แผนการจัดการเรียนรู้หน่วยที่ 4 การดำรงชีวิตของพืช

97

98

99

100

101

แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี 19

กลมุ่ สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี รหัสวิชา ว 21101

หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 4 การดำรงชวี ิตของพืช ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

เร่ืองการลำเลียงในพืช เวลา 2 ชว่ั โมง

ภาคเรียนที่ 1 ปกี ารศึกษา 2565 ครูผูส้ อน นางสาวสดุ ารัตน์ ปยิ ะนันท์

1. มาตรฐานการเรยี นรู้

มาตรฐาน ว 1.2 ม.1/9 บรรยายลักษณะและหน้าท่ขี องไซเล็มและโฟลเอม็
มาตรฐาน ว 1.2ม.1/10 เขียนแผนภาพที่บรรยายทิศทางการลำเลียงสารในไซเล็มและ
โฟลเอ็มของพืช
2. สาระสำคญั /ความคิดรวบยอด
พชื มรี ะบบลำเลียงสาร โดยพืชจะอาศัยเนอื้ เย่ือทีท่ ำหน้าทเ่ี ฉพาะในการลำเลียงสาร เรียกว่า
เนื้อเยื่อลำเลียง เช่น ท่อไซเล็ม (xylem) ทำหน้าที่ลำเลียงน้ำและแร่ธาตุจากรากไปสู่ใบ ส่วนท่อ
โฟลเอม็ (pholem) ทำหนา้ ทล่ี ำเลียงอาหารจากใบไปยังสว่ นตา่ ง ๆ ของพชื
พืชมีไซเล็มและโฟลเอ็ม ซึ่งเป็นเนื้อเยื่อมีลักษณะคล้ายท่อเรียงตัวกันเป็นกลุ่มเฉพาะที่
โดยไซเล็มทำหน้าที่ลำเลียงน้ำและธาตุอาหาร มีทิศทางลำเลียงจากรากไปสู่ลำลำต้น ใบ
และส่วนต่าง ๆ ของพืช เพื่อใช้ในการสังเคราะห์ด้วยแสง รวมถึงกระบวนการอื่น ๆ ส่วนโฟลเอ็ม
ทำหน้าที่ลำเลียงอาหารที่ได้จากการสังเคราะห์ด้วยแสง มีทิศทางลำเลียงจากบริเวณที่มีการ
สังเคราะหด์ ้วยแสงไปสู่ส่วนตา่ ง ๆ ของพืช
3. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

3.1) นกั เรยี นอธบิ ายลกั ษณะและหนา้ ทีข่ องไซเลม็ และโฟลเอ็มได้ (K)
3.2) นักเรียนบรรยายทศิ ทางการลำเลยี งสารในไซเล็มและโฟลเอ็มของพืชเปน็ แผนภาพได้ (K)
3.3) นักเรียนสามารถเปรียบเทียบโครงสรา้ งระบบทอ่ ลำเลยี งในพชื ใบเลีย้ งเดี่ยวและพืชใบเล้ยี งคไู่ ด้ (P)
3.4) นกั เรยี นสามารถนำเสนอผลงานถึงความตระหนักความสำคัญของพชื ได้โดยการ

อภิปรายหนา้ ชน้ั เรียน (A)

102

4. สาระการเรียนรู้
ด้านความรู้ (Knowledge)
- การลำเลยี ง
- ไซเล็ม
- โฟลเอ็ม
ดา้ นทักษะ/กระบวนการ (Process)
- ทกั ษะการสงั เกต

5. สมรรถนะสำคญั
5.1) ความสามารถในการคิดวิเคราะห์
5.2) ความสามารถในการสอื่ สาร
5.3) ความสามรถในการใชท้ กั ษะชวี ติ
5.4) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

6. คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์
6.1) มีวินัย
6.2) ไฝเ่ รยี นรู้
6.3) มงุ่ มนั่ ในการทำงาน

7. กระบวนการจดั การเรยี นรู้
ขน้ั ท่ี 1 ข้นั สรา้ งความสนใจ (Engagement)
1) ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกับสิ่งที่จำเป็นในการเจรญิ เติบโตและการดำรงชีวติ ของพชื

โดยถามคำถามนกั เรียนต่อไปนี้
- พืชได้รบั น้ำ ธาตอุ าหารจากแหล่งใด
- พืชสร้างอาหารทส่ี ว่ นใด

2) ครูกระตุ้นความสนใจของนกั เรียน โดยทำการทดลอง “ผกั กาดมหัศจรรย์” โดยครู
นำผกั กาดมาแช่น้ำสผี สมอาหาร 7 สี (สีรงุ้ ) เป็นเวลา 2 ช่ัวโมง ก่อนนำมาใหน้ ักเรยี นสังเกตทิศทางการ
ลำเลยี งน้ำ

103

3) ครูให้นกั เรียนสังเกตและถามคำถามนกั เรียน ดงั น้ี
- พชื ใช้ส่วนใดทำหน้าท่ดี ูดนำ้
- ทศิ ทางการลำเลียงน้ำเป็นอยา่ งไร

(แนวคำตอบ ใหน้ กั เรียนตอบตามความเขา้ ใจ)
ข้ันที่ 2 ขน้ั สำรวจและคน้ หา (Exploration)
1) ครูให้นกั เรยี นจับคูศ่ ึกษา เรือ่ ง การลำเลยี งอาหาร จากหนังสอื เรียนวิทยาศาสตร์

ม.1 เล่ม 1 โดยให้คนหนึ่งศึกษาลักษณะของเนื้อเยื่อลำเลียงที่ทำหน้าที่ลำเลียงอาหาร อีกคนหน่ึง
ศึกษา เรื่อง ทิศทางการลำเลียงอาหาร จากนั้นให้ต่างฝ่ายต่างอธิบายเรื่องที่ตนเองได้ศึกษา
เพ่ือแลกเปลยี่ นข้อมลู กับคขู่ องตนเอง

2) ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม ทำกิจกรรมด้วยตนเอง โดยให้นักเรียนสังเกตลักษณะ
ภายนอกของต้นเทียนที่ยังมรี าก นำต้นเทียนไปแช่น้ำสสี งั เกตและเขยี นแผนภาพทิศทางการลำเลยี งน้ำ
สีในรากและลำต้นเทียน ตัดรากและลำต้น เทียนที่ผ่านการแช่น้ำสีตามยาวและตามขวางหนา
ประมาณ 0.5 เซนติเมตร สังเกตการติดสีของเนื้อเยื่อ ตัดรากและลำต้นเทียนที่ผ่านการแช่น้ำสี
ตามยาวและตามขวางบาง ๆ แช่เนื้อเยื่อในสารละลายซาฟรานิน ทำสไลด์สดเนื้อเยื่อ และสังเกต
เนื้อเยื่อภายใต้กล้องจุลทรรศน์ รวบรวมข้อมลู เกี่ยวกับการลำเลียงน้ำและธาตุอาหารของพืช บันทึก
ผลการทำกิจกรรมและให้นักเรียนนำข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะเนื้อเยื่อและทิศทางการเคลื่อนที่ของนำ้
และธาตอุ าหารในพชื มานำเสนอในรปู แบบต่าง ๆ เชน่ การวาดภาพหรอื ถา่ ยภาพ

ขน้ั ที่ 3 ขั้นอภปิ รายและลงข้อสรุป (Explain)
1) ครูสุ่มตัวแทนนักเรียนให้ออกมาเขียนแผนผังการลำเลียงน้ำและอาหาร หน้าช้ัน

เรยี น จากนั้นให้ตัวแทนเลือกเพอ่ื นในชัน้ เรยี น 1 คน ออกมาอธิบายความสมั พนั ธ์ระหว่างการลำเลียง
น้ำและอาหาร สุ่มนักเรียนออกมา 3-5 คู่ ออกมาสรปุ เรื่อง การลำเลียงอาหาร หน้าชั้นเรียน โดยให้
นำเสนอความเกยี่ วข้องของลักษณะของเนือ้ เย่อื ลำเลยี งกับหนา้ ที่

2) ครูอธิบาย เรื่อง โครงสร้างของระบบท่อลำเลียงในพืชใบเลี้ยงเดียว และพืชใบ
เล้ียงคขู่ องพชื และเรือ่ ง อาหารสะสมในสว่ นตา่ ง ๆ ของพืชจาก Power Point

3) ครูนำภาพสไลด์ตัวอย่างโครงสร้างของระบบทอ่ ลำเลียงในรากและลำต้นของ ต้น
ไผ่ และต้นถั่วมาให้นักเรียนส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ เพื่อให้นักเรียนได้เห็นความแตกต่างอย่าง
ชดั เจนของระบบทอ่ ลำเลยี งในลำต้นและรากของพืชใบเลยี้ งเดยี่ วและพชื ใบเล้ียงคู่

104

4) ครูให้นักเรียนทั้งห้องร่วมกนั อภิปรายเพื่อให้นักเรียนสรุปนำ้ สีเคลื่อนที่เข้าสู่ราก
ต้นเทียน และเคลื่อนต่อเนื่องขึ้นไปยังส่วนต่าง ๆ ของต้น เนื่องจากรากและลำต้นมีกลุ่มเซลล์หรือ
เน้ือเยอ่ื ทเ่ี รยี งต่อกันเป็นท่อ ซึ่งเปน็ ชอ่ งทางสำหรับการลำเลยี งนำ้ สีไปสสู่ ่วนตา่ ง ๆ ของตน้ เทียน

5) ครูให้นักเรียนอ่านเน้ือหาในหนังสือและร่วมกันอภิปรายเก่ียวกับการลำเลียงสาร
ในพืช เพ่ือใหไ้ ดข้ อ้ สรุปว่าน้ำเข้าสรู่ ากพืชโดยการออสโมซิส สว่ นธาตุอาหารเข้าสู่รากพืชโดยการแพร่
หรอื การลำเลียงแบบตอ้ งใชพ้ ลังงาน พชื มีไซเล็มทำหนา้ ทล่ี ำเลยี งน้ำและธาตอุ าหารจากรากขึน้ ไปสู่ทุก
ส่วนของพชื และมีโฟลเอม็ ทำหนา้ ทีล่ ำเลียงอาหารที่พืชสร้างขน้ึ ทบี่ ริเวณท่มี สี ีเขียวไปสูท่ กุ ส่วนของพชื

6) ครูมอบหมายการบ้านให้นักเรียนทำใบงาน เรื่อง การลำเลียงน้ำและแร่ธาตุของ
พืชและใบงาน เรอ่ื งการเปรยี บเทยี บท่อลำเลยี งของพืชและใบงานที่ 4.6 เรอื่ ง การลำเลยี งในพชื

ขน้ั ที่ 4 ขั้นขยายความรู้ (Elaborate)
1) ครูให้นักเรยี นตอบคำถามระหว่างเรียนในหนังสือเรยี น เกีย่ วกบั การลำเลียงในพืช

และร่วมกันอภิปรายคำตอบดังตัวอย่าง
- ถ้าพืชไม่มีขนรากจะมีผลต่อการดูดน้ำและธาตุอาหารของพืชหรือไม่ อย่างไร

(แนวคำตอบ ถา้ ไม่มีขนราก พืชอาจจะดูดน้ำและธาตอุ าหารจากดินได้น้อยลง เพราะการมีขนรากจะ
เปน็ การเพ่ิมพ้นื ท่ีของรากใหส้ มั ผสั กับนำ้ ในดนิ ให้มากขนึ้ ทำให้มีโอกาสดูดน้ำไดม้ าก)

- จากกิจกรรม 4.7 นักเรียนสังเกตพบไซเล็มของต้นเทียนหรือไม่ ลักษณะเป็น
อย่างไร (แนวคำตอบ พบลักษณะของไซเล็มจะเปน็ กลมุ่ เซลลท์ ่ีเรียงต่อกนั เปน็ ท่อจากรากไปสู่ลำต้น)

- จากกจิ กรรม 4.7 นักเรยี นสังเกตพบโฟลเอ็มของตน้ เทียนหรือไม่ ลักษณะเป็น
อย่างไร (แนวคำตอบ พบลกั ษณะของโฟลเอม็ จะเป็นกลุ่มเซลลอ์ ย่ดู ้านนอกถัดออกมาจากไซเลม็ และ
เรยี งต่อกันเปน็ ท่อท่ัวต้นพืช)

- ในการลำเลียงอาหารของพชื มีการลำเลียงจากส่วนใดไปส่วนใด (แนวคำตอบ
การลำเลียงอาหารของพืชมที ิศทางในการลำเลยี งจากส่วนท่สี ังเคราะหด์ ้วยแสงได้ เชน่ ใบไปสู่ทุกส่วน
ของพืช)

ข้นั ท่ี 5 ขน้ั ประเมนิ (Evaluation)
1) ตรวจสอบความถูกต้องของใบงานที่ 4.6 เรอื่ งการลำเลียงในพืช
2) ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของใบงาน เรอ่ื งการลำเลียงน้ำและแร่ธาตขุ องพืช
3) ตรวจสอบความถูกตอ้ งของใบงาน เรอ่ื งการเปรยี บเทียบทอ่ ลำเลียงของพืช
4) ประเมนิ การนำเสนอผลงานหนา้ ช้ันเรียน

105

8. สื่อ/วัสดุอุปกรณ์/แหล่งเรียนรู้

สื่อ 1) Power Point เรอ่ื ง ความรเู้ กยี่ วกับธาตอุ าหารของพืช
2) หนงั สอื เรยี นวิทยาศาสตร์ ม.1 สสวท.

แหล่งเรยี นรู้ 1) การสืบค้นข้อมลู แหล่งเครอื ข่าย Internet สืบคน้ ขอ้ มูลในหัวข้อ หัวขอ้
ธาตุอาหารของพชื

9. การวัดผลและประเมิลผลการเรียนรู้

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ วธิ ีวดั เครื่องมือท่ใี ช้ เกณฑก์ ารประเมิน

ดา้ นความรู้ (K)

1) นกั เรยี นอธบิ ายลักษณะ - การตรวจใบงาน เรอื่ ง - ใบงานที่ 4.6 เรื่อง
การลำเลยี งในพืช
และหนา้ ที่ของไซเลม็ และโฟล ใบงานที่ 4.6 เรอื่ ง การ - ใบงาน เรอื่ ง การ นักเรียนผ่านเกณฑ์
ลำเลียงน้ำและแรธ่ าตุ การประเมินรอ้ ยละ
เอ็มได้ ลำเลยี งในพืช ของพชื
60
2) นักเรยี นบรรยายทิศ - การตรวจใบงาน เรือ่ ง - ใบงาน เรือ่ ง การ
เปรยี บเทียบท่อ นกั เรียนผ่านเกณฑ์
ทางการลำเลียงสารในไซเลม็ การลำเลียงนำ้ และแร่ ลำเลียงของพืช การประเมินรอ้ ยละ

และโฟลเอม็ ของพชื เป็น ธาตขุ องพชื - แบบประเมินการ 60
นำเสนอผลงานหนา้
แผนภาพได้ ชั้นเรยี น นกั เรยี นผา่ นเกณฑ์
การประเมนิ รอ้ ยละ
ด้านทกั ษะกระบวนการ (P)
60
3) นักเรยี นสามารถ - การตรวจใบงาน เร่อื ง

เปรียบเทียบโครงสรา้ งระบบ การเปรยี บเทียบท่อ

ทอ่ ลำเลียงในพชื ใบเล้ยี งเด่ียว ลำเลียงของพืช

และพืชใบเล้ียงคไู่ ด้

ดา้ นคณุ ลกั ษณะ (A)

4) นกั เรียนมคี วามตระหนกั ถึง - การสังเกตนักเรียน

ความสำคัญของพชื โดยการ นำเสนอผลงานหนา้ ช้นั

อภปิ รายหน้าชัน้ เรียนได้ เรยี น

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115