อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์

หลายบทบาทของ “อาจารย์์อมรา” ตลอดระยะเวลา 9 ปีนัีับแต่่วัันแรกที่ผ่� มได้้พบกัับ ศาสตราจารย์์ กิิตติคุิุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์รั์�ัฐสิินธุ์์ผมรู้้จักัอาจารย์์ใน 3 บทบาทที่ต่�่างกััน 1. อาจารย์์อมราในบทบาท “ครูู” : อาจารย์์เป็็นผู้้สอนรายวิิชา เกี่่�ยวกัับภาษาศาสตร์สั์ ังคมในหลักสูัูตรเอเชีียตะวัันออ ชีีกเฉีียงใ ฉีีต้ศึ้กษึา จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ซึ่่�งผมประทัับใจอาจารย์์ตั้้งแต่่คาบแรก อาจารย์ส์ามารถอธิิบายวิิชาภาษาศาสตร์สั์ ังคมให้้คนที่่�ไม่่เคยมีีพื้้นฐาน มาก่่อนให้้เข้้าใจง่่าย ตอบข้้อสงสััยได้้อย่่างชััดเจน ทั้้ง ทั้้ ยัังกระตุ้้นให้นิ้ ิสิิต มีีส่่วนร่่วมในชั้้นเรีียนและค้้นคว้้าหาความรู้้เพิ่่�มเติิมอยู่่เสมอ 2. อาจารย์์อมราในบทบาท “หััวหน้้าโครงการวิิจััย” : อาจารย์์ เป็น็หัวัหน้้าโครงการวิ จัิัยที่มีีชื่�มีีชื่่�อเล่น่ สั้้น ๆ ว่า NLE อาจา ่รย์ ทำงาน ์กับั ทีีมวิิจััยเหมืือน “เพื่่�อนร่่วมงาน” มากกว่่า “หััวหน้้า” ทุุกคนมีีอิิสระใน การคิิด เขีียน ขีีวางแผน เก็็บข้้อมููล โดยมีีอาจารย์์เป็็นผู้้ชี้้แนะ แม้มีี้งาน ต้้องทำจำนวนมาก แต่่ก็็ทำให้้ทีีมทำงานอย่่างสนุุกตลอดโครงการ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 51

3. อาจารย์ อม์ราในบทบาท “กรร มการวิ ชาิการ” : อาจารย์เ์ป็น็ กรรมการวิิชาการของราชบััณฑิิตยสถาน (ปััจจุุบัันคืือ สำนัักงาน ราชบััณฑิิตยสภา) มายาวนาน ต่่อมายัังได้้รัับแต่่งตั้้งเป็็นภาคีีสมาชิิก สาขาวิิชาภาษาศาสตร์์ พร้้อม ๆ กัับที่ผ�่มได้้โอนมาทำงานที่ส่�ำนักังาน ราชบััณฑิิตยสภา ดัังนั้้น แม้ว่้่าจะเรีียนจบและทำโค รีีรงการเสร็็จสิ้้นแล้ว้ ผมก็ยั็ังมีีโอกาสได้้พบอาจารย์ที่์ ส่�ำนักังานราชบััณฑิิตยสภาอยู่่บ่่อยครั้้ง ไม่่ว่่าในบทบาทใด อาจารย์์อมราเป็็นผู้้เอาใจใส่่ในงาน เอาจริิง เอาจััง ตรงไปตรงมา คาดหวัังให้้งานออกมาดีีที่่�สุุดเสมอ ซึ่่�งเป็็นด้้าน หนึ่่�งของอาจารย์์ที่่�ผมและคนทั่่�วไปคุ้้นชิิน แต่่อาจารย์์ก็็มีีด้้านผ่่อน คลาย สนใจและยอมรัับความเป็็นไปของโลก และมีีอารมณ์์ขััน โดย เฉพาะอย่่างยิ่่�งเสีียงหััวเราะอัันกัังวานใส ซึ่่�งเป็็นที่่�จดจำของผมเสมอ มาและตลอดไป... สะเกษษ์์ พุุทธพิิทัักษ์์ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / แด่่ อาจารย์์อมราผู้้เป็็นที่่�รััก สำหรัับหนููแล้้วอาจารย์์เหมืือนเป็็นญาติิผู้้ใหญ่่คนหนึ่่�งที่�ห่นููรััก และเคารพ อาจารย์์อมราคืือผู้้ให้้โอกาสลููกศิิษย์์เสมอ อาจารย์์มัักจะ มองเห็็นข้้อดีีในตััวทุุกคนแม้้คนนั้้นจะไม่่เห็็นข้้อดีีของตััวเองเลยก็็ตาม 52 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

อาจารย์์จะเป็็นห่่วงลููกศิิษย์์เสมอแม้้กระทั่่�งเรื่่�องเล็็ก ๆ น้้อย ๆ เช่่น คอยเตืือนให้้กิินอาหารให้้เป็็นเวลา คอยเตืือนว่่าอย่่านอนดึึก แม้้ อาจารย์์เองจะนอนดึึกมากก็็ตาม อาจารย์์เคยบอกกัับหนูวู่่า ครูู อยากจะอยู่่บนโลกนี้้ให้้นานที่ ่�สุุด อยากเห็็นว่่าอนาคตจะเปลี่่�ยนแปลง ไปมากขนาดไหน รถจะบิินได้้ไหม มัันน่่าตื่่�นเต้้น... แต่ก่ารเดิินทางก็สิ้้ ็น สุุดลงด้้วยโรคร้้ายที่่�หนููไม่่เคยคาด คิิดว่่าจะเกิิดขึ้้นกัับอาจารย์์ที่่�คอย ห่่วงใยสุุขภาพลููกศิิษย์์ทุุกคนอยู่่ เสมอ สุุดท้้ายนี้้ หนููอยากจะบอกอาจารย์์ว่่าหนููเสีียใจที่่�ประมาทกัับ เวลา คิิดว่่าเรายัังมีีเวลาอีีกเยอะที่่�จะได้้พบกััน นี่่�คงเป็็นบทเรีียน สุุดท้้ายที่่�อาจารย์์ได้้สอนลููกศิิษย์์คนนี้้... ขอบพระคุุณที่่�ให้้ความรัักความเมตตากัับลููกศิิษย์์คนนี้้เสมอ ตอนนี้้อาจารย์์ไม่่ต้้องเจ็็บปวดอีีกแล้้วและไม่่ต้้องคอยเป็็นห่่วงทุุกคน แล้้วนะคะ ขอให้้อาจารย์์พัักผ่่อนอย่่างสงบสุุขอยู่่ในภพภููมิิที่ ่�ดีีเป็็น นางฟ้้าบนสวรรค์์นะคะ หนููรัักอาจารย์์ค่่ะ ด้้วยความอาลััยที่ ่�สุุด กุุสุุมา ทองเนีียม ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 53

ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร. อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์อัันเป็็นที่่�รััก อาจารย์์อมรา หรืืออาจารย์์จี๊๊�ด ถืือเป็็นบุุคลากรอัันทรงคุุณค่่า แห่่งวงการวิิชาการไทย ผู้้ที่่�ทำให้้นิิสิิตสาขาภาษาอัังกฤษคนหนึ่่�งที่่�ได้้ มีีโอกาสอ่่านหนัังสืือเกี่่�ยวกัับสาขาภาษาศาสตร์์ที่่�เขีียนโดยอาจารย์์ อมรา และทำให้้เกิิดความหลงใหลในสาขาภาษาศาสตร์์ ซึ่่�งถืือเป็็นจุุด เริ่่�มต้้นของการตั้้งเป้้าหมายในการเรีียนต่่อระดัับบััณฑิิตศึึกษา เมื่่�อได้้เข้้าเรีียนในรายวิิชาภาษาศาสตร์์ชาติิพัันธุ์์ที่่�สอนโดย อาจารย์์อมราก็็ยิ่่�งเกิิดความหลงใหลในเนื้้อหาวิิชามากขึ้้น โดยเฉพาะ เนื้้อหาที่่�เกี่่�ยวกัับอิิทธิิพลของภาษาที่ส่� ่งผลต่่อความคิิด หรืือสมมติิฐาน ภาษาสััมพััทธ์์ ก็็ยิ่่�งทำให้้เกิิดความตั้้งใจที่่�จะเลืือกทำวิิทยานิิพนธ์์ใน สาขาดัังกล่่าว จนสำเร็็จการศึึกษาในระดัับปริิญญาโท และเกิิดแรง บัันดาลใจในการศึึกษาต่่อระดัับปริิญญาเอกในสาขาเดีียวกััน 54 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ตลอดระยะเวลาเกืือบ 10 ปีีที่่�ได้้รู้้จัักอาจารย์์อมรา ทั้้งในฐานะ นิิสิิตในที่่�ปรึึกษาและผู้้ช่่วยวิิจััยโครงการ อาจารย์์อมราคืือผู้้ที่่�เป็็น เสมืือนผู้้ทรงคุุณวุุฒิิทั้้งในวิิชาการและวิิชาชีีวิิต ได้้แนวทางในการ ดำเนิินชีีวิิตทั้้งในการเรีียนและการทำงาน ซึ่่�งทำให้รู้้สึ้กถึึงความโชคดีี ของตัวัเองที่ตั ่� ัดสิินใจเลืือกเรีียนสาขาภาษาศาสตร์์ ได้มีี้ โอกาสรู้้จักัและ ใช้้เวลาร่่วมกัับอาจารย์์ บััดนี้้อาจารย์์ได้้ไปสู่่สุุคติิแล้ว้ ศิษย์ิ ์คนนี้้ขอระลึกถึึงอาจารย์์อมรา ผู้้เป็็นที่ ่� รัักและที่่�เคารพตลอดไป ด้้วยความเคารพอย่่างสููง ฉััตรชนก จัันทร์์แย้้ม (กวาง) นิิสิิตในที่่�ปรึึกษา สาขาภาษาศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ระลึึกถึึงอาจารย์์ “น้้ำหวานคะ.....” ย้้อนไปเมื่่�อ 20 ปีีก่่อน เวลาได้้ยิินครููเรีียกด้้วยน้้ำเสีียงสููงแหลม อัันเป็็นเอกลัักษณ์์ หนููจะรู้้สึึกใจหวิิว ท้้องไส้้ปั่่�นป่่วน คิิดวนเวีียนแต่่ ว่่าได้้ทำอะไรพลาดไปหรืือเปล่่า งานที่ ่�ส่่งไปยัังไม่่ดีีใช่่ไหม คิิดเองเออ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 55

เองว่่า ครููจะต้้องดุุหรืือตำหนิิหนููแน่่ ๆ ณ วิินาทีีนั้้นหนููไม่่อยากให้้ครูู เรีียกหนููเลย จนมีีครั้้งหนึ่่�งครููบอกว่่า “คนอื่่�นเขาไม่่ได้้ดุุหนููหรอกค่่ะ เพราะครููจะดุุหนููก่่อน ถ้้าครููให้้ผ่่านก็็แปลว่่าครููการัันตีีหนูู” สิ่่�งนี้้ช่่วย ปลดล็็อกปมในใจ เชื่่�อมั่่�นในตัวัเองมากขึ้้น และรู้้สึกึอบอุ่่นใจว่่าหนููจะ มีีครููคอยคััดท้้ายเรืือให้้อยู่่เสมอทั้้งเรื่่�องวิิชาการและการใช้ชีีวิ้ ิต จนวััน นี้้ หนููเติิบโตก้้าวหน้้าขึ้้น เป็็นตััวเป็็นตนได้้ก็็เพราะครูู แม้้หนููจะไม่่มีีโอกาสได้้ยิินเสีียงของครููอีีกแล้้ว แต่่จะจดจำและ นำถ้้อยคำของครูทีู่ว่ ่� ่า “สิ่่�งที่่�ครูสูอน สิ่่�งที่่�ครููบอก มัันเป็็นสิ่่�งที่่�ครูพิูสูิูจน์์ มาแล้้วตลอดชีีวิิตของครูู หนููต้้องจำไปใช้้นะ” ไปเป็็นแนวทางในการ ดำเนิินชีีวิิต ให้้สมกัับการเป็็นศิิษย์์ของครููต่่อไป มนสิิการ เฮงสุุวรรณ 56 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ฟลุ้้กคงไม่ส่ามารถเขีียนข้้อความแทนความรู้้สึกึในใจทั้้งหมดที่มีี่� ต่่ออาจารย์์ได้้ อยากจะบอกอาจารย์์ว่่า “ในชีีวิิตคนหนึ่่�งคนจะมีีคนที่ ่� รัักและทำอะไรเพื่่�อเราโดยไม่่หวััง สิ่่�งตอบแทนสัักกี่่�คน แต่่คนแรกที่่�เรานึึกถึึงนอกจากพ่่อกัับแม่่ก็็คืือ อาจารย์์อมรา อาจารย์์ไม่่ได้้แค่่เป็็นที่่�ปรึึกษาวิิทยานิิพนธ์์ อาจารย์์คืือผู้้มีีพระคุุณที่่�ไม่่อาจตอบแทนได้้หมด อาจารย์์เป็็นผู้ใ้ห้้ความรู้้ที่่�เอามาทำมาหากิินเลี้้ยงชีีพเลี้้ยงตนมา จนทุุกวัันนี้้ อาจารย์์เป็็นผู้้ให้้ความรัักที่่�บริิสุุทธิ์์�และให้้แต่่ความปรารถนาดีี อาจารย์์เป็็นผู้้ให้้โอกาสให้้คนคนหนึ่่�งได้้ทำอะไรที่่�ไม่่เคยคิิดว่่า ตนเองจะได้้ทำและทำได้้ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 57

อาจารย์์เป็็นผู้้ให้้กำลัังใจในเวลาที่ ่� ท้้อแท้้และเหน็็ดเหนื่่�อย อาจารย์์เป็็นผู้้ให้้คำปรึึกษาเมื่่�อหลงทางและจนปััญญา อาจารย์์เป็็นต้้นแบบของครููที่ ่�ฟลุ้้กคงไม่่มีีวัันทำได้้ดีีเท่่าอาจารย์์ ฟลุ้้กรัักอาจารย์์นะครัับ” ระหว่่างที่่�เขีียนข้้อความนี้้ฟลุ้้กนั่่�งดูรููปเก่่า ๆ ที่่�เคยถ่่ายและนึกถึึง เหตุุการณ์์ต่่าง ๆ ที่ ่�ฟลุ้้กกัับอาจารย์์ได้้ทำร่่วมกััน มัันเป็็นความทรงจำ ที่ ่�ดีีมาก ๆ ตลอดเวลาที่ ่� ผ่่านมา ขอขอบพระคุุณอาจารย์ที่์รั ่� ับฟลุ้้กมาเป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึกษึ าและให้้ ทุุกสิ่่�งทุุกอย่่างในชีีวิิตนี้้ ขอให้้ต่่อไปภายภาคหน้้าฟลุ้้กได้้กลัับมาพบและได้้เรีียนรู้้จาก อาจารย์์อีีกนะครัับ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / รัักอาจารย์์นะคะ ถึึงอาจารย์์อมรา ก่่อนที่่�หนููจะมาเป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึกษึาของอาจารย์์ หนููได้มีี้ โอกาส เรีียนกัับอาจารย์์สองวิิชา จากการที่่�ได้้เรีียนกัับอาจารย์์มา นอกจาก บทบาทด้้านวิิชาการของอาจารย์ที่์ ่�เป็็นที่รู้้จั่� กัอย่่างกว้้างขวางในแวดวง ภาษาศาสตร์์แล้้ว หนููได้้สััมผััสและรัับรู้้ได้้ถึึงความเมตตาที่่�อาจารย์์มีี ให้้ลููกศิิษย์์ทุุกคน วัันหนึ่่�งหนููยัังไม่่ได้้ทานข้้าวกลางวัันก่่อนเข้้าเรีียน 58 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

วิิชาอาจารย์์ พออาจารย์รู้้์ก็็หา ขนมให้้หนููทานรองท้้อง สำหรัับ คนอื่่�นอาจจะดููเป็็นสิ่่�งเล็็กน้้อย แต่ส่ ำหรัับหนูมัูันคืือจุุดเริ่่�มต้้นที่ ่� ยิ่่�งใหญ่่ที่่�ทำให้้กล้้าขออาจารย์์ เป็็นที่่�ปรึกษึาวิิทยานิิพนธ์์ ตัวัหนูู เองก็ส็ นใจภาษาศาสตร์สั์ ังคมและอยากทำวิิทยานิิพนธ์์ด้้านนี้้อยู่่แล้้ว แต่่ตอนแรกยัังไม่่มีีความกล้้าเข้้าหาอาจารย์์ พอนึึกถึึงเรื่่�องนี้้ทีีไร ก็็ อบอุ่่นหััวใจทุุกครั้้ง ยิ่่�งพอได้้มาเป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึึกษาและได้้รัับโอกาส จากอาจารย์์ให้้เป็็นผู้้ช่่วยวิิจััยในโครงการของอาจารย์์ ยิ่่�งได้้สััมผััสถึึง ความใจดีี ความอบอุ่่น ความรััก และทุ่่มเทที่่�อาจารย์์มีีให้้หนููเสมอ เวลาที่่�หนูรู้้สึกท้ึ ้อแท้้และคิิดไปเองว่่าหลงทางกัับการเขีียนวิิทยานิิพนธ์์ อาจารย์์บอกหนููว่่า “คนเขีียนก็็มีีหน้้าที่่�เขีียนไป แต่่คนมีีหน้้าที่่�บอกว่่า หลงทาง ไม่ดีี่หรืือดีีคืือครูคู่่ะ” จากข้้อความนี้้เองที่่�ทำให้้หนูสู้้จนสำเร็็จ การศึึกษา ถ้้าไม่่มีีอาจารย์์ที่่�คอยเมตตาและอยู่่เคีียงข้้างหนููตลอดมา หนููก็็คงไม่่มีีวัันนี้้กราบขอบพระคุุณอาจารย์์สำหรัับทุุกอย่่างที่่�ให้้หนูู ขอบพระคุุณอาจารย์ที่์ ่�ให้้โอกาสหนููได้้ใกล้ชิ้ิดกัับอาจารย์์ ได้ติ้ิดรถกลัับ บ้้านและฟัังอาจารย์์เล่่าเรื่่�องราวต่่าง ๆ ได้้ทำงานกัับอาจารย์์ ที่ส่� ำคััญ ได้้เป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึึกษา ขอบพระคุุณอาจารย์์สำหรัับความรู้้เพื่่�อการ ประกอบอาชีีพ แนวทางในการดำเนิินชีีวิิตและการเป็็นนัักวิิชาการ ที่ ่�ดีี หนููจะนำสิ่่�งที่่�อาจารย์์มอบให้้ไปสร้้างคุุณประโยชน์์ให้้กัับสัังคม ต่่อไป ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 59

บััดนี้้อาจารย์์ได้้ไปสู่่สุุคติิที่ ่�สงบและงดงามแล้้ว ขอระลึึกถึึง อาจารย์์ผู้้เป็็นที่ ่� รัักและที่่�เคารพตลอดไป รัักอาจารย์์มากนะคะ พรพิิมล ศิิวิินา (แป๋๋ว) / - / - / - / - / - / - / - / - / - / อาจารย์์อมราคืือที่่�สุุดในดวงใจ หนููกราบขอบพระคุุณในความ เมตตากรุุณาของอาจารย์์ที่่�ทำให้้หนููรู้้สึึก ว่่าตััวเองโชคดีีที่่�ได้้มีีโอกาสเรีียนและได้้ เป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึกษึาของอ.อมรา อาจารย์์ ไม่่ได้้เป็็นแค่่ที่่�ปรึึกษาวิิทยานิิพนธ์์ แต่่ยััง เป็็นที่่�ปรึึกษาในทุุก ๆ เรื่่�อง น้้ำเสีียงเล็็ก ๆ แหลม ๆ ของอาจารย์์เป็็นแรงกระตุ้้น และเป็็นแรงผลัักดัันให้้หนููอยู่่เสมอ และ เมื่่�อครั้้งหนูหู่่างหายไปนาน เพื่่�อน ๆ บอก ว่่า อ.อมราก็็มัักจะถามถึึงหนููอยู่่บ่่อย ๆ หนููขอขอบพระคุุณในความ รักัและความห่ว่ งใยที่่�อาจารย์มีี์ ให้้หนููมาตลอด หนูคิูิดถึึงอาจารย์์นะคะ หนููรัักอาจารย์์ค่่ะ 60 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

อมราจารย์์ สถิิตวารวิิเศษแพร้้ว แก้้วมณีี สถิิตคู่่อัักษรศรีี จุุฬาสถาน ประสิิทธิ์์�ประสาทวิิชาการ มิิรู้้เหนื่่�อย เลยแฮ สถิิตนาม “อมรา” จารย์์ไว้้แซ่่ซ้้องสรรเสริิญ ประพัันธ์์โดย จัันทิิมา อัังคพณิิชกิิจ (1) ถึึงท่่านอาจารย์์อมรา ครููผู้้ประเสริิฐ เปี่่�ยมเมตตาจิิตและเป็็น ที่ ่� รัักของเหล่่าลููกศิิษย์์ พวกเราต่่างเรีียกท่่านว่่า “แม่่” อีีกคนหนึ่่�ง ผม ได้้เรีียนวิิชาภาษาศาสตร์์ชาติิพัันธุ์์และภาษาศาสตร์์สัังคมกัับท่่าน อาจารย์์ราวปีี 2550 เราเรีียนกัันหนััก ดึึกดื่่�น และตััวเองผมก็็ไม่่ค่่อย เข้้าใจเนื้้อหานััก ผมมัักจะทำอะไรเปิ่่�น ๆ แต่่ท่่านกลัับไม่่ว่่ากล่่าวเลย ท่่านมีีอารมณ์์ขัันอัันรุ่่มรวย และให้้กำลัังใจลููกศิิษย์์เสมอ มีีคราวหนึ่่�ง ผมกำลัังฟัังบรรยายของเพื่่�อน ๆ แล้้วนึึกหิิวขึ้้นมา เลยกััดแอปเปิ้้�ล เสีียงดัังกร้้วมๆ เสีียงคงดัังมากจนท่่านหัันมายิ้้มให้้และบอกว่่า “กิิน ต่่อไปเถอะ” แล้วท่้ ่านก็หั็วัเราะ หรืือในอีีกคราวหนึ่่�ง ผมประสบความ ลำบากในการเรีียนปริิญญาเอกจนแทบจะเลิิกเรีียน ท่่านอาจารย์์ให้้ กำลัังใจว่่า “ขอให้้อดทน พยายามคิิดในแง่ดีี่ เข้้าไว้้” สิ่่�งนี้้นัับว่่าเป็็นจุุด เปลี่่�ยน จนทำให้ผ่้ ่านพ้้นวิกิฤติิไปได้้ หากไม่มีีท่่ ่านอาจารย์์คอยพร่่ำสอน ให้้โอกาสได้พั้ ัฒนาตนเอง ชีีวิิตของผมคงไม่ดีีขึ้้ ่นนักั สุุดท้้ายนี้้อยากจะ กล่่าวว่่า พวกเราคิิดถึึงอาจารย์์มาก รัักอาจารย์์มาก และขอกราบลา ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 61

ท่่านอาจารย์์เป็็นครั้้งสุุดท้้าย (2) (1) จัันทิิมา อัังคพณิิชกิิจ (ธรรมศาสตร์์) (2) โกสิินทร์์ ปััญญาอธิิสิิน (นิิด้้า) / - / - / - / - / - / - / - / - / - / / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์ การได้้เป็็นนิิสิิตในที่่�ปรึกษึาของศาสตราจารย์กิ์ิตติคุิุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์คืือ ความภาคภููมิิใจ ความปลื้้มปิิติิ และความดีีงาม อย่่างยิ่่�งของชีีวิิต ท่่านเปี่่�ยมไปด้้วยความเมตตา และความปรารถนา ดีีท่่านสอนให้คิ้ิด วิิเคราะห์์ และแก้้ไขปััญหาอย่่างเป็็นระบบ ท่่านเป็็น 62 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

แรงบัันดาลใจในการทำงานวิิจััยด้้าน ภาษาศาสตร์สั์ ังคม อีีกทั้้งยัังเป็็นพลัังใจและ เปรีียบเสมืือนลมใต้้ปีีกของข้้าพเจ้้า แม้้ในยามที่ ่�สำเร็็จการศึึกษาแล้้ว ข้้าพเจ้้าและครอบครััวยัังคงได้้รัับความ เมตตาและความเอื้้ออาทรจากท่่านไม่่เสื่่�อม คลาย ทุุกช่่วงเวลาสำคััญของชีีวิิต ข้้าพเจ้้า มีีคำสอนและคำแนะนำของท่่านเป็็นเครื่่�องชี้้นำทางอยู่่เสมอ ท่่าน เป็็นต้้นแบบที่่�ประเสริิฐของการดำเนิินชีีวิิตทุุกด้้าน รักั เคารพ และระลึกถึึงพระคุุณยิ่่�งใหญ่อั่ ันหาที่สุ่� ุดไม่่ได้ข้องท่่าน เสมอมาและตลอดไป ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ศิิริิรััตน์์ ชููพัันธ์์ อรรถพลพิิพััฒน์์ คณบดีีบััณฑิิตวิิทยาลััย มหาวิิทยาลััยราชภััฏสุุราษฎร์์ธานีี / - / - / - / - / - / - / - / - / - / อ.อมรา...แม่่คนที่่�สองของหนูู เมื่่�อแรกเข้้าเรีียนที่ ่� ภาคภาษาศาสตร์์ จุุฬาฯ ยอมรัับว่่ายัังไม่่รู้้ จัักอ.อมรามากนััก เมื่่�อได้้เรีียนกัับอาจารย์์ครั้้งแรกก็็มีีความรู้้สึึกเดีียว ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 63

คืือ “กลััว” อาจารย์์เข้้มงวด และมักตักัเตืือนด้ว้ยเสีียงดััง และสููงอยู่่เสมอ ความกลัวนี้้ ั ทำให้้ต้้องทบทวนหลัังเรีียน เป็็นอย่่างมาก เพราะกลััว โดนดุุในห้้องเรีียน แต่่พอได้้ รู้้จักัอาจารย์์มากขึ้้น ได้้เรีียน กัับอาจารย์์หลายรายวิิชา ความรู้้สึึกก็็เปลี่่�ยนไปจาก “กลััว” เป็็น “นัับถืือ” อาจารย์มีีมุ์ุมมองหรืือข้้อแนะนำที่่�เฉีียบมากเสมอ จนกระทั่่�งได้้มาเป็็น นิิสิิตในที่่�ปรึกษึา แต่ก่่ ่อนเคยเข้้าใจว่่าความสััมพัันธ์์คงเป็็นแบบอาจารย์์ กัับศิิษย์์ทั่่�วไป แต่่ความจริิงไม่่ได้้เป็็นเช่่นนั้้น อาจารย์์สอน แนะนำ และให้ก้ำลัังใจในทุกุเรื่่�อง ทั้้งเรื่่�องวิิชาการและเรื่่�องส่ว่นตัวั ทำให้้เวลา คุุยกัับอาจารย์ทุ์กุครั้้ง มักัลงท้้ายว่่า “ขอบคุุณอาจารย์์มากค่่ะ” เป็็นคำ พููดหรืือข้้อความอยู่่เสมอ เพราะรู้้สึึกขอบคุุณอาจารย์์จากใจจริิง อย่่างไรก็็ตาม ยัังรู้้สึึกว่่าตลอด 17 ปีีที่ ่� ผ่่านมายัังขอบคุุณอาจารย์์ไม่่ พอ ยัังตอบแทนพระคุุณของอาจารย์์ไม่่พอ ยัังอยากทำอะไรอีีกหลาย อย่่างเพื่่�ออาจารย์์ เพราะหนููจะประสบความสำเร็็จในชีีวิิตและมีีวัันนี้้ ไม่่ได้้เลย ถ้้าไม่่มีีอาจารย์์...แม่่คนที่ ่�สองของหนูู แพทรัักอาจารย์์มากค่่ะ 64 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ด้้วยรัักจากใจวิิลาสิินีี ในทุุกช่่วงเวลาสำคััญของชีีวิิตหนูู อาจารย์์อยู่่ด้้วยเสมอ รัักและเคารพตลอดไป ลูกศิูษย์ิ ์คนนี้้จะเ นี้้ ป็็นแม่พิ่ ิมพ์ที่์ดีี่� ให้้ได้้เหมืือน อาจารย์์ค่่ะ 8 สิิงหาคม 2566 / - / - / - / - / - / - / - / - / - / “ภาษาศาสตร์์เป็็นวิิทยาศาสตร์์ จิิณวััฒน์์ต้้องหาหลัักฐานมา สนัับสนุุนนะ อย่่านึึกเอาเอง” ย้้อนกลัับไปเมื่่�อกลางปีี พ.ศ. 2556 ผมยัังจำความรู้้สึึกแรกที่่�ได้้ เข้้าเรีียนรีีวิิชาภาษาศาสตร์สั์ ังคมกัับอาจารย์์อมราได้้อย่่างชััดเจน ด้ว้ย น้้ำเสีียงและท่่วงทำนองการพููดที่่�ฉะฉาน ผมรู้้สึึกสั่่�นกลััวทุุกครั้้งที่่� อาจารย์์เรีียกให้้นิิสิิตในชั้้นเรีียนตอบคำถาม ผมโดนเรีียกตอบคำถาม อยู่่บ่่อยครั้้ง สิ่่�งนี้้ยิ่่�งทวีีความกลัวที่ั มีี่�อยู่่ในใจให้้เพิ่่�มมากขึ้้นเรื่่�อย ๆ แต่่ แล้้วหลัังจากนั้้ นไม่่นาน ผมก็็รู้้ตััวเองว่่าผมตกหลุุมรัักอาจารย์์และ ตกหลุุมรัักวิิชาภาษาศาสตร์์สัังคมของอาจารย์์ไปแล้้วอย่่างสุุดหััวใจ ตั้้งแต่่นั้้นมา ไม่่ว่่าอาจารย์์อมราจะเปิิดสอนวิิชาอะไร ผมก็็ลง ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 65

ทะเบีียนเรีียนจนครบทุุกวิิชา อาจารย์์มีีบรรยายที่่�ไหน ผมก็็จะตามไป ฟัังโดยไม่ลั่ ังเลแม้้แต่น้่ ้อย อาจารย์์เคยเขีียนหนัังสืือและงานวิจัิัยเรื่่�อง ใดไว้้ ผมก็็จะตามหามาอ่่าน ผมพยายามอ่่านงานของอาจารย์์ทั้้งหมด และหามาสะสมไว้้ในชั้้นหนัังสืือของตัวัเองให้้ได้้มากที่สุ่� ุดเท่่าที่่�จะมากได้้ ตลอดระยะเวลาที่่�เรีียนและอยู่่กัับอาจารย์์มา ไม่่เคยมีีครั้้งใดที่ ่� ผมตั้้งคำถามกัับตััวเองว่่าผมกำลัังทำอะไรอยู่่ เพราะผมดื่่�มด่่ำกัับช่่วง เวลาเหล่่านั้้นอย่่างมีีความสุุขแบบเหลืือล้้นจนอธิิบายออกมาเป็็นคำ พููดไม่่ได้้ ผมรู้้สึึกได้้ชััดเจนว่่า ความรู้้ในตััวผมเพิ่่�มขึ้้นเรื่่�อย ๆ อาจารย์์ คอยแนะนำ พร่่ำสอน ขััดเกลา และถ่่ายทอดความรู้้ให้ผ้มและเพื่่�อน ๆ ร่่วมชั้้นเรีียนอย่่างเต็็มที่ ่� อาจารย์์ครัับ ผมอยากบอกให้้อาจารย์์ทราบเหลืือเกิินว่่า ลูกศิูษย์ิ ์ คนนี้้มีีวิิชาความรู้้มีีกระบวนทััศน์์ที่ ่� ถููกต้้องเหมาะสมในการสอน หนัังสืือและการทำวิิจััยได้้ก็็เพราะความทุ่่มเทและความใส่่ใจของ อาจารย์์ ถ้้าไม่่มีีอาจารย์์ก็็คงไม่่มีีผมอย่่างเช่่นทุุกวัันนี้้ “ภาษาศาสตร์์เป็็นวิิทยาศาสตร์์ จิิณวััฒน์์ต้้องหาหลัักฐานมา สนัับสนุุนนะ อย่่านึึกเอาเอง ถ้้าเรามีีหลัักฐาน งานเราจะหนัักแน่่น และน่่าเชื่่�อถืือ” คำพููดนี้้เป็็นคำสอนของอาจารย์ที่์ผ ่� มจำได้ขึ้้ ้นใจ เพราะ เป็็นความเห็็นที่่�อาจารย์ส์ะท้้อนจากงานวิจัิัยชิ้้นแรกที่ผ ่� มส่่งในวิิชาของ อาจารย์์ อาจารย์์ทำให้้ผมรู้้ว่่า รากฐานที่ ่� ถููกต้้องและมั่่�นคงของงาน วิิจััยต้้องเป็็นอย่่างไร อาจารย์์ครัับ ผมรักัอาจารย์์ครัับ ผมรักัอาจารย์์มาก ๆ ผมเคารพ อาจารย์ที่์ สุ่� ุด ผมคิิดถึึงอาจารย์สุ์ุดหัวัใจ เพราะมีีอาจารย์์คอยพร่่ำสอน 66 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ผมถึึงได้มีีวิ้ ิชาความรู้้ติิดตัวัได้้จนถึึงทุกุวัันนี้้ผมเป็็นหนี้้บุุญคุุณอาจารย์์ มากเหลืือเกิินครัับ อาจารย์์ครัับ อาจารย์์คืือผู้้มีีพระคุุณอย่่างหาที่ ่�สุุดไม่่ได้้ของผม อาจารย์คืื์อผู้้ชักันำผมเข้้าสู่่โลกของงานวิิชาการและงานวิจัิัย อาจารย์์ คืือผู้้จุุดประกายให้ผ้ มได้รู้้จั้กัและรักภัาษาศาสตร์สั์ังคมและภาษาศาสตร์์ ชาติพัิ ันธุ์์ซึ่่�งเป็็นศาสตร์มีี์ความสนุกุ ความท้้าทาย และความน่่าสนใจ อย่่างยิ่่�ง รวมทั้้งเป็็นศาสตร์์ที่ ่� ผมรัักมากที่ ่�สุุดในชีีวิิตครัับ ลูกศิูษย์ิ ์คนนี้้คงไม่มีี่ โอกาสได้ดูู้แลและช่ว่ยเหลืืองานต่่าง ๆ ของ อาจารย์์อีีกแล้้วในชาติินี้้ แต่่ผมขอให้้ดวงวิิญญาณของอาจารย์์โปรด รัับรู้้ว่่า ผมจะตั้้งใจทำหน้้าที่ข ่� องตัวัเองให้ดีี้และเต็็มกำลัังความสามารถ จะผลิิตงานวิิจััยและถ่่ายทอดองค์์ความรู้้ที่่�มีีประโยชน์์ต่่อสัังคม และ จะใช้้ชีีวิิตอย่่างมีีคุุณค่่าตามรอยที่่�อาจารย์์สร้้างไว้้ครัับ ผมขอให้้คุุณงามความดีีและบุุญกุุศลที่่�อาจารย์์เพีียรสั่่�งสมมา ตลอดชีีวิิต กอปรกัับบุุญกุุศลทุกุชาติภิพที่ผ ่� มสั่่�งสมมา จงนำทางให้้ดวง วิิญญาณของอาจารย์์ไปสู่่สุุคติิ และเดิินทางสู่่ความสงบสุุขอัันเป็็น นิิรัันดร์์ในสััมปรายภพนะครัับ รัักและเคารพอาจารย์์สุุดหััวใจ ดร.จิิณวััฒน์์ แก่่นเมืือง สถาบัันไทยศึึกษา จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 67

แด่่ อาจารย์์แม่่ผู้้เป็็นที่่�รัักยิ่่�ง ดิิฉัันได้้เป็็นลููกศิิษย์์ของท่่านอาจารย์์อมราตั้้งแต่่ปีี 2548 ใน ระหว่่างที่่�เป็็นนิิสิิตภาควิิชาภาษาศาสตร์์อยู่่นั้้น ได้มีี้ โอกาสเป็็นลูกศิูษย์ิ ์ ในที่่�ปรึึกษา เป็็นผู้้ช่่วยอาจารย์์ และเป็็นผู้้ช่่วยบรรณาธิิการวารสาร วิิชาการนานาชาติิ MANUSYA ที่่�คณะอัักษรศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์ มหาวิิทยาลััยในขณะเดีียวกััน ในระยะเวลาเกืือบ 6 ปีีที่่�ได้้ใกล้้ชิิด อาจารย์์นั้้น ทำให้้ดิิฉัันเกิิดความรัักและผููกพัันกัับท่่านเป็็นอย่่างมาก และรู้้สึึกรัักท่่านเหมืือนแม่่อีีกคน ความประทัับใจที่ ่�มีีในตััวท่่านมีีมากมาย เช่่นการเป็็นปราชญ์์ เป็็นผู้้รอบรู้้ทางวิิชาการ (หรืือแม้้แต่่เรื่่�องดาราหรืือละคร อาจารย์์ก็็ ติิดตามเสมอ) และมีีความเข้้าใจชีีวิิต และรู้้จัักนิิสััยใจคอลููกศิิษย์์ ทุุกคนเป็็นอย่่างดีีท่่านเป็็นคนเรีียบง่่าย จริิงใจ และจริิงจัังกัับสิ่่�งทำ มาก นอกจากนี้้ท่่านยัังเป็็นคนคุุยสนุุกมากและติิดตลกด้้วย 68 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

คำสอนของอาจารย์มีี์มากมายและให้้คติที่ิดีี่� งาม เช่่น มีีครั้้งหนึ่่�ง ตอนดิฉัิันได้้ไปเก็็บข้้อมููลภาคสนามที่จั ่� ังหวััดน่่าน เช้้าวัันหนึ่่�งเราได้นั้ ัด กัันว่่าจะตื่่�นแต่่เข้้าไปใส่่บาตรกััน แต่่ดิิฉัันตื่่�นไม่่ไหว อาจารย์์จึึงดุุ นิิดหน่่อย และบอกว่่า “มุกุ เมื่่�อตั้้งใจทำอะไรแล้ว้ก็ต้็ ้องตั้้งใจทำให้้ได้้ สิิคะ” ดิฉัิันก็รีี็บลุกุจากเตีียงเพื่่�อไปใส่่บาตรกัับอาจารย์์เลย หรืือตอนที่ ่� ดิิฉัันกำลัังเครีียดมากว่่าจะกลัับมาเมืืองไทยเพื่่�อเก็็บข้้อมููลทำวิิทยา นิิพนธ์์ป.เอกได้้อย่่างไร เนื่่�องจากเป็็นช่่วงการแพร่่ระบาดไวรััสโควิิด ตอนอยู่่ที่่�สหรััฐอเมริิกา อาจารย์์ก็็ให้้ข้้อคิิดดีี ๆ ว่่า “ไม่่ต้้องคิิดมากนะ คะมุุก ทุุกคนต้้องปรัับตััว มุุกก็็ต้้องปรัับตััว และ work hard ก็็แค่่นั้้น เอง” คำสอนนี้้ดัังก้้องในหััวดิิฉัันตลอดเวลา ทำให้้ดิิฉัันเร่่งมืือทำ dissertation ทุุกวััน จนสามารถจบป.เอกได้้ภายในเวลา 3.7 ปีี ซึ่่�งถืือว่่าเร็็ว คำสอนของอาจารย์์มัักจะเป็็นคำสอนสั้้น ๆ แต่่ลึึกซึ้้ง กิินใจ นำไปใช้้ได้้ทัันทีี (เพราะสะดุ้้ง!) รู้้สึึกใจหาย ใจหวิิว มืือ ขา อ่่อนแรง ทำงานไม่่ได้้เมื่่�อรู้้ว่่าท่่าน ป่่วยหนััก แต่่ก็็ต้้องทำใจยอมรัับให้้ได้้ ความรู้้สึึกและช่่วงเวลาที่ ่�ดีี ๆ ที่ ่�มีีกัับอาจารย์์นั้้นเขีียนบรรยายออกมา 20 หน้้าก็็คงไม่่หมด อาจารย์์คะ ขอกราบขอบพระคุุณสำหรัับทุุกสิ่่�งทุุกอย่่างที่ ่� อาจารย์์เคยสอนหนููมานะคะ ความรััก ความเมตตาที่่�อาจารย์์มีีให้้กัับ หนููจะอยู่่ในใจหนููไปชั่่�วนิิรัันดร์์ค่่ะ ด้้วยรัักและอาลััยอย่่างยิ่่�ง ผศ. ดร.พิิมพ์์ระวีี เรืืองวััฒกีี (มุุก) ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 69

นาม “อมรา” อาจารย์์เคยเล่่าให้ฟั้ ังว่่า อยากมีีลูกูหลายคน แต่ด้่ว้ยปััจจััยหลาย ประการจึึงมีีเพีียงคนเดีียว ซึ่่�งการมีีลูกูคนเดีียวทำให้ส้ามารถทุ่่มเทแรง กายแรงใจทั้้งหมดให้้ลููกได้้ประสบความสำเร็็จในชีีวิิต แม้้อาจารย์์ไม่่ ได้มีีลู้กูหลายคน แต่ท่่ ่านก็็บอกว่่าไม่่เคยเสีียดายแต่่อย่่างใด เพราะท่่าน ถืือว่่าลููกศิิษย์์ทุุกคนเปรีียบเหมืือนลููก ศิิษย์์ทุุกคนสามารถรัับรู้้ได้้ถึึง สรรพกำลัังที่่�อาจารย์ทุ่่ ์ มเทให้้เราจนเกิิดสััมฤทธิผิล ณ วัันนี้้อาจารย์์ได้้ จากพวกเราไปแล้ว้ แต่สรร่พวิิชาที่ถ่ ่� ่ายทอดให้้เราและผลงานที่ฝ่� ากไว้้ จะยัังคงอยู่่และสืืบสานต่่อไป สมนาม “อมรา” คืือ ‘ผู้้ไม่่ตาย’ ลููกศิิษย์์ในที่่�ปรึึกษาคนสุุดท้้าย / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ด้้วยความระลึึกถึึงอาจารย์์ผู้้มีีพระคุุณยิ่่�ง มีีความทรงจำมากมายเกี่่�ยวกัับอาจารย์์ โดยเฉพาะตอนที่่�ไปต่่าง ประเทศ อาจารย์์เป็็นผู้้ผลัักดัันให้้เขีียน abstract ส่่งไปการประชุุม ต่่าง ๆ ทำให้้ได้้มีีโอกาสไปต่่างประเทศกัับอาจารย์์ทั้้งหมด 7 ประเทศ คืือ อเมริกิา เยอรมััน จีีน อิินโดนีีเซีีย มาเลเซีีย เวีียดนาม สวิิตเซอร์์แลนด์์ ประเทศที่่�ใช้้เวลาอยู่่ด้ว้ยกัันนานที่สุ่� ุดคืือเยอรมััน (5 อาทิิตย์์) เนื่่�องจาก รัับทุุนคปก. (โครงการปริิญญาเอกกาญจนาภิิเษก) ด้้วยกััน ใช้้ชีีวิิตอยู่่ 70 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ด้้วยกััน 24 ชั่่�วโมง นั่่�งทำงานด้้วยกัันที่ ่�สถาบัันวิิจััย Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology ตั้้งแต่่ 9.00 น. ถึึง 19.00 น. หลัังจากนั้้นจะแวะซุุปเปอร์์มาร์์เก็็ตแถวที่ ่� พััก อาจารย์์ จะเข้้าครััวทำอาหารให้้ทานตลอด เช่่น แกงต่่าง ๆ ผััดผััก ไข่่เจีียว อาจารย์์ไม่่ชอบให้้อาหารเหลืือทิ้้ง ต้้องทานให้้หมด อาจารย์์ดููแล เหมืือนเป็็นลููกสาวคนหนึ่่�ง ทุุกเสาร์์-อาทิิตย์์อาจารย์์จะชวนนั่่�งรถไฟ ไปเที่่�ยวต่่างเมืือง และอาจารย์์จะชมว่่านััทธ์์ดูู map เก่่งมาก เวลา ถ่่ายรููปให้้อาจารย์์ ถ้้าหััวตึึกขาด จะโดนอาจารย์์ดุุ และต้้องถ่่ายให้้ อาจารย์์ใหม่่ บางครั้้งไป conference ทางภาษาศาสตร์์ที่ ่� ต่่างประเทศ แล้้ว มีีลููกศิิษย์์ป.โท ป.เอก ในภาควิิชาภาษาศาสตร์์ จุุฬาฯ ได้้รัับการตอบ รัับไปเสนอบทความกัันด้ว้ยหลายคน เมื่่�อมีีนักภัาษาศาสตร์์ชาวต่่างชาติิ มาถามว่่า นี่ ่� ลููกศิิษย์์ของอมราทั้้งหมดเลยเหรอ อาจารย์์จะตอบว่่าใช่่ และเปรีียบเทีียบตัวัเองว่่าเหมืือนแม่่ไก่ที่่ มีีลู่� กูไก่่เดิินตามกัันเป็็นพรวน ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 71

อาจารย์์ผลิิตงานวิิชาการเพื่่�อให้้คนได้้เรีียนรู้้อะไรใหม่่ ๆ เคย เรีียนอาจารย์์ตามตรงว่่ามีีคนไม่่ชอบ ไม่่เห็็นด้ว้ย และไม่่เปิิดใจยอมรัับ แนวทางการวิิเคราะห์์ชนิิดคำในภาษาไทยตามแนวทฤษฎีีไวยากรณ์์ พึ่่�งพาศััพทการกที่่�อาจารย์์เสนอ อาจารย์์ตอบว่่าไม่่เป็็นไร สัักวัันพวก เขาจะเรีียนรู้้ เข้้าใจ และยอมรัับสิ่่�งที่่�อาจารย์์เสนอเอง สิ่่�งที่่�ประทัับใจที่ ่�สุุดเกี่่�ยวกัับอาจารย์์คืืออาจารย์์ในบทบาทของ อาจารย์์ที่่�ปรึึกษา อาจารย์์มีีเมตตาต่่อลููกศิิษย์์มาก ไม่่เคยทิ้้งลููกศิิษย์์ คนไหน ต้้องช่่วยเหลืือและผลัักดัันจนจบทุุกคน ให้้ไปนั่่�งเขีียน วิิทยานิิพนธ์ถึ์ึงที่บ้ ่� ้านอาจารย์ก็์ มีี็ อาจารย์์ไม่่เคยเลืือกว่่าคนที่่�จะมาเป็็น advisee ต้้องเป็็นเด็็กเก่่งเท่่านั้้น เด็็กคนไหนมีีปััญหา เด็็กคนไหนที่ ่� อาจารย์์ท่่านอื่่�นไม่่รัับ อาจารย์์ยิินดีีรัับไว้้ทั้้งหมด ขอกราบลาอาจารย์์ผู้้มีีพระคุุณ ผู้เ้ป็็นที่่�เคารพรักยิ่่ ั �ง อาจารย์์จะ อยู่่ในความทรงจำตลอดไป ผศ.ดร.นััทธ์์ชนััน นาถประทาน (นััทธ์์) / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์ ในช่่วงเวลาที่ ่�มีีปััญหาช่่วงหนึ่่�งในชีีวิิต ได้้โอกาสมาทำงานกัับ อาจารย์์ ตอนนั้้นแค่่อาจารย์์ให้้งานทำก็็เป็็นพระคุุณมาก ๆ แล้้ว 72 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

อาจารย์์เก่่งมากและเป๊๊ะในทุุก ๆ เรื่่�อง ซึ่่�งแน่่นอนว่่าหนููก็็โดนดุุเยอะ มาก เคยบอกอาจารย์์ว่่าตอนนั้้นกลััวมาก สั่่�นไปหมด แต่่ต้้องสู้้ต้้อง ปรัับปรุุงตััวเอง เพราะกลััวไม่่ได้้ทำงานต่่อ แต่่พอคุ้้นเคยแล้้วถึึงได้้รู้้ ว่่าที่่�จริิงอาจารย์์ใจดีีมาก อาจารย์ก์ลายเป็็นที่่�ปรึกษึาชีีวิิตหลักั ในขณะ ที่่�เริ่่�มคิิดว่่าตััวเองเหมืือนขยะ ไม่่มีีใครรััก ทำอะไรก็็ไม่่ดีีไม่่สำเร็็จสััก อย่่าง ก็็มีีอาจารย์์ที่่�คอยย้้ำอยู่่ตลอดว่่าขิิมเก่่ง ขิิมทำได้้ ขิิมสบ๊๊าย… มัันเหมืือนดึึงหนููขึ้้นมาจากหลุุมเลยค่่ะอาจารย์์ ที่ผ่ ่� ่านมาหนูรู้้ว่่าอาจารย์ห่์ว่ง อยากให้ชีีวิ้ ิตหนูดีีขึู้้น คอยแนะนำ ไปขัับรถหาหอหาคอนโดใหม่่ให้้หนููอีีก อยากให้้หนููอยู่่ดีีกว่่าเดิิม และ อาจารย์ก็์ดีี็ใจมากที่่�เห็็นชีีวิิตหนูดีีขึู้้นเรื่่�อย ๆ งานแต่่งงานที่่�เพิ่่�งผ่่านไป อาจารย์์ยัังสดใสอยู่่เลยค่่ะ หนููยัังโทรเม้้ากัับอาจารย์์ได้้เกืือบสอง ชั่่�วโมง ทุุกอย่่างเกิิดขึ้้นเร็็วมาก จนเหมืือนไม่่ใช่่ความจริิง แต่่หนููเชื่่�อว่่าไม่ว่่ ่าอาจารย์์อยู่่ที่่�ไหน อาจารย์์จะต้้องสบายและดีี ที่ ่�สุุด เพราะอาจารย์์ให้้ชีีวิิตลููกศิิษย์์มาเยอะเหลืือเกิิน รู้้สึกึเหมืือนได้รั้ับเกีียรติิมากมายเลยค่่ะอาจารย์์ ที่่�ได้้เป็็นลูกศิูษย์ิ ์ คนหนึ่่�งของตำนานแห่่งวงการภาษาศาสตร์ข์องไทย หนูคิูิดถึึงเสีียงอา จารย์์มากๆ หนููรัักและระลึึกถึึงตลอดไปค่่ะ กราบลาค่่ะอาจารย์์ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 73

ภาษาคืือศาสตรา พาสัังคม-ชาติิพัันธุ์์ ยั่่�งยืืนผ่่านคืืนวััน ผ่่านสายตาครููพามอง ผ่่านตำราค่่าล้้ำ ผ่่านถ้้อยคำครููกลั่่�นกรอง ข้้ามสิินธุ์์สมจิินต์์ปอง ครููคืืนแคว้้นแดนอมรา ด้้วยความเคารพรัักและอาลััยยิ่่�ง สิิริิลัักษณ์์ หุ่่นศรีีงาม ผลพานิิช ลููกศิิษย์์ภาษาศาสตร์์-ภาษาไทย อ.บ. 62 / - / - / - / - / - / - / - / - / - / อาจารย์์ อมรา ที่่�รัักและเคารพ ไม่่ว่่าจะเป็็นเรื่่�องการสอนหรืือวิิชาการก็็ตาม ผมได้้เรีียนรู้้จาก อาจารย์์อมราหลายอย่่างครัับ ถ้้าจะเขีียนถึึงความทรงจำเกี่่�ยวกัับ อาจารย์์ที่ ่�มีีอยู่่ มีีพื้้นที่ ่� กี่่�หน้้าก็็ไม่่พอแน่่นอนครัับ อาจารย์์เคยบอกกัับลูกศิูษย์ิ ์ในห้้องเรีียนว่่า “นิิสิิตสามารถติิดต่่อ 74 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ครููได้้ตลอด ไม่่ต้้องเกรงใจ” ทั้้ง ๆ ที่ ่� ผมก็็ทราบว่่าไม่่ควรจะรบกวน อาจารย์์ในวัันหยุุด เคยกล้้าโทรศััพท์์ไปหาอาจารย์์ในวัันเสาร์์ เพราะ ต้้องการความช่ว่ยเหลืือโดยด่ว่น อาจารย์ก็์ยิ็ินดีีรัับสายและตรวจงาน ของผมให้้ ตอนที่ ่� ผมนำเสนองานวิิจััย ณ งานประชุุมทางวิิชาการเป็็นครั้้ง แรกในชีีวิิต ผมวิิตกกัังวลมาก อาจารย์์ก็็พููดว่่า “ยููทากะ ตั้้งสติิดีี ๆ นะคะ คุุณทำได้้” จนถึึงปััจจุุบัันนี้้ เวลาผมตื่่�นเต้้นเมื่่�อไหร่่ คำพููดนี้้ยััง ขึ้้นมาพร้้อมเสีียงของอาจารย์์ ทำให้้ผมลุุยต่่อได้้ ตอนที่ ่� ผมยัังเป็็นนิิสิิตอยู่่ ผมมัักจะเขีียนอะไรยาว ๆ ไปหา อาจารย์์ทางอีีเมล เขีียนเรื่่�องงานวิิจััยบ้้าง เรื่่�องชีีวิิตตััวเองบ้้าง อาจารย์ก็์พู็ูดว่่า “ยููทากะเขีียนยาวมาก แต่่ครููชอบ” หลัังจากผมสำเร็็จ การศึึกษาแล้้ว ก็็ยัังเขีียนเรื่่�องความเป็็นไปของตััวเองให้้อาจารย์์อ่่าน ผมยัังอยากจะเขีียนไปหาอาจารย์์เลยครัับว่่าตอนนี้้ผมก็็มีีลููกศิิษย์์ของ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 75

ตััวเองแล้้ว และได้้เล่่าเรื่�องป ่ระสบการณ์์ในสมััยที่�เ่รีียนที่�่จุุฬาฯ ให้้ นัักศึึกษาฟัังอยู่่บ้้าง ในโลกนี้้มีีนัักวิิจััยดีีเด่่นเป็็นล้้านคน แต่่นัักวิิจััยดีีเด่่นที่่�มีีใจเป็็น ครูทีู่ดีีด้�่ว้ยนั้้นหายากมากผมโชคดีีและดีี รู้้สึกึเป็็นเกีียรติที่ิ่�ได้้เป็็นหนึ่่�งใน นิิสิิตในที่่�ปรึึกษาของอาจารย์์อมราครัับ ถึึงผมจะไม่่เก่่งเท่่าอาจารย์์ อมราเลยก็็ตาม ผมจะตั้้งใจทำงานทำหน้้าที่ต่�่อ จะพยายามสืืบทอดสิ่่�ง ที่ ่� ตััวเองได้้เรีียนรู้้จากอาจารย์์อมราให้้คนรุ่่นต่่อไปครัับ ศิิษย์์เก่่าภาควิิชาภาษาศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ยููทากะ โทมิิโอกะ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ถ้้าให้้ผมในฐานะลููกศิิษย์์ที่�อาจา ่รย์์ อมรา สอนมา (ซึ่่�งผม สามารถพููดได้้เลยว่่า “สอนมากัับมืือ” เพราะอาจารย์์ให้้ผมหมดทุุก อย่่างที่�เ่ป็็นเครื่่�องมืือทำงานด้้านวิิชาการ ตลอดจนเครื่�อง่ มืือในการ ดำเนิินชีีวิ ิต เหมืือนกัับที่ลู่�กศิูษย์ิ ์คนอื่่�น ๆ ได้รั้ับจากอาจารย์์) กล่่าวคำ ไว้้อาลััยให้กั้ับการจากไปเป็็นนางฟ้้าแสนสวยและใจดีีของอาจารย์์ ผม ไม่ส่ามารถกล่่าวหรืือเขีียนไ ขีีด้ภ้ายในจำนวนจำกััดของหน้้ากระดาษ แต่่ ผมจะขอกล่่าวถึึงนางฟ้้าอมราที่่�ผมแสนรัักท่่านนี้้แบบสั้้น ๆ ว่่า อาจารย์์อมราเป็็นยิ่่�งกว่่า ครูู อาจารย์์เป็็นเหมืือน แม่่ อีีกคนของผม แม่่ผู้้ซึ่่�งมีีแต่่ให้้กัับลููกศิิษย์์ ให้้ความรััก ความเอ็็นดูู ความเอื้้ออาทร 76 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ความเป็็นกัันเอง ความเอาใจใส่่ ตลอดเวลาที่่�เป็็นลูกศิูษย์ิข์องอาจารย์์ ผมซึ่่�งอาจารย์์จะเรีียกติิดปากว่่า จ๋๋าย เป็็นนิิสิิตที่่�เรีียนกัับอาจารย์์มา หลายรายวิิชาของภาคภาษาศาสตร์์ที่่�อาจารย์์สอน ตั้้งแต่่ระดัับ ปริิญญาโทและปริิญญาเอก อาทิิ รายวิิชาภาษาศาสตร์์ชาติิพัันธุ์์ สััมมนาภาษาศาสตร์์ชาติิพัันธุ์์ภาษาศาสตร์์สัังคม (ซึ่่�งเอาเอกสารคำ สอนของอาจารย์์มาอ่่านเองและฟัังเทปที่่�อาจารย์์สอน) สถิิติิสำหรัับ การวิิจััยทางภาษาศาสตร์์ (รายวิิชานี้้เป็็นรายวิิชาที่่�ไม่่มีีในหลัักสููตร สมััยนั้้น และเป็็นรายวิิชาที่่�อาจารย์์ถ่่ายสำเนาหนัังสืือที่่�อาจารย์์เอา มาจากฮาวายให้้และลงมืือสอนให้้เอง เพราะอาจารย์์บอกผมว่่า “ครูู จะให้้สามีีครููคืือ ท่่านศาสตราจารย์์ ดร.สุุชาติิ ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์สอน ให้้ครูู แต่่อาจารย์์เค้้าบอกครูวู่่าให้้ครูอู่่านและไปสอนลูกศิูษย์ิ ์เอง และ อาจารย์์ก็็หััวเราะ) และรายวิิชาอื่่�นอีีกที่่� ผมแอบไปนั่่�งเรีียนกัับรุ่่นพี่ ่� ระดัับปริิญญาโทและเอกสมััยนั้้น ผมไม่่รู้้จะระบายความรัักที่ ่�มีีต่่อ อาจารย์์คนนี้้ที่่� ผมรัักอย่่างไรถึึงจะเพีียงพอ อาจารย์์ให้้ผมหมดทุุกสิ่่�ง อย่่างทางวิิชาการ นอกจากองค์์ความรู้้ทั้้งหมดทางภาษาศาสตร์์ อาจารย์์ยัังสอนให้้ผมถึึงวิิธีีการสอน การออกข้้อสอบ การวััดผล การ ให้้งานนัักศึึกษา การตรวจงาน อีีกทั้้งการทำงานในฐานะที่ ่� ผมจะออก ไปเป็็นครูขูองคนต่่อไป สิ่่�งที่่�อาจารย์์ให้กั้ับผมและสอนผมอีีกคืือ ทักษัะ การเขีียนภาษาอัังกฤษทางวิิชาการ สำหรัับประเด็็นนี้้ ในการเรีียน รายวิิชาภาษาศาสตร์์ชาติิพัันธุ์์และรายวิิชาสััมมนาภาษาศาสตร์์ ชาติพัิ ันธุ์์ที่่�อาจารย์ส์อนสมััยนั้้น อาจารย์์จะมอบหมายให้นิ้ ิสิิตคัันคว้้า อ่่านบทความวิิจััยทางภาษาศาสตร์์ และสรุุปส่่งให้้อาจารย์์เพีียงหนึ่่�ง ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 77

หน้้ากระดาษเท่่านั้้น ซึ่่�งผมได้ข้ออนุุญาตอาจารย์์เขีียนสรุุปส่่งอาจารย์์ เป็็นภาษาอัังกฤษ เพีียงเพราะผมอยากจะเรีียนและฝึกทัึกษัะการเขีียน งานทางวิิชาการกัับอาจารย์์ อาจารย์์บอกว่่า “จ๋๋ายเขีียนสรุุปเป็็นภาษา อัังกฤษส่่งครููเลย เดี๋๋�ยวครููตรวจให้้” ผมดีีใจมากและถามอาจารย์์ไปว่่า “อาจารย์์ไม่่มีีภาระเพิ่่�มน่่ะครัับ” อาจารย์์ตอบทัันทีีว่่า “ครููอยากให้้ ลููกศิิษย์์เก่่ง” นัับแต่่นั้้นมาผมเขีียนสรุุปให้้อาจารย์์ตรวจให้้มาตลอด และจวบจนวัันนี้้ผมก็็ได้้เก็็บเอกสารงานทุุกชิ้้นที่่�อาจารย์์ตรวจให้้ ตลอดจนเอกสารทุกชิุ้้นที่่�อาจารย์ถ่์ ่ายสำเนาให้้เรีียน และรวบรวมเป็็น รููปเล่่ม ซึ่่�งผมไม่่นึึกเลยว่่าพอมาถึึงวัันนี้้ เอกสารรวมเล่่มเล่่มนี้้จะเป็็น เพีียงเอกสารรวมเล่่มที่่�ผู้ใ้ห้กั้ับผมได้้จากผมไปเป็็นนางฟ้้าเสีียแล้ว้ผม ขอบอกอาจารย์ว่์่าเอกสารเล่่มนี้้จะต้้องได้รั้ับการส่่งต่่อในรููปองค์์ความ รู้้ให้กั้ับคนรุ่่นต่่อ ๆ ไปเพื่่�อเป็็นการส่่งบุุญกุุศลอัันยิ่่�งใหญ่่ให้กั้ับอาจารย์์ อมราที่ ่� จ๋๋ายแสนที่่�จะรัักเพีียงคนเดีียวเท่่านั้้น หากจะพููดถึึงความสนิิทสนมที่ ่� ผมมีีอาจารย์์อมราสมััยที่ ่� ผมเป็็น นิิสิิตนั้้น ผมบอกได้้เลยว่่า ความสนิิทสนมระหว่่างผมกัับอาจารย์์ เป็็น ความสนิิทสนมที่่�มากกว่่าอาจารย์์กัับลููกศิิษย์์ แต่่เป็็นความสััมพัันธ์์ ระหว่่าง “แม่่” กัับลููก จนอาจารย์์หลายท่่านในภาควิิชาภาษาศาสตร์์ สมััยนั้้น รวมทั้้งพี่ ่�ปุ๋๋ม (คุุณวลััยพรซึ่่�งเป็็นเลขานุุการภาควิิชา ภาษาศาสตร์สมั์ ัยนั้้น) ชอบพููดหยอกอยู่่ตลอดว่่า “แม่ลู่ กคู่่นี้้ ูน่่าอิิจฉา จริิง” อาจารย์์เป็็นแบบอย่่างที่ ่�ดีีของผมในทุุกเรื่่�อง ผมได้้เดิินตามทาง ที่่�อาจารย์์เดิิน ซึ่่�งบอกได้้เลยว่่าผมไม่ส่ามารถเทีียบขนาดและฝีีเท้้าทาง วิิชาการได้้เลย แต่่ผมพยายามทำให้้ดีีที่่�สุุดตามที่่�อาจารย์์สอนไว้้ อีีก 78 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ครั้้งที่ผ ่� มรู้้สึกผิึ ิดและร้้องไห้้เลยคืือ คราวที่ผ ่� มนั่่�งกิินข้้าวและขนมที่่�โรง อาหารอัักษรฯ สมััยเป็็นนิิสิิตนั้้น อาจารย์์เล่่าเรื่่�องตลกและสนุุกมาก ในขณะที่ ่� ผมกำลัังกิินโอวััลติินร้้อน ผมนั่่�งฝั่่�งตรงข้้ามกัับอาจารย์์ และ ผมได้้สำลัักและพ่่นโอวััลติินที่ ่� ร้้อนใส่่อาจารย์์ ณ ช่่วงเวลานั้้น ผม ร้้องไห้้ปนหััวเราะเพราะผมทำสิ่่�งที่่�ไม่่ควรแบบไม่่ตั้้งใจกัับคุุณครููที่ ่� ผม รััก ผมรีีบวิ่่�งและนั่่�งลงกราบอาจารย์์ในทัันทีี แต่่สิ่่�งที่ ่� ผมได้้ยิินคืือ อาจารย์์บอกว่่า “ไม่่เป็็นไรจ๋๋าย จ๋๋ายไปกิินต่่อ ร้้อน ๆ ดีี” และอาจารย์์ ก็หั็วัเราะต่่อ ผมนึกถึึงเรื่่�องนี้้ผมร้้องไห้ทุ้กุครั้้ง ยิ่่�งพอมาวัันนี้้ที่่�อาจารย์์ จากผมไปแล้้ว ผมยิ่่�งไม่่สามารถกลั้้นบัังคัับน้้ำตาไม่่ให้้ไหลไม่่ได้้เลย อยากบอกนางฟ้้าว่่า “จ๋๋ายรัักอาจารย์์สุุดหััวใจเลยครัับ” สุุดท้้ายนี้้จ๋๋ายขอให้้อาจารย์์นางฟ้้าที่ ่� จ๋๋ายรัักสุุดหััวใจได้้เดิินเล่่น พัักผ่่อนให้้สบายให้้เต็็มที่่� อย่่าได้้เป็็นห่่วงอะไรอีีกเลย ให้้อาจารย์์มีีแต่่ ความสุขุ ความสนุกุเพลิิดเพลิินใจ ณ ชั้้นสููงสุุดของสรวงสวรรค์์ และ ให้้อาจารย์์ได้้รัับรู้้ด้้วยญาณทิิพย์์ของอาจารย์์ด้้วยว่่า ลููกศิิษย์์ของ อาจารย์์คนนี้้ที่่� ชื่่�อ “จ๋๋าย” ที่่�อาจารย์์ปั้้�นมากัับมืือ จะมีีอาจารย์์อมรา คนนี้้อยู่่ในหัวัใจตลอดชีีวิิตของจ๋๋ายครัับ จ๋๋ายขอกราบแทบเท้้าอาจารย์์ อีีกครั้้งเพื่่�อน้้อมส่่งให้้นางฟ้้าที่ ่� จ๋๋ายรััก มีีความสุุข ได้้เดิินเล่่นพัักผ่่อน ให้้สบาย ณ สรวงสวรรค์์ชั้้นสููงสุุดครัับ รัักอาจารย์์อมราตลอดชีีวิิตครัับ จ๋๋าย ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 79

อมรา & Amararization ผมได้้ยิินชื่่�อ อ. อมรา มาตั้้งแต่่ตอนเรีียน มนุุษย์์ อิ๊๊�ง มช อ. สรััญญา เอาบทความตัวบ่ั ่งชี้้กรรมวาจกมาสอนในรายวิิชา Reading Ling ตอนปีี 4 ตอนเรีียนจบ มาสอบต่่อที่ ่� จุุฬา อ. สรััญญา ก็็กำชัับมา อีีกว่่าให้้ทำวิิทยานิิพนธ์์กัับ อ. อมรา นะ จะได้้ทำ Lexicase ต่่อ แต่่ ไม่่รู้้ตอนนั้้นคิิดอะไร สุุดท้้าย ผมเป็็นนิิสิิตหนึ่่�งในไม่่กี่่�คนที่่�ไม่่เคยเรีียน กัับ อ. อมรา เลย ถึึงแม้้จะวนเวีียนอยู่่ในภาคภาษาศาสตร์์เป็็น 10 ปีีแต่่ก็็ไม่่รู้้มีี แรงดึึงดููดอะไรที่่�ทำให้้ผมต้้องมาวนเวีียนใกล้้ ๆ อาจารย์์อยู่่เนืือง ๆ โดน ปรากฏการณ์์ “Amararization” อยู่่ก็็หลายรอบ รอบที่่� 1 ตอนนั้้นผมเป็็นผู้้ช่ว่ยบรรณาธิกิารวารสารมนุษุย ตรวจปรู้้ฟหน้้า แท่่นวารสารฉบัับพิิเศษที่รว ่� บรวมผลงานภาษาศาสตร์ทั้้ ์งเล่่ม บทความ ของอาจารย์์อมราเป็็นหนึ่่�งในนั้้น ตอนตรวจปรู้้ฟหน้้าแท่่นที่่�โรงพิิมพ์์ ก็็ว่่าตรวจดีีที่่�สุุดแล้้ว … แต่่สุุดท้้ายก็็มีีความผิิดพลาดจนได้้ ชะตาผม ขาดผึึง … ผิิดตรงไหนไม่ผิ่ ิด ดั๊๊�นนน…ไปผิิดตรงบทความอาจารย์์อมรา ตารางสรุุปของอาจารย์์หายไปกึ่่�งหนึ่่�ง ผมไม่่ทัันเห็็น พอตััวเล่่มถููกส่่ง มาที่ ่� ตึึกบรมฯ เท่่านั้้นแหล่่ะ “คเชนทร์์คะ ตาห่่างขนาดนี้้จะเรีียนจบมั๊๊�ยคะ” เสีียงแหลม ปรี๊๊�ดดด “สะเพร่่าแบบนี้้ ทำหนัังสืือไม่่ได้้นะคะ” … 80 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ผมนี่่�โดนชุุดใหญ่่เลย … แต่่อาจารย์์ก็็ตบท้้ายด้้วยเสีียงหััวเรา อัันเป็็นเอกลัักษณ์์ ก่่อนแยกย้้าย รอบที่่� 2 ตอนนั้้นผมส่่งบทความไปตีีพิิมพ์์ที่ ่� วารสารมนุุษย เพราะจะต้้อง ยื่่�นประกอบการขอรัับทุุน คปก. บทความฉบัับนั้้นมีี Errors และ Typos เยอะมาก จำนวนหน้้าก็็เกิินข้้อกำหนดวารสารไปมาก แต่่อาจารย์์ เองก็็ยัังยอมรัับพิิจารณา ไม่่ถููกปฏิิเสธตั้้งแต่่แรก หลัังจากผ่่าน กระบวนการต่่าง ๆ จนเสร็็จ ผมส่่งบทความดราฟท์สุ์ุดท้้ายให้ว้ารสาร แต่่จนแล้้วจนรอด ก็็ดั๊๊�นส่่งผิิดดราฟท์์ ผลที่่�ตามมาคืือ “คเชนทร์์คะ … ครููว่่า คเชนทร์์ควรไปลาออกจากการเป็็นนิิสิิต ปริิญญาเอกเดี๋๋�ยวนี้้นะคะ” ด้ว้ยน้้ำเสีียงที่่�แหลม สููง ผมนี่ข ่� นลุกุไปทั้้งตัวั แต่สุุ่ดท้้าย อาจารย์ก็์็ตบท้้ายด้ว้ยเสีียงหัวัเราะอัันเป็็นเอกลักษณ์ั ์ เช่่นเคย และอาจารย์์ก็็เมตตารัับบทความผมอยู่่ดีี รอบที่่� 3 ผมกัับฟรองซัวร์ัร่์ว่มทริิปนั่่�งรถไฟจากหนานหนิิงไปปักกิ่่ ั �งกัับทีีม สถาบัันภาษาไทยสิิริินธร เรานั่่�งกัันอยู่่ 25-26 ชั่่�วโมง เลยมีีโอกาสได้้ คุุยกัับอาจารย์์อมราอย่่างหลีีกเลี่่�ยงไม่่ได้้ อาจารย์์คุุยสนุุก มีีเรื่่�องเล่่าสััพเพเหระ มาช่่วยให้้หายเบื่่�อได้้ดีี แต่่เรื่่�องก็็เกิิดขึ้้นจนได้้ พอถึึงปัักกิ่่�ง อาจารย์์ท่่านอื่่�น ๆ ก็็แยกย้้ายกััน ไปจััดสอบภาษาไทยให้้กัับนัักศึึกษาจีีน มีีแค่่ ผม ฟรองซััวร์์ และ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 81

อาจารย์์อมรา ที่่�ไม่่มีีภารกิิจใด ๆ ตกลงกัันว่่าจะออกไปชมปัักกิ่่�งด้้วย กััน แต่ผ่มกัับฟรองซัวร์ั ์ ก็็แอบตกลงกัันว่่าเราจะแว่่บหนีีแต่่เช้้าไปเที่่�ยว กัันเองดีีกว่่า ให้้อาจารย์์อมราไปกัับอาจารย์อั์กษรที่ั ่�เรีียนอยู่่ที่ปั่� กกิ่่ ั �งแค่่ สองคนละกััน ตััดภาพมา… หลัังจากตะลอน ๆ มาทั้้งวัันก็็ไปจบทริิป ที่่�จตุุรััสเทีียนอัันเหมิิน (จตุุรััสที่่�ใหญ่่ที่ ่�สุุดในโลก) ขณะที่ ่� ชื่่�นชม บรรยากาศอยู่่นั้้น “คเชนนนนนนนนนนนน…..” (คราวนี้้ไม่่มีี “คะ” ตามท้้าย เหมืือนเคย) ด้ว้ยน้้ำเสีียงที่สู่� ูงที่สุ่� ุดที่ผ ่� มโสตประสาทผมจะรัับคลื่่�นเสีียง ได้้ ขนหััวลุุกกัันทั้้งผมและไอ่่ฟรอง เราก็็ได้้แต่่หัันไปแหะๆๆ คิิดในใจ ว่่า ขนาดจตุุรััสเทีียนอัันเหมิินแล้้วนะ ยัังเวีียนมาป๊๊ะอาจารย์์จนได้้ วัันนี้้ผมคงไม่่ได้ยิ้ิน “คเชนทร์์คะ” และ “amararization” แบบ 82 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ฉบัับอาจารย์์อมราอีีก อาจารย์์แอบหนีีไปเที่่�ยวบนสวรรค์์แล้้ว วัันนี้้ผมมานั่่�งตรวจปรู้้ฟหนัังสืือที่ ่� ระลึึกงานอาจารย์์ นี่่�เป็็นการ ตรวจปรู้้ฟที่่� ผมตั้้งใจสุุด ๆ ใส่่โหมดตาผีีตรวจเลย (แต่่เงื่่�อนเวลาทำให้้ ไม่ส่ามารถแก้้ได้้หลายจุุด) ตรวจไปตรวจมาน้้ำตาก็็ไหลออกมาโดยไม่รู้้่ ตััว อาจารย์์มีีคนรัักอาจารย์์มากมายจริิง ๆ อาจารย์์เป็็น ต้้นแบบของความเป็็น “แม่่” ต้้นแบบของความเป็็น “ครูู” ต้้นแบบของความเป็็น “อาจารย์์ที่่�ปรึึกษา” ต้้นแบบของความเป็็น “นัักวิิจััย” และ ต้้นแบบของความเป็็น “นัักภาษาศาสตร์์” ที่่�ใครหลาย ๆ คนยกย่่องและเชิิดชูู และแน่่นอนว่่ามีีผมเป็็นหนึ่่�ง ในนั้้น วัันนี้้ผมมาส่่งอาจารย์์นะครัับ คเชนทร์์ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / กราบเท้้าอาจารย์์คุุณแม่่อมราที่่�เคารพรัักอย่่างสููง กราบเท้้าอาจารย์คุ์ุณแม่่อมราที่่�เคารพรักัอย่่างสููง ไม่ว่่ ่าอาจารย์์ จะอยู่่แห่่งหนใด หนููหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่าอาจารย์์จะรัับรู้้ถึึงจดหมาย ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 83

ฉบัับนี้้ที่่�หนููเขีียนถึึงอาจารย์ค่์ ่ะ อาจารย์์บอกหนูวู่่าให้้เขีียนจดหมายถึึง อาจารย์์เรื่่�อย ๆ แม้้จะยาวมากแต่่อาจารย์์ชอบและอ่่านแล้้วไม่่เบื่่�อ เลย หนููเองก็็ชอบเขีียนจดหมายถึึงอาจารย์์ค่่ะ แต่่ครั้้งนี้้ ใจของหนูู รู้้สึึกหนัักอึ้้งและใจหายที่ ่� ต้้องเขีียนข้้อความแสดงความอาลััยถึึง อาจารย์ค่์ ่ะ จากที่่�อาจารย์์เขีียนถึึงหนููครั้้งที่ิิแ�ล้ว้หนููอยากจะเรีียนตอบ อาจารย์ว่์่า ต้้นไม้ที่้ ่�ม.ฮาวายทั้้งต้้นจามจุรีีุและไม้ยั้กษ์ั พื้้ ์นถิ่่�น ตลอดจน ตึึกเรีียนภาษาศาสตร์์โบราณที่่�เป็็นไม้้สีีเบจเก่่า ๆ ชั้้นเดีียว ที่่�อาจารย์์ อยากเดิินเล่่นรำลึกึความหลัังนั้้น ทั้้งสองอย่่างยัังสวยงาม ถูกรัูกษั าไว้้ เป็็นอย่่างดีีค่่ะ เพราะคนที่ ่� นี่ ่� รัักธรรมชาติิและเห็็นคุุณค่่าของสิ่่�งของ เปรีียบเสมืือนอาจารย์์อมราของหนูทีู่่�เข้้าใจธรรมชาติขิองทุกุคน รักทุักุ คนและไม่ว่่ ่าลูกศิูษย์ิ ์อาจารย์์จะเป็็นใคร อาจารย์์จะเห็็นคุุณค่่าของพวก เราเพราะอาจารย์์เชื่่�อมาก ๆ ว่่าพวกเราจะดีีขึ้้นได้้ อาจารย์์บอกหนูู ว่่าก็็เหมืือนการฝึึกเด็็กก็็เหมืือนการฝึึกสิิงโตใช่่ไหมคะ หนููก็็คิิดว่่าตััว เองเหมืือนสิิงโตเข้้าไปทุกทีีุแล้ว้จากการเรีียนที่นี่ ่� ค่ ่� ่ะ หนููได้รั้ับความรักั ความเมตตาโดยที่่�อาจารย์์เคยนั่่�งสอนหนููเขีียนงานที่่�โต๊๊ะสีีขาวหน้้า บัันไดภาควิิชาคำต่่อคำนานเป็็นชั่่ว� โมง อาจารย์์บอกหนูวู่่าความรู้้ ไม่่ ได้้ตกมาจากท้้องฟ้้า แต่่อยู่่ในทุุกที่ ่� รอบ ๆ ตััวเรา ถ้้าเราค่่อย ๆ ทำซ้้ำ ๆ ทวน ๆ เราจะเก่่งขึ้้นเอง อาจารย์์ช่่วยเขีียนจดหมายแนะนำให้้หนูู ได้้เรีียนที่่�ฮาวาย และอาจารย์์ดีีใจยิ่่�งกว่่าหนููเมื่่�อรู้้ว่่าหนููได้้ตอนรัับเข้้า เรีียน อาจารย์์เป็็นดัังคุุณแม่ข่องศิษย์ิ ์จริิง ๆ ค่่ะ หนูดีีูใจที่่�อาจารย์์ชอบ หมวกของหนููนะคะ อาจารย์์ขา ปกติิหนููกัับอาจารย์์จะเขีียนจดหมาย กัันยาวมาก ๆ แต่่วัันนี้้หนููไม่่สามารถเขีียนอะไรต่่อได้้แล้้วค่่ะ มัันเจ็็บ 84 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ปวดเหลืือเกิิน สุุดท้้ายจริิง ๆ ค่่ะ หนููกราบขอพรคุุณพระศรีีรััตนตรััย ได้้โปรดปกป้้องคุ้้มครองดููแลอาจารย์์ไม่ว่่ ่าอาจารย์์จะอยู่่แห่่งหนใดด้ว้ย เถิิด จากหััวใจทั้้งหมดของหนูู กราบลามี้้นางฟ้้าคนดีีของศิิษย์์ค่่ะ จากปอปลาของอาจารย์์ค่่ะ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / หนููคิิดถึึงนะคะ หนููนึึกขอบคุุณโชคชะตาอยู่่เสมอที่่�นำพาให้้หนููได้้เข้้ามาทำงาน กัับครููที่ ่� วารสาร MANUSYA ครููรัับหนููเข้้าทำงานในขณะที่่�หนููยัังทำ อะไรไม่่เป็็นสัักอย่่าง ครููเป็็นคนเรีียนรู้้ตลอดเวลา หนููเห็็นก็็ค่่อย ๆ เรีียนรู้้บ้้าง และพบว่่าคนเราเรีียนรู้้ได้้ ซึ่่�งเปลี่่�ยนชีีวิิตหนููไปตลอดกาล ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 85

ตอนนี้้หนููไม่่ขี้้กลััวแล้้วค่่ะ หนููมีีโอกาสขอตามไปฟัังบรรยายตามที่ ่� ต่่าง ๆ ครููเป็็นวิิทยากร ที่่�บรรยายสนุกุและได้้เนื้้อหาจััดเต็็มที่สุ่� ุด ฟัังไม่่เบื่่�อเลย บรรยายจบคน ก็็ติิดกัันแจ ทั้้งมาถามคำถาม และตามขอถ่่ายรููปด้้วย ครููชอบให้้คน ถามที่สุ่� ุด ชอบตอบ และคำตอบของครูก็ูกร็ะจ่่างสิ้้นสงสััยกัันไปทุกุคน ความชอบตอบคำถามของครููยัังเห็็นได้้จากครููตอบอีีเมลใครก็็ตามที่ ่� เขีียนมาถามหรืือเขีียนมาขอหนัังสืือครููก็็ยิินดีีให้้ ช่่วงหนึ่่�งเราได้้มีี โอกาสทำรายการอมราอธิิบายภาษา ตอบข้้อสงสััยภาษาศาสตร์์ให้้คน ทั่่ว� ไปฟัังด้ว้ยกััน (หนููเป็็นแอดมิิน) บรรยายแต่่ละครั้้งครููเตรีียมเนื้้อหา อย่่างดีี จนหนููเกรงใจมาก ๆ ที่ ่� ขอให้้ครููมาบรรยายฟรีี ๆ แต่่ก็็รู้้สึึกว่่า ครููมีีความสุุข สะใจดีีที่่�ได้้ตอบข้้อสงสััยของผู้้คน หนูดีีูใจมากที่่�หอพักัเป็็นทางผ่่านกลัับบ้้านของครููทำให้มีี้ โอกาสขอ ติิดรถกลัับบ้้านด้ว้ยในตอนเย็็น หนูมัูกัจะภาวนาให้ร้ถติิดนาน ๆ เพราะ ครููจะมีีเรื่่�องเล่่า บางครั้้งก็็เป็็นเรื่่�องสนุกุ ๆ บางครั้้งก็มีี็แง่คิ่ ิด และบ่่อย ครั้้งเป็็นการสร้้างกำลัังใจให้้หนูมีีูแรงทำวิิทยานิิพนธ์์ นอกจากอาจารย์์ ที่่�ปรึึกษาแล้้ว ครููก็็มีีส่่วนสำคััญทำให้้หนููทำวิิทยานิิพนธ์์เสร็็จ ครููเป็็นเจ้้านายที่ ่�สบาย ๆ ทำให้้หนููลืืมไปสนิิทว่่าครููเป็็นอาจารย์์ ผู้้ใหญ่่ เพราะสามารถชวนกิินข้้าวร้้านที่่�อยากกิินโดยไม่่ต้้องคิิดมาก ดููหนััง หรืือไปเที่่�ยวเล่่นตามสถานที่ ่� ต่่าง ๆ ที่่�อยากไป ถ้้าครููสนใจก็็จะ ไปด้ว้ย กิิจกรรมพวกนี้้บางทีีเพื่่�อน ๆ หนูก็ู็ไปด้ว้ย แรก ๆ เพื่่�อนก็็เกร็็ง แต่่ต่่อมาก็็กลมกลืืน ครููรู้้จัักและเป็็นเพื่่�อนกัับเพื่่�อน ๆ ของหนููด้้วย แบบงง ๆ เวลาครููมีีงานอะไรเร่่งด่่วนต้้องการคนช่่วยเพิ่่�ม เพื่่�อน ๆ 86 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ก็็อาสาอยากช่่วยครููมาก ๆ หนููขอบคุุณนะคะที่่�แม้้ว่่าครููจะส่่งต่่อหน้้าที่่�บก.วารสารให้้ อ.พิิทยาวััฒน์์แล้้ว แต่่ครููก็็ยัังแวะมาทานข้้าวด้้วยกัันบางวัันที่่�ครููเข้้า มาทำงานที่จุ ่� ุฬา แม้้ตอนโควิิดต้้องกักตัวั ครูก็ูยั็ังอนุุญาตให้นั้ ัดเวลาคุุย ทาง Zoom คุุยอะไรก็็ได้้ เรื่่�องที่ ่� คัับข้้องใจ เรื่่�องที่่�อยากเล่่า เล่่าไปเลย จนสบายใจ จริิง ๆ หนููแอบอธิิษฐานในใจแหละ เพราะหนููรู้้สึึกว่่าอยู่่ ใกล้้ครููแล้้วอบอุ่่นหััวใจดีี เลยแอบขอในใจว่่าขออยู่่ไปเรื่่�อย ๆ นาน ๆ นัับว่่าสวรรค์์ก็็เมตตาหนููอยู่่มาก ครููของหนููมีีกำลัังใจที่่�เข้้มแข็็ง ยิ่่�งเห็็นได้้ชััดเจนมาก ๆ ในตอน ป่ว่ยครั้้งนี้้ ครูดููแลตัวัเองในส่ว่นที่่�ทำได้้เป็็นอย่่างดีี และมีีความเข้้าใจ ความเป็็นธรรมดาของชีีวิิตอย่่างถึึงแก่่น กำลัังใจที่่�เข้้มแข็็งนั้้นก็็แผ่่มา ถึึงหนูดู้ว้ย หนููผู้้มีีร่่างกายดีีแต่หั่วัใจแตกสลายก็ค่็่อย ๆ กอบกู้้หัวัใจขึ้้น มาได้้ และสงบระงัับพอดีีกัับเวลาที่ ่� ต้้องทำใจยอมรัับว่่าต่่อไปนี้้เราจะ ได้้พบกัันแค่่ในความคิิดถึึงแล้้ว หนููคิิดถึึงนะคะ พิิม ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 87

อมรกมล แม้้นจะไม่่ได้้เป็็นศิษย์ิ ์ แต่ก่ารได้้พบเจออาจารย์์ทำให้้หนูรู้้สึกว่ึ ่า หนููเป็็นคนโชคดีีคนหนึ่่�ง ทุุกครั้้งที่่�เจออาจารย์์ อาจารย์์มอบความ เมตตาเผื่�อแ่ผ่่มาถึึงหนููเสมอ แม้้ครั้้งนี้้อาจารย์์ได้้เดิินทางไปยัังที่ที่� �ไ่กล แสนไกล แต่่หนููเชื่�อ่ว่่าอาจารย์ จะ์ สถิ ตในด ิวงใจของลูกศิูกศิษย์ิษย์ทุ์กุคน และ หนููจะคิิดถึึงอาจารย์์เสมอค่่ะ จาก เพื่่�อนของพิิมที่ ่�มีีแมว / - / - / - / - / - / - / - / - / - / 88 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

อ.อมราที่่�รัักและเคารพ หนููไม่่รู้้จะเริ่่�มยัังไงดีีเลยค่่ะ ภาพอาจารย์์ที่่�ไปเดิินเยาวราชด้้วยกัันยัังชััดเจนเหมืือนเพิ่่�งเกิิด ขึ้้นเลย ตลอดชีีวิิตของอาจารย์์คงพบเจอนิิสิิต ลููกศิิษย์์ลููกหามากมาย แต่่สำหรัับหนููแล้้ว การเจออาจารย์์เป็็นช่่วงเวลาที่ ่�ดีีและน่่าจดจำมาก ในชีีวิิต อาจารย์์คืือผู้้ที่่�เป็็นแรงบัันดาลใจไม่่ว่่าจะด้้านใดในชีีวิิตก็็ตาม ไม่่ว่่าจะไปที่่�ใดหรืือพบเจอกัับใคร อาจารย์์ล้้วนสร้้างความทรงจำอััน ทรงคุุณค่่าแก่ทุ่กุผู้้ทุกุคนที่่�พบ สำหรัับหนููแล้ว้ อาจารย์คืื์อผู้้ที่่�ให้้โอกาส ให้้หนููได้้มีีชีีวิิตที่ ่� พััฒนาไปอีีกขั้้น จะมีีอาจารย์์ท่่านไหนที่่�ตอบรัับ การเขีียนจดหมายแนะนำเพื่่�อสมััครเรีียนต่่อแบบไม่่ลัังเลแม้้แต่่นิิด เดีียว แม้้ว่่าหนููจะไม่่มีีโอกาสได้้เป็็นนิิสิิตในห้้องเรีียนของอาจารย์์ แต่่สิ่่�งที่่�หนููได้้รัับ มัันยิ่่�งใหญ่่จนหนููไม่่อาจลืืมเลืือนได้้เลย ชีีวิิตของอาจารย์ช่์ ่างงดงามและสง่่างาม ไม่ว่่ ่าในตอนนี้้อาจารย์์ กำลัังเดิินทางไปที่่�ใด หนููเชื่่�อว่่ามัันจะต้้องเป็็นเส้้นทางที่ ่�สงบและ สวยงาม หนููขอชวนอาจารย์์ยืืนคุุยและหััวเราะอยู่่ตรงนี้้ตลอดไป รวิิวรรณ (ออย) เพื่่�อนของพิิมเองค่่ะ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 89

ระหว่่างบทสนทนา หนููไม่่แน่่ใจว่่าเป็็นโชคชะตาหรืือความโชคดีีอัันใดที่่�ชวนให้พิ้ ิมพ์์ ไปทำงานที่่� Manusya พิิมพ์์กลัับมาเล่่าความประทัับใจถึึงอาจารย์์ เกืือบทุกุวััน จนหนููได้้พบและรู้้จักัครูู ทุกุครั้้งที่่�ได้คุุ้ยกัับครูู หนูรู้้สึกสนุ ึกุ มาก ครููเป็็นผู้้รอบรู้้ ไม่่เพีียงเรื่่�องราวในด้้านที่่�ครููเชี่่�ยวชาญเท่่านั้้น แต่่ ยัังสามารถต่่อบทสนทนาเรื่่�องราวต่่าง ๆ ได้้ไม่่รู้้จบ ทุุกครั้้งที่่�ได้้คุุยกัับ ครูู หรืือครููอนุุญาตให้้ติิดรถครููกลัับบ้้านไปพร้้อมพิิมพ์์ บางครั้้ง หนููก็็ อยากให้้เวลาหมุุนช้้าลงหรืือให้้บ้้านอยู่่ไกลขึ้้นอีีกนิิดเพราะอยากฟััง เรื่่�องราวจากครููต่่อ ในยามที่่�พวกเราทำวิิทยานิิพนธ์์ กำลัังใจใดที่่�ครููให้พิ้ ิมพ์์ กำลัังใจ นั้้นก็็มัักส่่งต่่อมาให้้หนููและแจงด้้วยเสมอ ยัังมีีคำแนะนำมากมายทั้้ง ที่่�ได้ฟั้ ังจากครููและส่่งมาผ่่านพิิมพ์์ ทั้้งเรื่่�องการทำงานและการใช้ชีีวิ้ ิต ขอบพระคุุณครููนะคะที่่�คอยแนะนำและเป็็นพลัังให้้พวกเราในหลาย ๆ สิ่่�ง แม้้ว่่าหนููไม่่เคยเรีียนกัับครูู แต่่วัันเวลาที่่�ได้้พบและรู้้จัักครููทำหนูู ให้้ได้้เรีียนรู้้อะไรหลาย ๆ อย่่าง และเป็็นช่่วงเวลาที่ ่�มีีค่่ายิ่่�งสำหรัับ หนููค่่ะ เชอรี่่� เพื่่�อนพิิมพ์์ / - / - / - / - / - / - / - / - / - / 90 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

เสีียดายคนคุุณภาพระดัับชาติิ ขออวดอาจารย์์นิิดนึึง ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา อาจารย์์เป็็นหนึ่่�งในผู้้บุุกเบิิกจััดตั้้งภาควิิชาภาษาศาสตร์์ของ คณะอัักษรฯ จุุฬาฯ ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ (professor emeritus) เรีียกว่่าเป็็น ตำแหน่่งทางวิิชาการอัันทรงเกีียรติิที่ ่�สุุดก็็ว่่าได้้ เพราะปกติิตำแหน่่ง ทางวิิชาการพวก ผศ. รศ. หรืือ ศ. จะใช้้นำหน้้าชื่่�อได้้เฉพาะตอนยััง อยู่่ในอายุุราชการเท่่านั้้น หากเกษีียณแล้้วจะไม่่ให้้ใช้้อีีกต่่อไป (แต่่ใน ทางปฏิบัิติัปัิัจจุบัุันมักัให้้เกีียรติกัิันจึึงยัังคงเรีียกคำเหล่่านี้้นำหน้้าชื่่�อแม้้ จะเกษีียณแล้้วซึ่่�งจริิง ๆ ไม่่ถููกต้้อง) แต่่ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณหรืือ ศาสตราจารย์์เกีียรติิคุุณ (ศ.กิิตติิคุุณใช้้กัับอาจารย์์จุุฬาเท่่านั้้น มหาวิิทยาลััยอื่่�นใช้้ ศ.เกีียรติิคุุณ) คืือผู้้ที่่�เชี่่�ยวชาญและชำนาญใน สาขาวิิชานั้้น ๆ มากและมีีผลงานเชิิงประจัักษ์์จนเป็็นที่่�ยอมรัับว่่า สมควรแต่่งตั้้งจากมหาลััยเพื่่�อให้้สร้้างคุุณประโยชน์์แก่่แวดวงการ ศึึกษาในแขนงวิิชานั้้น ๆ ต่่อไป จึึงอนุุญาตให้้ใช้้คำนำหน้้านี้้ไปตลอด ชีีวิิต ดัังนั้้นไม่ต้่ ้องสงสััยเลยในเรื่่�องของผลงานและความแก่กล้่ ้าทาง วิิชาการด้้านภาษาศาสตร์์ในระดัับประเทศ พููดได้้เลยว่่าวิิทยานิิพนธ์์ ด้้านภาษาศาสตร์์เกืือบทุุกเล่่มหรืืออาจจะทุุกเล่่มในประเทศนี้้จะต้้อง มีีการอ้้างอิิงผลงานของอาจารย์์ อาจารย์์เป็็นผู้้บุุกเบิิกงานวิิจััยด้้าน ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 91

ภาษาศาสตร์์สัังคมในประเทศไทย ย้้ำว่่า “บุุกเบิิก!” และยัังมีีผลงาน อีีกมากมายนัับไม่่ถ้้วนแต่่พููดไปอาจจะไม่่เข้้าใจกัันเพราะพวกเราอยู่่ คนละแวดวงกััน แต่่ที่ ่� น่่าจะพอเห็็นภาพคืือ พอจำได้้ไหมเราเคยเรีียน ภาษาไทยว่่าคำไทยมีี 7 ชนิิด ซึ่่�งเป็็นตำราของพระยาอุุปกิิตฯ ซึ่่�งสอน แบบนี้้กัันมานานนมจนเรีียกว่่าไวยากรณ์์ประเพณีี แต่่อจ.อมราริิเริ่่�ม ทำวิิจััยเกี่่�ยวกัับชนิิดของคำไทย กล้้าลุุกขึ้้นมาแย้้ง (ด้้วยเหตุุและผล) กัับตำราพระยาอุุปกิิตว่่าที่ ่� ถููกต้้องที่ ่�สุุดชนิิดของคำไทยควรมีี 8 ชนิิด ซึ่่�งเป็็นที่่�ยอมรัับในแวดวงวิิชาการระดัับอุุดมศึกษึาทั้้งวงการภาษาไทย และภาษาศาตร์์ว่่าควรยึึดคืือตามทฤษฎีีของอจ.อมรา อจ.อมรายัังเป็็นหนึ่่�งในผู้ป้ระเมิินผลงานรองศาสตราจารย์ที่์ข ่� อ ตำแหน่่งทางวิิชาการขึ้้นเป็็นศาสตราจารย์์ ซึ่่�งผู้ป้ระเมิินนี้้มีีไม่กี่่ ่�คนใน ประเทศไทย คิิดดููว่่าคนที่่�เป็็นผู้้ตััดสิินว่่าใครจะได้้เป็็นศาสตราจารย์์ คนนั้้นจะต้้องเก่่งและทรงภููมิิขนาดไหน แม้้จะเกษีียณแล้ว้อจ.ยัังคงทำงานช่ว่ยสอนและคุุมวิิทยานิิพนธ์์ ที่ ่� จุุฬาฯ มาตลอดและไปบรรยายให้้ความรู้้ตามโอกาสอย่่างต่่อเนื่่�อง แม้้ตอนป่่วยก็็ยัังคงทำงานตลอดมา ถืือเป็็นการสููญเสีียครั้้งยิ่่�งใหญ่่ของปรมาจารย์์ในแวดวง อัักษรศาสตร์์ของประเทศไทย ธิิติิภััทร จรููญชััยกุุลเจริิญ 92 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

ตััวอย่่างผลงานวิิชาการ ของศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์� รััฐสิินธุ์์ ที่่�ยัังไม่่ได้ ้ ตี ี พิิมพ์์เผยแพร่ ่

การใช้้ภาษาเพื่่�อสร้้างความรู้้และความรัักในสัังคม ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์๑ บทคััดย่่อ ปััญหาประการหนึ่่�งของสัังคมไทยปััจจุบัุัน คืือมีีการใช้ภ้าษาเท็็จ และภาษาที่ ่�มีีความหมายหรืือเจตนาทางลบอย่่างแพร่่หลาย โดย เฉพาะในสื่่�อสัังคมออนไลน์์ ปััญหานี้้มีีผู้้ศึกษึาวิจัิัยไว้้มากพอสมควรใน อดีีต ส่ว่ นใหญ่่เน้้นประเด็็นความหลอกลวง และความรุุนแรงในภาษา บทความนี้้มุ่่งวิิเคราะห์ลั์กษัณะของภาษาในอิินเทอร์์เน็็ตที่ตั้้ ่� งใจหลอก ลวงในรููปของข่่าวปลอม (fake news) และภาษาที่ ่�ตั้้งใจทำร้้ายผู้้อื่่�น ซึ่่�งจััดว่่าเป็็น คำพููดเกลีียดชััง (hate speech) พร้้อมให้้เหตุุผลและ เสนอแนวทางการใช้้ภาษาตรงข้้ามเพื่่�อสร้้างความรู้้และความรัักใน สัังคมไทย ผลการวิิเคราะห์์พบว่่าภาษาที่่�เสนอข่่าวปลอมมีีลักษัณะเด่่น คืือ ไม่่มีีการอ้้างอิิง ใช้้คำอััตวิิสััย เช่่น ดีี วิิเศษ คำที่่�ทำให้้ตื่่�นเต้้น ถ้้อยคำที่่�ทำให้ดูู้เหมืือนข้้อเท็็จจริิงแต่ข่าดหลักัฐาน ข้้อความแบบส่ว่น ตัวั และให้ร้ายละเอีียดมากเกิินไป ส่ว่ นคำพููดเกลีียดชัังมีีลักษัณะเด่่น ๑ ภาคีสมาชิก สาขาวิชาภาษาศาสตร์ ประเภทวิชาวรรณศิลป์ สำ นักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา และศาสตราจารย์กิตติคุณ ภาควิชาภาษาศาสตร์ คณะ อักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 94 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

คืือ ใช้้ถ้้อยคำที่�ตำห ่นิิด้้วยอคติิ ที่่�ด้้อยค่่าคนอื่่�น ที่่�แสดงความเกลีียด และที่่�จงใจใช้้คำหยาบ คำสำคััญ ข่่าวปลอม คำพููดเกลีียดชััง ปิิยวาจา กฎแรงดึึงดููด ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 95

Using language to create knowledge and love in society Amara Prasithrathsint ABSTRACT One of the problems in Thai society today is the widespread use of false speech and speech with negative intent, especially on the internet. This problem has been studied to a considerable extent. Most of the past studies focus on the issue of deception and violence in language. This article aims to analyze online use of Thai that is intended to deceive in the form of fake news and to harm others, classif ied as hate speech. The article also argues and suggests using the opposite type of language to create knowledge and love in Thai society. The results of the analysis reveals that the language propagating fake news is characterized by lack of citations, use of subjective words, exciting words, utterances that look like facts but without evidence, use of private-style message and giving too much detail. Hate speech is distinguished by criticisms with prejudice, bullying words and vulgar words with bad intent. Key words: fake news, hate speech, loving word, law of attraction 96 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

๑. คำนำ ภาษามีีบทบาทหรืือหน้้าที่่�หลายประการในสัังคม ประการแรก ภาษาเป็็นเครื่่�องมืือสื่่�อสารของมนุุษย์์ คืือใช้้ในการพููดหรืือเขีียนเพื่่�อ ส่่งสารให้้ผู้้อื่่�นรู้้หรืือเข้้าใจเนื้้อหาและมีีการโต้้ตอบกััน ประการที่ ่�สอง ภาษาทำหน้้าที่สืื่� บทอดวััฒนธรรม กล่่าวคืือ ภาษาเป็็นพาหนะที่ส่� ่งต่่อ วััฒนธรรมไปยัังคนรุ่่นหลััง หากไม่่มีีภาษา มนุุษย์์จะไม่่สามารถเรีียน รู้้และสั่่�งสมวััฒนธรรมได้้ ประการที่ ่�สาม ภาษามีีบทบาทด้้าน สารสนเทศ คืือทำหน้้าที่่�เผยแพร่่ข้้อมููล ข่่าวสาร และความรู้้ในสัังคม นอกจากนั้้น ภาษายัังเป็็นเครื่่�องมืือให้้มนุษย์ุ์แสดงความรู้้สึกึ ความคิิดเห็็น และทััศนคติิ ประการสุุดท้้าย ภาษายัังทำหน้้าที่่�เป็็นตัวบ่ั ่งชี้้อััตลักษณ์ัข์อง กลุ่่มชาติพัิ ันธุ์์ หรืือเป็็นสััญลัักษณ์์ของประเทศชาติิ ภาษาประจำกลุ่่ม ชาติิพัันธุ์์ และภาษาประจำชาติิ จึึงเป็็นลัักษณะสำคััญที่่�แยกกลุ่่ม ชาติิพัันธุ์์และชาติิให้้ต่่างจากกลุ่่มอื่่�นหรืือชาติิอื่่�น นอกจากทำหน้้าที่ส่� ำคััญในการสื่่�อสารดัังกล่่าวข้้างต้้นแล้วภ้าษา ยัังมีีอิิทธิิพลหรืืออำนาจในชีีวิิตมนุุษย์์ด้้วย ดัังจะเห็็นได้้ว่่าภาษามีี อิิทธิิพลต่่อความคิิด และพฤติิกรรมของมนุุษย์์ คืือ มีีส่่วนในการ กำหนดโลกทััศน์์ และชักันำให้้คนคิิดบวกหรืือลบได้้ นอกจากนั้้น ภาษา ยัังมีีส่่วนในกระบวนการขััดเกลาทางสัังคม คืือทำหน้้าที่่�หล่่อหลอม พฤติิกรรมของคนในสัังคม โดยทำให้้เขาสามารถเรีียนรู้้ว่่าต้้อง ประพฤติิปฏิิบััติิอย่่างไร จึึงจะเป็็นที่่�ยอมรัับของสัังคม ประเด็็นที่ว่ ่� ่าภาษามีีอำนาจชักันำให้้คนคิิดบวกหรืือลบได้้ และมีี ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 97

ผลต่่อการอบรมเลี้้ยงดููเยาวชนให้้เติิบโตเป็็นพลเมืืองที่ดีีข่� องสัังคม เป็็น ประเด็็นที่สร้่� ้างแรงจููงใจให้้ผู้เ้ขีียนศึกษึาปััญหาการใช้ภ้าษาในปััจจุบัุัน และเขีียนบทความนี้้ เป็็นที่ ่�สัังเกตได้้ว่่าในสัังคมไทยปััจจุุบััน มีีการใช้้ภาษาที่ ่�มีีความ หมายหรืือเจตนาทางลบอย่่างแพร่่หลาย โดยเฉพาะในสื่่�อสัังคม ออนไลน์์ เช่่น มีีการใช้้คำหยาบ คำด่่า และคำสาปแช่่ง ซึ่่�งล้้วนเป็็น “ถ้้อยคำรุุนแรง” เรื่่�องการใช้้ถ้้อยคำรุุนแรงเป็็นที่ ่�สนใจของนัักวิิจััยมาเป็็นเวลา หลายทศวรรษแล้ว้ จากการสำรวจงานวิจัิัยในอดีีตที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับเรื่่�อง นี้้ พบว่่ามีีผลงานวิิจััยที่่�แสดงให้้เห็็นความรุุนแรงในภาษาจำนวนมาก พอล ริิเคอร์์ (Ricoeur, 1974) อยู่่ในกลุ่่มนักวิั ิชาการรุ่่นแรก ๆ ที่กล่ ่� ่าว ว่่าความรุุนแรงมิิได้้จำกััดอยู่่ในการกระทำเท่่านั้้น อาจอยู่่ในการพููด ด้้วยหากผู้้พููดตั้้งใจทำให้้คำพููดมีีความหมายรุุนแรง แมรี่่� ลููอีีส แพร็็ต (Pratt, 2009) เป็็นอีีกคนที่่�เตืือนว่่าคนส่่วนใหญ่่คิิดว่่าภาษากัับความ รุุนแรงเป็็นสิ่่�งที่่�ไม่่เกี่่�ยวข้้องกััน แต่่อัันที่่�จริิงภาษาอาจถููกทำให้้เป็็น อาวุุธ (weaponized) ใช้้ประหััตประหารคนได้้ แพร็็ตอ้้างถึึงคำพููด ของ ไรลี่่� และ เลแสคล์์ (Riley and Lecercle, 2004, p. 62) ว่่า ภาษาสามารถทำให้้เกิิดบาดแผล ทำร้้าย หรืือทำลายคนอื่่�นได้้ และ คำพููดที่มุ่่� งร้้ายจะฝัังอยู่่ในใจของคนที่่�เป็็นเป้้าหมายอยู่่หลายปีีหลัังจาก ได้้ยิินคำพููดนั้้น ซึ่่�งแพร็็ตเสริิมว่่ายิ่่�งคนที่่�ได้้ยิินตีีความคำพููดที่ ่�มุ่่งร้้าย ว่่าหมายถึึงตนเองมากเท่่าใดก็็จะยิ่่�งรัับผลร้้ายมากเท่่านั้้น ผลงานในอดีีตบางเรื่่�องเน้้นเรื่่�องรููปแบบของภาษาที่่�รุุนแรง 98 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ

รููเบ็็น อเพรสเซี่่�ยน (Apressyan, 1998) กล่่าวว่่าความหมายที่่�รุุนแรง อาจขึ้้นอยู่่กัับปริิบท หรืืออาจเป็็นภาษาที่่�ใช้้ภาพพจน์์ (fif igure of speech) มาร์์ทา ไดเนล (Dynel, 2012) ศึึกษาคำสบถ และคำด่่าใน การเขีียนความเห็็นในยูทู้้บ พบว่่ามีีการใช้คำ้ต้้องห้้ามจำนวนมาก ซึ่่�ง ไดเนลเห็็นว่่าเป็็นการแสดงความก้้าวร้้าว (aggression) การสร้้าง อำนาจ (power-building) และการล่่วงละเมิิด (abuse) ถืือ เป็็นการแช่่งด่่า (cursing) ตััวอย่่าง เช่่น ass hole, fuckin video, fucking moron, dumb fuck, polish cunt, nigger, idiot. ไดเนล สรุุปว่่าคำสบถและคำด่่าที่่�พบในยููทู้้บประกอบด้้วย คำสกปรก (dirty word), คำหยาบ (vulgar word), คำต้้องห้้าม (taboo word), คำอุุทานหยาบคาย (expletive), การสบถ (swearing), การสาปแช่่ง (cursing) และการด่่า (cussing) บทความของ ชิิงนิิง หวาง (Wang, 2018) ซึ่่�งศึกษึาความรุุนแรงในภาษาเมื่่�อสื่่�อสารด้้านการเมืืองออนไลน์์ ในประเทศจีีน ก็็พบการใช้้คำหยาบในการสื่่�อสารออนไลน์์เช่่นกััน มีีการใช้ภ้าษาเป็็นอาวุธุเพื่่�อโจมตีีด้้อยค่่า และทำร้้ายผู้้อื่่�น โดยเฉพาะ คนที่่�เห็็นต่่างจากรััฐบาล เนื่่�องจากเขาไม่่พอใจกัับสิ่่�งที่ ่� รััฐบาลทำ เช่่น ไม่่ให้้เสรีีภาพในการแสดงออก ตััวอย่่างเช่่นใช้้คำว่่า Grass Mud Horse เมื่่�อกล่่าวถึึงปััญหาสิ่่�งแวดล้้อม คำนี้้ดููผิิวเผิินเหมืือนกลมกลืืน กัับเนื้้อหาด้้านสิ่่�งแวดล้้อม แต่่อัันที่่�จริิง คำนี้้มีีความหมายหยาบมาก เพราะออกเสีียงคล้้ายคำที่่�หมายถึึง ‘fuck your mother.’ ซึ่่�งก็็คืือใช้้ คำที่ ่� ดููเหมืือนคำธรรมดาแต่่มุ่่งด่่าอีีกฝ่่ายนั่่�นเอง เมื่่�อมีีความรุุนแรงในการใช้ภ้าษาก็ต้็้องมีีการจััดการกัับความรุุนแรง ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร.อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์(ม.ว.ม., ป.ช.) 99

นั้้น นี่ก็ ่� ็เป็็นอีีกหัวัข้้อที่่�พบในผลงานในอดีีต การจััดการกัับความรุุนแรง ในภาษาที่่�พบ เช่่นผลงานของคณะกรรมาธิกิารยุุโรปเพื่่�อต่่อต้้านการเหยีียด เชื้้อชาติิและการไม่่ยอมรัับความต่่าง (European Commission against Racism and Intolerance / ECRI) ซึ่่�งเรีียกภาษาที่่�รุุนแรงว่่า คำพููด เกลีียดชััง (hate speech) และถืือว่่าเป็็นการกระทำที่ ่�มีีความผิิดตาม กฎหมายและฟ้้องร้้องได้้ โดยระบุุว่่าคำพููดเกลีียดชัังหมายถึึงการใช้้ ภาษาที่ ่�สนัับสนุุน ปลุุกระดม ส่่งเสริิม ความเกลีียดชััง ความรุุนแรง และการเลืือกปฏิิบััติิ ต่่อบุุคคลหรืือกลุ่่มบุุคคล คณะกรรมาธิิการชุุดนี้้ พยายามรณรงค์์ให้้สัังคมตระหนัักรู้้เรื่่�องนี้้ และกระตุ้้นให้้คนที่่�ได้้รัับ ผลกระทบจากคำพููดเกลีียดดำเนิินการทางกฎหมายกัับคนที่่�ใช้้คำพููด เกลีียดชััง แทนที่่�จะพยายามอดทน และอยู่่เฉย ๆ โดยไม่่ทำอะไร๒ เกี่่�ยวกัับความหมายของคำพููดเกลีียดชััง กฎหมายของแต่่ละ ประเทศอาจให้้คำจำกััดความต่่างกัันไป แต่่ที่ ่� ระบุุไว้้ชััดเจนน่่าจะเป็็น พจนานุุกรมอ๊๊อกฟอร์์ด (Oxford University Press, 2021) ซึ่่�งระบุุ ว่่า คำพููดเกลีียดชััง หมายถึึง “คำพููดในที่ ่�สาธารณะที่่�แสดงความ เกลีียดชััง ดููหมิ่่�น หรืือส่่งเสริิมความรุุนแรงต่่อบุุคคลหรืือกลุ่่มบุุคคล โดยเชื่่�อมโยงไปถึึง เชื้้อชาติิ สีีผิิว ถิ่่�นกำเนิิด เพศ ความทุุพพลภาพ ศาสนา หรืือรสนิิยมทางเพศ” นอกจากการดำเนิินการทางกฎหมายแล้ว้การจััดการกัับปััญหา นี้้อีีกทาง ได้้แก่่การเรีียกร้้องให้้ใช้้ภาษาไม่่รุุนแรง ซึ่่�งแสดงออกทาง ๒ (Council of Europe, 2021) 100 อนุุสรณ์์งานพระราชทานเพลิิงศพ