2. แนวปฏิบัติการวัดและประเมินผลการเรียนรู้

กรอบการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรูตามหลักสตู รสถานศึกษา

๘ กลุมสาระการเรียนรู การอาน คดิ วเิ คราะห และเขียน คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค กิจกรรมพฒั นาผูเรยี น

สมรรถนะสาํ คัญของผูเรียน

แนวทางการวดั และประเมินผลการเรยี นรู

การประเมนิ ผลการเรียนรตู าม การประเมิน การประเมนิ การประเมนิ
กลุม สาระการเรียนรู การอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค กจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น

การประเมนิ ผลรายวชิ า/ ผา น ประเมิน ไมผา น ผาน ประเมิน ไมผาน ผา น ประเมนิ ไมผ า น
ตวั ชว้ี ดั
ดีเยย่ี ม
ระหวางเรยี น ปลายป/ ดเี ยี่ยม ดี
ปลายภาค ดี ผาน
ผาน

ประถมฯ มัธยมฯ

- ระดับ - ระดบั ผลการเรยี น
ผลการเรยี น ๘ ระดับ
- ระดับ ประเมิน - เงื่อนไข

คุณภาพ ผลการเรยี น
(ร.มส)

ตัดสนิ ผลการเรยี นและบนั ทกึ ผลการประเมนิ ในเอกสารทสี่ ถานศึกษากําหนด

เลื่อนช้นั ผาน อนุมตั ิ
ผลการเรียน

ผา น ประถมศกึ ษา ไมผ าน มธั ยมศกึ ษา
ซอมเสรมิ /พฒั นา ซ้ําชัน้ ซอ มเสริม/พฒั นา
แกไ ขผลการประเมิน แกไขผลการประเมิน
ผา น ไมผ าน
ไมผา น
ดลุ ยพนิ จิ เรียนซ้าํ รายวชิ า/เรียนซ้าํ ช้นั

แผนภาพที่ ๓.๑ แสดงกรอบการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรตู ามหลกั สตู รสถานศกึ ษา

38 แนวปฏบิ ตั กิ ารวัดและประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p38 6/10/2558 9:21:37

h กรอบการวัดและประเมินผลการเรียนรูต ามหลักสูตรสถานศกึ ษา

เม่ือสถานศึกษาจัดทําหลักสูตรท่ีสอดคลองกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช
๒๕๕๑ และเหมาะสมกบั สภาพบรบิ ทของตนเองแลว ภารกจิ ตอ ไป คอื วางแผนการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ใหส อดคลอ งกบั หลกั สตู ร เพอ่ื ใชเ ปน แนวทางในการดาํ เนนิ การวดั และประเมนิ ผลในระดบั ชนั้ เรยี นสาํ หรบั ผสู อน
โดยในการประเมินความรแู ละทักษะตาง ๆ ตามกลมุ สาระการเรยี นรู ควรบูรณาการไปพรอม ๆ กบั การประเมนิ
การอาน คดิ วเิ คราะห และเขยี น การประเมินคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค และการประเมินกิจกรรมพฒั นาผเู รยี น

นอกจากน้ี สถานศึกษาตองตรวจสอบเพิ่มเติมเพ่ือใหม่ันใจวาการจัดการเรียนรูและการประเมินผล
การเรียนรูที่ครูผูสอนดําเนินการน้ัน นําไปสูการพัฒนาสมรรถนะสําคัญของผูเรียน ๕ ประการ ตามที่หลักสูตร
แกนกลางการศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ กาํ หนด ไดแก ความสามารถในการสอ่ื สาร ความสามารถ
ในการคิด ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทักษะชีวิต และความสามารถในการ
ใชเทคโนโลยี โดยสมรรถนะสําคัญทั้ง ๕ ประการน้ัน ควรเปนผลการประเมินองคประกอบทั้ง ๔ ดาน
ไปพรอ ม ๆ กบั การประเมินคุณลักษณะอน่ื ๆ

h แนวทางการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู

สถานศึกษาตองดําเนินการวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรสถานศึกษา โดยมีแนวทาง
การดําเนนิ การ ดังน้ี

๑. สถานศกึ ษาตองดําเนินการวดั และประเมินผลใหครบองคประกอบทง้ั ๔ ดาน ตามแนวทางและ
วธิ กี ารของการวดั และประเมนิ ผลแตล ะองคป ระกอบ และกาํ หนดเอกสารบนั ทกึ ผลการประเมนิ ใหส อดคลอ งกบั
แนวทางการวดั และประเมินผล

๒. ใหครูผูสอนนําผลการประเมินแตละองคประกอบบันทึกลงในเอกสารบันทึกผลการประเมิน
ตามที่สถานศึกษากําหนดและนําเสนอผบู ริหารสถานศึกษา

๓. ผบู ริหารสถานศึกษาเปนผอู นุมัตผิ ลการประเมนิ
๔. ใหมีการรายงานความกาวหนาผลการพัฒนาองคประกอบทั้ง ๔ ดาน ใหผูปกครองทราบ
เปนระยะ ๆ และรายงานสรปุ ผลการเรียนปลายป/ปลายภาค
๕. ผูบริหารสถานศึกษาตองกําหนดวิธีการและมอบหมายผูรับผิดชอบ ปรับปรุง พัฒนาผูเรียนท่ีได
ผลการเรยี นซาํ้ รายวชิ าหรือซาํ้ ชั้น
๖. สถานศึกษากําหนดแนวทางในการกํากับ ติดตามการบันทึกผลการประเมินในเอกสารหลักฐาน
การศกึ ษา ทัง้ แบบท่ีกระทรวงศกึ ษาธกิ ารกําหนด และแบบที่สถานศึกษากําหนด
แนวทางการวดั และประเมินผลองคป ระกอบทั้ง ๔ ดาน มรี ายละเอียดดงั นี้

แนวปฏิบตั กิ ารวดั และประเมินผลการเรียนรู 39
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p39 6/10/2558 9:21:37

การประเมนิ ผลการเรยี นรูตามกลมุ สาระการเรียนรู
การประเมินผลการเรียนรูตามกลุมสาระการเรียนรูทั้ง ๘ กลุมสาระ เปนการประเมินความรู
ความสามารถ ทกั ษะ เจตคติ ทกั ษะการคดิ ทกี่ าํ หนดอยใู นตวั ชว้ี ดั ในหลกั สตู ร ซง่ึ จะนาํ ไปสกู ารสรปุ ผลการเรยี นรู
ของผูเรียนตามมาตรฐานการเรียนรูตอไป ภารกิจของสถานศึกษาในการดําเนินการประเมินผลการเรียนรู
ตามกลมุ สาระการเรียนรู มรี ายละเอยี ดดังน้ี
๑. กาํ หนดสดั สว นคะแนนระหวา งเรยี นกบั คะแนนปลายป/ ปลายภาค โดยใหค วามสาํ คญั ของคะแนน
ระหวางเรยี นมากกวาคะแนนปลายป/ ปลายภาค เชน ๖๐ : ๔๐, ๗๐ : ๓๐, ๘๐ : ๒๐ เปน ตน
๒. กําหนดเกณฑการตัดสินผลการเรียน โดยพิจารณาความเหมาะสมตามระดับชั้นเรียน เชน
ระดบั ประถมศกึ ษาอาจกาํ หนดเปน ระดบั ผลการเรยี น หรอื ระดบั คณุ ภาพการปฏบิ ตั ขิ องผเู รยี น เปน ระบบตวั เลข
ระบบตัวอักษร ระบบรอยละ หรือระบบท่ีใชคําสําคัญสะทอนมาตรฐาน สําหรับระดับมัธยมศึกษากําหนดเปน
ระดบั ผลการเรียน ๘ ระดบั และกําหนดเง่อื นไขตาง ๆ ของผลการเรียน เชน การประเมินทยี่ ังไมส มบรู ณ (ร)
การไมมีสิทธิเขารับการสอบปลายภาค (มส) เปนตน นอกจากนี้ สถานศึกษาอาจกําหนดคุณลักษณะของ
ความสําเร็จตามมาตรฐานการศกึ ษาแตล ะช้นั ปเปนระดบั คณุ ภาพเพิ่มอกี ก็ได
๓. กําหนดแนวปฏิบัติในการสอนซอมเสริมระหวางเรียน กรณีผูเรียนมีผลการประเมินตัวช้ีวัด/
มาตรฐานการเรียนรูไมผา นตามเกณฑท่ีสถานศกึ ษากาํ หนด
๔. กาํ หนดแนวปฏบิ ตั ใิ นการสอนซอ มเสรมิ การสอบแกต วั กรณผี เู รยี นมรี ะดบั ผลการเรยี น “๐” หรอื
มีระดับคณุ ภาพต่ํากวาเกณฑ และแนวดาํ เนนิ การกรณผี ูเรยี นมผี ลการเรียนทม่ี ีเงือ่ นไข คือ “ร” หรือ “มส”
๕. กาํ หนดแนวปฏิบตั ใิ นการอนุมตั ิผลการเรยี น
๖. กาํ หนดแนวทางในการรายงานผลการประเมินตอผูเกีย่ วขอ ง

การประเมนิ การอาน คิดวเิ คราะห และเขียน
การอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น ถอื เปน ความสามารถหลกั ทส่ี ําคัญซง่ึ จําเปน ตอ งปลกู ฝง และพฒั นา
ใหเ กดิ ขน้ึ กบั ผเู รยี นดว ยกระบวนการจดั การศกึ ษาตามหลกั สตู รในทกุ กลมุ สาระการเรยี นรู ขณะเดยี วกนั กจ็ าํ เปน
ตองตรวจสอบวา ความสามารถดังกลาวเกิดขึ้นแลวหรือยัง เนื่องจากการพัฒนาความสามารถดานการอาน
คดิ วเิ คราะห และเขยี น ผเู รยี นจะไดร บั การพฒั นาตามลาํ ดบั อยา งตอ เนอื่ ง ในกระบวนการจดั การเรยี นรตู ามกลมุ
สาระการเรียนรู หรือกจิ กรรมตาง ๆ กระบวนการตรวจสอบความกา วหนา ทเ่ี กิดขน้ึ ท้งั ความรูค วามเขาใจในการ
ปฏบิ ตั ิ จะดําเนินการไปดว ยกนั ในกระบวนการ
หลักการประเมินการอาน คดิ วิเคราะห และเขียน
๑. เปนการประเมินเพื่อการปรับปรุงพัฒนาผูเรียนและประเมินเพ่ือการตัดสินการเลื่อนชั้นและ
จบการศึกษาระดับตาง ๆ
๒. ใชวิธีการประเมินท่ีหลากหลาย เพื่อใหผูเรียนมีโอกาสไดแสดงออกซ่ึงความสามารถดังกลาว
อยางเต็มตามศกั ยภาพและทําใหผลการประเมินที่ไดมีความเช่อื ม่ัน

40 แนวปฏิบตั กิ ารวัดและประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p40 6/10/2558 9:21:37

๓. การกําหนดภาระงานใหผูเรียนไดปฏิบัติ ควรสอดคลองกับขอบเขตและประเด็นการประเมิน
ทก่ี ําหนด

๔. ใชรปู แบบ วธิ กี ารประเมินและเกณฑการประเมนิ ทไี่ ดจ ากการมีสว นรว มของผูเ ก่ยี วของ
๕. การสรุปผลการประเมินเพื่อรายงาน เนนการรายงานคุณภาพของความสามารถในการอาน
คดิ วิเคราะห และเขียน เปน ๔ ระดบั คือ ดเี ยี่ยม ดี ผา น และไมผา น
แนวดําเนินการพฒั นาและประเมินการอา น คิดวเิ คราะห และเขียน
สถานศกึ ษาควรดาํ เนินการพัฒนาและประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขียนเปน
กระบวนการอยา งชดั เจน สามารถตรวจสอบการดาํ เนนิ งานได การพฒั นาและประเมนิ ความสามารถในการอา น
คดิ วเิ คราะห และเขียน สถานศึกษาอาจดาํ เนินการตามกระบวนการตอไปน้ี
๑. แตงต้ังคณะกรรมการการพัฒนาและประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน
ของสถานศึกษา ซ่ึงอาจประกอบดวย ผูบริหารสถานศึกษา ผูแทนคณะกรรมการสถานศึกษา ผูแทนครูผูสอน
ผูแทนผูปกครองนักเรียน และผูแทนนักเรียน เพ่ือกําหนดแนวทางในการพัฒนา ประเมิน ปรับปรุงแกไข และ
ตัดสินผลการประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียนรายป (ระดับประถมศึกษา) รายภาค
(ระดับมธั ยมศกึ ษา) และจบการศกึ ษาแตละระดับ
๒. ศึกษานิยามหรือความหมายของความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน กําหนด
ขอบเขตและตัวชี้วัดที่แสดงถึงความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียนใหสอดคลองกับบริบทและ
จดุ เนนของสถานศึกษาในแตละระดบั การศึกษา
๓. ผูมีสวนเกี่ยวของรวมกันศึกษาหลักการประเมิน และพิจารณากําหนดรูปแบบวิธีการพัฒนา
และประเมนิ ความสามารถในการอาน คดิ วิเคราะห และเขยี นของสถานศึกษา
๔. กําหนดแนวทางการพัฒนาและประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน
ใหสอดคลองกับขอบเขตและตวั ช้วี ดั ทก่ี าํ หนดในขอ ๒ และกาํ หนดระดับคุณภาพหรอื เกณฑในการประเมินเปน
๔ ระดับ คือ ดีเย่ียม ดี ผาน และไมผาน เพื่อใชในการตัดสินผลรายป (ระดับประถมศึกษา) รายภาค
(ระดับมัธยมศกึ ษา) และจบการศกึ ษาแตล ะระดับ
๕. ดาํ เนนิ การพัฒนา ประเมนิ และปรับปรงุ แกไขความสามารถในการอา น คดิ วิเคราะห และเขียน
ตามรปู แบบและวธิ กี ารท่กี ําหนดอยางตอเนอื่ ง
๖. สรุปและตัดสินผลการประเมิน บันทึกและรายงานผลการประเมินความสามารถในการอาน
คดิ วเิ คราะห และเขยี น ตอ ผูเ กยี่ วขอ ง
แนวดาํ เนนิ การดังกลา วขางตนสามารถแสดงดังแผนภมู ิท่ี ๓.๒

แนวปฏิบัตกิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 41
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p41 6/10/2558 9:21:37

การประเมนิ การอา น คิดวิเคราะห
และเขยี น

แตง ต้งั คณะกรรมการการพัฒนาและประเมินความสามารถ
ในการอา น คิดวิเคราะห และเขยี น ของสถานศกึ ษา

ศกึ ษานยิ ามหรือความหมายของความสามารถในการอา น
คิดวิเคราะห และเขียน กาํ หนดขอบเขตและตวั ชว้ี ดั แตละระดบั การศึกษา

ผมู สี วนเกี่ยวของรว มกันศึกษาหลักการประเมิน และพจิ ารณากาํ หนด
รปู แบบวธิ กี ารพฒั นาและประเมิน

กาํ หนดแนวทางการพฒั นาและประเมินใหสอดคลองกบั ขอบเขต
และตัวชว้ี ัด

ดาํ เนินการพฒั นา ประเมนิ และปรบั ปรงุ แกไข
ตามรูปแบบและวิธีการท่ีกาํ หนดอยางตอเนอ่ื ง

สรปุ ผลการประเมิน
ตัดสนิ ปรบั ปรุง

ดีเยี่ยม ดี ผา น

บนั ทึกผลการประเมิน
รายงานผลการประเมินตอผูทเ่ี กี่ยวของ

แผนภาพที่ ๓.๒ แสดงกระบวนการดําเนินการพฒั นาและประเมินความสามารถในการอาน คิดวเิ คราะห และเขยี น

42 แนวปฏบิ ตั ิการวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p42 6/10/2558 9:21:37

เพื่อใหเกิดความชัดเจนตอผูปฏิบัติในการประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และ
เขียน จึงไดกําหนดความหมายและขอบเขตการประเมินเปนระดับชั้นประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนตน และ
มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ใหเ ปนกรอบในการประเมินเพ่อื ตดั สินการเลือ่ นช้ันและการจบการศึกษาแตล ะระดับ

ความหมาย
การประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียน เปนการประเมินศักยภาพของผูเรียนในการอาน
จากหนังสอื ตาํ ราเรียน เอกสาร และสือ่ ตา ง ๆ เพ่อื หาและ/หรือเพิ่มพนู ความรู ประสบการณ ความสนุ ทรยี  และ
ประยกุ ตใช แลวนําเนือ้ หาสาระที่อา นมาคิดวิเคราะห นาํ ไปสกู ารแสดงความคดิ เห็น การสังเคราะห สรา งสรรค
การแกป ญ หาในเรอื่ งตาง ๆ และถา ยทอดความคดิ นั้นดวยการเขยี นทม่ี ีสํานวนภาษาถูกตอง มเี หตผุ ลและลาํ ดับ
ขนั้ ตอนในการนาํ เสนอ สามารถสรา งความเขา ใจแกผ อู า นไดอ ยา งชดั เจนตามระดบั ความสามารถในแตล ะระดบั ชน้ั

ขอบเขตการประเมินและตัวช้ีวดั ทแี่ สดงถงึ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขียน

ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๑ - ๓

ขอบเขตการประเมิน
การอานจากสื่อสิ่งพิมพ และ/หรือสื่อประเภทตาง ๆ ท่ีใหความเพลิดเพลิน ความรู ประสบการณ
และมปี ระเดน็ ใหค ดิ และเขยี นบรรยาย ถา ยทอดประเดน็ ทค่ี ดิ ดว ยภาษาทถี่ กู ตอ งเหมาะสม เชน อา นสาระความรู
ท่ีนาํ เสนออยา งสนใจ นิยาย เรอื่ งส้ัน นทิ าน นยิ ายปรมั ปรา
ตัวชว้ี ัดความสามารถในการอาน คิดวเิ คราะห และเขียน
๑. สามารถอานและหาประสบการณจ ากสื่อที่หลากหลาย
๒. สามารถจบั ประเด็นสาํ คัญ ขอ เท็จจรงิ ความคิดเห็นเรื่องทอี่ าน
๓. สามารถเปรียบเทยี บแงมมุ ตา ง ๆ เชน ขอดี ขอ เสีย ประโยชน โทษ ความเหมาะสม ไมเ หมาะสม
๔. สามารถแสดงความคดิ เหน็ ตอ เรื่องท่ีอาน โดยมเี หตุผลประกอบ
๕. สามารถถายทอดความคดิ เหน็ ความรสู ึกจากเร่ืองท่อี านโดยการเขียน

ช้นั ประถมศกึ ษาปที่ ๔ - ๖

ขอบเขตการประเมิน
การอานจากส่ือสิ่งพิมพ และ/หรือส่ือประเภทตาง ๆ ท่ีใหขอมูลสารสนเทศ ความรู ประสบการณ
ที่เอ้ือใหผูอานนําไปคิดวิเคราะห แสดงความคิดเห็น ตัดสินใจ แกปญหา และถายทอดโดยการเขียนเปน
ความเรยี งเชงิ สรา งสรรคด ว ยถอ ยคาํ ภาษาทถี่ กู ตอ ง ชดั เจน เชน อา นหนงั สอื พมิ พ วารสาร หนงั สอื เรยี น บทความ
สุนทรพจน คาํ แนะนํา คาํ เตือน
ตัวชี้วัดความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน
๑. สามารถอา นเพอ่ื หาขอ มูลสารสนเทศเสริมประสบการณจ ากสอ่ื ประเภทตาง ๆ
๒. สามารถจับประเดน็ สําคญั เปรียบเทยี บ เชอื่ มโยงความเปนเหตเุ ปนผลจากเร่อื งท่ีอาน

แนวปฏิบัติการวดั และประเมินผลการเรยี นรู 43
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพืน้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p43 6/10/2558 9:21:38

๓. สามารถเชื่อมโยงความสัมพนั ธของเรอ่ื งราว เหตกุ ารณข องเรอื่ งทีอ่ า น
๔. สามารถแสดงความคิดเหน็ ตอเรื่องท่ีอานโดยมีเหตุผลสนบั สนนุ
๕. สามารถถา ยทอดความเขา ใจ ความคิดเห็น คุณคา จากเร่ืองท่ีอานโดยการเขยี น

ช้นั มัธยมศกึ ษาปท่ี ๑ - ๓

ขอบเขตการประเมนิ
การอานจากส่ือสิ่งพิมพและส่ืออิเล็กทรอนิกสท่ีใหขอมูลสารสนเทศ ขอคิด ความรูเกี่ยวกับสังคม
และสิ่งแวดลอมที่เอ้ือใหผูอานนําไปคิดวิเคราะห วิจารณ สรุปแนวคิด คุณคาท่ีได นําไปประยุกตใช
ดวยวิจารณญาณ และถายทอดเปนขอเขียนเชิงสรางสรรคหรือรายงานดวยภาษาที่ถูกตอง เหมาะสม เชน
อานหนังสือพมิ พ วารสาร หนังสือเรยี น บทความ สุนทรพจน คาํ แนะนาํ คําเตอื น แผนภมู ิ ตาราง แผนที่
ตวั ช้วี ัดความสามารถในการอา น คดิ วิเคราะห และเขียน
๑. สามารถคัดสรรส่ือที่ตองการอานเพื่อหาขอมูลสารสนเทศไดตามวัตถุประสงค สามารถสราง
ความเขาใจและประยกุ ตใ ชความรจู ากการอาน
๒. สามารถจับประเด็นสําคัญและประเด็นสนบั สนนุ โตแ ยง
๓. สามารถวิเคราะห วิจารณ ความสมเหตุสมผล ความนาเช่ือถือ ลําดับความและความเปนไปได
ของเรอื่ งที่อา น
๔. สามารถสรปุ คณุ คา แนวคิด แงคิดทไี่ ดจ ากการอา น
๕. สามารถสรปุ อภปิ ราย ขยายความ แสดงความคดิ เห็น โตแ ยง สนบั สนุน โนม นาว โดยการเขยี น
สอื่ สารในรปู แบบตา ง ๆ เชน ผังความคิด เปนตน

ช้นั มัธยมศกึ ษาปท่ี ๔ - ๖

ขอบเขตการประเมิน
การอานจากส่ือส่ิงพิมพและส่ืออิเล็กทรอนิกสท่ีใหขอมูลสารสนเทศ ความรู ประสบการณ แนวคิด
ทฤษฎี รวมท้ังความงดงามทางภาษาท่ีเอื้อใหผูอานวิเคราะห วิพากษวิจารณ แสดงความคิดเห็น โตแยง
หรือสนับสนุน ทํานาย คาดการณ ตลอดจนประยุกตใชในการตัดสินใจ แกปญหา และถายทอดเปนขอเขียน
เชิงสรา งสรรค รายงาน บทความทางวชิ าการอยางถูกตอ งตามหลักวชิ า เชน อานบทความวชิ าการ วรรณกรรม
ประเภทตา ง ๆ
ตวั ช้ีวดั ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น
๑. สามารถอา นเพื่อการศึกษาคน ควา เพมิ่ พนู ความรู ประสบการณ และการประยกุ ตใ ชในชีวิตประจําวนั
๒. สามารถจับประเด็นสาํ คัญ ลําดับเหตุการณจ ากการอา นส่อื ทมี่ คี วามซบั ซอ น
๓. สามารถวิเคราะหสิ่งที่ผูเขียนตองการสื่อสารกับผูอาน และสามารถวิพากษ ใหขอเสนอแนะ
ในแงม ุมตา ง ๆ

44 แนวปฏิบัติการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p44 6/10/2558 9:21:38

๔. สามารถประเมนิ ความนา เช่ือถือ คุณคา แนวคิดที่ไดจ ากสง่ิ ทอี่ า นอยา งหลากหลาย
๕. สามารถเขียนแสดงความคิดเห็น โตแยง สรุป โดยมีขอมูลอธิบายสนับสนุนอยางเพียงพอ
และสมเหตุสมผล
รปู แบบการประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วิเคราะห และเขียน
การประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียน เปนเง่ือนไขสําคัญประการหน่ึงที่ผูเรียนทุกคนจะตอง
ไดรับการประเมินใหผานตามเกณฑที่สถานศึกษากําหนด จึงจะไดรับการตัดสินใหผานการเลื่อนช้ันและผาน
การศกึ ษาแตล ะระดับการศกึ ษา ถือเปนมาตรการสําคัญอยา งหนง่ึ ในการพฒั นาและยกระดบั คุณภาพการศึกษา
ซึง่ จะชวยผเู รียนทกุ คนใหไ ดรบั การฝก ฝนใหมีความสามารถในการอาน คิดวเิ คราะห และเขียน โดยสถานศกึ ษา
อาจเลือกรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง หรือหลายรูปแบบในการประเมินไปใชใหเหมาะสมกับสภาพและบริบทของ
สถานศกึ ษา ดงั น้ี
รูปแบบที่ ๑ การบูรณาการตัวชี้วัดของการประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียน รวมกับ

การประเมินผล ๘ กลมุ สาระการเรียนรู
สาํ รวจตรวจสอบวาตัวช้วี ัดของการประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นมอี ยใู น
หนวยการเรียนรูของแตละรายวิชาใดบาง หากยังไมมีหรือมีเล็กนอย ใหนําเขาไปบูรณาการในหนวยการเรียนรู
หรอื แผนการจัดการเรียนรูของรายวิชานั้น เมอื่ นําหนว ยการเรยี นรไู ปจดั กิจกรรมการเรยี นรู ผลการประเมินการเรียนรู
ของผเู รยี นทเ่ี ปน ผลงานในรายวชิ านน้ั นบั เปน ผลการประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นดว ย
หากมีการวางแผนกําหนดหนวยการเรียนรูของแตละรายวิชาในแตละป (ระดับประถมศึกษา) แตละภาคเรียน
(ระดับมัธยมศึกษา) ใหมีการกระจายตัวช้ีวัดลงทุกรายวิชา ในสัดสวนที่เพียงพอและมีผลงานปรากฏชัดเจน
เปน ตวั แทนความสามารถในการประเมนิ การอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นไดต ามเกณฑก ารประเมนิ ทสี่ ถานศกึ ษา
กําหนด แลว นําผลการประเมินท้งั ๘ กลมุ สาระการเรียนรไู ปสรุปในภาพรวม เปนผลการประเมนิ ความสามารถ
ในการอาน คดิ วิเคราะห และเขียนรายป/ รายภาค โดยอาศยั คา สถิตทิ ่ีเหมาะสม เชน ฐานนยิ ม (Mode) หรือ
คาเฉลี่ย (Mean) รูปแบบนี้มีความเหมาะสมกับสถานศึกษาที่มีความพรอมปานกลาง มีครูที่ครบชั้นเรียนและ
มคี รูพเิ ศษบา ง
รูปแบบที่ ๒ การใชเคร่ืองมือหรือแบบทดสอบประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห
และเขียน
สถานศึกษาสามารถที่จะสรางและพัฒนาแบบทดสอบตามตัวชี้วัดการประเมินความสามารถในการอาน
คิดวิเคราะห และเขียนได โดยใชกระบวนการสรางและพัฒนาแบบทดสอบที่มีประสิทธิภาพ ซ่ึงตองมั่นใจ
ในความเท่ียงตรง (Validity) ความยุติธรรม (Fair) และความเช่ือถือได (Reliability) ของแบบทดสอบ
นน้ั ๆ ทจ่ี ะนาํ มาประเมนิ กบั ผเู รยี นทกุ คน หรอื ตดิ ตอ ขอใชบ รกิ ารแบบทดสอบมาตรฐานจากหนว ยงานทใี่ หบ รกิ าร
แบบทดสอบมาตรฐานเพื่อประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน เชน สํานักทดสอบ
ทางการศกึ ษา สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน รปู แบบนเี้ หมาะสาํ หรบั โรงเรยี นทมี่ คี วามพรอ มมาก
มขี นาดใหญห รือขนาดใหญพเิ ศษ

แนวปฏิบัติการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 45
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p45 6/10/2558 9:21:38

รูปแบบที่ ๓ การกาํ หนดโครงการ/กิจกรรมสงเสรมิ ความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และ
เขียน ใหผูเรยี นปฏบิ ัตโิ ดยเฉพาะ

ศึกษาตัวชี้วัด ขอบเขต เกณฑและแนวการใหคะแนน (Rubric) ของการประเมินความสามารถ
ในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน แลวจัดทําโครงการ/กิจกรรมใหผูเรียนปฏิบัติเปนกลุมหรือเปนรายบุคคล
หรอื การมอบหมายใหผ เู รยี นไปศกึ ษาคน ควา แลว เขยี นเปน รายงานเกยี่ วกบั การอา น การคดิ วเิ คราะห และการเขยี น
หรอื รวบรวมและนาํ เสนอในรปู ของแฟม สะสมงาน เพอื่ ประเมนิ ศักยภาพของผูเรียนในการอา นหนังสอื เอกสาร
และส่ือตาง ๆ ไดอ ยางถกู ตอ ง คลอ งแคลว แลว นํามาคิดสรปุ เปนความรคู วามเขาใจ สามารถคิดวเิ คราะหเนือ้ หา
สาระของเรอ่ื งทอ่ี า น นาํ ไปสกู ารสงั เคราะห สรา งสรรค และแสดงความคดิ เหน็ ในเรอ่ื งตา ง ๆ และถา ยทอดความคดิ
เหลานั้นดวยการเขียนสื่อความท่ีสะทอนถึงสติปญญา ความรูความเขาใจ ความสามารถในการคิดวิเคราะห
สังเคราะห แกปญหา และสรางสรรคจินตนาการอยางเหมาะสมและมีคุณคา เชน โครงการรักการอาน
รักการเขยี น เปน ตน รูปแบบนเี้ หมาะสาํ หรับโรงเรียนท่ีมคี วามพรอมมาก มขี นาดใหญห รือขนาดใหญพเิ ศษ

รปู แบบท่ี ๔ การบรู ณาการตวั ชว้ี ดั การประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น
รว มกบั การประเมินกจิ กรรมพฒั นาผเู รียน

ศึกษาตัวช้ีวัด ขอบเขต เกณฑและแนวทางการใหคะแนน (Rubric) ของการประเมินความสามารถ
ในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน แลวบูรณาการเขากับแผนการจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน นําแผนการจัด
กิจกรรมไปสูการปฏิบัติ และประเมินผลการปฏิบัติกิจกรรมตามภาระงานที่ไดเรียนรู ผลงานที่เก่ียวของกับ
การประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียนตามกิจกรรม นับเปนการประเมินท่ีนําขอมูล
มาตดั สนิ ผลการประเมนิ การอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นได โดยนาํ ไปเทยี บกบั เกณฑแ ละแนวทางการใหค ะแนน
(Rubric) ตามท่ีสถานศึกษากําหนด รูปแบบนี้มีความเหมาะสมกับโรงเรียนท่ีมีความพรอมปานกลาง มีครูที่
ครบชัน้ เรยี นและมีครูพเิ ศษบา ง ครคู นหนึ่งอาจรับผิดชอบทง้ั งานสอนและงานพเิ ศษ

วิธีการประเมินการอา น คิดวเิ คราะห และเขียน
วธิ กี ารประเมินความสามารถในการอาน คดิ วิเคราะห และเขียน ควรจดั ในระหวางการเรยี นการสอน
ในหองเรียนตามปกติเปนดีที่สุด ไมควรแยกมาจัดสอบเหมือนการสอบปลายภาคหรือปลายปของการจบ
การศึกษาภาคบงั คบั และการจบการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน ยกเวนถาสถานศกึ ษาไดพฒั นาแบบทดสอบหลาย ๆ ชุด
นํามาใชประเมินเพื่อตรวจสอบพัฒนาการของผูเรียนในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน ในระหวางการเรียน
การสอน แลวนํามาสรุปผลเปนระยะ ๆ สําหรับรายงานผลความกาวหนาเมื่อเทียบกับเกณฑการประเมินที่
สถานศึกษากําหนดไว ทั้งนี้ กอนท่ีจะทําการประเมินผลสิ่งใด ผูที่ประเมินควรทําความเขาใจสิ่งท่ีจะประเมิน
ใหช ัดเจนครอบคลุมประเดน็ ตอไปนี้
๑. อะไรคือสิง่ ทจ่ี ะทาํ การประเมิน

ผูป ระเมินตองศึกษาความหมาย ขอบเขต และตัวชี้วดั ของความสามารถในการอา น คิดวิเคราะห
และเขียน ใหเขาใจวาเราตองการใหผูเรียนคิดในส่ิงท่ีอาน อานโดยใชกระบวนการคิดท่ีมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้

46 แนวปฏบิ ตั กิ ารวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p46 6/10/2558 9:21:38

ควรคํานึงถึงการประเมินผลใหเปนการประเมินลักษณะองครวม โดยประเมินผลงานท่ีเปนการเขียนตามเกณฑ
ทคี่ รอบคลมุ ความสามารถในการอา น ความสามารถในการคดิ วิเคราะห และความสามารถในการเขยี นทอ่ี ธบิ าย
ระดับคุณภาพท่ียอมรับไดไวกอน และควรแจงใหพอแม ผูปกครองและคณะกรรมการสถานศึกษาไดทราบ
ลว งหนากอ นจดั การเรยี นการสอน

๒. อะไรคอื เปา หมายของการประเมนิ การอาน คดิ วิเคราะห และเขยี น
กอ นจะเลอื กวธิ ีการหรอื เครือ่ งมือประเมินผลที่เหมาะสม การกําหนดเปา หมายของการประเมนิ

ความสามารถในการอา น คิดวเิ คราะห และเขียน เปน สิง่ ท่ีตอ งตดั สนิ ใจเปนอนั ดบั แรก มีเปาหมายเพ่ือนาํ ผลการ
ประเมินไปใชในการตัดสินการเลื่อนช้ัน การตัดสินการจบการศึกษาภาคบังคับและการจบการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
รวมท้ังเพื่อนําขอมูลที่ไดจากผลการประเมินไปใชวางแผน ปรับปรุง พัฒนาความสามารถผูเรียนไปสู
เกณฑท ี่สถานศกึ ษากาํ หนด

๓. ขอบเขตและตัวช้ีวัดอะไรบางที่จะทาํ การประเมิน
การเตรียมการประเมินความกาวหนาของผูเรียนเก่ียวกับความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห

และเขยี น ครคู วรพจิ ารณาถงึ ความสามารถผเู รยี นในแตล ะระดบั การศกึ ษาจะสามารถทาํ ได ผลงานจากการเขยี น
สอ่ื สารความรู ความคดิ ความรสู กึ เจตคติ แลว ยงั เปน หลกั ฐานทแ่ี สดงออกถึงความสามารถในการคิดวเิ คราะห
อกี ดวย และถา หากผลงานเขียนชนิ้ เดียวนั้นมาจากการคดิ ในสงิ่ ท่อี าน กเ็ ปนหลักฐานทีใ่ ชประเมนิ ไดท้ังการอาน
คิดวิเคราะห และเขยี น ดงั น้นั ครูตองศกึ ษาขอบเขตและตัวช้วี ดั การประเมนิ กอนจงึ จะชว ยใหเ ลือกวิธีการที่จะ
ใชใ นการประเมนิ การอา น คดิ วเิ คราะห และเขียนไดอยา งเหมาะสม

๔. ผลของการประเมนิ จะรายงานอยา งไร
การรายงานผลการประเมินเปนส่ิงสําคัญ ครูจะตองดําเนินการอยางรวดเร็วและเชื่อถือได

มีความถูกตองครบถวน การรายงานผลการประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียน ข้ึนอยูกับการออกแบบ
การจัดการเรียนรู การวางแผนรวมกันของผูบริหาร ครู และคณะกรรมการประเมินการอาน คิดวิเคราะห
และเขียน จะจัดใหมีการรายงานกี่คร้ัง ท้ังนี้ ควรจัดใหมีการรายงานผลการประเมินระหวางพัฒนาการและ
ผลการประเมินสรุป แบบรายงานผลการประเมินควรออกแบบอยางงายตอการสื่อความหมายและทําใหเห็น
รองรอยของพัฒนาการ ไมควรเปรียบเทียบกับผูเรียนคนอ่ืน และเปนการรายงานที่รวดเร็ว ใหความยุติธรรม
แกผเู รยี น เทีย่ งตรงและเชอื่ ถือได

๕. วธิ ีการประเมนิ การอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น ทาํ ไดอยางไร
สถานศึกษาแตงต้ังคณะกรรมการประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน

ตามแนวทางการพัฒนาการอาน คิดวิเคราะห และเขียน แลวรวมกันกําหนดรูปแบบการประเมินที่เหมาะสม
กบั สภาพความพรอ มและบรบิ ทของโรงเรยี นทสี่ ามารถดาํ เนนิ การประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห
และเขียนไดอยางมีประสิทธิภาพ สวนมากสถานศึกษามักจะบูรณาการรวมกับกลุมสาระการเรียนรูทั้ง ๘ กลุม
สาระการเรยี นรู หรือใชห ลาย ๆ รปู แบบ เชน การมอบหมายงานใหผูเรยี นปฏบิ ัติ จัดทาํ เปนโครงการ/กิจกรรม
การบูรณาการเขากับกิจกรรมพัฒนาผูเรียน และการใชแบบทดสอบมาตรฐานทดสอบผูเรียนทุกคน ทั้งนี้
ควรเลือกใหเ หมาะสมกับสถานศกึ ษา และไมควรเพิ่มภาระงานและเวลาของครูมากนัก

แนวปฏบิ ตั กิ ารวดั และประเมินผลการเรียนรู 47
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p47 6/10/2558 9:21:38

๖. จะประเมนิ ความสามารถในการอาน คดิ วิเคราะห และเขียนไดท่ีไหน และเวลาใด
การประเมนิ การอาน คิดวเิ คราะห และเขียน ควรประเมนิ ในหองเรยี นตามปกตเิ ปน ดที ่สี ดุ หรือ

ใชเวลานอกหองเรียนจากการมอบหมายใหผูเรียนทํางานกลุมที่สะทอนความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห
และเขยี นเปน พเิ ศษ จดั กจิ กรรมการเรยี นการสอนและการประเมนิ เปน ครง้ั ๆ แลว นาํ ผลมาสรปุ รวม โดยควรแบง
ระยะเวลาสรุปเปนชวง ๆ ทั้งนี้ คณะกรรมการประเมินควรรวมกันพิจารณาเพ่ือมุงพัฒนาผูเรียนใหไปสูตัวชี้วัด
ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขียน

เกณฑการตดั สินคุณภาพการอาน คดิ วเิ คราะห และเขียน
การประเมนิ ความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นของผเู รยี นเพอ่ื เลอื่ นชนั้ และจบการศกึ ษา
แตล ะระดบั การศกึ ษา ตามเกณฑท หี่ ลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ และสถานศกึ ษา
กาํ หนด การตัดสนิ ผลการประเมินเพื่อเลอ่ื นช้ันใชผลการประเมนิ ปลายป สวนการตดั สินการจบระดับการศกึ ษา
ใชผลการประเมนิ ปลายปสดุ ทายของระดบั การศึกษา
การประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน กําหนดเกณฑการตัดสินคุณภาพ
การอาน คิดวเิ คราะห และเขียนเปน ๔ ระดบั คอื ดีเยย่ี ม ดี ผา น และไมผ า น
ดเี ย่ยี ม หมายถึง มผี ลงานที่แสดงถงึ ความสามารถในการอาน คิดวเิ คราะห และเขียนทม่ี คี ณุ ภาพ

ดีเลิศอยูเสมอ
ดี หมายถึง มผี ลงานทแ่ี สดงถึงความสามารถในการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี นทมี่ คี ุณภาพ

เปน ทย่ี อมรับ
ผาน หมายถึง มีผลงานที่แสดงถึงความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียนที่มี

ขอ บกพรองบางประการ
ไมผาน หมายถงึ ไมมีผลงานที่แสดงถึงความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน หรือ

ถามีผลงาน ผลงานน้ันยงั มีขอ บกพรอ งทต่ี องไดรบั การปรับปรงุ แกไขหลายประการ
นําผลการประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียนสงนายทะเบียนวัดผลเพ่ือประกาศใหนักเรียน
และรายงานผูทเี่ กีย่ วของไดท ราบ
แนวทางการแกไขผูเ รยี นกรณีไมผานเกณฑ
ในกรณที ี่ผเู รียนมีผลการประเมินการอา น คดิ วเิ คราะห และเขยี น อยูในระดับไมผา น ครผู สู อนและ
คณะกรรมการประเมินควรเรง ดําเนินการจัดกจิ กรรมเพ่อื สงเสริมและพัฒนาใหผเู รยี นมคี วามกา วหนา ในตวั ชี้วดั
ที่มีจุดบกพรอง สมควรไดรับการแกไขในระยะเวลาพอสมควรที่ผูเรียนจะเกิดการเรียนรู และสรางผลงานที่
สะทอนความสามารถในตัวช้ีวัดท่ีตองปรับปรุงแกไขไดอยางแทจริงดวยวิธีการท่ีหลากหลาย เชน มอบหมาย
งานใหผ เู รยี นไดอ า น ไดค ดิ วเิ คราะหจ ากเรอื่ งทอี่ า น และสามารถสอ่ื สารสาระสาํ คญั จากเรอื่ งทอี่ า นโดยการเขยี น
อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ แลว นาํ ผลงานไปเทยี บกบั แนวทางการใหค ะแนนและเกณฑก ารตดั สนิ ทสี่ ถานศกึ ษากาํ หนด
ตัง้ แตระดับดเี ย่ียม ดี ผาน

48 แนวปฏิบตั ิการวดั และประเมินผลการเรียนรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p48 6/10/2558 9:21:38

ขอแนะนําเก่ยี วกับเคร่อื งมอื และวิธกี ารประเมิน
เพื่อใหไดผลการประเมินความสามารถในการอาน คิดวิเคราะห และเขียน ที่สะทอนความสามารถ
ทแี่ ทจรงิ ของผเู รียน ผปู ระเมนิ ควรใหความสาํ คญั กบั เครอื่ งมือและวธิ ีการประเมนิ ในประเดน็ ตอไปนี้

☯ ลักษณะภาระงานทีก่ ําหนดใหผ เู รียนปฏิบตั ิ
- ส่ือที่ใหผเู รยี นตองอา นมีความสอดคลอ งกบั ขอบเขตการประเมนิ ในแตล ะระดบั
- การกําหนดเง่ือนไขการปฏิบตั ใิ หเ ปน ไปตามประเดน็ การตรวจสอบ
- ประเด็นคําถาม กระตุนใหผูเรียนไดแสดงออกถึงความรูความเขาใจ ความคิดเก่ียวกับ

สิ่งท่อี า นและเขยี น ถายทอดความรู ความคดิ ของตนเอง
☯ ลกั ษณะเครือ่ งมอื /วธิ กี ารประเมิน
- ใหผ ูเ รยี นไดปฏบิ ตั จิ รงิ
- ทดสอบโดยการสอบขอเขยี น
- การใหผเู รยี นประเมนิ ตนเอง/เพอ่ื นประเมนิ
- การพดู คยุ ซกั ถาม ถาม-ตอบปากเปลา
- การตรวจผลงาน
☯ การใชผ ลการประเมนิ ระหวา งการจดั กจิ กรรมการเรยี นรเู พอ่ื เปน ขอ มลู ยอ นกลบั แกผ เู รยี น
สําหรับการปรับปรุง พัฒนา ดูความกาวหนา ปญหาอุปสรรคในการเรียน เนนลักษณะ

การประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู (Assessment for Learning) มากกวาการประเมินเพ่ือสรุปผลการเรียนรู
(Assessment of Learning) มีผลการวิจัยระบุวา การใหข อมูลยอนกลับดวยคําพดู จะกระตนุ ใหเ กิดการพฒั นา

การประเมนิ คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค
หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ เปนหลักสตู รองิ มาตรฐาน ซง่ึ กาํ หนด
สิ่งท่ีผูเรียนพึงรูและปฏิบัติไดไวในมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด ซึ่งจะประกอบดวยความรูความสามารถ
คณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา นยิ มท่ีพึงประสงค เมื่อผเู รียนไดรับการพฒั นาไปแลว นอกจากจะมคี วามรูความสามารถ
ตลอดจนคณุ ธรรม จรยิ ธรรมทก่ี าํ หนดไวใ นมาตรฐานการเรยี นรแู ละตวั ชวี้ ดั แลว จะนาํ ไปสกู ารมสี มรรถนะสาํ คญั
๕ ประการ และมคี ณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ๘ ประการ อกี ดว ย คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคท ห่ี ลกั สตู รกาํ หนดนนั้
ตองไดรับการปลูกฝงและพัฒนา ผานการจัดการเรียนการสอน การปฏิบัติกิจกรรมพัฒนาผูเรียนในลักษณะ
ตาง ๆ จนตกผลึกเปนคุณลักษณะอันพึงประสงคในตัวผูเรียน การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคตองใช
ขอมลู จากการสังเกตพฤติกรรม ซง่ึ ใชเ วลาในการเก็บขอมลู พฤตกิ รรมเพ่อื นาํ มาประเมินและตัดสนิ
คุณลักษณะอันพึงประสงค หมายถึง ลักษณะที่สังคมตองการใหเกิดขึ้นกับผูเรียนในดานคุณธรรม
จริยธรรม คานิยม จิตสํานึก สามารถอยูรวมกับผูอื่นในสังคมไดอยางมีความสุข ท้ังในฐานะพลเมืองไทยและ
พลโลก ตามท่ีหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ กําหนด ซึ่งมีอยู ๘ คุณลักษณะ
ไดแก รักชาติ ศาสน กษัตริย ซ่ือสัตยสุจริต มีวินัย ใฝเรียนรู อยูอยางพอเพียง มุงมั่นในการทํางาน รักความ
เปนไทย และมจี ติ สาธารณะ

แนวปฏบิ ตั กิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 49
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p49 6/10/2558 9:21:38

ขอ ท่ี ๑ รักชาติ ศาสน กษัตริย

นยิ าม
รักชาติ ศาสน กษัตริย หมายถึง คุณลักษณะที่แสดงออกถึงการเปนพลเมืองดีของชาติ ธํารงไว

ซง่ึ ความเปนชาตไิ ทย ศรัทธา ยึดมั่นในศาสนา และเคารพเทดิ ทูนสถาบนั พระมหากษตั ริย
ผูที่รักชาติ ศาสน กษัตริย คือ ผูที่มีลักษณะซ่ึงแสดงออกถึงการเปนพลเมืองดีของชาติ มีความสามัคคี

ปรองดอง ภูมิใจ เชิดชูความเปนชาติไทย ปฏิบัติตนตามหลักศาสนาที่ตนนับถือ และแสดงความจงรักภักดี
ตอ สถาบนั พระมหากษตั รยิ 

ตวั ชีว้ ดั และพฤตกิ รรมบงชี้

ตวั ช้วี ัด พฤติกรรมบง ช้ี

๑.๑ เปนพลเมอื งดขี องชาติ ๑.๑.๑ ยืนตรงเคารพธงชาติ รองเพลงชาติ และอธบิ ายความหมายของเพลงชาติไดถ กู ตอง
๑.๒ ธาํ รงไวซ่ึงความเปนชาติไทย ๑.๑.๒ ปฏิบัติตนตามสิทธิและหนาทพี่ ลเมอื งดีของชาติ
๑.๓ ศรัทธา ยึดมัน่ และปฏบิ ัตติ น ๑.๑.๓ มคี วามสามัคคีปรองดอง
๑.๒.๑ เขา รวมสงเสริมสนบั สนนุ กิจกรรมที่สรา งความสามัคคีปรองดองทเ่ี ปนประโยชน
ตามหลกั ของศาสนา
๑.๔ เคารพเทดิ ทนู ตอโรงเรียน ชมุ ชน และสงั คม
๑.๒.๒ หวงแหน ปกปอ ง ยกยองความเปนชาติไทย
สถาบันพระมหากษัตรยิ  ๑.๓.๑ เขารวมกจิ กรรมทางศาสนาทีต่ นนับถือ
๑.๓.๒ ปฏบิ ตั ิตนตามหลกั ของศาสนาทต่ี นนบั ถือ
๑.๓.๓ เปนแบบอยางทดี่ ีของศาสนิกชน
๑.๔.๑ เขารว มและมสี ว นรวมในการจดั กจิ กรรมท่เี กย่ี วกับสถาบนั พระมหากษัตรยิ 
๑.๔.๒ แสดงความสาํ นกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ ของพระมหากษัตริย
๑.๔.๓ แสดงออกซึง่ ความจงรักภกั ดตี อสถาบนั พระมหากษตั ริย

ขอท่ี ๒ ซอื่ สตั ยส ุจรติ

นิยาม
ซื่อสัตยสุจริต หมายถึง คุณลักษณะที่แสดงออกถึงการยึดม่ันในความถูกตอง ประพฤติตรงตาม

ความเปน จริงตอตนเองและผอู นื่ ทง้ั ทางกาย วาจา ใจ
ผูท่ีมีความซ่ือสัตยสุจริต คือ ผูท่ีประพฤติตรงตามความเปนจริงท้ังทางกาย วาจา ใจ และยึด

หลักความจรงิ ความถูกตอ งในการดําเนนิ ชีวิต มคี วามละอายและเกรงกลัวตอ การกระทาํ ผดิ

50 แนวปฏิบตั ิการวัดและประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p50 6/10/2558 9:21:38

ตัวชี้วดั และพฤติกรรมบงช้ี

ตวั ชวี้ ัด พฤติกรรมบง ชี้

๒.๑ ประพฤตติ รงตามความเปนจรงิ ๒.๑.๑ ใหข อ มลู ทีถ่ กู ตอ งและเปนจรงิ
ตอ ตนเองทั้งทางกาย วาจา ใจ ๒.๑.๒ ปฏบิ ัติตนโดยคาํ นงึ ถงึ ความถูกตอง ละอายและเกรงกลวั ตอการกระทาํ ผิด
๒.๑.๓ ปฏบิ ตั ิตามคาํ ม่ันสญั ญา
๒.๒ ประพฤติตรงตามความเปน จริง ๒.๒.๑ ไมถ อื เอาสิง่ ของหรือผลงานของผอู ่นื มาเปนของตนเอง
ตอ ผูอื่นทัง้ ทางกาย วาจา ใจ ๒.๒.๒ ปฏิบัตติ นตอผูอ่ืนดวยความซอื่ ตรง
๒.๒.๓ ไมห าประโยชนใ นทางท่ีไมถกู ตอง

ขอท่ี ๓ มีวินยั

นิยาม
มวี ินยั หมายถงึ คณุ ลกั ษณะท่แี สดงออกถงึ การยดึ มัน่ ในขอ ตกลง กฎเกณฑ และระเบยี บ ขอบังคับ

ของครอบครัว โรงเรียน และสังคม
ผทู ี่มีวนิ ัย คอื ผทู ่ปี ฏบิ ัติตนตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยี บ ขอบังคบั ของครอบครัว โรงเรยี น และ

สังคมเปนปกติวสิ ัย ไมล ะเมดิ สทิ ธขิ องผอู ่ืน

ตัวช้ีวัดและพฤติกรรมบงช้ี

ตวั ช้ีวัด พฤตกิ รรมบงชี้

๓.๑ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ๓.๑.๑ ปฏิบัตติ นตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอ บงั คับของครอบครวั โรงเรยี น
ระเบยี บ ขอ บงั คบั ของครอบครัว และสงั คม ไมล ะเมดิ สทิ ธขิ องผอู น่ื
โรงเรยี น และสังคม ๓.๑.๒ ตรงตอเวลาในการปฏิบตั ิกจิ กรรมตา ง ๆ ในชีวติ ประจาํ วัน และรบั ผิดชอบ
ในการทาํ งาน

ขอ ที่ ๔ ใฝเ รยี นรู

นยิ าม
ใฝเ รียนรู หมายถงึ คุณลกั ษณะทแ่ี สดงออกถึงความตั้งใจ เพยี รพยายามในการเรยี น แสวงหาความรู

จากแหลง เรยี นรทู ั้งภายในและภายนอกโรงเรยี น
ผูท่ีใฝเรียนรู คือ ผูท่ีมีลักษณะซึ่งแสดงออกถึงความต้ังใจ เพียรพยายามในการเรียน และเขารวม

กิจกรรมการเรียนรู แสวงหาความรูจากแหลงเรียนรูท้ังภายในและภายนอกโรงเรียนอยางสม่ําเสมอ ดวยการ
เลือกใชส อ่ื อยางเหมาะสม บันทกึ ความรู วิเคราะห สรปุ เปน องคค วามรู แลกเปลี่ยนเรียนรู ถายทอด เผยแพร
และนาํ ไปใชใ นชวี ติ ประจําวนั ได

แนวปฏบิ ัติการวดั และประเมินผลการเรียนรู 51
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p51 6/10/2558 9:21:39

ตวั ชีว้ ัดและพฤติกรรมบงช้ี

ตัวช้วี ดั พฤติกรรมบง ช้ี

๔.๑ ตงั้ ใจ เพียรพยายามในการเรียน ๔.๑.๑ ตั้งใจเรียน
และเขารวมกิจกรรมการเรยี นรู ๔.๑.๒ เอาใจใสและมคี วามเพียรพยายามในการเรียนรู
๔.๑.๓ สนใจเขา รว มกจิ กรรมการเรียนรตู า ง ๆ

๔.๒ แสวงหาความรจู ากแหลงเรียนรู ๔.๒.๑ ศึกษาคนควา หาความรูจากหนังสือ เอกสาร ส่งิ พิมพ ส่ือเทคโนโลยีตา ง ๆ
ตาง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอก แหลงเรียนรทู ง้ั ภายในและภายนอกโรงเรียน และเลือกใชสอื่ ไดอ ยา งเหมาะสม
โรงเรียน ดว ยการเลอื กใชสอื่ ๔.๒.๒ บันทึกความรู วิเคราะหขอมลู จากสง่ิ ทเี่ รยี นรู สรปุ เปนองคความรู
อยางเหมาะสม สรปุ เปน ๔.๒.๓ แลกเปล่ยี นความรดู วยวธิ ีการตาง ๆ และนาํ ไปใชในชวี ติ ประจําวัน
องคค วามรู และสามารถนําไปใช
ในชีวติ ประจาํ วันได

ขอ ที่ ๕ อยอู ยา งพอเพียง

นิยาม
อยอู ยา งพอเพยี ง หมายถงึ คณุ ลกั ษณะทแี่ สดงออกถงึ การดาํ เนนิ ชวี ติ อยา งพอประมาณ มเี หตผุ ล รอบคอบ

มคี ุณธรรม มภี มู ิคุมกนั ในตัวท่ีดี และปรับตวั เพ่อื อยูใ นสงั คมไดอยางมีความสขุ
ผูท ่อี ยอู ยางพอเพียง คือ ผทู ี่ดําเนนิ ชีวติ อยางประมาณตน มีเหตผุ ล รอบคอบ ระมัดระวงั อยรู วมกบั ผูอ่ืน

ดวยความรับผิดชอบ ไมเบียดเบียนผูอื่น เห็นคุณคาของทรัพยากรตาง ๆ มีการวางแผนปองกันความเส่ียงและ
พรอ มรับการเปลย่ี นแปลง

ตวั ชีว้ ดั และพฤตกิ รรมบงชี้

ตวั ชว้ี ดั พฤติกรรมบง ชี้

๕.๑ ดาํ เนนิ ชวี ติ อยา งพอประมาณ ๕.๑.๑ ใชทรพั ยสินของตนเอง เชน เงนิ สิ่งของ เครือ่ งใช ฯลฯ อยางประหยัด คมุ คา และ
มีเหตุผล รอบคอบ มคี ุณธรรม เก็บรกั ษาดูแลอยา งดี รวมทง้ั การใชเวลาอยางเหมาะสม

๕.๑.๒ ใชท รัพยากรของสวนรวมอยา งประหยดั คุม คา และเกบ็ รกั ษาดแู ลอยา งดี
๕.๑.๓ ปฏบิ ัตติ นและตดั สินใจดว ยความรอบคอบ มีเหตผุ ล
๕.๑.๔ ไมเ อาเปรียบผอู ื่นและไมทาํ ใหผูอ น่ื เดอื ดรอน พรอ มใหอ ภัยเมอื่ ผอู ่นื

กระทาํ ผดิ พลาด

๕.๒ มภี ูมคิ ุมกันในตวั ที่ดี ปรบั ตัว ๕.๒.๑ วางแผนการเรยี น การทาํ งาน และการใชชวี ิตประจาํ วนั บนพ้นื ฐานของความรู
เพ่ืออยใู นสงั คมไดอยางมคี วามสุข ขอมลู ขาวสาร
๕.๒.๒ รเู ทาทนั การเปล่ยี นแปลงของสังคมและสภาพแวดลอ ม ยอมรับและปรับตัว
เพ่อื อยรู วมกบั ผอู ื่นไดอยา งมคี วามสขุ

52 แนวปฏบิ ัตกิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p52 6/10/2558 9:21:39

ขอท่ี ๖ มุงม่ันในการทํางาน

นยิ าม
มงุ มั่นในการทํางาน หมายถึง คุณลักษณะทีแ่ สดงออกถงึ ความตง้ั ใจและรบั ผิดชอบในการทาํ หนาที่

การงานดวยความเพยี รพยายาม อดทน เพ่ือใหงานสาํ เร็จตามเปา หมาย
ผูท่ีมุงม่ันในการทํางาน คือ ผูที่มีลักษณะซึ่งแสดงออกถึงความต้ังใจปฏิบัติหนาท่ีที่ไดรับมอบหมาย

ดวยความเพียรพยายาม ทุมเทกําลังกาย กําลังใจ ในการปฏิบัติกิจกรรมตาง ๆ ใหสําเร็จลุลวงตามเปาหมาย
ทีก่ ําหนดดวยความรบั ผิดชอบ และมีความภาคภมู ใิ จในผลงาน

ตวั ช้วี ดั และพฤติกรรมบง ช้ี

ตัวชวี้ ดั พฤตกิ รรมบงช้ี

๖.๑ ตงั้ ใจและรับผดิ ชอบในการ ๖.๑.๑ เอาใจใสต อ การปฏบิ ัติหนาที่ท่ไี ดร บั มอบหมาย
ปฏิบัติหนา ที่การงาน ๖.๑.๒ ต้ังใจและรับผดิ ชอบในการทํางานใหสาํ เรจ็
๖.๑.๓ ปรบั ปรุงและพฒั นาการทาํ งานดวยตนเอง
๖.๒ ทาํ งานดว ยความเพยี รพยายาม
และอดทนเพ่อื ใหงานสําเรจ็ ๖.๒.๑ ทมุ เททํางาน อดทน ไมย อ ทอ ตอปญหาและอปุ สรรคในการทํางาน
ตามเปาหมาย ๖.๒.๒ พยายามแกป ญ หาและอุปสรรคในการทํางานใหสาํ เรจ็
๖.๒.๓ ชืน่ ชมผลงานดว ยความภาคภมู ิใจ

ขอที่ ๗ รักความเปน ไทย

นยิ าม
รักความเปนไทย หมายถึง คุณลักษณะที่แสดงออกถึงความภาคภูมิใจ เห็นคุณคา รวมอนุรักษ

สืบทอดภูมิปญญาไทย ขนบธรรมเนียมประเพณี ศิลปะ และวัฒนธรรม ใชภาษาไทยในการสื่อสารไดอยาง
ถูกตองและเหมาะสม

ผทู ีร่ ักความเปน ไทย คอื ผทู ่ีมคี วามภาคภูมิใจ เหน็ คณุ คา ชน่ื ชม มีสวนรวมในการอนรุ ักษ สืบทอด
เผยแพรภ มู ปิ ญ ญาไทย ขนบธรรมเนียมประเพณี ศลิ ปะ และวัฒนธรรมไทย มีความกตญั ูกตเวที ใชภาษาไทย
ในการส่อื สารอยางถกู ตอ งเหมาะสม

แนวปฏบิ ตั ิการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 53
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p53 6/10/2558 9:21:39

ตวั ช้ีวดั และพฤตกิ รรมบงชี้

ตัวชว้ี ดั พฤติกรรมบงช้ี

๗.๑ ภาคภมู ิใจในขนบธรรมเนยี ม ๗.๑.๑ แตง กายและมีมารยาทงดงามแบบไทย มสี ัมมาคารวะ กตัญูกตเวทตี อผูม ีพระคณุ
ประเพณี ศลิ ปะ วัฒนธรรมไทย ๗.๑.๒ รว มกจิ กรรมท่ีเกีย่ วขอ งกับประเพณี ศิลปะ และวฒั นธรรมไทย
และมคี วามกตัญูกตเวที ๗.๑.๓ ชักชวน แนะนาํ ใหผ ูอน่ื ปฏิบตั ิตามขนบธรรมเนยี มประเพณี ศลิ ปะ และวัฒนธรรมไทย

๗.๒ เหน็ คณุ คาและใชภาษาไทย ๗.๒.๑ ใชภาษาไทยและเลขไทยในการสอ่ื สารไดอยางถกู ตอ งเหมาะสม
ในการส่ือสารไดอ ยางถูกตอ ง ๗.๒.๒ ชกั ชวน แนะนาํ ใหผูอื่นเหน็ คณุ คา ของการใชภาษาไทยทีถ่ กู ตอง
เหมาะสม

๗.๓ อนรุ กั ษและสืบทอดภมู ิปญ ญาไทย ๗.๓.๑ นําภมู ิปญ ญาไทยมาใชใหเหมาะสมในวถิ ชี วี ิต
๗.๓.๒ รว มกิจกรรมท่เี กี่ยวของกบั ภูมิปญญาไทย
๗.๓.๓ แนะนํา มสี ว นรว มในการสืบทอดภมู ปิ ญ ญาไทย

ขอ ท่ี ๘ มจี ิตสาธารณะ

นิยาม
มีจิตสาธารณะ หมายถึง คุณลักษณะที่แสดงออกถึงการมีสวนรวมในกิจกรรมหรือสถานการณท่ีกอ

ใหเกดิ ประโยชนแ กผอู ่ืน ชุมชน และสังคม ดวยความเตม็ ใจ กระตือรอื รน โดยไมห วงั ผลตอบแทน
ผูท่ีมีจิตสาธารณะ คือ ผูท่ีมีลักษณะเปนผูใหและชวยเหลือผูอ่ืน แบงปนความสุขสวนตนเพ่ือ

ทาํ ประโยชนแ กส ว นรวม เขา ใจ เหน็ ใจผทู ม่ี คี วามเดอื ดรอ น อาสาชว ยเหลอื สงั คม อนรุ กั ษส ง่ิ แวดลอ ม ดว ยแรงกาย
สติปญ ญา ลงมอื ปฏิบัตเิ พ่ือแกปญหา หรอื รว มสรา งสรรคสิ่งทด่ี ีงามใหเกดิ ในชมุ ชน โดยไมหวงั สิง่ ตอบแทน

ตวั ช้ีวัดและพฤตกิ รรมบงช้ี

ตัวชวี้ ัด พฤตกิ รรมบง ชี้

๘.๑ ชวยเหลือผอู น่ื ดว ยความเตม็ ใจ ๘.๑.๑ ชวยพอ แม ผปู กครอง และครูทํางานดวยความเตม็ ใจ
โดยไมห วังผลตอบแทน ๘.๑.๒ อาสาทํางานใหผอู ืน่ ดวยกาํ ลังกาย กําลังใจ และกาํ ลังสติปญ ญา ดว ยความสมคั รใจ
๘.๑.๓ แบง ปนสง่ิ ของ ทรัพยส ิน และอ่ืน ๆ และชว ยแกปญ หาหรอื สรางความสขุ ใหกับผูอ นื่
๘.๒ เขารวมกิจกรรมทเี่ ปนประโยชน ๘.๒.๑ ดแู ลรักษาสาธารณสมบัตแิ ละสง่ิ แวดลอ มดวยความเต็มใจ
ตอโรงเรยี น ชุมชน และสงั คม ๘.๒.๒ เขารวมกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอ โรงเรยี น ชุมชน และสังคม
๘.๒.๓ เขารวมกจิ กรรมเพอ่ื แกป ญ หาหรอื รวมสรางสิ่งที่ดีงามของสวนรวมตามสถานการณ

ที่เกิดข้นึ ดว ยความกระตือรือรน

54 แนวปฏิบตั กิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p54 6/10/2558 9:21:39

แนวดําเนนิ การพัฒนาและประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
การพฒั นาคณุ ลักษณะอันพึงประสงคข องสถานศกึ ษาจะบรรลผุ ลไดน น้ั ตองอาศัยการบริหารจดั การ
และการมีสว นรวมจากทุกฝา ย ไดแ ก ผบู รหิ ารสถานศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน ครทู ่ีปรึกษา
ครผู สู อน ผปู กครอง และชมุ ชน ทตี่ อ งมงุ ขดั เกลา บม เพาะ ปลกู ฝง คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคใ หเ กดิ ขน้ึ แกผ เู รยี น
ในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคสามารถกระทําไดโดยนําพฤติกรรมบงชี้ หรือพฤติกรรม
ที่แสดงออกของคุณลักษณะแตละดานท่ีวิเคราะหไว บูรณาการในการจัดกิจกรรมการเรียนรูของกลุมสาระ
การเรยี นรตู าง ๆ ในกิจกรรมพฒั นาผูเรียน โครงการพเิ ศษตาง ๆ ทีส่ ถานศกึ ษาจัดทําขึ้น เชน โครงการวันพอ
วันแมแหงชาติ โครงการลดภาวะโลกรอน วันรักษสิ่งแวดลอม แหเทียนพรรษา ตามรอยคนดี หรือกิจกรรม
ท่ีองคกรในทองถ่ินจัดข้ึน รวมท้ังสอดแทรกในกิจวัตรประจําวันของสถานศึกษา เชน การเขาแถวซ้ืออาหาร
กลางวนั เปน ตน
การประเมินคุณลักษณะอนั พึงประสงค ไมใชเปน สว นหนงึ่ ของสดั สว นการใหคะแนนระหวางเรยี น
กับคะแนนปลายป/ปลายภาค เพราะในตัวช้ีวัดชั้นประบุคุณลักษณะที่ตองการอยูแลว สําหรับคุณลักษณะ
อันพึงประสงค ๘ ประการนี้ เปนเปาหมายการพัฒนาท่ีตัดสินและรายงานแยกเฉพาะ แตพฤติกรรมท่ีผูเรียน
แสดงออกถึงคุณลักษณะตาง ๆ ท่ีเกิดข้ึนขณะจัดกิจกรรมการเรียนรู กิจกรรมพัฒนาผูเรียน กิจกรรม/
โครงการตาง ๆ และในกิจวัตรประจําวันของผูเรียนนั้น ครูสามารถประเมินดวยการสังเกตแลวบันทึกไว
และรายงานผลเฉพาะ ไมรวมอยูในการตัดสินรายวิชาตามกลุมสาระการเรียนรู สวนหลักฐาน/รองรอย
การแสดงออกถึงคุณลักษณะอันพึงประสงค สามารถเปนแหลงที่มาท่ีเดียวกันกับการประเมินในรายวิชา
แตไ มใ ชสวนหนง่ึ ของคะแนนในรายวชิ า
ในการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคน้ัน สถานศึกษาควรจัดใหมีการประเมินเปนระยะ ๆ โดย
อาจประเมินผลเปนรายสปั ดาห รายเดอื น รายภาค หรือรายป เพอ่ื ใหม กี ารส่ังสมและการพัฒนาอยา งตอเน่ือง
โดยเฉพาะการนําไปใชใ นชีวิตประจําวัน และสรุปประเมินผลเม่ือจบปส ุดทายของแตละระดบั การศึกษา
สถานศึกษาควรดําเนินการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคอยางเปนระบบ ชัดเจน
และสามารถตรวจสอบได ซ่งึ อาจใชแ นวทางในแผนภาพที่ ๓.๓ ตอไปนี้

แนวปฏิบัตกิ ารวดั และประเมินผลการเรียนรู 55
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p55 6/10/2558 9:21:40

ประชุมช้แี จงแนวทางการประเมิน คณะกรรมการพฒั นาและประเมิน
การเก็บรวบรวมการรายงานความกาวหนา คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค

การรายงานผล และสรุปผล ครูผสู อน ครทู ่ีปรึกษา
ครปู ระจาํ ชัน้ หรือผทู ี่ไดร ับ
ไมผานเกณฑ พฒั นา บนั ทกึ วิเคราะห แปลผล
ประเมนิ ผลและสงผลการประเมนิ มอบหมาย
พัฒนาผเู รยี น
ใหผเู ก่ยี วของ ทะเบียน-วัดผล
และผูทร่ี ับผดิ ชอบ
- รบั ผลการประเมิน
- ประมวลผล
- สรุปผล
- บนั ทึกขอมูลใน ปพ.๑

รายงานผลการประเมินตอผเู กี่ยวของ ครูทปี่ รึกษา/ครปู ระจําชัน้

นาํ ขอมูลท่ีไดมาวางแผน คณะกรรมการ

แผนภาพท่ี ๓.๓ แสดงขั้นตอนการดําเนินการวัดและประเมนิ คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงคข องสถานศึกษา

จากแผนภาพดังกลาว สถานศึกษาสามารถนาํ ไปปรับใชตามบรบิ ทของสถานศกึ ษา โดย
๑) แตงต้ังคณะกรรมการการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษา เพื่อ
ดําเนนิ การดงั นี้

๑.๑ กําหนดแนวทางในการพัฒนา แนวทางการประเมิน เกณฑการประเมิน และแนวทาง
การปรบั ปรุงแกไข ปรับพฤตกิ รรม

๑.๒ พิจารณาตัดสินผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงครายป (ระดับประถมศึกษา)
รายภาค (ระดบั มัธยมศึกษา) และการจบการศึกษาแตละระดับ

๑.๓ จัดระบบการปรับปรุงแกไข หรือปรับพฤติกรรมดวยวิธีการที่เหมาะสม และสงตอขอมูล
ของผเู รยี นเพ่อื การพฒั นาอยา งตอเนือ่ ง

๒) พิจารณานิยามหรือความหมายของแตละคุณลักษณะ พรอมท้ังกําหนดตัวชี้วัดหรือพฤติกรรม
บง ช้ี หรอื พฤตกิ รรมทแ่ี สดงออกของแตล ะคณุ ลกั ษณะ และหากสถานศกึ ษาไดก าํ หนดคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
เพิม่ เติม สถานศึกษาตอ งจัดทํานยิ าม พรอมทง้ั ตัวชีว้ ดั เพม่ิ เตมิ ดว ย

56 แนวปฏบิ ตั กิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p56 6/10/2558 9:21:40

๓) กําหนดเกณฑและแนวทางการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ใหสอดคลองกับบริบทและ
จุดเนนของสถานศึกษา กําหนดระดับคุณภาพ หรือเกณฑในการประเมินตามท่ีหลักสูตรแกนกลางการศึกษา
ข้ันพืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ กาํ หนดไว ๔ ระดับ คือ ดีเย่ียม ดี ผาน และไมผา น กําหนดประเดน็ การประเมนิ
ใหสอดคลองกบั ตัวชีว้ ัดของคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค

๔) แจง ใหค รผู สู อน ครทู ปี่ รกึ ษา ครปู ระจาํ ชน้ั หรอื ผทู ไ่ี ดร บั มอบหมาย ดาํ เนนิ การพฒั นาคณุ ลกั ษณะ
อนั พงึ ประสงค ประเมินและสงผลการประเมนิ ใหผูเก่ียวของ โดยเฉพาะอยา งยิง่ ฝา ยทะเบียนวัดผล

กรณีท่ีนักเรียนไมผานเกณฑการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ใหผูที่รับผิดชอบดําเนินการ
ปรบั ปรุงพัฒนา และประเมินตามเกณฑทสี่ ถานศกึ ษากําหนด

๕) ฝา ยทะเบยี นและวดั ผลประมวลผลตามเกณฑท คี่ ณะกรรมการฯ กาํ หนด สรปุ ผลการประเมนิ และ
บนั ทึกขอมลู ลงใน ปพ.๑ แลว สงครทู ีป่ รกึ ษาหรอื ครปู ระจําช้นั

๖) ครูท่ีปรกึ ษาหรอื ครปู ระจําชน้ั แจงผลการประเมินตอ ผเู รยี นและผูเกีย่ วของ
๗) คณะกรรมการฯ นําขอมูลตา ง ๆ มาพิจารณาวางแผนงานตอ ไป
แนวทางการพฒั นาและประเมนิ ทน่ี าํ เสนอในตวั อยา งแตล ะรปู แบบตอ ไปน้ี สถานศกึ ษาสามารถเลอื ก
นาํ ไปใชไดตามความเหมาะสม
ตัวอยางรูปแบบท่ี ๑ กลุมสาระการเรยี นรแู ละผูทร่ี บั ผิดชอบพฒั นาและประเมนิ ทกุ คุณลกั ษณะ

กระบวนการ รูปแบบที่ ๑ครูผูสอน/ค ูรที่รับผิดชอบโครงการ/ ิกจกรรม สงระดับการประเ ิมน ครวู ดั ผล
ปลกู ฝงผานกลุมสาระ ตามเกณฑ ่ีทสถาน ึศกษา ํกาหนด ประมวลผล
คุณลักษณะอันพึงประสงค
และกิจกรรม อนุมตั ิ
๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ภาษาไทย ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
คณิตศาสตร ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
วทิ ยาศาสตร ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
สงั คมศึกษาฯ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
สุขศกึ ษาฯ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ศลิ ปะ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
การงานอาชพี ฯ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ภาษาตา งประเทศ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ชมรม/ชุมนุม
โครงการ/กิจกรรม

แนวปฏบิ ตั ิการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 57
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p57 6/10/2558 9:21:40

รปู แบบนเี้ หมาะสาํ หรบั สถานศกึ ษาทม่ี คี วามพรอ มในดา นทรพั ยากรตา ง ๆ คอ นขา งสงู ถงึ สงู มาก และ
เหมาะสําหรับสถานศึกษาที่ตองการเนนดานการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงคสูความเปนเลิศ
โดยมีนโยบายท่ีจะใหบุคลากรครูทุกคนไดมีสวนรวมในการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงคทุกขอ
ตามที่สถานศึกษากําหนด โดยมีคณะกรรมการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษา
เปนองคคณะบุคคลที่คอยชวยเหลือคณะครู ในกรณีที่พบวาผูเรียนบางคนมีปญหาท่ีซับซอนและไมสามารถ
จะพัฒนาดวยกระบวนการธรรมดาได จําเปนตองทํากรณีศึกษา คณะกรรมการชุดนี้จะทํางานรวมกับ
ครูประจําช้ัน หรือครูที่ปรึกษา หรือครูทานอ่ืนที่สนใจทํากรณีศึกษารวมกัน นอกจากนี้ อาจนําสภานักเรียน
เขามามีสวนรวมในการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคดวย โดยสถานศึกษารับฟงความคิดเห็นของ
สภานักเรยี นถึงวิธีการทเ่ี หมาะสมกับวัยของผูเ รยี น

สถานศึกษาที่มีความพรอมสูงสามารถเลือกใชรูปแบบการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคที่
สอดแทรกการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค ทั้งในชั่วโมงการเรียนของผูเรียน และการเชิญผูเรียนมาทํา
ความเขา ใจเปน รายบคุ คลหรอื กลมุ ยอ ย เมอื่ พบวา ผเู รยี นคนใดคนหนงึ่ หรอื กลมุ เลก็ ๆ มคี ณุ ลกั ษณะบางประการ
อยูในระดบั ที่ไมนาพงึ พอใจ เปนการอบรมสงั่ สอนในลักษณะกลั ยาณมติ ร แบบพอแมสอนลกู ทม่ี ีบรรยากาศของ
ความรักและหวงใย นอกจากนี้ สถานศึกษายังอาจจัดกิจกรรมเสริมสรางคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน
เพม่ิ เตมิ ในรปู ของกจิ กรรมพฒั นาผูเรียน หรอื เปนกิจกรรมเสริมจดุ เนนของสถานศกึ ษาก็ได เชน โครงการฟนฟู
ศีลธรรมโลกของชมรมพุทธศาสตรสากล โครงการเขาคายธรรมะ โครงการเรียนรูตามปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง เปนตน โดยที่ทุกกิจกรรมไมวาจะเปนกิจกรรมการเรียนหรือกิจกรรมเสริม จะเนนการพัฒนาและ
ตรวจสอบคุณลักษณะอันพึงประสงคทุกขอตลอดเวลา ไมไดคํานึงวาจะสอดคลองกับมาตรฐานหรือตัวชี้วัด
ในบทเรียนหรือไม ทั้งนี้ สถานศึกษาอาจมีเปา หมายวา ผเู รยี นรอ ยละ ๙๐ ขน้ึ ไป จะตอ งมีคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค
อยใู นระดบั “ดี” เปนอยางนอ ย

การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคจะแยกจากการประเมินของกลุมสาระการเรียนรู โดย
ดําเนินการดงั น้ี

๑. คณะกรรมการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษาทําความเขาใจ
กับคณะครูผูสอนทุกกลุมสาระการเรียนรู/รายวิชา ครูท่ีปรึกษา ครูผูดูแลกิจกรรมพัฒนาผูเรียนถึงนโยบาย
ของสถานศึกษา ในการพัฒนาคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคของผูเรยี น โดยขอใหครทู ี่ปรึกษา ครูประจาํ สาระวิชา
ครูผูรับผิดชอบโครงการตาง ๆ ไดใหความสนใจรวมกันพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียนทุกขอ
และรว มกาํ หนดตวั ชวี้ ดั หรอื พฤตกิ รรมบง ชห้ี รอื พฤตกิ รรมทแี่ สดงออกของแตล ะคณุ ลกั ษณะตามทค่ี ณะกรรมการ
พัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษาไดวิเคราะหไว ใหเหมาะสมกับธรรมชาติ
ของวยั และวุฒภิ าวะของผูเรยี น

๒. กาํ หนดเกณฑแ ละคาํ อธบิ ายระดบั คณุ ภาพ ใหส อดคลอ งกบั เกณฑก ารประเมนิ ทห่ี ลกั สตู รแกนกลาง
การศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ กาํ หนด

๓. กําหนดวิธีการและเครอ่ื งมอื การประเมินใหเหมาะสมกบั ตวั ชว้ี ัด

58 แนวปฏิบัตกิ ารวัดและประเมินผลการเรียนรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p58 6/10/2558 9:21:40

๔. ดาํ เนนิ การประเมนิ ผเู รียนอยางตอเนอื่ งและรายงานผลการประเมินเปนระยะ ๆ
๕. กาํ หนดระดบั ของพฤติกรรมบงช้ีวา พฤติกรรมผเู รยี นอยูใ นระดบั “เสย่ี ง” กลา วคือ การพัฒนา
คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคของผเู รียนดว ยวิธธี รรมดา อาจจะไมสามารถทําใหผ ูเ รยี นบรรลุตามเกณฑไ ด ครทู ป่ี รึกษา
หรือครูผูสอน รวมกับคณะกรรมการพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษา ตองใช
กระบวนการวิจยั เขา มาชวยในการแกป ญ หา โดยอาจทาํ กรณศี ึกษา
๖. เม่ือสิ้นภาคเรียน/สิ้นป ครูผูสอนแตละคนสงผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของ
ผเู รยี นทกุ คนทร่ี บั ผดิ ชอบใหค ณะกรรมการพฒั นาและประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคข องสถานศกึ ษา โดยมี
ครวู ัดผลเปน เลขานกุ าร
๗. ครูวดั ผลดาํ เนินการประมวลผลตามเกณฑท ส่ี ถานศึกษากําหนด
๘. เสนอผบู ริหารสถานศกึ ษาเพอ่ื พิจารณาอนุมัติ

ตัวอยางรูปแบบที่ ๒ กลุมสาระการเรียนรูและผูที่รับผิดชอบเลือกพัฒนาและประเมินเฉพาะ
คณุ ลักษณะที่เหมาะสม

รูปแบบที่ ๒

กระบวนการ เลอื กคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ค ูรผูสอนแ ตละก ลุมสาระ สงผลการประเ ิมน ครูวดั ผล
ปลกู ฝง ผานกลมุ สาระ ที่สอดคลองกบั กลมุ สาระการเรยี นร/ู ประมวลผล

และกจิ กรรม ตวั ช้ีวัด อนุมตั ิ

ภาษาไทย ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
คณติ ศาสตร ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
วทิ ยาศาสตร ๒๓๔๕๖ ๘
สงั คมศึกษาฯ ๒๓๔ ๖๗๘
สุขศกึ ษาฯ
๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ศิลปะ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
การงานอาชีพฯ
ภาษาตา งประเทศ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
ชมรม/ชมุ นุม ๒๓๔ ๖ ๘
โครงการ/กิจกรรม
๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘
๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗๘

เปนรูปแบบท่ีเหมาะสมกับโรงเรียนท่ีมีความพรอมปานกลาง กลาวคือ มีจํานวนบุคลากรครูที่ครบ
ชั้นเรียน มีครูพิเศษบางแตไมมากนัก ครูคนหน่ึงอาจตองทํางานทั้งเปนผูสอนและทํางานสงเสริม รวมทั้ง

แนวปฏิบตั ิการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 59
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p59 6/10/2558 9:21:40

รับผิดชอบกิจกรรมพัฒนาผูเรียนดวย สถานศึกษาประเภทดังกลาวสามารถเลือกใชรูปแบบการประเมิน
คุณลักษณะอันพึงประสงครูปแบบนี้ โดยการเลือกคุณลักษณะอันพึงประสงคเฉพาะขอที่มีเนื้อหาใกลเคียงกับ
มาตรฐานหรือตัวช้ีวัดในกลุมสาระนั้น ๆ ท่ีครูแตละคนรับผิดชอบ เพ่ือบูรณาการและจัดทําแผนการจัด
การเรยี นรู และแผนการพฒั นาคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคใ นขอ นน้ั ๆ ดว ยในคราวเดยี วกนั การประเมนิ คณุ ลกั ษณะ
อันพงึ ประสงคก ด็ าํ เนนิ การรว มกับการประเมินตัวช้ีวดั ในแตละกลุมสาระการเรยี นรู โดยสถานศึกษาคาดหวังวา
เมอื่ ไดด าํ เนนิ การในภาพรวมแลว การพัฒนาคณุ ลักษณะอนั พึงประสงคจ ะครบทุกขอตามท่ีสถานศึกษากาํ หนด
โดยดาํ เนินการดงั น้ี

๑. คณะกรรมการการพฒั นาและประเมนิ คุณลักษณะอันพงึ ประสงคของสถานศึกษา และครูผูสอน
รวมกันวิเคราะหมาตรฐาน/ตัวช้วี ัดเนือ้ หาในกลมุ สาระการเรยี นรู และพิจารณาเลอื กคุณลักษณะอันพึงประสงค
ที่สอดคลองกับธรรมชาติวิชาท่ีครูแตละคนรับผิดชอบ รวมท้ังสอดคลองกับวัตถุประสงคของกิจกรรมพัฒนา
ผูเรียนดวย

๒. ครูผูสอนนําคุณลักษณะอันพึงประสงคท่ีคัดเลือกไวไปบูรณาการกับตัวช้ีวัดของกลุมสาระ
การเรียนรู ดําเนนิ การพฒั นาและประเมนิ รว มกนั

๓. ครผู ูส อนสง ผลการประเมินใหค รูวดั ผล เพ่อื สรปุ ผลการประเมนิ ตามเกณฑท ี่สถานศึกษากาํ หนด
และนําเสนอผูบริหารเพ่ือพิจารณาอนมุ ตั ติ อ ไป

ตวั อยา งรปู แบบท่ี ๓ ครปู ระจาํ ชน้ั หรอื ครปู ระจาํ วชิ าพฒั นาและประเมนิ หรอื รว มพฒั นาและประเมนิ

รูปแบบท่ี ๓

กระบวนการ คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค
ปลูกฝงผานกลมุ สาระ ๑ ๒ ๓๔ ๕๖ ๗ ๘

และกิจกรรม ครปู ระจาํ ช้นั หรอื ค ูรประ ํจาชั้นส ุรประดับ ุคณภาพตามสภาพจ ิรง

ภาษาไทย ครปู ระจําวชิ า
คณติ ศาสตร
วทิ ยาศาสตร ประเมินหรือ D D อนมุ ตั ิ
สังคมศกึ ษาฯ รว มประเมินนักเรียนทุกคน
สุขศกึ ษาฯ
ทกุ คณุ ลักษณะ
ศลิ ปะ
การงานอาชพี ฯ ครูผรู ับผิดชอบ
ภาษาตา งประเทศ พัฒนาและประเมิน
ชมรม/ชุมนุม
โครงการ/กิจกรรม

60 แนวปฏิบตั กิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p60 6/10/2558 9:21:41

รูปแบบท่ี ๓ เปนรปู แบบทีเ่ หมาะสําหรบั โรงเรยี นขนาดเลก็ ท่ีมีครูไมค รบชัน้ หรอื ครบชนั้ พอดี แตครู
คนหน่งึ ตองทาํ งานหลายหนา ที่ อีกท้ังความพรอมของทรัพยากรดา นอ่ืน ๆ มนี อ ย ดงั น้ัน การดําเนนิ การพัฒนา
และประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน ควรเปดโอกาสใหชุมชน อันไดแก พอแม ผูปกครอง
ผูนําชุมชน ปราชญชาวบาน เขามามีสวนรวมในการประเมินดวย ซึ่งจะทําใหผลการประเมินมีความเท่ียงตรง
มากข้ึน

การพฒั นาและการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคต ามรปู แบบน้ี ครปู ระจาํ ชนั้ และครปู ระจาํ วชิ า
รว มกันพัฒนาและประเมินคณุ ลักษณะอันพึงประสงคของผเู รียนทุกคน ทกุ ขอ โดยดําเนนิ การดงั นี้

๑. ครูประจําช้ันและ/หรือครูประจําวิชา ซ่ึงรับผิดชอบการสอนมากกวาหนึ่งช้ันหรือหนึ่งกลุมสาระ
บูรณาการทุกกลุมสาระและคุณลักษณะอันพึงประสงคเขาดวยกัน รวมกันพัฒนาและประเมิน โดยอาจใช
การสังเกตพฤตกิ รรมตามสภาพจรงิ เปดโอกาสใหช ุมชน ไดแก พอ แม ผปู กครอง ผนู ําชมุ ชน ปราชญชาวบา น
รวมประเมินดวย ท้ังนี้ กรณีท่ีมีผูเรียนบางคนไมผานการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคขอใด ครูรวมกับ
ชุมชนดําเนินการพัฒนาจนกระทั่งทั้งสองฝายมีความเห็นตรงกันวาผูเรียนมีคุณสมบัติตามเกณฑแลว จึงใหผาน
การประเมนิ

๒. ครปู ระจาํ ชน้ั และ/หรอื ครปู ระจาํ วชิ ารว มกนั สรปุ ผลการประเมนิ ตามเกณฑท สี่ ถานศกึ ษากาํ หนด
และนําเสนอผูบ ริหารสถานศึกษาเพอ่ื อนมุ ัติ

การออกแบบการวดั และประเมนิ คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
เมอ่ื ทาํ ความเขา ใจเกย่ี วกบั คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค เครอ่ื งมอื ทจ่ี ะใชใ นการวดั และประเมนิ และวธิ ี
การหาคณุ ภาพของเครอื่ งมอื แลว ครผู สู อนสามารถออกแบบการวดั และประเมนิ ผลคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคใ น
ช้นั เรยี นไดด ังนี้
๑. กําหนดคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค/ตัวช้ีวดั /พฤตกิ รรมบง ช้ที จ่ี ะประเมนิ
๒. วเิ คราะหพฤติกรรมสําคัญจากพฤตกิ รรมบงชท้ี จี่ ะประเมิน
๓. เลือกใชว ิธกี าร เครอ่ื งมอื ใหเหมาะสมกับคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคท จ่ี ะประเมนิ
๔. กําหนดเกณฑก ารใหค ะแนน (Scoring Rubrics)
ดงั ตัวอยา งการออกแบบการประเมนิ คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงคดา นมวี นิ ัยในตารางท่ี ๓.๑

แนวปฏบิ ัติการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 61
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p61 6/10/2558 9:21:41

0675_57.indd p62 62 ตารางท่ี ๓.๑ แสดงตัวอยา งการออกแบบการวัดและประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค
ขอ ๓ มีวนิ ยั
แนวปฏิบัตกิ ารวัดและประเมินผลการเรียนรู ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน (ม.๑-ม.๓)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑
ตัวชี้วดั พฤตกิ รรมบงช้ี พฤตกิ รรมสาํ คัญ วธิ ีการ/เครือ่ งมอื ประเมิน เกณฑก ารใหค ะแนน

ผา น (๑) ดี (๒) ดเี ยยี่ ม (๓)

๓.๑ ปฏบิ ตั ิตาม ๓.๑.๑ ปฏิบตั ติ ามขอตกลง - ชว ยทํางานบา น - แบบมาตรประมาณคา ปฏิบตั ติ ามขอตกลง ปฏิบตั ติ ามขอตกลง ปฏิบัติตามขอตกลง
กฎเกณฑ ระเบยี บ - แตงกายถกู ระเบียบ หรอื กฎเกณฑ ระเบียบ กฎเกณฑ ระเบียบ กฎเกณฑ ระเบยี บ
ขอตกลง ขอ บังคับของครอบครวั - เคารพกฎจราจร - แบบตรวจรายการ ขอบงั คับของครอบครวั ขอบังคับของครอบครัว ขอบังคบั ของครอบครัว

กฎเกณฑ - ไมหยบิ ของของผูอน่ื หรือ และโรงเรียน ตรงตอ เวลา และโรงเรยี น ตรงตอเวลา โรงเรยี น และสังคม
- โดยไมข ออนญุ าต - แบบสาํ รวจ ในการปฏิบัตกิ จิ กรรม ในการปฏิบตั ิกจิ กรรม ไมละเมิดสทิ ธิของผูอนื่
ระเบียบ โรงเรยี น และสงั คม - สง งานตามกาํ หนด ตาง ๆ ในชีวิตประจําวนั ตาง ๆ ในชีวติ ประจาํ วนั ตรงตอเวลาในการปฏิบตั ิ
ขอ บังคับ ไมล ะเมดิ สิทธิของผูอ่ืน เขา รว มกจิ กรรมตาม พฤตกิ รรม หรอื
ของครอบครวั ๓.๑.๒ ตรงตอเวลาในการปฏิบัติ เวลา - แบบวดั สถานการณ และรบั ผดิ ชอบในการ กจิ กรรมตา ง ๆ ในชวี ติ
โรงเรียน กิจกรรมตา ง ๆ ในชวี ิต ทํางาน ประจาํ วัน และรับผิดชอบ
และสังคม ประจําวนั และ
ในการทํางาน

รบั ผดิ ชอบในการ

ทํางาน

6/10/2558 9:21:41

การสรา งเครือ่ งมือประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงค
เครื่องมือวัดและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคท่ีนิยมใชในสถานศึกษา เนื่องจากใชงาย
และสะดวก ไดแก แบบสังเกต แบบสัมภาษณ แบบตรวจสอบรายการ แบบมาตรประมาณคา แบบวัด
สถานการณ แบบบันทึกพฤติกรรม และแบบรายงานตนเอง ครูผูสอนควรใชเคร่ืองมือและวิธีการ ตลอดจน
แหลงขอมูลและผูประเมินที่หลากหลาย เพ่ือใหขอมูลท่ีไดนาเช่ือถือ และเลือกเคร่ืองมือที่เหมาะสมกับ
พฤตกิ รรมบงช้ี
การสรางเคร่ืองมือประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ควรคํานึงถึงการเขียนขอความหรือรายการ
ทีจ่ ะวดั วามีความชัดเจน และเปน พฤตกิ รรม/รายการทค่ี รอบคลุมตวั ช้ีวดั โดยพิจารณาพฤติกรรมบงช้ที ่ีกาํ หนด
ไวแลวในคุณลักษณะอันพึงประสงค ถาเปนขอความท่ีแสดงพฤติกรรมสําคัญและยังไมสามารถประเมินได
ครูผูสอนตองวิเคราะหเปนพฤติกรรมสําคัญยอย ๆ เชน คุณลักษณะการมีวินัย พฤติกรรมบงช้ีมี ๑ ขอ คือ
ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยี บ ขอบังคบั ของครอบครัว โรงเรยี นและสงั คม
เม่ือพิจารณาจากตัวบงชี้จะพบวา บางพฤติกรรมไมสามารถดูรายละเอียดและประเมินได ดังนั้น
จาํ เปน ตองวิเคราะหพฤติกรรมดังกลา วใหเปนพฤตกิ รรมทส่ี ังเกตและวัดได ดงั นี้
๑) จัดเกบ็ สง่ิ ของเปนทีเ่ ปน ทาง
๒) แตง กายถูกตอ งตามระเบยี บของโรงเรยี น
๓) มีมารยาทในการเขา ประชุม
๔) เขาแถวซอ้ื อาหารตามลําดบั
๕) ท้ิงขยะในท่ีท่ีจดั เตรียมไว
๖) ทาํ กิจวัตรของตนตามเวลา
๗) ไปโรงเรียนทันเวลา
๘) เมื่อถึงชัว่ โมงเรียน เขาเรียนตามเวลา
๙) ทํางานเสร็จตามเวลาท่ีกาํ หนด
๑๐) เขารว มกจิ กรรมตามเวลาท่ีนัดหมาย
เมอ่ื กาํ หนดขอ ความหรอื รายการทจ่ี ะวดั แลว กส็ ามารถนาํ ไปไวใ นเครอ่ื งมอื ประเมนิ ได ดงั ตารางที่ ๓.๒
แสดงตัวอยางแบบสํารวจรายการพฤติกรรมของนักเรียนเพื่อประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ตารางที่ ๓.๓
แสดงตัวอยางแบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรมเพ่ือประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค และตารางที่ ๓.๔
แสดงตัวอยา งแบบมาตรประมาณคา เพ่ือประเมินคุณลกั ษณะอันพึงประสงค ตอไปน้ี

แนวปฏิบตั กิ ารวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 63
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p63 6/10/2558 9:21:41

ตารางท่ี ๓.๒ แสดงตัวอยางแบบสํารวจรายการพฤติกรรมของนักเรียนเพ่ือประเมินคุณลักษณะ
อันพงึ ประสงค

ขอ ๓ มีวนิ ัย

ชอ่ื -สกุล...................................................................ชัน้ .............ภาคเรยี นที.่ ...........ปการศึกษา.......................

คณุ ลักษณะอนั พึงประสงค ขอ ๓ มวี นิ ยั

คําชี้แจง ใหก าเครอื่ งหมาย 3 ที่ตรงกับพฤตกิ รรมนักเรยี น

.......................๑. จัดเกบ็ สิ่งของเปนท่ีเปน ทาง
.......................๒. แตง กายถูกตอ งตามระเบยี บของโรงเรยี น
.......................๓. มมี ารยาทในการเขาประชุม
.......................๔. เขาแถวซ้อื อาหารตามลําดบั
.......................๕. ทิง้ ขยะในที่ทจ่ี ดั เตรียมไว
.......................๖. ทํากิจวตั รของตนตามเวลา
.......................๗. ไปโรงเรียนทันเวลา
.......................๘. เมือ่ ถงึ ชั่วโมงเรียนเขาเรยี นตามเวลา
.......................๙. ทํางานเสรจ็ ตามเวลาทีก่ ําหนด
.......................๑๐. เขารว มกจิ กรรมตามเวลาที่นดั หมาย

ลงชอื่ ......................................................ผูประเมนิ
(.....................................................)

สถานภาพของผปู ระเมนิ ตนเอง เพอ่ื น พอแม/ผูปกครอง

ครู

เกณฑก ารประเมนิ แสดงพฤตกิ รรม ๙ - ๑๐ พฤตกิ รรม หมายถงึ ดีเยยี่ ม (๓)

แสดงพฤติกรรม ๗ - ๘ พฤติกรรม หมายถงึ ดี (๒)

แสดงพฤตกิ รรม ๕ - ๖ พฤตกิ รรม หมายถงึ ผาน (๑)

แสดงพฤติกรรม ๑ - ๔ พฤตกิ รรม หมายถงึ ไมผ า น (๐)

สรุปผลการประเมิน ผาน มพี ฤติกรรม ๕ - ๑๐ ขอ

ไมผาน มีพฤติกรรมนอยกวา ๕ ขอ

64 แนวปฏบิ ัตกิ ารวัดและประเมินผลการเรียนรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p64 6/10/2558 9:21:41

ตารางที่ ๓.๓ แสดงตัวอยางแบบบนั ทึกการสังเกตพฤติกรรมเพอื่ ประเมินคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค

ขอ ๓ มีวนิ ยั

ชอื่ -สกุล...................................................................ชั้น.............ภาคเรียนที่............ปก ารศกึ ษา........................
คําชี้แจง ใหพิจารณาพฤตกิ รรมตอไปนี้ แลว ทําเครอ่ื งหมาย 3 ในแตล ะคร้ังเมือ่ นกั เรียนแสดงพฤติกรรม

รายการพฤตกิ รรม ๑ ๒ ๓ ครั้งท่สี ังเกต ๘ ๙ ๑๐ รวม
๑. จัดเก็บสงิ่ ของเปนท่เี ปนทาง ๔๕๖๗

๒. แตง กายถูกตองตามระเบียบของโรงเรียน

๓. มีมารยาทในการเขา ประชมุ

๔. เขา แถวซอ้ื อาหารตามลาํ ดบั

๕. ทิ้งขยะในท่ีที่จดั เตรยี มไว

๖. ทํากิจวัตรของตนตามเวลา

๗. ไปโรงเรียนทันเวลา

๘. เม่ือถงึ ชว่ั โมงเรยี นเขา เรียนตามเวลา

๙. ทํางานเสรจ็ ตามเวลาทก่ี าํ หนด

๑๐. เขารว มกิจกรรมตามเวลาทนี่ ดั หมาย

รวมทง้ั หมด

ลงช่ือ......................................................ผปู ระเมิน
(.....................................................)

สถานภาพของผูป ระเมิน ตนเอง เพอื่ น พอแม/ผปู กครอง

ครู
เกณฑการประเมิน แสดงพฤตกิ รรม ๙ - ๑๐ คร้งั หมายถึง ดีเย่ียม (๓)

แสดงพฤตกิ รรม ๗ - ๘ ครัง้ หมายถึง ดี (๒)
แสดงพฤติกรรม ๕ - ๖ ครัง้ หมายถึง ผา น (๑)
แสดงพฤติกรรม ต่ํากวา ๕ คร้ัง หมายถึง ไมผ า น (๐)
สรปุ ผลการประเมิน หาคาเฉลย่ี รวมของพฤติกรรมท่ีแสดงและเทยี บกับเกณฑการประเมนิ

แนวปฏิบัติการวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 65
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p65 6/10/2558 9:21:42

ตารางท่ี ๓.๔ แสดงตัวอยา งแบบมาตรประมาณคาเพอ่ื ประเมนิ คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค

ขอ ๓ มวี นิ ัย

ชื่อ-สกุล......................................................................ชนั้ .............ภาคเรยี นที่............ปการศกึ ษา........................
คําชีแ้ จง ใหพ ิจารณาพฤตกิ รรมตอ ไปน้ี แลว ใหระดับคะแนนทต่ี รงกบั การปฏบิ ตั ิของนกั เรียนตามความเปน จรงิ

ระดบั คะแนน ๓ หมายถงึ ปฏิบตั เิ ปนประจํา
๒ หมายถงึ ปฏบิ ัตเิ ปนบางครัง้
๑ หมายถึง ปฏบิ ตั ินอย
๐ หมายถึง มพี ฤตกิ รรมไมชัดเจน หรอื ไมมหี ลกั ฐานทีน่ าเช่อื ถอื

รายการพฤติกรรม คะแนน
๓๒๑๐
๑. จัดเกบ็ ส่งิ ของเปน ทเ่ี ปนทาง
๒. แตง กายถูกตองตามระเบียบของโรงเรียน
๓. มีมารยาทในการเขาประชมุ
๔. เขา แถวซื้ออาหารตามลําดับ
๕. ทงิ้ ขยะในท่ที จี่ ัดเตรียมไว
๖. ทํากิจวตั รของตนตามเวลา
๗. ไปโรงเรยี นทันเวลา
๘. เมอ่ื ถึงช่วั โมงเรยี นเขา เรียนตามเวลา
๙. ทํางานเสรจ็ ตามเวลาทีก่ ําหนด
๑๐. เขา รวมกจิ กรรมตามเวลาทีน่ ดั หมาย

รวมคะแนน
คะแนนเฉลี่ย

ลงช่ือ......................................................ผูประเมิน
(.....................................................)

สถานภาพของผูประเมนิ ตนเอง เพ่อื น พอแม/ ผูป กครอง ครู

เกณฑก ารประเมิน คะแนน ๒.๕ - ๓ ระดบั คณุ ภาพ ดเี ยย่ี ม (๓)

คะแนน ๑.๕ - ๒.๔ ระดบั คณุ ภาพ ดี (๒)

คะแนน ๑ - ๑.๔ ระดบั คณุ ภาพ ผาน (๑)

คะแนน ๐ - ๐.๙ ระดับคุณภาพ ไมผาน (๐)

สรุปผลการประเมนิ ดเี ยี่ยม ดี ผาน ไมผาน

66 แนวปฏบิ ัตกิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p66 6/10/2558 9:21:42

การสรา งเกณฑก ารประเมนิ คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค
การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคจะตองกําหนดเกณฑการประเมินใหชัดเจนเหมาะสม
เพราะเกณฑการประเมินเปนแนวทางในการใหคะแนนท่ีประกอบดวยเกณฑดานตาง ๆ เพื่อใชประเมินคาผล
การประพฤติปฏิบัติของผูเรียน เกณฑเหลาน้ี คือส่ิงสําคัญท่ีผูเรียนควรประพฤติจนกลายเปนลักษณะนิสัย
เกณฑก ารประเมนิ มี ๒ ลกั ษณะ คือ
๑. เกณฑการประเมินแบบภาพรวม (Holistic Rubrics) คือแนวทางการใหคะแนน โดยพิจารณา
จากภาพรวมการปฏิบตั ิ โดยจะมคี าํ อธิบายลกั ษณะของการปฏิบตั ิในแตล ะระดบั ไวอ ยางชดั เจน เชน มวี นิ ยั

ระดับ ๓ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของครอบครัวและโรงเรียน
ปฏิบตั ิกจิ กรรม หรือทํางานทีไ่ ดรับมอบหมายเสร็จทันเวลาไดดว ยตนเอง

ระดับ ๒ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของครอบครัวและโรงเรียน
โดยตอ งมีการเตอื นเปนบางครั้ง

ระดบั ๑ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของครอบครัวและโรงเรียน
โดยตองมกี ารเตอื นเปนสว นใหญ

๒. เกณฑการประเมินแบบแยกประเด็น (Analytic Rubrics) คือแนวทางการใหคะแนน
โดยพจิ ารณาแตล ะสว นของการปฏบิ ตั ิ ซงึ่ แตล ะสว นจะตอ งกาํ หนดคาํ อธบิ ายลกั ษณะของการปฏบิ ตั ใิ นสว นนน้ั ๆ
ไวอยา งชัดเจน เชน มีวนิ ยั

รายการประเมิน ๑ คะแนน ๓
๒ ปฏิบตั ิตามขอ ตกลง กฎเกณฑ
ปฏบิ ตั ติ ามขอ ตกลง ปฏิบัตติ ามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอบังคบั ของครอบครัว
กฎเกณฑ ระเบียบ ระเบยี บ ขอ บังคบั ของครอบครัว ปฏบิ ัตติ ามขอตกลง กฎเกณฑ และโรงเรยี น โดยไมม ีการเตอื น
ขอบงั คบั ของครอบครัว และโรงเรยี น โดยมีการเตือน ระเบยี บขอบงั คับของครอบครวั
และโรงเรยี น เปนสว นใหญ และโรงเรียน โดยมีการเตือน
บางคร้งั

การตรงตอ เวลา ปฏบิ ัติกิจกรรมหรอื ทํางานท่ไี ดร บั ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมหรือทาํ งานทีไ่ ดรับ ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมหรอื ทาํ งานทไี่ ดรบั
มอบหมายเสรจ็ ทนั เวลาไดดว ยตนเอง มอบหมายเสร็จทันเวลาไดดว ยตนเอง มอบหมายเสรจ็ ทนั เวลาไดดว ยตนเอง
โดยตอ งมีการเตอื นเปนสวนใหญ โดยมกี ารเตือนเปนบางครง้ั

สรุปผลการประเมนิ ๕ - ๖ คะแนน หมายถึง ดีเย่ยี ม
๓ - ๔ คะแนน หมายถึง ดี
๑ - ๒ คะแนน หมายถึง ผา น

การสรุปผลการประเมนิ
การวัดและประเมินผลดานคุณลักษณะอันพึงประสงคนั้น มีความละเอียดออน เพราะเปนเร่ือง
ของการพัฒนาคุณลักษณะท่ีตองการปลูกฝงใหเกิดในตัวผูเรียน การวัดและประเมินผลจึงตองคํานึงถึงผลที่

แนวปฏบิ ัติการวัดและประเมินผลการเรยี นรู 67
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p67 6/10/2558 9:21:42

เกิดขึ้นในตัวผูเรียนเม่ือไดรับการพัฒนาเปนระยะ หรือเม่ือส้ินปการศึกษา ดังน้ัน เพื่อใหมีแนวทางการสรุปผล
การประเมนิ ทช่ี ดั เจน เปน ธรรมสาํ หรบั ผเู รยี น จงึ ขอเสนอแนวทางการกาํ หนดเกณฑพ จิ ารณาสรปุ ผลการประเมนิ
ในแตละขนั้ ตอน ดังน้ี

๑. เกณฑพ จิ ารณาสรปุ ผลการประเมินคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงคแ ตล ะคุณลกั ษณะ
คุณลกั ษณะอนั พึงประสงคข อที่ ๑ รกั ชาติ ศาสน กษัตริย

ตวั ชีว้ ัด ๑.๑ เปนพลเมืองดีของชาติ
๑.๒ ธาํ รงไวซง่ึ ความเปนชาตไิ ทย
๑.๓ ศรัทธา ยึดม่ันและปฏิบัติตนตามหลักศาสนา
๑.๔ เคารพเทิดทูนสถาบนั พระมหากษตั ริย

ระดับ เกณฑก ารพิจารณา
ดเี ยย่ี ม (๓) ๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ดเี ยยี่ ม จาํ นวน ๓ - ๔ ตวั ชี้วัด และไมมตี ัวชวี้ ดั ใดไดผลการประเมิน

ดี (๒) ตํ่ากวา ระดบั ดี
๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดับดเี ย่ยี ม จํานวน ๑ - ๒ ตวั ชวี้ ดั และไมมตี ัวชี้วดั ใดไดผลการประเมิน
ผาน (๑)
ไมผาน (๐) ตํ่ากวาระดบั ดี หรอื
๒. ไดผลการประเมินระดับดที ุกตวั ชวี้ ดั หรือ
๓. ไดผลการประเมินตง้ั แตร ะดับดขี ึน้ ไป จาํ นวน ๓ ตัวชีว้ ดั และระดบั ผา น จํานวน ๑ ตัวชี้วดั
๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดับผา น ทุกตัวชีว้ ดั หรอื
๒. ไดผ ลการประเมนิ ตัง้ แตร ะดบั ดขี นึ้ ไป จํานวน ๑ - ๒ ตัวช้วี ดั และตวั ช้ีวัดท่เี หลอื

ไดผลการประเมินระดับผา น
ไดผลการประเมนิ ระดบั ไมผาน ตัง้ แต ๑ ตวั ช้ีวัดขึ้นไป

คุณลกั ษณะอันพึงประสงคขอท่ี ๒ ซ่ือสตั ยส ุจริต
ตัวชี้วดั ๒.๑ ประพฤติตรงตามความเปน จริงตอตนเองท้ังทางกาย วาจา ใจ
๒.๒ ประพฤติตรงตามความเปน จรงิ ตอผูอ่ืนท้งั ทางกาย วาจา ใจ

ระดบั เกณฑการพิจารณา
ดีเยี่ยม (๓) ๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดับดีเยย่ี มทกุ ตวั ชวี้ ัด
๑. ไดผลการประเมินระดบั ดีเยย่ี ม จาํ นวน ๑ ตวั ช้ีวัด และระดบั ดี จาํ นวน ๑ ตัวช้วี ัด หรอื
ดี (๒) ๒. ไดผ ลการประเมินระดบั ดที กุ ตวั ช้ีวัด
๑. ไดผลการประเมนิ ระดับผานทกุ ตัวช้วี ัด หรอื
ผาน (๑) ๒. ไดผลการประเมินต้ังแตร ะดับดีขน้ึ ไป จาํ นวน ๑ ตัวชี้วดั และระดับผาน จํานวน ๑ ตัวช้วี ัด
ไมผาน (๐) ไดผลการประเมนิ ระดบั ไมผ าน ต้งั แต ๑ ตัวชว้ี ดั ขึน้ ไป

68 แนวปฏบิ ตั ิการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p68 6/10/2558 9:21:42

คณุ ลักษณะอนั พึงประสงคขอ ที่ ๓ มีวนิ ยั
ตวั ชวี้ ัด ๓.๑ ปฏบิ ตั ิตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอ บงั คบั ของครอบครวั โรงเรยี น และสังคม

ระดบั เกณฑการพจิ ารณา

ดีเยย่ี ม (๓) ไดผลการประเมินตวั ชี้วดั ระดบั ดีเยี่ยม
ดี (๒) ไดผ ลการประเมนิ ตัวชี้วดั ระดับดี
ผา น (๑) ไดผลการประเมินตวั ชวี้ ดั ระดับผาน
ไดผ ลการประเมนิ ตัวชี้วดั ระดบั ไมผาน
ไมผ า น (๐)

คุณลกั ษณะอันพึงประสงคข อ ที่ ๔ ใฝเ รยี นรู
ตัวชี้วัด ๔.๑ ตงั้ ใจ เพียรพยายามในการเรยี นและเขา รวมกจิ กรรม
๔.๒ แสวงหาความรจู ากแหลง เรยี นรตู า ง ๆ ทงั้ ภายในและภายนอกโรงเรยี นดว ยการเลอื ก
ใชส่ืออยา งเหมาะสม บันทกึ ความรู วิเคราะห สรปุ เปน องคค วามรู สามารถนาํ ไปใช
ในชวี ติ ประจาํ วนั ได

ระดบั เกณฑการพิจารณา

ดเี ยยี่ ม (๓) ๑. ไดผ ลการประเมินระดบั ดีเยี่ยมทกุ ตัวช้ีวดั

ดี (๒) ๑. ไดผ ลการประเมินระดบั ดเี ยย่ี ม จาํ นวน ๑ ตวั ชว้ี ัด และระดบั ดี จํานวน ๑ ตัวชวี้ ัด หรือ
๒. ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ดีทุกตัวชวี้ ัด

ผา น (๑) ๑. ไดผลการประเมนิ ระดับผา นทกุ ตวั ช้วี ดั หรอื
ไมผาน (๐) ๒. ไดผ ลการประเมินตงั้ แตระดับดีข้นึ ไป จาํ นวน ๑ ตัวช้วี ัด และระดับผา น จาํ นวน ๑ ตัวชี้วดั
ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ไมผ าน ตง้ั แต ๑ ตวั ชี้วดั ข้ึนไป

คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคข อ ที่ ๕ อยูอยา งพอเพยี ง
ตวั ชี้วัด ๕.๑ ดาํ เนินชีวิตอยา งพอประมาณ มีเหตผุ ล รอบคอบ มีคุณธรรม
๕.๒ มภี ูมคิ มุ กนั ในตัวทดี่ ี ปรับตวั เพอ่ื อยใู นสงั คมไดอ ยา งมคี วามสขุ

ระดับ เกณฑก ารพิจารณา
ดีเยยี่ ม (๓)
๑. ไดผลการประเมนิ ระดบั ดีเยีย่ มทกุ ตวั ชวี้ ัด
ดี (๒) ๑. ไดผลการประเมินระดับดีเย่ยี ม จาํ นวน ๑ ตวั ช้ีวดั และระดบั ดี จํานวน ๑ ตัวชว้ี ดั หรอื
๒. ไดผลการประเมินระดับดีทุกตัวช้วี ดั
ผา น (๑) ๑. ไดผลการประเมินระดับผานทุกตวั ช้วี ัด หรือ
ไมผ าน (๐) ๒. ไดผลการประเมินตงั้ แตระดับดขี น้ึ ไป จํานวน ๑ ตัวชีว้ ัด และระดบั ผา น จํานวน ๑ ตัวช้ีวดั
ไดผ ลการประเมนิ ระดับไมผาน ตัง้ แต ๑ ตัวชีว้ ดั ขึ้นไป

แนวปฏบิ ัตกิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู 69
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p69 6/10/2558 9:21:42

คณุ ลักษณะอนั พึงประสงคข อท่ี ๖ มุงมัน่ ในการทาํ งาน
ตวั ชีว้ ดั ๖.๑ ตง้ั ใจและรบั ผิดชอบในหนา ทกี่ ารงาน
๖.๒ ทาํ งานดว ยความเพียรพยายาม และอดทนเพ่ือใหงานสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย

ระดับ เกณฑก ารพิจารณา
ดเี ยีย่ ม (๓)
๑. ไดผ ลการประเมินระดบั ดเี ย่ยี มทุกตัวชว้ี ัด
ดี (๒) ๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ดีเย่ยี ม จาํ นวน ๑ ตัวชีว้ ัด และระดบั ดี จํานวน ๑ ตัวช้วี ัด หรือ
๒. ไดผลการประเมนิ ระดับดีทุกตัวชวี้ ดั
ผา น (๑) ๑. ไดผลการประเมินระดับผา นทกุ ตวั ชี้วัด หรอื
ไมผ า น (๐) ๒. ไดผลการประเมินต้ังแตร ะดับดขี ้ึนไป จํานวน ๑ ตัวชว้ี ัด และระดบั ผาน จํานวน ๑ ตวั ช้วี ัด
ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ไมผ าน ตัง้ แต ๑ ตัวช้ีวัดขึน้ ไป

คุณลักษณะอันพงึ ประสงคขอ ที่ ๗ รักความเปน ไทย
ตวั ชีว้ ัด ๗.๑ ภาคภมู ใิ จในขนบธรรมเนยี มประเพณี ศลิ ปะ วฒั นธรรมไทย และมคี วามกตญั กู ตเวที
๗.๒ เหน็ คุณคา และใชภาษาไทยในการสือ่ สารไดอ ยางถกู ตองเหมาะสม
๗.๓ อนุรักษแ ละสืบทอดภมู ปิ ญ ญาไทย

ระดบั เกณฑก ารพจิ ารณา
ดเี ยย่ี ม (๓)
๑. ไดผลการประเมนิ ระดบั ดีเยย่ี ม จํานวน ๒ - ๓ ตวั ชวี้ ดั และไมม ตี วั ชี้วดั ใดไดผ ลการประเมนิ
ดี (๒) ตาํ่ กวาระดบั ดี

ผาน (๑) ๑. ไดผลการประเมนิ ระดับดเี ยีย่ ม จาํ นวน ๑ ตวั ชีว้ ดั และระดับดี จาํ นวน ๒ ตัวชี้วดั หรือ
ไมผา น (๐) ๒. ไดผ ลการประเมนิ ระดับดที กุ ตวั ชวี้ ดั หรือ
๓. ไดผ ลการประเมินตง้ั แตระดบั ดีขึ้นไป จาํ นวน ๒ ตวั ช้วี ัด และระดับผาน จาํ นวน ๑ ตวั ชี้วดั
๑. ไดผ ลการประเมินระดบั ผานทกุ ตัวช้วี ัด หรือ
๒. ไดผลการประเมนิ ตั้งแตร ะดับดขี ึน้ ไป จํานวน ๑ ตัวชีว้ ัด และระดบั ผา น จาํ นวน ๒ ตัวชีว้ ัด
ไดผลการประเมินระดบั ไมผา น ตัง้ แต ๑ ตวั ชีว้ ัดข้นึ ไป

70 แนวปฏบิ ัตกิ ารวัดและประเมินผลการเรียนรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p70 6/10/2558 9:21:42

คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคขอที่ ๘ มจี ติ สาธารณะ
ตัวช้ีวดั ๘.๑ ชว ยเหลือผูอื่นดวยความเตม็ ใจและพึงพอใจ
๘.๒ เขา รว มกจิ กรรมทเี่ ปน ประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม

ระดบั เกณฑก ารพิจารณา
ดีเยี่ยม (๓)
๑. ไดผลการประเมนิ ระดับดเี ยี่ยมทุกตวั ชวี้ ดั
ดี (๒) ๑. ไดผลการประเมนิ ระดับดีเย่ียม จาํ นวน ๑ ตวั ช้วี ดั และระดบั ดี จาํ นวน ๑ ตัวชว้ี ัด หรอื
๒. ไดผ ลการประเมินระดบั ดีทุกตวั ชว้ี ัด
ผาน (๑) ๑. ไดผลการประเมินระดบั ผานทกุ ตัวชวี้ ัด หรอื
ไมผา น (๐) ๒. ไดผ ลการประเมนิ ต้ังแตระดบั ดีขน้ึ ไป จาํ นวน ๑ ตวั ช้วี ดั และระดับผา น จาํ นวน ๑ ตัวช้วี ัด
ไดผลการประเมนิ ระดบั ไมผ า น ตงั้ แต ๑ ตวั ชวี้ ดั ขน้ึ ไป

๒. เกณฑพ จิ ารณาสรปุ ผลการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคแ ตล ะคณุ ลกั ษณะของผเู รยี น
จากคณะกรรมการ

ระดบั เกณฑก ารพจิ ารณา
ดีเย่ยี ม (๓)
ไดผลการประเมินระดบั ดเี ยีย่ มมากกวา หรอื เทา กบั รอ ยละ ๖๐ ของจํานวนผูประเมนิ และ
ดี (๒) ไมม ผี ลการประเมินตํ่ากวาระดบั ดี
๑. ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ดเี ย่ยี มนอยกวา รอยละ ๖๐ ของจาํ นวนผปู ระเมิน และ
ผา น (๑)
ไมผา น (๐) ไมม ผี ลการประเมินตา่ํ กวา ระดบั ดี หรอื
๒. ไดผ ลการประเมนิ ระดบั ดีขน้ึ ไปมากกวา หรือเทา กับรอ ยละ ๖๐ ของจาํ นวนผูป ระเมนิ และ

มผี ลการประเมนิ สว นที่เหลืออยูใ นระดับผาน
๑. ไดผลการประเมนิ ระดบั ผานมากกวารอยละ ๖๐ ของจํานวนผปู ระเมนิ และไมมีผลการประเมิน

ต่าํ กวาระดับผาน
มผี ลการประเมินระดบั ไมผ า น จากผปู ระเมนิ ตง้ั แต ๑ คนขึน้ ไป

แนวปฏิบตั กิ ารวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 71
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p71 6/10/2558 9:21:42

๓. เกณฑพ จิ ารณาสรปุ ผลการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค รายป/ รายภาค ของผเู รยี น
รายบุคคล

ระดับ เกณฑการพจิ ารณา
ดีเย่ยี ม (๓)
๑. ไดผลการประเมินระดบั ดเี ย่ียม จาํ นวน ๕ - ๘ คุณลักษณะ และไมม คี ุณลักษณะใด
ดี (๒) ไดผลการประเมนิ ตาํ่ กวา ระดับดี

ผา น (๑) ๑. ไดผลการประเมินระดับดเี ย่ียม จํานวน ๑ - ๔ คณุ ลกั ษณะ และไมม คี ุณลกั ษณะใด
ไมผา น (๐) ไดผลการประเมนิ ตาํ่ กวา ระดบั ดี หรอื

๒. ไดผลการประเมินระดับดี ท้ัง ๘ คณุ ลกั ษณะ หรือ
๓. ไดผลการประเมนิ ตงั้ แตระดบั ดขี ึ้นไป จาํ นวน ๕ - ๗ คุณลกั ษณะ และมบี างคุณลกั ษณะ

ไดผ ลการประเมินระดบั ผา น
๑. ไดผ ลการประเมินระดบั ผา น ทงั้ ๘ คณุ ลกั ษณะ หรอื
๒. ไดผ ลการประเมนิ ต้งั แตระดับดีขนึ้ ไป จาํ นวน ๑ - ๔ คุณลักษณะ และคณุ ลักษณะทีเ่ หลอื

ไดผลการประเมนิ ระดบั ผา น
ไดผลการประเมนิ ระดบั ไมผ าน ต้ังแต ๑ คณุ ลกั ษณะขีน้ ไป

๔. เกณฑพ จิ ารณาสรปุ ผลการประเมนิ รวมทกุ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคแ ตล ะระดบั การศกึ ษา

ระดับ เกณฑก ารพิจารณา
ดเี ยย่ี ม (๓)
๑. ไดผ ลการประเมินระดับดีเยี่ยม จาํ นวน ๕ - ๘ คณุ ลกั ษณะ และไมม คี ุณลักษณะใด
ดี (๒) ไดผ ลการประเมนิ ตํ่ากวาระดบั ดี

ผา น (๑) ๑. ไดผลการประเมนิ ระดบั ดเี ยย่ี ม จํานวน ๑ - ๔ คุณลกั ษณะ และไมมคี ุณลกั ษณะใด
ไมผาน (๐) ไดผ ลการประเมนิ ตํ่ากวา ระดับดี หรือ

๒. ไดผลการประเมินระดับดี ทง้ั ๘ คณุ ลักษณะ หรอื
๓. ไดผ ลการประเมนิ ตง้ั แตร ะดับดีข้ึนไป จํานวน ๕ - ๗ คณุ ลกั ษณะ และมบี างคุณลักษณะ

ไดผลการประเมินระดบั ผา น
๑. ไดผลการประเมินระดบั ผาน ทง้ั ๘ คณุ ลักษณะ หรือ
๒. ไดผลการประเมนิ ต้ังแตร ะดับดขี ้นึ ไป จาํ นวน ๑ - ๔ คณุ ลกั ษณะ และคุณลักษณะที่เหลอื

ไดผ ลการประเมนิ ระดับผา น
ไดผลการประเมินระดับไมผา น ต้ังแต ๑ คุณลักษณะข้นึ ไป

72 แนวปฏิบตั กิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p72 6/10/2558 9:21:42

กรณที ผ่ี เู รยี นไมผ า นเกณฑค ณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ใหผ ทู ร่ี บั ผดิ ชอบดาํ เนนิ การปรบั ปรงุ พฒั นา
และประเมินตามเกณฑท ่ีสถานศกึ ษากาํ หนด

การรายงานผล
การรายงานมงุ เนน ใหเ หน็ พฒั นาการของผเู รยี นเปน รายคณุ ลกั ษณะ ในการนไี้ ดจ ดั ทาํ เอกสารแนวทาง
การพัฒนา การวัดและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ขน้ึ ซง่ึ สถานศึกษาสามารถใชศ ึกษาและอางอิง เอกสารดงั กลา วไดนาํ เสนอแบบการบนั ทึก
การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคไวหลายรูปแบบท่ีเนนดูพัฒนาการความกาวหนา ในท่ีนี้จักไดนําเสนอ
ตัวอยา งแบบรายงานผลการประเมินคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค ซง่ึ มวี ธิ ีการดําเนินการ ดงั น้ี
๑. นําผลการประเมินที่สรุปจากคณะกรรมการประเมินมาบันทึกลงในแตละภาคเรียนของแตละ
ปก ารศกึ ษา
๒. ในชอ งสรุปของแตละปก ารศึกษา ใหน ําผลการประเมนิ ที่แสดงพฒั นาการสุดทา ยนน่ั คอื ผลจาก
ภาคเรยี นที่ ๒ บนั ทึกลงในชอ งสรปุ ของปก ารศึกษานนั้ ๆ
๓. เม่ือเสร็จส้ินการบันทึกในแตละปการศึกษา ใหนําผลในชองสรุปไปบันทึกลงในแบบบันทึก
การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค (แบบที่ ๓.๑ - ๓.๓) ของแตละระดับช้ัน คือ ระดับประถมศึกษา
มธั ยมศกึ ษาตอนตน และมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย
๔. การพจิ ารณาตดั สนิ ผลการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค (แบบท่ี ๓.๑ - ๓.๓) ของแตล ะระดบั
การศกึ ษา เชน ระดบั ประถมศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนตน ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย มีแนวดาํ เนินการ
ดังน้ี

๔.๑ คณะกรรมการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคพิจารณาผลการตัดสินในแตละชั้นป
ถาผลการประเมินในปสุดทายไดระดับใดใหถือวาผูเรียนไดคุณลักษณะอันพึงประสงคระดับนั้น เชน เด็กชายดี
มคี ณุ ธรรม ไดร ับการประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงคของชนั้ ประถมศกึ ษาปท่ี ๖ ไดระดับดีเย่ียม การสรุปผล
ในระดับประถมศึกษาถอื วา ไดร ะดับดเี ยีย่ ม

๔.๒ ถามีกรณีท่ีผลการประเมินในปกอน ๆ ไดระดับดี หรือดีเยี่ยม แตปสุดทายของระดับ
การศกึ ษาไดร ะดบั ผา น/หรอื ไมผ า น ใหค ณะกรรมการประเมนิ คณุ ลกั ษณะใชด ลุ ยพนิ จิ อยา งรอบคอบและเปน ไป
ตามสภาพจริง โดยนําขอมูลจากประวัติทผี่ านมาประกอบการพจิ ารณาวาจะใหระดบั ใด

๕. นําผลการประเมนิ ปส ุดทายของแตล ะระดับการศกึ ษาไปบันทกึ ลงใน ปพ.๑

แนวปฏบิ ัติการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 73
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p73 6/10/2558 9:21:42

(แบบท่ี ๓.๑)

แบบบันทกึ การพัฒนาคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค

ระดบั ประถมศึกษา ปก ารศกึ ษา.................................ถงึ ปก ารศกึ ษา.................................
ชือ่ นกั เรยี น...........................................................ชน้ั ........................โรงเรยี น.................................................

คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค ระดบั ความกาวหนา การพัฒนาคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค สรปุ
คณุ ภาพ ระดับคุณภาพ

๑. รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ  ๓ ( ) ดเี ยยี่ ม
๒ ( ) ดี
๑ ( ) ผา น
๐ ( ) ไมผาน
( ) ดเี ยย่ี ม
๒. ซอ่ื สัตยสจุ รติ ๓ ( ) ดี
๒ ( ) ผา น
๑ ( ) ไมผ า น
๐
( ) ดีเยีย่ ม
๓. มีวินยั ๓ ( ) ดี
๒ ( ) ผา น
๑ ( ) ไมผา น
๐
( ) ดีเยี่ยม
๔. ใฝเรียนรู ๓ ( ) ดี
๒ ( ) ผาน
๑ ( ) ไมผา น
๐ ( ) ดีเย่ียม
( ) ดี
๕. อยอู ยางพอเพยี ง ๓ ( ) ผาน
๖. มุง ม่นั ในการทาํ งาน ๒ ( ) ไมผ าน
๗. รกั ความเปนไทย ๑ ( ) ดเี ยย่ี ม
๐ ( ) ดี
๓ ( ) ผา น
๒ ( ) ไมผา น
๑ ( ) ดเี ยย่ี ม
๐ ( ) ดี
๓ ( ) ผาน
๒ ( ) ไมผา น
๑ ( ) ดเี ยีย่ ม
๐ ( ) ดี
( ) ผาน
๘. มีจติ สาธารณะ ๓ ( ) ไมผ าน
๒
๑
๐

ภาคเรยี นที่ ๑๒ ๑๒ ๑๒ ๑๒ ๑๒ ๑๒
( ) ดีเย่ยี ม ( ) ดเี ย่ยี ม ( ) ดเี ยี่ยม ( ) ดเี ยี่ยม ( ) ดีเย่ียม
สรุปผลการประเมนิ รายป ( ) ดีเย่ียม ( ) ดี ( ) ดี ( ) ดี ( ) ดี ( ) ดี
( ) ดี ( ) ผาน ( ) ผาน ( ) ผาน ( ) ผา น ( ) ผา น
( ) ผา น ( ) ไมผาน ( ) ไมผ า น ( ) ไมผาน ( ) ไมผ า น ( ) ไมผาน
( ) ไมผา น
๒ ๓ ๔ ๕ ๖
ชัน้ ประถมศึกษาปท่ี ๑

สรุปผลการประเมนิ คุณลักษณะอันพงึ ประสงค ระดบั ประถมศึกษา

( ) ดเี ยย่ี ม ( ) ดี ( ) ผา น ( ) ไมผา น

(ลงชื่อ) ................................................................กรรมการผูประเมิน
(..............................................................)

74 แนวปฏิบตั กิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู
ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p74 6/10/2558 9:21:42

แบบบนั ทึกการพฒั นาคุณลักษณะอันพงึ ประสงค (แบบที่ ๓.๒)

ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน ปก ารศึกษา.................................ถึง ปก ารศึกษา................................. สรปุ
ช่ือนกั เรยี น...........................................................ชน้ั ........................โรงเรยี น................................................. ระดบั คณุ ภาพ
( ) ดีเย่ียม
คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ระดับ ความกาวหนาการพฒั นาคุณลกั ษณะอันพึงประสงค ( ) ดี
คณุ ภาพ ๒ ๑๒๑ ( ) ผา น
( ) ไมผ าน
๑. รักชาติ ศาสน กษัตริย ๓ ( ) ดีเยย่ี ม
๒ ( ) ดี
๑ ( ) ผาน
๐ ( ) ไมผ าน
( ) ดีเยยี่ ม
๒. ซอ่ื สตั ยส ุจรติ ๓ ( ) ดี
๒ ( ) ผาน
๑ ( ) ไมผา น
๐ ( ) ดเี ยยี่ ม
( ) ดี
๓. มีวินัย ๓ ( ) ผา น
๒ ( ) ไมผาน
๑ ( ) ดเี ยยี่ ม
๐ ( ) ดี
( ) ผา น
๔. ใฝเ รยี นรู ๓ ( ) ไมผาน
๒ ( ) ดีเยีย่ ม
๑ ( ) ดี
๐ ( ) ผา น
( ) ไมผ าน
๕. อยูอ ยา งพอเพยี ง ๓ ( ) ดีเยี่ยม
๖. มงุ มนั่ ในการทํางาน ๒ ( ) ดี
๗. รักความเปนไทย ๑ ( ) ผา น
๐ ( ) ไมผา น
๓ ( ) ดีเยี่ยม
๒ ( ) ดี
๑ ( ) ผา น
๐ ( ) ไมผ าน
๓
๒
๑
๐

๘. มีจติ สาธารณะ ๓
๒
๑
๐

ภาคเรยี นท่ี ๑ ๒

สรุปผลการประเมนิ รายป ( ) ดีเยยี่ ม ( ) ดี ( ) ดเี ยี่ยม ( ) ดี ( ) ดเี ยีย่ ม ( ) ดี
ชน้ั ( ) ผาน ( ) ไมผ าน ( ) ผา น ( ) ไมผาน ( ) ผา น ( ) ไมผ า น

มธั ยมศกึ ษาปท ่ี ๑ มัธยมศึกษาปท่ี ๒ มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๓

สรุปผลการประเมินคุณลักษณะอันพงึ ประสงค ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน

( ) ดีเยี่ยม ( ) ดี ( ) ผาน ( ) ไมผา น

(ลงชอื่ ) ................................................................กรรมการผูประเมิน
(..............................................................)

แนวปฏิบตั ิการวดั และประเมินผลการเรียนรู 75
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p75 6/10/2558 9:21:43

แบบบันทึกการพัฒนาคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค (แบบท่ี ๓.๓)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย ปการศกึ ษา.................................ถึง ปการศกึ ษา................................. สรุป
ช่ือนกั เรียน...........................................................ช้ัน........................โรงเรียน................................................. ระดับคณุ ภาพ
( ) ดเี ยยี่ ม
คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค ระดบั ความกาวหนาการพฒั นาคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ( ) ดี
คณุ ภาพ ๒ ๑๒๑ ( ) ผาน
( ) ไมผ า น
๑. รกั ชาติ ศาสน กษัตรยิ  ๓ ( ) ดีเยย่ี ม
๒ ( ) ดี
๑ ( ) ผาน
๐ ( ) ไมผาน
( ) ดเี ยย่ี ม
๒. ซือ่ สัตยสุจริต ๓ ( ) ดี
๒ ( ) ผาน
๑ ( ) ไมผ า น
๐ ( ) ดเี ยี่ยม
( ) ดี
๓. มีวินัย ๓ ( ) ผา น
๒ ( ) ไมผา น
๑ ( ) ดีเยยี่ ม
๐ ( ) ดี
( ) ผา น
๔. ใฝเรียนรู ๓ ( ) ไมผาน
๒ ( ) ดเี ยย่ี ม
๑ ( ) ดี
๐ ( ) ผาน
( ) ไมผ า น
๕. อยอู ยางพอเพยี ง ๓ ( ) ดีเยยี่ ม
๖. มงุ มัน่ ในการทํางาน ๒ ( ) ดี
๗. รกั ความเปน ไทย ๑ ( ) ผา น
๐ ( ) ไมผ า น
๓ ( ) ดเี ย่ียม
๒ ( ) ดี
๑ ( ) ผา น
๐ ( ) ไมผ าน
๓
๒
๑
๐

๘. มีจติ สาธารณะ ๓
๒
๑
๐

ภาคเรียนท่ี ๑ ๒

สรุปผลการประเมนิ รายป ( ) ดเี ยย่ี ม ( ) ดี ( ) ดเี ยีย่ ม ( ) ดี ( ) ดเี ย่ียม ( ) ดี
ชน้ั ( ) ผา น ( ) ไมผาน ( ) ผา น ( ) ไมผาน ( ) ผา น ( ) ไมผาน

มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๔ มัธยมศกึ ษาปท่ี ๕ มัธยมศกึ ษาปท่ี ๖

สรปุ ผลการประเมินคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

( ) ดเี ยย่ี ม ( ) ดี ( ) ผา น ( ) ไมผ าน

–– (ลงช่อื ) ................................................................กรรมการผูประเมิน
(..............................................................)

76 แนวปฏบิ ตั กิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p76 6/10/2558 9:21:43

การประเมนิ กิจกรรมพัฒนาผูเรียน
นิยาม
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนกิจกรรมที่สถานศึกษาตองจัดใหผูเรียนทุกระดับช้ัน เพ่ือสงเสริมพัฒนา
ความสามารถของตนเองตามความถนัด ความสนใจ ใหเต็มศักยภาพ โดยมุงเนนการพัฒนาองครวมของ
ความเปน มนษุ ยท ง้ั ดา นรา งกาย สตปิ ญ ญา อารมณ และสงั คม สรา งเยาวชนของชาตใิ หเ ปน ผมู ศี ลี ธรรมจรยิ ธรรม
มีระเบียบวนิ ยั ปลกู ฝง และสรางจิตสํานกึ ของการทาํ ประโยชนเพื่อสังคม และสามารถบริหารจดั การตนเองได
แนวการจัดกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น
สถานศึกษาควรดาํ เนินการในการจดั กจิ กรรมพฒั นาผูเ รียน ดังนี้
๑. กําหนดวัตถุประสงคของการจัดกิจกรรม โดยมุงเนนใหผูเรียนไดพัฒนาตนเองตามศักยภาพ
ความถนดั ความสนใจ วุฒภิ าวะของผูเรยี น สอดคลอ งกบั ลักษณะของกจิ กรรมนัน้ ๆ
๒. กําหนดเวลาใหสอดคลองกับโครงสรางของหลักสูตรสถานศึกษาและเหมาะสมกับลักษณะของ
กิจกรรม ท้ังนี้ เวลาเรียนสําหรับกิจกรรมพัฒนาผูเรียนท่ีกําหนดไวในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ในระดบั ชัน้ ประถมศึกษาปท ่ี ๑ ถึงมธั ยมศึกษาปท่ี ๓ ปละ ๑๒๐ ชวั่ โมง และช้นั มัธยมศึกษา
ปท่ี ๔ - ๖ จํานวน ๓๖๐ ชว่ั โมง เปน เวลาสาํ หรบั ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมแนะแนว กิจกรรมนักเรยี น และกิจกรรมเพอ่ื
สังคมและสาธารณประโยชน
๓. ออกแบบแผนการดําเนนิ กจิ กรรมใหส อดคลอ งกบั วัตถปุ ระสงค
๔. จัดกิจกรรมการพัฒนาใหสอดคลองกับวัตถุประสงคอยางหลากหลาย นาสนใจ โดยเนนเวลา
การเขารวมกิจกรรม พฤตกิ รรมการปฏบิ ตั ิ และผลงาน/ชิน้ งาน
สถานศึกษาตองสงเสริมการพัฒนาความสามารถของผูเรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษา
ข้นั พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ดว ยกจิ กรรม ๓ ลักษณะ ดงั น้ี
๑. กิจกรรมแนะแนว เปนกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาผูเรียนใหรูจักตนเอง รูรักษสิ่งแวดลอม
สามารถคิดตัดสินใจ คิดแกปญ หา กําหนดเปาหมาย วางแผนชวี ิตท้ังดานการเรียนและอาชีพ สามารถปรับตน
ไดอ ยางเหมาะสม นอกจากนีย้ งั ชวยใหค รูรจู กั และเขาใจผูเรียน ท้งั ยังเปน กจิ กรรมที่ชว ยเหลอื และใหค าํ ปรึกษา
แกผูปกครองในการมีสวนรวมพัฒนาผูเรียน เชน กิจกรรมการรูจัก เขาใจ และเห็นคุณคาในตนเองและผูอ่ืน
กจิ กรรมการปรบั ตวั และดาํ รงชวี ติ กจิ กรรมแสวงหาและใชข อ มลู สารสนเทศ กจิ กรรมการตดั สนิ ใจและแกป ญ หา
เปน ตน
๒. กิจกรรมนักเรียน เปนกิจกรรมท่ีมุงพัฒนาความมีระเบียบวินัย ความเปนผูนําผูตามท่ีดี
ความรับผิดชอบ การทํางานรวมกนั การรจู กั แกป ญหา การตดั สนิ ใจทเี่ หมาะสม ความมีเหตุผล การชวยเหลอื
แบงปนกัน เอื้ออาทรและสมานฉันท โดยจัดใหสอดคลองกับความสามารถ ความถนัด และความสนใจของ
ผเู รยี น ใหผ เู รียนไดปฏิบัติดวยตนเองในทกุ ขัน้ ตอน ไดแก การศึกษาวิเคราะห วางแผน ปฏิบัตติ ามแผน ประเมนิ
และปรบั ปรงุ การทาํ งาน เนน การทาํ งานรว มกนั เปน กลมุ ตามความเหมาะสม และสอดคลอ งกบั วฒุ ภิ าวะของผเู รยี น
บริบทของสถานศกึ ษาและทอ งถิ่น กิจกรรมนกั เรยี น ประกอบดวย

แนวปฏิบัตกิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู 77
ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p77 6/10/2558 9:21:43

๒.๑ กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน และนักศึกษาวิชาทหาร
เปนกิจกรรมที่มุงพัฒนาความมีระเบียบวินัย ความเปนผูนําผูตามที่ดี ความรับผิดชอบ การทํางานรวมกัน
การรูจักแกปญหา การตัดสินใจท่ีเหมาะสม ความมีเหตุผล การชวยเหลือแบงปนกัน การประนีประนอม
เพ่ือสงเสริมใหผูเรียนเจริญเติบโตเปนผูใหญที่มีความสมบูรณพรอมท้ังดานรางกาย จิตใจ อารมณ สังคม
และสตปิ ญญา เปนตน

๒.๒ กิจกรรมชุมนุม ชมรม เปนกิจกรรมท่ีสงเสริมและพัฒนาผูเรียนใหสอดคลองกับ
ความสามารถ ความถนดั และความสนใจ โดยเนน ใหผ เู รยี นปฏบิ ตั ดิ ว ยตนเอง ตง้ั แตก ารศกึ ษาวเิ คราะห วางแผน
ปฏบิ ตั ิตามแผน ประเมินและปรับปรงุ การทํางาน เนน การทาํ งานรวมกันเปนกลุม กิจกรรมสําคัญในการพัฒนา
ไดแ ก ชมุ นมุ หรอื ชมรมตา ง ๆ ทส่ี ถานศกึ ษากาํ หนดขน้ึ ตามความเหมาะสมและสอดคลอ งกบั วฒุ ภิ าวะของผเู รยี น
และบริบทของสถานศึกษาและทอ งถิ่น

๓. กิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชน เปนกิจกรรมที่สงเสริมใหผูเรียนบําเพ็ญตนใหเปน
ประโยชนตอสังคม ชุมชน และทองถิ่นตามความสนใจในลักษณะอาสาสมัคร เพ่ือแสดงถึงความรับผิดชอบ
ความดงี าม ความเสยี สละตอ สังคม มจี ิตสาธารณะ เชน กจิ กรรมอาสาพฒั นาตา ง ๆ กจิ กรรมสรา งสรรคสงั คม
เปน ตน

การจัดกิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชน สามารถนําไปสอดแทรกหรือบูรณาการ
ในกลุมสาระการเรียนรู กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชน และนักศึกษาวิชาทหาร
ไดตามความเหมาะสม ทั้งน้ี การทํากิจกรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชน ใหผูเรียนรายงานแสดงการ
เขา รว มกิจกรรมและมีผรู ับรองผลการเขา รว มกจิ กรรมดว ย โดยสถานศึกษาจัดเวลาเรียนใหผูเรียน ดังนี้

ระดบั ประถมศกึ ษาปท่ี ๑ - ๖ รวม ๖ ป จาํ นวน ๖๐ ชว่ั โมง
ระดับมัธยมศกึ ษาปท ี่ ๑ - ๓ รวม ๓ ป จาํ นวน ๔๕ ช่วั โมง
ระดบั มัธยมศึกษาปท ่ี ๔ - ๖ รวม ๓ ป จาํ นวน ๖๐ ชั่วโมง

ตัวอยา ง รูปแบบการจัดกจิ กรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน

รปู แบบท่ี ๑ จดั ทาํ โครงการทใี่ หผ ูเ รยี นเขารว มกิจกรรมนอกเหนอื จากการเรยี นปกติ
ซ่งึ เปน กิจกรรมทอ่ี ยใู นลักษณะเพ่ือสงั คมและสาธารณประโยชน

รปู แบบท่ี ๒ จัดทาํ เปนกจิ กรรมตามขนบธรรมเนียมประเพณี วฒั นธรรม วนั สาํ คัญ
ทางราชการหรือกิจกรรมทีน่ าํ นักเรยี นออกทําประโยชนร ว มกบั ชุมชน
หนวยงานราชการ หรอื องคกรอื่น ๆ

รูปแบบที่ ๓ จัดใหผ เู รียนทาํ กิจกรรมตามความตองการ โดยมคี รูเปน ทีป่ รกึ ษา
กิจกรรม เชน รวมกลุมอนุรกั ษศ ลิ ปวฒั นธรรม พัฒนาชุมชน/ทองถน่ิ
เปน ตน

78 แนวปฏิบตั ิการวัดและประเมินผลการเรียนรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p78 6/10/2558 9:21:43

สถานศึกษาสามารถเลือกจัดกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนตามรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง
หรือรปู แบบอื่น ๆ ตามความเหมาะสม

แผนภูมกิ ารประเมนิ กจิ กรรมพฒั นาผเู รียน
การประเมินผลการจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนเง่ือนไขสําคัญประการหนึ่งสําหรับการเลื่อนชั้น
และการจบระดบั การศกึ ษา ผเู รยี นตอ งมเี วลาเขา รว มและปฏบิ ตั กิ จิ กรรมพฒั นาผเู รยี น ตลอดจนผา นการประเมนิ
ตามเกณฑท่ีสถานศึกษากําหนด โดยแนวทางการประเมินกิจกรรมพัฒนาผูเรียนมีรายละเอียด ดังแผนภาพ
ที่ ๓.๔

กจิ กรรมแนะแนว

เวลาการเขา รวมกจิ กรรม กิจกรรมพัฒนาผเู รยี น กจิ กรรมนักเรียน
การปฏบิ ตั กิ ิจกรรม เกณฑก ารประเมนิ ลกู เสือ/เนตรนารี/ ชุมนมุ
ผลงาน/ชนิ้ งาน ผูบาํ เพ็ญฯ/รด. ชมรม

กจิ กรรมเพ่ือสังคมและ
สาธารณประโยชน

ไมเปน ไปตามเกณฑ ประเมนิ ตามเกณฑ

ไมผ า น ผา น

ซอมเสริม สง ผลการประเมนิ

แผนภาพท่ี ๓.๔ แสดงขัน้ ตอนการประเมนิ กจิ กรรมพฒั นาผูเรียน

แนวดําเนินการประเมินกจิ กรรมพฒั นาผูเ รียน
หลักการประเมนิ
การประเมินกิจกรรมพัฒนาผเู รียนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑
เปนกระบวนการประเมินจากการปฏิบัติกิจกรรมและผลงาน/ชิ้นงานของผูเรียนดวยวิธีการที่หลากหลาย และ
ประเมนิ ตามสภาพจริง โดย

แนวปฏิบัติการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 79
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p79 6/10/2558 9:21:44

- ใหผ เู รยี นไดค น หาศกั ยภาพของตนเอง การทาํ งานกลมุ ทกั ษะการอยรู ว มกนั และการมจี ติ สาธารณะ
- ทุกฝายมสี ว นรวมในการประเมิน เชน ครู ผูปกครอง เพื่อนนักเรียน
- สถานศกึ ษามกี ารประเมนิ ผลเปนระยะ ๆ เพอื่ รวบรวมขอมูลและพฒั นาอยา งตอเน่ือง
แนวทางการประเมิน
สถานศึกษาควรมีแนวทางในการดาํ เนินการประเมนิ กจิ กรรมพัฒนาผูเ รียนท่ชี ัดเจน
๑. การประเมินกิจกรรมพฒั นาผเู รียนรายกิจกรรม มีแนวปฏิบตั ิ ดังนี้

๑.๑ ตรวจสอบเวลาเขา รว มกิจกรรมของผูเ รียนใหเปน ไปตามเกณฑทสี่ ถานศกึ ษากําหนด
๑.๒ ประเมินกิจกรรมพัฒนาผูเรียนจากการปฏิบัติกิจกรรมและผลงาน/ช้ินงานของผูเรียน
ตามเกณฑท ี่สถานศกึ ษากาํ หนดดวยวธิ ีการท่ีหลากหลาย และใชการประเมนิ ตามสภาพจริง
๑.๓ ผูเรียนท่ีมีเวลาการเขารวมกิจกรรม การปฏิบัติกิจกรรมและผลงาน/ช้ินงานของผูเรียน
ตามเกณฑท ่ีสถานศกึ ษากาํ หนด เปนผูผานการประเมนิ รายกจิ กรรมและนาํ ผลการประเมนิ ไปบนั ทึกในระเบยี น
แสดงผลการเรียน
๑.๔ ผเู รยี นทมี่ ผี ลการประเมนิ ไมผ า นตามเกณฑเ วลาการเขา รว มกจิ กรรม หรอื เกณฑก ารปฏบิ ตั ิ
กิจกรรมและผลงาน/ช้ินงานของผูเรียนหรือทั้งสองเกณฑ ถือวาไมผานการประเมินผลกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
ผูสอนตองดําเนินการซอมเสริมและประเมินจนผาน ท้ังนี้ ควรดําเนินการใหเสร็จส้ินในปการศึกษาน้ัน ยกเวน
มเี หตุสดุ วสิ ยั ใหอ ยูในดุลยพินจิ ของสถานศึกษา
๒. การประเมนิ กิจกรรมพฒั นาผเู รียนเพื่อการตดั สิน
การประเมินกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนการประเมินการผานกิจกรรมพัฒนาผูเรียนเปนรายป/
รายภาค เพื่อสรุปผลการผานในแตละกิจกรรม สรุปผลรวมเพื่อเลื่อนชั้นและประมวลผลรวมในปสุดทาย
เพอื่ การจบแตล ะระดบั การศึกษา โดยการดาํ เนินการดงั กลาวมีแนวปฏิบตั ิ ดังน้ี
๒.๑ กําหนดใหมีผูรับผิดชอบในการรวบรวมขอมูลเก่ียวกับการรวมกิจกรรมพัฒนาผูเรียนของ
ผูเรียนทกุ คนตลอดระดับการศึกษา
๒.๒ ผูรับผิดชอบสรุปและตัดสินผลการรวมกิจกรรมพัฒนาผูเรียนของผูเรียนเปนรายบุคคล
ตามเกณฑท ส่ี ถานศกึ ษากาํ หนด เกณฑก ารจบแตล ะระดบั การศกึ ษาทสี่ ถานศกึ ษากาํ หนดนน้ั ผเู รยี นจะตอ งผา น
กิจกรรม ๓ กจิ กรรมสาํ คัญ ดงั น้ี

๑) กิจกรรมแนะแนว
๒) กิจกรรมนกั เรียน ไดแก (๑) กจิ กรรมลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผบู ําเพญ็ ประโยชน
และนกั ศึกษาวชิ าทหาร (๒) กจิ กรรมชมุ นุม ชมรม
๓) กจิ กรรมเพ่ือสังคมและสาธารณประโยชน
๒.๓ นาํ เสนอผลการประเมนิ ตอ คณะอนกุ รรมการกลมุ สาระการเรยี นรแู ละกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น
เพอื่ ใหค วามเหน็ ชอบ
๒.๔ เสนอผบู รหิ ารสถานศกึ ษา พจิ ารณาอนมุ ตั ผิ ลการประเมนิ กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี นผา นเกณฑ
การจบแตละระดบั การศึกษา

80 แนวปฏบิ ัตกิ ารวดั และประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p80 6/10/2558 9:21:44

เกณฑการตดั สนิ
ผูเรียนจะตองไดรับการประเมินกิจกรรมพัฒนาผูเรียนและผานเกณฑตามท่ีสถานศึกษากําหนด
โดยกําหนดเกณฑใ นการประเมนิ อยา งเหมาะสม ดังนี้
๑. กําหนดคุณภาพหรือเกณฑในการประเมินตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน กําหนด
ไว ๒ ระดบั คือ ผาน (ผ) และไมผ าน (มผ)
๒. กําหนดประเด็นการประเมินใหสอดคลองตามวัตถุประสงคในแตละกิจกรรมและกําหนดเกณฑ
การผานการประเมิน ดังน้ี

๒.๑ เกณฑก ารตัดสนิ ผลการประเมินรายกิจกรรม
ผา น หมายถงึ ผูเรียนมีเวลาเขารวมกิจกรรมครบตามเกณฑ ปฏิบัติกิจกรรม และ
มผี ลงาน/ชนิ้ งาน/คุณลักษณะตามเกณฑท่สี ถานศกึ ษากาํ หนด
ไมผาน หมายถงึ ผูเรียนมีเวลาเขารวมไมครบตามเกณฑ ไมผานการปฏิบัติกิจกรรม
หรอื มผี ลงานชน้ิ งาน/คณุ ลกั ษณะไมเ ปน ไปตามเกณฑท สี่ ถานศกึ ษา
กาํ หนด

๒.๒ เกณฑการตดั สินผลการประเมินกจิ กรรมพัฒนาผเู รยี นรายป/ รายภาค
ผา น หมายถึง ผเู รยี นมผี ลการประเมนิ ระดบั “ผ” ในกจิ กรรมสาํ คญั ทง้ั ๓ กจิ กรรม
คือ กิจกรรมแนะแนว กิจกรรมนักเรียน กิจกรรมเพื่อสังคม
และสาธารณประโยชน
ไมผ า น หมายถึง ผูเรียนมีผลการประเมินระดับ “มผ” ในกิจกรรมสําคัญกิจกรรมใด
กิจกรรมหน่ึงจาก ๓ กิจกรรม คือ กิจกรรมแนะแนว กิจกรรม
นักเรยี น กิจกรรมเพือ่ สังคมและสาธารณประโยชน

๒.๓ เกณฑการตดั สินผลการประเมนิ กิจกรรมพฒั นาผเู รียนเพ่อื จบระดบั การศกึ ษา
ผาน หมายถงึ ผเู รียนมผี ลการประเมนิ ระดับ “ผ” ทุกช้นั ปใ นระดบั การศึกษานัน้
ไมผ า น หมายถงึ ผเู รยี นมผี ลการประเมนิ ระดบั “มผ” บางชน้ั ปใ นระดบั การศกึ ษานนั้

แนวทางการแกไ ขนกั เรียนกรณไี มผานเกณฑ
กรณีทผ่ี เู รียนไมผ านกจิ กรรม ใหเ ปน หนาท่ขี องครูหรอื ผูร บั ผดิ ชอบกจิ กรรมนน้ั ๆ ท่ีจะตอ งซอมเสรมิ
โดยใหผ เู รยี นดาํ เนนิ กจิ กรรมจนครบตามเวลาทข่ี าดหรอื ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมใหบ รรลตุ ามวตั ถปุ ระสงคข องกจิ กรรมนน้ั
แลว จงึ ประเมนิ ใหผ า นกจิ กรรม เพอ่ื บนั ทกึ ในระเบยี นแสดงผลการเรยี น ยกเวน มเี หตสุ ดุ วสิ ยั ใหร ายงานผบู รหิ าร
สถานศึกษาทราบ เพอ่ื ดาํ เนนิ การชวยเหลอื ผูเรียนอยางเหมาะสมเปนรายกรณีไป

แนวปฏิบตั ิการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 81
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p81 6/10/2558 9:21:44

ขอเสนอแนะ
การประเมนิ ผลการเขา รวมกิจกรรมพัฒนาผูเรยี นนนั้ จะตองคาํ นึงถงึ สิง่ ตอไปนี้
๑. เวลาการเขา รว มกจิ กรรมของผเู รยี นตามเกณฑท ส่ี ถานศกึ ษากาํ หนด สถานศกึ ษาควรกาํ หนดเวลา
ไมนอยกวารอยละ ๘๐ ของเวลาเรียนแตละกิจกรรม สําหรับกิจกรรมเพื่อสังคมและสาธารณประโยชนผูเรียน
ตองปฏิบตั ิกิจกรรมครบตามโครงสรางเวลาเรียน
๒. ผลการปฏิบัติกิจกรรมและผลงาน/ช้ินงาน/คุณลักษณะของผูเรียนใหเปนไปตามเกณฑที่
สถานศึกษากาํ หนด โดยอาจจัดใหผ ูเ รยี นแสดงผลงาน แฟม สะสมงาน หรอื จัดนิทรรศการ
๓. การจดั กิจกรรมพัฒนาผูเรียน หากสถานศกึ ษามบี ุคลากรไมเ พียงพอ หรือไมสามารถจดั กจิ กรรม
ไดอ ยางหลากหลาย สถานศึกษาอาจจัดกิจกรรมในลกั ษณะบูรณาการ หรอื สอดแทรกในกิจกรรมหรือโครงการ
ตาง ๆ เชน กิจกรรมโฮมรูม กิจกรรมวันสําคัญ กิจกรรมบําเพ็ญประโยชน เปนตน ซ่ึงสถานศึกษาสามารถ
ประเมนิ ผลการเขารว มกจิ กรรมดงั กลาว และนํามาเปน สว นหน่ึงในการประเมนิ กิจกรรมพฒั นาผเู รียนได
๔. การจัดกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น ควรมอี งคประกอบในการดําเนินการ ดงั น้ี

๔.๑ มคี รูทีป่ รึกษา/และแผนการดําเนนิ กิจกรรม
๔.๒ มหี ลักฐาน/ภาพถา ย/แฟม สะสมงาน
๔.๓ มีผูรบั รองผลการเขา รวมกิจกรรม
๔.๔ มรี ายงานแสดงการเขา รวมกิจกรรม

82 แนวปฏบิ ตั กิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p82 6/10/2558 9:21:44

๔.

ภารกิจของผสู อน
ดานการวดั และประเมินผลการเรียนรู

0675_57.indd p83 6/10/2558 9:21:44

กระบวนทัศนใหมในการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

บรรยากาศในชัน้ เรยี น : แนวคดิ ท่ตี อ งเปลี่ยนแปลง
หากประสงคใ หผเู รียนเกิดการเรียนรทู ค่ี งทน เรยี นรดู ว ยความเขาใจอยางถองแท สามารถอธิบาย

ตีความ นําความรูไปใชได มีมุมมองที่ถูกตอง มีความเขาใจผูอื่น ตลอดจนเขาใจและรูจักตัวเอง การจัด
การเรียนการสอน การวดั และประเมินผลจะตองมีการเปลี่ยนแปลง ซง่ึ จะสาํ เร็จไดบ รรยากาศในชนั้ เรียน
จะตองเปลยี่ นแปลงจาก

หองเรยี นท่ียดึ การเปรยี บเทียบ หองเรยี นท่ีมกี ารเรยี นรูเปน หวั ใจ
ผลการเรียนเปนหลัก โดยเปา หมาย โดยเปาหมายหลกั ของการวดั
ของการวัดและประเมินผล คือ และประเมนิ ผล คอื การปรับปรงุ
การสอบใหค ะแนน คณุ ภาพการสอนและการเรียนรู

การสรา งบรรยากาศหอ งเรยี นทม่ี กี ารเรยี นรเู ปน หวั ใจ และมกี ารวดั และประเมนิ ผลเพอื่ การปรบั ปรงุ
คุณภาพการสอนและการเรียนรูเปนเปาหมายหลัก ตองมกี ารปรบั เปล่ยี นแนวคิดสาํ คัญ ดงั น้ี

๑. มีความเชื่อมั่นวาผูเรียนทุกคนสามารถเรียนรูและบรรลุผลสําเร็จตามเปาหมายที่หลักสูตร
กําหนดได ผูเ รยี นทง้ั ท่มี ผี ลการเรียนดีและผลการเรยี นออนไดรบั ความเอาใจใสเ ทา เทยี มกัน

๒. ยดึ หลกั การเรยี นรูที่เนนผูเรียนเปน สาํ คญั ผเู รยี นเปนผขู บั เคลอื่ นการเรียนรูและไดแ สดงออก
ถึงความรับผิดชอบตอความสําเร็จในการเรียนรูของตนและเพ่ือนรวมหอง มิใชผูสอนเปนผูขับเคลื่อน
การสอนโดยไมแนใ จวาผเู รียนเกิดการเรียนรหู รือไม

๓. การสอบและการใหคะแนนเปนเพียงแนวปฏิบัติหนึ่งของการวัดและประเมินผลการเรียนรู
ในช้ันเรียน ผูสอนและผูเรียนตองมีแนวคิดรวมกันวา การวัดและประเมินผลเปนเคร่ืองมือในการคนหา
หลกั ฐานรอ งรอยของการเรยี นรู โดยมีเปา หมายเพอ่ื เปนขอมูลในการปรบั ปรงุ พัฒนาการเรยี นรู มากกวา
การเปน เครอื่ งมอื เพอ่ื จดั ลาํ ดับและเปรยี บเทยี บผูเรียน

84 แนวปฏบิ ัตกิ ารวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p84 6/10/2558 9:21:45

h ความหมายและความสําคญั ของการวดั และประเมินผลการเรยี นรใู นช้ันเรยี น

การวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
กาํ หนดระดบั ของการดาํ เนนิ งานไวเ ปน ๔ ระดบั คอื การวดั และประเมนิ ระดบั ชน้ั เรยี น การวดั และประเมนิ ระดบั
สถานศกึ ษา การวดั และประเมนิ ระดบั เขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษา การวดั และประเมนิ ระดบั ชาติ ระดบั ทม่ี คี วามเกยี่ วขอ ง
กบั ผสู อนมากท่ีสดุ และเปน หวั ใจของการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรผู เู รยี น คือ การวัดและประเมินผลระดับ
ชัน้ เรียน

คาํ ศพั ทท ี่ใชในการวดั และประเมินผลการเรียนรใู นช้นั เรียนมีความหมายแตกตา งกัน แตบ างคนนํามา
ใชในความหมายเดยี วกนั ดังนั้น เพ่อื ใหเกดิ ความเขาใจท่ตี รงกันจึงใหน ิยามคําศัพทตาง ๆ ไวด งั นี้

การวดั (Measurement) หมายถงึ การกาํ หนดตวั เลขใหกบั วัตถุ สง่ิ ของ เหตุการณ ปรากฏการณ
หรอื พฤตกิ รรมตา ง ๆ ของผเู รยี น การจะไดมาซงึ่ ตวั เลขน้นั อาจตองใชเครอื่ งมือวัด เพอ่ื ใหไ ดตัวเลขท่สี ามารถ
แทนคุณลักษณะตาง ๆ ที่ตองการวัด เชน ไมบรรทัดวัดความกวางของหนังสือได ๓.๕ น้ิว ใชเครื่องชั่งวัด
นํ้าหนักของเน้ือหมูได ๐.๕ กิโลกรัม ใชแบบทดสอบวัดความรอบรูในวิชาภาษาไทยของเด็กชายแดงได ๔๒
คะแนน เปน ตน

การประเมิน (Assessment) หมายถึง กระบวนการเก็บขอมูล ตคี วาม บนั ทึก และใชข อมูลเกีย่ วกบั
คําตอบของผูเรียน ท่ีทําในภาระงาน/ชิ้นงาน วาผูเรียนรูอะไร สามารถทําอะไรได และจะทําตอไปอยางไร
ดว ยวิธีการและเครอื่ งมอื ทหี่ ลากหลาย

การประเมนิ คา /การตดั สนิ (Evaluation)หมายถงึ การนาํ เอาขอ มลู ตา งๆทไ่ี ดจ ากการวดั หลายๆอยา ง
มาเปนขอมูลในการตัดสินผลการเรียน โดยการเปรียบเทียบกับเกณฑ (Criteria) ท่ีสถานศึกษากําหนด
เพอ่ื ประเมนิ การเรยี นรขู องผเู รยี นวา ผเู รยี นมคี วามเกง หรอื ออ นเพยี งใด บรรลเุ ปา หมายทต่ี อ งการมากนอ ยเพยี งใด
ซง่ึ คอื การสรปุ ผลการเรยี นน่ันเอง

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรใู นช้นั เรยี น (Classroom Assessment) หมายถึง กระบวนการ
เก็บรวบรวม วิเคราะห ตีความ บันทึกขอมูลที่ไดจากการวัดและประเมินท้ังท่ีเปนทางการและไมเปนทางการ
โดยการดาํ เนนิ การดงั กลา วเกดิ ขน้ึ ตลอดระยะเวลาของการจดั การเรยี นการสอน นบั ตง้ั แตก อ นการเรยี นการสอน
ระหวา งการเรยี นการสอน และหลงั การเรียนการสอน โดยใชเครื่องมือทีห่ ลากหลาย เหมาะสมกบั วัยของผเู รียน
มีความสอดคลองและเหมาะสมกับพฤติกรรมที่ตองการวัด นําผลท่ีไดมาตีคาเปรียบเทียบกับเกณฑที่กําหนด
ในตัวช้ีวัดของมาตรฐานสาระการเรียนรูของหลักสูตร ขอมูลท่ีไดนี้นําไปใชในการใหขอมูลยอนกลับเก่ียวกับ
ความกา วหนา จดุ เดน จดุ ทตี่ อ งปรบั ปรงุ ใหแ กผ เู รยี น การตดั สนิ ผลการเรยี นรรู วบยอดในเรอื่ ง หรอื หนว ยการเรยี นรู
หรอื ในรายวชิ า และการวางแผน ออกแบบการจดั การเรียนการสอนของครู

โดยผลท่ีไดจากการวัดและประเมินผลการเรียนรูในชั้นเรียนจะเปนขอมูลสะทอนใหผูสอนทราบถึง
ผลการจัดการเรียนการสอนของตนและพัฒนาการของผูเรียน ดังน้ัน ขอมูลที่เกิดจากการวัดและประเมินท่ีมี
คณุ ภาพเทา นน้ั จงึ จะสามารถนาํ ไปใชไ ดอ ยา งเปน ประโยชน ตรงตามเปา หมาย และคมุ คา ตอ การปฏบิ ตั งิ าน ผสู อน

แนวปฏิบัติการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 85
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p85 6/10/2558 9:21:45

ตองดําเนินการวัดและประเมินผลการเรียนรูเพ่ือใหไดขอมูลท่ีสะทอนสภาพจริง จะไดนําไปกําหนดเปาหมาย
และวธิ กี ารพฒั นาผเู รยี น ผสู อนจงึ จาํ เปน ตอ งมคี วามรคู วามเขา ใจอยา งถอ งแทใ นหลกั การ แนวคดิ วธิ ดี าํ เนนิ งาน
ในสวนตาง ๆ ที่เก่ียวของกับหลักสูตรและการจัดการเรียนรู เพื่อสามารถนําไปใชในการวางแผนและออกแบบ
การวัดและประเมินผลไดอยางมีประสิทธิภาพ บนพื้นฐานการประเมินผลการเรียนรูในช้ันเรียนที่มีความถูกตอง
ยุติธรรม เชื่อถือได มีความสมบูรณ ครอบคลุมตามจุดมุงหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

หากการวัดและประเมินการเรียนรูไมมีคุณภาพ จะทําใหผูมีสวนเก่ียวของขาดขอมูลสําคัญในการ
สะทอ นผลการดาํ เนนิ การจดั การศกึ ษาทง้ั ในระดบั นโยบายและระดบั ปฏบิ ตั กิ าร ผมู สี ว นเกยี่ วขอ ง ไดแ ก ตน สงั กดั
สวนกลาง สํานักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษา สถานศึกษา ผปู กครอง หนวยงานท่เี กี่ยวขอ ง ขาดขอมูลสําคญั ในการ
สะทอนผลและสภาพความสําเร็จเมื่อเปรียบเทียบกับเปาหมาย สงผลใหการวางแผนกําหนดทิศทางการพัฒนา
ผเู รยี นระยะตอ ไป ไมส ามารถสรา งความมน่ั ใจไดว า จะสอดคลอ งกบั สภาพปญ หา และมคี วามเหมาะสมกบั ระดบั
ความสําเรจ็ ของการพฒั นาผูเรยี นในระยะท่ผี า นมา

h ประเภทของการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู

การทราบวาการวัดและประเมินผลการเรียนรูแบงประเภทเปนอยางไรบางจะชวยใหผูสอนออกแบบ
การวัดและประเมินผลการเรียนรูไดตรงตามวัตถุประสงค และเปนประโยชนตอการพัฒนาผูเรียนย่ิงขึ้น ในที่นี้
ไดนาํ เสนอประเภทของการวัดและประเมินผลการเรยี นรู ดังน้ี

๑. การวัดและประเมินผลการเรียนรูจําแนกตามขั้นตอนการจัดการเรียนการสอน กอนเรียน
ระหวางเรียนและหลังเรียน มี ๔ ประเภท ซึ่งมีความแตกตางกันตามบทบาท จุดมุงหมาย และวิธีการวัด
และประเมิน ดงั น้ี

๑.๑ การประเมินเพ่ือจัดวางตําแหนง (Placement Assessment) เปนการประเมินกอน
เร่มิ เรียนเพื่อตอ งการขอ มูลที่แสดงความพรอ ม ความสนใจ ระดับความรแู ละทักษะพ้นื ฐานทจ่ี ําเปนตอการเรียน
เพ่ือใหผูสอนนําไปใชกําหนดวัตถุประสงคของการเรียนรู วางแผน และออกแบบกระบวนการเรียนการสอน
ทเ่ี หมาะสมกบั ผูเ รียนทั้งรายบุคคล รายกลมุ และรายช้นั เรยี น

๑.๒ การประเมินเพื่อวินิจฉัย (Diagnostic Assessment) เปน การเก็บขอ มลู เพ่อื คนหาวา
ผูเรียนรูอะไรมาบางเกี่ยวกับส่ิงที่จะเรียน สิ่งท่ีรูมากอนนี้ถูกตองหรือไม จึงเปนการใชในลักษณะประเมิน
กอนเรียน นอกจากนี้ยังใชเพ่ือหาสาเหตุของปญหาหรืออุปสรรคตอการเรียนรูของผูเรียนเปนรายบุคคลท่ีมักจะ
เปนเฉพาะเร่ือง เชน ปญหาการออกเสียงไมชัด แลวหาวิธีปรับปรุงเพ่ือใหผูเรียนสามารถพัฒนาและเรียนรู
ขน้ั ตอไป วธิ ีการประเมนิ ใชไ ดทั้งการสงั เกต การพดู คุย สอบถาม หรอื การใชแ บบทดสอบก็ได

๑.๓ การประเมินเพ่ือการพัฒนา (Formative Assessment) เปนการประเมินเพ่ือพัฒนา
การเรียนรู (Assessment for Learning) ที่ดําเนินการอยางตอเน่ืองตลอดการเรียนการสอน โดยมิใช
ใชแตการทดสอบระหวางเรียนเปนระยะ ๆ อยางเดียว แตเปนการท่ีครูเก็บขอมูลการเรียนรูของผูเรียนอยาง

86 แนวปฏบิ ตั ิการวัดและประเมินผลการเรยี นรู
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p86 6/10/2558 9:21:45

ไมเ ปน ทางการดว ย ขณะทใ่ี หผ เู รยี นทาํ ภาระงานตามทกี่ าํ หนด ครสู งั เกต ซกั ถาม จดบนั ทกึ แลว วเิ คราะหข อ มลู วา
ผเู รยี นเกดิ การเรยี นรหู รอื ไม จะตองใหผูเรียนปรับปรุงอะไร หรอื ผสู อนปรับปรงุ อะไร เพอื่ ใหเ กิดความกา วหนา
ในการเรียนรตู ามมาตรฐาน/ตัวชี้วัด การประเมนิ ระหวา งเรียนดําเนินการไดหลายรูปแบบ เชน การใหข อแนะนาํ
ขอสังเกตในการนําเสนอผลงาน การพูดคุยระหวางผูสอนกับผูเรียนเปนกลุมหรือรายบุคคล การสัมภาษณ
ตลอดจนการวิเคราะหผ ลการสอบ เปนตน

๑.๔ การประเมินเพ่ือสรุปผลการเรียนรู (Summative Assessment) มักเกิดขึ้นเม่ือจบ
หนวยการเรียนรูเพื่อตรวจสอบผลการเรียนรูของผูเรียนตามตัวชี้วัด และยังใชเปนขอมูลในการเปรียบเทียบกับ
การประเมินกอนเรียน ทําใหทราบพัฒนาการของผูเรียน การประเมินสรุปผลการเรียนรูยังเปนการตรวจสอบ
ผลสัมฤทธิ์ของผูเรียนตอนปลายป/ปลายภาคอีกดวย การประเมินสรุปผลการเรียนรูใชวิธีการและเครื่องมือ
ประเมินไดอยา งหลากหลาย โดยปกตมิ กั ดาํ เนนิ การอยา งเปนทางการมากกวา การประเมนิ ระหวางเรียน

๒. การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู จาํ แนกตามวตั ถปุ ระสงคของการประเมนิ ดังน้ี
๒.๑ การประเมินขณะเรียนรู (Assessment as Learning : Aal) เปนกระบวนการรวบรวม

หลักฐานขอมูลเชิงประจักษเกี่ยวกับการเรียนรูของผูเรียนขณะเรียนรู เพื่อชวยใหผูเรียนตระหนักในการเรียนรู
ของตน สามารถวางแผนการเรียนรู กํากบั การเรียนรู วินิจฉัย ประเมนิ และปรบั ปรงุ การเรียนรขู องตน การให
ผูเรียนออกแบบแผนการเรียนรู ฝกใหผูเรียนคิดทบทวนเกี่ยวกับการเรียนรูและกลยุทธในการเรียนรูจะชวยให
ผูเรยี นพฒั นาการเรยี นรขู องตนเองตลอดเวลา

๒.๒ การประเมินเพือ่ เรียนรู (Assessment for Learning : AfL) เปน กระบวนการรวบรวม
หลักฐานขอมูลเชิงประจักษตาง ๆ ตามสภาพจริงเกี่ยวกับการเรียนรูของผูเรียน เพ่ือระบุและวินิจฉัยปญหา
การเรยี นรู และใหข อ ตชิ มทมี่ คี ณุ ภาพแกผ เู รยี นเพอ่ื ปรบั ปรงุ การเรยี นรใู หด ขี นึ้ โดยใชว ธิ กี ารประเมนิ หลากหลาย
และเพ่ือใหเขาใจการเรียนรขู องผูเ รยี นในแงมมุ ตาง ๆ อยา งรอบดา น อันจะนําไปสกู ารปรบั การเรยี นและเปลยี่ น
การสอนใหม ีประสทิ ธภิ าพย่งิ ขึ้น

๒.๓ การประเมนิ ผลการเรยี นรู (Assessment of Learning : AoL) เปน กระบวนการรวบรวม
หลักฐานขอมูลเชิงประจักษตาง ๆ เมื่อสิ้นสุดกระบวนการเรียนรู เพื่อตัดสินคุณคาในการบรรลุวัตถุประสงค
หรอื ผลลพั ธก ารเรยี นรู เปน การประเมนิ ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น ซง่ึ แสดงถงึ มาตรฐานทางวชิ าการในเชงิ สมรรถนะ
และคุณลักษณะที่พึงประสงค สารสนเทศดังกลาวนําไปใชในการกําหนดระดับคะแนนใหผูเรียน รวมท้ังใช
ในการปรับปรุงหลักสูตรและการเรียนการสอน

๓. การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรจู าํ แนกตามวธิ กี ารแปลความหมายผลการเรยี นรู มี ๒ ประเภท
ทีแ่ ตกตา งกันตามลกั ษณะการแปลผลคะแนน ดงั นี้

๓.๑ การวัดและประเมินแบบอิงกลุม (Norm-Referenced Assessment) เปนการวัดและ
ประเมนิ ผลการเรยี นรเู พอื่ นาํ เสนอผลการตดั สนิ ความสามารถหรอื ผลสมั ฤทธิข์ องผเู รยี น โดยเปรยี บเทยี บกนั เอง
ภายในกลมุ หรือในชั้นเรียน

แนวปฏบิ ตั กิ ารวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 87
ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑

0675_57.indd p87 6/10/2558 9:21:45