AFVC annual report 2020

50 Annual Report 2020
สรุปผลวเิ คราะห์
กองควบคุมอาหารและยาสัตว์
ได้ร่วมกับส�ำนักงานปศุสัตว์จังหวัด
เกบ็ ตวั อยา่ งอาหารสตั วผ์ สมสำ� เรจ็ รปู สำ� หรบั
สุกร โค ปลา และกงุ้ จากสถานท่ีขา้ งต้น
สรุปผลการตรวจวิเคราะห์ ตามตาราง
พบว่าอาหารสัตว์ทุกชนิดมีปริมาณ
การปนเปื้อนของสารพิษจากเชื้อรา
อะฟลาทอกซินรวมในระดับที่ต�่ำกว่า
ท่ีก�ำหนดลักษณะของอาหารสัตว์เส่ือม
คุณภาพตามพระราชบัญญัติควบคุม
คุณภาพอาหารสัตว์ พ.ศ.2558 และ
ฟโู มนซิ นิ ทถี่ อื เปน็ สารพษิ จากเชอ้ื ราทส่ี ำ� คญั และมคี วามเสยี่ งทจี่ ะปนเปอ้ื นมาในวตั ถดุ บิ อาหารสตั ว์ พบวา่ ในอาหารสตั วผ์ สมสำ� เรจ็ รปู
สำ� หรบั โค และปลา ทัง้ หมดมีปรมิ าณตำ่� กวา่ ท่ีสหภาพยุโรปกำ� หนด และอาหารสตั ว์ผสมสำ� เรจ็ รปู สำ� หรบั สกุ รมปี รมิ าณคา่ เฉลยี่ ทตี่ ำ�่ กวา่
ทส่ี หภาพยโุ รปกำ� หนด ซง่ึ กำ� หนดที่ 5,000 ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั ส่วนซีราลีโนน ดีออกซีนิวาลีนอล ออคราทอกซิน และทีทูทอกซิน
จากตารางมีปริมาณสารพิษไม่เกินเกณฑ์ ท่ีสหภาพยุโรปก�ำหนดทุกตัวอย่าง
จากข้อมูลที่ได้สอดคล้องกันกับการจัดการของภาครัฐและผู้ประกอบกิจการอาหารสัตว์ที่มีมาตรฐาน และมาตรการ
ทด่ี ขี นึ้ ในการจดั การกบั วตั ถดุ บิ รวมทง้ั การพฒั นากระบวนการผลติ อาหารสตั วท์ เี่ นน้ ดา้ นคณุ ภาพและความปลอดภยั สอดคลอ้ ง
กับข้อก�ำหนดตามกฎหมาย ซ่ึงนับเป็นโอกาสท่ีดีในการส่งเสริมการผลิตและส่งออกอาหารสัตว์ รวมถึงผลิตภัณฑ์ด้านปศุสัตว์
ในอนาคต และจากข้อมูลดังกล่าวกองควบคุมอาหารและยาสัตว์จะน�ำมาพิจารณา เพ่ือก�ำหนดปริมาณสารพิษจากเช้ือราใน
อาหารสัตวผ์ สมสำ� เรจ็ รปู ของอาหารเสือ่ มคุณภาพตอ่ ไป

Animal Feed and Veterinary Products Control

ตารางท่ี 1 ตารางแสดงข้อมลู ปริมาณสารพษิ อะฟลาทอกซิน

AF (B1) AF (B2) AF (G1) AF (G2) Aflatoxin total
(ไมโครกรัม/กิโลกรมั ) (ไมโครกรมั /กโิ ลกรัม) (ไมโครกรัม/กโิ ลกรัม) (ไมโครกรมั /กิโลกรัม) (B1+B2+G1+G2)
ชนดิ สัตว์ จำ� นวน (ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั )
(ตวั อยา่ ง) ค่า คา่ มาก คา่ น้อย
ค่ามาก คา่ นอ้ ย ค่ามาก คา่ นอ้ ย ค่ามาก ค่าน้อย ค่ามาก คา่ นอ้ ย เฉลี่ย ท่สี ุด ทส่ี ุด
คา่ เฉล่ีย ทีส่ ดุ ทีส่ ุด คา่ เฉลี่ย ท่ีสุด ท่สี ุด คา่ เฉลยี่ ที่สดุ ทส่ี ุด ค่าเฉลี่ย ทสี่ ุด ทส่ี ดุ

อาหารสกุ รแรกเกดิ ถงึ นำ้� หนกั 15 กโิ ลกรมั 65 0.81 7.80 ไม่พบ 0.09 2.08 ไมพ่ บ 0.03 0.59 ไมพ่ บ ไมพ่ บ ไม่พบ ไมพ่ บ 0.93 7.80 ไมพ่ บ

อาหารสกุ รน�้ำหนัก 15 กโิ ลกรมั ขน้ึ ไป 126 0.78 12.59 ไมพ่ บ 0.26 7.32 ไมพ่ บ 0.73 72.00 ไม่พบ ไม่พบ ไม่พบ ไม่พบ 1.83 61.66 ไม่พบ

อาหารโคอายไุ ม่เกนิ 1 ปี 53 0.60 5.67 ไมพ่ บ 0.04 0.57 ไม่พบ 0.09 0.62 ไมพ่ บ ไม่พบ ไม่พบ ไม่พบ 0.73 5.67 ไมพ่ บ

อาหารโคอายุต้งั แต่ 1 ปขี ึ้นไป 93 0.38 11.56 ไม่พบ 0.03 0.40 ไมพ่ บ 0.08 2.32 ไม่พบ ไม่พบ ไมพ่ บ ไม่พบ 0.49 11.56 ไมพ่ บ

อาหารปลา 100 0.37 3.12 ไม่พบ 0.03 0.35 ไมพ่ บ 0.02 1.33 ไมพ่ บ ไมพ่ บ ไม่พบ ไมพ่ บ 0.42 3.12 ไมพ่ บ

อาหารกุ้ง 90 0.06 1.52 ไมพ่ บ 0.00 0.25 ไม่พบ 0.00 0.00 ไม่พบ ไม่พบ ไม่พบ ไมพ่ บ 0.06 1.52 ไมพ่ บ

ตารางท่ี 2 ตารางแสดงข้อมูลปริมาณสารพษิ ฟโู มนิซิน ดอี อกซีนิวาลนี อล ทที ูทอกซนิ ออคราทอกซนิ และซรี าลโี นน

Fumonisin (B1+B2) Deoxynivalenol ; DON T-2+HT-3 Ochratoxin Zearalenone
รายงานประจ�ำปี 2563 51
กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ กรมปศุสตั ว์
ชนิดสตั ว์ จ�ำนวน (ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั ) (ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั ) (ไมโครกรัม/กโิ ลกรัม) (ไมโครกรัม/กโิ ลกรมั ) (ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั )
(ตวั อยา่ ง)
คา่ เฉลยี่ คา่ มาก ค่านอ้ ย คา่ เฉลี่ย ค่ามาก คา่ น้อย ค่าเฉลย่ี ค่ามาก ค่านอ้ ย คา่ เฉลย่ี ค่ามาก ค่านอ้ ย ค่า ค่ามาก ค่าน้อย
ทสี่ ดุ ที่สดุ ท่ีสดุ ทส่ี ดุ ทส่ี ดุ ทส่ี ุด ที่สดุ ทส่ี ดุ เฉลี่ย ท่ีสุด ท่สี ดุ

อาหารสกุ รแรกเกดิ ถงึ นำ้� หนกั 15 กโิ ลกรมั 65 1,717.01 7,240.25 ไมพ่ บ 48.63 539.61 ไมพ่ บ 0.00 0.00 ไม่พบ 0.03 0.91 ไมพ่ บ 7.18 28.99 ไมพ่ บ

อาหารสุกรน�้ำหนกั 15 กโิ ลกรมั ขึ้นไป 126 2,026.07 19,859.09 ไม่พบ 82.10 592.15 ไมพ่ บ 0.35 23.52 ไมพ่ บ 0.32 8.68 ไม่พบ 10.96 54.30 ไมพ่ บ

อาหารโคอายไุ ม่เกิน 1 ปี 53 953.11 9,041.70 ไมพ่ บ 71.30 599.84 ไม่พบ 0.17 6.23 ไม่พบ 0.26 8.09 ไม่พบ 9.39 50.50 ไมพ่ บ

อาหารโคอายตุ ั้งแต่ 1 ปขี น้ึ ไป 93 648.21 7,146.42 ไมพ่ บ 71.83 769.09 ไม่พบ 0.46 23.67 ไม่พบ 0.32 8.03 ไม่พบ 6.74 45.32 ไมพ่ บ

อาหารปลา 100 1,338.24 6,786.23 ไม่พบ 76.84 362.79 ไม่พบ 0.05 2.86 ไมพ่ บ 0.19 5.55 ไม่พบ 5.73 34.14 ไม่พบ

อาหารกงุ้ 90 204.32 2,088.01 ไม่พบ 36.41 158.80 ไมพ่ บ 0.19 14.01 ไม่พบ 0.31 5.74 ไมพ่ บ 3.99 42.61 ไมพ่ บ

52 Annual Report 2020

แผนภูมแิ สดงคา่ เฉลยี่ ปรมิ าณ Aflatoxin total (B1+B2+G1+G2) และ AF (B1)
(ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั )

แผนภมู แิ สดงค่ำเฉลย่ี ปรมิ ำณ Aflatoxin total (B1+B2+G1+G2) และ AF (B1)
(ไมโครกรัม/กิโลกรมั )

2.00 1.83

ไมโครก ัรม/ ิกโลกรัม 1.50
1.00 0.93 0.81
0.50 0.78 0.73 0.60 0.49 0.38 0.42 0.37
0.00 0.06 0.06

อาหารสุกรแรกเกดิ อาหารสกุ รน้าหนัก อาหารโคอายไุ ม่เกิน อาหารโคอายุ อาหารปลา อาหารกงุ้
ถึงนา้ หนัก 15 15 กิโลกรัมขึ้นไป 1 ปี ตัง้ แต่ 1 ปีขึน้ ไป
กิโลกรมั

แผนภมู แิ สดงคา่ เฉล่ียปรมิ าณ Fumonisin (B1+B2), ชDนOิดสNัตว,์ T-2+HT-3, Ochratoxin และ Zearalenone
1. Aflatoxin(ไมtoโtคalร(Bก1ร+Bัม2/+Gก1+ิโลG2ก)รัม) 2. AF (B1)

แผนภูมแิ สดงคำ่ เฉลยี่ ปรมิ ำณ Fumonisin (B1+B2), DON, T-2+HT-3, Ochratoxin และ
Zearalenone (ไมโครกรมั /กิโลกรมั )

2,500

2,000 1,717.01 2,026.07

ไมโครก ัรม/ ิกโลกรัม 1,500 1,338.24

1,000 953.11 648.21 204.32

500 48.63 0.03 82.10 0.32 71.300.170.269.39 71.83 0.32 76.84 0.19 36.41 0.31
0 0.00 7.18 0.35 10.96 0.46 6.74 0.05 5.73 0.19 3.99
1 2 34 5 1 2 34 5
อา1หา2รสกุ 3รแ4รกเ5กดิ 1อาห2 าร3โคอ4 าย5ุ 1 2 34 5 1 อ2าห3ารก4้งุ 5
อาหารสกุ รนา้ หนัก อาหารโคอายไุ มเ่ กนิ
ถึงนา้ หนกั 15 15 กิโลกรัมขึน้ ไป 1 ปี ตงั้ แต่ 1 ปขี ้ึนไป อาหารปลา

กโิ ลกรัม ชนิดสตั ว์

1. Fumonisin (B1+B2) 2. Deoxynivalenol ; DON 3. T-2+HT-3 4. Ochratoxin 5. Zearalenone

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 53

กิจกรรมเฝา้ ระวัง ติดตาม และแก้ไขปัญหาการปนเปอื้ นเชอื้ แซลโมเนลลา
ในวตั ถดุ ิบอาหารสตั ว์ และอาหารสตั ว์ผสมสำ� เรจ็ รูป สำ� หรบั สัตว์ปีก

อาหารสัตว์เป็นส่วนหน่ึงของห่วงโซ่อาหาร
(Food chain) มีบทบาทส�ำคัญต่อความ
ปลอดภัยของสัตว์ ตลอดจนความปลอดภยั
ของผบู้ รโิ ภคผลผลติ จากสตั ว์ และผลกระทบ
ตอ่ เศรษฐกจิ ของประเทศ ประเทศไทยผลติ
อาหารสัตว์เพ่ือใช้เล้ียงสัตว์เป็นจ�ำนวนมาก
และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี โดยเฉพาะ
อาหารสัตว์ปีก ดังนั้น เพ่ือไม่ให้ส่งผล
กระทบต่อการผลิตเนื้อไก่เพื่อการบริโภค

อาหารสัตว์ทผี่ ลติ จำ� เปน็ ตอ้ งมคี วามปลอดภยั ทางชวี ภาพ และทางเคมี โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ความปลอดภัยจากเช้ือแซลโมเนลลา
(Salmonella spp.) ซึ่งเป็นเช้ือแบคทีเรียก่อโรคที่ส�ำคัญและเป็นปัญหาในหลายประเทศ
กองควบคมุ อาหารและยาสตั วเ์ ลง็ เหน็ ความสำ� คญั ของการลดการปนเปอ้ื นเชอ้ื แซลโมเนลลาในอาหารสัตว์ปีก จึงได้จัดท�ำ
กิจกรรมเฝ้าระวัง ติดตาม และแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนเชื้อแซลโมเนลลาในวัตถุดิบอาหารสัตว์ และอาหารสัตว์
ผสมส�ำเร็จรูป ส�ำหรับสัตว์ปีก เพื่อเป็นการเฝ้าระวังอาหาร
สตั ว์ ให้มีความปลอดภัยตอ่ สุขภาพสัตว์ คุณภาพผลติ ภัณฑ์
ดา้ นปศสุ ตั ว์ ความปลอดภยั ตอ่ ผบู้ รโิ ภค และกระตนุ้ เศรษฐกจิ
การส่งออก
โดยตรวจวิเคราะห์การปนเปอ้ื นเชอื้ แซลโมเนลลา
(Salmonella spp.) ในวัตถุดิบอาหารสัตว์ และอาหาร
สตั ว์ ผสมสำ� เรจ็ รูป ส�ำหรับสตั วป์ ีก จ�ำนวน 300 ตวั อย่าง
จากสถานท่ีผลิตอาหารสัตว์ สถานท่ีขายและสถานทเ่ี กบ็
อาหารสัตว์ ระยะเวลาด�ำเนินการระหว่างเดือนกุมภาพันธ์
พ.ศ. 2563 – กนั ยายน พ.ศ. 2563 เปน็ เวลา 8 เดอื น

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสัตว์

54 Annual Report 2020
ผลการเฝา้ ระวงั ยงั อยใู่ นเกณฑท์ ไี่ มก่ อ่ ใหเ้ กดิ การปนเปอ้ื น
เช้ือแซลโมเนลลาในอาหารสัตว์ผสมส�ำเร็จรูปส�ำหรับสัตว์ปีก
แต่อย่างไรก็ดี กองควบคุมอาหารและยาสัตว์จะยังคงเฝ้าระวัง
การปนเปื้อนเชื้อแซลโมเนลลาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ม่ันใจได้ว่า
อาหารสตั วแ์ ละผลติ ภณั ฑจ์ ากสตั วม์ คี วามปลอดภยั ตามมาตรฐาน
สากล

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 55

กจิ กรรมเฝา้ ระวงั ตดิ ตาม โรคอหวิ าตแ์ อฟรกิ าในสกุ รในอาหารสตั ว์

โรคอหวิ าต์แอฟริกาในสุกร (African swine fever : ASF)
เป็นโรคไวรัสที่ติดต่อร้ายแรงในสุกรที่แพร่กระจายในภูมิภาคต่างๆ
ท่ัวโลก ถึงแม้ว่าโรคนี้จะไม่ใช่โรคติดต่อระหว่างสัตว์และคนแต่ก็ถือว่า
เปน็ โรคทสี่ ามารถสง่ ผลกระทบตอ่ เศรษฐกจิ และอตุ สาหกรรมการเลยี้ งสกุ รเปน็ อยา่ งมาก
หากสุกรท่ีหายปว่ ยแลว้ จะเปน็ พาหะของโรคไดต้ ลอดชีวิต และยังมีความรุนแรงทำ� ให้
สุกรท่ีตดิ เชื้อมกี ารตายเฉยี บพลนั เกอื บ 100 เปอร์เซ็นต์ แต่สำ� หรับประเทศไทยยงั ไมม่ กี ารระบาดของโรคนี้ จงึ ถอื ว่าโรคอหิวาต์
แอฟริกาในสุกรเปน็ โรคสัตว์แปลกถน่ิ ซ่งึ ตอ้ งมกี ารเตรยี มความพรอ้ มรับสถานการณ์การระบาดของโรค เพือ่ ลดความเสียหาย
ตอ่ เศรษฐกิจและอุตสาหกรรมการเลีย้ งสกุ ร
ดงั นนั้ กองควบคมุ อาหารและยาสตั วเ์ ลง็ เหน็ ความปลอดภยั ทางชวี ภาพ ในวตั ถดุ บิ อาหารสตั ว์ และ
อาหารสตั ว์ จึงไดจ้ ัดทำ� กจิ กรรมเฝา้ ระวัง ตดิ ตาม โรคอหวิ าต์แอฟริกาในสกุ รในวตั ถดุ ิบและอาหารสตั ว์
เพ่ือเป็นการเฝ้าระวังอาหารสัตว์ให้มีความปลอดภัยต่อสุขภาพสัตว์ คุณภาพผลิตภัณฑ์ด้านปศุสัตว์
ความปลอดภยั ต่อผบู้ ริโภค
ระยะเวลาการดำ� เนินการ
ระหวา่ งเดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2562 – กันยายน พ.ศ. 2563 เปน็ เวลา 10 เดอื น
วัตถปุ ระสงค์
1. เพอื่ เฝา้ ระวงั ติดตาม โรคอหวิ าต์แอฟรกิ าในสกุ รในวัตถดุ บิ ณ ฟาร์มเลี้ยงสุกร ร้านขายอาหารสตั ว์ สถานที่ผลิต
อาหารสัตว์ ด่านตรวจสอบอาหารสัตว์
2. เพอ่ื เฝา้ ระวงั ติดตาม โรคอหวิ าต์แอฟรกิ าในสุกรในอาหารสัตว์ผสมสำ� เร็จรูปส�ำหรับสุกร ณ ฟารม์ เล้ียงสกุ ร รา้ นขาย
อาหารสตั ว์ สถานที่ผลิตอาหารสัตว์
วธิ กี ารด�ำเนินการ
กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ ปศสุ ัตว์จงั หวัดและดา่ นตรวจสอบอาหารสตั ว์ เกบ็ ตัวอยา่ ง 1 ถงุ ๆละ 500 กรัม และ
สง่ สถาบนั สุขภาพสตั ว์ เพือ่ ตรวจหาสารพนั ธกุ รรมของไวรสั โรคอหิวาต์แอฟรกิ าในสุกร

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ตั ว์

56 Annual Report 2020

ตารางสรปุ ผลการวิเคราะหส์ ารพนั ธุกรรมของไวรัสโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกรในวัตถุดิบและอาหารสัตว์

วัตถดุ บิ /อาหารสตั ว์ เกบ็ ตัวอยา่ ง ผลการวิเคราะห์ เก็บตวั อยา่ งจาก ผลการวิเคราะห์
ท่ดี ่านน�ำเขา้ ภายในประเทศ*
1. เน้ือและกระดกู ป่นจากสุกร (จำ� นวนตวั อยา่ ง) 0 (จ�ำนวนตัวอย่าง) ไม่พบ
(เยอรมนั สเปน อิตาลี) ไมพ่ บ ไม่พบ
0 27 ไม่พบ
2. ข้าวโพดเมลด็ (พม่า กัมพูชา 0 ไมพ่ บ
ไทย) 115 ไมพ่ บ 35 ไม่พบ
0 ไม่พบ 11 ไม่พบ
3. ข้าวโพดปน่ 1 40 ไมพ่ บ
4. ปลายขา้ ว/ร�ำละเอยี ด/ 3 0 14 ไมพ่ บ
0 ไม่พบ 12 ไมพ่ บ
ร�ำหยาบ
5. กากดีดจี ีเอส (อเมรกิ า) 14 (เวียดนาม) 0 11
6. ขา้ วสาลีเมล็ด 0 0 28
ฟารม์ 23
(ยเู ครนและโรมาเนีย) 0 ร้านขาย 20
7. แปง้ ขา้ วสาลี (จีนและ โรงงานผลิต 136
357
เวียดนาม)
8. กากถัว่ เหลอื ง
9. อาหารผสมสำ� เรจ็ รปู
ส�ำหรบั สุกร

รวม (จำ� นวนตวั อยา่ ง) 133

สรุปจากตารางทางกองควบคุมอาหารและยาสัตว์ ได้ร่วมกับด่านตรวจสอบอาหารสัตว์เกบ็ ตวั อยา่ งวตั ถดุ บิ นำ� เขา้ จาก
ตา่ งประเทศทม่ี คี วามเสยี่ งตอ่ โรค AFS เชน่ กากดดี จี เี อส แปง้ ขา้ วสาลี ขา้ วโพดเมลด็ และร�ำละเอยี ด และร่วมกบั ทางปศุสตั วจ์ งั หวดั
เกบ็ วตั ถดุ บิ ไดแ้ ก่ เนอื้ และกระดกู ปน่ จากสกุ ร ขา้ วโพดเมลด็ ขา้ วโพดปน่ กากถวั่ เหลอื ง ขา้ วสาลเี มลด็ และอาหารสตั วผ์ สมสำ� เรจ็ รปู
จากโรงงานผลิต ฟาร์ม และร้านขายอาหารสัตว์ท่วั ประเทศจำ� นวนท้งั 500 ตวั อย่าง ผลวเิ คราะหอ์ อกมาเปน็ ลบทกุ ตวั อย่าง

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 57
ดังน้ันจากผลการตรวจวิเคราะห์ดังกล่าวจะเห็นได้ว่าโอกาสที่จะพบเช้ือโรคอหิวาต์แอฟริกันในวัตถุดิบอาหารสัตว์และ
อาหารสัตว์ผสมส�ำเร็จรูปเป็นไปได้น้อยมาก ท้ังนี้เน่ืองจากลักษณะของอาหารสัตว์ สภาพแวดล้อม กระบวนการผลิต และ
การจัดการต่างๆ รวมถึงกรมปศุสัตว์มีมาตรการเฝ้าระวัง ASF ในอาหารสัตว์ ตั้งแต่น�ำเข้าวัตถุดิบจากแหล่งที่เชื่อถือได้
มีการตรวจรับรองแหล่งผลิตอาหารสัตว์ต่างประเทศ โรงงานผลิตอาหารสัตว์มีมาตรการในการเฝ้าระวังทางด้านสุขลักษณะ
สถานทข่ี ายอาหารสตั วแ์ ละ ฟารม์ เลยี้ งสกุ ร ไดร้ บั การตรวจสอบสถานทเ่ี กบ็ อาหารสตั วใ์ หถ้ กู สขุ ลกั ษณะ ประกอบกบั ในอาหารสตั ว์
ผสมส�ำเรจ็ รปู มกี ระบวนการผลิตอาหารสัตว์ทีผ่ า่ นความรอ้ นในการอัดเม็ดท�ำใหโ้ อกาสในการพบเชื้อดังกลา่ วลดน้อยลง

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ัตว์

58 Annual Report 2020

กจิ กรรมควบคมุ ก�ำกบั ดแู ล วตั ถุอันตรายท่ีใช้ในด้านการปศุสตั ว์

การควบคุม กำ� กบั และดแู ลวัตถอุ นั ตรายที่ใช้ในด้านการปศสุ ัตว์ ด�ำเนินการเฉพาะวัตถอุ ันตรายที่ใช้ใน
สถานประกอบการ ไดแ้ ก่ โรงฆา่ สตั ว์ โรงงานแปรรปู ผลติ ภัณฑส์ ัตว์ โรงงานผลติ อาหารสัตว์ และฟาร์มเลี้ยงสตั ว์

โดยแบง่ ประเภทของวัตถุอันตรายตามวัตถปุ ระสงค์การใช้งานเป็น 5 ประเภท ดงั น้ี

1. ผลิตภัณฑ์ทำ� ความสะอาด
2. ผลิตภัณฑ์ฆา่ เชื้อ
3. ผลิตภณั ฑท์ �ำความสะอาดและฆา่ เชือ้
4. ผลติ ภัณฑ์กำ� จดั แมลงและสัตว์รบกวน
5. ผลติ ภัณฑ์ก�ำจัดปรสิตภายนอกตวั สัตว์
โดยมีผลการด�ำเนนิ งานในประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ.2563 ภายใตก้ ารควบคมุ ก�ำกบั และดแู ลของกลุ่มวตั ถุอันตราย
ดา้ นการปศสุ ตั ว์ กองควบคมุ อาหารและยา กรมปศุสตั ว์ ดงั น้ี

การข้นึ ทะเบยี นวัตถอุ ันตรายดา้ นการปศสุ ตั ว์
1. จดั การประชมุ คณะอนกุ รรมการพจิ ารณาคำ� ขอขน้ึ ทะเบยี นวตั ถอุ นั ตรายดา้ นการปศสุ ตั ว์ จำ� นวน 17 ครงั้

- คำ� ขอขึ้นทะเบยี นวัตถอุ นั ตรายด้านการปศสุ ตั วท์ ผ่ี ่านการพิจารณา จำ� นวน 184 คำ� ขอ
- ค�ำขอขึน้ ทะเบยี นวตั ถุอันตรายด้านการปศุสตั วท์ ไ่ี ม่ผ่านการพจิ ารณา จ�ำนวน 9 คำ� ขอ
- พิจารณาค�ำแนะน�ำการเขียนฉลากส�ำหรับผลิตภัณฑ์ท�ำความสะอาด ผลิตภัณฑ์ฆ่าเช้ือ ผลิตภัณฑ์ท�ำความสะอาด
และฆ่าเชือ้ สารก�ำจัดหนู สารกำ� จดั แมลงและสตั วร์ บกวน และสารก�ำจดั ปรสิตภายนอกตัวสตั ว์

จำ� นวนการออกใบสำ� คญั การข้ึนทะเบยี นวัตถุอันตรายดา้ นการปศุสัตว์

ประเภท คำ� ขอใหม่ (ฉบบั ) ค�ำขอตอ่ อายุ (ฉบับ)
ใบสำ� คัญการขึน้ ทะเบียน 184 63

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 59

2. มกี ารตรวจสถานทผี่ ลติ และเกบ็ รกั ษาวตั ถอุ นั ตรายดา้ นการปศสุ ตั ว์ เพอื่ พจิ ารณาออกใบอนญุ าตผลติ
น�ำเข้า และส่งออกวตั ถุอันตรายด้านการปศุสัตว์ จำ� นวน 24 แหง่

3. การออกใบอนญุ าตผลติ นำ� เขา้ สง่ ออก แจง้ การดำ� เนนิ การ และการแจง้ ขอ้ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั วตั ถอุ นั ตราย
ดา้ นการปศสุ ัตว์

ประเภท คำ� ขอใหม่ คำ� ขอตอ่ อายุ
ใบอนญุ าตผลติ 113 261
ใบอนญุ าตนำ� เขา้ 33 60
ใบอนญุ าตสง่ ออก 25 19
ใบแจง้ การดำ� เนนิ การผลติ วตั ถอุ นั ตรายชนดิ ท่ี 2 30 69
ใบแจง้ การดำ� เนนิ การนำ� เขา้ วตั ถอุ นั ตรายชนดิ ท่ี 2 9 39
ใบแจง้ การดำ� เนนิ การสง่ ออกวตั ถอุ นั ตรายชนดิ ท่ี 2 - 1
ใบแจง้ ขอ้ เทจ็ จรงิ เกยี่ วกบั วตั ถอุ นั ตรายชนดิ ท่ี 1
ทก่ี รมปศสุ ตั วร์ บั ผดิ ชอบ 26 -

4. ปริมาณการน�ำเขา้ สง่ ออก และมลู คา่ สนิ คา้ วัตถุอนั ตรายด้านการปศุสตั ว์

ประเภท ปรมิ าณ(ตนั ) มลู คา่ (บาท)
1,206,685,897.75
นำ� เขา้ 5,493.07 166,683,887.94

สง่ ออก 1,166.12

กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ กรมปศสุ ัตว์

60 Annual Report 2020
5. ขอ้ มลู /เผยแพรว่ ชิ าการวตั ถอุ นั ตรายดา้ นการปศสุ ตั วแ์ กเ่ จา้ หนา้ ทป่ี ศสุ ตั วแ์ ละผปู้ ระกอบการทเี่ กยี่ วขอ้ ง
มกี ารจดั ฝกึ อบรม โครงการฝึกอบรม เร่อื ง การซกั ซอ้ มความเข้าใจการปฏบิ ตั ติ ามพระราชบญั ญตั ิวตั ถอุ นั ตราย พ.ศ.
2535 เพอ่ื เผยแพร่ ประชาสมั พนั ธ์ ใหค้ วามรู้ คำ� แนะนำ� เกยี่ วกับการใช้ผลิตภณั ฑท์ �ำความสะอาด ผลิตภณั ฑ์ฆา่ เชื้อ สารกำ� จัด
แมลงและสัตว์รบกวน สารก�ำจัดหนู สารก�ำจัดปรสิตภายนอกตัวสัตว์ แก่ผู้ประกอบการเล้ียงสัตว์ โรงฆ่าสัตว์ โรงงานแปรรูป
ผลติ ภัณฑเ์ นื้อสัตว์ โรงงานอาหารสัตว์ เพอื่ ให้สามารถใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ได้อย่างถกู ต้อง ปลอดภัยและมปี ระสทิ ธภิ าพ
การจัดท�ำมาตรฐานวตั ถุอันตรายด้านการปศสุ ตั ว์
1. ประชุมคณะอนุกรรมการมาตรฐานวัตถุอนั ตรายด้านการปศสุ ัตว์ จำ� นวน 1 ครง้ั เพอ่ื พจิ ารณากรณี
ควบคมุ และจำ� กดั การใชส้ ารคลอรไ์ พรฟิ อสในดา้ นการปสสุ ตั ว์ และจดั ทำ� รา่ งประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรอื่ ง หลกั เกณฑ์
และวธิ กี ารในการผลติ การนำ� เขา้ การสง่ ออก และการมไี วใ้ นครอบครองเพอื่ ใชร้ บั จา้ งซง่ึ วตั ถอุ นั ตราย ทก่ี รมปศสุ ตั วเ์ ปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบ
(ฉบบั ที่ 3) พ.ศ. ...
2. จัดท�ำร่างพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย ประกาศ ระเบียบและข้อก�ำหนดเก่ียวกับการก�ำกับดูแลวัตถุอันตราย
ดา้ นการปศสุ ัตว์

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 61

บทบาทกรมปศุสัตว์ในการขบั เคลื่อนงานการจดั การ
การดื้อยาต้านจลุ ชพี ประเทศไทย

การด้ือยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial Resistance: AMR) หรือที่หมายถึงการด้ือยาปฏิชีวนะ ถือเป็นปญั หา
ดา้ นสขุ ภาพทางสาธารณสขุ ทที่ วั่ โลกใหค้ วามสำ� คญั และมกี ารดำ� เนนิ การระดบั โลกทเ่ี กย่ี วกบั การจดั การเชอื้ ดอ้ื ยา
ทเ่ี รยี กวา่ Global Action Plan on AMR ไดก้ ำ� หนดใหแ้ ตล่ ะประเทศตอ้ งมแี ผนยทุ ธศาสตรก์ ารจดั การการดอ้ื ยาตา้ นจลุ ชพี
(National Action Plan on AMR) ประเทศไทยมแี ผนยทุ ธศาสตรร์ ะดบั ชาตเิ พอื่ จดั การปญั หาเชอ้ื ดอื้ ยา คอื “แผนยทุ ธศาสตรก์ ารจดั การ
การดอื้ ยาตา้ นจลุ ชพี ประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564” ซง่ึ คณะรฐั มนตรมี มี ตเิ หน็ ชอบ เมอ่ื วนั ท่ี 17 สงิ หาคม 2559 โดยมกี ารแตง่ ตง้ั คณะกรรมการ
นโยบายการดื้อยาต้านจุลชีพแห่งชาติภายใต้ค�ำสั่งส�ำนักนายกรัฐมนตรี เม่ือวันที่ 10 มีนาคม 2560 เพ่ือขับเคล่ือนงานกับ
ทกุ ภาคส่วนท่เี กีย่ วข้องอย่างบูรณาการ
กรมปศุสัตว์เป็นแกนประสานในการขับเคล่ือนงานด้านการจัดการการดื้อยาต้านจุลชีพภายใต้แผนยุทธศาสตร์ฯ
ในยทุ ธศาสตรท์ ่ี 4 คอื การปอ้ งกนั และควบคมุ เชอื้ ดอ้ื ยาและควบคมุ กำ� กบั ดแู ลการใชย้ าตา้ นจลุ ชพี อยา่ งเหมาะสมในภาคการเกษตร
และสตั วเ์ ลย้ี ง มเี ปา้ ประสงคส์ ำ� คญั เพอื่ ใหป้ รมิ าณการใชย้ าตา้ นจลุ ชพี สำ� หรบั สตั วล์ ดลงรอ้ ยละ 30 โดยไดม้ กี ารดำ� เนนิ การทสี่ ำ� คญั ดงั น้ี

กรมปศสุ ตั ว์ รว่ มกบั คณะทำ� งานวจิ ยั นโยบายและระบบสขุ ภาพเรอ่ื งเชอื้ ดอ้ื ยาตา้ นจลุ ชพี ของประเทศไทยจดั ทำ� รายงาน
การบรโิ ภคยาตา้ นจลุ ชพี ในมนุษยแ์ ละสตั ว์ของประเทศไทย จากผลดำ� เนนิ การดงั กล่าวข้างต้น พบวา่ ปรมิ าณการใช้ยาปฏิชีวนะ
ในภาคปศุสัตว์มีแนวโน้มลดลง ท้ังน้ีกรมปศุสัตว์และภาคส่วนที่เก่ียวข้องมีความมุ่งม่ันท่ีจะร่วมกันผลิตสินค้าปศุสัตว์ที่มีความ
ปลอดภัยจากยาปฏชิ ีวนะตกคา้ ง เพือ่ ลดปัญหาการดือ้ ยาต้านจุลชพี ภายใตห้ ลกั สขุ ภาพหน่ึงเดยี ว (One Health)

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสตั ว์

62 Annual Report 2020

รายงานการบรโิ ภคยาตา้ นจลุ ชพี และการดอื้ ยาตา้ นจลุ ชพี ภายใตส้ ขุ ภาพหนงึ่ เดยี วของประเทศไทย พ.ศ. 2562
(Thailand’s One Health Report on Antimicrobial Consumption and Antimicrobial Resistance in 2019)

เปา้ ประสงคต์ ามแผนยทุ ธศาสตรก์ ารจดั การการดอื้ ยาตา้ นจลุ ชพี ประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564 กำ� หนดใหป้ รมิ าณการ
ใช้ยาต้านจลุ ชพี ในสตั ว์ลดลง 30% ภายในปี 2564 พบวา่ ปริมาณการใช้ยาตา้ นจุลชีพในสัตว์ ปี 2562 (363.3 mg/PCUThailand)
เทยี บกบั ปี 2560 (658.7 mg/PCUThailand) มกี ารใชย้ าตา้ นจลุ ชพี ในสตั ว์ ลดลง 49% ซงึ่ เกนิ เปา้ หมายท่ีกำ� หนดไว้ (ขอ้ มูลในปี 2563
อย่รู ะหว่างดำ� เนนิ การจัดท�ำ) รายละเอียดดงั ตาราง

เป้าประสงค์ ตัวช้ีวดั ผลการดำ� เนินงาน
ในปี 2564 ปรมิ าณการใชย้ าตา้ นจลุ ชพี ใน
สตั วเ์ พอ่ื การบรโิ ภคหนว่ ย mg/ ปี 2560 ปี 2561 ปี 2562
ปริมาณการใชย้ าตา้ นจุลชีพ 658.7
ส�ำหรับสัตวล์ ดลง 30% PCUThailand 522 336.3
(จากปี 2560) ( i 20.8%) ( i 49.0%)

รปู แบบการใช้ยาปฏชิ ีวนะในสัตว์

รปู แบบ ผสมอาหารสตั ว์ ละลายน�ำ้ /ยากนิ ยาฉีด อืน่ ๆ
3.9 1.6 <0.1
ปี 2560 (%) 94.5 38.0 2.9 <0.1
33.7 4.3 0.1
ปี 2561 (%) 59.1

ปี 2562 (%) 61.9

ยาปฏิชีวนะท่มี กี ารบรโิ ภคในสตั ว์ 10 ล�ำดับเรยี งจากมากไปน้อย ปี พ.ศ 2562

ลำ� ดับ 1 2 34 5 6 7 8 9 10

ตัวยา amoxicillin Chlortetracycline Tiamulin Colistin Bacitracin Tilmicosin Halquinol Doxycycline Tylosin Neomycin

ปริมาณ 125.1 44.8 36.2 18.6 18.4 16.3 14.8 13.0 8.8 6.0
(mg/PCU)

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 63
การบรโิ ภคยาปฏชิ ีวนะ “Critically Important Antimicrobials: CIA” ท่ี WHO จดั ให้มคี วามส�ำคัญสำ� หรับ
มนุษย์

 ในปี พ.ศ. 2561 พบว่ามกี ารบรโิ ภคยากลุ่ม CIA เพิ่มขึน้ จากปี 2560 เลก็ น้อย (11.6%) และในปี 2562 มีการ
บริโภคยา กลมุ่ CIA ลดลง จากปี พ.ศ. 2561 คิดเป็น 33.2.%

 ภาพรวมมกี ารบริโภคยา CIA โดยเฉพาะกลมุ่ Highest priority ลดลง
 ยาในกล่มุ Highest priority ได้แก่ Fluoroquinolones มแี นวโนม้ สูงขึน้ เล็กน้อยในชว่ งปี พ.ศ. 2560-2562

(มคี า่ เปน็ 0.6, 5.2 และ 5.8 mg/PCU) และกลมุ่ Polymyxins มแี นวโนม้ สงู ขน้ึ ในปี 2561 โดยในปี พ.ศ. 2560-2562
มีค่าเปน็ 0.4, 23.5 และ 18.6 mg/PCU
 ยากลมุ่ High priority มกี ารบรโิ ภคสงู ขนึ้ ในปี พ.ศ. 2561-2562 ไดแ้ ก่ ยากลมุ่ Aminopenicillins เชน่ Amoxicillin
มีการบรโิ ภคสงู ข้ึนอย่างชดั เจนในปี พ.ศ. 2561 และลดลงในปี พ.ศ. 2562 โดยในปี พ.ศ. 2560-2562 มคี า่ เปน็
11.4, 210.6 และ 125.3 mg/PCU

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ตั ว์

64 Annual Report 2020

กรมปศสุ ตั วร์ ว่ มกบั หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การจดั การการดอ้ื ยาตา้ นจลุ ชพี ไดร้ ว่ มจดั ทำ� รายงานพฒั นา
ส่ือประชาสัมพันธ์เพื่อให้ผู้ท่ีเก่ียวข้องมีความตระหนักรู้เก่ียวกับการจัดการเชื้อด้ือยาและเผยแพร่ทั้งในและ
ต่างประเทศ

ความก้าวหนา้ ระยะคร่งึ แผนการขับเคล่ือน หนังสือกรมปศุสัตวก์ บั การดำ� เนนิ งาน
แผนยุทธศาสตรก์ ารจดั การการด้ือยาต้านจุลชีพ ภายใต้แผนยทุ ธศาสตรก์ ารจัดการ
การดือ้ ยาต้านจลุ ชพี ประเทศไทย
ประเทศไทย พ.ศ. 2560 - 2564
พ.ศ. 2560-2564

รายงานการบริโภคยาตา้ นจุลชีพและ
ด้อื ยาปฏิชวี นะในมนุษย์และสัตวใ์ นประเทศไทย
ประจำ� ปี 2560 และ 2561 (ฉบับภาษาองั กฤษ)

แผ่นพับใหค้ วามรู้ เกย่ี วกบั เรือ่ งเชือ้ ดื้อยา วดี โิ อฟาร์มเลย้ี งสตั วป์ ลอด หนังสือหลกั การใช้ยา
การใช้ยาปฏิชวี นะ และ ต้านจลุ ชพี ในสตั วเ์ ล้ียง
กฎหมายอาหารสัตวท์ ีผ่ สมยา version ปี พ.ศ. 2560 และ 2562

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 65

โครงการควบคมุ ปอ้ งกัน และแก้ไขปญั หาเชื้อดอ้ื ยาในสตั ว์



กรมปศุสัตว์ได้ด�ำเนินการตรวจวิเคราะห์การด้ือยาต้านจุลชีพในสัตว์ซึ่งเป็น
กิจกรรมท่ีได้ด�ำเนินการมาอย่างต่อเน่ือง และเริ่มมีการรายงานผลการวิเคราะห์
ในปี 2560 ภายใตแ้ ผนยทุ ธศาสตร์การจัดการการดื้อยาต้านจุลชพี ประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564 เพ่ือให้ทราบถงึ สถานะและ
แนวโนม้ ของการดอื้ ยาในสตั วข์ องประเทศไทยในแตล่ ะปี ซง่ึ ดำ� เนนิ การโดยหนว่ ยงานทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร กรมปศสุ ตั ว์
ประกอบด้วย สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ (สสช.) ส�ำนักตรวจสอบคุณภาพสินค้าปศุสัตว์ (สตส.) และ
ศูนยว์ จิ ัยและพัฒนาการสัตวแพทยป์ ระจำ� ภูมภิ าค (ศวพ.) รวม 10 แห่ง ในรายชนิดสตั ว์ คอื ไกเ่ นือ้ และสุกร โดย
เก็บตัวอย่างจาก 3 แหล่ง คือ (1) ล�ำไส้สว่ นปลาย (ซีกัม) จากโรงฆ่าสัตว์ (2) ตัวอย่างเน้อื สตั วจ์ ากโรงฆ่าสตั ว์ และ (3) ตัวอยา่ ง
เนอื้ สตั วจ์ ากสถานทจ่ี ำ� หนา่ ยเนอื้ สตั ว์ ซง่ึ เชอ้ื แบคทเี รยี เปา้ หมายทท่ี ำ� การเฝา้ ระวงั จะเปน็ เชอ้ื กอ่ โรคในคนทม่ี โี อกาสไดร้ บั จากการ
บริโภค ได้แก่ Salmonella spp. และ Campylobacter spp. และเช้ือแบคทเี รยี ทเี่ ป็นตัวแทนแบคทเี รยี แกรมบวกและ
แกรมลบ ได้แก่ Enterococcus spp. และ Escherichia coli
การพฒั นาระบบสารสนเทศเพอื่ การเฝา้ ระวังการดื้อยาต้านจุลชีพในสตั ว์ (DLD-AMR)
กรมปศสุ ตั วไ์ ดม้ กี ารพฒั นาระบบสารสนเทศเพอ่ื การเฝา้ ระวงั การดอ้ื ยาตา้ นจลุ ชพี ในสตั ว์ (DLD-AMR) ในปี พ.ศ. 2561 เพ่ือ
ใชบ้ นั ทกึ การเกบ็ ตวั อยา่ งและประมวลผลทางสถติ ิ ใหม้ คี วามสะดวกในการเขา้ ถงึ ขอ้ มลู สามารถทราบถงึ ความชกุ (Prevalence)
ของการตรวจพบเชื้อแบคทีเรียจากซีกัมของไก่เนื้อ และสุกร และแบคทีเรียที่ปนเปื้อนในเน้ือไก่และเนื้อสุกร ตลอดจนอัตรา
การดื้อยาต้านจุลชพี ของเชือ้ แตล่ ะชนิดทมี่ คี วามสำ� คญั ในการกอ่ โรคในสัตวแ์ ละมนษุ ย์ โดยเริม่ มีการบันทึกขอ้ มลู ในระบบตั้งแต่
ปี พ.ศ. 2562 เป็นต้นมา

กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ตั ว์

66 Annual Report 2020
สรปุ ภาพรวมผลการตรวจวเิ คราะหท์ างหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารโครงการควบคมุ ปอ้ งกนั และแก้ไขปญั หาเชอื้ ดอ้ื ยา
ในสตั ว์ ปี 2563

E. coli

· Ampicillin และ Tetracycline พบวา่ ดือ้ ยาสูงอยใู่ นช่วงรอ้ ยละ 60-90 เน่อื งจากเป็นกลุ่มยา
ท่ีมีใช้ในปศุสัตว์มาเป็นระยะเวลานาน ซ่ึงการด้ือยา Ampicillin และ Tetracycline ของ
เชอ้ื แบคทเี รยี E.coli เมื่อเปรียบเทยี บกับปี 2560-2562 พบวา่ มีคา่ ไมแ่ ตกตา่ งกัน

· Colistin พบวา่ ดอ้ื ยาเฉลีย่ รอ้ ยละ 5.6 (ผลการดอื้ ยาของเช้อื ต่อ Colistin ปี 2560, 2561 และ
2562 เฉล่ียรอ้ ยละ 14.3 5.7 และ 4.2 ตามล�ำดบั )

· 3rd generation Cephalosporins (Cefotaxime และ Ceftazidime) พบว่าดื้อยาเฉล่ีย
รอ้ ยละ 5.1 (ผลการดอื้ ยาของเชอ้ื ตอ่ 3rd generation Cephalosporins ปี 2560 2561 และ 2562
เฉล่ียรอ้ ยละ 4.8 3.9 และ 1.9 ตามล�ำดับ)

· การด้ือยาของเชอื้ ต่อยา Meropenem แทบจะไม่พบการดื้อยา (น้อยกว่ารอ้ ยละ 1)

Salmonella spp.

· Ampicillin และ Tetracycline พบวา่ เชอ้ื มกี ารดอื้ ยาอยใู่ นชว่ งรอ้ ยละ 30-80 เนอ่ื งจากเปน็ กลมุ่
ยาทีม่ ีใชใ้ นปศุสัตว์มาเป็นระยะเวลานานเมื่อเปรยี บเทยี บกับปี 2560 และ 2563 พบวา่ ร้อยละ
การด้ือยาของ Salmonella spp. ตอ่ Tetracycline ในไกเ่ นื้อมีแนวโนม้ ลดลง (ปี 2560 และ
2561 เฉลย่ี ร้อยละ 40-60 ปี 2562 และ 2563 เฉลีย่ รอ้ ยละ 30-40)

· Colistin พบว่าด้อื ยาเฉล่ยี ร้อยละ 4.4 (ผลการดื้อยาของเชื้อตอ่ Colistin ปี 2560, 2561 และ
2562 เฉลีย่ ร้อยละ 15.9 3.3 และ 1.0 ตามล�ำดบั )

· 3rd generation Cephalosporins (Cefotaxime และ Ceftazidime) พบว่าด้ือยาเฉลี่ย
รอ้ ยละ 3.5 (ผลการดอ้ื ยาของเชอื้ ต่อ 3rd generation Cephalosporins ปี 2560 2561 และ
2562 เฉล่ยี ร้อยละ 8.7 4.1 และ 2.9 ตามล�ำดบั )

· ไม่พบการดอื้ ยา Meropenem (ร้อยละ 0.0)

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 67

Enterococcus spp.

· Vancomycin (ยาท่ีมีการยกเลิกใช้ในปศุสัตว์มากกว่า 10 ปี) มีการด้ือยาท่ีต่�ำมาก
(นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 1)

· ยาที่มีใช้เฉพาะภาคสาธารณสุข เช่น Linezolid และ Teicoplanin มีการด้ือยาท่ีต�่ำมาก
(น้อยกวา่ ร้อยละ 3)

Campylobacter spp.

· ในไก่เน้ือพบการด้ือยาในระดับปานกลางถึงสูงในยา Ciprofloxacin และ Tetracycline
(ร้อยละ 75.1 และ 53.2 ตามล�ำดับ )

· ในสุกรมีแนวโน้มการด้ือต่อยา Ciprofloxacin, Erythromycin, Gentamicin, Streptomycin
และ Tetracycline ในระดบั ปานกลางถงึ สงู อยใู่ นชว่ งร้อยละ 30-77 พบวา่ เมอ่ื เปรยี บเทียบ
การด้ือยาปี 2560 2561 และ 2562 พบว่ามแี นวโนม้ การด้อื ยาไมแ่ ตกต่างจากเดิม (ปี 2560
อยใู่ นชว่ งรอ้ ยละ 20-60 ปี 2561 อยใู่ นชว่ งรอ้ ยละ 50-80 และปี 2562 อยใู่ นชว่ งรอ้ ยละ 40-80)

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ัตว์

68 Annual Report 2020
สรุปแนวโน้มผลการตรวจวเิ คราะห์ทางหอ้ งปฏิบัติการโครงการควบคมุ ปอ้ งกัน และแก้ไขปัญหาเชอ้ื ดือ้ ยา
ในสตั ว์ ปี 2560-2563

เปรยี บเทยี บรอ้ ยละการดื้อยาในยาท่ีมกี ารใช้ในปศสุ ตั ว์ (ปี พ.ศ. 2560-2563)

E. coli และ Salmonella spp.
· พบการด้อื ยาสูงในยา Ampicillin (70-85%) และ Tetracycline (60-70%) ซงึ่ ยา Ampicillin และ
Tetracycline เปน็ ยาทม่ี กี ารใชใ้ นปศสุ ตั วเ์ ปน็ ระยะเวลานาน และพบรอ้ ยละการดอื้ ยาปานกลางในยา Chloramphen-
icol (28-32%) และ Trimethoprim/sulfamethoxazole (30-35%) หมายเหตุ: ปี พ.ศ. 2560 ไม่ไดท้ ดสอบ
Trimethoprim/sulfamethoxazole (combination)
Enterococcus spp. และ Campylobacter spp.
· Enterococcus spp. พบการด้ือยาสงู ในยา Erythromycin (70-85%) และ Tetracycline (70-85%)
และพบการด้ือยาปานกลางในยา Streptomycin (40-60%) และ Campylobacter spp. พบการด้อื ยาสงู ในยา
Ciprofloxacin (36-82%) Erythromycin (37-62%) Streptomycin (42-60%) และ Tetracycline (35-70%)

เปรียบเทยี บการดอ้ื ยาในยาท่ีมีความส�ำคัญในภาคสาธารณสุข (ปี 2560-2563)

• 3rd generation Cephalosporins (Cefotaxime และ Ceftaxidime) พบวา่ ดอ้ื ยาเฉลย่ี ในปี 2563 เปน็ 4.3%
• Colistin ในปี พ.ศ. 2563 พบวา่ ดอื้ ยาเฉลี่ย 5% ผลการดอ้ื ยาปี 2560 2561 2562 เฉลย่ี 15% 5% และ 2.5%
• Meropenem แทบจะไมพ่ บการดื้อยา
• Vancomycin (ยกเลกิ ใชใ้ นปศุสัตว์ มากกว่า 10 ป)ี พบวา่ ดอ้ื ยาค่าเฉลี่ยไม่เกนิ 2%
• ยาท่มี ใี ช้เฉพาะภาคสาธารณสุข เช่น Linezolid และ Teicoplanin มีการด้ือยาที่ต่�ำมาก

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 69

การกำ� กบั ดูแลยาสัตวแ์ ละอาหารสัตวท์ ีผ่ สมยา

กฎหมายว่าดว้ ยอาหารสตั ว์ท่ผี สมยา
อาหารสตั วท์ ่ผี สมยา (Medicated feed) มกี ารกำ� กบั ควบคมุ ดแู ลภายใตป้ ระกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรอ่ื ง
“กำ� หนดลกั ษณะเง่อื นไขของอาหารสัตว์ที่ผสมยาทีห่ ้ามผลิต นำ� เข้า ขาย และใช้ พ.ศ. 2561” ประกาศใน
ราชกิจจานเุ บกษาเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2561 และมผี ลบงั คบั ใช้เม่ือวนั ท่ี 25 กันยายน 2561 โดยการผลติ อาหารสตั วท์ ผี่ สมยา
ตอ้ งมสี ตั วแพทยผ์ คู้ วบคมุ ระบบการผลติ อาหารสตั วท์ ผ่ี สมยาซง่ึ ผา่ นการอบรมจากกรมปศสุ ตั ว์ และผลติ ภายใตใ้ บสงั่ ยาจากสตั วแพทย์
(Prescription) ท้ังน้ีเพื่อให้มีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ควบคุมปัญหาการด้ือยา และความปลอดภัยต่อสัตว์และคน โดย
กรมปศสุ ตั วไ์ ดอ้ อกประกาศท่ีเก่ยี วข้องในการก�ำกบั ดูแลอาหารสตั ว์ทผ่ี สมยา จำ� นวน 12 ฉบับ (ปี พ.ศ. 2561-2563)

พฒั นาระบบการตดิ ตามการใช้ยาในโรงงานผลติ อาหารสตั วท์ ผี่ สมยา
กรมปศุสัตวไ์ ด้จัดทำ� ระบบสารสนเทศ เพ่ือเกบ็ ขอ้ มูลปรมิ าณยาต้านจุลชพี ท่ใี ชใ้ นโรงงานผลิตอาหารสตั วท์ ผ่ี สมยาเป็น
การรายงานข้อมูลผ่านระบบออนไลน์ท่ีมีชื่อว่า “ระบบการติดตามการใช้ยาในโรงงานผลิตอาหารสัตว์ท่ีผสมยา
(Medicated feed) : DLD-AMU” ซงึ่ เปน็ ระบบทใี่ ชส้ ำ� หรบั การรายงานปรมิ าณการใชย้ าตา้ นจลุ ชพี และการผลติ อาหารสตั ว์
ของโรงงานผลิตอาหารสัตว์ท่ีผสมยา โดยมีผู้ท่ีเกี่ยวข้อง ได้แก่ เจ้าหน้าท่ีโรงงานผลิตอาหารสัตว์ สัตวแพทย์ผู้ควบคุมระบบ
การผลิตอาหารสัตว์ที่ผสมยา และเจ้าหน้าที่กรมปศุสัตว์ เปิดใช้งานระบบในปี 2562 ซึ่งมีจ�ำนวนโรงงานทั้งหมด 68 โรงงาน
ท่ีได้รบั การจดแจ้งเป็นผ้ผู ลติ อาหารสตั วท์ ผ่ี สมยา

กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ กรมปศุสัตว์

70 Annual Report 2020

ผลการตดิ ตามการใช้ยาในโรงงานผลิตอาหารสัตวท์ ่ีผสมยา ปี 2562

รายงานการผลิตอาหารสตั ว์ทผ่ี สมยาและอาหารสัตวท์ ีไ่ มผ่ สมยา (หน่วยกิโลกรมั ) ซงึ่ จำ� แนกการผสมยา
ตามประเภทยาตา้ นจลุ ชพี ปี 2562 ฐานข้อมลู กรมปศสุ ตั ว:์ DLD-AMU

อาหารสัตว์ท่ีไมม่ ยี า อาหารสตั ว์ผสมยาตอา้ น่ืนแๆบ0ค.ท0เี%รเียปและยอากรันบ์ดิ เ0ซ.0%็นต์

606,726,247.850 อาหารสตั ว์ผสมยากนั บดิ 29.2% อาหารสัตว์ที่ไม่มี
ยา
อาหารสตั ว์ผสมยาตา้ นแบคทีเรยี อาหารสัตว์ผสมยาต้าน
แบคทีเรีย
15,898,812.620
อาหารสัตว์ผสมยากัน
อาหารสตั ว์ผสมยากนั บิด บิด

257,656,144.060

อาหารสตั วผ์ สมยาต้านแบคทีเรียและ
ยากนั บิด

376,573.930

อืน่ ๆ

229,670.530

อาหารสัตว์ผสมยาตา้ นแบคทเี รีย 1.0% อาหารสตั ว์ท่ไี ม่มอียาาห6า8ร.9ส%ัตว์ผสมยาต้าน

แบคทีเรียและยากัน
บิด

ยาปฏชิ วี นะทมี่ กี ารใชผ้ สมในอาหารสกุ ร 10 ลำ� ดบั แรกเรยี งจากมากไปนอ้ ย (ตนั ของสารออกฤทธ)์ิ ปี 2562
ฐานข้อมูลกรมปศุสตั ว์: DLD-AMU

ล�ำดับ 1 23 4 5 6 7 8 9 10

ตัวยา Amoxicillin Tiamulin Halquinol Chlortetracycline Tilmicosin Colistin Tylosin Bacitracin Lincomycin Doxycycline

ปริมาณ 349.6 211.0 180.7 87.9 54.8 48.4 32.7 19.5 14.3 12.9
(ตนั )

ยาปฏิชีวนะท่ีมีการใช้ผสมในอาหารสัตว์ปีก 10 ล�ำดับแรกเรียงจากมากไปน้อย (ตันของสารออกฤทธ์ิ)
ปี 2562 ฐานข้อมูลกรมปศสุ ัตว์: DLD-AMU

ลำ� ดบั 1 2 34 5 6 7 8 9 10

ตวั ยา Bacitracin Amoxicillin Tylosin Tylvalosin Tiamulin Chlortetracycline Neomycin Doxycycline Halquinol Avilamycin

ปรมิ าณ 9.0 5.4 2.9 0.3 0.2 0.2 0.2 0.1 <0.1 <0.1
(ตัน)

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 71

โครงการตรวจสอบคุณภาพยาสตั วแ์ ละอาหารสตั ว์ที่ผสมยา

ยาสัตว์เป็นปัจจัยการผลิตหน่ึงที่มีความส�ำคัญในการเล้ียงสัตว์ เป็นต้นทุนในการเล้ียงสัตว์ของเกษตรกรและเป็น
เครอื่ งมอื หนงึ่ ในการปอ้ งกนั รกั ษาโรคทม่ี ผี ลตอ่ สขุ ภาพสตั ว์ และมนษุ ย์ จงึ จำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารควบคมุ คณุ ภาพยาสตั วท์ ใ่ี ชใ้ นประเทศทม่ี ี
วางจำ� หนา่ ยในรา้ นขายยาสตั ว์ ตลอดจนถงึ การควบคมุ คณุ ภาพอาหารสตั วท์ ผ่ี สมยาทโ่ี รงงานผลติ อาหารสตั ว์ เพอ่ื ใหก้ ารปอ้ งกนั
ควบคุมและกำ� จดั โรคสตั วไ์ ดผ้ ลดี ปราศจากปัญหาจากยาสตั ว์ตกคา้ ง และช่วยชะลอปัญหาการเกดิ เช้ือดอ้ื ยาในสตั ว์

ผลการตรวจวเิ คราะห์คณุ ภาพยาสตั วแ์ ละอาหารสัตว์ทผ่ี สมยา

ผลตรวจวิเคราะห์ปรมิ าณตัวยาออกฤทธข์ิ องตวั อยา่ งยาสัตว์ในปี พ.ศ. 2562-2563

ปี พ.ศ. ชนิดของตัวยา จ�ำนวนตัวอยา่ ง ผลการตรวจวเิ คราะห์ (ร้อยละ)
ผา่ น ไม่ผ่าน

2562 Enrofioxacin 40 100.0 (40/40) 0.0 (0/40)

Tylosin 23 52.2 (12/23) 47.8 (11/23)

Lvermectin 37 91.9 (34/37) 8.1 (3/37)

รวม 100 86.0 (100) 14.0 (14/100)

2563 Enrofioxacin 37 100.0 (37/37) 0.0 (0/37)

Tylosin 27 88.9 (24/27) 11.1 (3/27)

Lvermectin 40 95.0 (38/40) 5.0 (2/40)

รวม 104 79.8 (83/104) 4.8 (5/104)
หมายเหตุ : อ้างองิ ตาม European pharmacopeia หรือ British pharmacopeia (Veterinary)

กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสตั ว์

72 Annual Report 2020

ผลตรวจวเิ คราะหค์ ณุ ภาพของตวั อยา่ งอาหารสตั วท์ ผี่ สมยาในปี พ.ศ. 2562-2563

จ�ำนวน ผลการตรวจวิเคราะห์ (ร้อยละ)
ปี พ.ศ. ชนิดของตวั ยา (ตัวอย่าง)
โรงงาน ผ่าน ไม่ผา่ น

2562 ปริมาณตัวยาส�ำคัญ (Quantity of active ingredient) 8 75.0 (6/6) 25.0 (2/8)

การกระจายอยา่ งสมำ�่ เสมอเปน็ เนอื้ เดยี วกนั (Homogeneity) 8 62.5 (5/8) 37.5 (3/8)

การปนเปือ้ นขา้ มของยา (Drug carryover) 8 100. (8/8) 0.0 (0/8)

2563 ปรมิ าณตวั ยาส�ำคัญ (Quantity of active ingredient) 8 62.5 (5/8) 37.5 (3/8)

การกระจายอยา่ งสมำ�่ เสมอเปน็ เนอื้ เดยี วกนั (Homogeneity) 8 75.0 (6/8) 25.0 (2/8)

การปนเป้อื นข้ามของยา (Drug carryover) 8 100.0 (8/8) 0.0 (0/8)

หมายเหตุ : 1. ปรมิ าณตัวยาสำ� คญั (Quantity of active ingredient) มีคา่ การเบ่ียงเบน (Tolerance) ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ ±20
2. มคี า่ สมั ประสทิ ธ์ขิ องการแปรผัน (Coefficient of variation: CV) ไม่เกนิ รอ้ ยละ 10
3. การปนเปอื้ นข้ามของยา (Drug carryover) ในอาหารสัตวท์ ไี่ ม่ใช่อาหารสัตวร์ ะยะสุดท้ายไม่เกินรอ้ ยละ 5

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 73

โครงการ การลดใช้ยาปฏชิ วี นะในฟาร์มปศุสัตว์

ภายใต้ปัญหาการดื้อยาต้านจุลชีพของเชื้อแบคทีเรียได้ทวีความรุนแรงมากขึ้น และมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง
การลดการใชย้ าตา้ นจลุ ชพี ถอื เปน็ กลไกสำ� คญั ในการแกไ้ ขปญั หาดงั กลา่ ว ประเทศไทยไดม้ แี ผนยทุ ธศาสตรก์ ารจดั การการดอื้ ยา
ต้านจลุ ชีพ ซงึ่ คณะรัฐมนตรมี ีมตเิ ห็นชอบ เมอื่ วันท่ี 17 สิงหาคม 2559 ได้กำ� หนดเปา้ ประสงคล์ ดปรมิ าณการใชย้ าตา้ นจุลชีพ
สำ� หรบั สตั วล์ ดลงรอ้ ยละ 30 ในปี พ.ศ. 2564 เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ งตามเปา้ ประสงคข์ องแผนยทุ ธศาสตรช์ าติ กรมปศสุ ตั วไ์ ดส้ นบั สนนุ
ใหม้ กี ารดำ� เนนิ งานโครงการ “การลดใชย้ าปฏิชีวนะในฟาร์มปศสุ ัตว”์ ซ่ึงเปน็ โครงการฯ ทตี่ ่อยอดจากโครงการซึง่ น�ำร่อง
ในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน และได้บรรจุอยู่ใน “แผนปฏิบัติการการจัดการการดื้อยาต้านจุลชีพประเทศไทย พ.ศ.
2560-2564” โดยกองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ดำ� เนินการขบั เคลอื่ นโครงการฯ ดงั กล่าว และมกี ารขยายผลการดำ� เนนิ งาน
ท่วั ประเทศในปีงบประมาณ 2561 เป็นตน้ มา
ฟาร์มทผี่ า่ นการรับรองในปี พ.ศ. 2563

เขต ฟารม์ เล้ียงสตั ว์ลดการใชย้ าปฏิชีวนะ
1
2 รบั รองโดยกรมปศสุ ัตว์
3 สุกร ไก่เนือ้ รวม
4
5 4 18 22
6 19 72 91
7 20 9 29
8 19 5 24
9 18 1 19
รวม 4 11 15
จำ� นวนตัว 10 5 15
ลดใชย้ า % 94 20 20
95,826 141 235
44.89% 33,559,659 33,655,485
68.19%

กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ กรมปศุสัตว์

74 Annual Report 2020
ผลการนับปรมิ าณการใช้ยาปฏชิ ีวนะในฟารม์

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 75

โครงการ การเลี้ยงสัตวป์ ลอดการใช้ยาปฏชิ ีวนะในระบบการผลิตสินค้าปศุสตั ว์

ปัญหาเช้ือดื้อยาต้านจุลชีพมีแนวโน้มทวีความรุนแรงมากข้ึน และเป็นปัญหาที่ท่ัวโลกให้ความตระหนักหน่วยงาน
ดา้ นสขุ ภาพสากลทว่ั โลกไดม้ รี ายงาน และแจง้ เตอื นการใชย้ าปฏชิ วี นะทไี่ มส่ มเหตผุ ลวา่ นำ� ไปสกู่ ารเกดิ เชอ้ื ดอ้ื ยาได้ ดงั นน้ั หนว่ ยงาน
ดา้ นสขุ อนามยั ทว่ั โลกจงึ ไดใ้ หค้ วามสำ� คญั และมกี ารออกระเบยี บหรอื แนวทางปฏบิ ตั ใิ นการลดการใชย้ าปฏชิ วี นะในภาคปศสุ ตั ว์
เช่น สหภาพยุโรปห้ามการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อเร่งการเจริญเติบโต และมีการออกแนวทางปฏิบัติแบบสมัครใจเพื่อลดการใช้ยา
ปฏชิ วี นะในภาคปศสุ ตั วโ์ ดยเฉพาะยาปฏชิ วี นะทม่ี คี วามสำ� คญั กบั มนษุ ย์ ประเทศสหรฐั อเมรกิ าไดอ้ อกแนวทางปฏบิ ตั แิ บบสมคั ร
ใจในการลดการใชย้ าปฏชิ วี นะในวตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ เรง่ การเจรญิ เตบิ โตและแนวทางการเลยี้ งสตั วป์ ลอดการใชย้ าปฏชิ วี นะ (Raised
without antibiotics) ในภาคปศสุ ตั วข์ องประเทศไทยพบว่าปจั จยั หน่งึ ทที่ �ำใหเ้ กิดปญั หาเชอื้ ดอ้ื ยา คอื มีการใชย้ าปฏิชวี นะใน
ฟาร์มเล้ียงสัตว์ท่ีมากเกินความจ�ำเป็น และยังพบการใช้ท่ีไม่เหมาะสม ส่งผลให้เกิดเช้ือแบคทีเรียดื้อยาปฏิชีวนะเพิ่มข้ึนได้
กรมปศสุ ตั ว์ โดยกองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ ไดจ้ ดั ทำ� โครงการ “การเลยี้ งสตั วป์ ลอดการใชย้ าปฏชิ วี นะในระบบการผลติ
สินคา้ ปศุสตั ว”์ ในปี 2561 เปน็ การร่วมกับเกษตรกรและภาคสว่ นทีม่ คี วามต้งั ใจทีจ่ ะผลติ สัตว์โดยไมใ่ ช้ยาปฏชิ ีวนะในระบบ
การเลยี้ ง เพอ่ื ให้ผู้บรโิ ภคมที างเลือกเพมิ่ ขึน้ ในการเลือกซอ้ื ผลิตภณั ฑ์จากสตั ว์ท่เี ลย้ี งโดยไมใ่ ชย้ าปฏิชีวนะ และบรรจโุ ครงการ
ดงั กลา่ วฯ อยใู่ น “แผนปฏบิ ตั กิ ารการจดั การการดอ้ื ยาตา้ นจลุ ชพี ประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564” เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ ง
ตามเป้าประสงค์ของแผนยุทธศาสตร์ชาติที่ต้องการให้ปริมาณการใช้ยาต้านจุลชีพส�ำหรับสัตว์ลดลง ร้อยละ 30 ภายในระยะ
เวลา 5 ปี (พ.ศ. 2560-2564)

กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ กรมปศุสัตว์

76 Annual Report 2020

ฟาร์มที่ผา่ นการรับรองในปี 2563

เขต สุกร ฟารม์ เล้ียงสัตว์ปลอดการใช้ยาปฏิชวี นะ รวม
ไก่ไข่ สตั วป์ ีกเล้ยี งปลอ่ ยอสิ ระ หมหู ลุม
35
1 35 12 1 37
2 19 6 15
3 15 4 1 2
4 2 1,500 33
5 6 27 16 87
6 50 37 9,630 22
7 17 1,740,975
8 1
9 1 70 231
รวม 144 5,990,020 6,201,590
จ�ำนวนตัว 200,440 1,407,010,001 1,408,750,976
จำ� นวนไข่

ปจั จัยท่ีทำ� ใหเ้ กดิ ความสำ� เรจ็ ในการเลี้ยงสัตว์ปลอดการใชย้ าปฏชิ ีวนะ
 เกษตรกรและสัตวแพทยผ์ ู้ควบคมุ ฟารม์ มีความเอาใจใส่ในการดูแลสขุ ภาพสตั วอ์ ย่างใกล้ชดิ
 มีการแยกและรกั ษาสัตวป์ ว่ ยเป็นรายตวั
 มีระบบการจัดการด้านอาหารให้มคี ณุ ภาพตามหลักโภชนาการ
 การใช้สารเสริมสุขภาพ เช่น สมุนไพร โพรไบโอติกส์ การจัดการโรงเรือนและสภาพแวดล้อมให้สัตว์อยู่สบาย

ไมเ่ ครยี ด
 มีการจัดการระบบความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity) ทม่ี ปี ระสทิ ธิภาพ

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 77

การพัฒนาองค์กร

1. โครงการฝกึ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเรอ่ื ง การพฒั นาและเพม่ิ ศกั ยภาพบคุ ลากร
สรปุ ผลการปฏบิ ตั งิ าน ปี พ.ศ. 2563 และแผนการปฏบิ ตั ิงานปี พ.ศ. 2564

กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์



กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ ได้จัดโครงการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติ
การเรื่อง การพัฒนาและเพิ่มศักยภาพบุคลากร สรุปผลการ
ปฏิบัตงิ านปี พ.ศ. 2563 และแผนการปฏบิ ัตงิ านปี พ.ศ. 2564
ระหวา่ งวนั ที ่ 5-6 พฤศจกิ ายน 2563 ณ โรงแรม ณ เวลา จงั หวัดราชบุรี
โดยมผี เู้ ขา้ รว่ มอบรมฯ ประกอบดว้ ยขา้ ราชการ ลกู จา้ งประจำ� และพนกั งาน
ราชการ ของกองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ รวม 59 ราย และมวี ตั ถปุ ระสงค์
เพอื่ ใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรมทราบถงึ เปา้ หมายหรอื ผลสมั ฤทธขิ์ องงานทอี่ งคก์ ร
ก�ำหนดวเิ คราะหป์ ัญหา อปุ สรรค และก�ำหนดแนวทางและขอ้ เสนอแนะใน
การปรบั ปรงุ การปฏิบตั งิ านทีผ่ า่ นมารว่ มกนั พฒั นาองคค์ วามรู้ ความเข้าใจ
ในการสอื่ สารทด่ี ี และการทำ� งานร่วมกนั เป็นทีม (Team Work) สู่ความสำ� เร็จ ความเขา้ ใจในการคดิ เชงิ บวก ไดแ้ ง่คิดทด่ี ี เข้าใจ
และยอมรบั สง่ ผลดีตอ่ การด�ำเนินชีวติ ใหม้ คี ุณภาพและความสุขยงิ่ ข้ึนไป

กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ กรมปศุสตั ว์

78 Annual Report 2020

2. โครงการฝกึ อบรมหลกั สูตร HACCP ขั้นพืน้ ฐานให้แกผ่ ปู้ ระกอบการอาหารสตั ว์

กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ ไดเ้ หน็ ถึงความ สำ� คญั และความจำ� เป็นท่ีจะตอ้ งมีการน�ำระบบ Hazard Analysis and
Critical Control Point (HACCP) เพือ่ ควบคมุ คุณภาพอาหารสตั ว์ ซง่ึ อาจจะเป็นเงอื่ นไขสำ� คัญที่ลูกค้ากำ� หนดไว้ ในการซ้อื ขาย
อาหารสัตว์ และเป็นระบบประกันคุณภาพท่ีนิยมใช้อย่างแพร่หลายในอุตสาหกรรมอาหาร จึงได้จัดโครงการฝึกอบรม
หลกั สตู ร HACCP ขน้ั พน้ื ฐานขนึ้ จ�ำนวน 4 ร่นุ ๆ ไดแ้ ก่
รนุ่ ที่ 1 ระหว่างวันท่ี 25 – 29 พฤศจกิ ายน 2562 ณ โรงแรมไมด้า แกรนด์ โฮเทล ทวารวดี

จ.นครปฐม
รนุ่ ท่ี 2 ระหว่างวนั ท่ี 16 – 20 ธนั วาคม 2562 ณ โรงแรมบางแสน เฮอริเทจ จ.ชลบุรี
รุ่นท่ี 3 ระหวา่ งวันที่ 13 – 17 มกราคม 2563 ณ โรงแรมคลาสสคิ คามิโอ จ.พระนครศรอี ยุธยา
รุ่นที่ 4 ระหวา่ งวันที่ 27 – 31 มกราคม 2563 ณ โรงแรมคลาสสิค คามิโอ จ.พระนครศรอี ยธุ ยา


โดยมีวัตถุประสงค์ เพ่ือเตรียมความพร้อม ส่งเสริม และพัฒนาบุคลากรทั้งในภาครัฐและภาคเอกชนให้มีความรู้
ความสามารถในเร่อื งระบบ HACCP อยา่ งแทจ้ ริง และสามารถน�ำไปปฏิบัติงานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 79

3. โครงการฝกึ อบรมเชิงปฏบิ ัตกิ ารหลกั สตู ร
“การตรวจวิเคราะหค์ วามชืน้ และการวเิ คราะหอ์ าหารสัตว์ยาสตั ว์เบอ้ื งต้น”

กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ได้จัดฝึกอบรม โครงการฝึกอบรม
เชงิ ปฏบิ ัติการหลกั สูตร “การตรวจวเิ คราะห์ความชืน้ และ
การวิเคราะห์อาหารสัตว์ ยาสัตว์ เบ้ืองต้น” ขึ้น ระหว่าง
วนั ที่ 21-22 มกราคม 2563 ณ โรงแรมทินิดี โฮเตล็ แอท บางกอก
กอลฟ์ คลบั จังหวดั ปทมุ ธานี เพื่อเป็นความรู้พนื้ ฐานให้แกเ่ จ้าหน้าที่
ในการปฏบิ ัตงิ านดา้ นอาหารสัตว์ และเพื่อให้สอดคลอ้ งกับ โครงการ
ห้องปฏบิ ัตกิ ารเคลอื่ นที่ (Mobile lab) แบบรถต้พู รอ้ มเครอื่ งมือใน

การตรวจวเิ คราะหอ์ าหารสตั วแ์ ละยาสตั ว์ โดยมวี ตั ถปุ ระสงคใ์ หผ้ ปู้ ระกอบการอาหารสตั ว์ และเกษตรกรไดร้ บั บรกิ ารตรวจวเิ คราะห์
อาหารสัตว์ทีส่ ะดวก รวดเร็ว สามารถทราบผลเบอ้ื งต้นได้ทนั ทีและเพอื่ ยบั ย้งั ไม่ให้วัตถุดบิ และอาหารสัตว์ที่ไม่ไดค้ ณุ ภาพออกสู่
ท้องตลาด

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสตั ว์

80 Annual Report 2020

4. โครงการฝึกอบรมหลกั สตู ร
หลักการและวิธีการประเมนิ อายุการเก็บรักษาผลติ ภณั ฑอ์ าหารสัตว์

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ มีหนา้ ท่ีด�ำเนนิ
การตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมคุณภาพอาหารสัตว์
ยาสัตว์ และกฎหมายเก่ียวกับวัตถุอันตรายด้านการปศุสัตว ์
ด�ำเนินการตรวจสอบ ก�ำกับ ดูแล ติดตามให้ผู้ประกอบการ
ด้านอาหารสัตว์ ผู้ประกอบการยาสัตว์และวัตถุอันตรายด้าน
การปศุสัตว์ ดำ� เนินการใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรฐานและ กฎหมาย
ท่กี �ำหนด ดำ� เนนิ การเฝา้ ระวงั จดั ระบบเตือนภยั ในดา้ นความ
ปลอดภัยและสุขอนามัยของอาหารสัตว์ ยาสัตว์และวัตถุ
อันตรายด้านการปศุสัตว์ จึงได้จัดหลักสูตรการอบรม เรื่อง
หลักการและวิธีการประเมินอายุการเก็บรักษา
ผลติ ภณั ฑอ์ าหารสตั ว์ ระหวา่ งวนั ที่ 12-13 มนี าคม 2563
ณ หอ้ งประชมุ อยุทธ ์ หรนิ ทรานนท์ ส�ำนกั เทคโนโลยีชวี ภาพ
การผลิตปศุสัตว์ ศูนย์ราชการกรมปศุสัตว์ จังหวัดปทุมธานี
เพอ่ื พฒั นาบคุ ลากรผเู้ กย่ี วขอ้ งใหม้ คี วามรแู้ ละทกั ษะ ทราบถงึ
ขั้นตอนและวิธีการ เพ่ือน�ำไปใช้ในการปฏิบัติงานเก่ียวกับ
จดั ทำ� การกำ� หนดวันลว่ งอายุอาหารสตั วต์ ่อไป

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 81

ข้อมลู สถิติ

ปรมิ าณและมลู คา่ การสง่ ออกอาหารปศุสตั ว์ ปี พ.ศ. 2561- พ.ศ. 2563

ชนิดสินค้า ปี 2563
2561 2562 146,932.01
4,992.77
ปลาป่น น้�ำหนกั (ตนั ) 93,213.05 97,197.16 33,919.74
ราคา (ล้านบาท) 3,715.11 3,232.25 2,802.09
9,993.08
พรีมิกซ์ นำ้� หนัก (ตัน) 23,147.29 32,813.02
ราคา (ลา้ นบาท) 2,776.60 3,471.08 169.39
53,104.07
วัตถดุ บิ (ยกเวน้ ปลาป่น) น้ำ� หนัก (ตัน) 21,067.08 7,437.43 772.48
ราคา (ล้านบาท) 269.96 1,064.44 17,550.80
1,372.65
อาหารส�ำเร็จรูปปศุสตั ว์ น�้ำหนกั (ตัน) 52,051.07 32,699.18 11,581.90
ราคา (ลา้ นบาท) 358.14 552.58 1,172.91
273,081.60
อาหารเสริมส�ำหรับสัตว์ นำ้� หนัก (ตนั ) 47,799.27 29,986.63 11,282.28
ราคา (ล้านบาท) 2,269.73 1,223.16

อื่น ๆ น้�ำหนกั (ตนั ) 7,649.03 31,681.14
ราคา (ล้านบาท) 1,661.48 1,353.03

รวมอาหารปศุสตั ว์ น้ำ� หนกั (ตัน) 244,926.78 231,814.57
ราคา (ล้านบาท) 11,051.02 9,938.54

หมายเหต ุ ขอ้ มูลจากหนังสือรบั รองการตรวจสอบอาหารสัตว์สง่ ออกไปนอกราชอาณาจกั ร (สอ. 2)
อืน่ ๆ หมายถึง สารปรุงแต่งกล่นิ รส สารถนอมคณุ ภาพ สารกอ่ รูป

กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ กรมปศสุ ตั ว์

82 Annual Report 2020

ปริมาณและมลู คา่ การสง่ ออกอาหารสัตวเ์ ลยี้ ง
ปี พ.ศ. 2561- พ.ศ. 2563

ประเภทกลมุ่ สินคา้ ปี
2561 2562 2563

อาหารสัตว์เลี้ยง (Dog chews) น�้ำหนกั (ตนั ) 5,083.25 5,155.36 5,812.40
ราคา (ล้านบาท) 1,183.24 1,098.60 1,348.61

อาหารเมด็ ส�ำหรบั สตั วเ์ ลย้ี งทกุ ชนดิ นำ้� หนกั (ตนั ) 212,032.21 233,225.67 253,817.94
(Dry pet food) ราคา (ล้านบาท) 6,593.12 7,561.28 8,478.38

อาหารสัตวเ์ ลยี้ งในภาชนะบรรจุปิดสนทิ น�้ำหนัก (ตนั ) 287,041.99 301,147.43 339,062.98
ราคา (ลา้ นบาท) 33,688.29 33,878.60 39,914.51

อาหารขบเค้ยี วและอาหารวา่ งสำ� หรบั สัตว์เลี้ยง น�ำ้ หนัก (ตนั ) 6,014.73 15,021.90 25,086.00

(Pet treats) ราคา (ล้านบาท) 3,918.31 2,014.37 5,042.25

อาหารเสริมอ่ืนๆ (Other) น�้ำหนกั (ตัน) 6,401.44 8,013.20 10,385.62
ราคา (ล้านบาท) 347.10 482.25 657.10

รวม น้ำ� หนัก (ตนั ) 516,573.62 562,563.56 634,164.94
ราคา (ลา้ นบาท) 45,730.06 45,035.10 55,440.85

Animal Feed and Veterinary Products Control

ÃÇÁ ¹Òéí ˹ѡ (µÑ¹) 516,573.62 562,563.56 634,164.94
ÃÒ¤Ò (ÅҌ ¹ºÒ·) 45,730.06 ร4า5ย,0ง3า5น.ป1ร0ะจ�ำป5ี 52,546430.85 83

ก¡รÃาÒฟ¿แสดงปรมิ าณการสง่ ออกอาหารสตั วแ์ ยกตามประเภทอาหารสตั วป์ ศสุ ตั วแ์ ละอาหารสตั วเ์ ลย้ี งทไี่ มม่ ี
ก§า»รÃอÁÔ อÒก³ห¡นÒงัÃสʧ‹อื ÍรÍับ¡รÍอÒงËสÒุขÃÊภµÑาพÇáสÂัต¡วµ์ รÒÁะห»วÃ่าÐงàÀปี·พÍ.ÒศË. Ò2Ã5Ê6ѵ1Ç-»พÈ.ÊØศѵ. Ç2á5Å6Ð3ÍÒËÒÃÊѵÇà ÅÕ駷äèÕ Á‹Á¡Õ ÒÃÍÍ¡Ë

ปริมาณปรกมิ าารณสง่กอาอรกสอง่ อาหอการอสาตัหวา์รพส.ตั ศว.์ 22556611-2พ5.6ศ3.  2563

300,000  273,082 
250,000 
244,927  231,815 

200,000 

ล้านบาท  ัตน  150,000  96,864  98,243 
100,000 
50,000  47,807 

0  อาหารสตั วเ์ ล้ียงไม่มี HC 
อาหารปศุสัตว์ 

2561  2562  2563 

¹§Ñ Ê×ÍÃºÑ ÃͧÊØ¢ÀÒ¾ÊµÑ Ç ÃÐËNjҧ»‚ 2561-2563
ก¡รÃÒา¿ฟ แสดงมูลค่าการส่งออกอาหารสัตว์แยกตามประเภทอาหารสัตว์ปศุสัตว์ และอาหารสัตว์เลี้ยง
ทá ไี่Êม´่ใช§้หÁนÅÙ ¤งั สҋ ¡อื ÒรÃบั Êร‹§อÍÍง¡สÍขุ ภÒËาÒพÃสÊตั µÑ วÇ์ปᏠรÂะ¡กµอÒบÁก»าÃรÐสàÀง่ ·อÍอÒกËÒรÃะÊหµÑ วÇา่ »งปÈีÊØ พѵ.ÇศᏠ. Å2Ð5Í6Ò1Ë-Ò2Ã5Ê6µÑ 3Çà ÅéÕ§·ÕèäÁ‹ÁÕ¡ÒÃÍÍ
¡ ˹§Ñ ÊÍ× ÃѺÃÍ§Ê¢Ø ÀÒ¾ÊµÑ Ç ÃÐËNjҧ»‚ 2561-2563

มลู ค่ากมาลู รคส่าง่ กอาอรกสอง่ าอหอากรอสาตั หวา์ รพส.ศัต.ว์22556611--2พ5.6ศ3. 2563

12,000  11,051  11,282  10,653 
10,000 
8,000  9,939  10,093 

8,386 

6,000 

4,000 

2,000 

0  อาหารสตั ว์เลย้ี งไทมไ่ี ่มีใ่ Hช้CH C
อาหารปศุสัตว ์

2561  2562  2563 

กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ตั ว์

ปรมิ าณและมูลคา่ การส่งออกอาหารปศุสัตว์ แยกเป็นรายเดอื น ปี พ.ศ. 2563
84 Annual Report 2020
Animal Feed and Veterinary Products Controlชนิดสินค้า
นำ้� หนัก ม.ค. ก.พ. มี.ค เม.ย พ.ค ม.ิ ย ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. รวม
(ตนั )
ปลาปน่ 6,253.80 12,837.33 18,619.26 17,200.95 20,197.96 17,667.98 10,867.12 9,084.97 7,401.23 9,370.87 8,671.68 8,758.85 146,932.01

ราคา 184.86 410.20 615.53 610.05 739.99 627.48 381.23 303.31 250.56 305.02 281.69 282.86 4,992.77
(ล้านบาท)
นำ้� หนัก
พรมี ิกซ์ (ตัน) 2,708.11 2,671.72 3,402.96 3,108.23 3,374.94 3,321.50 2,861.45 2,541.98 2,502.01 2,287.20 3,097.39 2,042.24 33,919.74
291.07 272.34 250.82 250.79 193.07 217.45 217.69 244.31 231.59 177.40 2,802.09
ราคา 225.47 230.08
(ลา้ นบาท)
น้�ำหนกั
วัตถดุ ิบ (ตนั ) 1,005.62 737.08 1,731.21 1,803.16 930.10 689.82 1,081.27 856.46 82.87 135.04 250.37 690.06 9,993.08
(ยกเวน้ ปลา ราคา 11.56 7.04 21.20 54.39 10.44 6.51 18.77 24.99 2.38 0.57 3.75 7.79 169.39
ปน่ ) (ล้านบาท)

อาหาร น้�ำหนกั 3,622.56 3,477.71 4,979.87 4,913.64 4,510.77 4,702.00 3,643.38 5,623.11 4,048.35 3,874.61 4,510.17 5,197.90 53,104.07
สำ� เร็จรปู (ตัน) 69.03 61.02 58.42 71.11 51.63 92.13 66.22 59.46 84.04 63.00 772.48
ปศสุ ตั ว์ ราคา
(ลา้ นบาท) 47.48 48.94

อาหารเสริม น�ำ้ หนัก 586.23 1,299.80 2,270.77 1,595.31 1,583.87 1,897.18 1,913.10 950.69 1,407.63 1,515.96 1,376.62 1,153.64 17,550.80
(ตนั )
สำ� หรับสตั ว์ ราคา
(ลา้ นบาท) 40.88 91.91 139.47 125.34 129.68 152.15 135.51 113.58 95.25 107.20 129.09 112.58 1,372.65

อน่ื ๆ นำ้� หนกั 979.25 986.70 980.45 731.60 1,181.89 958.68 1,011.87 1,035.52 888.82 805.30 1,002.18 1,019.64 11,581.90
(ตนั ) 98.14 79.70 147.97 94.53 116.54 59.81 122.23 102.31 82.57 61.15 119.97 87.99 1,172.91
ราคา
(ลา้ นบาท)
นำ�้ หนกั
รวมทงั้ สน้ิ (ตนั ) 15,155.57 22,010.33 31,984.53 29,352.90 31,779.53 29,237.17 21,378.19 20,092.74 16,330.91 17,988.98 18,908.42 18,862.33 273,081.60

(ลา้รนาคบาาท) 608.39 867.87 1,284.26 1,217.66 1,305.89 1,167.85 902.45 853.77 714.68 777.71 850.12 731.62 11,282.28

รายงานประจำ� ปี 2563 85
สดั สว่ นปริมาณและมลู คา่ การสง่ ออกอาหารปศสุ ตั ว์ แยกเป็นรายเดอื น ปี พ.ศ. 2563

สัดดสสว่ ว่ นนปปรริมิมาณาณกากราสร่งสอ่งออกอากหอาารหปาศรสุ ปัตศว์ุสจัตำ� วแน์ จกำตแานมชกนติดาสมินชคน้าดิ ปสี ินพค.ศ้า. 2ป5ี 623563 

อาหารเสรมิ สำหรบั สัตว ์ อื่น ๆ 
6%  4% 

อาหารสำเรจ็ รูปปศสุ ตั ว ์ ปลาปน่  
20%  54% 

วตั ถดุ ิบ (ยกเว้นปลาป่น) 
4% 
พรีมิกซ ์
12% 

สดั ส่วนปรมิ าณการสส่งสมัดอดัาส2อเสล่ว%กเว่นซ อนยีป ารปหมิ ราามิ ณรพ2ามป%กณา่ ศ า กรสุ อสาัตนิ่งรวโอ2สด์อ%นร่งกเี อาซอยอยี า ปกหอร6อาื่น%ะราๆเทป ห  ศศาุสรปตัปีวศพ์ รุส.ศาตั ย.วป2์ ร5ระ6าเ3ยทปศรปะี เพท.ศศ. ปี 2563 

2563

อินเดีย  จนี  
4%  31% 

บังกลาเทศ 
7% 

ญี่ปุ่น 
8% 

ลาว  เวียดนาม 
9%  16% 

จีน  กัมพูชา  ลาว  ญป่ี นุ่   บังกลาเทศ 
อนิ เดยี   13%  อนิ โดนีเซยี   อน่ื ๆ 
เวียดนาม  กมั พชู า 

มาเลเซีย  พมา่  

กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ กรมปศสุ ตั ว์

86 Annual Report 2020
สัดส่วนมูลค่าการส่งออกอาหารปศุสัตว์ แยกตามชนิดอาหารสัตว์ ปี พ.ศ. 2563

สัดสว่ นมูลค่าการส่งออกอาหารปศุสตั ว์ แยกตามชนดิ อาหารสัตว์ ปี พ.ศ. 2563

สดั ส่วนมูลค่าการสง่ ออกอาหารปศุสัตว์ แยกตามชนดิ อาหารสตั ว์ ปี 2563 

อนื่ ๆ  
10% 

อาหารเสรมิ สำหรับสัตว ์ ปลาปน่  
12%  44% 

อาหารสำเรจ็ รปู ปศุสัตว์ 
7% 

วตั ถดุ บิ (ยกเว้นปลาปน่ ) 
2% 

พรีมกิ ซ์ 
25% 

สัดสว่ นมูลคา่ การปสลง่าปอ่น อกอพรามี หิกซา ์ รปศวัตุสถุดตัิบ (วยก์ เแวน้ ยปกลาปตน่ า) มปรอาะหเาทรสศำเรจ็ปรูปี ปพศสุ.ศตั ว. ์ 25อ6าห3ารเสริมสำหรบั สัตว์  อืน่ ๆ  

สดั สสดั ่วสนว่ มนลูมคูลค่ากา่ กาารรสส่งง่ อออกอาาหหาารรปปศศุสุสัตตัว์วแ์ ยแกยตกาตมาปมระปเรทะศเทปศี พป.ศี .22556633 
อื่นๆ 
อเมริกา  ฟลิ ิปปินส ์ 7% 
เกาหลใี ต ้ 2%  2% 
จีน 
อินโด3น%ีเซ ีย  25% 

พม่า  3% 
3% 
ลาว 
4% 

มาเลเซยี  
4% 

อนิ เดยี  
6% 

กมั พูชา  เวยี ดนาม 
6%  20% 

ญป่ี นุ่   บงั กลาเทศ 
7%  8% 

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 87

ปรมิ าณและมูลค่าการน�ำเข้าอาหารสตั ว์ ปี พ.ศ. 2561- พ.ศ. 2563

ชนิด 2561 2562 2563
อาหารสัตว์
ปริมาณ มูลค่า ปริมาณ ม2ลู 5ค6า่ 1-2563ปริมาณ มลู คา่
วัตถุดิบ (ตัน) (ล้านบาท) (ตัน) (ล้านบาท)
อาหารเสริม (ล้านบาท) (ตนั )
ส�ำหรับสัตว์
อาหารสัตวเ์ ล้ยี ง 6,971,979.13 73,3952.75561 7,829,967.73 75,827.02 82,75069,2401.21 76,332.80 25
สารผสมล่วงหนา้
(พรีมกิ ซ)์ 391,801.70 ( 12),637.81 (356,413.7)8 11,872(.91 ) 400,263(.57 12),047.24 ( )
ผลิตภณั ฑ์นม (
สำ� หรบั สัตว์ 20,061.3063,99711,8,90171,99.37.110.319 17232,,163,6396755...875155 17,3,88552269.,24,491637.7.78342,417.517215,,887227..902,12011.69 8,709,401.21
อาหารสตั ว์อน่ื ๆ 400,263.57

ผลรวมทั้งหมด 88,709.90 20,0611.,37209.31 19,39,38140.1.292 9,42519,.68565.55 98,623.615,852.294,426.14 42,417.52

) 88,709.90 11,729.31 93,840.22 9,459.85 98,623.65

41,986.89 41,9816,.18298.64 14,11,22873.6.442 1,14012,.26673.42 47,687.813,102.616,292.29 47,687.83

275,889.48275,8889,3.6428.43 83,8326,322.94.304 7,348292.,53829.04347,243.970,429.588,022.68 347,243.90
7,790,4278.,47190,14029,818.45.113 1089,7,215,84859..1743 810,77,52454,.24689.97,6445,61307.768,54140.92,1632.893,645,637.6

กราฟ แสดงปรมิ าณการน�ำเขา้ อาหารสัตว์ แยกตามประเภทอาหารสัตว์ ตามปี พ.ศ. 2526516- 1พ-.ศ25. 623563

ปรมิ าณการปนร�ำิมเขาณา้ อกาาหรนา�ำรเสขตั้าอวา์ หแายรกสตตั าวม์ แปยรกะตเาภมทปอราะหเภาทรอสาตั หวา์ รตสาัตมวป์ ตี พาม.ศป.ี 22556611-2-5พ63.ศ. 2563

10,000,000.00 6,971,979.13
9,000,000.00 7,829,967.73
8,000,000.00 8,709,401.21
7,000,000.00
้ลาน ัตน 6,000,000.00
5,000,000.00
4,000,000.00 391,801.70
3,000,000.00 356,413.78
2,000,000.00 400,263.57
1,000,000.00 20,061.30
21,665.55
- 42,417.52
88,709.90
93,840.22
98,623.65
41,986.89
41,273.42
47,687.83
275,889.48
382,329.04
347,243.90

(
)
2561 2562 2563

! กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ตั ว์
!

88 Annual Report 2020

กราฟ แสดงมูลค่าการนำ� เขา้ อาหารสัตว์ แยกตามประเภทอาหารสัตว์ ตามปี พ.ศ. 25612-5พ6.1ศ-. 22556633

มลู ค่าการมนลู ำ�คเ่าขก้าาอรานหำ� เาขรา้ สอัตาหวา์ แรสยตักวต์ าแมยกปตราะมเภปทระอเาภหทาอราสหัตารวส์ ตัปวี พ์ ป.ีศ2.526156-12-5พ63.ศ. 2563

90,000.00 73,395.75
80,000.00 75,827.02
70,000.00 76,332.80
60,000.00
ล้านตัน 50,000.00
40,000.00
30,000.00 12,637.81
20,000.00 11,872.91
10,000.00 12,047.24
1,931.19
- 1,852.24
2,011.69
11,729.31
9,459.85
9,426.14
1,128.64
1,102.66
1,292.29
8,362.43
7,429.58
8,022.68

(
)
2561 2562 2563

0.44% สัดสว่ นสปดั สร่วิมนาปณรกิมาาณรนก�ำาเรขน้า�ำอเขา้าหอาารหสาตัรสวตั์ แว์ยแกยตกาตมามปปรระะเภเภททออาาหหาารรสสตัตั วว์ ์ปปี ี2พ56.ศ3. 2563
4.15%
1.02% 0.49%

3.60%

()

90.29%

!
!

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 89

มูลคา่ การน�ำเขา้ อาหารสตั ว์ แยกตามประเภทอาหารสัตว์ ปี พ.ศ. 2561 - พ.ศ. 2563

3.663%.66%3.213%.21% 2.282%.28%
4.144%.14%

28.4228%.42%

8.038%.03%

8.558%.55%

10.5120%.52% 19.6149%.64%
11.5141%.54%

มูลค่าการนำ� เขา้ อาหารสัตว์ แยกตามประเภทอาหารสัตว์ ปี พ.ศ. 2561 - พ.ศ. 2563

0.503.5%3%
2.324.3%4% 1.516.5%6% 0.06.0%6%

8.587.5%7%

101.401.4%1% 323.823.8%3%

( () )

202.906.9%6%

222.724.7%4%

!!

! ! กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ กรมปศสุ ัตว์

90 Annual Report 2020

จำ� นวนใบอนญุ าตผลติ อาหารสตั วค์ วบคมุ เฉพาะ แยกตามหนว่ ยงานทอี่ อกใบอนญุ าต
ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

หนว่ ยงาน ออกใบ ต่ออายุใบ ใบแทนใบ แก้ไขใบ รวม
อนุญาต อนญุ าต อนญุ าต อนญุ าต
95
กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ 55 25 2 13 29
3 42
ส�ำนักงานปศสุ ตั วเ์ ขต 1 0 26 0 2 9
0 5
สำ� นกั งานปศุสัตวเ์ ขต 2 0 40 0 0 3
0 2
สำ� นักงานปศุสตั ว์เขต 3 090 0 62
2 13
ส�ำนักงานปศสุ ัตวเ์ ขต 4 050 0 9
1 269
ส�ำนกั งานปศุสัตว์เขต 5 030 21

ส�ำนกั งานปศุสตั ว์เขต 6 020

สำ� นกั งานปศสุ ัตวเ์ ขต 7 0 59 1

สำ� นักงานปศสุ ัตวเ์ ขต 8 0 13 0

ส�ำนักงานปศสุ ัตว์เขต 9 080

รวม 55 190 3

ทม่ี า : ระบบบรหิ ารการปฏิบตั ิงาน (e-Operation) ข้อมูล ณ วนั ที่ 30 กันยายน 2563

จำ� นวนใบอนุญาตน�ำเข้าอาหารสัตวค์ วบคุมเฉพาะ แยกตามหน่วยงานทอ่ี อกใบอนุญาต
ประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

หนว่ ยงาน ออก ตอ่ อายุใบ ใบแทนใบ รวม
ใบอนุญาต อนญุ าต อนญุ าต
329
กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์ 31 295 3 75
0 44
ส�ำนักงานปศุสตั วเ์ ขต 1 17 58 0 1
0 19
ส�ำนกั งานปศสุ ตั วเ์ ขต 2 2 42 0 2
0 2
สำ� นักงานปศสุ ัตว์เขต 3 01 0 41
0 5
สำ� นักงานปศสุ ัตว์เขต 4 11 8 0 9
ส�ำนกั งานปศสุ ัตวเ์ ขต 5 02 0 527
3
สำ� นักงานปศสุ ัตว์เขต 6 11

สำ� นกั งานปศสุ ตั ว์เขต 7 4 37
ส�ำนักงานปศุสตั ว์เขต 8 23

สำ� นักงานปศสุ ัตวเ์ ขต 9 18

รวม 69 455
ทีม่ า : ระบบบริหารการปฏบิ ัติงาน (e-Operation) ข้อมูล ณ วนั ท่ี 30 กนั ยายน 2563

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 91

จำ� นวนใบอนญุ าตขายอาหารสตั วค์ วบคมุ เฉพาะ แยกตามหนว่ ยงานทอ่ี อกใบอนญุ าต
ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563

หนว่ ยงาน ออก ตอ่ อายุ รวม
ใบอนญุ าต ใบอนุญาต
959
กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ 118 841 7,168
6,428 3,980
สำ� นกั งานปศสุ ัตวเ์ ขต 1 740 3,217 4,585
3,976 3,673
สำ� นกั งานปศุสตั วเ์ ขต 2 763 3,094 2,142
1,945 2,533
สำ� นกั งานปศสุ ัตวเ์ ขต 3 609 2,303 2,919
2,676 3,711
สำ� นกั งานปศุสตั วเ์ ขต 4 579 3,411 830
794 32,500
สำ� นกั งานปศุสัตว์เขต 5 197 28,685

สำ� นกั งานปศสุ ตั ว์เขต 6 230

สำ� นักงานปศุสัตว์เขต 7 243

ส�ำนกั งานปศสุ ัตว์เขต 8 300

ส�ำนักงานปศสุ ตั ว์เขต 9 36

รวม 3,815

ท่มี า : ระบบบริหารการปฏิบัตงิ าน (e-Operation) สืบค้น 30 สงิ หาคม 2564

จำ� นวนใบสำ� คัญการขนึ้ ทะเบียนอาหารสัตวค์ วบคมุ เฉพาะ แยกตามประเภททะเบยี น
ประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

ใบสำ� คัญการขนึ้ ทะเบยี นอาหารสตั ว์ควบคุมเฉพาะ ออก แก้ไข ใบแทน รวม
ใบส�ำคญั ใบสำ� คัญ ใบสำ� คัญ
521
ประเภทวัตถุดบิ 245 269 7 1,594
750 6 42
ประเภทวตั ถุท่ผี สมแลว้ ชนดิ อาหารสัตว์ผสมส�ำเรจ็ รูป 838 33 0 940
421 7 45
ประเภทวัตถทุ ่ผี สมแล้ว ชนิดหวั อาหารสัตว์ 9 23 0 470
187 0 520
ประเภทวตั ถทุ ่ผี สมแลว้ ชนิดสารผสมลว่ งหน้า (พรมี ิกซ์) 512 156 0 173
17 0 851
ประเภทผลติ ภัณฑน์ มส�ำหรับสัตว์ 22 215 0 15
00 5,171
ประเภทอาหารเสรมิ ส�ำหรับสัตว์ 283 2,071 20

ประเภทอาหารสัตวเ์ ล้ียง ชนดิ อาหารสัตว์เลย้ี งที่มีโภชนาการครบถว้ น 364

ประเภทอาหารเสริมสำ� หรบั สัตว์เลี้ยง 156

ประเภทอาหารสตั วเ์ ลี้ยง ชนิดอาหารขบเค้ียว/อาหารวา่ งสำ� หรบั สตั วเ์ ลย้ี ง 636

ประเภทอาหารสตั วเ์ ลย้ี ง ชนดิ อาหารประกอบการรกั ษาโรคสำ� หรบั สตั วเ์ ลย้ี ง 15

รวม 3,080

ที่มา : กลมุ่ ทะเบียนและใบอนญุ าตอาหารสตั ว์

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสัตว์

92 แผนAnภnูมuaแิ lสRดepงoจrำt น20ว2น0ร้อยละตำมชนดิ ใบสำคัญกำรข้ึนทะเบียนอำหำรสตั วค์ วบคุมเฉพำะ
แผนภมู แิ สดงจ�ำนวนรอ้ ยละตามชนปิดใรบะสจำ� ำคปญั งี กบาปรขรึน้ะทมะำเบณียน2อ5า6ห3ารสตั วค์ วบคุมเฉพาะ

ประจำ� ปงี บประมาณ 2563

จำนวนชนิดใบสำคญั กำรขน้ึ ทะเบยี นอำหำรสัตว์

0.29% 10.08%

16.46%

3.35% 30.83%
10.06%

9.09%

0.87% 0.81%
18.18%

ประเภทวตั ถุดบิ
ประเภทวตั ถุทผ่ี สมแลว้ ชนดิ อาหารสัตวผ์ สมสาเรจ็ รปู
ประเภทวัตถุทผ่ี สมแลว้ ชนิดหวั อาหารสัตว์
ประเภทวตั ถทุ ผ่ี สมแล้ว ชนดิ สารผสมลว่ งหน้า(พรีมิกซ)์
ประเภทผลติ ภัณฑน์ มสาหรบั สัตว์
ประเภทอาหารเสริมสาหรบั สตั ว์
ประเภทอาหารสตั วเ์ ลยี้ ง ชนิดอาหารสตั ว์เลย้ี งทมี่ โี ภชนาการครบถ้วน
ประเภทอาหารเสริมสาหรับสัตวเ์ ล้ียง
ประเภทอาหารสตั วเ์ ลี้ยง ชนิดอาหารขบเคีย้ ว/อาหารวา่ งสาหรับสตั ว์เลี้ยง
ประเภทอาหารสตั ว์เลีย้ ง ชนิดอาหารประกอบการรกั ษาโรคสาหรับสตั วเ์ ลีย้ ง

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจำ� ปี 2563 93

เปรียบเทยี เบปจรียำ� นบเวทนยี ฟบจารำน์มวปนลฟอำดรม์ สปาลรอเรดง่สเำนรือ้เรแง่ ดเนงอื้ แในดปงี ใพน.ปศี .22555959- ป-ี 2ป5ี 6พ3.ศ. 2563

ปปรระะเภเภทท ปี 25ป5(ี9แ2ห5(ง่แ5)ห9่ง) ปป(ี(แี2แ2ห5ห5ง่6่ง6))00 ปป((ี ีแแ22หห55ง่ 6่ง6))11 ป(ปี แ(2ี แห25ห่ง56)่ง62)2 ป(ี แป2(หี 5แ2ง่ 6ห5)3ง่ 6)3

ฟฟาารรม์ม์ สสกุ กุ รร 5,57,37333 66,0,05588 55,,336644 44,6,62266 3,230,2303
ฟรฟวาารมร์ม์มโโคคขขนุ นุ 5,70303 6,00058 555,8334948 3537,074040 2322,342236
หหรมมวาำมยยเเหหตต ุ ุปปี พี .2ศ5. 62056ไ0ดไ้ขดยข้ ายยาขยอขอ5บบ,ข7ขา่3า่ ย3ยกกาารรรรบับั รรอองงฟฟ6าา,ร0ร์ม5ม์ป8ปลอลดอสดาสราเรร่งเเรน5่ง้อื เ,แ8นด9อ้ื ง8แเดพงม่ิ เเตพมิ ิ่มใเนตฟมิ 5าใร,น0์ม0ฟโค0าขรนุ ์มโคขนุ 3,426

แผนภมู ิแสดงจ�ำนวแนผฟนาภรมู์มปิแลสอดดงจสำารนเวรนง่ เฟน้ือำรแด์มงปปลี อพด.ศส. ำ2ร5เ5ร9ง่ เ-นพ้อื แ.ศด. ง2ป56ี 23559 - 2563

7,000 จำนวนฟำรม์ ปลอดสำรเร่งเนอ้ื แดง (แหง่ ) ปี 2559-2563
6,000 5,73
6,05 6,11 6,51

5,000 4,968

4,000 416
2563
3,000

2,000

1,000 510 547

0 2560 2561 2562
2559
ฟำร์มสุกร ฟำร์มโคขุน

กองควบคมุ อาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ัตว์

94 Annual Report 2020

เปรยี บเทยี บสถติ อิ บุ ตั กิ ารณก์ ารตรวจพบสารเรง่ เนอื้ แดงในปี พ.ศ. 2559 – ปี พ.ศ. 2563

เปปรระียเบภเททียบสถิติอบุ ตั ิก(ำปรรีอ้ 2ณย5ล์ก5ะำ9)รตรว(ปจรีพอ้ 2ยบ5ล6สะ0ำ)รเร่งเน(ปรอ้ืีอ้ 2แย5ดล6ะง1)ในปี 25(ปร5ีอ้ 29ย5ล–6ะ2ป) 2ี 563 ปี 2563
(รอ้ ยละ)
ฟาปรร์มะสเภุกทร (ปรี้อ2ย15ล.58ะ98) (ปรีอ้ 2ย05ล.66ะ02) (ปรี้อ2ย05ล.66ะ12) (ปรี้อ2ย05ล.65ะ22) (ปรีอ้ 2ย05ล.64ะ33)

ฟาฟรา์มรโม์ คสขุกนุ ร 1.88- 0.6622.4 0.624 0.35.214 0.14.302

รวฟมาร์มโคขนุ 1-.88 6623.4.02 4.62 3.31.466 1.10.245

รวม 1.88 63.02 4.62 3.66 1.45

แผนภมู แิ สดงแจผำ� นนภวนมู อิแสบุ ดตั งกิ จาำรนณว์กนาอรบุ ตตั รกิวำจรพณบ์กสำารรตเรรง่ วเนจอื้พแบดสงำปรี เพรง่.ศเน. 2้ือ5แ5ด9งป- ี พ2.5ศ5. 925-623563

อบุ ตั ิกำรณก์ ำรตรวจพบสำรเร่งเนอื้ แดงปี 2559-2563 1.02
0.43
70
60 62.4 2563

50

40

30

20
10 4.00 3.14
0 1.88 0.62 0.62 0.52

2559 2560 2561 2562

ฟำรม์ สุกร ฟำร์มโคขนุ

Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 95

การตรวจรบั รองโรงงานผลิตอาหารสตั ว์ ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

กจิ กรรม ระบบ
GMP HACCP

ตรวจรับรองโรงงานใหม่ 13 12

ตรวจตดิ ตาม 78 58

ตรวจตอ่ อายุ 50 44

รวม (โรงงาน) 141 114

ท่ีมา : กลมุ่ รบั รองระบบประกันคุณภาพ กองควบคมุ อาหารและยาสัตว์
ข้อมลู ณ วันท่ี 30 กนั ยายน 2563

ผลงานการรบั รองโรงงานผลิตอาหารสัตว์ภายในประเทศในปัจจบุ ัน
ทีไ่ ด้รับการรับรองระบบประกนั คุณภาพ GMP และ HACCP แยกตามประเภทอาหารสตั ว์

ประเภทโรงงาน ระบบ GMP (โรงงาน) ระบบ HACCP (โรงงาน)

อาหารสัตว์ผสมสำ� เรจ็ รปู ส�ำหรบั สัตว์บกและสัตว์นำ้� 84 66

ปลาปน่ 54 50

พรมี ิกซ์ 44 26

อาหารสัตว์ อืน่ ๆ 20 18

รวม 202 160
ทมี่ า : กลุ่มรับรองระบบประกนั คณุ ภาพ กองควบคุมอาหารและยาสตั ว ์
ข้อมลู ณ วนั ท่ี 30 กันยายน 2563

กองควบคุมอาหารและยาสัตว์ กรมปศสุ ัตว์

96 Annual Report 2020

ตารางแสดงจำ� นวนโรงงานผลติ อาหารสตั ว์ท่ไี ดร้ บั การรบั รองระบบประกันคณุ ภาพ
โดยจ�ำแนกตามพื้นท่ีต้ัง ประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

เขต ระบบ GMP (โรงงาน) ระบบ HACCP (โรงงาน)
1 44
2 36 30
3 13
43 28
55
66 10
7 59
8 23 1
9 13
รวม 202 5
ทมี่ า : กลุ่มรบั รองระบบประกนั คณุ ภาพ กองควบคุมอาหารและยาสัตว ์
ข้อมูล ณ วนั ที่ 30 กนั ยายน 2563 5

49

20

12

160



Animal Feed and Veterinary Products Control

รายงานประจ�ำปี 2563 97

ตารางแสดงจำ� นวนโรงงานทีผ่ า่ นการรับรอง GMP/HACCP ในการประชุมคณะกรรมการทบทวน

จำ� นวนโรงงานท่ีผ่านการรับรอง GMP/HACCP ในการประชุมคณะกรรมการทบทวน

ครง้ั ที่ GMP HACCP
ใหม่
ต่ออายุ เพม่ิ รวม ใหม่ ต่ออายุ เพ่มิ รวม
ขอบข่าย ขอบขา่ ย

13 2 - 5 - 1- 1

2- 4 - 4 - 3- 3

31 5 - 6 - 5- 5

43 5 - 8 12- 3

5- 2 - 2 12- 3

63 3 1 7 2 31 6

71 5 - 6 - 5- 5

81 13 1 15 - 12 - 12

9- 2 - 2 - 1- 1

10 1 3 - 4 13- 4

11 - 4 - 4 14- 5

12 3 5 - 8 24- 6

13 - 7 - 7 - 6- 6

ระบบ GMP รวมทงั้ หมด 78 ระบบ HACCP รวมทง้ั หมด 60

ท่มี า : กลมุ่ รับรองระบบประกนั คณุ ภาพ กองควบคุมอาหารและยาสัตว์
ข้อมูล ณ วนั ที่ 30 กันยายน 2563

กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศสุ ัตว์

98 Annual Report 2020
Animal Feed and Veterinary Products Control
สรุปปรมิ าณและมลู คา่ การส่งออกวัตถุอันตราย ปี พ.ศ. 2561 - พ.ศ. 2563

ประเทศปลายทาง ปี 2561 ปี 2562 ปี 2563

สาธารณรัฐประชาชนจนี ปริมาณ (กโิ ลกรัม) มูลคา่ (บาท) ปริมาณ (กโิ ลกรมั ) มูลคา่ (บาท) ปริมาณ (กิโลกรมั ) มูลค่า (บาท)
ราชอาณาจกั รกมั พูชา
ญป่ี ุ่น 60,840.00 8,118,936.00 562,188.00 61,790,860.61 501,488.00 53,899,878.73
สาธารณรฐั แห่งสหภาพพม่า
สาธารณรัฐประชาธปิ ไตยประชาชนลาว 66,460.00 14,405,558.25 142,915.60 26,998,617.67 132,480.00 24,528,474.92
มาเลเซีย
สาธารณรฐั สังคมนยิ มเวียดนาม 176,601.00 42,412,269.64 123,895.00 16,389,453.77 138,525.00 18,596,731.95
สาธารณรฐั ฟลิ ปิ ปนิ ส์
สาธารณรัฐเกาหลี 80,811.00 19,441,108.03 160,361.60 33,694,076.59 54,535.68 15,242,325.89
ไต้หวนั
สาธารณรัฐสงิ คโปร์ 7,834.70 18,914,246.06 48,790.56 10,743,970.10 56,594.20 13,283,527.94
รวม
15,487.15 1,846,192.17 24,653.52 4,067,958.38 89,344.95 9,914,620.04

198,061.00 18,618,408.61 130,572.00 10,810,199.10 71,796.00 8,623,009.43

22,823.92 8,866,340.01 23,280.00 6,060,681.98 36,200.00 7,673,418.38

1,440.00 532,789.78 5,580.00 1,687,015.10 11,210.00 3,048,895.80

7,500.00 1,511,949.12 8,000.00 1,577,649.36 10,000.00 1,993,927.20

.20 27.92 - - 5.00 134.16

637,858.97 134,667,825.59 1,230,236.28 173,820,482.66 1,102,178.83 156,804,944.44

รายงานประจ�ำปี 2563 99

ภาคผนวก

การเฝ้าระวงั สารพษิ จากเช้ือราในวตั ถดุ บิ อาหารสัตว์

รกั ไทย งามภักด1ิ์ วนดิ า แจง้ ปรกัรไะทยจกงักาารมษเภฝ1์ักา้ ดร ิ์1ะวววรีนังดิะสาาแรอจพิง้ง้ ษิปสรจะอาจกากั เษดช์1้อื1วรรีานะในาอวิง้รสัตถอถาตุดด1ิบยนอาาา รห ถาชตรยมสาัตนชวมา์นรารถถ11

บทคดั ย่อ

การศึกษาน้ีมีวัตถุประสงค์เพ่ือเฝ้าระวังการปนเปื้อนของสารพิษจากเช้ือราชนิด อะฟลาทอกซินรวม
อะฟลาทอกซิน (บี1 บี2 จี1 และ จี2) ฟูโมนิซิน (บี1 และ บี2) และซีราลีโนน ในวัตถุดิบอาหารสัตว์ชนิด ข้าวโพดเมล็ด
ข้าวโพดป่น กากดีดีจีเอส และกลูเทนข้าวโพด โดยเก็บตัวอย่างวัตถุดิบอาหารสัตว์จากสถานที่เก็บอาหารสัตว์นาเข้า
ศูนย์รวบรวมวัตถุดิบอาหารสัตว์ สถานที่ผลิตอาหารสัตว์ ฟาร์มเล้ียงสัตว์ และด่านตรวจสอบอาหารสัตว์ส่งตรวจทาง
ห้องปฏิบัติการ ผลการตรวจวิเคราะห์พบว่า ในวัตถุดิบอาหารสัตว์มีการปนเป้ือนของสารพิษจากเชื้อราชนิด
อะฟลาทอกซินรวม คิดเป็นร้อยละ 45.27 และอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 คิดเป็นร้อยละ 45.27 22.17 1.15
และ 4.62 ตามลาดับ เมื่อคิดค่าเฉลี่ยของปริมาณอะฟลาทอกซินรวมที่ตรวจพบใน ข้าวโพดเมล็ด ข้าวโพดป่น
กากดีดีจีเอส และ กลูเทนข้าวโพด คิดเป็น 45.11 23.23 2.89 และ 2.36 ppb ตามลาดับ ซ่ึงไม่แตกต่างกันอย่างมี
นัยสาคัญทางสถิติ (P>0.05) โดยพบว่าค่าเฉลี่ยของปริมาณ อะฟลาทอกซินรวม อะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 ท่ี
ปนเปื้อนในวัตถุดิบอาหารสัตว์ จากสถานที่เก็บอาหารสัตว์นาเข้า ศูนย์รวบรวมวัตถุดิบอาหารสัตว์ สถานท่ีผลิต
อาหารสัตว์ ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (P>0.05) สาหรับวัตถุดิบอาหารสัตว์ท่ีมีการ
ปนเป้ือนของฟูโมนิซิน บี1 และ บี2 คิดเป็นร้อยละ 100 และต9า8ร.า8ง5ที่ต2ามแลสาดดงับจาเนมว่ือนคติดวั คอย่า่าเฉงวลัต่ียถขุดอบิ งอปารหิมาารณสตัฟวูโ์แมตนล่ ิซะินชนทดิี่ ท่ีพบสารพษิ จากเชอ้ื รา
ปนเป้ือนในวัตถุดิบอาหารสัตว์พบว่า เขม้าื่อวเโทพียดบปก่นับมกีปารริมปานณเปฟ้ือูโมนนใินซปินขระ้าบเวภีโ1ทพสดูงเทมี่สลุด็ดขคกา้ ือวาโก1พ,ดด0ีดเ7มีจ2ล.ีเ2ด็อ0ส ppb มีความแตกตว่าัตงถดุ ิบอาหารสตั ว์
อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (P<0.05) และข้ากวลโูพเทดนปขน่ ้าวโพดกลเู ทนข้าวโพด กากดดี จี ีเอส รวม
ปในนรัยวิมสัตาาถณคุดัญ4ิบท8อ7าา.ง8หส0าถร5ิตส3ิ ัต7(Pว.1<์ส00ูง.แท0ล5ี่สะ)ุดส6มา8าห8จ.รา9ับก0ฟกpาาpรรbป์มนเตลเา้ีปยมง้ือลสนาัตดขวับอ์ งเโมซด่ือีรยาเพปลบรีโนีวย่านบจไคมพเาทคา่พ่นบเิดีบยวฉ(นเบลรป(ตอ้รี่ยก็นวัอ้ยขับอยรลอวยล้อะงัต่าะ)ปยงถ)ลรุดิมะิบา139ณอ232า2ฟ.ห4(2ูโ(459มา127ร4น.ข9.ส0ิซ9อัต1นิ)ง)วจ์บจาาี1นกวแแนล29หะต52ลัว((บ่1ง81ออ1ี218ย7ื่น..28ท่าๆ00งีป่ ว))อนัตยเถป่าุด้ืองิบมนี 19 83 433
13 (68.42) 80 (96.38) 237 (54.73)
6 (31.58) 196 (45.27)
3 (3.62)

อาหารสัตว์ท้ังหมด เมื่อคิดค่าเฉล่ียปริมาณของซีราลีโนน พบตวา่ารใานงวทัต่ี 3ถุดแิบสอดางหจารนสวัตนวต์ชวั อนยิด่ากงลวัตูเทถนดุ ิบขอ้าวาหโพาดรสมตั ีปวร์ทิมี่ตารณวจสพูงบสารพิษจากเช้ือราแต่ละชนิด
ท่ีสุด 146.40 ppb รองลงมาคือข้าวโพดเมล็ดปริมาณ 122.33 ppb ซึ่งมีความแตกต่างอย่างมีนัยสาคัญทางชสนถิดิตสาิ รพิษจากเช้ือรา
(P<0.05) แต่พบว่าไม่แตกต่างอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (P>0.05)ปกระับเกภาทกดีดีจีเอส ปริมาณ 111.8อ5ะpฟpลbาทแอลกะซขนิ ้าวโพด ฟูโมนซิ นิ
ป่น 91.65 ppb ตามลาดับ นอกจากนี้ค่าเฉล่ียของปริมาณซีราลีโนนที่ตรวTจoพtaบlใAนfวัตถAุดfิBบ1อาหารAสfBัต2ว์จากAดf่าGน1 AfG2 FB1 FB2 ซีราลโี นน
ทตวตัตัวรี่สอถวุดุดยจป่าิบสงรออติมาบรหาอวณาจารหพส4าบัต5รก.ว8สา์จ7ัตราปวกp์แนศpลเูนbปะยื้อซส์รนึ่งถวมขบาีคอนรงววทสามี่เามกวรแัต็บพตถอิษกุดาจติบหา่าอากงารเอชหสยื้อาัต่ารรวงสา์นมใัตนีนาวเรัย์ตขะสร้าดาวจไับคปจมพาทัญพ่รนบ่ีเิมบวทก(นารคินา(ตณอ้ร่งามอ้ัวยสเอายฉล1ถตยละล3ิตา่ระ)่ีย8งิ)ฐข.(า7pอน9<ง((ต450ปแ42154า.รล3390..ม27ิม6735ะพ73า)))ร1ณผะ2ลกร4กาา((.543ราช42154ร1ปบ393..ศ72367นัญp73ึกเp))ญปษb้ืาอัตคนิคต((72รซวา4372้ัง9บ33ีรม..น68137าคลี้37ลพุมา))ีโดบคนับุณวน่า((ภน9144บโ8.้ดาอ3521า.พ38ย8ย5ง5) ) 433 433 433 433
413 05 288
(95.38) (0.00) (1.15) (66.51)
20 433 428 145
(4.62) (100) (98.85) (33.49)
อาหารสัตว์ พ.ศ. 2558 ซึง่ ได้แก่ อะฟลาทอกซนิ รวม หรือเกนิ มาตรฐจาานกขตอารงาสงหทภ่ี 3าพวยัตโุถรุดปิบอไดาห้แากร่ สฟัตโู มว์มนีกิซาินรปซน่ึงแเปส้ือดนงสารพิษจากเชื้อราชนิดอะฟลาทอกซินรวม ร้อยละ
3ฟแด(m7ลังูโมแ.eะ2สนa80ดnิซ±.sง0ิน6±ใ0น5Sบสส.ตpD9ี1าาาp)7หหรตb6ราpรร2ับงตวpั9บทปจาb.4สี่มพร14แาิมลบ±ลราาใ1ะณพดน,ป0บัิวษก0รตั าจ9แมิถร.าลาป6ุดกณะ9บินปเกอเแชปราาลื้อิมื้อรหะาปรนาณา1นรส9สชาเกป2ัตรนาพ้อื.วริ5ดน์ทปิษ4ซสุกนจ±ีรูงตาเ3ปสากัว4ดุลื้ออเ8ชีนโยท1คครใส.4ื้อ6หน่าะสาาุณะก38รง้วูเนงรสเ1าอหภสบพังpต.าง7ช็ุนสดาpยีิษคคร0นพาวbน8วจญัวริด่าแp,จาบวตพ2ปฟล:pกพชิา5คิษูัโญะbอเมม9าบชุมปจะหล.นกอื้4อใาลฟาาิซนา1กราอดกลินราเหวดัแบาชทาเัตาภรลบลท้ือ่ีปรปปถะี1ยัขรอแนุรดนตาท3แกิมลเิใบเ่อ,ปลี่ปซน1าะ:สอะ้ืณอ3ินวย้ือฟ6ัตา2นัตนากห3วูโฟ.สใถ3ขาม์ต(นาโู7รัต2ุดอนลมรวป)วงิบิซpอส-ัตนนส์0ินอpัดตกถซิาเ3าbปจรุดวรบิน2หน้ื์พมอมิบี2ต2านผซปีิษกาอ-รมมู้บตีร0ศาาจสีกาล่า3หรราุสัตาลสาโิ2กปาัตรวภดุดีโรเปน์วตนชับคทสน์้อเื้อนสี่รัตปใเงระินปนวื้ดอวาด์ื้คสอใาัตนตับว่นน้าเถลเนนปเวฉ0ุดอฉขินตัศ.ลลดิบ6อถกสุ่ี่ียย4จงอาดุตั นาริวบกหอ์อ43ตโตเายาชอ53า่อาหร่า้ือกหม..ส24งสนราลาขุต79าัตดสราภ่อใวคสเดพนามเ์่าัับตนพแบกื่อมวเขตื่อสาวนสา์ยอ่ลงริเา่ื่วตอคังงปะรนเงรคสรชพพนจฐฟัตางนิื่อษาาเมะูโวปิดกนมนหจ์หีอกส้ือนทาา์แรย็แภนขกิซือ่ีเยู่ ตหดาิน้เอเกกชกพมังมเนิ้ืบตอปนภาูลค่าะรี1็นั้นูมมงา่าสอิอกแามไแมะาวดัลนาผฟกาต้ะมซนางโลรฟา่ึงดศแกฐาจกูโยผขาาทมะนรรอน(อสะตCทงกกิซ่งดปรh่กีาผซินัวบaรารลินจrะขหคบoใชตเอหนวี2ทeนิดงบด้อnศิดสพตไคาpไาวาบหทบุมoร้มรายี1พrแ้อปnรทิษลยบsส้อี่รoจะลีั2ต้งอาoเะกวนฝกจkั์นม1ช้1าเี1ชaี0้ืน้ือnแ0ซรdล่ึงแาะเKลทหaจะี่พมvี2บา9isะ8นพaส.ั้นrบ8aมค5รsต้อวaต่อรiย,ากอล2มายะ0ลรู่ใ0เนา4จ6ด5รร)ับะ.ิญ2ซด7แเ่ึังบตลร2ทิบะะ2ี่ไโซด.มต1ีรับ่ก7ขา่อขอล1ใองีโ.หน1เงช้เ5สนก้ือาพิดแรรบอลาพันทระิษ้อตา4จยใร.หลา6า้มกย2ะี
ตารางท่ี 1 ค่าสถติ ขิ องข้อมลู ปริมาณการปนเป้ือนสารพิษจากเช้อื ราในวัตถุดบิ อาหารสัตว์ (ppb) ตารางที่ 4 แสดงคา่ เฉล่ียของปริมาณการปนเปื้อนของสารพิษจากเช้ือราในตวั อย่างวตั ถุดบิ อาหารสตั ว์แต่ละชนดิ
อะฟลาทอกซนิ ฟูโมนซิ นิ ซรี าลีโนน
คา่ สถติ ิ AfB1 AfB2 AfG1 AfG2 Total Af FumB1 FumB2 433 คา่ เฉลี่ยของปริมาณสารพิษจากเชอื้ รา (ppb)
0.00 ชนดิ วตั ถุดบิ อะฟลาทอกซนิ ฟโู มนิซิน
N 433 433 433 433 433 433 433 431.70 Total Af AfB1 AfB2 AfG1 AfG2 FB1 FB2 ซรี าลโี นน
Min 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.64 0.00 37.28 122.33ab
Max 592.60 54.20 24.67 8.71 623.79 8,259.41 3,132.37 65.97 ขา้ วโพดเมล็ด 45.11 41.81 5.97 0.00 3.37 487.80b 151.0b 91.65b
ขา้ วโพดป่น 23.23 20.57 3.72 8.54 2.55 1,072.20a 327.26a 111.85ab
Mean 13.44 1.06 0.09 0.13 14.73 629.44 192.54 กากดดี จี ีเอส 2.89 2.52 1.00 0.00 0.00 537.10b 82.77b 146.40a
SD 57.14 4.80 1.30 0.80 62.85 1,009.69 348.68
กลูเทนข้าวโพด 2.36 2.29 0.00 0.00 0.00 688.90b 392.25a
กว(ค8ตัตวา1าารถ.รมป2ุดจไาแม0นพาิบงตป)พ่นเทบอกปรรบว่ี าตะือ้อ2(นเหร่าเ(นมงตภอ้รงาลื่ขอแัวอ้กยทรงออสยศันลสมงยดลึอะกัตาส่างะ)ยษควาจง)่า์ือราางโพนแมดขษิวยนีข1ย้า9นจก2้าัยรว2ตว2า้สอตโโพกัว(า2ยาพ(4อเค5ด1มลช2ดย7ัญ4เะ.ชื้อเมา่9.ม0ขทรนงล9ล1าอวาิ)ด็ดด็ง)ตั งแขสถต(ลถอ4ุดัวะิต2งบิอริ.วย9ออ้(ัตp929่าาขยถ>52หง)า้ ลทุ0ดวากะ((1รโ81.่ีิตบล0พ1ส184รูเ5อ7ดัตท..5ว28)าปว.นจ002ดห์แน่ พข))7ังตา้าแบรล่ ตวสกสะรโดาพชัววตงรัตนจดวใปถพิดน์ทก(นุดทบต3่ี1ลสิบ6เ่พีา1ว3ูเุ่มปทอร่า.บ(5ื้ตอ(3าามน6ส18งห1นรกีข8า9ท).วาสา้า5.รแ4ี่รจวราพ82ส2ลปโร)ิษพ)ัตะปพนจดวกรเิษา์ปาากจก้ือกเาดชนฏกีดื้อขก8วเีจรชอา0่าา3ีเกื้งอรอ(สดร9้8(อส3าดี า63ยร.มีจ.(63ลพ3ีเา28อ.ะิษก6))สจ2ท5า)่ีส4กตุด.เ7าชค21ม3อื้ือ93ลร76ตาขา4ร((ดรใ้าว354นวับมว354ตจโ..พ72ซัวไ73อม่ึงด))ไย่พปม่า่นบ่มงี a,b คา่ เฉล่ียที่อย่ใู นแนวต้งั เดียวกันมีอกั ษรที่แตกตา่ งกนั มีความแตกตา่ งกันทางสถติ ิ (p<0.05)

ตารางท่ี 5 แสดงคา่ เฉล่ยี ของปริมาณการปนเป้อื นของสารพษิ จากเชื้อราแตล่ ะชนิด ในตวั อยา่ งวัตถดุ ิบอาหารสัตว7์
แยกตามแหลง่ ท่ีเกบ็ ตวั อย่าง
คา่ เฉลี่ยของปริมาณสารพิษจากเชือ้ ราท่ีพบ (ppb)
อะฟลาทอกซนิ ฟูโมนซิ นิ
สถานที่เก็บตวั อยา่ ง FB1 FB2 ซรี าลโี นน
Total Af AfB1 AfB2 AfG1 AfG2
ทปค2สเตม0วาัจาจไาล1รางจมาร็ดกมพ3ัยพ่นาธป)าชิษหงบวัญยร้ืนทสนนจะภ(่่ีพสวตาง่ึรเ3ากใูงนภกื้อัวชนพกรอเทยกแชกณ็เจยลาปไสื้อาะา่ะดีทก็รดนรงส)้แ่ีดขเงาผ่งจกจ้ีาดนเงรส่าวTลีจ้อิญข(นโรo5ะีเย้าพิ24มเวอ4tเตวทน33aดอใ.สโิบ7ห่ีlส37ีตยปพ3โุ้ดเAัวด(่นตด)ชDอfซตขื้อเDยขึ่งนรอรา่Gเ้าว่ืองาห(งวS5เจเงวAมช24จไ4จพตั:fร33าอ้ืร.Bาถ7บซDะ37ิญร1กดุ3์ตจiาsขเก)บิอ่าอตtแ้าาiอะนกlิบวลกlฟาวาeโฟะ(หดลนรต7rAถ่าี34ดาsเา7ตไf้างจร33ทีจด.BDัวว8สร73ีเอ้2ดขอัตr3ิญตัอiก้ีแายe)ถวสเซวล่dาุด์ทตเสนิะงปบิิบีต่ Gาทมช็นอรโ(ลArี่ป9ีนกตว44าสaีf8จาดิน32หขขiG่วn.รพ3ส8อ8เ้าาน1sสปาบร5วงทรร้ืสอwเ)บสช้ี่พเาตันาาหi้ืงอtษิรวรสhสล(รพ์นจ์เ9าAาือาล44าSิ5ษ้นัรรfจย13กoG.พเจมพ333นา์เl2าิษีเช8ดิษuก่ืชอก)ื้อ้จวbกใ้ืองเรนยาชlจารeากวปอ้ืราาsิธเรผกอร)ชีกาิมลสย(้ืทอแ0า4Fิู่แาตภร่ีตรพ.B03ณล0เาากล่อ31บฟ้0วพมมะลทแ)ูโจคาาช่ันมิลลกากวนนแะแนทาิดยซิเ((อมี่ว1สกP4Fนิกลส.นุด็บB3i51เoกมอ32ตร5tเอบักาr)ันวoฮเษูรอ่ืออwอณายงทลทsจ่์ขาิลk์โ่ีอางอaดแซกุณทง(ยอรี6แเมี่ปห42ากลม6ลีลล83ภนกา.ละ5ักโี83รูมอ็เดนค1ษปหิหฮเ)นณปณื้อมอระ็นัือนกละ,์
สถานทีเ่ ก็บอาหารสตั ว์นาเขา้ 15.97 14.37 3.30 2.50 1.67 667.70bc 197.26b 124.31a
ศนู ย์รวบรวมวตั ถุดบิ 45.87b
อาหารสตั ว์ 58.41 53.30 10.46 0.00 1.57 751.10b 228.82b 111.90ab
98.67ab
สถานที่ผลติ อาหารสตั ว์ 26.73 24.41 3.97 9.96 3.76 495.00bc 147.92b 138.79a
ฟาร์มเลย้ี งสัตว์ 47.40 43.16 5.16 10.34 2.36 1,428.70a 467.20a 111.30ข
ดา่ นตรวจสอบอาหารสัตว์ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 172.20c 58.45b
อไปอทกพาไบปให(แ้แรล้อหว้ยง้ นล(าะธกรี) าาภกทรณ(เี่ 4ห1์,5ล92.2อื657ไ5ป)4ท)าจใ(ึงห4ท15้แ9า.ห26ใ้งห7ท)้เชอี่ ือุ้ณร(2หา2เ9ภจ.61มูร7ิปิญ)รเตะมิบาโ(1ตณ.ไ51ด95้น0)อ้ อยงศ(า42เ.ซ602ล)เซียส หร4ือ3น3ากากร4ว2ม8กบั ของเหล1ว4ท5่ีเหลือ รวม 32.60ข 29.70ข 4.80ข 8.50ข 2.90ข 629.40ก 192.80ข
(100) (98.85) (33.49) a,b,c คา่ เฉลีย่ ทอี่ ยูใ่ นแนวตงั้ เดียวกนั มีอักษรทแ่ี ตกตา่ งกนั มคี วามแตกต่างกนั ทางสถิติ (p<0.05)
ก,ข ค่าเฉลี่ยท่อี ยู่ในแนวนอนเดียวกันมอี กั ษรท่แี ตกต่างกนั มีความแตกตา่ งกนั ทางสถติ ิ (p<0.05)

จากตารางที่ 3 วัตถุดิบอาหารสัตว์มีการปนเป้ือนสารพิษจากเช้ือราชนิดอะฟลาทอกซินรวม ร้อยละ จากตารางที่ 5 ค่าเฉล่ียของปริมาณสารพิษจากเช้ือราชนิดอะฟลาทอกซินรวม อะฟลาทอกซิน
45.27 เมื่อวิเคราะห์แยกเป็นอะฟลาทอกซินชนิด บี1 บี2 จี1 และ จี2 พบร้อยละ 45.27 22.17 1.15 และ 4.62
ตามลาดับ ส่วนฟูโมนิซิน บี1 และฟูโมนิซิน บี2 พบร้อยละ 100 และ 98.85 ตามลาดับ และซีราลีโนนพบร้อยละ กองควบคุมอาหารและยาสตั ว์ กรมปศุสัตว์บี1 บี2 จี1 และ จี2 ที่ปนเปื้อนในวัตถุดิบอาหารสัตว์ จากสถานท่ีเก็บอาหารสัตว์นาเข้า ศูนย์รวบรวมวัตถุดิบ
33.49
อาหารสัตว์ สถานท่ีผลิตอาหารสัตว์ ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ พบว่าไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (p>0.05) ส่วน
ค่าเฉล่ียของปริมาณฟูโมนิซิน บี1 และ บี2 ท่ีปนเป้ือนในวัตถุดิบอาหารสัตว์สูงท่ีสุดมาจากฟาร์มเล้ียงสัตว์ เม่ือ
เนื่องจากสภาพภูมิอากาศของประเทศไทยท่ีร้อนช้ืนซึ่งเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของเชื้อราทาให้ม6ี เปรยี บเทียบจากแหลง่ เก็บอนื่ ๆ อย่างมนี ยั สาคญั ทางสถติ ิ (p<0.05)