด มีบันทึกการตรวจสอบทุกครั งก่อนน าเครื่องจักร
ส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงไปใช้งาน
ข้อ 50 นายจ้างต้องไม่ดัดแปลงหรือกระท าการใดกับเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยก ตรวจสอบสภาพเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงทางกายภาพให้
คนขึ นท างานบนที่สูงที่มีผลท าให้ความปลอดภัยในการท างานลดลง เป็นไปคู่มือผู้ผลิตก าหนด ห้ามดัดแปลงชิ นส่วนหรืออปกรณ์ใดๆให้ผิดไปจากคู่มือ
ุ
ผู้ผลิตก าหนด
้
้
้
ุ
ื
้
ข้อ 51 นายจ้างต้องควบคุมดูแลบริเวณที่มีการเติมประจุไฟฟาแบตเตอรี่เครื่องจักร ตรวจสอบสภาพสายไฟฟา อปกรณ์ไฟฟาที่ใช้ในการประจุไฟฟา และพนที่ที่ใช้
้
ส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงที่ใช้ไฟฟาให้อยู่ห่างจากบริเวณที่ลูกจ้าง ประจุไฟฟาแบตเตอรี่ส าหรับเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงที่
้
ื่
ท างานได้อย่างปลอดภัยและจัดใหมีมาตรการเกี่ยวกับการระบายอากาศเพอ ใช้ไฟฟ้า ให้มีการระบายอากาศและแสงสว่างที่เหมาะสม ห่างจากวัตถุไวไฟ วิธีการ
ป้องกันการสะสมของไอกรดและไอระเหยของไฮโดรเจนจากการประจุไฟฟ้า ปฏิบัติงาน ป้ายแสดงพื นที่อันตราย เอกสารข้อมูลสารเคมีอันตราย ให้ลูกจ้างศึกษา
ที่ล้างตาฉุกเฉินที่ลูกจ้างสามารถใช้ได้ทันทีในกรณีฉุกเฉิน มีการก าหนดผู้รับผิดชอบ
พื นที่เพื่อควบคุมให้มีการปฏิบัติตามมาตรฐานการท างานที่ก าหนด

-40-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ

ข้อ 52 ในการท างานบนเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงที่มีการ ตรวจสอบข้อบังคับและขั นตอนการปฏิบัติงานซึ่งกาหนดมาตรการให้ลูกจ้างปฏิบัติ
เคลื่อนย้ายเครื่องจักรนั นไปตามแนวราบ นายจ้างต้องจัดให้พื นที่ที่เป็นเส้นทางการ ทั งในการท างานบนเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง หรือเมื่อ
ื
เคลื่อนย้ายมีความแข็งแรง ราบเรียบ ไม่ต่างระดับ และปรับระดับของเครื่องจักร ต้องมีการเปลี่ยนพนที่หรือย้ายจุดปฏิบัติงาน ทั งนี พนที่ตลอดเส้นทางต้องมีความ
ื
ดังกล่าวให้อยู่ในต าแหน่งที่ผู้ผลิตก าหนดหรือในต าแหน่งที่ปลอดภัย แข็งแรง ราบเรียบ ไม่ต่างระดับ
ี
ข้อ 53 นายจ้างต้องจัดให้มีการอบรมลูกจ้างเกี่ยวกับการปฏิบัติตามรายละเอยด ตรวจสอบลูกจ้างที่ท าหน้าที่ควบคุมหรือปฏิบัติงานกับเครื่องจักรส าหรับใช้ในการ
ื
คุณลักษณะและคู่มอการใช้งานเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง ยกคนขึ นท างานบนที่สูง โดยวิทยากรที่มีความรู้และประสบการณ์ท างานที่
เพื่อความปลอดภัยในการท างาน เกี่ยวข้องกับเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง ในหัวข้อ อาทิ เช่น
ส่วนประกอบต่างๆ กลไกการท างานและระบบควบคุมการท างาน ระบบนิรภัย
ป้องกันการท างาน การบ ารุงรักษา การตรวจสอบหรือทดลองก่อนการใช้งาน
เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูง เป็นต้น
หมายเหตุ : กฎหมายไม่ได้ก าหนดเนื อหาหลักสูตรอบรมและคณสมบัติวิทยากร
ุ

ข้อ 54 ในการใช้งานเครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงแบบแขวน ตรวจสอบเอกสารการทดสอบชิ นส่วนและอปกรณ์ที่เกี่ยวข้องภายหลังการติดตั ง
ุ
นายจ้างต้องปฏิบัติ ดังต่อไปนี เครื่องจักรส าหรับใช้ในการยกคนขึ นท างานบนที่สูงแบบแขวนโดยวิศวกร
่
ุ
(1) จัดให้มีการทดสอบชิ นส่วนและอปกรณ์ที่เกี่ยวข้องภายหลังการติดตั ง และ (กฎหมายไมได้ก าหนดแบบการทดสอบ)
ต้องมีส าเนาเอกสารการทดสอบไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้








Suspended Work Platform

-41-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ









Suspended Work Platform
(2) ต้องใช้ลวดสลิงที่มีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 10 และไม่เป็นลวดสลิงที่มี ตรวจสอบเอกสารที่วิศวกรผู้ทดสอบได้ลงรายละเอยดค่าความปลอดภัยของ
ี
ลักษณะตามข้อ 86 ลวดสลิง ให้เป็นไปตามที่กฎหมายก าหนด และลวดสลิงไม่เข้าข่ายลักษณะต้องห้าม

ส่วนที่ 7 รอก
ข้อ 55 ในการใช้รอกโยก รอกมือสาว รอกหางปลา รอกไฟฟ้าหรือรอกที่ใช้พลังงาน
อื่นหรือรอกชนิดอื่นที่มีการใช้งานลักษณะเดียวกัน นายจ้างต้องปฏิบัติดังนี
(1) ติดตั งรอกไว้ในที่มั่นคงแข็งแรงและปลอดภัย ตรวจสอบการยึดติดตั งรอกที่ใช้งานในที่มั่นคงแข็งแรงและปลอดภัย
(2) จัดให้มีการตรวจสอบความพร้อมของรอกทุกวัน หากส่วนใดช ารุดเสียหาย ตรวจสอบตามแบบตรวจสอบสภาพของรอกตามที่ก าหนดในคู่มือผู้ผลิตก าหนด
ต้องซ่อมแซมให้เรียบร้อยก่อนใช้งาน และต้องมีส าเนาเอกสารดังกล่าวไว้ให้ ก่อนใช้งานทุกครั ง
พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
(3) จัดให้มีมาตรการป้องกันอันตรายและติดป้ายห้ามใช้รอกให้ผู้ซึ่งเกี่ยวข้องเห็น ตรวจสอบมาตรการและขั นตอนการปฏิบัติงานที่ปลอดภัยเกี่ยวกับการทดสอบ
ได้ชัดเจนในระหว่างที่มีการทดสอบ การซ่อมบ ารุงและการตรวจสอบรอก การซ่อมบ ารุงและการตรวจสอบรอก ให้ลูกจ้างและผู้ซึ่งเกี่ยวข้องเห็นได้ชัดเจน

ิ
(4) จัดให้มีป้ายบอกขนาดพิกัดน าหนักยกอย่างปลอดภัยตามที่กาหนดไว้ใน ตรวจสอบป้ายแสดงพกัดน าหนักยกอย่างปลอดภัยที่รอก ตามที่คู่มือผู้ผลิตค านวณ
รายละเอียดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งานตามข้อ 8 ไว้ที่รอก พร้อมทั งติดตั งป้าย ออกแบบก าหนดพิกัดการใช้งาน
เตือนให้ระวัง

-42-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
(5) ไม่ใช้ลวดสลิงที่มีลักษณะตามข้อ 86 กับรอก ลักษณะของลวดสลิงที่ห้ามนายจ้างใช้ตามข้อ 86 (1) ถึง (7) ซึ่งเข้าลักษณะทาง
กายภาพที่อาจเป็นอันตรายจากการน าไปใช้งาน
ุ
(6) อปกรณ์ส าหรับการผูกมัดหรือยึดโยงวัสดุสิ่งของต้องมีค่าความปลอดภัยที่ ลวดสลิง ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 5
ก าหนดตามข้อ 89 โซ่ ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 4
เชือก ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 5
ห่วงหรือตะขอ ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 3.5
อุปกรณ์อื่น ต้องมีค่าความปลอดภัยไม่น้อยกว่า 3.5
(7) ควบคุมดูแลไม่ให้บุคคลใดเกาะเกี่ยวไปกับส่วนหนึ่งส่วนใดของรอกหรือไปกับ ตรวจสอบมาตรการและขั นตอนการปฏิบัติงานที่ปลอดภัยเกี่ยวกับการใช้รอก
ี่

วัสดุสิ่งของที่ทาการยก หรืออยู่ภายใต้วัสดุสิ่งของที่ท าการยกหรือบริเวณทใช้รอกที่ อย่างปลอดภัย
อาจก่อให้เกิดอันตรายได้
ิ
ุ
ิ
(8) รอกที่มีขนาดพกัดน าหนักยกตั งแต่ 1 ตันขึ นไป นายจ้างต้องจัดให้มีการ ตรวจสอบเอกสารการทดสอบส่วนประกอบและอปกรณ์ของรอกมีขนาดพกัด
ื่
ทดสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของรอกเพอให้ใช้งานได้อย่างปลอดภัยอย่างน้อย น าหนักยกตั งแต่ 1 ตันขึ นไปโดยวิศวกร
ปีละหนึ่งครั ง และต้องมีส าเนาเอกสารการทดสอบไว้ให้พนักงานตรวจความ
ปลอดภัยตรวจสอบได้
ตัวอย่างของรอก ได้แก่ รอกมือสาว (Hand Operated Chain Hoist) รอกโยก
(Hand Operated Chain Lever Hoist) รอกหางปลา (Lifting And Pulling
Machines Using a Gripping Action On The Wire Rope)


รอกโยก

-43-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ




รอกมือสาว












รอกหางปลา

-44-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
หมวด 2 ปั้นจั่น แบ่งเป็นประเภทปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่ และปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่
ส่วนที่ 1 บททั่วไป 1.ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่ ได้แก ่
1.1 ปั้นจั่นหอสูง (Tower Crane)
มาตรฐาน ASME b30.3
มาตรฐาน EN 14439 เป็นต้น

ปั้นจั่นแขนกระดก (Luffing Crane)










ปั้นจั่นแขนกระดก (Gooseneck Crane)

-45-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ





ปั้นจั่นแขนราบ (Hammerhead Crane)
แบบ Top Kit









ปั้นจั่นแขนราบ (Hammerhead Crane)
แบบ Topless หรือ Flap Top

-46-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ










ปั้นจั่นเดินบนราง (Travelling Crane)










ปั้นจั่นติดตั งด้วยตัวเอง (Self-Erection Crane)

-47-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ



ปั้นจั่น 3 ขา (Derrick Crane)
มาตรฐาน ASME B 30.6



1.2 ปั้นจั่นขาสูง (Gantry Crane)

-48-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
1.3 ปั้นจั่นเสายื่นแขน (Jip Crane)











1.4 ปั้นจั่นเหนือศีรษะ (Overhead Crane)

-49-

ข้อก าหนดในกฎกระทรวงฯ แนวการตรวจ
2. ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่ (Mobile Crane)
2.1 รถปั้นจั่นล้อยาง
มาตรฐาน ASME B 30.5
มาตรฐาน EN 13000
เป็นต้น

รถปั้นจั่น
(Truck Crane)







รถปั้นจั่น
(All Terrain Crane)