RGD Part 1

No Siri Buku : 0075 PENGHARGAAN

KPM2021 eISBN 978-967-2998-29-7 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama
banyak pihak. Sekalung penghargaan dan
Cetakan Pertama 2021 terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang
© Kementerian Pendidikan Malaysia terlibat:

Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam • Jawatankuasa Penambahbaikan
buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, Pruf Muka Surat,
disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk Kementerian Pendidikan Malaysia.
atau cara, baik dengan elektronik, mekanik,
penggambaran semula mahupun dengan cara • Jawatankuasa Penyemakan
perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu Pembetulan Pruf Muka Surat,
daripada Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia, Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan Kementerian Pendidikan Malaysia.
tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.
• Jawatankuasa Penyemakan Naskhah
Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Sedia Kamera,
Malaysia oleh: Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) Kementerian Pendidikan Malaysia.
No. 18 & 20, Jalan Damai 2,
Taman Desa Damai, Sungai Merab, • Nur Syariza binti Zainal Abidin,
43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. Penyelaras Projek,
No. Telefon: 03-8925 8975 Bahagian Sumber dan Teknologi Pendidikan,
No. Faksimile: 03-8925 8985 Kementerian Pendidikan Malaysia.
Laman Web: www.arasmega.com
• Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Reka Letak dan Atur Huruf: Kementerian Pendidikan Malaysia.
Aras Mega (M) Sdn. Bhd.
Muka Taip Teks: Tahoma • Bahagian Pendidikan dan Latihan Teknikal
Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Vokasional, Kementerian Pendidikan Malaysia.

• Jawatankuasa Kawalan Mutu
Aras Mega (M) Sdn. Bhd.

• Semua pihak yang terlibat dalam proses
penerbitan buku ini.

KANDUNGAN

Pendahuluan v

Penerangan Ikon vi

Tingkatan 4

MODUL 1 ASAS GRAFIK DIGITAL 2

1.1 KERJAYA REKA BENTUK GRAFIK 4
1.2 PERKAKASAN DAN PERISIAN GRAFIK DIGITAL 12

1.3 ASAS GRAFIK DIGITAL 17

MODUL 2 ASAS REKAAN GRAFIK 32

2.1 ELEMEN DAN PRINSIP REKAAN GRAFIK 34
2.2 TEORI WARNA 57
2.3 ASAS REKA LETAK 78
2.4 PROSES REKA BENTUK GRAFIK 90

MODUL 3 TIPOGRAFI 108

3.1 TIPOGRAFI DAN GRAFIK 110

MODUL 4 REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL 134

4.1 FOTOGRAFI DIGITAL 136
4.2 MANIPULASI IMEJ DIGITAL 156
4.3 ILUSTRASI IMEJ DIGITAL 183

iii

Tingkatan 5

MODUL 5 PENGHASILAN KARYA 222
GRAFIK DIGITAL
224
5.1 IDENTITI KORPORAT 240
258
5.2 PENGIKLANAN

5.3 PEMBUNGKUSAN

MODUL 6 REKA BENTUK PENERBITAN
MEJA (DESKTOP PUBLISHING) 284

6.1 ASAS PENERBITAN MEJA 286

6.2 PENGOLAHAN IDEA KARYA PENERBITAN MEJA 294

6.3 PENGHASILAN KARYA PENERBITAN MEJA 301

MODUL 7 KEUSAHAWANAN 332

7.1 ISU DAN TREND MASA HADAPAN 334
7.2 ASAS KEUSAHAWANAN 344
7.3 PROJEK PAMERAN KREATIF 355

Glosari 374
Rujukan
Indeks 376

iv 378

SIMILBAAS

Kandungan

kod QR

PENDAHULUAN

Buku teks
dan 5 ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum
dan Pentaksiran (DSKP) Mata Pelajaran Vokasional
yang disediakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia
(KPM). Kurikulum Standard Sekolah Menengah
(KSSM) diaplikasikan di sekolah pada tahun 2017 bagi
menggantikan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
(KBSM).

Matlamat buku teks ini adalah untuk melahirkan
murid yang berpengetahuan mengenai konsep, proses
dan berkemahiran menggunakan peralatan serta perisian

menjadi lebih bersedia untuk membina kerjaya dalam

diperoleh daripada buku teks ini.

tujuh modul yang menekankan tiga domain pembelajaran,
iaitu pengetahuan, kemahiran dan nilai. Setiap halaman
bagi permulaan modul mempunyai halaman rangsangan
yang mengandungi standard pembelajaran yang perlu
dicapai oleh murid. Pada akhir modul pula terdapat

tahap pemahaman murid mengenai keseluruhan modul
yang dipelajari. Tujuh modul yang akan dipelajari oleh
murid dalam buku teks ini ialah:

Modul 6: Reka Bentuk Penerbitan Meja
Modul 7: Keusahawanan

Buku teks ini diharapkan dapat dijadikan rujukan
kepada guru dan murid untuk meningkatkan tahap potensi
dan pencapaian mereka seterusnya melahirkan seorang

v

PENERANGAN IKON

S.P Info KBAT
Standard Pembelajaran Menarik Aktiviti atau latihan yang menguji
Standard Pembelajaran yang
terkandung dalam Dokumen INFO murid.
Standard Kurikulum dan
Pentaksiran (DSKP) yang Info tambahan berkaitan dengan ELEMEN MERENTAS
perlu dicapai oleh murid. topik yang dipelajari.
EMK KURIKULUM
SILA AAkt KTIVITI 1
IMBAS Maklumat dalam Unsur nilai tambah yang diterapkan
Aktiviti yang dilakukan sama dalam proses pengajaran dan
bentuk kod QR yang ada di dalam atau di luar kelas pembelajaran (PdP).
boleh diimbas dengan yang membantu meningkatkan
telefon pintar. kefahaman murid. Rumusan

kod QR Refleksi Nota ringkas bagi setiap standard
pembelajaran yang dipelajari oleh
Kemahiran Ref. murid.
Abad ke-21
Penanda aras yang digunakan
Pendidikan Abad ke-21. untuk menentukan kefahaman
murid pada akhir pembelajaran.
Pengukuhan

L.P

Soalan latihan yang menguji
kefahaman murid mengenai
keseluruhan modul.

APLIKASI AR

Buku ini turut disertakan dengan aplikasi AR (Augmented Reality) yang merupakan gabungan teknologi
maya dan nyata dalam bentuk dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D). Aplikasi AR ini hanya boleh
diakses dengan menggunakan telefon pintar atau tablet untuk menikmati pengalaman pembelajaran
yang baharu.

Untuk mengimbas, ikuti langkah-langkah berikut:

Muat turun Cari halaman Aktifkan aplikasi
aplikasi AR dan imbas
2 yang
1 dengan mempunyai 3 keseluruhan
mengimbas kod ikon AR. halaman yang
QR di sebelah. berkenaan.

vi

REKA BENTUK
GRAFIK DIGITAL

TINGKATAN 4

MODUL 1
ASAS GRAFIK DIGITAL

MODUL 2
ASAS REKAAN GRAFIK

MODUL 3
TIPOGRAFI

MODUL 4
REKA BENTUK
GRAFIK DIGITAL

1

MODUL 1

ASAS GRAFIK DIGITAL

STANDARD KANDUNGAN

Objektif
penggunaan dan sumbangan dalam bidang
dan penggunaan mod warna RGB, CMYK
dan grayscale.
penghasilan karya tersebut.

Hasil pembelajaran
• Membuat analisis keperluan kerjaya dalam

mengendalikan perkakasan dan perisian
• Menilai peluang dan peranan kerjaya dalam
• Merancang kerjaya yang ingin diceburi

beretika, sistematik, bermakna dan kreatif.

2

murid sebagai persediaan menempuh alam pekerjaan dan menghasilkan portfolio kerjaya yang kreatif
bagi memenuhi permintaan pasaran.

Kata Kunci

•
• Peluang kerjaya
• Portfolio
• Sumber pemerolehan
• Fungsi
•
• Perisian
•
•
•
• Kualiti imej
•
• Format fail

3

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

1.1 Standard Pembelajaran

S.P

Murid boleh:
1.1.1 Menerangkan maksud reka

M 1.1.2 Menjelaskan contoh karya

sumbangan dalam bidang

dan susun atur imej serta teks yang dipersembahkan dengan 1.1.3 Menentukan peluang dan
menarik melalui media cetak (kertas) ataupun media elektronik peranan kerjaya dalam

yang ingin membuat rekaan, terutamanya sebagai penyampaian 1.1.4 Menghasilkan portfolio
maklumat secara visual (menyampaikan mesej dengan lebih jelas kerjaya dalam bidang reka
dan ringkas) kepada audiens.

Sebagai alat penyampaian maklumat dalam bidang komunikasi

ilustrasi (lukisan dan gambar foto) dan juga warna. Reka bentuk Info Menarik

INFO

diperkenalkan kepada dunia, iaitu merujuk aktiviti mereka bentuk dimanfaatkan sebagai media
visual dengan menggunakan perisian komputer. utama dalam penyaluran sesuatu
paparan atau persembahan reka
1 bentuk komunikasi visual sama
ada dalam bentuk bercetak,
Mudah dan jelas persembahan elektronik mahupun
dibaca serta digital.
difahami
2

Maklumat yang
terdapat dalam
visual dapat ditafsir
dengan mudah

Ciri-ciri reka

yang baik

3 4

Mampu mendorong Maklumat
interaksi yang disampaikan
secara kreatif
aktif antara pereka dan menarik
dengan audiens

Rajah 1.1

4

J MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

Dalam kehidupan seharian, terdapat banyak sumbangan bidang Info Menarik

INFO

saiz yang besar seperti yang dilihat di tepi jalan atau lebuh raya iaitu menyampaikan maklumat secara
papan iklan sama ada yang melibatkan media elektronik atau tidak. visual dengan mengaplikasikan
elemen dan prinsip dalam rekaan.

banyak menyumbang dalam pelbagai sektor seperti pengiklanan, identiti korporat, pembungkusan,

Media baharu Pengiklanan Identiti korporat
Bidang Reka Pembungkusan
Ilustrasi
Antara muka pengguna Penerbitan meja

Rajah 1.2

pelbagai fungsi seperti memberi maklumat, mempromosi produk, membina imej dan membantu
meningkatkan kefahaman seseorang.

Jadual 1.1

Bidang Penggunaan dan sumbangan
reka bentuk

1

Pengiklanan • Mempromosi jualan.
• Meningkatkan keyakinan
Media cetak Media elektronik
pengguna terhadap barangan • Surat khabar • Internet
dan perkhidmatan yang • Majalah • Televisyen
dihasilkan. • Pengiklanan transit • Radio
• Mengekalkan penerimaan • Brosur • Papar iklan digital
pengguna terhadap sesuatu • Poster • Sepanduk digital
barangan yang terdapat dalam • Risalah • Papar tanda LED
pasaran. • Papan iklan
• Sepanduk 5

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Bidang Penggunaan dan sumbangan Faiz
reka bentuk
• Membina logo dan imej yang • Imej atau identiti yang seragam bagi sesebuah
2 seragam untuk sesebuah syarikat.
organisasi korporat, pertubuhan
Identiti dan syarikat perniagaan.
korporat
• Meyakinkan pengguna akan
jenama dan identiti barangan atau
perkhidmatan.

• Meningkatkan kesetiaan pengguna
terhadap sesuatu barangan.

• Mempamerkan identiti sesebuah
syarikat.

3 • Memberi maklumat barangan
dan perkhidmatan.
Pembungkusan
• Menjamin kualiti barangan.
• Melindungi barangan daripada • Bungkusan daripada kertas tebal atau
plastik lut sinar.
sebarang kerosakan.
• Memudahkan kerja menyimpan, • Bungkusan yang mudah dibawa.
• Bungkusan berwarna berserta dengan
menghantar dan mempamerkan
barangan. nama dan maklumat barangan serta slogan
yang menarik.
4 • Menerangkan atau • Dokumentasi dan rujukan.
menggambarkan maklumat. • Penceritaan seperti buku cerita kanak-kanak
Ilustrasi dan video.
• Menambahkan tarikan
untuk membaca terutama
kanak-kanak.

• Menjelaskan jalan cerita atau
penceritaan sesebuah buku.

5 • Membantu menjelaskan sesuatu
kandungan dengan menarik dan
Penerbitan mempunyai nilai estetik melalui
meja bahan bercetak dan elektronik.

• Menggambarkan ciri-ciri korporat • Majalah korporat
yang eksklusif bagi sesebuah • Buku
syarikat. • Buletin

• Risalah
• Surat khabar

6

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

Bidang Penggunaan dan sumbangan
reka bentuk

6

Antara muka • Menjadikan perisian dan aplikasi
pengguna lebih mesra pengguna.

• Memudahkan pengguna
mendapatkan maklumat.

• Aplikasi yang mudah difahami, iaitu gabungan
teks dan ikon.

• Penyediaan navigasi yang mudah digunakan.

7

• Memudahkan penyampaian
maklumat.

•
untuk membaca maklumat

•
•
•

8

Media baharu • Menarik perhatian audiens
dengan lebih mudah dan pantas.

• Reka bentuk interaktif, iaitu penggunaan
animasi, audio, ilustrasi dan gambar.

•

EMK ELEMEN MERENTAS KURIKULUM

dapatan anda dalam peta minda.

7

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

AAkt KTIVITI Masteri Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk:
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, kertas A3 dan peralatan lain yang bersesuaian.
Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Murid diminta membuat perbincangan dalam

jenis penggunaan dan sumbangan reka bentuk

2Langkah

• Hasilkan satu peta minda tentang maksud, jenis

dalam kehidupan.

3Langkah

• Menggunakan peta minda, jelaskan kepada
kelas tentang maksud, jenis penggunaan dan

LATIHAN

_________________________________________________________________________

2. Senaraikan empat jenis bidang reka bentuk dan sumbangannya dalam kehidupan anda.

Bidang reka bentuk Sumbangan

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

8

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

Peluang dan peranan kerjaya dalam bidang Info Menarik

Terdapat banyak institusi pendidikan dan pusat latihan yang INFO

Penguasaan dalam bidang

tersebut ialah GIATMARA, Institut Kemahiran MARA (IKM), pengguna dan media baharu
Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN), politeknik serta universiti amat digalakkan bagi memenuhi
awam dan swasta. objektif Revolusi Perindustrian 4.0
yang merangkumi simulasi, realiti
Kebiasaannya semua institusi pendidikan dan pusat latihan maya, keselamatan siber dan
akan meletakkan maklumat berkaitan pengajian kursus reka bentuk pengkomputeran awan.

edu.my, Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN) www.kemahiran. ELEMEN MERENTAS
kbs.gov.my dan politeknik www.mypolycc.edu.my. Selain contoh
institusi pendidikan dan pusat latihan yang dinyatakan di atas, EMK KURIKULUM
murid boleh mencari maklumat mengenai kursus reka bentuk
mempunyai ciri-ciri seperti
berinovasi, menepati masa
dan beretika.

Ilustrasi 1.1

Setelah tamat pengajian, murid boleh memilih untuk bekerja di syarikat-syarikat reka bentuk
luas, iaitu dalam industri percetakan, pengiklanan, penjenamaan, pembungkusan dan sebagainya.

Jadual 1.2

Pereka Membuat konsep visual dengan menggunakan perisian komputer atau secara
halaman buku manual untuk menyampaikan idea yang memberi inspirasi dan menarik minat
Pereka bentuk audiens.
laman web penerbitan.
Jurufoto
Merupakan individu yang menggunakan kemahiran teknikal mereka, untuk
Pengarah seni mengambil foto klien, tempat, objek dan bertanggungjawab menyunting foto
Tenaga pengajar tersebut bagi memenuhi keperluan pelanggan.
Usahawan Orang yang bertanggungjawab terhadap semua kerja kreatif dalam sesuatu
projek reka bentuk pengiklanan.
peringkat kolej atau universiti.
Menjalankan perniagaan yang berbentuk perkhidmatan berkaitan dengan reka

9

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 Portfolio konvensional
(bercetak)
Penghasilan portfolio kerjaya dalam bidang reka
Jenis-jenis
digunakan untuk menunjukkan kemampuan dan bakat kepada portfolio
audiens. Keberkesanan portfolio bergantung pada kreativiti dan
ketelitian pemilihan karya. Portfolio elektronik
(e-portfolio)
Portfolio berfungsi sebagai satu platform untuk mempromosikan
Portfolio diperlukan oleh majikan untuk melihat dan menilai bakat Rajah 1.3 Jenis-jenis
yang mereka ada. Jika kita ingin menjalankan perniagaan reka portfolio
dapat membuat perbandingan sebelum memilih pereka yang dapat
memenuhi kehendak mereka.

Selain itu, pemilihan saiz, cara susunan dan tujuan merupakan
perkara asas dalam menghasilkan satu portfolio yang baik. Rajah di
sebelah menunjukkan jenis-jenis portfolio.

Portfolio konvensional (bercetak)
• Portfolio konvensional dikenali sebagai

himpunan hasil kerja yang diletakkan
di dalam satu beg folio atau folder.
• Berfungsi sehingga kini kerana mudah
dibawa ke mana-mana sahaja ketika
berjumpa dengan pelanggan dan
dapat ditunjukkan tanpa menggunakan
komputer.
•
menyusun dan mengubah sampel kerja
mereka mengikut keperluan pelanggan.

Portfolio elektronik (e-portfolio)
• E-portfolio merupakan jenis yang paling popular kini kerana

kebiasaannya seorang pereka mempunyai laman web sendiri
dan berfungsi sebagai lokasi untuk menyimpan segala hasil
kerja mereka.
• Dihasilkan dengan menggunakan teknologi digital sama ada
dalam talian atau luar talian.
• Kelebihan portfolio ini ialah persembahan hasil kerja menjadi
lebih interaktif.
• Portfolio dalam talian sangat berguna kepada murid sebagai
satu medium penyimpanan segala hasil kerja rekaan mereka.

10

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

AAkt KTIVITI 1 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk: Portfolio Kerjaya
Objektif: Membuat perbandingan jenis-jenis portfolio kerjaya dalam bidang reka

Bahan dan Peralatan: Majalah terpakai, surat khabar lama, gunting, sticky note,
gam, kertas warna dan peralatan lain yang bersesuaian.

Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Dalam kumpulan, bincangkan kekuatan dan kelemahan

jenis-jenis portfolio kerjaya yang telah anda pelajari.

2Langkah

• Cari maklumat dalam Internet dan hasilkan peta minda.

3Langkah

• Bentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas. Ahli
kumpulan lain boleh menulis komen di atas sticky note dan
menampalkannya pada hasil pembentangan tersebut.

AAkt KTIVITI 2 Kendiri Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk: Portfolio Kerjaya
Objektif: Menghasilkan portfolio kerjaya.
Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, sticky note, kertas A3 dan peralatan lain
yang bersesuaian.
Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Murid diminta mengumpul contoh karya reka bentuk

2Langkah

• Dengan jumlah karya yang ada, hasilkan portfolio
konvensional masing-masing mengikut kerjaya dalam

3Langkah

• Bentangkan portfolio di hadapan kelas bagi
mendapatkan pandangan rakan-rakan yang lain.

LATIHAN

1. Senaraikan tiga institusi pendidikan dan pusat latihan yang menawarkan bidang reka bentuk

3. Jelaskan kelemahan portfolio konvensional (bercetak).

11

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

1.2 Standard Pembelajaran

S.P

Murid boleh:
1.2.1 Menyenaraikan sumber

visual daripada perkakasan, perisian dan aplikasi digital tertentu 1.2.2 Menjelaskan fungsi dan
menggunakan medium komputer bagi menggantikan peralatan
dan bahan konvensional seperti pen, berus dan cat air. 1.2.3 Mencadangkan jenis
atau aplikasi ialah program digital yang diguna pakai sepanjang proses sesuai digunakan dalam

berserta contoh perisian.

S

1 Merakam imej atau visual yang dikehendaki 3 Mengimbas imej atau visual sedia ada
dengan menggunakan kamera digital. daripada bahan bercetak.

2 Memuat turun imej atau visual daripada laman 4 Melakar imej atau visual yang diperlukan.
web yang dibenarkan.

Jadual 1.3

Sumber Perkakasan yang Cara
pemerolehan diperlukan pemerolehan

• Kamera digital (DSLR Merakamkan dan
atau kamera kompak). merekodkan foto
atau visual.
• Telefon pintar.

Laman web • Cakera keras Memuat turun imej Info Menarik
(hard disk), atau visual.
cakera padat dan INFO
pendrive bagi
penyimpanan data. Kamera digital merupakan
peranti yang digunakan bagi
Bahan bercetak • Mesin pengimbas Mengimbas dan merakamkan dan merekodkan
(scanner). membuat salinan foto. Kamera digital bertujuan
imej atau visual. untuk menyimpan, menghantar
Lakaran bebas • Pensel atau pen. Melakar imej dan mencetak data dalam format
• Kertas. atau visual yang digital kepada peranti lain. Kini,
diperlukan. telefon pintar juga mempunyai
fungsi yang sama seperti kamera
digital.

12

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

F

Setiap perkakasan mempunyai fungsi tersendiri mengikut proses kerja seperti mereka bentuk

1. Komputer

Fungsi

• Memaparkan visual.

Komputer meja (desktop) RAM 8 GB atau lebih.

Komputer yang sesuai digunakan bagi penghasilan
yang berkapasiti tinggi dan monitor resolusi tinggi agar
kerja reka letak menjadi lebih lancar.

Komputer riba (laptop)

2. Kamera digital

Fungsi

•
dalam bentuk foto, video dan audio.

Resolusi melebihi 8 MP yang lengkap dengan Kamera digital sangat sesuai digunakan
paparan LCD. untuk menghasilkan foto yang berkualiti
dan boleh merakamkan imej secara tetapan
3. Pengimbas manual atau automatik.

Fungsi

• Mengimbas bahan bercetak kepada format fail digital.
• Membuat salinan imej visual seperti menggunakan kamera atau

mesin fotostat.

Resolusi sesebuah pengimbas Dilengkapi dengan ciri imbasan yang boleh
mempengaruhi kualiti imej yang mengimbas imej pada tahap resolusi tinggi hingga
diguna pakai dalam karya reka 6400 DPI.

13

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

4. Pencetak digital

Fungsi

•
komputer ke media percetakan seperti
kertas foto dan kertas simili.

Boleh mencetak di atas pelbagai bahan cetakan,
mempunyai ciri-ciri tanpa wayar dan boleh mencetak
bahan terus dari peranti input seperti kamera digital.

Merupakan alat yang berfungsi untuk
memindahkan dokumen dari komputer ke
bahan lain seperti kertas atau plastik.

5.

Fungsi

• Melakar imej di atas permukaan skrin
digital dengan menggunakan pen khusus.

Lengkap dengan pen stylus dengan mempunyai Kerja lakaran lebih mudah dilakukan dengan
bateri yang boleh dicaj semula dan mempunyai fungsi sama seperti pen, pensel atau berus
ciri-ciri tanpa wayar. yang disertakan dengan selembar kertas.
Hasil lakaran akan muncul di skrin komputer
Info Menarik dan boleh diubah pada bila-bila masa
mengikut kehendak pereka.
INFO
SILA
telah bermula sejak tahun 60-an dimulai IMBAS
dengan model animasi pertama yang
Zajac ialah orang yang bertanggungjawab kod QR
menyediakan satu model simulasi satelit
digital. Bidang ini telah berkembang
sehingga sekarang selari dengan
perkembangan teknologi semasa.
14

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

J

Jadual 1.4 Adobe InDesign CorelDraw
Adobe Photoshop Adobe Illustrator

Perisian

Format • .psd • .ai • .indd • .cdt
fail • .jpeg • .pdf • .pdf • .cdx
Fungsi • .tiff • .eps • .cmx
• .png • .svg • Menyunting

• Menyunting • Menghasilkan imej • Mengatur reka dan membuat
imej dari segi vektor dan ilustrasi. letak (layout) ilustrasi.
warna, saiz dan • Sesuai digunakan seperti buku,
pencahayaan. untuk penghasilan majalah, brosur InkScape
• Menghasilkan logo, watermark, dan penerbitan
digital painting. kulit buku, web meja.
• Menggabungkan development,
dua atau lebih imej. pembungkusan,
• Memotong (crop) pengiklanan,
imej mengikut penerbitan meja
reka bentuk yang dan pelbagai lagi.
dihasilkan.

Jadual 1.5 Krita Scribus
PhotoScape

Perisian

Format • .jpeg • .png • .sla • .pdf • .jpeg
fail • .gif • .jpeg • .sla.gz • .gif
Fungsi • .bmp • .eps
• Mengedit dan
menyunting imej • Menghasilkan imej • Menyusun atur reka • Menghasilkan dan
serta pembuatan vektor dan melukis letak sama seperti mengedit imej
kesan khas. ilustrasi kekal bagi Adobe InDesign. vektor.
kerja-kerja seperti
mereka bentuk
logo.

Namun harus diingatkan bahawa setiap perisian tersebut mempunyai keistimewaan yang berbeza
bergantung pada reka bentuk yang ingin dihasilkan termasuklah proses kerja penyediaan karya.
Contoh perbezaan yang mudah ditunjukkan dalam jadual berikut untuk menjelaskan perbezaan
perisian, proses kerja dan hasil karya.

Jadual 1.6 Keperluan perisian yang berbeza mengikut proses kerja dan hasil rekaan

Perisian Proses kerja Contoh karya

Adobe Illustrator Ilustrasi Pembungkusan dan pengiklanan

Adobe Photoshop Kerja suntingan imej visual Laman web

Adobe InDesign Susun atur reka letak penerbitan Buku, majalah dan penerbitan meja

15

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

AAkt KTIVITI Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk:

Objektif:

Bahan dan Peralatan: Komputer, Internet dan projektor LCD.

Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Dalam kumpulan kecil, senaraikan perkakasan dan perisian

dan format fail.

2Langkah

• Kaji tentang perkembangan teknologi perkakasan dan perisian

dalam talian dan catat hasil dalam buku catatan murid.

3Langkah

• Bincangkan tentang hasil penerokaan dan buat rumusan.
Bentang di hadapan kelas dan dapatkan maklum balas guru
serta rakan kumpulan lain.

LATIHAN

Komputer Kamera digital Pengimbas

3. Berikan tiga jenis perisian berlesen yang sering digunakan dalam proses kerja mereka bentuk

Perisian Proses kerja Hasil karya
(a) ………………………………………… Ilustrasi Pembungkusan
(b) …………………………………………
Kerja suntingan imej Laman web
(c) ………………………………………… Susun atur reka letak
Majalah
penerbitan

16

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

1.3 Standard Pembelajaran

K digital S.P

Murid boleh:

daripada gabungan teks, ilustrasi (lukisan, gambar rajah atau simbol) digital.
dan warna. Namun, dengan adanya teknologi moden, penghasilan 1.3.2 Membandingkan jenis

Hasil kerjanya pula dalam format digital dan boleh dicetak atau vektor.
manfaat kepada ramai orang seperti guru, murid dan jurutera. 1.3.3 Membezakan kualiti imej

berdasarkan perbezaan
resolusi warna.
1.3.4 Menentukan kesesuaian
penggunaan mod warna
RGB, CMYK dan grayscale.
1.3.5 Mencadangkan format fail

penggunaannya.

Ilustrasi 1.2 Contoh hasil kerja laman web

ELEMEN MERENTAS Info Menarik

EMK KURIKULUM INFO

yang menarik minat anda melalui Visual bukan sahaja boleh menyentuh perasaan dan
carian Internet. Senaraikan tiga emosi seseorang tetapi juga merupakan kaedah terbaik
sebab anda memilih rekaan untuk mempromosikan produk atau perkhidmatan
dalam pengiklanan tanpa menggunakan terlalu banyak

pengiklanan untuk menyentuh emosi pelanggan mereka.

17

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

P

Jadual 1.7

Gambar kurang jelas jika Gambar tetap jelas walaupun
saiz diubah. saiz diubah.

Terbentuk oleh titik piksel. Terbentuk oleh garisan.

Imej akan hilang kualiti jika Imej tidak akan hilang kualiti
saiz dibesarkan. jika saiz dibesarkan.

Saiz fail besar. Saiz fail kecil.

Format fail: .jpeg, .gif, .tiff, Format fail: .eps, .svg, .ai,
.png dan .bmp. .jpeg, .gif, .tiff, .png dan .bmp.
Jenis reka bentuk: Paparan Jenis reka bentuk: Logo
skrin laman web. dan ikon.

G Rajah 1.4

kotak kecil seperti mozek yang mengandungi warna. Kepingan
kecil tersebut dikenali sebagai piksel. Semakin banyak bilangan
piksel, maka semakin tinggi resolusi dan kejelasan sesuatu imej.

Sekiranya saiz sesuatu imej diubah maka kualiti imej juga akan
berkurangan. Susunan piksel inilah yang akhirnya membentuk
format .jpeg, .gif, .tiff, .png dan .bmp.
penyuntingan dan memerlukan lebih banyak ruang
penyimpanan di dalam komputer.

Adobe Photoshop ialah
digunakan dalam kerja

18

ELEMEN MERENTAS Raster MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL
Vektor
EMK KURIKULUM

perlu bijak memilih jenis
mengikut kegunaan dan
kesesuaian hasil kerja.

G

dan titik lengkungan yang bersambung antara satu sama lain.
Kesemua garisan dan titik lengkungan tersebut membentuk rupa
dan menghasilkan skala yang tetap, tidak berubah serta tidak
menjejaskan kualiti imej walaupun diubah kepada pelbagai saiz
semasa kerja penyuntingan dilakukan.

Adobe Illustrator ialah
sering digunakan dalam

kerja menghasilkan

Rajah 1.5

19

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

AAkt KTIVITI Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk:
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Komputer, Internet, pencetak, kertas A3 dan gam.
Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Murid dibahagikan kepada kumpulan kecil.

2Langkah

pada kertas A3.

3Langkah

daripada sumber Internet. Kemudian, cetak
kedua-dua imej dan tampal pada kertas A3
serta labelkan.

4Langkah

• Bentangkan dan senaraikan perbezaan antara

kelas dan dapatkan maklum balas daripada
guru serta rakan yang lain.

LATIHAN

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

20

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

Perbezaan kualiti imej berdasarkan resolusi warna

bit warna.

Resolusi Dimensi Kedalaman bit

Rajah 1.6

Resolusi merujuk saiz bilangan piksel pada imej yang diukur dalam unit Dots Per Inch (DPI).
Contohnya, 3 DPI, 8 DPI, 24 DPI, 72 DPI, 120 DPI dan 300 DPI, resolusi dikira berdasarkan jumlah hasil
darab bilangan piksel lebar dan tinggi (bilangan piksel panjang × bilangan piksel lebar).

Resolusi imej bagi paparan skrin yang ideal ialah 72 DPI. Sekiranya kurang daripada jumlah
tersebut imej akan kelihatan kabur atau kurang tajam. Resolusi imej yang ideal untuk bahan bercetak
seperti brosur, buku dan poster ialah 300 DPI. Hal ini bermakna, semakin besar jumlah piksel, semakin
baik kualiti sesuatu imej.

Imej berwarna

300 DPI 200 DPI 100 DPI 72 DPI
Imej hitam putih

72 × 72 36 × 36 24 × 24 16 × 16
21
Ilustrasi 1.3 Kualiti resolusi warna bagi imej berwarna dan imej hitam putih

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 Info Menarik

Kesesuaian penggunaan mod warna INFO

Grayscale Warna CMYK dan RGB
merupakan dua komponen
ketika menghasilkan karya. Mod warna menentukan penting dalam teori warna
komponen warna seperti mod warna merah, hijau, yang terdiri daripada warna
biru (RGB), biru, ungu, kuning, hitam (CMYK) dan primer. Kedua-dua komponen
skala kelabu (grayscale). ini menjadi dasar dalam
membentuk warna-warna
Mod warna R G B sekunder dan tertiar lain.

Mod warna RGB terdiri daripada R = Red (Merah), MERAH
G = Green (Hijau) dan B = Blue (Biru) sebagai warna
asas. RGB berfungsi sebagai persembahan atau HIJAU
paparan visual pada skrin elektronik seperti komputer,
telefon pintar dan televisyen kerana warna latar BIRU
belakang skrin ialah hitam. Selain itu, mod warna RGB Rajah 1.7 Mod warna RGB
juga berfungsi untuk bertindak balas dengan cahaya
bagi mencerahkan warna latar belakang skrin paparan
yang gelap (hitam).

Ilustrasi 1.4 Contoh imej mod warna RGB

22

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

Mod warna C M Y K

Mod warna CMYK pula ialah warna yang diguna pakai dalam proses rekaan untuk percetakan. C=Cyan
(Biru), M=Magenta (Ungu), Y=Yellow (Kuning) dan K=Key (Black), warna mod CMYK digunakan
untuk tampil seimbang dalam latar belakang putih daripada bahan cetak seperti kertas dan bahan lain
seperti kanvas. Gabungan Cyan, Magenta dan Yellow akan menghasilkan warna seakan-akan hitam,
namun sebenarnya warna yang terhasil ialah warna perang gelap.

CYAN

MAGENTA YELLOW

Rajah 1.8 Mod warna CMYK

Ilustrasi 1.5 Contoh imej mod warna CMYK

23

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Mod warna skala kelabu (grayscale)

Mod warna skala kelabu (grayscale) ialah ciri-ciri warna
yang menggunakan komponen warna H = Hue, S =
Saturation dan L = Lightness. Hue ialah nilai pigmen
warna yang diukur dengan darjah, iaitu daripada
0 darjah hingga 360 darjah. Saturation pula ialah
nilai kecerahan sesuatu warna sama ada gelap atau
cerah. Lightness diterjemahkan sebagai nilai gelap
dan terangnya sesuatu warna yang menggunakan
peratusan daripada 0 peratus hingga 100 peratus.

Kecerahan (Saturation)

Nilai Nilai gelap
pigmen (Lightness)
warna
(Hue)

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ilustrasi 1.6 Contoh imej grayscale

Paparan Percetakan
elektronik

C

Tagged Image File Format (TIFF), Joint
Photographic Experts Group (JPEG), Graphics Interchange Format (GIF), Encapsulated Post
Script (EPS) dan Photoshop Document (PSD). Kesemua format mempunyai perbezaan dan tujuan
penghasilan kerja seperti:

1 Tagged Image File (TIFF)

• Imej yang berasaskan raster.
• Bersaiz besar.
• Kualiti imej asal tetap kekal

walaupun diubah, disalin atau
disimpan banyak kali.

Fungsi
Sesuai untuk cetakan
papan iklan yang
besar kerana resolusi
imejnya yang tinggi.

Ilustrasi 1.7 Contoh gambar yang menggunakan format TIFF

24

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

2 Joint Photographic Ilustrasi 1.8 Contoh imej yang menggunakan format JPEG

Experts Group (JPEG)

• Boleh juga dirujuk sebagai format
JPG.

• Mampu memaparkan berjuta-juta
campuran warna dalam sesuatu
imej.

• Format standard bagi hasil imej
oleh kebanyakan kamera digital
dan telefon pintar.

• Kualiti imej akan merosot apabila
dimampatkan (compress),
disunting banyak kali dan
dipindahkan kepada format lain.

Fungsi
Boleh digunakan
untuk paparan
skrin atau untuk
percetakan yang
memaparkan warna
yang dinamik.

3 Graphics Interchange Format

(GIF)
• Imej jenis format bitmap.
• Kualiti imej tidak terganggu jika

dimampatkan (compress) atau
disunting.
• Saiz fail lebih rendah daripada
format JPEG.
• Bukan pilihan yang baik untuk
imej dengan variasi warna
yang banyak.

Fungsi Ilustrasi 1.9 Contoh imej yang menggunakan format GIF
Mampu menampilkan
imej yang bergerak SILA
untuk kegunaan IMBAS
animasi ringkas dan
dalam laman web Contoh imej format GIF
interaktif.

kod QR

25

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

4 Encapsulated Post Script (EPS)

• Imej yang berasaskan vektor.
• Boleh diedit dan disimpan

sebagai imej raster.
• Boleh menyimpan pelbagai mod

warna yang meliputi RGB, CMYK,
grayscale dan bitmap.

EPS Fungsi Raster Vektor
Boleh digunakan
untuk paparan Ilustrasi 1.10 Contoh imej yang menggunakan format EPS
skrin atau untuk
percetakan.

5 Photoshop Document (PSD)

• Format asli (native format) yang
digunakan dalam perisian Adobe
Photoshop untuk menyimpan
gambar secara berlapis (layers).

• Saiz fail sangat besar mengikut
saiz asal.

• Boleh diedit kembali.

Fungsi
Menyimpan dan
mengedit imej dalam
banyak lapisan.

Ilustrasi 1.11 Contoh imej yang menggunakan format PSD

26

MODUL 1 l ASAS GRAFIK DIGITAL

AAkt KTIVITI 1 Bina Pengetahuan Kemahiran ELEMEN MERENTAS
Abad ke-21
EMK KURIKULUM

Tajuk: Mod Warna
Objektif: Menghuraikan perbezaan ciri-ciri mod warna RGB, CMYK dan grayscale.
Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen dan pensel.
Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Bentuk kumpulan kecil dan senaraikan ciri mod warna
RGB, CMYK dan grayscale yang telah dipelajari.

2Langkah

• Buat catatan dan bincangkan dalam kumpulan
masing-masing.

3Langkah

• Buat rumusan dengan menghuraikan perbezaan ciri-ciri
mod warna RGB, CMYK dan grayscale. Minta pandangan
atau komen guru.

AAkt KTIVITI 2 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk:

Objektif:

Bahan dan Peralatan: Buku catatan, pen, Internet, komputer dan LCD.

Cara Pelaksanaan:

1Langkah

• Murid diminta membuat perbincangan dalam kumpulan

penggunaannya.

2Langkah

• Buat carian imej dalam Internet bagi setiap format fail.

3Langkah

• Buat pembentangan di hadapan kelas dengan menghuraikan

pandangan atau komen guru.

LATIHAN

1. Apakah yang dimaksudkan dengan resolusi?
2. Nyatakan resolusi imej yang ideal bagi paparan skrin dan bahan bercetak.

Paparan skrin: ………………………………………

Bahan bercetak: ………………………………………
3. Huraikan perbezaan antara mod warna RGB dengan CMYK.

27

Rumusan

idea, konsep dan susun atur imej serta teks yang
dipersembahkan dengan menarik melalui media cetak
(kertas) ataupun media elektronik (skrin komputer).

Kerjaya • Pengiklanan • Penerbitan meja
Reka • Identiti korporat • Antara muka pengguna
• Pembungkusan •
Bentuk • Ilustrasi • Media baharu

Perkakasan Peluang dan peranan kerjaya
dan Perisian
• • Pengarah seni
Digital • Pereka halaman buku • Tenaga pengajar
Digital • Pereka bentuk laman web • Usahawan
• Jurufoto

Portfolio kerjaya
• Portfolio konvensional (bercetak)
• Portfolio elektronik (e-portfolio)

ASAS • Sumber bahan untuk penghasilan sesuatu reka bentuk
GRAFIK lakaran bebas.
DIGITAL
28 • Komputer, kamera digital, pengimbas, pencetak

•
Adobe Illustrator, Adobe InDesign dan CorelDraw.

•
PhotoScape, Krita, Scribus dan InkScape.

•
daripada gabungan teks, ilustrasi (lukisan, gambar rajah
atau simbol) dan warna.

Perbezaan kualiti imej berdasarkan resolusi warna
• Mod warna:

RGB, CMYK dan grayscale
•

TIFF, JPEG, GIF, EPS dan PSD

Refleksi

Ref.

Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda.
Selepas mempelajari modul ini, saya dapat:

FAHAM TIDAK FAHAM

Menentukan peluang dan peranan kerjaya dalam bidang
Menghasilkan portfolio kerjaya dalam bidang reka

FAHAM TIDAK FAHAM

FAHAM TIDAK FAHAM

Membezakan kualiti imej berdasarkan perbezaan resolusi
warna.
Menentukan kesesuaian penggunaan mod warna: RGB,
CMYK dan grayscale.

penggunaannya.

29

Pengukuhan

L.P

Jawab semua soalan.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

Fungsi

3. Berdasarkan rajah di bawah, tandakan ( ) pada penyataan yang betul bagi fungsi
pembungkusan.

Melindungi barangan daripada Menyampaikan maklumat
kerosakan mekanikal. pengurus perusahaan.
Menjamin peningkatan Mengiklankan dan
penjualan barangan. mempromosikan barangan.
30

(a) …………………………………………………………………………
(b) …………………………………………………………………………
(c) …………………………………………………………………………

yang berkualiti?
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

perlu ada pada sesebuah komputer meja yang lengkap. Nyatakan kegunaan perkakasan berikut:
(a) (b) (c)

……………………………………… ……………………………………… ………………………………………
……………………………………… ……………………………………… ………………………………………

.
(a) …………………………………………………………………………
(b) …………………………………………………………………………
(c) …………………………………………………………………………

9. Apakah tujuan mod warna dalam RGB?
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

31

MODUL 2

ASAS REKAAN GRAFIK

STANDARD KANDUNGAN

2.2 Teori Warna
2.3 Asas Reka Letak

Objektif
• Menyatakan elemen dan prinsip rekaan
• Menjelaskan roda warna dan sistem

warna Tambahan (Additive) dan Subtraktif
(Subtractive).
• Menghasilkan komposisi lakaran reka letak
dan lajur.
menerusi proses pengolahan idea.
Hasil pembelajaran
• Menghasilkan lakaran menerusi proses
pengolahan idea berdasarkan tema dengan
mengaplikasikan elemen dan prinsip rekaan
• Menilai lakaran berdasarkan reka letak
elemen, penggunaan dan kesan mood
warna.

secara rasional.
• Menghasilkan lakaran akhir yang kemas

dengan menekankan aspek kandungan dan
nilai estetik secara beretika, sistematik,
bermakna dan kreatif.

32

Kata Kunci

• Tajuk • Lakaran
kasar
• Visual
• Lakaran
• komprehensif
teks
• Asas
•
•
• Lajur
• Tertiar
• Kajian
lapangan • Penggenap

• Lakaran kecil • Tambahan
(thumbnail) • Subtraktif

33

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4 S.P Standard Pembelajaran
Murid boleh:
2.1 Elemen dan Prinsip 2.1.1 Menerangkan elemen rekaan dalam

Elemen rekaan dalam penghasilan (i) Garisan (iv) Warna
(ii) Rupa (v) Ruang
merujuk garis panduan asas yang menjadi (iii) Bentuk (vi) Tekstur
Terdapat enam elemen rekaan yang diterapkan
rupa, bentuk, warna, ruang dan tekstur. Rajah prinsip rekaan: (v) Penegasan
2.1 menunjukkan semua elemen tersebut. (i) Keseimbangan (vi) Kontras
(ii) Harmoni (vii) Pergerakan
(iii) Kesatuan
(iv) Kepelbagaian

2.1.3 Menilai elemen dan prinsip rekaan karya

(i) Kandungan
(ii) Nilai estetik

1 23

L
P

Gabungan antara dua atau lebih Gabungan beberapa garisan Gabungan beberapa permukaan
titik yang dicantumkan untuk yang disusun dan bercantum menghasilkan bentuk.
menghasilkan garisan. membentuk rupa permukaan
dan mempunyai dimensi panjang
dan lebar.

4 56

Elemen warna memberi nilai Ruang terbentuk dengan adanya Elemen tekstur memberi nilai
kepada bentuk. elemen latar belakang, depan kepada rupa, bentuk dan ruang.
dan pertengahan.

Rajah 2.1 Gambaran keseluruhan tentang elemen rekaan

34

MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK

1 Garisan
lebih titik yang bersambung antara satu sama lain.

Ciri-ciri garisan Jenis-jenis garisan
• Mempunyai dimensi panjang. Terdapat beberapa jenis garisan seperti mendatar, menegak,
• Mempunyai ketebalan bersudut, beralun, putus-putus, titik-titik, berterusan atau pecah.

yang berbeza. Mendatar Menegak Bersudut Melengkung
• Contoh ciri-ciri garisan:

Kasar Halus

Tebal Nipis Beralun Berpancar Titik-titik Putus-putus

....................
....................
....................
....................

Rajah 2.2 Contoh pelbagai ciri dan jenis garisan
Menghasilkan rupa

Menimbulkan tekstur Menimbulkan emosi, Menimbulkan bentuk
dan ruang mood dan pergerakan objek

Mewujudkan sifat-sifat Fungsi Menimbulkan kesan
daripada objek dan alam garisan penegasan

benda Menentukan nilai cerah
dan gelap

Menghasilkan kesan rehat Garisan bersudut yang
atau kurang pergerakan berulang-ulang menunjukkan arah

Menghasilkan kesan Garisan beralun
pergerakan atau aksi menunjukkan kesan
kontur pada permukaan

Garisan putus-putus
menunjukkan objek terlindung
Rajah 2.3

35

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Rupa

2 Rupa ialah hasil pertemuan titik penghujung sesuatu garisan dengan titik permulaan.
Seterusnya rupa mewujudkan sifat dua dimensi. Terdapat dua jenis rupa iaitu rupa
geometri dan rupa organik. Antara ciri rupa adalah seperti berikut:

Permukaan yang rata tanpa jisim serta Mempunyai dimensi panjang dan lebar yang
dilingkari oleh garisan luar. boleh ditentukan ukurannya yang dikenali
sebagai rupa geometri.

Olahan rupa positif dan negatif.

dan lambang.

Dikenali sebagai rupa organik atau rupa Permukaan sesuatu rupa turut dipengaruhi
abstrak. Boleh dikenal pasti menerusi saiz oleh nilai kecerahan atau kegelapan
keseluruhan sama ada besar atau kecil dan
lebih sukar untuk menentukan dimensinya. garisan yang membentuk rupa tersebut.

Rajah 2.4 Ciri-ciri rupa dan contoh

• Rupa positif • Rupa negatif
bermaksud rupa ialah ruang yang
yang diletakkan tidak digunakan
di atas permukaan. atau ruang kosong
pada sekeliling rupa
36 sesuatu objek.

MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK

Bentuk

3 Bentuk ialah objek yang mempunyai struktur jisim dan isipadu serta mempunyai
dimensi panjang, lebar dan tinggi. Bentuk boleh dihasilkan melalui teknik garisan,
lorekan, jalinan dan catan. Terdapat dua jenis bentuk iaitu:

1. Bentuk konkrit atau maujud 2. Bentuk ilusi atau 3D menghasilkan
merujuk objek sebenar yang bayangan imej seolah-olah wujud ruang
boleh disentuh, dirasai dan dilihat pada permukaan rata.
di setiap sudut.

Ciri-ciri bentuk Fungsi bentuk
• Bentuk menambah dimensi
• Mempunyai tiga dimensi visual kepada orang yang
(3D) seperti panjang, melihatnya.
lebar dan tinggi.
bentuk meningkatkan
• Bentuk boleh dilihat kualiti tiga dimensi yang
dari semua arah seperti dilihat menerusi kesan
atas, bawah, depan, tekstur seperti kasar atau
belakang, kiri dan halus, dan kesan warna
kanan. seperti kelihatan sejuk
atau panas.
• Bentuk boleh kelihatan • Digunakan untuk
tidak kaku, melengkung, menyampaikan sesuatu
bulat, bersudut atau mesej secara visual.
tajam dan pelbagai • Bentuk dengan pelbagai
jenis bentuk yang dapat ukuran dan warna
memberi kesan-kesan memberi maksud dan
yang lebih nyata. kesan emosi yang berbeza
dalam penghasilan karya
• Mempunyai struktur
rangka yang memberi • Penggunaan garisan,
bentuk keseluruhan. warna dan tekstur juga
dapat menambah nilai
• Bentuk konkrit boleh kepada sesuatu bentuk
disentuh dan dirasa, seterusnya mempengaruhi
manakala bentuk ilusi pemikiran dan pandangan
tidak dapat disentuh manusia.
dan hanya boleh
dilihat menerusi deria 37
penglihatan manusia.

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Warna

4 tiga jenis warna iaitu warna asas, warna sekunder dan warna tertiar.

Warna asas Merah-jingga Merah-violet
Warna sekunder Merah
Biru-violet
Ungu

Kuning-jingga
Jingga Kuning Biru
Biru-hijau
Warna tertiar Hijau
Kuning-hijau

Rajah 2.5 Warna asas, sekunder dan tertiar

Mencetuskan minat.

Mencipta idea.

Menghasilkan Menarik perhatian
emosi tertentu. audiens.

Menyatakan atau
menyampaikan mesej.
Rajah 2.6

pembiasan cahaya. Penggunaan kombinasi warna kontras atau bertentangan dalam roda warna

38

MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK

Ruang

5 Ruang ialah kawasan sesuatu visual iaitu jarak antara satu bentuk dengan bentuk
yang lain bagi menimbulkan kesan estetik.
ruang nyata atau ruang sebenar seperti ruang di dalam rumah. Ruang ilusi ialah ruang
yang diterapkan di atas permukaan yang dapat menimbulkan pelbagai kesan seperti
ruang perspektif bangunan.
Ruang ilusi

Ilustrasi 2.1

Ruang juga mempunyai komponen latar belakang (background), pertengahan (middle ground)
dan depan (foreground). Ruang merujuk kepada jarak atau kawasan sekitar antara atau dalam
sesuatu komponen.

Komponen
latar belakang
(background)
Komponen
pertengahan
(middle ground)

Komponen
depan
(foreground)

Ilustrasi 2.2 Komponen ruang

39

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Tekstur

6 Contoh tekstur ialah rasa halus, kasar, lembut atau keras pada sesuatu objek. Rekaan

visual yang mencerminkan tekstur sebenar.
Tekstur juga boleh ditampilkan melalui gaya reka bentuk melalui lapisan teks,

bentuk, dan garisan. Setiap gabungan lapisan membawa kesan tekstur pada halaman

Ilustrasi 2.3 Tekstur seni visual halus Ilustrasi 2.4
Rupa digunakan Warna berbeza
pada tajuk
dalam logo. digunakan untuk
Ruang sebagai
komponen latar menarik perhatian
pembaca.
belakang.
Garisan mendatar,
Bentuk sebenar tebal dan bersudut
manusia. digunakan untuk

Tekstur pada menunjukkan
permukaan pakaian kesan pergerakan.
khas petugas barisan
Warna merah
hadapan. digunakan

Rupa digunakan pada imej virus
sebagai ikon. COVID-19.

40 Ruang yang
menunjukkan
komponen depan.

Ilustrasi 2.5

MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK

AAkt KTIVITI 1 Kenali Benda Hidup Kemahiran ELEMEN MERENTAS
Abad ke-21
EMK KURIKULUM

Tajuk: Kenali Benda Hidup
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Objek benda hidup, kertas sebak dan komputer.
Cara Pelaksanaan:

1• Langkah

Murid diminta untuk membuat lawatan
ke sekeliling kawasan sekolah dengan
bimbingan guru secara berkumpulan.

2• Langkah

Murid dikehendaki memilih satu objek
(benda hidup) dan membuat perbincangan
bersama dengan ahli kumpulan tentang
ciri-ciri objek benda hidup yang dipilih.

3• Langkah

Murid diminta untuk menghasilkan
peta minda dan bentangkan hasil
ciri-ciri objek yang dipilih berdasarkan
garisan, rupa, bentuk, warna, ruang
dan tekstur yang terdapat pada objek
benda hidup yang dipilih.

41

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

AAkt KTIVITI 2 Penerokaan Kemahiran
Abad ke-21

Tajuk: Objek Benda Hidup
Objektif:
Bahan dan Peralatan: Kertas lukisan A3, pensel pelbagai jenis (H, HB, B, 2B – 8B, pensel arang)
pembaris panjang dan pemadam.
Cara Pelaksanaan:

1• Langkah

Murid menyediakan kertas lukisan A3 dan melukis garisan sempadan bersaiz 10 mm
di sisi atas, bawah dan kanan, manakala 20 mm di sisi kiri kertas mengikut reka letak berikut.

20 mm 10 mm Blok Tajuk

OBJEK 3 - BENDA HIDUP
pensel

2• Langkah 3• Langkah Nama murid:
Tarikh:
Murid dikehendaki Murid melakar semula Disemak oleh: (nama guru)
mengambil gambar objek objek yang dipilih di atas
benda hidup yang dipilih, kertas yang sama dengan 100 mm
mencetak dan menampal menggunakan pensel
gambar objek tersebut di pelbagai jenis 4• Langkah
atas sehelai kertas A3 pada pada bahagian sebelah
bahagian sebelah kiri. kanan kertas. Murid dikehendaki
membentangkan
objek yang dilakar

tentang elemen rekaan
yang terdapat pada
objek tersebut dengan
bimbingan guru.

LATIHAN

Elemen Maksud
Garisan

Rupa
Bentuk
Warna
Ruang
Tekstur

42

MODUL 2 l ASAS REKAAN GRAFIK

P

yang unik dan berkesan.

Kepentingan
prinsip rekaan

Susun atur Mesej yang Keseluruhan Meningkatkan Berupaya
kelihatan lebih hendak mudah difahami keyakinan meningkatkan
menarik disampaikan audiens kesedaran
lebih jelas terhadap pengguna
mesej yang terhadap sesuatu
disampaikan mesej yang
disampaikan

Rajah 2.7

meyakinkan audiens tentang keberkesanan sesuatu produk yang dijual dan seterusnya dapat
meyakinkan audiens untuk membeli produk tersebut.

Ilustrasi 2.6 Contoh ilustrasi iklan yang menarik dan berkualiti

43

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 4

Harmoni

Keseimbangan Kesatuan

Keseimbangan merujuk Harmoni merujuk susunan atau
keadaan yang berpadanan menghasilkan keseragaman.
antara satu sama lain.
Prinsip Kesatuan merujuk gabungan
Kepelbagaian Rekaan disatukan dalam sesuatu

Penegasan

Kepelbagaian merujuk Penegasan merujuk elemen
pelbagai elemen yang ingin ditonjolkan.
digunakan dalam sesuatu
karya menerusi penggunaan Pergerakan
warna, objek, bentuk dan
tekstur yang berbeza.

Kontras

yang mempunyai ciri yang Pergerakan merujuk kesan
berbeza digunakan dalam arah atau pergerakan dalam
sesuatu karya.

44