The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by Punjab Times, 2017-05-05 07:41:03

Punjab Times May 2017 Edition

FOR
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw gzikp NkJhwz BETTER RESPONSE,
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ADVERTISE
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej' IN
PUNJAB TIMES
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
s[jkB{z fej'
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk. Monthly
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
fijk bZfrnk.
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
f;vBh s'A gqekf s gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko PUNJAB TIMES
f;vBh s'A gqekfSs gfjbk gzikph wjhBktkoh nypkos gfjbk gzikph wjhBktkoh nypko
THE FIRST PUNJABI INDIAN MONTHLY PUBLISHED FROM SYDNEY, AUSTRALIA
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
nkgD/ ;[MkU
P O Box 8055, Glenmore Park, NSW 2745, Sydney, Australia This is its 16th successful
MOBILE: 0431 377 716 www.punjabtimes.com.au
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i'
;kB{z io{o G/i' year in the market
Editor: Harpreet Singh, E-mail: [email protected]
Year 16, Edition 11, Australia's Top Leading, Most Popular, Reliable & Successful free copy
Sydney, May 2017 Punjabi Indian Newspaper
f;Zy e"w d/ wjkB ioB?b ;odko joh f;zx Bbtk
f;Zy e"w d/ wjkB ioB?b ;odko joh f;zx Bbtk
f;Zy e"w d/ wjkB ioB?b ;odko joh f;zx Bbtk
f;Zy e"w d/ wjkB ioB?b ;odko joh f;zx Bbtk
f;Zy e"w d/ wjkB ioB?b ;odko joh f;zx Bbtk
d/ iBw fdjkV/ dhnK bZy bZy tXkJhnK
d/ iBw fdjkV/ dhnK bZy bZy tXkJhnK
d/ iBw fdjkV/ dhnK bZy bZy tXkJhnK
d/ iBw fdjkV/ dhnK bZy bZy tXkJhnK
d/ iBw fdjkV/ dhnK bZy bZy tXkJhnK













































































Punjab Times Pty Ltd. Trading as Punjab Times ACN No. 110 708 579

2 2 2 2 2 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh


















CHATKAAZ

3 3 3 3 3 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw




























TELSTRA

4 4 4 4 4 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
Varun Tiwari and Kamal celebrate the first




birthday of their son Tanish with a bang!














































































































V a r u n a n d K a m a l Superhero theme with the Looking like a superstar life. His Dada-Dadi and Nana- and family members became a
celebrated the first birthday of d e c o r a t i o n p r o m i n e n t himself, Tanish seemed to be Nani flew down especially from part of this happy celebration
their Son, Tanish, on Saturday throughout the hall showcasing thoroughly enjoying the grand India to be a part of this royal and to bless the young boy.
29th April 2017. The event was the colours of Superman, event held to celebrate this celebration. A v e r y H a p p y F i r s t
beautifully organised in a Batman and Spiderman. very important milestone in his Varun's closest friends Birthday to Tanish!

5 5 5 5 5 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw




























RADHE CHATPATA

6 6 6 6 6 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh

7 7 7 7 7 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
























OPTUS

8 8 8 8 8 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw



















LIVERPOOL SWEETS

9 9 9 9 9 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
wKNohnb d/ i'V/ d/ j'J/ tko/-
wKNohnb d/ i'V/ d/ j'J/ tko/-
wKNohnb d/ i'V/ d/ j'J/ tko/-
wKNohnb d/ i'V/ d/ j'J/ tko/-
wKNohnb d/ i'V/ d/ j'J/ tko/-
7 c[NhJ/ rZGo{ pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok
7 c[NhJ/ rZGo{ pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok
7 c[NhJ/ rZGo{ pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok
7 c[NhJ/ rZGo{ pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok
7 c[NhJ/ rZGo{ pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok
fBnko/, fiZsh 2 nop dh bkNoh
fBnko/, fiZsh 2 nop dh bkNoh
fBnko/, fiZsh 2 nop dh bkNoh
fBnko/, fiZsh 2 nop dh bkNoh
fBnko/, fiZsh 2 nop dh bkNoh
B{z d/y e/ fyV/ e?B/vhnB wzsohnK d/ fujo/
B{z d/y e/ fyV/ e?B/vhnB wzsohnK d/ fujo/
B{z d/y e/ fyV/ e?B/vhnB wzsohnK d/ fujo/
B{z d/y e/ fyV/ e?B/vhnB wzsohnK d/ fujo/
B{z d/y e/ fyV/ e?B/vhnB wzsohnK d/ fujo/















wKNohnb (fpT{o') efjzd/ jB fe oZp id'A fdzdk j? SZgV ckV e/ fdzdk j?. nfijk
jh e[M j'fJnk wKNohnb d/ ofjD tkb/ i'V/ Bkb. wKNohnb dh BkE/bh b?Arb/ ns/
T[; d/ gsh B/ 55 fwbhnB vkbo dh bkNoh fiZsh. Gkosh eoz;h ftu fJj oew
brGr d' nop pDdh j?. BkE/bh B/ id'A gfjbh tko id'A nkgDh bkNoh u?Ze ehsh
sK T[; B{z bZrk fe T[; dh 55 vkbo dh bkNoh bZrh j?. E'VQh d/o pknd T[; B/ d/
fynk sK T[; B{z 55 d/ fgZS/ fszB j'o f;co fdykJh fdZs/. T[; B{z bZrk fe fJj sK
fpbe[b BjhA j' ;edk go id'A T[; B/ shih tko bkNoh u?Ze ehsh sK 55 jzko d/
fgZS/ fszB f;co j'o ;h. :kBh fe BkE/bh B/ 55 iK fco 55 jzko BjhA ;r'A 55000000
vkbo dh bkNoh fiZsh ;h. BkE/bh ns/ T[; d/ gsh o';B/B B/ fejk fe T[; B/ fJ;
tkNob{ (fpT{o') ;Zs c[NhJ/ 2017 ftu ;BwkBs ehsk frnk. fJ; s[bh B{z ;BwkBs ehsk frnk. fJ;
fNeN B{z p/eko ;wM e/ nkgD/ pZu/ d/ fyv"D/ ftu b[e' fdZsk ;h.
pk;eNpkb fyvkoh ;sBkw Gkwok B{z ;wkrw dk nk:'iB e?B/vk ftu f;ZyK ;wkrw ftu e?B/vk d/ ;?o-;gkNk wzsoh
e"D BjhA ikDdk. Gkwok, n?ZBH phH J/H d/ 100 ;kb g{o/ j'D d/ ;zpzX ftu podhS uZro ns/ wzsoh Btdhg p?A;
uhB B/ bkJh w[;fbw pZfunK d/ fJwkw,
uhB B/ bkJh w[;fbw pZfunK d/ fJwkw, bhr ftu vokcN j'D tkbk gfjbk eotkfJnk frnk ns/ fJ; ftu f;Zy th T[u/u/ s"o 's/ Skwb j'J/.
uhB B/ bkJh w[;fbw pZfunK d/ fJwkw,
uhB B/ bkJh w[;fbw pZfunK d/ fJwkw,
uhB B/ bkJh w[;fbw pZfunK d/ fJwkw,
gzikph fyvkoh j?. 7 c[ZN 2 fJzu dk fJj ;ZfGnkuko ns/ e?B/vk ftu ftek; ftu podhS ns/ Btdhg id'A bzw-;bzw/
B"itkB gzikp d/ poBkbk fzb/ d/ pZb' f;ZyK d/ :'rdkB 's/ ukBDk gkfJnk rZGo{ Gkwok B{z fwb/ sK T[BQK d/ fujo/
e/ fgzv dk ofjD tkbk j?. Gkwok dhnK frnk. Gkwok s'A fJbktk bzro ;/tk whb fyV rJ/. nfijk feT[A j'fJnk fJ; dk
e[okB, fij/ eJh BKtK s/ gkpzdhs/ gkpzdh
e[okB, fij/ eJh BKtK
e[okB, fij/ eJh BKtK s/ gkpzdh T[gbZpXhnK dk iSB wBkT[D bJh T[; n?Av ;g'oN ;oft;/z, vkeNo o'poNk nzdkzk fJBQK s;thoK s'A brkfJnk ik
e[okB, fij/ eJh BKtK
e[okB, fij/ eJh BKtK 's/ gkpzdhs/ gkpzdh
B{z e?B/vk ftu f;Zy ;?AN/Bhnb rkbk- p"Ado ns/ vkNkftzv ezgBh d/ w?Apo ;[Bhs ;edk j?.
c/;p[Ze s/ bkJht j' e/ fJ; wkvb B/ co'fbnks/ bkJht j' e/ fJ; wkvb B/ co'fbnk
c/;p[Ze s/ bkJht j' e/ fJ; wkvb B/ co'fbnk
c/;p[Ze
c/;p[Ze
c/;p[Ze 's/ bkJht j' e/ fJ; wkvb B/ co'fbnks/ bkJht j' e/ fJ; wkvb B/ co'fbnk
dod, fejk-d';sK B/
dod, fejk-d';sK B/ okp fgbk e/ ehsk ;h o/gokp fgbk e/ ehsk ;h o/g
dod, fejk-d';sK B/ okp fgbk e/ ehsk ;h o/g
dod, fejk-d';sK B/
dod, fejk-d';sK B/ Sokp fgbk e/ ehsk ;h o/gokp fgbk e/ ehsk ;h o/g
dZf;nk fe T[j nkgD/ d';sK 's/ Go';k
eodh ;h, fJ; bJh T[j T[BQK d/ Bkb
rJh. T[; B/ o'AfdnK fejk, ''o/g s'A pknd
w?A g{oh soQK N[ZN rJh ;h. w/ok ;oho ;[zB
j' frnk ;h. w?A fJj ;'uD bZrh ;h fe
eh w?A p/eko jK< SkfJd fJ;/ tiQk ekoB
w/o/ ftStk;h b'eK B/ w?B{z o/g bJh
u[fDnk.'' T[; B/ dZf;nk fe T[BQK fdBK
'u T[; dk T[; d/ gq/wh Bkb MrVk j'
frnk ;h. fJ;/ rZb s'A T[poB bJh T[j
nkgD/ d';sK Bkb ;h. d';sK B/ fejk
fe i/eo s{z ;kv/ Bkb Sokp ght/Arh sK
nk;kBh Bkb nkgD/ gq/wh B{z G[Zb ;e/
Arh. ndkU w[skpe T[; B/ T[BQK dhnK
rZbK 'u nk e/ Sokp gh bJh. id'A T[j
fpbe[b j'S 'u BjhA ;h sK T[; t/b/ T[BQK
f;vBh (fpT{o') nypkoK ns/ ;kps j' ikt/rh fe eJh tko bVehnK B/ T[; Bkb o/g ehsk. T[; dk efjDk j?
N?bhftzB 'u ne;o jh o/g dhnK ypoK fiBQK 's/ tX/o/ Go';k eodhnK jB, T[j eJh ;kbK sZe T[j fJ; xNBk B{z G[Zb
;[DB ns/ d/yD B{z fwb iKdhnK jB. jh T[BQK Bkb nfijhnK xNhnk BjhA ;eh. w?A id'A th T[BQK gbK B{z :kd
phfizr (fpT{o') uhB B/ nSKs w[;fbw pj[b fSBfM:Kr ;{p/ 'u pZfunK d/ b'e nfij/ wkwfbnK 's/ soQK-soQK d/ tkodksK B{z nzikw fdzd/ jB. eodh jK sK ;fjw iKdh jK.
';Zdkw' ns/ 'i/jkdh' tor/ doiBK fJ;bkwh BK oZyD 's/ gkpzdh bk fdZsh j?, fi; soe th fdzd/ jB. e'Jh efjzdk j? fe bkJht thvhU 'u ndkU B/ dZf;nk T[ZXo T[; dh thvhU ;'Sb whvhnk
pko/ fJe w[Zy wB[Zyh nfXeko ;w{j dk efjDk j? fe fJ; edw Bkb fJ; GkJhuko/ rohp bVehnK fJ; dk tX/o/ fSeko fe id'A T[j Bkpkbr ;h sK T[; t/b/ 's/ ekch tkfJob j' ojh j?. ndkU
d/ pZu/ f;Zfynk ns/ ;oekoh :'iBktK d/ bkGK s'A tKM/ j'Dr/. wB[Zyh nfXeko j[zdhnK jB. T[ZE/ eJh b'eK dk fJj T[; dk o/g j'fJnk ;h. T[; B/ dZf;nk w[skpe c/;p[Ze 's/ fJ; thvhU B{z bkJht
;zrmB 'fjT{wB okJhNo; tku' (n?ZuH nkoH vpfbT{H) w[skpe fSBfM:Kr d/ wzBDk j? fe nwho bVehnK Bkb nfijk fe T[; dk iBw p/SZe ;{vkB 'u j'fJnk eoB d/ fgZS/ T[; dk fJZe jh T[d/S j?
nfXekohnK B/ jkb jh 'u Xkofwe ;ze/s tkb/ doiBK BKtK 's/ gkpzdh bk fdZsh j?, j[zdk j?. phs/ fdBhA nk;No/bhnk dh j't/ go T[; dk gkbD-g'SD nk;No/ fe d{ih bVehnK th o/g torhnK
i' d[Bhnk Go ftu w[;fbw GkJhuko/ ftu nkw jB. gkpzdh bkT[D d/ fgZS/ dk wSj{o wkvb ns/ fw; tobv gqsh:'rsk bhnk 'u j'fJnk ;h. ndkU w[skpe ;kb tkodksK gqsh ;[u/s ofjD. T[j nkgDh
ekoB dZf;nk frnk j? fe fJBQK BKtK ekoB Xkofwe GktBktK s/z j' ;edhnK dh ckJhBfb;N ndkU w'oBh:Kr B/ c/ 2012 'u id'A T[j 17 ;kb dh ;h sK ;[oZfynk B{z b? e/ ikro{e j'D.
jB. ;p[Ze 's/ bkJht j' e/ nkgDh jZv-phsh T[d'A fJZe fdB T[j nkgD/ pj[s eohph
MATRIMONIAL
;ZskXkoh ukJhBz efwT{fB;N gkoNh d/ 'iksh xZN frDsh d/ BK oZyD d/ ;[DkJh, fi; d/ pko/ 'u ;[D e/ s[jkB{z d';sK Bkb n?vhb/v rJh. T[; B/
fB:wK' sfjs pZfunK d/ fJ;bkw, e[okB, wZek, i/jkd, fJwkw, ;Zdkw, jZi ns/ nfj;k; j't/rk fe o/g torhnK
wdhBk tor/ eJh BK oZyD 's/ gkpzdh bkJh rJh j?. tkodksK ed/ th ns/ fe;/ Bkb th tkgo MATRIMONIAL Suitable MBBS BDS Lawyer
;zrmB w[skpe gkpzdhS[dk BK tkb/ pZu/ w[Zy ofi;No/SB BjhA jk;b eo ;edhnK jB. Bkb jh fJj rZb th MTech match wanted for a very
Groom Wanted for Beautiful
;eDr/, i' ;oekoh ;e{bK ns/ j'o ;wkfie ;/tktK dk bkG u[ZeD bJh zo{oh jB. handsome tall smart boy 26/
MATRIMONIAL
BtK c?;bk fJ; ;zeNrq;s y/so ftu nZstkd fto[ZX uhB dh bVkJh dk fjZ;k j?. Girl, DOB 1990, height 5’3” 6'2"Ramgarhia Sikh Australian
n?ZuH nkoH vpfbT{ B/ fejk fe Xkofwe eZNVsk B{z o'eD d/ BK 's/ Xkofwe nkzkdh completed BSC Nursing in India Lawyer working in a prestigious
's/ brkw bkT[D d/ fB:wK dh ;ysh 'u skzk c?;bk j?. JATT GURSIKH PUNJABI BOY and currently doing Masters. company of Australia. Father
2 nop dh bkNoh fiZsD s'A pknd th BkE/bh dk efjDk j? fe T[j fcbjkb SANDEEP SOHAL AGE 24 on 457 Working part time in nursing Scientist PhD Mother Prof. His
nkgDk ezw BjhA SZv/rh. T[; dk efjDk j? fe T[; d/ e[M gqki?eN pkeh jB ns/ T[j visa looking for pr or citizen girl home. Call 0433 477 555 for sister Australian Senior Lawyer
nkgD/ gqki?eN g{o/ eoB s'A pknd jh ezw s'A S[ZNh bt/rh. fcbjkb fJzBhA tZvh y[Sh caste no matter , contact enquiry or email married to MD Doctor. Whats-up
B{z wBkT[D bJh T[; B/ fJe fdB dh S[ZNh wzrh j?. [email protected] [email protected] +61 417271147.

1 1 1 1 10 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
w?e;he' ftZu T[;koh nXhB fJwkos
w?e;he' ftZu T[;koh nXhB fJwkos
w?e;he' ftZu T[;koh nXhB fJwkos
w?e;he' ftZu T[;koh nXhB fJwkos
w?e;he' ftZu T[;koh nXhB fJwkos
:{H n?BH B/ wbkbk B{z pDkfJnk Ksh d{sKsh d{s
:{H n?BH B/ wbkbk B{z pDkfJnk
:{H n?BH B/ wbkbk B{z pDkfJnk Ksh d{s
:{H n?BH B/ wbkbk B{z pDkfJnk
:{H n?BH B/ wbkbk B{z pDkfJnk SKsh d{sKsh d{s
d/ YfjD ekoB 6 ftneshnK dh w"s
d/ YfjD ekoB 6 ftneshnK dh w"s
d/ YfjD ekoB 6 ftneshnK dh w"s
d/ YfjD ekoB 6 ftneshnK dh w"s
d/ YfjD ekoB 6 ftneshnK dh w"s
okSNo dh SKsh d{s d/ o{g ftZu
;BwkBs ehsk frnk j?. fJ; w"e/ w?A
fco s'A ;kohnK e[VhnK B{z f;Zfynk d/
pokpo w"e/ dh nghb eodh jK.
T[BQK fejk fe f;Zfynk ;ko/ pZfunK
dk nfXeko j?, yk; eo e/ e[VhnK bJh,
fJ; B{z Bekfonk BjhA ik ;edk j?.
fzeo:'r j? fe gkfe;skB dh ;tks
xkNh ftu g?dk j'Jh wbkbk T[; ;w/A
e"wKsoh gZXo s/ ;[oyhnK ftZu nkJh,
id'A e[VhnK dh f;Zfynk d/ nfXeko bJh
bVd/ j'J/ 9 nes{po 2012 B{z skfbpkB
B/ T[BQK B{z r'bh wko fdZsh. wbkbk B/
skfbpkB s'A e[VhnK dh f;Zfynk s/ bkJh
rJh gkpzdh dk fto'X ehsk ;h.
;z:[es okSNo, (fpT{o') ;z:[es ftZu Bkwzd ehsk j?. fJ; d"okB r[s/
:{;[czJh B{z ;kb 2014 ftZu SKsh
okSNo (:{H n?BH) B/ B'pb g[o;eko i/s{ o; B/ fejk fe wbkbk :{;[czJh dh
dk B'pb g[o;eko fwfbnk. ;G s'A xZN
wbkbk :{;[czJh B{z SKsh d{s pDkfJnk n"osK, e[VhnK ns/ pkeh ;ko/ b'eK d/
T[wo ftu B'pb g[o;eko fiZsD tkbh w?e;he' f;Nh, (fpT{o') w?e;he' Sfjo ftZu fJe T[;koh nXhB fJwkos d/
j?. ;z:[es okSNo d/ iBob ;eZso nfXekoK gqsh nN[ZN tuBpZXsk ekoB
n?AN'BhU r[s/o; B/ fBT{:koe T[BQK B{z SKsh d{s d/ o{g ftZu Bkwzd wbkbk j[D ;G s'A xZN T[wo ftZu YfjD Bkb 6 ftneshnK dh w"s j' rJh ns/ 9 j'o zywh j' rJ/.
j?ve[nkoNo ftZu fJe gq'rokw d"okB ehsk frnk j?. ;z:[es okSNo dh SKsh d{s th pD rJh Sfjo d/ Bkrfoe ;[oZfynk w[yh ckT[;s' b[r' B/ dZf;nk fe pukn eowh
19 ;kbk wbkbk B{z SKsh d{s d/ o{g wbkbk B/ fejk fe T[BQK B{z ;z:[es j?. y'ih e[ZfsnK ns/ ftS/SK T[geoDK dh wdd Bkb fJwkos d/ wbp/ j/m c;/ b'eK
B{z bZGD dh e'fSS eo oj/ jB. nfXekohnK B/ dZf;nk fe fJ; xNBk ftZu
zywh 9 b'eK B{z j;gskb gj[zuk fdZsk frnk j?. xNBk d/ ekoBK dh iKu ehsh
noiBNhBk B/ nkgD/ c[ZNpkb e'u B{z poyk;s ehsk ik ojh j?.
noiBNhBk B/ nkgD/ c[ZNpkb e'u B{z poyk;s ehsk
noiBNhBk B/ nkgD/ c[ZNpkb e'u B{z poyk;s ehsk
noiBNhBk B/ nkgD/ c[ZNpkb e'u B{z poyk;s ehsk
noiBNhBk B/ nkgD/ c[ZNpkb e'u B{z poyk;s ehsk
;hohnk d/ ok
;hohnk d/ ok Nogsh n;d ekoB xo/b{ izr
;hohnk d/ ok
;hohnk d/ okSNogsh n;d ekoB xo/b{ izrNogsh n;d ekoB xo/b{ izr
j?. noiBNhBh c[ZNpkb ;zx (J/Hn?cHJ/H) ;hohnk d/ ok Nogsh n;d ekoB xo/b{ izrNogsh n;d ekoB xo/b{ izr
dh BthA ekoiekoBh B/ fgSb/ wjhB/ jh
nj[dk ;zGkfbnk ;h ns/ T[; B/ fJj
gfjbk tZvk edw T[mkfJnk j?.
dk f;nk;h jZb ;zGt BjhAL fBeh j/bh
dk f;nk;h jZb ;zGt BjhAL fBeh j/bh
dk f;nk;h jZb ;zGt BjhAL fBeh j/bh
dk f;nk;h jZb ;zGt BjhAL fBeh j/bh
J/Hn?cHJ/H d/ Bt/A gqXkB ebkT{vhU dk f;nk;h jZb ;zGt BjhAL fBeh j/bh
Nkghnk B/ pkT{ik Bkb ;zx d/ w[Zy
dcso ftZu whfNzr s'A pknd gZsoekoK
B{z fejk fe w?A T[BQK B{z fejk fe T[j j[D
noiBNhBk d/ e'u BjhA jB. ftSt ftZu
Bzpo d' c[ZNpkb Nhw s/ 1970 d/ pknd
gfjbh tko ftSt eZg d/ pkjo j'D dk
ysok wzvok fojk j?. ;Nko ;NqkJheo
fbUfBb w/;h w[nZsbh d/ ekoB T[; d/
nrb/ fszB w?u BjhA y/v ;eDr/. fgSb/
wjhB/ p'bhthnk s'A jko d/ pknd
noiBNhBk gzit/A ;EkB s/ fy;e frnk
fpT{B; nkfJo;, (fpT{o') ftSt eZg d/ e[nkbhckfJzr d"o ftZu j?. f;oc u'Nh dhnK uko NhwK jh ftSt
noiBNhBk c[ZNpkb wjk;zx B/ nkgDh ni/ sZe d/ buo gqdoSB B{z d/y e/ e'u eZg ftZu nkgD/ nkg jh irQk
okSNoh Nhw d/ nrb/ ;kb j'D tkb/ n?vrkov' pkT{ik B{z poyk;s eo fdZsk pDkT[DrhnK.
;'wkbhnk sZN s/ nrtk j'fJnk Gkosh tgkoe ijk eokfJnk
;'wkbhnk sZN s/ nrtk j'fJnk Gkosh tgkoe ijk eokfJnk eokfJnk
;'wkbhnk sZN s/ nrtk j'fJnk Gkosh tgkoe ijk
;'wkbhnk sZN s/ nrtk j'fJnk Gkosh tgkoe ijk
;'wkbhnk sZN s/ nrtk j'fJnk Gkosh tgkoe ijkz eokfJnk eokfJnk
tkfSzrNB, (fpT{o') Gkosh w{b dh nwoheh okid{s fBZeh j?bh B/ fejk fe
frnk w[es, ukbe db d/ 8 w?Apo bkgsk id'A sZe okSNogsh pSo nb-n;d ;Zsk ftZu pD/ ofjzd/ jB, T[d'A sZe
frnk w[es, ukbe db d/ 8 w?Apo bkgsk
frnk w[es, ukbe db d/ 8 w?Apo bkgsk
frnk w[es, ukbe db d/ 8 w?Apo bkgsk
frnk w[es, ukbe db d/ 8 w?Apo bkgsk
;hohnk ftZu uZb oj/ xo/b{ izr dk f;nk;h jZb ;zGt BjhA j?. fBZeh d/ fJ;
fpnkB s'A ;kc j' frnk j? fe n;d B{z b? e/ nwohek dk otZJhnk ekch ;ys
rZbpks eofdnK dZf;nk fe 'nb e";o'
j' frnk j?. skzk ;ze/s sK fJj jh dZ;d/ jB fe n;d B{z b? e/ Nozg gqSk;B
BK d/ ijkz B{z 31 wkou B{z nrtk eoB
nkgDh g[okDh oDBhsh s/ w[V ftuko eo fojk j?. fieo:'r j? fe nwoheh
s'A pknd fJ; B{z :wB d/ B/V/ fjzd
okSNogsh u'D fiZsD s'A gfjbK Nozg B/ ;kpek okSNogsh poke Upkwk dh
wjk;kro sZN s/ d/fynk frnk ;h.
nkb'uBk eofdnK eJh tko fejk ;h fe nwohek B{z ukjhdk j? fe T[j n;d B{z
T[BQK dZf;nk fe n;hA ijkz ns/
;Zsk s'A jNkT[D ftZu nkgD/ ;kXB popkd Bk eo/, ;r'A fJ;bkfwe ;N/N
ukbe db d/ 2 w?ApoK B{z w[es eotk
(nkJhH n?;H) d/ yksw/ B{z sozhj d/t/. Nozg B/ nkgD/ u'D w[fjzw d"okB eJh
fbnk j? go ukbe db d/ 8 j'o w?Apo
tko d'jokfJnk ;h fe n;d B{z ;Zsk s'A jNkT[Dk T[BQK dh sozhj BjhA j? go
ni/ th bkgsk jB, feT[Afe ;w[zdoh b[N/
j[D Nozg fpbe[Zb jh tZyoh bkJhB ngDkT[Ad/ Bzo nk oj/ jB.
o/ T[BQK B{z ijkz ftZu'A T[sko e/ nkgD/
fJe fJzNoftT{ d"okB fBZeh j?bh B/ fejk fe nkJhH n?;H ns/ T[; d/ ;fj:'rh
Bkb b? rJ/ ;B. nbh B/ fejk fe ukbe
;zrmBK B{z jokT[Dk, ;hohnk s'A JhokB dk gqGkt ysw eoBk ns/ okSNogsh
db d/ w[es eotkJ/ rJ/ 2 Gkosh w?Apo
n;d B{z ;Zsk s'A jNkT[Dk Nozg gqSk;B dh gfjbh sozhj j?. fBZeh d/ fJ;
f;jswzd jB ns/ nfXekohnK T[BQK d/
fJzNoftT{ dk gq;koD ehsk frnk. T[BQK fejk fe n;d d/ j[zd/ j'J/ ;hohnk
;fjeowukohnK dh Gkb eo oj/ jB.
ftZu SKsh ekfJw j'D dh e'Jh ;zGktBk Bzo BjhA nkT[Adh j?. fieo:'r j? fe
nrtkeosk j'p:' y/so d/ B/V/-s/V/ j'
;hohnk d/ fJdfbp ftZu o;kfJDe jwbk ehsk frnk, fi; ftZu 100 s'A tX
;ed/ jB. nbh B/ fJj th dZf;nk fe
b'e wko/ rJ/. woB tkfbnK ftZu pZu/ th Skwb ;B. fJ; o;kfJe jwb/ dk
;'wkbhnkJh ;[oZfynk c'o; d/ itkBK dh
d'S n;d ;oeko s/ bZrk j?.
nrtkekoK Bkb r'bhpkoh j'Jh, i' 8
o;kfJDe jwb/ ekoB wko/ rJ/ b'eK ns/ pZfunK dhnK s;thoK d/y e/
pzXeK B{z nkgD/ Bkb fJe s/z feSsh
nwohek B/ ;hohnB c"i d/ fJe J/nop/; s/ fwzkJhbK Bkb jwbk ehsk ;h.
ftZu fpmk e/ sZN tZb d"V rJ/. ijkz
fJ; jwb/ s'A pknd nwohek B/ ;kc fejk ;h fe n;d tb'A o;kfJDe jwbk
d/ wkbe fJ;ke E/w B/ dZf;nk fe
ehs/ ikD ekoB jh T[; B/ fJj edw u[Zfenk. fJ; s'A ;kc j' frnk j? fe n;d
w'rkfdS{, fpT{o') ;'wkbhnkJh fJ; d/ ukbe db d/ 10 w?ApoK ftZu'A 8 Gkosh ijkz d[pJh s'A eDe ns/ yzv
B{z b? e/ nwohek B/ nkgDk otZJhnk g{oh soQK Bkb pdb fbnk j?.
;[oZfynk c'o; d/ itkBK B/ nrtk ehs/ ni/ th bkgsk jB. fiBQK dh Gkb ehsh ;w/s j'o wkb b? e/ :wB s'A j[zd/ j'J/
rJ/ Gkosh tgkoe ijkz B{z ;w[zdoh ik ojh j?. fzbk efwSBo npd[Zbkjh ;'wkbhnk d/ p';k;' pzdorkj ik fojk
b[N/fonK s'A w[es eotk fbnk j? go nfjwd nbh B/ gZsoekoK Bkb ;h.
w?bp"oB ftZu r'bhpkoh ftZu d' ftnesh
w?bp"oB ftZu r'bhpkoh ftZu d' ftnesh
w?bp"oB ftZu r'bhpkoh ftZu d' ftnesh
w?bp"oB ftZu r'bhpkoh ftZu d' ftnesh
w?bp"oB ftZu r'bhpkoh ftZu d' ftnesh zywhywh ywhywh ywh
;'wkbhnk ftZu j'J/ XwkfenK ftZu 1
;'wkbhnk ftZu j'J/ XwkfenK ftZu 1 ftneshnK dh w"s ftneshnK dh w"s
;'wkbhnk ftZu j'J/ XwkfenK ftZu 1
;'wkbhnk ftZu j'J/ XwkfenK ftZu 1 ftneshnK dh w"s
;'wkbhnk ftZu j'J/ XwkfenK ftZu 10 ftneshnK dh w"s ftneshnK dh w"s
w?bp"oB, (fpT{o') Sfjo ftZu nZi sVe/ j'Jh r'bhpkoh ftZu d' ftnesh zywh
w'rkfdS{, (fpT{o') ;'wkbhnk dh tkoh bJh j?. g[bh; nfXekoh B{o j[;?B dkyb j[zfdnK jh jwbkto B/ e[M fwzNK j' rJ/. fwbh ikDekoh w[skpe r'bhpkoh Sfjo d/ e;p/ ukv;N'B ftZu ;t/o/ 5 ti/
ftZu Xwkek eoe/ y[d B{z T[vk fbnk.
okiXkBh w'rkfdS{ ftZu c"i dh todh B/ dZf;nk fe fJZe jfEnkopzd j'Jh. g[bh; dk efjDk j? fe d't/A ghVs fJ; e;p/ dh fJZe rbh ftZu'A r[zo oj/
fJ; jwb/ ftZu 9 c"ihnK dh w"s j' rJh
ftZu nkJ/ fJZe nkswxksh jwbkto nkswxksh jwbkto c"i dh todh ftZu ;B.
ns/ eJh j'o zywh j' rJ/, fiBQK ftZu'A
B/ c"ih e?Ag ftZu dkyb j' e/ r'bhnK Xwkeky/z i?eN gfjB e/ e?Ag d/ nzdo fJ; d"okB fJZe nDgSks/ jwbkto B/ T[BQK s/ r'bhnK ubk fdZshnK. d'jK
e[M dh jkbs rzGho j?. w'rkfdS{ d/ w/
ubkJhnK ns/ Xwkek ehsk, fi; ekoB dkyb j' frnk ns/ itkBK s/ r'bhpkoh ghVsK B{z fJZe-fJZe r'bh bZrh j? ns/ T[BQK B{z n?bcov j;gskb ftZu dkyb
no d/ p[bko/ npdcsj T[wo jbkB/ B/
9 c"ihnK dh w"s j' rJh. nZstkdh eofdnK j'fJnK T[; B/ y[d B{z T[vk fbnk. eokfJnk frnk j?, fiZE/ T[BQK dh jkbs fcbjkb ;fEo j?.
fejk fe Sfjo d/ fJZe j'o fJbke/ ftZu
;zrmB nb Spkp B/ c"ih f;ybkJh e?Ag c"i d/ fJZe nfXekoh B/ nkgDk BK r[gs g[bh; B/ ghVsK dh gSkD BjhA dZ;h j? ns/ T[; dk efjDk j? fe T[; tb'A
eko pzp Xwke/ ftZu fJZe ;oekoh
ftZu j'J/ nkswxksh pzp jwb/ dh fzzw/ oZyfdnK dZf;nk fe c"ih e?Ag ftZu nfXekoh dh w"s j' rJh. wkwb/ dh rzGhosk Bkb iKu ehsh ik ojh j?.

11
11
11 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
11 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ y'fbQnk nkgD/ fgsk Bkb i[fVnk fJj okz
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ y'fbQnk nkgD/ fgsk Bkb i[fVnk fJj ok
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ y'fbQnk nkgD/ fgsk Bkb i[fVnk fJj ok
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ y'fbQnk nkgD/ fgsk Bkb i[fVnk fJj ok
gqXkB wzsoh i;fNB No{v' B/ y'fbQnk nkgD/ fgsk Bkb i[fVnk fJj ok
u uZbhnK r'bhnK,
fteN'ohnk d/ tKrkoZNk u uZbhnK r'bhnK,
fteN'ohnk d/ tKrkoZNk
u uZbhnK r'bhnK,
fteN'ohnk d/ tKrkoZNk
fteN'ohnk d/ tKrkoZNk Sfjo fjo fjo fjo fjo 'u uZbhnK r'bhnK,u uZbhnK r'bhnK,
fteN'ohnk d/ tKrkoZNk
B/ fJ; okz B{z T[; ;w/A y'fbQnk id e?B/
vk 'u Gzr B{z ekB{zBh wkBsk d/D pko/
g[b; B/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD d/ fdZs/ j[ew
g[b; B/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD d/ fdZs/ j[ew uouk uZb ojh j?.
g[b; B/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD d/ fdZs/ j[ew
g[b; B/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD d/ fdZs/ j[ew
g[b; B/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD d/ fdZs/ j[ew
No{v' B/ dZf;nk fe T[; d/ Gok dh
w"s 20 ;kb gfjbK j' rJh ;h. T[; dh
w"s s'A 6 wjhB/ gfjbK T[; dh rZvh dh
fJe tkjB Bkb NZeo j' rJh ;h ns/
wdd eoB nkJh g[b; B{z T[; d/ ;wkB
'u'A Gzr dhnK pDhnK BShbhnK
dtkJhnK fwbhnK ;B. No{v' d/ Gok fwS/
b dk BK fe;/ ngokfXe wkwb/ 'u Bk
nkt/, fJ; bJh T[; d/ fgsk B/ nkgD/
d';sK dh wdd Bkb uzrk tehb bZfGnk
;h. T[BQK fejk fe eJh tko e[ZM b'eK B{z
pj[s w[SebK dk ;kjwDk eoBk g?Adk
j? feT[Afe T[BQK B{z fe;/ dk ;kE BjhA
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk d/ gqXkB wzsoh Gzr oZyD d/ wkwb/ 'u c; frnk ;h
fwbdk. T[BQK fejk fe ;kB{z nfij/
i;fNB No{v' B/ nkgD/ fgsk Bkb i[Vh ns/ T[BQK d/ fgsk B/ nkgD/ nj[d/ dh
ekB{zB dh zo{os j? sK fe ngokXh b'eK
fJe yk; rZb ;KMh ehsh j?. i;fNB tos'A eod/ j'J/ fwS/b No{v' B{z ngokfXe
B{z ;[Xkfonk ik ;e/.
No{v' dk Gok fwS/b No{v' 20 ;kb gfjbK wkwb/ 'u c;D s'A pukfJnk ;h. No{v'
nZr bZrD ekoB spkj j'fJnk e[JhB
nZr bZrD ekoB spkj j'fJnk e[JhB b?Av dk ;?AeV/ ;kb g[okDk ;e{b, g[b; B{z Zeh ikg foj? wkwbk
nZr bZrD ekoB spkj j'fJnk e[JhB b?Av dk ;?AeV/ ;kb g[okDk ;e{b, g[b; B{z b?Av dk ;?AeV/ ;kb g[okDk ;e{b, g[b; B{z Zeh ikg foj? wkwbkZeh ikg foj? wkwbk
nZr bZrD ekoB spkj j'fJnk e[JhBzb?Av dk ;?AeV/ ;kb g[okDk ;e{b, g[b; B{z b?Av dk ;?AeV/ ;kb g[okDk ;e{b, g[b; B{z SZeh ikg foj? wkwbkZeh ikg foj? wkwbk
nZr bZrD ekoB spkj j'fJnk e[JhB
xNBk 'u fe;/ th soQK d/ ikBh B[e;kB
s'A pukn fojk. fJZe fBT{z u?Bb dh
fog'oN w[skpe nZr bZrD ekoB ;e{b
dk eohp 7,00,000 vkbo dk B[e;kB
j'fJnk j?.
e[JhBzb?Av ckfJo n?Av n?woi?A;h
;oft; d/ fJz;g?eNo Bhb c?BhfBzr B/
dZf;nk fe nZr ekoB ;e{b dh fJZe
fsjkJh fJwkos g{oh soQK B[e;kBh rJh
j?. ;e{b dh fgqz;hgb w'Bk nBk:{ dk
efjDk j? fe ;e{b dh fJwkos 150 ;kb
tKrkoZNk (fpT{o') wzrbtko B{z fteN'ohnk ;{p/ d/ tKrkoZNk Sfjo 'u r'bhnK g[okDh ;h ns/ fJ; dk B[e;kfBnk ikDk
uZbD ekoB b'eK 'u dfjSs dk wkj"b gkfJnk ik fojk j?. dZf;nk ik fojk j? fe g{o/ GkJhuko/ bJh fJZe pj[s tZvk xkNk
r'bhpkoh d[gfjo B{z Sfjo d/ T[Zsoh fJbke/ 'u j'Jh. xNBk dh ;{uBk fwbD s'A j?. fcbjkb g[b; fJ; jkd;/ dh iKu
pknd tZvh frDsh 'u g[b; nfXekoh Sfjo 'u gj[zu/. g[b; nfXekohnK dk efjDk eo ojh j?. g[b; nfXekohnK dk efjDk
j? fe r'bhnK fJZe ftnesh tb'A ubkJhnK rJhnK ;B. T[BQK dZf;nk fe T[es fpq;p/B (fpT{o') e[JhBzb?Av ;{p/ d/ ;e{b 'u nZr nZXh oks B{z bZrh. xNBk j? fe w[ZYbh iKu 'u fJj rZb ;kjwD/
ftnesh e'b fJZe okJhcb j? ns/ fcbjkb T[j coko j?. nfXekohnK dk efjDk j? ;?AeV/ ;kb g[okD/ fJZe ;e{b 'u dh ;{uBk fwbD s'A pknd 12 ti/ d/ nkJh j? fe ;e{b 'u nZr fe;/ tb'A
fe T[; dh Gkb tZvh frDsh 'u g[b; eowukoh eo oj/ jB. fJ; ekoB T[BQK B/ p?b/ fGnkBe nZr bZr rJh. fJ; jkd;/ 'u eohp uko ckfJo NoZe w"e/ 's/ gj[zu/. ikD-p[ZM e/ brkJh rJh ;h ns/ fJ;
, fJoftB, rkoB?ZN nkfd nt?fBT{z 'u ofjD tkb/ b'eK B{z xoK d/ nzdo ofjD dh T[es ;e{b dk ekch B[e;kB j'fJnk ckfJockJhNoz B{z nZr 's/ ekp{ gkT[D ekoB T[BQK B{z fJj g{ok wkwbk SZeh ikg
fjdkfJs fdZsh j?, feT[Afe T[es ftnesh nkw b'eK bJh ysoBke j' ;edk j?. fojk j?.
j?. dZf;nk ik fojk j? fe v?bp/ ;N/N bJh 3 xzfNnK dk ;wK bZr frnk. fJ;




















PT. MAHADEV

12
12
12 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
12 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gh;k dh M[eh whBko ;?bkBhnK bJh fyZu dk e/Ado
gh;k dh M[eh whBko ;?bkBhnK bJh fyZu dk e/Ado fo fo fo fo foSfsnK ftZu fwmk; pDk e/ oZyDfsnK ftZu fwmk; pDk e/ oZyD
gh;k dh M[eh whBko ;?bkBhnK bJh fyZu dk e/Ado
gh;k dh M[eh whBko ;?bkBhnK bJh fyZu dk e/Ado
gh;k dh M[eh whBko ;?bkBhnK bJh fyZu dk e/Ado
fsnK ftZu fwmk; pDk e/ oZyD
fsnK ftZu fwmk; pDk e/ oZyD
fsnK ftZu fwmk; pDk e/ oZyD
fit/A-fit/A j'o wzfibK pDkJhnK sK
rJhnK go whBko j'o finkdk M[edh
uZbh rJh . fJ; whBko d/ M[eD d/
bJh fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyhJ/
bJh fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyhJ/
bJh fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyhJ/
bJh fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyhJ/
gqw[Zy o{g Bkb d' ekoB wzB/ iKd/ jB. bJh fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyhJ/
gfjbk, pkjoh dhtkoK s/ tXdk dpkn
ns/ d{ik fJ;d/ j/mK dh fwZNh ftZu gkDh
dh wksok ftZu spdhbh. fJj o/s ns/
uheDh fwZNh tkbh zwhB s/ pDh j'Jh
j?. wkfjoK dk wzBDk j? fe whBko dh
BhAj dk pb[Jh zwhB s/ j'Dk ns/ T[;dk
fJZe Gkr zwhB ftZu X; ikD dh tiQk
Bkb fJj M[e rJh j?. gh;k dh whBko
dk M[Zfenk j'Dk S[o{ s'A jh e"s{jb dk
ftSk fojk j? . M[eh j'D s/ th T[j
fvZrdh feT[A BjhA j?< fJjh gqSB ;G
d/ wB ftZu ofjzdk j?. T[Ai fJ;d/
brksko M[e/ ofjD d/ pkti{d yV/ ofjD
dk ftfrnkfBe ekoB j?-T[;dk r[o[st
e/Ado . feT[Afe r[o[st e/Ado uhz dk
T[j fpzd{ j[zdk j?, fiZE/ T[;dk e[b dqtwkB
e/Adfos j[zdk j?. ftfrnkB dk f;ZXKs
j? fe e'Jh uhz T[d'A sZe ;fEo ofjzdh j?
id'A sZe fe T[;d/ r[o[st e/Ado s'A fyZuh
rJh T{oXtkeko o/yk t;s{ d/ nkXko ;kB{z bZrdk j? fe Bidheh foSfsnK ftZu n;hA nkgD/ fgnko/ ftnesh B{z e[ZM
s'A r[iodh j?. th p'b ;ed/ jK . nfijk ;'uD d/ fgZS/ ;kvh XkoBk j[zdh j? fe T[; T[Zs/ sK w/ok
gh;k dh fJ; pj[uofus whBko ftZu g{ok nfXeko j?. fJj mhe j? fe nkgD/ nfXekoK d/ ubd/ ;kB{z e[ZM foSfsnK ftZu
gh;k dh M[eh j'Jh whBko Gkt/A jh nfijk eoBk ;zGt j' th frnk sK
nZm wzfibK jB. fJ;dh T[ukJh 55 y[d B{z gqrN eoB dh g{oh S{N j[zdh j? gozs{ fJ;dk fJj wsbp fpbe[Zb BjhA j? fe
d[BhnK d/ tk;s[ekoK bJh u[D"sh j't? whBko B{z ;dhnK sZe ;[oZfyns
whNo j?. nkXko s/ fJ;dhnK dhtkoK s[;hA fpBK ;'u/-;ZwM/ e[ZM th p'be/ nkgD/ fgnko/ B{z d[Zyh eo p?m'. nkU ikDhJ/,
ns/ T[;B{z f;ZXk eoB dh e'fSS s/ih s/ pDkfJnk ik ;e/rk. gh;k dh M[eh j'Jh
eohp 4 c[ZN w'NhnK ns/ T[Zgo uVB ;kvhnK fejVhnK nkdsK nBikB/ ftZu jh ;kv/ foSfsnK ftZu w[Sfeb g?dk eo
j't/ gozs{ T[j spek fi;dh o'ih o'Nh whBko B{z f;ZXk eoB bJh j[D sZe gsk
bJh 300 g"VhnK jB. whBko d/ f;yo fdzdhnK jBH H H
fJ; Bkb uZbdh j? T[j fJ; e'fSS ftZu BjhA fezB/ gkgV t/b/ rJ/, gozs{ ;G
s'A d/yD s/ gh;k Sfjo ns/ ;w[zdo dk rZb-rZb s/ ftnzr eoBk
rZb-rZb s/ ftnzr eoBk
rZb-rZb s/ ftnzr eoBk
rZb-rZb s/ ftnzr eoBk
rZb-rZb s/ ftnzr eoBk
jB fe fJj whBko nfijh jh pDh oj/. p/eko jh ;kps j'J/. gh;k dh M[eh j'Jh
fdqS pj[s jh wB'jo fdykJh fdzdk j?. Bidheh foSs/ ftZu id'A n;hA fe;/ th rZb s/ ;NkfJo eo fdzd/ jK ns/ ;kv/
feT[Afe i/eo fJj whBko f;ZXh j' rJh whBko fJZe nw[Zb feqsh j?. fJj nkgD/
fcbjkb sK fJ; whBko B{z f;ZXk eoB fgnko/ jZ; fdzd/ jB . gozs{ jo tko iK rZb - rZb s/ nfijk eoBk mhe BjhA j[zdk
sK ;?bkBhnK dk nkeoSB xZN j' ikt/ bzp s'A eohp 4 whNo M[eh j'Jh j? . fJ;
bJh ezw S[o{ eo fdZsk frnk j?. gozs{ j?. d';sK d/ ftukb/ th fJ; rZb dk fynkb oZy'.
rk. whBko dk fBowkD t'B/so' fg;kB' B/
fJ; tko dh e'fSS th gfjbK dh soQK ipod;sh dk dyb
ipod;sh dk dyb
ipod;sh dk dyb
ipod;sh dk dyb
ipod;sh dk dyb
;z;ko dh gqf;ZX ns/ j?okBhiBe 1173 ftZu S[o{ eotkfJnk ;h ns/
n;cb j[zdh j? iK tkeJh fJ; ezw bJh eJh tko n;hA fe;/ fwZso iK fe;/ foSs/dko d/ fBZih w[Zd/ ftZu zo{os s'A
gh;k dh M[edh whBko B{z ;[oZfyns 1350 ftZu fJ;dk fBowkD ezw g{ok
bZrh Nhw fJ; tko nkgD/ T[d/S ftZu fznkdk dyb d/D bZrd/ jK ns/ nBikB/ ftZu jh T[BQK s/ nkgDh ;'u E'gD bZrd/
pukT[D bJh pDkJh rJh go:'iBk dk j'fJnk. g{oh ;ktXkBh tosD s'A pknd
;cb j' iKdh j?, fJ; T[s/ ;z;ko Go d/ jK. nfijk eoB s'A jw/Sk puDk ukjhdk j?. feT[Afe Gkt/A jh nfijk eoB d/ fgZS/
T[d/S j? fe whBko d/ M[ekt B{z nZX/ nzS th id'A shih wzfib dk fBowkD j' fojk
;?bkBhnK dhnK BioK sK bZrhnK jh s[jkvh e'Jh rbs fJZSk Bk ojh j't/ , gozs{ s[jkvk nkgDh rZb E'gD dk sohek
sZe xZN eo fdZsk ikt/. gozs{ ;h, T[d'A T[j M[e rJh ns/ bZyK e'fSSK
j'JhnK jB. s[jkv/ fgnko/ ftnesh B{z d[Zyh eo ;edk j?.
ftfrnkBhnK dk wzBDk j? fe nfijk d/ pkti{d T[;dk M[ZeBk o'fenk BjhA
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o' fBih rZbK NN'bBk
fpT{o'
fpT{o'
fBih rZbK NN'bBk
fBih rZbK NN'bBk
fBih rZbK NN'bBk
fBih rZbK NN'bBk
eoB ftZu th ;kbK bZrDr/ ns/ i/eo ik ;fenk.
fi; soQK s[jkB{z nkgDh fBih fizdrh ftZu fe;/ dh sKe- MKe BjhA g;zd.
mhe T[Ai jh s[jkv/ nfijk eoB s/ d{;fonK B{z p[ok bZrdk j?. fco T[j s[jkv/
foSs/dko iK d';s jh feT[A Bk j'D. fJ; bJh fe;/ s'A th nfij/ ftS/ s/ ;tkb g[ZSD
dcso ftZu fej' fijk j't/ w/eng
dcso ftZu fej' fijk j't/ w/eng s'A pu', fi; s/ rZb eoB ftZu T[BQK dh e'Jh fdbu;gh Bk j't/. i/eo s[;hA
dcso ftZu fej' fijk j't/ w/eng
dcso ftZu fej' fijk j't/ w/eng
dcso ftZu fej' fijk j't/ w/eng
ipod;sh fe;/ d/ fBZih w[Zd/ ftZu tV'r/ sK s[jkv/ foSfsnK ftZu d{oh nkT[Dk
s?n j?.
ngbkJh eo'. fJ; Bkb s[jkvh b?S/;
b/Nbshch
b/Nbshch
b/Nbshch
b/Nbshch
b/Nbshch
pj[s jkJh-bkJhN BjhA j'DrhnK.
id'A th d';sK ns/ foSs/dkoK d/ Bkb fes/ ikD dk gbkB pDkU sK ;w/A dk
;w'eh nkJh b[e s'A pu'
;w'eh nkJh b[e s'A pu'
;w'eh nkJh b[e s'A pu'
;w'eh nkJh b[e s'A pu'
;w'eh nkJh b[e s'A pu'
fynkb oZy'. fdZs/ rJ/ ;w/A s/ g[Zi'. i/eo jo tko fe;/ gbkB ftZu s[jkv/ d';s
dcso fJZe nfijh irQk j[zdh j?,
s[jkv/ ekoB b/N j[zd/ jB , sK j' ;edk j? fe nZr/ s'A T[j s[jkB{z gbkB dk fjZ;k
fiZE/ nkgD/ b[e d/ Bkb s[jkB{z
jh Bk pBkT[D. i/eo s[;hA nfijh jkbs c/; BjhA eoBk ukj[zd/, sK b/Nbshch dh
vokw?fNe n?e;g?ohw?AN eoB s'A puDk
nkgDh nkds sK pdb bU. fJj s[jkB{z go;Bb ns/ gqc?SBb d't/A cozN s/ wdd
ukjhdk j?. ;w'eh b[e d/ Bkb dcso
eo/rk.
ikUr/ sK bZr/rk fe s[;hA f;ZX/ gkoNh
ewhnK eZYDk
ewhnK eZYDk
ewhnK eZYDk
ewhnK eZYDk
ewhnK eZYDk
s'A nk oj/ j'.
B?uob o'ih pbS
B?uob o'ih pb e[ZM b'eK ftZu nkds j[zdh j? fe T[j jo fe;/ ftZu ewhnK bZGd/ ofjzd/ jB.
B?uob o'ih pb
B?uob o'ih pb
B?uob o'ih pb
fgZm fgZS/ u[rbhnK eod/ jB . i/eo s[;h ukj[zd/ j' fe s[jkvh Sth uzr/ fJB;kB
dcso bJh fBebD s'A gfjbK fJZe
dh pD/ Bkb jh b'e s[jkB{z fJZzs d/D, sK io{oh j? fe s[;hA th d{;fonK B{z ;BwkB
tko B?uob o'ih pbS dk gq:'r io{o
fdU. nfijh nkdsK s[jkv/ gfotkoe foSs/ sK yokp eodh jh j?, s[jkv/ e?ohno
eo'. vpb e'N s'A g{oh soQK pu'.
ftZu nVuD gz[juk ;edh j?.
B' rfbNo fbg;
B' rfbNo fbg;
B' rfbNo fbg;
B' rfbNo fbg;
B' rfbNo fbg;
pb/w r/w
pb/w r/w
pb/w r/w
pb/w r/w
pb/w r/w
dcso bJh w?N fbg;fNe goc?eN
rbsh j'D s/ rbsh ;theko b?Dk jh mhe j[zdk j?. d{;fonK T[s/ fJbzkw
j?. p/ozr p[bQ fe;/ ezw tkbh EK s/ uzr/
wVQB Bkb s[jkv/ Bidheh b'eK d/ Bkb s[jkv/ foSs/ sK ftrVd/ jh jB s[jkvh
BjhA bZrd/. u?oh o?v fbg; th ezw
Sth th yokp j[zdh j?. id'A fe rbsh wzB b?D Bkb b'eK d/ ftukb/ s[jkvh s;tho
tkbh Ek s/ BjhA ;'jD/ bZrd/. nfij/
fJZe fzzw/tko ftnesh dh pDdh j?.
ftZu w?N fbg;fNe uzrh g;zd j?.
uhiK tkg; Bk eoBk
uhiK tkg; Bk eoBk
uhiK tkg; Bk eoBk
uhiK tkg; Bk eoBk
uhiK tkg; Bk eoBk
uzrk fdyDk jo fe;/ B{z g;zd j[zdk nk;kB fNg;. ;[zdo Bj[z
;[zdo Bj[z
;[zdo Bj[z
;[zdo Bj[z
;[zdo Bj[z
id'A s[jkB{z fe;/ uhi dh zo{os ;h sK s[;hA foSs/dkoK iK ;kEhnK s'A b? bJh
w;ekok
j?. yk; eoe/ rZb id'A dcso dh j't/ w;ekok ezw tkbh EK s/ Bj[znK bJh g/;Nb
w;ekok
w;ekok
w;ekok
ns/ ezw g{ok j'D s/ w'VBk G[Zb rJ/. i/eo nfijk eoBk s[jkvh nkds ftZu S[wko
sK E'VQk ezfcT{iB ofjzdk j? fe eh s[;hA ukj[zd/ j' fe s[jkvhnK nZyK S/v; fpjso g;zd j?. s[;hA ukj' sK
j?, sK fJ; nkds B{z ibdh jh SZv fdU. i/eo BjhA SZfvnk sK fes/ nfijk Bk
eoBk mhe j't/rk ns/ eh BjhA eoBk y{p;{os fdyD, gozs{ Uto v{ Bk NoK;g?ozN ns/ bkJhN S/v; th NqkJh
j't/ fe nkT[D tkb/ ;w/A ftZu s[jkvh e'Jh wdd jh Bk eo/.
ukjhdk j?. nkU ikDhJ/ dcso ikD bZrD. fJ;d/ bJh s[;h nkgDhnK eo ;ed/ j'.
nbek Sowkowk
nbek
nbek owk
nbek owkowk
tkbhnK n"osK bJh w/eng bJh e[ZM gbeK s/ f;oc fJZe tko w;ekok poS Bh Bh nbek
Bh
Bh
BhSkk kk k
wkjktkoh d/ dod B{z u[ZNeh u d{o eoB bJh ngDkU fJj xo/b{ B[;y/
wkjktkoh d/ dod B{z u[ZNeh
wkjktkoh d/ dod B{z u[ZNeh 'u d{o eoB bJh ngDkU fJj xo/b{ B[;y/u d{o eoB bJh ngDkU fJj xo/b{ B[;y/
wkjktkoh d/ dod B{z u[ZNeh
wkjktkoh d/ dod B{z u[ZNeh u d{o eoB bJh ngDkU fJj xo/b{ B[;y/u d{o eoB bJh ngDkU fJj xo/b{ B[;y/
wkjktkoh dh go/SkBh sK jo n"os j?. nkU ikDd/ jK fJBQK sohfenK pko/ tXhnk j?. fJe eZg gkDh 'u ndoe wkjktkoh d/ d"okB T[BQK n"osK B{z
B{z j[zdh j?. fJ; 'u dod dk ;kjwDk . d/ N[ZefVnK B{z pkohe eZN e/ T[Zpkb fznkdk dod j[zdk j? fiBQK 'u
jo n"os B{z eoBk g?Adk j? go eJh 1H pj[s bkGekoh j? nitkfJB bU, ;[nkd d/ bJh fJ; 'u s[;hA SZeo e?bShnw dh ewh j[zdh j?. fJ; bJh
nfijh jkbs 'u d[ZX s'A pDhnK uhzK
tko fJ; d"okB pj[s fznkdk dod wkjktkoh d/ fdBK 'u n"osK B{z th fwbk ;ed/ j'.
dk fJ;s/wkb eo'.
j[zdk j?. fJj dod podkSs s'A pkjo r?; dh go/SkBh fznkdk j[zdh j?. fJ; 3H zo{o ykU gghsk
6H ;"Ac dk fJ;s/wkb
j' iKdk j? ns/ fJ; dod s'A S[Nekok Bkb g/N dod j[zdk j?. fJ; B{z d{o wkjktkoh d/ fdBK 'u gghsk ykDk
fJe eZg gkDh 'u ;"Ac gk e/ T[pkb'
gkT[D bJh bVehnK g/Bfebo dk eoB d/ bJh nitkfJB ;G s'A zo{oh gkuD fefonK B{z mhe oZydk j?. fJ;
ns/ fco T[;B{z gh bU. fJ; Bkb s[jkB{z
;jkok b?AdhnK jB go wkjktkoh 'u j?. nZXk uwu nitkfJB 'u nZXk Bkb dod th mhe ofjzdk j?.
nkokw fwb/rk.
dod d/ bJh edh th dtkJhnK dk uwu Bwe fwbk e/ e';/ gkDh Bkb 4H s[b;h dk eo' fJ;s/wkb
7H row gkDh Bkb BjkU
;jkok BjhA b?Dk ukjhdk. fJ; dh EK ghD Bkb dod s'A s[ozs nkokw fwbdk i/eo s[jkB{z th wkjktkoh d/ d"okB
wkjktkoh d/ fdBK 'u row gkDh
's/ s[jkB{z e[ZM xo/b{ sohfenK dk jh j?. s/i dod j? sK ukj pDkT[d/ ;w/A
d/ Bkb BjkT[D Bkb dod xZN j[zdk
fJ;s/wkb eoBk ukjhdk j?. fJBQK 2H ndoe s[b;h d/ gZs/ gk e/ T[pkb'. fJ; Bkb j?.
sohfenK dh wdd Bkb wkjktkoh 'u wkjktkoh 'u j'D tkb/ dod s'A nkokw fwb/rk. fJBQK B[;fynK dk fJ;s/wkb eoe/
dod s'A S[Nekok gkfJnk ik ;edk S[Nekok gkT[D bJh ndoe pj[s 5H d[ZX Bkb pDhnk uhzK s[;hA ckfJdk b? ;ed/ j'.

13
13
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
13 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
13 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh














HOPE COLLEGE















































fgSb/ 1
fgSb/ 1 ;kbK s'A ;qh dopko ;kfjp nzdo ;kbK s'A ;qh dopko ;kfjp nzdo oki eo/rkoki eo/rk
fgSb/ 1 ;kbK s'A ;qh dopko ;kfjp nzdo oki eo/rk
fgSb/ 1
fgSb/ 100 ;kbK s'A ;qh dopko ;kfjp nzdo ;kbK s'A ;qh dopko ;kfjp nzdo 'oki eo/rkoki eo/rk

ykb;k tkbk d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk
ykb;k tkbk d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk
ykb;k
ykb;k tkbk d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk
ykb;k' tkbk d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk tkbk d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk
ftSt ftu f;Zy Xow d/ jzkoK dh nekb sys d/ Bkb nB/eK EktK T[Zs/ nzro/z je{ws B/ T[; t/b/ d/ nekb sys fes/ e'Jh n?;k fdB Bk nk ikt/ fe fJj ekwB ekz B/ gziK sysK d/ iE/dkoK,
frDsh ftu Xow n;EkB noEks nodk;K j[zdhnK jB. fJBQK ;ko/ EktK d/ iE/dko ns/ j?v rqzEh ;qh dopko ;Zuh oki eoB bJh ;'uDk S[o{ eo d/D j?v rqzEh ;qh dopko ;kfjp ns/ gqXkB
r[od[nko/ jB. nkw f;Zy ukj[zd/ jB fe T[Zs/ nodk; s'A pknd d'jk fi; ftu ;kfjp nkfd T[Zs/ dpkn gkfJnk fe ns/ j[ewokB pD ikD. ;kfonK B/ fwb Sq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh B{z p/Bsh
fJBQK ;ko/ r[od[nkfonK ftu fJe' fijh 'oki eo/rk ykb;k' nzfes j? ns/ p'b/ dopko ;kfjp nzdo nodk; Bkb d'jk e/ ;kfiS pDkJh ns/ T[;/ ;kb s'A ;qh ehsh j? fe ;qh nekb sys ;kfjp tkbh
wfonkdk j'Dk v/fonK ftu ns/ eJh HHHHHHHHHHHHdk i?ekok T[ukfonk iKdk j?, ns/ i?ekok Skwb Bk ehsk ikt/. T[BQK dopko ;kfjp nzdo d'jk ns/ i?ekok wfonkdk r[od[nkok dopko ;kfjp ftZu
f;Zy ;z;EktK ftu tZy'-tZy wfondk gqzs{ ;qh dopko ;kfjp nzdo nodk; ftu fdBK ftu fJj r[od[nko/ dk nf;ZX/ s"o T[ukoBk pzd j' frnk. fJ; xNBk B{z bkr{ ehsh ikt/. 100 ;kb gfjbK ehsh
jB, go ;qh nekb sys ns/ T[;/ d'jk ns/ i?ekok T[ukfonk BjhA iKdk. 's/ gqpzX nzro/zh je{ws noEks fzbQ/ d/ brGr 100 ;kb j' rJ/ jB. nc;'; rbsh s'A S[Nekok fdtkfJnk ikt/.
ezgb?e; ftu ;qh dopko ;kfjp ;fEs fJj fezBh tZvh n;zrsh j?. vhH;hH dk j[zdk ;h. nzro/z wfj;{; eod/ dh rZb j? fe f;ZyK dk fXnkB fJZXo
jB, ftu nbZr-nbZr wfonkdk j?. wfjzdo f;zx tkbhnk c'ow cko ;B fe f;Zy 'oki eo/rk ykb;k' s'A BjhA frnk.
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
wfjzdo f;zx tkbhnk
;qh dopko ;kfjp ezgb?e; ftu ;qh ekwB ekz nB[;ko 1917 JhL ftu nf;ZX/ o{g ftu gqGkfts j[zd/ ofjzd/ jB. wfjzdo f;zx tkbhnk c'ow ckow wfjzdo f;zx tkbhnk
id uZbdh pZ; u'A jkJht/n s/ nk fvZrh 4 ;kbk pZuh, s/ fcoHHH
id uZbdh pZ; u'A jkJht/n s/ nk fvZrh 4 ;kbk pZuh, s/ fcoHHH
id uZbdh pZ;
id uZbdh pZ; u'A jkJht/n s/ nk fvZrh 4 ;kbk pZuh, s/ fcoHHH
id uZbdh pZ; 'u'A jkJht/n u'A jkJht/n 's/ nk fvZrh 4 ;kbk pZuh, s/ fcoHHHs/ nk fvZrh 4 ;kbk pZuh, s/ fcoHHH
UBNkohU (fpT{o') p[ZXtko B{z j?oh;B 'u jkJht/n 65 T[Zs'A bzx ojh fJe pZ; ftZu'A
uko ;kbk pZuh nukBe j/mK nk fvZrh , fi; B{z pukT[D bJh fonkB f;nkwg'bh BK
d/ ckfJockJhNo B/ c"oB e'fSS ehsh.
T[; ;w/A fonkB f;nkwg'bh nkgDh rZvh ftZu ik fojk ;h ns/ T[; B/ rZvh d/
v?Se?w Bkb fJ; ;koh xNBk B{z e?d eo fbnk. thvhU t/yD s'A gsk bZrdk j? fe
nukBe jh pZ; dk fgSbk dotkzk y[ZfbQnk ns/ pZuh B/ E'VQh d/o sZe T[; dotkz/ B{z
cVQ e/ oZfynk s/ fco T[; B{z SZv fdZsk . fJ; wro'A T[j ;Ve T[Zs/ nk fvZrh .
f;nkwg'bh B/ dZf;nk fe fJj pj[s nihp xNBk ;h. fJZe gb ftZu pZuh pZ; d/
dotkz/ 'u Bzo nkJh ns/ d{i/ jh gb T[j ;Ve T[Zs/ fvZr rJh. T[; B/ dZf;nk fe T[;
d/ fdb B{z nukBe e[ZM j'fJnk. T[; B/ dZf;nk fe fJ; xNBk d/ pkti{d pZ; BjhA o[eh
s/ pZuh ;Ve T[Zs/ jh gJh ojh. f;nkwg'bh B/ ibdh Bkb pZuh dh wdd eoB dk
T[gokbk ehsk. T[; B/ fejk fe pZuh jkJht/n d/ ftueko gJh ;h ns/ T[; B{z T[ZE/ BjhA
;h SZfvnk ik ;edk.
eqknc'ov ekT{ANh d/ ckfJockJhNo B/ dZf;nk fe pZuh S[o{ ftZu sK p/j'S ;h go
fit/A jh T[j T[; e'b gj[zfunk sK T[j T[Zm p?mh. T[;B/ w?vheb wdd fwbD se pZuh
dk fXnkB oZfynk.
id g?okw?fve; nk rJ/ sK pZuh B{z j;gskb 'u Gosh eotkfJnk frnk. vkeNoK
B/ dZf;nk fe pZuh dk ipkVk N[ZN frnk j? s/ T[; dk nkgo/SB eotkT[Dk gt/rk.
bVeh dh wK B/ pZ; vokJhto B{z fJ; ;ko/ xNBkeqw bJh d'Sh BjhA dZf;nk. T[; B/
fejk fe T[j f;oc fJj ukj[zdh j? fe T[; dh pZuh ibdh mhe j' ikt/. ni/ se gsk
BjhA bZrk fe pZuh pZ; d/ dotkz/ se fet/A g[Zi rJh.

14
14
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
14 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
14 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/ okie[wkoK
gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/ okie[wkoK
gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/ okie[wkoK
gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/ okie[wkoK
gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/ okie[wkoK
nfXn?B w[skpe fJ; ekoB tXdh j?
nfXn?B w[skpe fJ; ekoB tXdh j?
nfXn?B w[skpe fJ; ekoB tXdh j?
nfXn?B w[skpe fJ; ekoB tXdh j?
nfXn?B w[skpe fJ; ekoB tXdh j?
ftwh foi
jhdK B{z fdZsh oXKibh
ftwh foi
B/ B/ B/ B/ B/ 'ftwh foiftwh foi' d/ d/ d/ d/ d/ SjhdK B{z fdZsh jhdK B{z fdZsh oXKibhoXKibh
jhdK B{z fdZsh
ftwh foi
jhdK B{z fdZsh SoXKibhoXKibh
pZfunK u ;fj:'r dh GktBk
pZfunK u ;fj:'r dh GktBk
pZfunK
pZfunK u ;fj:'r dh GktBk
pZfunK 'u ;fj:'r dh GktBku ;fj:'r dh GktBk
Bt/A nfXn?B w[skpe M{fbnK 's/ fwb-
i[b fJeZm/ y/vD Bkb gqh;e{bo (;e{b
ikD s'A gfjbK tkb/ pZu/) 'u fJeZm/
ezw eoB dh GktBk tZXdh j?. nwohek
'u tkfSzrNB :{Bhtof;Nh d/ y'iekoK
w[skpe fJeZm/ ezw eoB dh ;woZEk S'N/
pZfunK ftu ;fj:'r Gog{o ezw dk
ftek; eodh j?. tkfSzrNB :{Bhtof;Nh
d/ fJz;NhfuT{N nkc bofBzr n?Av pq/B
;kfJz;' d/ g';N vkeNob y'ieko sb
u/B okfpB'ftu B/ fejk fe fJeZm/ ezw
eoB Bkb ;fj:'r dh GktBk dk ftek;
j[zdk j?, feT[Afe fJe jh ;w/A 'u s[jkvk g?fo;, (fpT{o') gfjb/ ftSt :[ZX d"okB ftwh foi dh bVkJh ftu nEkj pjkdoh
fXnkB d{i/ ftnesh Bkb ezw eoB 's/ dk w[zkjok eoB ns/ Sjhdh B{z gqkgs eoB tkb/ c"ihnK B{z SoXKibh d/D bJh e?B/
e/Adfos j[zdk j?. okfpB'ftu B/ fejk fe vk d/ gqXkB wzsoh i;fNB No{v' ;w/s d[Bhnk Go dhnK gqf;ZX Sy;hnsK w"i{d ;B.
;kB{z bZrdk j? fe fJe jh ;w/A 'u fJeZm/
tkfSzrNB (fpT{o') ftfrnkBhnK d/ ik e/ M{fbnK 's/ y/vD bJh gq/fos eoBk coK; ftZu ftwh foi bVkJh dh :kdrko s/ gqXkB wzsoh No{v' ;w/s fpqN/B d/
j'D Bkb s[jkv/ ;wkfie ;zpzX fpjso okie[wko fgqz; ftbhnw ns/ fgqz; j?oh B/ th SoXk d/ c[Zb G/AN ehs/. fJzBk jh BjhA
fJe nfXn?B w[skpe wksk-fgsk B{z ukjhdk j?, feT[Afe fJ; Bkb pZfunK
j[zd/ jB.
nkgD/ pZfunK B{z tZX s'A tZX w?dkB 'u ftu ;fj:'r dh GktBk tZXdh j?. fJe T[BQK d/ Bkb fpqN/B d/ fgqz; ukob; ns/ coK; d/ okSNogsh co?Ae'fJ; j'bKd/ th
w"i{d oj/.
fieo:'r j? fe gfjb/ ftSt :[ZX ftZu tZvh frDsh ftZu b'eK B/ ikBK rtkJhnK
fpZbhnK B{z b? e/ fpqN/B ns/ o{; ;B. T[; ftZu 3600 b'e wko/ rJ/ ;B id'A fe 7100 b'e rzGho s"o s/ zywh j'J/
fpZbhnK B{z b? e/ fpqN/B ns/ o{;
fpZbhnK B{z b? e/ fpqN/B ns/ o{;
fpZbhnK B{z b? e/ fpqN/B ns/ o{;
fpZbhnK B{z b? e/ fpqN/B ns/ o{;
;B. fJ; d"okB e?B/vk B/ ftwh foi dh bVkJh ftZu :'rdkB fdZsk ;h ns/ nEkj
pjkdoh dk w[zkjok eod/ j'J/ fJ; bVkJh ftZu csfj jk;b ehsh ;h. tZvh frDsh
ftZu Gkosh yk; s"o f;ZyK B/ fJ; bVkJh ftZu nkgDhnK ikBK tkohnK ;B. fJ;
ftukb/ fSVh izr!
ftukb/ fSVh izr! bVkJh B{z 100 ;kb g{o/ j' u[Ze/ jB. gqXkB wzsoh No{v' B/ fejk fe fJ; bVkJh ftZu
ftukb/ fSVh izr!
ftukb/ fSVh izr!
ftukb/ fSVh izr!
e?B/vk d/ ;fj:'r B/ ;kps eo fdZsk fe fJj d/S d[Bhnk ftZu SKsh ;Ekgs eoB
bJh ;wofgs j?. coK; ftu 1936 ftu nok; d/ B/V/ ftwh foi dh bVkJh d/
wkwfbnK ftu fpqN/B ns/ o{; ftukb/
SjhdK B{z wkBsk d/D bJh nok; ftZu fJe :kdrko B{z ;Ekgs ehsk frnk, fiZE/
;zpzX row oj/ jB. j[D fJjh fsZykgD
jo ;kb SjhdK B{z SoXKibh fdZsh iKdh j?.
fpZbhnK d/ fyskp B{z nkgD/ BK eodk
Bzo nk fojk j?.
;G s'A tZX ;wK g[bkV
;G s'A tZX ;wK g[bkV u ojh g/rhu ojh g/rh
;G s'A tZX ;wK g[bkV
;G s'A tZX ;wK g[bkV 'u ojh g/rhu ojh g/rh
;G s'A tZX ;wK g[bkV u ojh g/rh
d'jK d/SK d/ gqSz;e ihn-ikB Bkb
fJ; ftu bZr/ j'J/ jB. nkgDhnK-
ftN;B, pDkfJnk foekov
ftN;B, pDkfJnk foekov
ftN;B, pDkfJnk foekov
ftN;B, pDkfJnk foekov
ftN;B, pDkfJnk foekov
nkgDhnK fpZbhnK B{z fiskT[D bJh
;'Sb ;kJhNK d/ wkfXnw okjhA eJh
jZEezv/ ngDk oj/ jB. don;b bzvB
ftu d' fdBk e?N S'n ub fojk j?. fJ;
ftu eJh d/SK dhnK fpZbhnK ftueko
tobv p?;N e?N BK d/ fyskp bJh
w[ekpb/pkzh j' ojh j?. w[ekpb/pkzh ftu
fpqN/B ns/ o{; dhnK BzoK iZiK d/
c?;fbnK 's/ fNehnK jB. s[jkB{z dZ;
dJhJ/ fe d[Bhnk ftu fpZbhnK dhnK
37 B;bK gkJhnK iKdhnK jB. fJBQK
ftu'A fznkdkso izrbK ftu ofjzdhnK
jB. n;hA S/o, pkx, uhsk ns/ s/Ad{nk
bzvB (fpT{o') fpZbhnK B{z b? e/ d' d/ d' d/SK dh izr fSVh j'Jh j?. fgSb/ d'
pko/ sK ikDd/ jh jK fe fJj fpZbhnK
SK ftukb/ MrVk j' frnk. fJj gVQ e/ fdBK s'A fpqN/B ns/ o{; ftu nfij/ jh
dhnK tZvhnK B;bK jB.
jo e'Jh j?okB j? fe fpZbhnK dh ykfso jkbks jB. ftd/S ns/ f;nk;h
eZd 6 c[ZN ns/ T[wo 12 ;kb, 13 feb'whNo
eZd 6 c[ZN ns/ T[wo 12 ;kb, 13 feb'whNo
feb'whNo
eZd 6 c[ZN ns/ T[wo 12 ;kb, 13
eZd 6 c[ZN ns/ T[wo 12 ;kb, 1300 feb'whNo feb'whNo
eZd 6 c[ZN ns/ T[wo 12 ;kb, 13
fJeZb/ B/ eko
fJeZb/ B/ eko u bkJhnK r/VhnK ns/ fcoHHHu bkJhnK r/VhnK ns/ fcoHHH
fJeZb/ B/ eko u bkJhnK r/VhnK ns/ fcoHHH
fJeZb/ B/ eko
fJeZb/ B/ eko 'u bkJhnK r/VhnK ns/ fcoHHHu bkJhnK r/VhnK ns/ fcoHHH
tkfSzrNB (fpT{o') Bk;k dh g[bkV :ksoh g/rh ftN;B B/ g[bkV ftu ;G s'A
fznkdk ;wK sZe ofjD dk tobv foekov pDkfJnk j?. fe;/ wfjbk d/ g[bkV
bVe/ d/ xo'A nukBe rkfJp j' ikD s'A
ftu ;G s'A fznkdk ikD dk foekov gfjbK jh T[;d/ BK j?. Bkb jh fJzNoB?SBb
pknd gfotkoe w?ApoK B/ g[b; e'b T[;
;g/; ;N/SB (nkJhH n?Z;H n?Z;H) dh ewKv d' tko ;zGkbD tkbh gfjbh n"os th
d/ bkgsk j'D dh fog'oN fbytk fdZsh,
T[jh j?. j[D T[;B/ 534 fdBK se g[bkV ftu ofjD dk i/c ftbhnw; dk
fi; s'A pknd ;{pk g[b; B/ T[; dh Gkb
foekov s'V fdZsk j?. T[;dh fJ; gqkgsh 's/ T[;B{z tXkJh d/D bJh nwohek d/
S[o{ eo fdZsh.
okSNogsh v'Bkbv Nozg ns/ T[BQK dh p/Nh fJtKek B/ g/rh B{z tQkJhN jkT{; 'u
fJ; s'A pknd SBhtko ;t/o/ bVe/
p[bkfJnk j?.
B/ e'pko Sfjo d/ fJZe ;oft; ;N/SB
fJ;/ wjhB/ dh S[o{nks ftu n?;NqkBkN S/B fewpq' B/ nkJhH n?Z;H n?Z;H dh
's/ g?No'b gtkT[D bJh eko o'eh. ;N/
ewkB dh fzzw/tkoh g/rh B{z fdZsh ;h. g/eh ;g/; ftu ikD tkbh ;G s'A tZvh T[wo
SB w?B/io twSh o?Zvh B/ dZf;nk fe
dh wfjbk th j?.
T[; B/ 19 vkbo dk g?No'b rZvh 'u
gtkfJnk. id'A g?;/ d/D dh tkoh nkJh
Nozg dh fiZs Bkb i[V/ tkfJo; wkwb/
Nozg dh fiZs Bkb i[V/ tkfJo; wkwb/
Nozg dh fiZs Bkb i[V/ tkfJo; wkwb/
Nozg dh fiZs Bkb i[V/ tkfJo; wkwb/
sK T[j coko j' frnk. Sqh o?Zvh B/ dZf;nk Nozg dh fiZs Bkb i[V/ tkfJo; wkwb/
fe gfjbh tko d/yD 's/ bVek 19 iK
20 ;kb dk y{p;{os rZGo{ bZr fojk ;h
ftZu o{;h ezfgT{No ftfrnkBh frqcsko
ftZu o{;h ezfgT{No ftfrnkBh frqcsko
ftZu o{;h ezfgT{No ftfrnkBh frqcsko
ftZu o{;h ezfgT{No ftfrnkBh frqcsko
go id'A g[b; B/ w?B{z dZf;nk fe T[; dh ftZu o{;h ezfgT{No ftfrnkBh frqcsko
T[wo 12 ;kb j? sK w?A j?okB ofj frnk.
g[b; dh wfjbk fvN?efNt fJz;g?eNo w?fvqv, (fpT{o') ;g/B ftZu frqcsko ehs/ rJ/ fJe o{;h ftfrnkBh dh gsBh B{z
few c/j'B B/ dZf;nk fe SBhtko ;t/o/ g[bh; B/ fJj dZf;nk fe T[; B{z nwohek d/ okSNogsh v'Bkbv Nozg dh u'D i/s{
11 ti/ g[b; B/ po'eB fjZb fJbke/ s'A Bkb i[V/ ezfgT{No tkfJo; ;zpzXh wkwb/ ftZu cfVnk j?.
bVe/ B{z frqcsko ehsk. T[[BQK dZf;nk ;g/B dh g[bh; d/ p[bko/ B/ J/HJ/Hn?cHghH B{z dZf;nk fe fJ; ftnesh B{z g[bh; B/
f;vBh (fpT{o') nk;No/bhnk 'u fJZe 20 ;kb dk e'Jh B"itkB gqshs j[zdk ;h fe frqcskoh s'A gfjbK 14 xzfNnK d"okB seBheh iKu d/ nfXekohnK B/ fJe e"wKsoh fSekfJs d/ sfjs pko;hb'Bk jtkJh
nihp jh wkwbk d/yD B{z fwfbnk j?. ns/ T[; dh ;ohoe fdZy B{z d/y e/ nkw T[; B/ eko 'u fJeZfbnK 1300 feb'whNo nZv/ s'A cfVnk ;h, s/ pknd ftZu T[; B{z w?fvqv G/fink frnk. frqcsko ehs/ rJ/
fJZE/ fJZe 12 ;kbk bVek B/ fJeZfbnK b'e X'yk yk rJ/. dZf;nk ik fojk fe dk ;co s?n eo fbnk ;h. T[BQK dZf;nk ftnesh dh gsBh wkohnk B/ dZf;nk fe ;kJhpo ngokX Bkb i[V/ nwoheh
jh eko 'u 1300 feb'wNho sZe dk ;co fJj wkwbk fBT{ ;kT{E t/bz ;{p/ dk j?. T[; dh rZvh ekch B[e;kBh j'Jh ;h ns/ nfXekohnK d/ efjD s/ T[BQK B{z cfVnk frnk j?. J/HJ/Hn?cHghHtb'A ;gzoe ehs/ ikD
s?n ehsk. ;G s'A yk; rZb fJj ojh fe ;{p/ d/ e?Avb Sfjo s'A 4000 feb'whNo fJj d/y e/ fJzM gqshs j[zdk ;h fe fit/ s/ BK sK ;g/B dh g[bh; B/ s/ BK jh o{;h d{sktk; B/ frqcskoh dh tiQk dh g[SNh
id'A bVek eko 'u fJeZfbnK ;co eo d{o g?Ad/ goE Sfjo (gZSwh nk;No/bhnk) A o;s/ ftu T[; Bkb e'Jh jkd;k ehsh.
fojk ;h sK T[; d/ S/ c[ZN bzp/ eZd ekoB sZe gj[zuD d/ fJokd/ Bkb T[es bVe/ tkgfonk j't/. T[BQK dZf;nk fe bVe/ nwoheh y[chnk ns/ ik;{;h-o'Xh ;/tktK B/ o{; s/ d'S brkfJnk ;h fe T[; B/
T[; B{z e'Jh gSkD jh BjhA ;fenk. B/ phs/ S[Zeotko dh ;t/o B{z nkgDh B{z gfjbK g[b; B/ frqcsko eo fbnk nwohek ftZu j'J/ okSNogsh nj[d/ dhnK u'DK d"okB Nozg dh fiZs dhnK ;zGktBktK
bVek nkgD/ eZd-ekm ekoB 19 iK gfotkoe eko 'u ;co dh S[o{nks ehsh. go pknd 'u fojkn eo fdZsk. B{z tXkT[D dhnK e'fSSK ehshnK ;B.

15
15
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
15 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
15 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
j[D Gkos ftZu pD/rk ekw't j?bhekgNo, o{; d/
j[D Gkos ftZu pD/rk ekw't j?bhekgNo, o{; d/
j[D Gkos ftZu pD/rk ekw't j?bhekgNo, o{; d/
j[D Gkos ftZu pD/rk ekw't j?bhekgNo, o{; d/
w'dh e?pfBN ftZu c/opdb ibdh j[D Gkos ftZu pD/rk ekw't j?bhekgNo, o{; d/
w'dh e?pfBN ftZu c/opdb ibdh
w'dh e?pfBN ftZu c/opdb ibdh
w'dh e?pfBN ftZu c/opdb ibdh
w'dh e?pfBN ftZu c/opdb ibdh
Nogsh g[fsB B/ fdykJh joh Mzvh
Nogsh g[fsB B/ fdykJh joh Mzvh
ok ok ok ok okSNogsh g[fsB B/ fdykJh joh MzvhNogsh g[fsB B/ fdykJh joh Mzvh
Nogsh g[fsB B/ fdykJh joh Mzvh
BthA fdZbh, (fpT{o') c"i bJh jbe/ tor
d/ bkJhN :{NhfbNh j?bhekgNo ekw't d/
Gkos ftZu ;z:[es T[sgkdB eoB s/ o{;h
okSNogsh tbkdhfwo g[fsB B/ joh Mzvh d/
fdZsh j?.
fJZE/ oZfynk ;{soK B/ dZf;nk fe ekw't-
226 Nh bkJhN :{NhfbNh j?bhekgNoK d/
Gkos ftZu T[sgkdB bJh fjzd[;skB J/
no'BkfNe; fbH d/ Bkb fJe ;z:[es T[dw
dh ;EkgBk j't/rh, fi; ftZu 49H5 ch;dh
g{zih fjZ;/dkoh o{;h ezgBh o'i'p'o'Bn?e;g'oN
dh ns/ 50H5 ch;dh fjZ;/dkoh J/no'BkfNe;
dh j't/rh.

BthA fdZbh, (fpT{o') :{HghH ns/ T[sokyzv ftZu Gkoh fiZs jk;b eoB s'A pknd
gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh e?pfBN ftZu ibd jh tZvh spdhbh j' ;edh j?. ;{soK
gkfe;skBh e"wh sokBk rkT[D tkb/
gkfe;skBh e"wh sokBk rkT[D tkb/
gkfe;skBh e"wh sokBk rkT[D tkb/
gkfe;skBh e"wh sokBk rkT[D tkb/
nB[;ko wkB;{B ;?SB s'A pknd w'dh e?pfBN ftZu c/opdb eo ;ed/ jB. gkfe;skBh e"wh sokBk rkT[D tkb/
wzfBnk ik fojk j? fe fJ; tko e?pfBN spdhbh ftZu e[M j?okB eoB tkb/ BK
;kjwD/ nk ;ed/ jB. whvhnk fog'oN nB[;ko oki;EkB dh w[Zy wzsoh t;{zXok
oki/ w'dh e?pfBN dk fjZ;k pD ;edh j?. dkntk ehsk ik fojk j? fe oki/ ftd/S
whoh fjok;s ftZu
whoh fjok;s ftZu
e e e e eSwhoh fjok;s ftZuwhoh fjok;s ftZu
wzsoh ;[Swk ;toki dh EK b? ;edh j?. whoh fjok;s ftZu
fzeo:'r j? fe okSNogsh nj[d/ bJh ;[Swk ;toki dk BK nZr/ nk fojk j?,
fJ; bJh nNebK bkJhnK ik ojhnK jB fe t;{zXok B{z ftd/S wzsokb/ ;"Afgnk ik
;edk j?. d{i/ gk;/ t;{zXok oki/ dh irQk Uw wkE[o B{z oki;EkB dk w[Zy wzsoh ;qhBro, (fpT{o') izw{ eSwho
pDkfJnk ik ;edk j?. fcbjkb wkE[o Gkigk d/ okSNoh iBob ;eZso j?. wB'jo g[bh; B/ ;'Sb whvhnk s/ fJe
gkoheo d/ r'nk w[Zy wzsoh pDB s'A pknd oZfynk wzsokbk ftZs wzsoh no[D thvhU tkfJob j'D s'A pknd
i/sbh e'b j?. i/sbh fJ; ;w/A fJeZm/ 2 wzsokfbnK dk ekoiGko ;zGkb oj/ jB. doiB Go eSwhoh B"itkBK B{z
nfij/ ftZu nk; j? fe gqXkB wzsoh w'dh oZfynk wzsoh d/ s"o s/ fe;/ Bt/A fujo/ B{z
fjok;s ftZu fbnk j?. fJj ;ko/
w"ek d/ ;ed/ jB. T[ZE/ jh e/Adoh wzsoh wB'i f;Bjk dk eZd th tXkfJnk ik ;edk
B"itkB fJe feqeN w?u d"okB
j?.
gkfe;skBh feqeN Nhw dh todh gk
:{HghH d/ w[Zy wzsoh d/ o/; ftZu wB'i f;jBk ;G s'A nZr/ ;B go nukBe :'rh
e/ gkfe;skB dk e"wh rhs rkT[Ad/
nkfdZfs:BkE B{z :{HghH dk w[Zy wzsoh pDk fdZsk j?. nfij/ ftZu wB'i f;Bjk dh
j'J/ Bzo nk oj/ jB.
Bkokzrh dhnK ypoK ;kjwD/ nkJhnK ;B. whvhnk fog'oN dk dkntk j? fe wB'i
f;Bjk dh Bkokzrh d{o eoB bJh T[BQK dk eZd tXkfJnk ik ;edk j?. fJ; ;pzXh izw{ eSwho d/ fJe
fcbjkb T[BQK e'b d{o ;zuko oki wzsoh (;[szso nj[dk) dh fzzw/tkoh j?. 75 g[bh; nfXekoh B/ dZf;nk fe fJBQK
;kbK s'A tX T[wo tkb/ B/sktK B{z ;orow okiBhsh s'A d{o ofjD dh gqXkB wzsoh B"itkBK B{z g[ZSfrS bJh fjok;s
w'dh dh Bhsh dh rki e/Adoh wzsoh eboki fwSok s/ fvZr ;edh j?. fcbjkb w'dh ftZu oZfynk frnk j?. fJ; wkwb/
e?pfBN ftZu eh-eh spdhbh eoBr/, fJ; B{z b? e/ Gkigk B/sktK d/ ;kj nNe/ j'J/
dh iKu ehsh ik ojh j?.
jB.
b whvhnk s/ SkJh fJj bkVh, vo?Z;s/ SkJh fJj bkVh, vo?Z;
b whvhnk
b whvhnk s/ SkJh fJj bkVh, vo?Z;
;' ;' ;' ;' ;'Sb whvhnk b whvhnk 's/ SkJh fJj bkVh, vo?Z;s/ SkJh fJj bkVh, vo?Z;
B{z d/y e/ jo e'Jh eo foj? f;cs
B{z d/y e/ jo e'Jh eo foj? f;cs
B{z d/y e/ jo e'Jh eo foj? f;cs
B{z d/y e/ jo e'Jh eo foj? f;cs
B{z d/y e/ jo e'Jh eo foj? f;cs
DREAMS AUSTRALIA































iekosk (fpT{o') jo bVeh dk ;[gBk j[zdk j? fe T[j nkgD/ ftnkj 's/ yk; soQK Bkb fvzkJhB ehsh
vo?Z; gfjB/, sK fe d/yD tkbk d/ydk jh ofj ikt/. fJzv'B/Shnk ftu fJe bkVh ;'Sb whvhnk 's/ SkJh j'Jh
j?. don;b bkVh B/ nkgD/ ftnkj 'u i' rkT{B gfjfBnk ;h, T[; dh uouk ;'Sb whvhnk 's/ j' ojh.
:{zoi fJz;Nokrqkw 's/ fJ; rkT{B B{z ;G s'A fznkdk g;zd ehsh ikD tkbh t?fvzr vo?Z; dZ; oj/ jB. fJj
s;tho fJBskB nzjok dhnK jB, fi; B/ fgSb/ wjhB/ z/BXh zkn?B Bkb ftnkj eotkfJnk j?. fJBskB
dh fJ; vo?Z; B{z fJzv'B/Shnk d/ wzB/-gqwzB/ fvzkJhBo fJtkB r[Bkt/ B/ fsnko ehsh ;h.
tQkJhN ns/ jbe/ p/ph r[bkph ozr dk fJj rkT{B fJz;Nokrqkw 's/ gqf;ZXh d/ foekov s'V fojk j?. fJj
rkT{B jkJh B?e bkJhB dk j? ns/ fJ; d/ T[Zgo w'shnK Bkb toe ehsk frnk j?. j[D sZe fJ; vo?Z; B{z
2 bZy s'A tX b'e bkJhe eo u[Ze/ jB. fJz;Nokrqkw 's/ fJ; B{z j[D sZe dh ;G s'A y{p;{os vo?Z; dZf;nk
ik fojk j?. fJ; s'A fJbktk fJe :{zo B/ dZf;nk fe fJj vo?Z; d/yD B{z nkw bZrdh j?, UBh jh y{p;{os th
j?.fJ; s'A fJbktk nzjok B/ fo;?gSB 's/ bkb ozr dh vo?Z; gfjBh ;h, fi; B{z ekch g;zd ehsk frnk. fJ;
vo?Z; B{z th 1,70,000 b'eK tb'A bkJhe ehsk frnk.

16
16
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
16 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
16 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
eJh sebhcK ftZu bkj/tzd j? pNo ekch
eJh sebhcK ftZu bkj/tzd j? pNo ekch
eJh sebhcK ftZu bkj/tzd j? pNo ekch
eJh sebhcK ftZu bkj/tzd j? pNo ekch
eJh sebhcK ftZu bkj/tzd j? pNo ekch
no'wkE?o/gh L E'VQh fijh wfje
no'wkE?o/gh L E'VQh fijh wfje
no'wkE?o/gh L E'VQh fijh wfje
no'wkE?o/gh L E'VQh fijh wfje
no'wkE?o/gh L E'VQh fijh wfje
fwNk d/t/rh eJh fpwkohnK
fwNk d/t/rh eJh fpwkohnK
fwNk d/t/rh eJh fpwkohnK
fwNk d/t/rh eJh fpwkohnK
fwNk d/t/rh eJh fpwkohnK
fdb ns/ ;kj ;pzXh o'r fit/A n;Ewk
ftZu okjs fdzdk j?. fXnkB oZy'
roGtsh n"osK r[bkp dh y[Sp{ Bk b?D.
pZu/dkBh ;[zrVD dk ydSk pfDnk
ofjzdk j?.
uzdB
uzdB
uzdB
uzdB
uzdB
fJ;dh y[Sp{ tkb/ T[sgkdK d/ gq:'r
Bkb g/Skp ftZu ibB ns/ o[ektN
ftZu nkokw j[zdk j?. fJ; s'A fJbktk
;hB/ ftZu dod, sBkU nkfd bJh th
;oho ftZu n?Boih pDk e/ oZyD bJh ne;o ekch ghAd/ j't'r/. nfij/ ftZu i/
fJj ekoro j?. no'wkE?o/gh ftZu uzdB
eo s[;hA pNo ekch ghUr/ sK ;tkd d/ Bkb f;js th pD/rh. fJj fpjso
d/ s/b dh wkfbS Bkb ;oho dh ;'i d{o
ftebg j?. ekch ftZu pNo fwbkT[D Bkb e?N'A; g?dk j[zd/ jB. fi;d/ Bkb s[;hA
j[zdh j?. fJj uwVh dk o[ZykgD xZN eoe/
n?Boi/fNe chb eo'r/.
Bwh tXkT[Adk j?. nkswe o{g Bkb
* Gko xZN eoBk j?, sK eq?S vkJhfNzr dh zo{os BjhA. pNo ekch ghU. fJj
fJ;d/ eJh ckfJd/ jB. fXnkB ns/ :'r
c?N poB eoB ftZu ekoro j?. tkeJh j?bdh sohe/ Bkb Gko xZN eoB dk fJj
d/ d"okB uzdB dh y[Sp{ fJekro Sesh
fpjsohB sohek j?. skzk wZyD f;js toXe j'D d/ Bkb c?N xNkT[D ns/
tXkT[Adh j?.
n?Boih poeoko oZyD ftZu th wdd eodk j?.
uw/bh - :{e/fbgN;
uw/bh - :{e/fbgN;
uw/bh - :{e/fbgN;
uw/bh - :{e/fbgN;
uw/bh - :{e/fbgN;
* fJj ekch gkuB Sesh do[;s eodh j?. g/N ;pzXh ;wf;nktK B{z d{o eoBk
fJBQK d'tK dh y[Sp{ i[ekw, pbrw
j?, sK fJ; ekch dhnK u[;ehnK bU.
dh ;wZf;nk, pzd BZe, ;hB/ dh ieVB
* pNo B{z ekch ftZu fwbkT[D Bkb ftNkfwB e/ pDdk j?, i' fe fdb bJh
ftZu okjs gj[zukT[Adh j?. wkoehN ftZu
nZSk j[zdk j?.
fwbD tkb/ finkdkso pkw ns/ wbjw
* fJj fdwkr bJh th uzrh j[zdh j? fJj ekoiSesh B{z tXkT[Adh j?.
nk:[ot/d ftZu eJh ;kbK s'A p{NhnK s'A nfjw sZs eZYe/ T[;dk gq:'r ftZu fJBQK dk fJ;s/wkb j[zdk j?. fJ;dh xo ftZu fJ; soQK fsnko eo'
xo ftZu fJ; soQK fsnko eo'
xo ftZu fJ; soQK fsnko eo'
xo ftZu fJ; soQK fsnko eo'
xo ftZu fJ; soQK fsnko eo'
no'wkE?o/gh dk gq:'r fdwkrh ;fEosk o'rK d/ fJbki ftZu j[zdk j?. fJ; E?o/gh y[Sp{ f;o ns/ dzd dod ns/ rzGho fJZe eg gkDh row eo'. fJ; ftZu fJZe S'Nh uwu ekch gkT{vo gk e/
sBkU B{z d{o eodh j? . roGtsh n"osK
bJh eod/ jB. fJjBhA fdBhA fJ; E?o/gh ftZu eJh soQK d/ s/b, gkDh dh Gkc, T[pkb'. fJ; s'A pknd fJ; ftZu rK iK wZM d/ d[ZX Bkb pfDnk wZyD fwbkU.
uw/bh dh wfje s'A d{o ofjD.
B{z sBkU iK fuzsk d{o eoB ftZu fJ;s/ e[ZM ;[rzfXs fwSoD nkfd dk fJ;s/ fJ; fwSoD B{z pb?Avo ftZu gk e/ fJZe fwzN sZe fwe; eo'. wZyD ftZu d[ZX d/
fBzp{
fBzp{
fBzp{
fBzp{
wkb ehsk ik fojk j?. eJh wkb wkfbS ns/ BjkT[D bJh ehsk fBzp{ ;ko/ g'Se sZs w"i{d jB ns/ fJj eqhw d/ w[ekpb/ ckfJd/wzd j? i' fJ; ftZu fwb
nk:[ot/fde fufes;eK ns/ rqzEK dh iKdk j?. E?o/gh d/ d"okB ;oho s/ w"i{d fBzp{ dh wfje fdwkr dh T[EZb- fkDr/. nfijk f;oc pb?e ekch ftZu eo'.
wzBhJ/ sK fJ; ftZu i' doys-p{N/ ns/ n?feT{gq?So fpzd{nK dh pkjoh o{g Bkb g[Eb B{z SKs eoe/ wkBf;e ekoi Sesh fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
B{z tXkT[Adh j?. fJ; s'A fJbktk fBzp{ dh
c[ZbK d/ noe dk gq:'r ehsk iKdk j? w;ki ehsh iKdh j?. fi;d/ Bkb ;oho
fdb d/ o'rK s'A d{o oZyD bJh pZfunK ftZu w'Nkgk o'eDk io{oh
fdb d/ o'rK s'A d{o oZyD bJh pZfunK ftZu w'Nkgk o'eDk io{oh
fdb d/ o'rK s'A d{o oZyD bJh pZfunK ftZu w'Nkgk o'eDk io{oh
fdb d/ o'rK s'A d{o oZyD bJh pZfunK ftZu w'Nkgk o'eDk io{oh
fdb d/ o'rK s'A d{o oZyD bJh pZfunK ftZu w'Nkgk o'eDk io{oh
y[Sp{ B{z fJekro Sesh tXkT[D s'A
T[j g{oB o{g Bkb e[dosh j[zd/ jB fiBQK B{z nkokw fwbdk j?.
r[bkp
r[bkp
r[bkp
r[bkp
dk f;ZXk n;o ;oho d/ o'rrq;s fjZ;/ r[bkp fJbktk noEokJhN;, w[jKf;nK B{z d{o
s/ g?Adk j?. nkU ikDhJ/ fJ; pko/ - r[bkp dh y[Sp{ Bkb fgZs d'S ftZu eoB ns/ gkuB Sesh d[o[;s eoB
fJj j? no'wkE?o/gh
fJj j? no'wkE?o/gh
fJj j? no'wkE?o/gh
fJj j? no'wkE?o/gh
fJj j? no'wkE?o/gh SKsh fwbdh j?. fJ;dh wfje Bkb sBkU ftZu gq:'r ftZu b?Ad/ jB. f;odod s'A
okjs gkT[D ns/ o'r gqsho'Xe ;woZEk
no'wk dk wsbp j? y[Sp{ ns/ E?o/gh s'A fJbktk gkuD Bkb i[Vh ;wZf;nk
tXkT[D bJh th fBzp{ dh wfje wddrko
dk wsbp j? fJbki. wsbp y[Sp{ dh ftZu nkokw fwbdk j?. wfjbk B{z j'D
wdd Bkb fJbki. fJj fJZe dtkJh tkbhnK fdZesK ftZu r[bkp dh wfje j' ;edh j?.
fpT{o''
fpT{o''
fpT{o''
fpT{o''
fJbki dh gqfeqnk j? fi; ftZu eJh ekoro j?. Bkb jh r[bkp y{B ;zuko, fpT{o''
yokp w{v B{z mhe eoB bJh
yokp w{v B{z mhe eoB bJh
yokp w{v B{z mhe eoB bJh
yokp w{v B{z mhe eoB bJh
yokp w{v B{z mhe eoB bJh
Gkos w?Nkpkfbe f;zvo'w dh wjkwkoh dk ;kwDk eo fojk j?, fi; B{z g/N dk
w'Nkgk, jkJhfNqrfb;kfJv, uzr/ e'b/;Nqkb dh ewh, jkJh pbvgq?So ns/ jkJh
S{ro Bkb fwfDnk iKdk j?. g/N dk x/ok i/eo g[oSK ftZu 90 ;?ANhwhNo s'A
fejVhnK uhiK ykJhJ/ fznkdk ns/ n"osK ftZu 80 ;?ANhwhNo s'A fznkdk j't/, sK GftZy ftZu j'D tkb/
fejVhnK uhiK ykJhJ/
fejVhnK uhiK ykJhJ/
fejVhnK uhiK ykJhJ/
fejVhnK uhiK ykJhJ/
fdb d/ d"o/ dh ;zGktBk dk ;ze/s j[zdk j?. nkw Gko tkbk w'Nkgk fJZe BthA rzGho
;wZf;nk pD d/ T[Gfonk j?. e'Jh ftnesh T[d'A th w'Nkg/ dk fSeko j' ;edk j?
id'A T[;dk Gko nkw ;hwk d/ nzdo j't/.
i/eo s[jkvk wB d[yh j?, sK e[ZM
T[wo ns/ fbzr d/ nBgks ftZu pZfunK dk phn?wnkJh i/eo 95 ch;dh s'A
ykD p?m ikU. iK e[ZM ghD. fJjBK
fznkdk j't/ sK T[;B{z w'Nkgk wzfBnk iKdk j?. g/N d/ frod fJZe fJzu tkX{ uoph
5 ftZu'A e[ZM NqkJh eo', ekch fpjso fdb d/ o'rK dk ydSk v/Y r[Dk tXk fdzdh j?. vkeNoK d/ nB[;ko nkw s"o s/
wfj;{; j't/rk. id'A eZd tXDk o[e iKdk j? sK finkdkso nzrK dk ftek; th o[e iKdk j?. fdb,
* vkoe ukeb/N ykU. d[Zy ftZu r[od/ iK firo fJ; s'A pknd BjhA tZXd/.
j', sK fJ;B{z yk e/ y[Sh wfj;{; j't/rh. e[ZM jZd sZe wK;g/ShnK jh pDdhnK jB. fJ;d/ pknd Gko tXD dh tiQk
f;oc uoph iwK j'Dk jh j[zdk j?. fJ; bJh itkBh S[o{ j'D s'A pknd Gko uoph dh
vkoe ukeb/N ftZu n?ANhnke;hv?AN
tiQk Bkb tXdk j?. T[Ai sK ;zg{oD Gko wzi{o dkfJo/ ftZu j' ;edk j?, go T[; s'A
r[D j[zd/ jB. fJ;B{z ykD Bkb sBkU
pknd T[;/ dkfJo/ d/ nzdo fe;/ dk Gko tXDk r?o-wkw{bh wzfBnk iKdk j?. g[oSK
tkb/ jkow'B xZN j[zd/ jB, uzr/ tZX
ftZu 20 ;kb ns/ n"osK ftZu 18 ;kb s'A pknd fe;/ dk Gko gzi feZb' s'A fznkdk
iKd/ jB.
BjhA tXDk ukjhdk j?. 50 ;kb dh T[wo s'A pknd Gko xZN j'Dk ukjhdk j? Bk
* nyo'N ykU. Uw/rk 3 c?Nh
fe tXDk ukjhdk j?. g/N dk w'Nkgk ihtK d/ c?N Bkb BjhA, ;r'A fockfJzv
n?f;v; dh ewh g{oh eo'. wkBf;e ekop'jkfJvq/N; ykD Bkb j[zdk j?.
sBkU, fuzsk, tko tko w{v yokp j'D fockfJzv ekop'jkJhvq/N; ftZu ;c/d uktb, w?dk ns/ uhBh Skfwb j[zd/ jB.
dh ;wZf;nk j? sK nyo'N ykU. fJ;B{z G{oh uhBh ;c/d uhBh s'A fpjso j[zdh j?. NqK; c?N iK pB;gsh f;js bJh p[o/ jB.
yk e/ fwiki mhe j't/rk. bkJhN chb fJj p[o/ e'b/;Nq'b B{z tXkT[Adk j? ns/ ;oho ftZu uzr/ e'b/;Nqkb B{z xZN eodk j?.
pZfunK ftZu w'Nkgk nZr/ uZb e/ S{ro, jkJh pbv gq?So ns/ jkJh e'b/;Nqkb dk
eo'r/. fJj pbv gq?So B{z th mhe eodk
ekoB pDdk j?. 70 ch;dh w'Nkg/ d/ fSeko B"itkBK B{z fdb d/ o'rK dk fJZe
j?.
ysok j[zdk jh j?. pZu/ ns/ feS'o fiBQK ftZu w'Nkgk j?, T[BQK B{z i'VK ns/ jZvhnK
* ftNkfwB ph-12 Bkb Gog{o
dhnK ;wZf;nktK, ;bhg n?gfBnk ns/ nksw-ftStk; ftZu ewh torhnK wkBf;e
nKv/ dk ;/tB eoB Bkb fvgq?SB th
;wZf;nktK j'D dk fznkdk ysok j[zdk j?.
BjhA j[zdk j?. nKv/ ftZu e'bhB j[zdk
pZfunK ftZu w'Nkgk o'eD d/ T[gkn
pZfunK ftZu w'Nkgk o'eD d/ T[gkn
pZfunK ftZu w'Nkgk o'eD d/ T[gkn
pZfunK ftZu w'Nkgk o'eD d/ T[gkn
pZfunK ftZu w'Nkgk o'eD d/ T[gkn
j?. fJ;d/ ;/tB Bkb w{v nZSk j[zdk j?. * jcs/ ftZu fJZe fdB ekop'jkJhvq/N; dk ;/tB Bk eo'.
* cbhnK ykU. cbhnK ftZu * e"V/ ns/ fwZm/ cb fwbk e/ ykU fit/A nkb{, wNo dh irQk nkb{ w/Eh pDkU.
ftNkfwB ph 12 ns/ c'fbe n?f;v dh * ;?o eo'.
Gog{o wksok j[zdh j?. sBkU B{z xZN * eo/b/, w/Eh, gkbe, fGzvh torhnK johnK e"VhnK uhiK ykU.
* pB;gsh xh Bk ykU.
eodh j?. johnK uhiK dk ;/tB eo'.
* fJZe fdB ftZu 80 n?wn?b s'A fznkdk ;kcN fvqze Bk ghU.
* ekch ghU. fJj w{v mhe eoB
* 30 ch;dh s'A fznkdk uhBh tkbhnK fwmkJhnK Bk ykU.
ftZu wddrko j?.
* ;c/d uktb, w?dk ns/ uhBh s'A goj/i eo'.
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'

17
17
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
17 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
17 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
n?vhb/v
n?vhb/v u bZGh iku bZGh ik
n?vhb/v
n?vhb/v u bZGh ik
n?vhb/v 'u bZGh iku bZGh ik
nk;Nq/bhnk ftZu d' BkpkbrK B/ fdZsk ysoBke tkodksK B{z
nk;Nq/bhnk ftZu d' BkpkbrK B/ fdZsk ysoBke tkodksK B{z
nk;Nq/bhnk ftZu d' BkpkbrK B/ fdZsk ysoBke tkodksK B{z
nk;Nq/bhnk ftZu d' BkpkbrK B/ fdZsk ysoBke tkodksK B{z
nk;Nq/bhnk ftZu d' BkpkbrK B/ fdZsk ysoBke tkodksK B{z
ojh j? fJj pZsy
ojh j? fJj pZsy
ojh j? fJj pZsy
ojh j? fJj pZsy
ojh j? fJj pZsy
nzikw, nZstkd Bkb i[V/ j'D dk
nzikw, nZstkd Bkb i[V/ j'D dk
nzikw, nZstkd Bkb i[V/ j'D dk SZeZe ZeZe Ze
nzikw, nZstkd Bkb i[V/ j'D dk
nzikw, nZstkd Bkb i[V/ j'D dk
j'o ;wkB u'oh eoe/ coko j' rJ/.
gkfe;skBh B"itkB B{z fwqse jkbs
ftZu okshA 11H55 ti/ ;N/SB s/ ezw
eoB nkJ/ d{i/ ekw/ B/ d/fynk.
g[bh; dk efjDk j? fe ;oft; ;N/
SB s/ y"cBke tkodks B{z nzikw d/D
s'A pknd th d'jK B/ e[fJBphnB ftZu
j'o pj[s ;kohnK xNBktK B{z nzikw
fdZsk ;h ns/ eJh b'eK s/ jwb/ th ehs/
. g[bh; d/ fJZe ;hBhno nc;o B/
dZf;nk fe g[bh; B/ oks Go d'jK
BkpkbrK dh fBT{ ;kT{E t/bz ns/
nk;Nq/bhnB e?ghNb N?ohNoh ;ojZd s/
Gkb ehsh. ;t/o/ 6H20 ti/ g[bh; B{z
e[fJBphnB ftZu S[o/pkzh dh fJZe j'o
n?vhb/v (fpT{o') nk;No/bhnk 'u ikBtoK gqsh dfozdrh B{z o'eD tkbh ;';kfJNh xNBk pko/ ikDekoh fwbh. nfXekoh
(nkoH n?Z;H ghH ;h J/H) d/ nfXekohnK B/ T[; pZsy B{z b? e/ b'eK e'b'A wdd wzrh j?, B/ dZf;nk fe ghVs d/ fYZv s/ uke{
fi; d/ f;o 's/ uke{ y[ZfGnk j'fJnk j?. fJ; pZsy B{z n?vhb/v Sfjo d/ e;p/ BkfJoB Bkb tko ehsk frnk ;h. fcbjkb T[;
dh pkfJEo'B gkoe 'u d/fynk frnk ;h. ;';kfJNh dk efjDk j? fe T[BQK B{z pj[s B{z e?Bpok d/ fJZe j;gskb ftZu dkyb
eokfJnk frnk, fiZE/ T[; dh jkbs yso/
;ko/ b'eK B/ fJ; rZb dh ikDekoh fdZsh fe T[BQK B/ gkoe 'u fJZe pZsy B{z d/fynk
f;vBh, (fpT{o') d' BkpkbrK tb'A ;kb dh T[wo tkb/ d'jK BkpkbrK B/
j?, fi; d/ f;o 's/ uke{ y[ZfGnk j'fJnk ;h. e[M B/ sK fJ; dhnK s;thoK th s'A pkjo j?. nfXekoh dk efjDk j? fe
nk;Nq/bhnk d/ ;{p/ fBT{ ;kT{E t/bz ftZu fBT{ ;kT{E t/bz d/ e[fJBphnB fJbke/ fJ; xNBk B{z th d'jK BkpkbrK B/
fdykJhnK. nfXekohnK w[skpe id'A T[j pZsy B{z d/yD bJh gkoe 'u rJ/ sK T[BQK
phsh oks eJh ysoBke tkodksK B{z ftZu fJZe ;oft; ;N/SB s/ b[ZN-y'j nzikw fdZsk ;h. T[; B/ dZf;nk fe fJ;
B{z T[j fes/ Bzo BjhA nkJh. T[BQK B/ pZsy dh ekch Gkb th ehsh sK i' ;w/A f;o T[;
nzikw fdZsk frnk, fi; ekoB g[bh; ehsh. fJ; d"okB ;oft; ;N/SB s/ ezw s'A E'VQh d/o pknd g[bh; B/ d'jK B{z
B{z w[ZYbh ;jkfJsk d/ e/ T[; dh ikB pukJh ik ;e/. T[BQK dk efjDk j? fe pZsy
ekch uZeoK ftZu gJh ojh. nZi ;t/o/ eo oj/ fJZe gkfe;skBh B"itkB B/ id'A fjok;s ftZu b? fbnk. nfXekoh dk
Bkb fe;/ B/ dfozdrh Gfonk ekok ehsk j?, i' fe pj[s rbs j?. nfXekohnK
nyho d't/A B"itkB g[bh; d/ jZE/ uVQ T[BQK B{z o'eD dh e'fSS ehsh sK T[BQK B/ efjDk j? fe e[fJBphnB ftZu tkgohnK
w[skpe ikBtoK gqsh dfozdrh fdykT[Dk fJZe z[ow j? ns/ fJ; d/ sfjs uko ;kb
rJ/. g[bh; nfXekohnK dk wzBDk j? fe T[; s/ uke{ Bkb eJh tko ehs/. zywK fJBQK ;kohnK tkodksK d/ sko nZstkd
dh e?d s/ 50,000 vkbo dk z[owkBk j' ;edk j?.
fJBQK tkodksK d/ sko nZstkd Bkb dh skp Bk MZbfdnK B"itkB B/ w"e/ s/ Bkb i[V/ j'J/ j' ;ed/ jB ns/ fBT{ ;kT{E
t/bz dh nZstkd fto'Xh ;KMh fJekJh
i[V/ j'J/ j' ;ed/ jB. jh dw s'V fdZsk. fJ; s'A pknd d't/A
xo nzdo y/v oj/ gzi ;kbk pZu/ B{z nukBe bZrh fwbh ikDekoh w[skpe 15 ns/ 16 b[N/o/ ;oft; ;N/SB s'A e?S ofi;No ns/ tb'A fJ; ;G dh iKu ehsh ik ojh j?.
xo nzdo y/v oj/ gzi ;kbk pZu/ B{z nukBe bZrh
xo nzdo y/v oj/ gzi ;kbk pZu/ B{z nukBe bZrh
xo nzdo y/v oj/ gzi ;kbk pZu/ B{z nukBe bZrh
xo nzdo y/v oj/ gzi ;kbk pZu/ B{z nukBe bZrh
r'bh, uheK ;[D e/ wkfgnK B{z gJhnK GkiVK
r'bh, uheK ;[D e/ wkfgnK B{z gJhnK GkiVK
r'bh, uheK ;[D e/ wkfgnK B{z gJhnK GkiVK Btk Btk Btk Btk Btkz Sohc tZb'A gkoNh nkr{nK B{z iBob okjhb ohc tZb'A gkoNh nkr{nK B{z iBob okjhb Sohc fto[ZX fNZgDh Bk eoB dh B;hjsohc fto[ZX fNZgDh Bk eoB dh B;hjs
r'bh, uheK ;[D e/ wkfgnK B{z gJhnK GkiVK
r'bh, uheK ;[D e/ wkfgnK B{z gJhnK GkiVK
ohc tZb'A gkoNh nkr{nK B{z iBob okjhb ohc fto[ZX fNZgDh Bk eoB dh B;hjsohc fto[ZX fNZgDh Bk eoB dh B;hjs
ohc tZb'A gkoNh nkr{nK B{z iBob okjhb ohc fto[ZX fNZgDh Bk eoB dh B;hjs
ohc tZb'A gkoNh nkr{nK B{z iBob okjhb
f;vBh (fpT{o') dZyDh-gZSwh f;vBh 'u j'Jh r'bhpkoh 'u gzi ;kbk pZuk
gqXkB wzsoh Sohc d/ jtkb/ Bkb fejk
(bVek) zywh j' frnk. dZf;nk ik fojk j? fe r'bhpkoh f;vBh d/ b{oBhnk e;p/
fe Btkz Sohc B/ nkgDh gkoNh
d/ fJZe xo 's/ j'Jh. fJZE/ ghVs bVek fonkB nkgD/ p?Zvo{w 'u G?D Bkb y/v fojk
gkfe;skB w[;fbw bhr-Btkz d/ B/
;h. fJ; d"okB nukBe pkjo'A fe;/ B/ r'bh ubk fdZsh, fijVh fe f;ZXh bVe/ dh
sktK B{z ;/tk w[es okjhb Sohc pko/ th
ewo 'u bZrh. r'bh bZrD s'A pknd T[; B/ uheK wkohnK, fiBQK B{z ;[D e/ T[; d/
fttkdg{oB fpnkB d/D s'A o'e fdZsk
wkg/ th xpokn rJ/. xpokJ/ j'J/ wkg/ T[; B{z fbtog{b j;gskb 'u b? rJ/, fiZE'A
j?. Btkz Sohc B/ fejk fe g{ok d/S
pknd 'u T[; B{z t?;Nwhv fubvoBz j;gskb 'u o?co eo fdZsk frnk. fJZE/ T[;
;kpek c"i w[yh iBob okjhb Sohc
dh jkbs fcbjkb ;fEo j?. T[ZXo g[b; tb'A wkwb/ dh iKu S[o{ eo fdZsh rJh j?.
dhnK SkBdko ;/tktK bJh T[BQK dh
iKu eosk ni/ sZe fJ; rZb dk gsk BjhA brk ;e/ jB fe r'bhpkoh fe; tiQk
Sbkxk eodk j?.
ekoB ehsh rJh ;h.
Sohc d/ fBod/S s'A e[M fdB gfjbK
f;zX d/ rtoBo w[jzwd i[p?o B/ iBob
okjhb Sohc B{z 'fJe nkw iBob'
feT{fpe ftZu fJZe ftnesh B/ esb dZf;nk ;h ns/ fejk ;h fe T[BQK B{z fJzBk
feT{fpe ftZu fJZe ftnesh B/ esb
feT{fpe ftZu fJZe ftnesh B/ esb
feT{fpe ftZu fJZe ftnesh B/ esb
feT{fpe ftZu fJZe ftnesh B/ esb
tXk-uVQk e/ g/S BjhA ehsk ikDk
ukjhdk. fJ; Bkb T[BQK bJh jh
;wZf;nktK yVQhnK j'DrhnK. i[p?o
ehshnK 3 fo s/dko n"osKs/dko n"osK
ehshnK 3 fo don;b T[; ypo dk jtkbk d/ oj/ ;B,
ehshnK 3 fo
ehshnK 3 fo s/dko n"osK
ehshnK 3 foSs/dko n"osKs/dko n"osK
fi; ftZu fejk frnk ;h fe okjhb Sohc
B{z T[BQK dhnK ;/tktK bJh y/sh dh zwhB
fdZsh rJh j?. rtoBo B/ fejk fe
;kT{dh nop tkbh c"ih rmi'V d/ w[yh
d/ s"o s/ okjhb d/ ezw B{z n;kXkoD
fJ;bkwkpkd, fpT{o') gkfe;skB d/ D. okjhb Sohc dh fJ; fB:[esh dk
uhz d/ s"o s/ d/fynk ik fojk j?, id'Afe
;kpek c"i w[yh iBob okjhb Sohc B{z fto'X eJh gkfe;skBh B/sktK, ;/tk
fJe nkw ftnesh d/ s"o s/ fJj T[BQK
;kT{dh dh nrtkJh tkb/ 41 w[;fbw d/ w[es c"ih nfXekohnK, gZsoekoK ns/
dk nfXeko j?. fieo:'r j? fe okjhb
SK d/ c"ih rmi'V dk w[yh fB:[es ehs/ p[ZXhihthnK B/ ehsk j?. fJBQK b'eK B/
Sohc T[es rmi'V dh ewkB fJ; wjhB/
ikD dofwnkB Btkz Sohc B/ nkgDh ;/tk w[es ioBb d/ fe;/ ftd/Sh c"ih
;zGkbD tkb/ jB. fJ; rmi'V B{z
gkoNh d/ B/sktK B{z fejk fe T[j okjhb rmi'V Bkb i[VB d/ c?;b/ s/ ;tkb
'w[;fbw BkN'' fejk ik fojk j?.
fto[ZX e'Jh fttkdg{oB fpnkB Bk d/ u[Zfenk j?. UXo o/vhU gkfe;skB B/
fBZih j?bhekgNo dk fJ;s/wkb BjhA eo ;ed/ Nozg
fBZih j?bhekgNo dk fJ;s/wkb BjhA eo ;ed/ Nozg
fBZih j?bhekgNo dk fJ;s/wkb BjhA eo ;ed/ Nozg
fBZih j?bhekgNo dk fJ;s/wkb BjhA eo ;ed/ Nozg
fBZih j?bhekgNo dk fJ;s/wkb BjhA eo ;ed/ Nozg
jB, T[; s/ T[vkB BjhA Go ;ed/.
n;b ftZu ;[oZfynk go'N'ekb d/
sfjs T[BQK B{z fBZih j?bhekgNo ftZu
T[vkB GoB dh wBkjh j?. 'd ;heoN
;oft;' B/ fejk j? fe wkBe ;[oZfynk
e?B/vk, (fpT{o') feT{fpe d/ fJe S'N/ fij/ Sfjo SkftfBrB ftZu fJe ftnesh
go'N'ekb d/ nB[;ko, okSNgsh iK sK
B/ nkgD/ jh gfotko dhnK y[ShnK T[ikV fdZshnK. 51 ;kbk f;bt/B v[e[N BK d/
izp' i?N J/no c'o;-1 ftZu T[vkB Go
d'Sh B/ nkgDhnK 3 foSs/dko n"osK dk esb eo fdZsk ns/ nkgD/ fgsk dk
;ed/ jB iK fco wohB fJe BK d/
esb eoB dh e'fSS ehsh. g[bh; B/ fJ; B{z frqcsko eo fbnk j? . fJ; s/ eJh
j?bhekgNo ftZu. Nozg d/ fBZih
d'S bZr/ jB. iKu eoB tkb/ g[bh; nfXekoh B/ dZf;nk fe fJ; B/ nkgDh ;kbh,
j?bhekgNo f;e'o;eh n?;-76 s/ Nozg
;Z; ns/ uu/oh G?D dk esb ehsk j?, fJBQK dh T[wo 56, 61 ns/ 70 ;kb ;h.
dk BK bkb tZv/ nZyoK ftZu fbfynk
fJBQK n"osK dhnK bkSK p[ZXtko B{z T[BQK d/ xo'A jh fwbhnK ns/ fi; ftnesh
j'fJnk j? s/ Bkb jh T[BQK d/ gfotko dh
B{z wkoB dh e'fSS ehsh rJh T[; dh T[wo 80 ;kb j?. fJ; ftnesh dh jkbs
fBZih w'jo th bZrh j'Jh j?. Nozg dk
rzGho j? ns/ j;gskb ftZu Gosh ehsk frnk j?. d'Sh ftnesh B{z b'eb r?; ;N/
fBZih j?bhekgNo 'wko-J/-bkr'' ftZu
SB B/fVUA frqcsko ehsk frnk. fJ; d/ d';sK ns/ r[nKYhnK B/ dZf;nk fe fJj
pD/ Bt/A j?bhg?v s/ n?stko B{z yVk Bzo
ftnesh nkofEe gq/SkBh dk ;kjwDk eo fojk ;h. T[j nkgDh ;kbh Bkb jh
nkfJnk ;h. tkJhN jkT{; B/ T[;
ofjzdk ;h. fJ; wkwb/ dh iKu eoB tkb/ g[bh; nfXekoh B/ fejk fe 13 ngq?b B{z
gkw phu, (fpT{o') nwohek d/ J/-bkr' fozkoN d/ ;kjwD/ bkB ftZu j?bhekgNo d/ T[ZE/ yV/ j'D dh tiQk pko/
fJ; ftnesh B{z ndkbs ftZu g/S ehsk ikt/rk.
okSNogsh v'Bkbv Nozg nkgD/ wko- yV/ fBZih j?bhekgNo B{z p; d/y jh ;ed/ g[ZS/ rJ/ ;tkbK dk itkp BjhA fdZsk.

18
18
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
18 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
18 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
nkgD/ ;w/A dh fJ; y{p;{os ndkekok dk oki eg{o-fdbhg
nkgD/ ;w/A dh fJ; y{p;{os ndkekok dk oki eg{o-fdbhg
d' dzdK d/ Bkb fJ; pZuh B/ fbnk iBw, nkgD/ ;w/A dh fJ; y{p;{os ndkekok dk oki eg{o-fdbhg
d' dzdK d/ Bkb fJ; pZuh B/ fbnk iBw,
d' dzdK d/ Bkb fJ; pZuh B/ fbnk iBw,
d' dzdK d/ Bkb fJ; pZuh B/ fbnk iBw,
d' dzdK d/ Bkb fJ; pZuh B/ fbnk iBw,
nkgD/ ;w/A dh fJ; y{p;{os ndkekok dk oki eg{o-fdbhg
nkgD/ ;w/A dh fJ; y{p;{os ndkekok dk oki eg{o-fdbhg
fJ; B{z eb:[Zr BjhA sK j'o eh ejKr/! e[wko Bkb fojk ;h nc/no, fdzdh j? j[D nfijh fdykJh!
fJ; B{z eb:[Zr BjhA sK j'o eh ejKr/!
fJ; B{z eb:[Zr BjhA sK j'o eh ejKr/!
fJ; B{z eb:[Zr BjhA sK j'o eh ejKr/!
fJ; B{z eb:[Zr BjhA sK j'o eh ejKr/!
e[wko Bkb fojk ;h nc/no, fdzdh j? j[D nfijh fdykJh!
e[wko Bkb fojk ;h nc/no, fdzdh j? j[D nfijh fdykJh!
e[wko Bkb fojk ;h nc/no, fdzdh j? j[D nfijh fdykJh!
e[wko Bkb fojk ;h nc/no, fdzdh j? j[D nfijh fdykJh!
j[D T[j 80 ;kbK dh j' u[Zeh j? ns/
fcbwK s'A th ekch d{o ofjzdh j?, go
pj[s xZN b'e ikDd/ jB fe 13
nr;s, 1936 B{z u/BJh 'u iBwh
t?:zshwkbk B/ 13 ;kb dh T[wo 'u jh
fcbwK 'u n?ANoh eo bJh ;h. 1949 'u
fJe skfwb fcbw T[BQK dk gfjbh fcbw
;h. t?:zsh B{z n?efNzr ftok;s 'u fwbh
;h. T[; dh wK t;[zXok 40 djke/ 'u
skfwb fcbwK dh wSj{o ndkekok ofj
u[Zeh ;h.
t?:zshwkbk fJZE/ pkbht[Zv dh wSj{o
ndkekok ofj u[Zeh ;h. j[D sZe T[BQK
dk fttkdK Bkb jh T[; dh rfjok foSsk
fojk j?. 1961 'u fcbw 'rzrk iw[Bk'
d/ ;?ZN 's/ T[; dk nc/no fdbhg e[wko
Bkb S[o{ j'fJnk. fJ; s'A gfjbk fdbhg
wX{pkbk ns/ ekfwBh e"Sb Bkb fob/
SBfSg 'u ;B. 60 djke/ 'u T[; dk
t?:zsh dk BK S'nw?B Bkw Bkb wSj{o
oki eg{o Bkb th i[fVnk ;h. fejk
iKdk j? fe oki ns/ T[; dk foSsk
bzvB (fpT{o') pZuk iK pZuh d/ iBw b?Ad/ jh xo 'u febekohnK r{ziD bZrdhnK ftnkj sZe gj[zu u[Zek ;h. yk; rZb
jB. xo dk wkj"b fJedw pdb fijk iKdk j?. wkfgnK dh y[Sh d'r[Dh j' iKdh j?. fJj dZ;Dk ukj[zd/ jK fe oki eg{o
S'N/ pZu/ pj[s wk;{w j[zd/ jB go s;thoK 'u i' s[;hA pZuh d/y oj/ j', T[j e[M tZyoh gfjbk s'A jh ftnkj/ j'J/ ;B. t?:zshwkbk
Bkb nc/no ubd/ oki eg{o dh gsBh
ns/ yk; j?. 29 ;kb dh ;wKEk B/ cotoh wjhB/ 'u fJe p/Nh B{z iBw fdZsk ;h. T[;
feqSDk oki pZfunK Bkb xo SZv e/
dk BK J/bk o'i oZfynk. J/bk dhnK s;thoK T[BQK fdBK s'A jh ;'Sb ;kJhN; 's/
w[zpJh (fpT{o')nkgD/ ;w/A d/ 60 djke/ jkb jh 'u 76t/A wk;No dhBkBkE ubh rJh ;h. T[j brGr uko wjhB/
tkfJob j' ojhnK jB.
dh ;dkpjko ndkekok t?:zshwkbk B{z n?tkov Bkb ;BwkfBs ehsk frnk. w[zpJh d/ BNoki j'Nb 'u ojh ;h.
J/bk pj[s jh y{;o{s j? go T[; dhnK s;thoK tkfJob j'D d/ fgZS/ dk ekoB
fJj j? fe T[; d/ w{zj 'u iBw s'A jh d' dzd jB. j/mb/ ipkV/ 'u fJj d' dzd g{oh soQK
Bkb ftef;s j'J/ jB. nkw s"o 's/ 6 wjhfBnK pknd e'Jh pZuk dzd eZYdk j?.
gsBh pfpsk s'A nbZr ofj oj/ oDXho eg{o B/
gsBh pfpsk s'A nbZr ofj oj/ oDXho eg{o B/
gsBh pfpsk s'A nbZr ofj oj/ oDXho eg{o B/
gsBh pfpsk s'A nbZr ofj oj/ oDXho eg{o B/
gsBh pfpsk s'A nbZr ofj oj/ oDXho eg{o B/
wK ;wKEk B/ fJzrb?Av ;fEs ikoi fJbhnN j;gskb 'u pZuh B{z iBw fdZsk
;h. ;wKEk dZ;dh j? fe J/bk dk iBw f;i/ohnB Bkb j'fJnk. Btizwh pZuh d/ w{zj
fejk, 'T[; B{z w?A voktBk nkdwh bZrdk ;hT[; B{z w?A voktBk nkdwh bZrdk ;h'
B{z d/y e/ Bk f;oc T[j j?okB j'Jh, ;r'A fe Bo;K th j?okB ofj rJhnK ;B. id'A
fejk, T[; B{z w?A voktBk nkdwh bZrdk ;h
fejk, T[; B{z w?A voktBk nkdwh bZrdk ;h
fejk, T[; B{z w?A voktBk nkdwh bZrdk ;h
fejk,
T[BQK B/ pZuh d/ w{zj 'u dzd d/y/ sK T[BQK B{z Szek j'Jh fe fJBQK dzdK ekoB d[ZX
fgbkT[Ad/ ;w/A w[Seb Bk nkt/ go ;w/A d/ Bkb ;G e[M mhe fojk.
;wKEk dk efjDk j? fe J/bk d/ fJ; d[Bhnk 'u nkT[D s'A gfjbK fJe tko T[;
w[zpJh (fpT{o') oDXho eg{o s/ T[BQK
dk roGgks j' u[Zek j?, fJ; bJh T[j J/bk d/ nkT[D 's/ pj[s y[S j?. dh gsBh pfpsk nbZr-nbZr ofjzd/
jB. jkb jh 'u pfpsk d/ iBwfdB 's/
nk:'fis gkoNh 'u oDXho th Skwb
w?bp"oB u fgnk Gkoh whAj, jVQ nkT[Du fgnk Gkoh whAj, jVQ nkT[D j'J/. fJ; d"okB T[BQK B/ nkgD/ ftnkj
w?bp"oB
w?bp"oB
w?bp"oB u fgnk Gkoh whAj, jVQ nkT[D
w?bp"oB 'u fgnk Gkoh whAj, jVQ nkT[Du fgnk Gkoh whAj, jVQ nkT[D
s/ foSfsnK 's/ y[ZbQ e/ rZbpks ehsh.
ekoB pzd j'J/ d' o/bt/ ;N/
ekoB pzd j'J/ d' o/bt/ ;N/
ekoB pzd j'J/ d' o/bt/ ;N/ oDXho B/ fejk, 'fJe xo 'u fJeZm/ Bk
ekoB pzd j'J/ d' o/bt/ ;N/SBB BB B
ekoB pzd j'J/ d' o/bt/ ;N/
ofjD d/ pkti{d pfpsk s/ w/o/ ftukb/
e[M BjhA pdfbnk j?. n;hA nZi th fJe-
d{i/ Bkb fwbd/ jK. pkjo iKd/ jK,
fJeZm/ fvBo eod/ jK s/ gfotko 'u
j'D tkbhnK gkoNhnK 'u Skwb j[zd/ jK.
pfpsk th gfotkoe ;wkrwK 'u w"i{d
ofjzdh j?.'
sbke d/ ;tkb 's/ oDXho B/ fejk,
'sbke fe; bJh< n;hA sbke bJh feT[A
ikJhJ/< w?A w[V ftnkj BjhA eotkT[Dk
ukj[zdk s/ Bk jh pfpsk. n;hA nkgD/
nbZr-nbZr ofjD-;fjD ekoB tZy
j' rJ/ jK. T[; B{z bZrdk ;h fe w?A fJe
voktBk nkdwh jK, i' pj[s Sokp ghAdk
j? s/ d/oh Bkb xo nkT[Adk j?. fJj e[M
w?bp"oB (fpT{o') w?bp"oB 'u gJ/ Gkoh whAj ekoB nkw iB ihtB 's/ ekch
nfijk ;h fe i' T[j BjhA ukj[zdh ;h s/
n;o fgnk j?. fJ; ekoB fiZE/ Sfjo d/ skgwkB 'u Gkoh froktN nkJh j?, T[ZE/ jh
w?A T[; soQK fiT{Dk BjhA ukj[zdk ;h, fit/
nkw b'eK dhnK w[;hpsK 'u Gkoh tkXk j'fJnk j?. whAj ekoB Sfjo 'u eJh EKJhA
A fe T[j ukj[zdh j?. T[j w?B{z T[; soQK
jVQ nk frnk j? ns/ fJ; d/ uZbfdnK p[ZXtko ;t/o/ gqSk;B B/ d' o/bt/ ;N/SBK B{z
ngDkT[Dk BjhA ukj[zdh ;h, fit/A fe w?A
pzd eo fdZsk. w?No' No/Bz dk efjDk j? fe pb?epoB ;N/SB ns/ poBbh ;N/SBK
jK, idfe fJj bt w?foi ;h. ;kv/ e'b
B{z pzd eo fdZsk frnk j?. o/bt/ ;N/SBK d/ pzd j'D ekoB :ksohnK B{z ekch
d' fgnko/ pZu/ jB, fiBQK dh n;hA d/
fdZesK dk ;kjwDk eoBk fgnk j?. fJ; d/ Bkb jh w";w 'u yokph d/ uZbfdnK
yGkb eoBh j?. T[; B/ d'tK dk uzr/
;kT{E :kok 'u fJZe Nokw ns/ gb/Nckow ftukb/ fJZe 50 ;kbk n"os dh bZs c;
sohe/ Bkb gkbD-g'SB ehsk j? s/ d'tK
rJh. 40 fwzNK dh w[SZes s'A pknd w"e/ 's/ gj[zuh pukn Nhw B/ T[; dh bZs B{z
B/ nkgD/ eohno 'u pj[s ;cbsk
pkjo eZfYnk. fcbjkb zywh n"os B{z n?bcov j;gskb 'u dkyb eokfJnk
jk;b ehsh j?.'
frnk j?, fiZE/ T[; dh jkbs ;fEo j?.
11 wjhfBnK dh Xh B{z fgU B/ Nzfrnk ckj/
11 wjhfBnK dh Xh B{z fgU B/ Nzfrnk ckj/ s/, c/;p[e s/, c/;p[e s/ bkJht ehsh ;koh xNBks/ bkJht ehsh ;koh xNBk
11 wjhfBnK dh Xh B{z fgU B/ Nzfrnk ckj/
11 wjhfBnK dh Xh B{z fgU B/ Nzfrnk ckj/ s/, c/;p[e s/ bkJht ehsh ;koh xNBk
11 wjhfBnK dh Xh B{z fgU B/ Nzfrnk ckj/ 's/, c/;p[e s/, c/;p[e 's/ bkJht ehsh ;koh xNBks/ bkJht ehsh ;koh xNBk
p?Aeke (fpT{o') EkJhb?Av 'u fJe fgsk B/ nkgDh 11 wjhfBnK dh p/Nh dh jZfsnk eo fdZsh ns/ fJ; s'A pknd y[d th
y[de[Sh eo bJh. c/;p[Ze 's/ T[; B/ d' thvhU g';N ehshnK jB, fi; 'u T[j gfjbh thvhU 'u nkgDh p/Nh d/ rb/ 'u oZ;h
pzBQdk Bzo nk fojk j? ns/ T[; B{z SZs Bkb bNek fdzdk j?. fJ; s'A pknd T[j oZ;h T[Zgo fyZudk j? ns/ p/Nh dh bkS B{z tZy
eodk j?. p/Nh dh jZfsnk s'A pknd Sy; y[d th y[de[Sh eo b?Adk j?.
T[es Sy; B/ fJ; tkodks B{z nzzkw EkJhb?Av d/ fJe j'Nb 'u fdZsk. dZf;nk ik fojk j? fe gsBh Bkb MrV/ s'A pknd
Sy; B/ nfijk edw u[Zfenk. T[; B/ p/Nh dh jZfsnk dk c/;p[Ze 's/ bkJht ehsk. gfotko d/ ;ko/ b'e fJ; g{o/ xNBkeqw B{z
d/y oj/ ;B. c/;p[Ze 's/ thvhU d/y e/ T[es Sy; dk gfotko ns/ d';s g[b; B{z ;{uBk fdZsh ns/ xNBk tkbh EK tZb otkBk
j'J/ go T[d'A sZe pj[s d/o j' u[Zeh ;h. c/;p[Ze 's/ fJj thvhU nkT[D s'A pknd :{zo; tb'A brksko fSekfJsK nkT[D bZrhnK.
fi; s'A pknd c/;p[Ze B/ s[ozs fJ; B{z jNk fdZsk. c/;p[Ze d/ wkbe wkoe z[eopor B/ Go';k fdZsk fe ezgBh g{oh e'fSS 'u i[Nh
j? fe nZr/ s'A c/;p[Ze 's/ nfij/ thvhU Bk ngb'v ehsk ik ;eD. T[BQK B/ fJ; B{z fJe fdb dfjbk d/D tkbk thvhU dZf;nk
ns/ ghVs gfotko gqsh jwdodh zkjo ehsh.

19
19
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
19 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
19 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
wjkokDh B/ Gkosh gqdo Bh s'A jkEhBh s'A jkEh
wjkokDh B/ Gkosh gqdo fwb', fJ; n"os B{z fi; B{z nkgDh
wjkokDh B/ Gkosh gqdo
wjkokDh B/ Gkosh gqdo Bh s'A jkEh
wjkokDh B/ Gkosh gqdoSBh s'A jkEhBh s'A jkEh
fwb', fJ; n"os B{z fi; B{z nkgDh
fwb', fJ; n"os B{z fi; B{z nkgDh
fwb', fJ; n"os B{z fi; B{z nkgDh
fwb', fJ; n"os B{z fi; B{z nkgDh
dzd tkbk xzNk jNtkfJnk
dzd tkbk xzNk jNtkfJnk
dzd tkbk xzNk jNtkfJnk
dzd tkbk xzNk jNtkfJnk
dzd tkbk xzNk jNtkfJnk
zdrh dk jo fdB j? :kd
zdrh dk jo fdB j? :kd
zdrh dk jo fdB j? :kd
f f f f fzzdrh dk jo fdB j? :kdzdrh dk jo fdB j? :kd
fpq;p/B (fpT{o') ne;o ;kvh fzzdrh
'u ns/ nkb/-d[nkb/ e[M nfjw
xNBktK tkgodhnK jB. ;kvh fzzdrh
'u pj[s ;ko/ yk; gb th nkT[Ad/ jB.
;kB{z iK s[jkB{z SkfJd jh e'Jh phsh rZb
:kd ofjzdh j'D go nk;No/bhnk d/
fpq;p/B dh 27 ;kbk op/ek S?oke e'b
ndG[Zs :kd Sesh j?. T[; d/ w[skpe
nkgD/ 12 fdB dh T[wo s'A b? e/ j[D
sZe dh jo fdB dh rZb :kd j?. fJZE'A
sZe fe T[; B/ fe; fdB eh gfjfBnk
;h ns/ T[; fdB dk w";w fet/A dk ;h,
fJj ;G :kd j?.
fJe fog'oN w[skpe op/ek e'b
jkfJbh ;[ghohno nkN'pkfJUrokfceb
w?woh j?. nfijh :kd Sesh tkb/ b'eK
e'b n;kXkoB :kd B{z nkgDh w?woh
ftu oZyD dh ;woZEk j[zdh j?. dZf;nk
ik fojk j? fe d[Bhnk Go ftu f;oc
bzvB (fpT{o') fpqN/B dh wjkokDh n?bhzp/E-99 B/ fJE/ fJe Gkosh ebk gqdoSBh
80 b'eK e'b nfijh :kd Sesh j?. op/
s'A jkEh dzd d/ co/w tkb/ xzN/ B{z jNtk fdZsk j?. gqdoSBh dk nk:'iB fJzrb?Av d/
ek B{z j?oh gkNo p[Ze dk fJe-fJe Spd
Jh;N J/Afibk ;fEs T[BQK d/ ';?Bfvqzxw n;N/N' ftu j'fJnk j?. fJ; ;kb dh gqdoSBh
:kd j?. op/ek B{z :kd j? fe T[; d/ gfjb/
dk ftSk 'fpqN/B-fJzvhnk Jhno nkc ebuo 2017' ns/ Gkosh nkzkdh d/ 70 ;kb
iBw fdB 's/ T[; B{z eh s'jck fwfbnk
g{o/ j'Dk j?. gqdoSBh ftu T[BQK t;s{nK B{z Skwb ehsk frnk j?, i' wjkokDh ns/
;h.
fpqfNS oki gfotko B{z s'jc/ d/ o{g 'u fwbhnK jB. fJ; ftu eJh t;s{nK Gkos
op/ek dZ;dh j? fe T[; d/ iBw fdB
ftu fpqfNS oki d/ ;w/A dhnK th jB.
d/ 12t/A fdB T[BQK d/ wksk-fgsk B/ T[BQK
B{z vokJhto dh ;hN 's/ fpmkfJnk ;h
Bk;k B/ ;[go gq?
Bk;k B/ ;[go gq?
Bk;k B/ ;[go gq? o p?b{B ;cbsk-g{ote SZfvnk ns/ T[; dh s;tho fyZuh ;h. p; fJzBk
Bk;k B/ ;[go gq? o p?b{B ;cbsk-g{ote SZfvnko p?b{B ;cbsk-g{ote SZfvnk
Bk;k B/ ;[go gq?So p?b{B ;cbsk-g{ote SZfvnko p?b{B ;cbsk-g{ote SZfvnk
jh BjhA op/ek B{z nkgDk gfjbK iBw
fdB th :kd j?. T[; B/ dZf;nk fe T[j
iBw fdB 's/ o'D bZrh ;h, feT[Afe T[;
dh vo?Z; e[M ;jh BjhA ;h.
N'oKN' d/ ;pt/n ;N/
N'oKN' d/ ;pt/n ;N/ BK s/ gqd{ D d/ gZXo
N'oKN' d/ ;pt/n ;N/ BK BK s/ gqd{s/ gqd{ D d/ gZXoD d/ gZXo
N'oKN' d/ ;pt/n ;N/
N'oKN' d/ ;pt/n ;N/SBK BK 's/ gqd{s/ gqd{SD d/ gZXoD d/ gZXo
dh j?okB eodh fog'oN nkJh ;kjwD/
dh j?okB eodh fog'oN nkJh ;kjwD/
dh j?okB eodh fog'oN nkJh ;kjwD/
dh j?okB eodh fog'oN nkJh ;kjwD/
dh j?okB eodh fog'oN nkJh ;kjwD/
N'oKN' (fpT{o') :{Bhtof;Nh nkc
N'oKN' d/ fJzihBhnfozr gq'c?;o tZb'A g/S
ehsh fJe BthA y'i d/ w[skpe N'oKN' d/
;pt/n ;N/SBK 's/ gqd{SD dk gZXo ;G
s'A fznkdk j?. e?B/vk d/ NoK;g'oN d/
tkfSzrNB (fpT{o') Bk;k B/ wzrbtko c[ZNpkb ;N/vhnw d/ ;[go gq?So p?b{B B{z fszB w[Zy ;kXBK 'u'A ;pt/n ;N/SBK 's/
fBT{zhb?Av s'A ;cbskg{ote SZfvnk. fJj r[pkok Xosh d/ skok wzvb d/ pkjo s'A gqd{SD tX/o/ j?. fJj nfXn?B e?B/vk d/
nkT[D tkbhnK feoBK d/ Xosh d/ tksktoD ftu dkyb j[zfdnK jh T[BQK dk gsk f;js ftGkr tZb'A ehsk frnk ns/
bk ;e/rk. fJj fwSB 100 iK T[; s'A th e[M tZX fdBK se uZb/rk. fJj d[pkok 'fJBtkfJow?ANb ;kfJz; n?Av N?eBkb'ih'
dZyDh r'bknoX ftu 33H5 feH whH dh T[ukJh 's/ oj/rk. ftu fJj nfXn?B gpfbS ehsk frnk.
fJ; nfXn?B ftu N'oKN' d/ ;pt/n ;N/
SBK 's/ gqd{SD dh s[bBk t?Be{to d/
sZe ysw j'
Gkos u'A 2
Gkos
sZe ysw j'
Gkos sZe ysw j' ;ekJhNo/B ns/ wKNohnb d/ w?No'
Gkos u'A 2u'A 2
Gkos 'u'A 2u'A 2033 33 30 sZe ysw j' sZe ysw j'
f;;Nw Bkb ehsh rJh. fJ; nfXn?B
;ed? ftu ;kjwD/ nkfJnk fe N'oKN' dhnK
;ed?
;ed? wb/ohnk L wkjo
;ed? wb/ohnkwb/ohnk L wkjo L wkjo
;ed? 'wb/ohnkwb/ohnk' L wkjo L wkjo
No/Bz ns/ gb/NckowK 's/ gqd{SD dk
gZXo pkjo s'A 10 r[Dk fznkdk ;h ns/
fJj wKNohnb d/ w?No' f;;Nw s'A 3 r[Dk
fznkdk ;h. fJ; s'A pknd N'oKN' ;pt/
n ;N/SBK 's/ jtk dh r[DtZsk ;kc
eoB d/ T[gkn th dZ;/ rJ/ jB. fJj
nfXn?B ;kb 2010 s'A 2011 sZe d/
nzefVnK 's/ nkXkos j?.
fueB ykD dh ekjbh u nk;No/bhnB ftneshu nk;No/bhnB ftnesh
fueB ykD dh ekjbh
fueB ykD dh ekjbh 'u nk;No/bhnB ftneshu nk;No/bhnB ftnesh
fueB ykD dh ekjbh u nk;No/bhnB ftnesh
fueB ykD dh ekjbh
e'b'A j'Jh G[Zb, d/Dk fgnk tZvk
e'b'A j'Jh G[Zb, d/Dk fgnk tZvk [owkBk
e'b'A j'Jh G[Zb, d/Dk fgnk tZvk [owkBk[owkBk
e'b'A j'Jh G[Zb, d/Dk fgnk tZvk
e'b'A j'Jh G[Zb, d/Dk fgnk tZvk z[owkBk[owkBk
goE (fpT{o') fueB d/ S"ehBK d/
pko/ 'u s[;hA eJh feZ;/ ;[D/ j'Dr/ go
fJj ;G s'A tZyok j?. nk;No/bhnk 'u
fJZe ftnesh B/ cokfJv fueB ykD
dh ekjbh 'u No?fce f;rBb s'V fdZsk.
bzvB (fpT{o') ftSt wb/ohnk fdjkV/ d/ w"e/ 's/ 19 d/SK d/ fJe y/soh ;w{j B/ gZSwh nk;No/bhnk dh g[b; B/ ubkB
fejk fe Gkos s/ J/Shnk 'u'A 2030 sZe wb/ohnk ysw ehsk ik ;edk j?. dh o;hd B{z NthN ehsk j?. fJ; 'u
ubkB eZND dh tiQk th dZ;h rJh j?.
'J/Shnk g?;/fce bhvo; wb/ohnk nbkfJz; (nbgwh) B/ fejk fe 2015 sZe
Gkos 'u wb/ohnk d/ 1H3 eo'V wkwb/ ;kjwD/ nkJ/ s/ 24,000 s/ tX w"sK doi fJ; 'u dZf;nk frnk j? fe T[; ftnesh
ehshnK rJhnK. ftSt f;js ;zrmB dh wb/ohnk fog'oN-2016 w[skpe Gkos 'u B{z cokfJv fueB ykD dh ekjbh ;h,
wb/ohJ/ dh wjkwkoh tkbh ;fEsh pDh j'Jh j? s/ fiE/ 14 ch;dh npkdh wsbp fJ; bJh T[; B/ bkb pZsh d/ f;rBb B{z
18H4 eo'V b'eK dk wb/ohJ/ dh bg/N 's nkT[D dk ysok fznkdk j?. nbgwh dh Bzo nzdkz eo fdZsk. g[b; B/ T[; B{z
227 nk;No/bhnB vkbo (11007 o[gJ/
p'ov w[Zyh s/ fJzv'B/Shnk dh ;kpek f;js wzsoh vkeNo Bcf;nk wp'Jh B/ fejk,
'';kvk wzBDk j? fe n;hA wb/ohJ/ d/ fybkc bVkJh fiZs ;ed/ jK. jkb/ ;kB{z J/Shnk ) dk z[owkBk brkfJnk j?. Gkt fe
s/ yk; eoe/ Gkos 's/ fXnkB d/Dk ysw BjhA eoBk ukjhdk, fiE/ wb/ohnk cokfJv fueB ykD dh ekjbh 'u
gfotkoK, GkJhuko/, okSNoh noEftt;EktK s/ okSNoh f;js gqDkbh 's/ fJe tZvk ftnesh B{z tZvk nkofEe B[e;kB
p'M pfDnk j'fJnk j?.'' MZbDk fgnk.

2 2 2 2 20 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
;zgkdeh
b?; j'D tZb tZX
b?; j'D tZb tZX
b?; j'D tZb tZX
e? e? e? e? e?Sb?; j'D tZb tZXb?; j'D tZb tZX
gzikp NkJhwz
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
fojk j? Gkos
fojk j? Gkos
fojk j? Gkos
fojk j? Gkos
fojk j? Gkos
Nozg ;oeko dhnK BthnK BhshnK
Nozg ;oeko dhnK BthnK BhshnK
Nozg ;oeko dhnK BthnK BhshnK
Nozg ;oeko dhnK BthnK BhshnK
Nozg ;oeko dhnK BthnK BhshnK
;oeko B/ Brd b?D d/D dh d' bZy oZyD bJh ehsk ik fojk j?. tZv/ B'NK so dpkn ftZu nkfJnk j?. ftek;
o[gJ/ dh tZX s'A tZX ;hwk s?n ehsh j? B{z w[nZsb eoB Bkb ekbk XzB xZN do fvZrh j?. ftek; ns/ o'irko dh
sK fe b'e tZX s'A tZX e?Sb/; b?D d/ BjhA j'fJnk j?. fJZe nB[wkB d/ ewh ftZu nZstkdh rshftXhnK
Gkosh gqtk; s/ n;o gkT[DrhnK
Gkosh gqtk; s/ n;o gkT[DrhnK D eoB. fJ; edw d/ gZy ftZu gfjbk nB[;ko Gkos ftZu f;oc 6 ch;dh tXhnK jB. nkgD/ d/S ftZu th
Gkosh gqtk; s/ n;o gkT[DrhnK
Gkosh gqtk; s/ n;o gkT[DrhnK
Gkosh gqtk; s/ n;o gkT[DrhnK
soe nkofEe ftek; dk j?. ekbk XzB Brd ftZu ofjzdk j?. nfijk jh j' fojk j?. shik, nkgD/
wk;Noekov B/ nB[wkB brkfJnk j? fpbvoK d/ dcso ftZu s[jkB{z Bed N?e;eowh pj[s fGqSN jB. i/eo fJj
Gkosh nkJhNh ;?eNo d/ fdB yokp uZb oj/ jB. jo o'i
fe e?Sb/; fJekBwh Bkb d/S dh ewkJh xZN jh fwb/rk. ekbk XzB JhwkBdko j[zd/ sK Bzpo 2 dk Xzdk j[zdk
e'Jh BthA w[;hps ;kjwD/ nk ik ojh j?. Nozg gqSk;B B/ gfjbK
ftZu 1H5 ch;dh dk tkXk j' ;edk j?. ;'Bk, gqkgoNh ns/ ftd/Sh p?eK ftZu jh BjhA. T[ZdwhnK tZb'A fJ; soQK dk
jh n?u-1 ph thik wkwb/ ftZu yso/ dh xzNh tik oZyh j?. ftZu eq?fvN ekov ezgBh thik B/ fJ; bkG oZfynk iKdk j?. w?A e'beksk, ekBg[o Xzdk fJjBK eowhnK dk fjZ;k pBD
dk nB[wkB 70 jiko eo'V o[gJ/ gqsh ns/ w[zpJh d/ ukoNov nekT[AN?ANK ns/ s'A pknd jh ehsk iKdk j?. Brd b?Dd/
ftukb/ bZfrnk fe uhiK SkfJd ;kv/ gZy ftZu pdb ikD, go
;kb brkfJnk j?. t;s[;fEsh fJ;d/ T[ZdwhnK Bkb rZb ehsh. fJBQK d/ D s/ Be/b brkT[D ftZu fJjBK
fJ; rbscjwh dh r[zikfJS fdB'AfdB ysw j'D bZrh j?. nkgD/
mhe T[bN j?. id'A s[;hA 2,000 o[gJ/ nB[;ko B'Npzdh s'A pknd Bzpo 2 dk eowhnK B{z foSts t;{bD dk fJZe
Bt/A g?AsV/ ftZu nwohek B/ fJj ;kc ehsk j? fe n?u-1 ph Bed nkgDh fsi'oh ftZu oZyd/ j' sK Xzdk Bed ftZu gfjbK tKr ukb{ j' j'o o;sk fwb ikt/rk. u"Ek, Gkos
fJzBh ftnki - w[es oew foiot p?Ae frnk j?. T[Zdwh g/w/AN B{z eowhnK d/ ftZu ;'B/ dh v{zxh ukj j?. fJ; bJh
thik cokv ns/ fJ;d/ rbs fJ;s/wkb Bkb fBgNB bJh eV/
B{z T[gbpX eokT[Ad/ j'. gzi ;kb pknd yks/ ftZu gke/ Bed eZY e/ oew B{z Brd s/ o'e tXD d/ Bkb - Bkb ;'B/
edw u[Ze/ ikDr/. fe;/ nkw ezfgT{No gq'rqkwo B{z j[D T[ZE/
th foiot p?Ae s[jkB{z 2000 o[gJ/ jh ekbk pDk oj/ jB. Bed ftZu ehsh dh wzr tX/rh. ;zg{oD ;z;ko ftZu
w[jkos gqkgs g/S/to BjhA wzfBnk ikt/rk i' fe n?u-1 ph thi/ tkg; eo/rk. i/eo s[;hA fJj oew rJh tZvh fteoh S'N/- S'N/ fpZbK ftZu nfijk jh j' fojk j?. ;kb 2006 ftZu
foiot p?Ae dh d/yGkb ftZu nkT[D eZNh ik ojh j?. ;'B/ dh ;z;kfoe ;gbkJh 3252 NB ;h
d/ wkwb/ ftZu bkzwh Sos j?. fJj c?;bk nwohek d/ v/Y-
tkb/ fe;/ yks/ ftZu iwK eokJh j[zdh e?Sb/; d/ gZy ftZu fdZs/ ikD i' 2015 ftZu tZX e/ 4306 NB j'
djke/ g[okD/ fdSk-fBod/S d/ mhe T[bN j? fi; B{z BthA
sK T[;B{z s[jkB{z brGr 2400 o[gJ/ d/ tkb/ fJj soe ukbpkz jB. ftef;s rJh j?. fJj ;gbkJh tZvh wksok
;fj;skpdh dhnK io{osK B{z g{oh eoB bJh ikoh ehsk frnk D/ g?Ad/. fJZe B'N SkgD dk you 10 d/S fJj ikDd/ j'J/ th e?Sb/; fJekBwh ftZu Gkos ns/ uhB B{z ik ojh j?.
N?e; f;;Nw ;[Xko'
N?e; f;;Nw ;[Xko'
o[gJ/ wzB bU sK foiot p?Ae bJh e?Sb/ tZb tZX oj/ jB. ;thvB ns/ N?e; f;;Nw ;[Xko'
N?e; f;;Nw ;[Xko'
N?e; f;;Nw ;[Xko'
;h.
; fJekBwh Gkoh xkN/ dk ;"dk j? v?Bwkoe brGr e?Sb/; j' u[Ze/ jB. e?Sb/; ;kv/ bJh T[g:[es BjhA
skzk c?;b/ dk n;o fJ; thik bJh nkt/dB eoB tkb/
feT[Afe e?S s/ ftnki BjhA d/Dk j[zdk Bkot/ ns/ dZyD e'ohnk 2020 sZe j?. ftnki do ;ekokswe j'D Bkb
jikoK GkoshnK s/ g? ;edk j?. d{ih p[oh ypo f;zrkg[o s'A j?. e?Sb/; j'D tZb tZX oj/ jB. fJjBK foiot p?Ae s/ p'M tX/rk.
ngokX BjhA o[ed/ d/SK d/ e?Sb/; pBD dk ekoB n;zrfms y/so dpkn ftZu nkt/rk.
ngokX BjhA o[ed/
ngokX BjhA o[ed/
ngokX BjhA o[ed/
ngokX BjhA o[ed/
nkJh j? fi; B/ nkJhNh ;?eNo ftZu ezw eoB tkb/ gqc?SBb; B{z
e?Sb/; d/ gZy ftZu d{ik soe Bekokswe ftnki do j?. ikgkB fJ;/ ftZu finkdkso o'irko pDd/
thik d/D s/ o'e brk fdZsh j?. T[ZE/ dh ;oeko Gkosh nkJhNh
ngokX dk j?. toswkB ftZu ;thvB d/ e/Adoh p?Ae d/ e'b i/eo s[;hA nZi jB. N?e;eowhnK dk fGqSNkuko
ezgBhnK s/ dpkn pDk ojh j? fe nkgD/ fJZE/ T[j ;EkBe b'eK e?Sb/; fdSk ftZu w'joh j?. fJ; d/S 1000 :/B iwK eokUr/ sK fJZe ;kb tX/rk, fit/A p?AeeowhnK dk B'Npzdh
B{z jh ezw s/ oZy'. B/ p'c'o; dk x[Nkbk ehsk ;h. brGr pknd s[jkB{z 999 fwbDr/. p?Ae d/ d"okB t/fynk frnk j?. ;kv/
15 ;kb gfjbK tobv Nq/v Nkto s/ s[jkvh oew B{z ;[oZfyns oZyD dk 0H1 Bkrfoe ;'B/ dh yohd finkdk eoBr/
f;zrkg[o ftZu n?u;hn?b, Nh;hn?;, fJzc'f;; , ftgq', ekrfBi/
nb ekfJdk d/ jwb/ s'A pknd ch;dh Bekokswe ftnki t;{b . fJj oew d/S d/ pkjo uZbh ikt/rh
AN, n?b n?Av Nh ns/ fJzc'N?e torhnK gqw[Zy Gkosh ezgBhnK nwoheh okSNogsh ikoi p[S B/ ;zskg eodk j?. nfijh jkbs ftZu e?Sb/; . fJ; bJh ;kB{z ftef;s d/SK dh e?Sb/
dhnK SkyktK jB fiBQK ftZu finkdkso Gkosh jh ezw eod/ Bkb i[V/ swkw SZeh ykfsnK B{z cqhi bkGdkfJe j' ;edk j?. nkgD/ fJZE/ ; ukb dk nzXkB[eoD BjhA eoBk
eo fdZsk ;h. go fJ;bkfwe ;N/N B/ nfijk j[zdk sK 2, 000 o[gJ/ foiot ukjhdk j?. nkgD/ d/S ftZu
jB. e[ZM b'eK dk wzBDk j? fe f;zrkg[o dk fJj edw Gkos s/
fco T[;s'A th finkdk wip{s ftZsh p?Ae ftZu iwK eokT[D s/ gzi ;kb ;oekoheowhnK ftZu c?b/ fGqSNkuko
dpkn gkT[D dh oDBhsh dk fjZ;k j? feT[Afe Gkos B/ jkb ftt;Ek pDk bJh. ftZu s[jkB{z 1960 o[gJ/ fwbd/. B'N s/ Be/b e;/ fpBK fJjBK ;wf;nktK
ftZu nkofEe ;fj:'r ;wZM"s/ ( ;hJh;hJ/ ) dh ;whfynk eoB e?Sb/; d/ gZy ftZu shik soe SkgD dk you th pudk. B{z jZb BjhA ehsk ik ;edk j?. ;oeko
ekb/ XzB dk fdZsk ik fojk j?. Gkos ftZu ftnki doK B{z ukjhdk j? fe fJZe nkikd ik;{;
dh rZb ejh ;h.
nwohek B/ 1969 ftZu 10, 000 , 5, ;ekokswe jB fJ; bJh foiot p?Ae ftt;Ek pDkJ/ i' fGqSNeowhnK B{z N?g
bZrdk j? d[Bhnk ftZu ;zoeSDtkd dh fJZe jBQ/oh fijh 000 , 1, 000 ns/ 500 vkbo d/ B{z iwK oew s/ ftnki ndk eoBk eo/. jo gzi ;kb s/ fJBQK d/ ezweki
uZb gJh j? fi;B/ G{wzvbheoD d/ w[ZbK B{z sj; - Bj; eo B'NK B{z w[nZsb eo fdZsk ;h. fJ; gt/rk i' fe noE ftt;Ek s/ p'M gkt/ dk iBsk s'A r[gs b/yk i'yk eokfJnk
Bkb Brd vkbo oZyD dk gqubB xZN rk. d{ik, nkgD d/S ftZu n;zrfms ikt/ ns/ ne[Sb 10 ch;dh B{z
fdZsk j?. jo j[e{ws nkgDh nkpkdh B{z ;zs[SN eoB ftZu i[Nh
BjhA j'fJnk j?. nZi brGr 1700 y/so ftSkb j?. ncrkfB;skB ns/ poyk;s eo fdZsk ikt/. fJjBK fGqSN
j? fpBK fJ;dh gqtkj ehs/ fe fJ;dh gqshfeqnk ftZu j'D tkbk nop vkbo w[Zb d/ 100 vkbo d/ ;'wkfbnk tor/ d/SK ftZu d'S ekp{ bJh eowhnK d/ jZE ftZu e?Sb/; fJekBwh
fezBk tZvk B[e;kB T[;dk fJzsiko eo fojk j?. ;zeN fznkdk B'N gqubB ftZu jB. fJBQK dk tZvk e?Sb/; b?Dd/D B{z pVktk fdZsk frnk u'o B{z EkD/dko pDkT[D tork j?.
Gos M[BM[Btkbk
Gos M[BM[Btkbk
fjZ;k ftd/SK ftZu g{zih B{z ;[oZfyns j?. go fJ; Bkb T[ZE/ dk n;zrfms y/ Gos M[BM[Btkbk
Gos M[BM[Btkbk
Gos M[BM[Btkbk
tX/, T[; s'A gfjbK Gkos B{z ;[u/s j' ikDk ukjhdk j?. ;kcNt/
no d/ y/so ftZu Gkos B{z ;kJhpo e[bh ;gbkfJo dh jkbs s'A
fBeb e/ bhvo d/ s"o s/ nZr/ tXDk ukjhdk j?. fJ;dk ;Gs'A
vkeNoK Bkb j[zdh e[ZNwko fuzsk dk ft
;[oZfyns sohek fJj j? fe n;hA nkgD/ nkJhNh f;Zfynk YKu/ vkeNoK Bkb j[zdh e[ZNwko fuzsk dk ftvkeNoK Bkb j[zdh e[ZNwko fuzsk dk ftSkkkkk
vkeNoK Bkb j[zdh e[ZNwko fuzsk dk ft
vkeNoK Bkb j[zdh e[ZNwko fuzsk dk ft
B{z w[jkos tZb w'VhJ/. gq'rqkwo sK n;hA pj[s pDk bJ/ j[D ;kB{z
Y/oK feqJ/fNt gqc?SBb ns/ n?e;goN; fsnko eoB/ g?Dr/. fdZbh d/ dhBfdnkb T[gkfXnkJ/ nu{e T[gkn BjhA j?. wohi s'A ipoB yk; Sesh ;wheoD d/ ubd/
j;gskb ftZu vkeNoK d/ Bkb j'Jh d{o ehs/ rJ/ foSs/dkoK ftZu Bkg;zd gqkJht/N j;gskb s'A nkws"o s/ T[ZE/
d{;fonK d/ fdZs/ wkvb s/ ezw eoB dh pikJ/ n;hA nkgD/
e[ZNwko s'A pknd T[j nDfwZE/ ;w/A ypo fwbD s/ r[Z;k j'o fznkdk GVe d/ gqSk;B tZb'A wohiK iK T[BQK d/
wkvb B{z d[Bhnk ftZu gkg[bo pDkJhJ/. Gkos d[Bhnk dk gqw[Zy
bJh jVskb s/ jB. wzr T[jh j?, ;edk j?. fJ; ;zdoG ftZu fBih ns/
foSs/dkoK d/ Bkb ehsh rJh
;kcNt/no fBowksk d/S feT[A BjhA pD ;edk< w[Sfeb fJj j? ;[oZfynk dh. fJ; wzr B{z b? e/ ;oekoh j;gskbK dk coe th r"o finkdsh dhnK fSekfJsK jh
wjkokSNo d/ vkeNoK dh bzwh eoB bkfJe j?. gqkJht/N j;gskbK
fe ;kv/ ;z;EkB bhe s/ ubd/ j'J/ wkoehN d/ fj;kp Bkb nkT[AdhnK jB.
jVskb ysw j'J/ w[Sfeb Bkb d; d/ vkeNoK B{z nkw s"o s/ nfijh
fco ukj/ T[j fznkdk ch; t;{bD
fJzihBhno fsnko eo d/Dk jh nkgDh itkpd/jh wzBd/ jB.
fdB j'J/ jB. nfij/ wkwfbnK ftZu n;[oZfynk s'A BjhA r[ioBk g?Adk.
dk wkwbk j't/, iK g{ok g?;k Bk fwbD
;kB{z nkgD/ nkJhNh f;Zfynk ;z;EkBK ftZu fes/ fznkdk c'e;v, ;oeko d/ e'b ftebg ;hfws j[zd/ wohi d/ foSs/dkoK tZb'A wkoe[ZN iK
sZe bkS Bk ;"AgD torh rZb j't/.
jB. T[j ;[oZfynk dk Go';k d/ ;edh fjz;k dhnK ypoK nfij/ j;gskbK
ouBkswe gq'rokw fsnko eoB/ g?Dr/. fJj T[d'A j' ;e/rk id'A
fBih ns/ ;oekoh j;gskbK ftZu
j?, xNBk s'A pknd ;ys ekotkJh s'A xZN jh nkT[AdhnK jB. fJ;dh
fJjBK ;z;EkBK d/ Bhsh fBowksk fdB'AfdB Gkosh nkJhNh fdyD tkbhnK fJj d't/A rZbK fJ;
eo ;edh j? go vkeNoK d/ fybkc fJZe tiQk wohiK dh nkofEe ns/
rZb dk ;p{s jB fe ;kv/ ;wki
gqc?SBb; d/ fybkc pD oj/ wkj"b B{z fXnkB ftZu oZy e/ nZr/ fjz;k Bk j't/, fJj :ehBh eoB dk ;wkfie jkbs i[Vdh j?. ;zgzB b'e
ftZu vkeNo ns/ wohi d/ ftukb/
e'Jh sohek T[;d/ e'b BjhA j[zdk. Bokirh dh jkbs ftZu g[bh; ns/
dh :'iBk pDkT[D.
wohi d/ Bkb foSs/dkoK B{z j;gskb ndkbs dh wdd b?D dh jkbs dk nftStk; jZdK gko eodk ik
ftZu gqt/S Bk d/D dh Sos gfjbh ftZu j[zd/ jB fbjkik T[BQK B{z fojk j?. zo{os fJ; nftStk; B{z d{o
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhwz ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJSfsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJSfsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw ftZu Sg/ fJ ftZu Sg/ fJ fsjkoK bJh fJfsjkoK bJh fJ fsjko d/D tkb/ y[dfsjko d/D tkb/ y[d
Bzo ftZu jh nDwB[Zyh bZrdh j?. s'Vc'V, wko e[ZN okjhA nkgDk r[Z;k eoB dh j?. vkeNo fJ; d/ T[gkn
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fizw/tko jB ns/ SghnK ouBktK d/ gkso ekbgfBe jB i' nkw fizdrh
fJ; pko/ e[ZM pzfdSK io{o brkJh ik iskT[D dh zo{os BjhA j[zdh. io{o ;[Mk ;ed/ j? go T[BQK B{z bkr{
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
d/ ftZu fe;/ Bk fe;/ Bkb fwbd/ i[bd/ j' ;ed/ jB. b/yeK dhnK nkgDhnK
;edhnK jB. nkw s"o s/ j;gskb d{ih tiQk fJjBK j;gskbK dh eoB dh fjzws ;oeko ns/ j;gskbK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
ouBktK T[jBK dh ebgBk s/ nkXkfos jB ns/ b/ye nkgDhnK ouBktK
brkT[Ad/ th jB go fJj ;[oZfynk dk fBih ;[oZfynk ftt;Ek th j?. fJjBK B{z fwb e/ eoBk gt/rk.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.
bJh y[d fizw/tko jB.

21
21
21 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
21 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gkfe;skB dh p[
gkfe;skB dh p[
gkfe;skB dh p[ fdbkBk ekotkJh, Gkos dk w{zj-s'V itkp, 7 gkfe c"ihnK dh w"s
gkfe;skB dh p[ fdbkBk ekotkJh, Gkos dk w{zj-s'V itkp, 7 gkfe c"ihnK dh w"sfdbkBk ekotkJh, Gkos dk w{zj-s'V itkp, 7 gkfe c"ihnK dh w"s
gkfe;skB dh p[zfdbkBk ekotkJh, Gkos dk w{zj-s'V itkp, 7 gkfe c"ihnK dh w"sfdbkBk ekotkJh, Gkos dk w{zj-s'V itkp, 7 gkfe c"ihnK dh w"s



























izw{$g[zS (fpT{o') gkfe;skB dh c"i Bkb dkr/ rJ/ r'fbnK dh bg/N ftu gowihs f;zx ns/ phH n?Z;H n?ZcH d/ tb'A ehsh rJh ikDh mhe BjhA. th BjhA fwbhnK. SKsh d/ ;w/A sK
B/ fJe tko w[V r'bhpzdh dh T[bzxDk nkT[D Bkb phH n?Z;H n?ZcH dk fJe j'o j"bdko gq/w ;kro rzGho o{g ftu zywh gkfe;skBh c"i B/ rSs eo oj/ d' fpbe[b jh BjhA j[zdhnK. n;hA gkfe;skB
eo e/ Gkosh y/soK ftu Gkoh ckfJfozr itkB zywh j' frnk. fJ; jwb/ fgZS'A j' rJ/. Gkosh itkBK dhnK bkSK B{z th ftrkV dh fJ; r?o-wB[Zyh ns/ p[zfdbkBk
ehsh fi; ekoB Gkosh c"i d/ BkfJp g{oh ezNo'b o/yk 's/ jkJh nboN ikoh gkfe;skB c"i dh pkovo n?eSB fdZsk. gkfe;skB B{z Gkosh c"i tb'A joes dh z'odko SpdK ftu fBy/Xh
;{p/dko gowihs f;zx ns/ phH n?Z;H n?ZcH eo fdZsk frnk. c"ih ;{soK w[skpe Nhw (p?N) tb'A fJBQK itkBK d/ ;ohoK B{z Y[ZetK itkp fdZsk ikt/rk. eod/ jK.
jwb/ B{z fet/A fdZsk nzikw
jwb/ B{z fet/A fdZsk nzikw
jwb/ B{z fet/A fdZsk nzikw
jwb/ B{z fet/A fdZsk nzikw
fJe fdB gfjbK jh gkfe c"i w[yh
fJe fdB gfjbK jh gkfe c"i w[yh
fJe fdB gfjbK jh gkfe c"i w[yh
fJe fdB gfjbK jh gkfe c"i w[yh
d/ jtkbdko gq/w ;kro Sjhd j' rJ/. ;t/o/ 8H25 ti/ gkfe;skB dh c"i B/ p[oh soQK ftrkV fdZsk frnk. Gkosh fJe fdB gfjbK jh gkfe c"i w[yh jwb/ B{z fet/A fdZsk nzikw
g[zS dh feqSBk xkNh ftu gkfe B/
B/ ehsk ;h d"ok
B/ ehsk ;h d"ok
d'jK d/ fwqse ;ohoK B{z p[oh soQK ftrkV Gkos-gkfe ezNo'b o/yk 's/ ;fEs c"i B/ zywh itkBK B{z T[E'A eZY e/ p/; B/ ehsk ;h d"ok
B/ ehsk ;h d"ok
B/ ehsk ;h d"ok
gfjbK oke/N ns/ Gkoh jfEnkoK Bkb
fdZsk frnk. df;nk iKdk j? fe feqSBk xkNh ;?eNo ftu Gkosh c"i j;gskb fty/ gj[zukfJnk fiE'A d' jwb/ s'A fJe fdB gfjbK
jwbk ehsk. fJ; d"okB d' g';N ftu'A
gkfe;skB dh c"i Gkosh fJbke/ nzdo dhnK w'jobhnK u"ehnK 's/ w'oNko, oke/ itkBK B{z fJbki bJh c"i d/ fJe gkfe;skB d/ c"i w[yh iBob ewo ikt/
e[M c"ih d{o fBeb rJ/. T[E/ b[e e/
250 whNo se nk rJh ns/ T[es d'jK N ns/ :{H phH ihH n?ZbH d/ r'fbnK Bkb ftS/S jtkJh ijkz okjhA fbcN ehsk d pkitk B/ n?ZbH UH ;hH dk d"ok ehsk
p?mh phH J/H NhH ns/ nZstkdhnK B/
itkBK d/ f;o XV s'A tZy eo fdZs/. fBSkBk ftzfBQnk. fJjh BjhA, gkfe;skB frnk go d't/A itkB okj ftu jh Sjhd ;h. T[BQK T[E/ gkfe;skBh c"ihnK Bkb
Gkosh c"ihnK B{z r'bhnK wkohnK fi;
gkfe dh T[es p[zfdbkBk joes dk dh c"i B/ ;BkJhgo okJhcb Bkb j' rJ/. T[BQK dh gSkD gq/w ;kro s/ w[bkeks ehsh ;h. pkitk n?ZbH UH ;hH
ekoB 2 itkB Sjhd j' rJ/.
w{zjs'V itkp fdzd/ j'J/ Gkosh c"i B/ r'bhnK ubk e/ Gkosh c"i dh okjs gowihs f;zx ti'A j'Jh j?. fJe zywh d/ jkihgho ;?eNo fty/ nkJ/ ;B. fJE/
gkfe dh pkovo
gkfe dh pkovo
gkfe dh pkovo
gkfe dh pkovo
gkfe dh pkovo
gkfe;skB dhnK d' u"ehnK B{z T[vk w[fjzw ftu th ybb gkT[D dh e'fSS itkB okfizdo f;zx dh jkbs ;fEo T[BQK ;ojZd d/ jkbks dk ikfJzk fbnk
n?e B Nhw f zw/tko
n?e
n?e B Nhw fB Nhw f zw/tkozw/tko
n?e
n?eSB Nhw fB Nhw fzzw/tkozw/tko
fdZsk. fJ; xNBk 'u 7 gkfe;skBh ehsh. Gkosh c"i B/ gkfe;skBh c"i dh dZ;h rJh j?. ;h.
Gkosh c"ihnK 's/ jwb/ dh xNBk
Gkosh c"i B/ fejk-gkfe B{z fdnKr/
Gkosh c"i B/ fejk-gkfe B{z fdnKr/
Gkosh c"i B/ fejk-gkfe B{z fdnKr/
c"ihnK d/ wko/ ikD dh ypo j?. fJBQK ckfJfozr dk w{zjs'V itkp fdZsk. Gkosh c"i B/ fejk-gkfe B{z fdnKr/ p/eko BjhA ikt/rh e[opkBh L i/sbh
Gkosh c"i B/ fejk-gkfe B{z fdnKr/
p/eko BjhA ikt/rh e[opkBh L i/sbh
p/eko BjhA ikt/rh e[opkBh L i/sbh
p/eko BjhA ikt/rh e[opkBh L i/sbh
p/eko BjhA ikt/rh e[opkBh L i/sbh
B{z gkfe;skB dh pkovo n?eSB Nhw
Y[ZetK itkp
Y[ZetK itkp
u"ehnK s'A jh gkfe;skBh c"i B/ ;{soK B/ df;nk fe xNBk ;w/A phH Y[ZetK itkp oZfynk wzsoh no[D i/sbh B/ fejk
Y[ZetK itkp
Y[ZetK itkp
(phH J/H NhH) B/ nzikw fdZsk j?. nkw
nZstkdhnK bJh etfozr ckfJfozr fdZsh n?Z;H n?ZcH d/ itkB ;KM/ s"o 's/ rSs Gkosh c"i dh T[soh ewKv tb'A ikoh j? fe d'jK Sjhd itkBK dh e[opkBh p/ s"o 's/ phH J/H NhH T[d'A jh n?eSB ftu
;h. eo oj/ ;B. w'oNko d/ r'b/ dh bg/N fpnkB w[skpe gkfe;skB dh c"i B/ eko BjhA ikt/rh. fJj ezw ;kv/ r[nKYh nkT[Adh j? id'A nZstkdhnK dh x[;g?m
gkfe;skB dh c"i tb'A oke/N bKuo ftu nk e/ c"i d/ BkfJp ;{p/dko nfijh ekotkJh ehsh j? i' fe;/ th c"i dk j?. nfijhnK joesK sK izr ftu eotkT[Dh j[zdh j?.

22
22
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
22 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
22 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
e'bzphnk ftZu dcsoK ftZu n"osK B{z T[Zuh nZvh
e'bzphnk ftZu dcsoK ftZu n"osK B{z T[Zuh nZvh
fpqfN fpqfN fpqfN fpqfN fpqfNS e'bzphnk ftZu dcsoK ftZu n"osK B{z T[Zuh nZvh e'bzphnk ftZu dcsoK ftZu n"osK B{z T[Zuh nZvh bkj"o ftZu nkswxksh jwb/ ftZu
e'bzphnk ftZu dcsoK ftZu n"osK B{z T[Zuh nZvh
bkj"o ftZu nkswxksh jwb/ ftZu
bkj"o ftZu nkswxksh jwb/ ftZu
bkj"o ftZu nkswxksh jwb/ ftZu
bkj"o ftZu nkswxksh jwb/ ftZu
gkT[D bJh e'Jh w p{o BjhA eo/rkp{o BjhA eo/rk
gkT[D bJh e'Jh w
gkT[D bJh e'Jh w p{o BjhA eo/rk
jhb jhb jhb jhb jhbz gkT[D bJh e'Jh w gkT[D bJh e'Jh wzp{o BjhA eo/rkp{o BjhA eo/rk
kfwb 1 nZstkdhnK dh w"s nZstkdhnK dh w"s
kfwb 1 nZstkdhnK dh w"s
kfwb 1
Skfwb 1kfwb 10 nZstkdhnK dh w"s nZstkdhnK dh w"s
B{z dcsoK ftZu T[Zuh nZvh jhbz gkT[D
bJh wzp{o BjhA eo/rk. b/po wzsoh Sobh
pKv B/ fejk fe B"eohg/Sk n"osK dk
jkJh jhbz gkT[Dk f;js ns/ ;[oZfynk
Bkb ;zpzXs wkwbk j?. fe;/ B{z th B"eoh
d"okB T[Zuh nZvh jhbz gkT[D bJh
wzp{o eoBk rbs rZb j?.
phH;h dh fjT{wB okJhN; dh fBod/
Se o'fpB vofbzr B/ fejk fe n"osK B{z
nfij/ eZgV/ ns/ i[Zsh gkT[D bJh
efjDk fi; ftZu T[j ;fji Bk wfj;{;
eoB, pj[s rbs rZb j?. fJ;/ ekoB
eJh tko n"osK Bkb fiB;h S/V-SkV
ehsh iKdh j?.
rohB gkoNh dh bhvo n?AvohT{
thto B/ fgSb/ wjhB/ wfjbk fdt; s/
fJ; fBZih fpZb pko/ ikDekoh fdZsh ;h
sK fe n"osK B{z ezw-eki d"okB T[Zuh
nZvh jhbz gkT[D bJh dcsoK tZb'A
wzp{o Bk ehsk ikt/. T[BQK dZf;nk ;h
fe pj[s ;kohnK n"osK B{z nfijhnK
i[ZshnK gkT[D dh nkds BjhA j[zdh ns/
bkj"o, (fpT{o') gkfe;skB d/ Sfjo bkj"o ftZu phsh 13 cotoh B{z wkb o'v s/
T[BQK d/ g?oK ftZu Skb/ g? iKd/ jB ns/
j'J/ nkswxksh jwb/ ftZu Skfwb 10 nZstkdh nZi sVe/ g[bh; Bkb j'Jh r'bhpkoh
zyw j' iKd/ jB. eJh n"osK d/ g?o
ftZu wko/ rJ/. fJj nZstkdh iwks-T[b-nfjoko ns/ sfjohe-J/-skfbpkB
dod eod/ ofjzd/ jB ns/ eJhnK B{z
gkfe;skB ;zrmBK Bkb ;zpzX oZyd/ ;B. gzikp g[bh; d/ nZstkd o'e{ ;zrmB
fgZm ftZu dod j'D bZr iKdh j?.
(;hHNhHvhH) w[skpe wko/ rJ/ nZstkdh fJ; ;kb cotoh ftZu bkj"o d/ wkb o'v s/
'UBNkohU fjT{wB okJhN; ewhSB'
j'J/ nZstkdh jwb/ ftu Skwb ;B. fJ; nkswxksh jwb/ ftZu 2 ;hBhno g[bh;
B/ th fgSb/ ;kb fejk ;h fe wfjbk
nfXekohnK ;w/s 15 b'e wko/ rJ/ ;B ns/ 71 s'A tX b'e zywh j'J/ ;B.
;Nkc B{z T[Zuh nZvh jhbz , S'N/ Nkg
iwks-T[b-nfjoko B/ fJ; jwb/ dh fzzw/tkoh bJh ;h. ;hHNhHvhH d/ fJe nfXekoh
fteN'ohnk, (fpT{o') fpqfNS e'bzphnk tkfbnK dk w{zj pzd eo fdZsk j?. ns/ S'NhnK ;eoNK gkT[D bJh wzp{o B/ fejk fe nZi ;t/o/ ;hHNhHvhH dh fJe Nhw wkb o'v nkswxksh jwb/ Bkb i[V/
eoBk wB[Zyh nfXekoK B{z u[D"sh d/Dk
;oeko B/ wfjbk eowukohnK B{z T[Zuh fteN'ohnk ftZu fJj n?bkB ehsk frnk. nBtkob jZe, fJockB ns/ fJwkw Skj BK d/ fszB nZstkdhnK B{z T[; EK dh
nZvh jhbz gkT[D bJh wzp{o eoB j[D e'Jh th B"eoh eoB tkbhnK n"osK j?. gSkD bJh b? e/ rJh, fiZE/ T[BQK B/ jfEnko ns/ r'bk-pko{d b[ek e/ oZy/ ;B. T[ZE/
gj[zuD s/ fJBQK nZstkdhnK d/ ;fj:'rhnK B/ g[bh; Nhw s/ jwbk eo fdZsk, fi;
s'A pknd Nhw B/ th itkph r'bhpkoh ehsh. fJ; ftZu 10 nZstkdh wko/ rJ/. woB
n"osK Bkb S/VSkV bJh tkfbnK ftZu nBtkob jZe, fJockB ns/ fJwkw Skj th Skwb jB. g[bh; B/
n"osK Bkb S/VSkV bJh
n"osK Bkb S/VSkV bJh
n"osK Bkb S/VSkV bJh
n"osK Bkb S/VSkV bJh
nBtkob jZe B{z ;hH ;hH NhH thH dh wdd Bkb frqcsko ehsk ;h ns/ T[; d/ j'o
;fj:'rhnK B{z pki"o epkfJbh fJbke/ s'A cfVnk ;h. g[bh; Nhw s/ jwbk eoB tkb/
7 nZstkdhnK ftZu'A 2 dh gSkD nskT[o ofjwkB ns/ npd[Zbk d/ o{g ftZu j'Jh
fcbwK f zw/tko L w/Bek rKXhzw/tko L w/Bek rKXh
fcbwK f j?.
fcbwK f
fcbwK f zw/tko L w/Bek rKXh
fcbwK fzzw/tko L w/Bek rKXhzw/tko L w/Bek rKXh
nwohek ftZu wo/ gzikph B"itkB d/ gfotko
nwohek ftZu wo/ gzikph B"itkB d/ gfotko
nwohek ftZu wo/ gzikph B"itkB d/ gfotko
nwohek ftZu wo/ gzikph B"itkB d/ gfotko
nwohek ftZu wo/ gzikph B"itkB d/ gfotko
tko mfjokfJnk j?.
r'nk c?;N 2017 ftZu w/Bek B/
fejk fe brGr ;kohnK fcbwK ftZu
o'wK; dh S[o{nks S/VSkV Bkb j[zdh j?,
dh wdd bJh nZr/ nkJh ;[
dh wdd bJh nZr/ nkJh ;[ wk ;tokiwk ;toki
dh wdd bJh nZr/ nkJh ;[
dh wdd bJh nZr/ nkJh ;[ wk ;toki
dh wdd bJh nZr/ nkJh ;[Swk ;tokiwk ;toki
Gkt/A T[j fjzdh fcbw j't/ iK fco y/soh
fcbw, fdykfJnk iKdk j? fe jho' ns/
T[; d/ d';s fe;/ n"os B{z x/o b?Ad/ jB,
ew?AN eod/ jB, e[M p'bd/ jB. fJBQK
;kohnK uhzK B{z eoB bJh bVe/ fcbwK
d/y e/ jh fJ; soQK dh gq/oBk b?Ad/ jB.
w/Bek B/ fcbwekoK B{z nghb eod/
j'J/ fejk fe T[j n"osK d/ uzrh ne; B{z
fdykT[D. fgSb/ 50 ;kbK s'A chuo
fcbwK dh tos'A ;zd/S d/D bJh ehsh
ik ojh j?.
fJ; wkfXnw ftZu fjz;k ofjzdh j?.
jo y/soh ns/ fjzdh fcbwK ftZu nfijk
j[zdk j?. w/Bek B/ fJj th fejk fe gqXkB
wzsoh Bfozdo w'dh dh 'p/Nh pukU, p/Nh
gVQkU' w[fjzw fpjko ns/ izw{-eSwho B{z
SZv e/ g{o/ d/S ftZu ;cb ojh j?. T[BQK
BthA fdZbh, (fpT{o') e/Adoh wfjbk n"osK d/ fybkc tX ojhnK S/VSkV d/ fJ; fpnkB s'A pknd ;'Sb whvhnk
ns/ pkb ftek; wzsoh w/Bek rKXh B/ dhnK xNBktK bJh pkbht[Zv B{z fzzw/ s/ T[BQK dh nkb'uBk j'Jh j?.
ewb j;B fGnkBe nZr s'A tkb tkb pu/
ewb j;B fGnkBe nZr s'A tkb tkb pu/
ewb j;B fGnkBe nZr s'A tkb tkb pu/
ewb j;B fGnkBe nZr s'A tkb tkb pu/
ewb j;B fGnkBe nZr s'A tkb tkb pu/
u/BJh, (fpT{o') Gkos s/ dZyDh
fcbwK d/ ;[go ;Nko ewb j;B d/
xo ftZu nZr br rJh, fi; ekoB
T[BQK B{z Gkoh X{zJ/A ftueko sh;oh
tkfSzrNB, (fpT{o') Gkosh ftd/S wzsoh ;[Swk ;toki B/ fejk fe T[j nwohek
wzzb s'A j/mK nkT[Dk fgnk. T[BQK
ftZu wko/ gzikph d/ gfotko dh wdd eoBr/. fieo:'r j? fe nwohek d/ fJe r?;
B/ NthN eoe/ fejk fe T[BQK d/ c/ ;N/SB s/ ezw eoB tkb/ gzikph B"itkB B{z d' b[N/fonK B/ w"s d/ xkN T[sko fdZsk.
cV/ g{oh soQK X{zJ/A Bkb Go rJ/ go d' Bekpg'S b[N/fonK B/ pzd{e dh B'e s/ 26 ;kbk fteow iko:kb e'b'A ;ko/ g?;/
T[j fJ; fGnkBe nZr s'A ;[oZfyns y'j bJ/ ns/ fco T[; B{z wko fdZsk. fJ; fwqse d/ gfotko B/ ;[Swk ;toki e'b'A
puD ftZu ekw:kp oj/. fJ; bJh wdd dh r[jko brkJh j?. ;[Swk ;toki B/ dZf;nk fe T[j nwohek ftZu nfXekohnK
ns/ g[bh; Bkb ;zgoe ftZu jB. T[BQK fejk fe ;h;hNhth c[N/i okjhA iKu ehsh ik
T[BQK B/ nkgD/ ;Nkc dk XzBtkd th
ojh j? ns/ n;hA T[BQK dh wdd eo oj/ jK. ;?B coKf;;e' ftZu nfXekoh fteow d/
ehsk. ewb j;B B/ fejk fe fJ;
gfotko Bkb ;zgoe ftZu jB. ;[Swk B/ NthN eoe/ dZf;nk fe fJj B"itkB 25
jkd;/ ftZu ikBh B[e;kB j'D s'A
fdB gfjbK jh nwohek g[Zik ;h ns/ fJZE/ ikD-gSkD tkb/ d/ r?; ;N/SB ftZu
pZu frnk j?, ;ko/ ;[oZfyns jB.
ezw eoB bZrk ;h.

23
23
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
23 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
23 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
iowB Bkrfoe s/ fdZbh ftZu ncrkfB;skB d/ fyvkoh okncrkfB;skB d/ fyvkoh ok hd ykB nowkB B/ pDkfJnkhd ykB nowkB B/ pDkfJnk
iowB Bkrfoe s/ fdZbh ftZu ncrkfB;skB d/ fyvkoh ok hd ykB nowkB B/ pDkfJnk
iowB Bkrfoe s/ fdZbh ftZu
iowB Bkrfoe s/ fdZbh ftZu ncrkfB;skB d/ fyvkoh okncrkfB;skB d/ fyvkoh okShd ykB nowkB B/ pDkfJnkhd ykB nowkB B/ pDkfJnk
iowB Bkrfoe s/ fdZbh ftZu
nkJhHghHn?b d/ fJfsjk; ftZu yk; foekov
nkJhHghHn?b d/ fJfsjk; ftZu yk; foekov
nkJhHghHn?b d/ fJfsjk; ftZu yk; foekov
nkJhHghHn?b d/ fJfsjk; ftZu yk; foekov
ikBb/tk jwbk
ikBb/tk jwbk
ikBb/tk jwbk nkJhHghHn?b d/ fJfsjk; ftZu yk; foekov
ikBb/tk jwbk
ikBb/tk jwbk
j?dokpkd, (fpT{o') B"itkB b?r ;ghBo
okShd ykB nowkB nZi fJfsjk; oud/
j'J/ fJzvhnB gqhwhno ftZu y/vD tkb/
ncrkfB;skB d/ gfjb/ feqeNo pD rJ/
jB. 18 ;kbk d/ r/Adpkz B{z ;kpek u?AghnB
;BokJhioz j?dokpkd B/ okfJb u?bzioz
fybkc w?u bJh nZi nkyoh frnkok ftZu
Skwb ehsk.
okShd B{z ;BokJhioz B/ 4 eo'V o[gJ/
ftZu yohfdnk. s/z b/r pq/e ;[ZND bJh
wSj{o okShd B/ nkfJob?Av fybkc ;hohz
ftZu fpjsohB gqdoSB ehsk. T[; B/ Nh
20 ftZu gzi fteNK ns/ 5 tB v/ w?uK
ftZu 16 fteNK jk;b ehshnk. T[; B/ fJe
w?u ftZu noX ;?AeVk th pDkfJnk ;h.
j[D sZe T[j 33 Nh 20 w?uK ftZu 56
fteNK jk;b eo u[Zek j?.




nk;Nq/bhnk d/ okej?AgNB fjo ftZu nkfJnkfjo ftZu nkfJnk
nk;Nq/bhnk d/ okej?AgNB
nk;Nq/bhnk d/ okej?AgNB
nk;Nq/bhnk d/ okej?AgNB Sfjo ftZu nkfJnkfjo ftZu nkfJnk
nk;Nq/bhnk d/ okej?AgNB fjo ftZu nkfJnk
BthA fdZbh, (fpT{o') fdZbh dh rhsk eb'Bh ftZu fJe 19 ;kbK iowB
Bkrfoe s/ s/zXko jfEnko Bkb ikBb/tk jwbk ehsk frnk j?. ghVs B{z
fGnkBe jVQ, ;?AeV/ xo nkJ/ bg/N ftZu
fGnkBe jVQ, ;?AeV/ xo nkJ/ bg/N ftZu
fGnkBe jVQ, ;?AeV/ xo nkJ/ bg/N ftZu
fGnkBe jVQ, ;?AeV/ xo nkJ/ bg/N ftZu
fGnkBe jVQ, ;?AeV/ xo nkJ/ bg/N ftZu
j;gskb ftZu Gosh eokfJnk frnk j?. idfe d'Sh coko j?.
ncrkB ;wZf;nk s/ jZb bJh uhB, o{;
ncrkB ;wZf;nk s/ jZb bJh uhB, o{;
ncrkB ;wZf;nk s/ jZb bJh uhB, o{; B{z nkgDh bg/N ftZu b? fbnk j?.
ncrkB ;wZf;nk s/ jZb bJh uhB, o{;
ncrkB ;wZf;nk s/ jZb bJh uhB, o{;
nfXekohnK dk efjDk j? fe jVQ ekoB
Sfjo ftZu nrb/ fJZe fdB sZe fJ;
soQK d/ jkbks pD/ ofjDr/. fieo:'r
j? fe phs/ jcs/ nk;Nq/bhnk ftZu
ns/ gkfe;skB B/ ;KMh oDBhsh pDkJh
ns/ gkfe;skB B/ ;KMh oDBhsh pDkJh uZeotksh s{ckB 'v/ph' B/ d;se fdZsh
ns/ gkfe;skB B/ ;KMh oDBhsh pDkJh
ns/ gkfe;skB B/ ;KMh oDBhsh pDkJh
ns/ gkfe;skB B/ ;KMh oDBhsh pDkJh
;h, fi; ekoB d/S d/ e[JhBzb?Av ns/
fBT{ ;kT{E t/bz ;{fpnK ftZu Gkoh whAj
ns/ s{ckB nkfJnk ;h. 'v/ph' ekoB fiZE/
eJh SfjoK ftZu jVQ nkfJnk ;h, T[ZE/
jh fJ; ekoB nk;Nq/bhnk ftZu fJZe
fpbhnB vkbo dk B[e;kB j' u[Zek j?.
okej?AgNB ftZu e[Zb 217 wekB jVQ
dh bg/N ftZu nk u[Ze/ jB. Sfjo ftZu
nkozh pzBQ pDkJ/ ikD d/ pkti{d th
jVQ d/ gkDh B/ eJh fJwkosK B{z nkgDh
bg/N ftZu b? fbnk j? ns/ fJ; d/
okej?AgNB, (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ fe Sfjo d/ Bzdheh dfonk fcZNzo'J/ uZbfdnK eJh ;VeK s/ gqw[Zy jtkJh
okej?AgNB Sfjo ftZu nkJ/ fGnkBe ftZu gkDh dk gZXo 8H75 whNo (29 nZv/ B{z pzd eo fdZsk frnk j?. jVQ d/
jVQ B/ ;?AeV/ xoK B{z nkgDh bg/N ftZu c[ZN) s/ gj[zu frnk j? ns/ gkDh B/ j"bh- yso/ ekoB gqSk;B B/ gfjbK jh g{o/
b? fbnk j?. nfXekohnK dk efjDk j? j"bh nZr/ tXfdnK fojkfJSh fJbkfenK Sfjo B{z ykbh eok fbnk ;h.
fJ;bkwkpkd, (fpT{o') izr gqGkfts ncrkfB;skB ftZu ;fEosk fbnkT[D d/
T[d/S Bkb uhB, gkfe;skB ns/ o{; fJe rmi'V pDkT[D bJh B/V/ nk oj/ jB.
dZyD e'ohnk, ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk
dZyD e'ohnk, ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk
dZyD e'ohnk, ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk
dZyD e'ohnk, ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk
dZyD e'ohnk, ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk
fJj fszB'A d/S nZstkdh ;w{j fJ;bkfwe ;N/N (nkJhH n?;H) B{z fJe ;KM/ yso/ d/ o{g
ftu d/yd/ jB. fJj rZb nZi fJe whvhnk fog'oN ftZu ejh rJh. d' djkfenK s'A
tX ;w/A d/ w[ekpb/ s'A pknd oDBhse r[Dk-Gkr pdb fojk j?. fJ;bkwkpkd ns/
wk;e' djkfenK s'A nkgD/ ftZu foSfsnK d/ mzvk ofjD s'A pknd fJe ;zGkfts
dhnK gDv[ZphnK fybkc ehsk ;KMk nfGnk;
dhnK gDv[ZphnK fybkc ehsk ;KMk nfGnk;
dhnK gDv[ZphnK fybkc ehsk ;KMk nfGnk;
dhnK gDv[ZphnK fybkc ehsk ;KMk nfGnk;
rmi'V dk fjZ;k pDB tZb tX oj/ jB. fJe gkfe;skBh nypko B/ fbfynk j? fe dhnK gDv[ZphnK fybkc ehsk ;KMk nfGnk;
gkfe;skB ns/ o{; B{z jZE fwbkT[D B{z fJ; bJh bkuko j'Dk fgnk fe j' ;edk j?
nwohek nkgD/ oDBhse fjZsK d/ uZbd/ ncrkfB;skB ftZu ;fEosk fbnkT[D
ftZu fdbu;gh Bk oZydk j't/.
fszB'A d/S y/soh ;fEosk fbnkT[D, yk; eo e/ ncrkB :[ZX dk okiBhse jZb
bZGD d/ T[d/S Bkb rmi'V pDkT[D dh fdSk tZb nZr/ tX oj/ jB. ;{soK B/ fejk
fe uhB ns/ o{; th fJ; f;ZN/ s/ gj[zu/ jB fe nwohek, ncrkfB;skB ftZu ;zxoS
B{z bzpk fyZuDk ukj[zdk j?. nfXekohnK B/ o/yKfes ehsk fe fJ; ;fEsh B/ gkfe;skB
d/ ;kjwD/ fJ; pdb d/ f;tkJ/ e'Jh j'o pdb BjhA SZfvnk j? fe o{;, uhB ns/
JhokB Bkb fwb e/ y/soh jZb ehsk ikt/. wk;e', ncrkB ;wZf;nk s/ uouk bJh
gfjbK jh gkfe;skBh ns/ uhBh nfXekohnK Bkb d' whfNzrK eo u[Zek j?. fJe j'o
whfNzr fJ; wjhB/ d/ nyho ftZu j'Dh j?. fJBQK whfNzrK dk T[d/S ncrkB ;zxoS B{z
b? e/ fJe y/soh ;fjwsh pDkT[D dk j?.
o{; ftZu fgSb/ fJZe djke/
o{; ftZu fgSb/ fJZe djke/
o{; ftZu fgSb/ fJZe djke/
o{; ftZu fgSb/ fJZe djke/
o{; ftZu fgSb/ fJZe djke/
d"okB ;G s'A tX j'Jh rohph do
d"okB ;G s'A tX j'Jh rohph do
d"okB ;G s'A tX j'Jh rohph do
d"okB ;G s'A tX j'Jh rohph do f;Ub, (fpT{o') dZyD e'ohnk, ;edhnK jB. j[D sZe T[Zso e'ohnk B/ fejk fe nfGnk; dh S[o{nks dZyD
d"okB ;G s'A tX j'Jh rohph do
ikgkB ns/ nwohek B/ T[Zso e'ohnk gzi gowkD{z gqhyD eo u[Zfenk j?. fiBQK e'ohnk d/ dZyDh sZN s/ ikgkB d/ B/V/
dhnK gDv[ZphnK s'A fwbD tkbhnK jwb/ ftZu'A 2 dk gqhyD fgSb/ ;kb j'fJnk j'Jh.
wk;e', (fpT{o') :{eo/B s/ gkpzdhnK ns/ s/b ;zeN d/ ekoB noE ftt;Ek s/
gJ/ p[o/ n;o d/ ftueko rohph ftZu ofjD tkb/ o{;h b'eK dh frDsh fgSb/ ;kb dhnK XwehnK Bkb fBgND bJh nZi ;h. fJ; ;z:[es nfGnkB s'A gfjbK fJ; nfGnk; dofwnkB gDv[Zph
brGr d' eo'V s/ gj[zu rJh j?, fijVh fe fgSb/ fJZe djke/ dk ;G s'A tZvk fJe ;z:[es ib c"i nfGnk; dk nwoheh okSNogsh v'Bkbv Nozg B/ fto'Xh :[ZX ;wZroh d/ sfjs ib c"i d/
nzeVk j?. nzeVk J/iz;h 'o';N/N' tb'A ikoh nzefVnK s'A gsk bZrdk j? fe fgSb/ nk:'zB ehsk. fJj ikDekoh f;Ub d/ phs/ n?stko B{z fusktBh fdZsh ;h fe Bk;eK ns/ j?bhekgNoK dh tos'A ehsh
oZfynk wzsokb/ B/ fdZsh. fgUAr:Kr i/eo uhB fJ; wkwb/ ftZu wdd eoB rJh. wzsokb/ B/ fejk fe fJ; dk T[d/S
;kb eohp 1H98 eo'V b'eK (e[Zb nkpkdh dk 13 ch;dh s'A tX/o/) dh nkwdB
bzph d{oh sZe wko eoB tkbhnK bJh fsnko BjhA j? sK nwohek T[Zso gDv[Zph s'A fwzkJhb dkrD ;w/s T[Zso
xZN'-xZN fBoXkos nkwdB s'A xZN ;h. ;kb 2015 ftZu fJj nzeVk 19H5 eo'V
;h. o{; ftZu tZy-tZy fwnkdK ftZu nkwdB tX/o/ gfotsBShb ofjzdh j?. u"Eh nfijhnK fwzkJhbK B{z ftef;s eoB e'ohnk d/ gowkD{z gq'rokw Bkb BfiZmD e'ohnk dhnK gDv[ZphnK s'A g?dk j'D
fswkjh ftZu fBT{Bsw nkwdB gqsh wjhBk 9,691 o{pb (o{;h eoz;h) s?n ehsh ftZu bZfrnk j'fJnk j?, i' gowkD{z bJh fJe-gZyh Yzr Bkb edw T[mkT[D tkb/ ysfonK fybkc gqGkth gqshfeqnk
rJh ;h. s/b d/ Gkn xND ns/ :{eo/B fttkd s/ gZSwh gkpzdhnK d/ ekoB o{; jfEnko fbik ;edhnK jB ns/ bJh fsnko j?. fJ; nfGnk; ftZu 800 :ehBh pDkT[Dk j? ns/ fJBQK d/SK dh
nwohek d/ w[Zy G{z-Gkr B{z fBSkBk pDk s'A tZX c"ihnK B/ fjZ;k fbnk. wzsokb/ ;ys tuBpZXsk ;gSN eoBk j?.
ftZu wzdh dh ;fEsh g?dk j'D s'A gfjbK ;kb 2014 ftZu rohph do 1H61 eo'V ;h

24
24
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
24 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
24 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok hcbhcb
fJ; wjhB/ dk s[jkvk ok
fJ; wjhB/ dk s[jkvk okShcbhcb
bJh uzrk j?.
w/yL
w/yL XB you dk ftS/
w/yL rk. wkBf;e f;js uzrh oj/
w/yL
w/yL
weoL s[jkvk
eoe L wjhBk s[jkv/
eoe L
S :'r j?. g?;/ ;zpzXh ns/ eoe L rh.
eoe L
eoe L
wB fuzskrq;s ns/
s[bkL Bt/A ezw dh
s[bkL
s[bkL
s[bkL
b?D-d/D ;zpzXh ;ko/ ezwK bJh pj[s bkGekoh j?. s[bkL
d[ftXk ftZu oj/rk.
ftZu ;ktXkBh oZyD dh s[jkvh ewkJh ftZu tkXk S[o{nks eo'r/. GkSk ns/
nfijh wB'dSk ftZu s[;hA fe;/
zo{os j?. fe;/ d/ Bkb j't/rk. fe;/ j'o sohe/ ;[Gkn s/ ekp{ oZyDk
th ezw ftZu fdqV fBSu? BjhA eo
fttkd Bk j't/, fJ;dk Bkb th nkofEe bkG j' ;edk j?. s[jkv/ fjZs ftZu j't/rk. dt/S s'A d{o
gkT[r/. e'Jh th wjZstg{oB ezw
fXnkB oZy'. d';sK ns/ gfotkoe d';sK d/ Bkb w[bkeks j't/rh. oj'. sphns dk fXnkB oZy'. nksfwe
Bk eo' feT[Afe fe;ws ;kE BjhA
w?ApoK d/ Bkb wB w[Nkt j'D ns/ f;js fJ;soh d';sK s'A ftS/S bkG fwb/rk. f;ZXh gqkgs eoB bJh ;wK uzrk j?.
d/t/rh. n"bkd dh f;js dh
ftrVB dh ;zGktBk j?. wjhBk wZX tgko ftZu bkG j't/rk. n"bkd ns/ gkDh ns/ fJ;soh s'A d{o oj'. fuzsB
fuzsk oj/rh.
cbdkJh j?. ihtB;kEh s'A ;[y fwb/rk. ftnkj d/ d[nkok wB dh SKsh
e[zGL s[jkv/
e[zGL
e[zGL
e[zGL
e[zGL
fpqy L
fpqy L s[jkvh
fpqy L
fpqy L
fpqy L :'r j?. gqkgs eo ;e'r/.
;[Gkn ftZu gq/w
ouBkswe ns/ ebkswe f;zxL fpq
fpq ueLueL
f;zxL
f;zxL eko'pko bJh
f;zxL
fpq
fpqSueLueL L s[jkvk
fpq ue
f;zxL
fdykJh d/t/rk. fJ;
Sesh ftZu tkXk j't/rk. wjhBk pj[s uzrk ns/ wjhBk e[ZM fGzB sohe/
ekoB wkBf;e o{g
wkBf;e o{g Bkb s[;hA ;q/SN j?. jo ezw ;cbsk Bkb bzx/rk . d';sK d/
Bkb xpokjN dk nB[Gt j't/rk.
ftukoe ;fEosk dk g{ote ;zgzB j't/rk. T[u Bkb x[zwDk - fcoBk, w"i - w;sh,
fJ;sohnK d/ rfjD/, t;so,
nB[Gt eo'r/, fi;d/ nfXekohnK dh s[jkv/ T[Zgo feqgkfdqSNh wB'oziB, S'Nh ;?o, G'iB ns/ t;so
;[zdosk- gq;kXB fgZS/ g?;k you
Bshi/ ti'A s[;hA brB d/ Bkb ezw eo oj/rh. fgsk s'A bkG d/ ;ze/s jB. ezwK nkfd Bkb s[;hA pj[s y[S oj'r/. wkB
j't/rk. wksk s'A bkG dh
;e'r/. nkofEe ezw g{o/ j'Dr/. nkofEe ftZu bkG fwb/rk. rqfj;Eh ihtB - ;BwkB ftZu tkXk j't/rk. tkjB
;zGktBk j?. tZfvnK dh f;js
:'iBk pDk ;e'r/. gfotko d/ w?ApoK tXhnk oj/rk. iwhB, ikfJdkd d/ ;"d/ ;[y gqkgs j't/rk. wB y[S oj/rk ns/
ftrV ;edh j?.
d/ Bkb nkBzdg{ote ;wK r[zo'r/. ;cb ofjDr/. fttkfje ;[y dk g{oD
whB L
whB L
whB L
whB L
whB L s[jkvk
ezfBnkL
fwE[BL
fwE[BL
fwE[BL wjhBk ezfBnkL nkBzd gqkgs j't/rk.
fwE[BL
ezfBnkL nZi wjhBk
ezfBnkL
fwE[BL
ezfBnkL
wjhBk S[G cbdkJh
eSNdkJh j'D Bkb jo ezw uzrk oj/rk. ;e/ - ;pzXhnK XB[ L
XB[ L s[jkv/ bJh
XB[ L
XB[ L
XB[ L
j't/rk. ftukoe
ftZu ;ktXkBh tos'A. r[Z;/ d/ Bkb :ksok dk gqpzX j' ;wK nkofEe bkG
;fEosk d/ ekoB ;ko/
B{z ekp{ ftZu oZy' sK fe ;edk j?. fJ;soh d';sK s'A tkbk j[zdk j?. xo ftZu
ezw uzrh soQK Bkb ;zgzB eo
rZb ftrV/ Bk. ;ohoe f;js ftrV bkG j'Dk ;zGt j?. Xkofwe ezw ns/ SKsh ns/ nkBzd dk wkj"b oj/rk,
;e'r/. wjZstg{oB c?;bk b?D
;edh j?, yk; s"o s/ nZyK ftZu Xkofwe :ksok ftZu ftn;s oj'r/. i'fe s[jkv/ wB B{z y[S oZy/rk. B"eoh
sebhc j' ;edh j?. d[oxNBk ns/ ftd/S ftZu ofjD tkb/ ;zpzXhnK s'A eoB tkb/ b'eK B{z B"eoh s'A bkG fwb/ bJh wjhBk S[G j?. ihtB;kEh
fpBK ekoD you bJh fsnko oj'. nkBzdg{oD ;wkuko gqkgs j'Dr/ . Gok rk. ;ohoe f;js uzrh oj/rh. d/ Bkb ;wK uzrh soQK bzx/rk.
GkSk ns/ ;[Gkn ftZu wX[osk ekfJw - G?DK s'A bkG j'D dh ;zGktBk j?. w[ekpb/pkiK s/ fiZs fwb/rh. nkgDh wkB- ;BwkB fwb/rk, w[ekpb/
oZy'. nksw ftStk; ftZu tkXk j't/ wjhBk nkofEe bkG dk j?. ;ohoe ns/ pkDh s/ ekp{ oy'. wjhBk G'iB ;[y pkiK s/ fiZs gqkgs eo ;e'r/.
WORLD TB DAY 2017: fSZe wkofdnK jh bZrh nfijh
fSZe wkofdnK jh bZrh nfijh
fSZe wkofdnK jh bZrh nfijh
fSZe wkofdnK jh bZrh nfijh
fSZe wkofdnK jh bZrh nfijh
Unite to end TB and HIV phwkoh fe ni/ se BjhA j'Jh szdo[;s
phwkoh fe ni/ se BjhA j'Jh szdo[;s
phwkoh fe ni/ se BjhA j'Jh szdo[;s
phwkoh fe ni/ se BjhA j'Jh szdo[;s
phwkoh fe ni/ se BjhA j'Jh szdo[;s
Sydney, (Bureau) The 0.4 million deaths resulting from recommend that people found
Multicultural HIV and Hepatitis TB disease among people living to have TB are tested for HIV
Service marks World TB Day with HIV. and people with HIV are tested
2017 with a focus on people Australia has one of the for TB infection.
living with tuberculosis (TB) and lowest TB rates in the world, Information on TB and where
HIV. Ending tuberculosis (TB) is largely due to its effective to find your local TB Service in
critical to reducing global HIV migration screening program and NSW is available in various
mortality. specialised health services languages at
Aimed at increasing dedicated to the prevention and w w w .heal th.nsw. g o v.au/
awareness of TB, the control of TB. Infectious/tuberculosis and
#UniteToEnd TB campaign is part Despite this, some information on HIV and sexual
of a two-year campaign to unite communities remain vulnerable to health clinics in NSW is available
efforts against the global TB, according to Dr Chris in various languages at
epidemic. Lowbridge, manager of the NSW www.mhahs.org.au.
TB presents an important TB Program, Health Protection Just as there is for TB, HIV
challenge to the HIV epidemic, NSW. testing and treatments are also
according to Barbara Luisi, “Some migrant communities available for free in NSW. A new
manager of the Multicultural HIV might not realise that they innovative test has also been
and Hepatitis Service (MHAHS). remain at increased risk of TB launched in NSW recently to
“HIV fuels TB – which in turn after they have arrived in make it easier for people to have
causes the most deaths amongst Australia, as symptoms of TB an HIV test. The HIV home
people living with HIV worldwide. disease might not develop until testing kit called the Dried Blood
People living with HIV are more years after infection. For some Spot HIV Test allows for
than 20 times more likely to there might be hesitation to seek individuals to take their own
develop TB disease than people help because of the stigma blood sample in the privacy of
without HIV. We cannot tackle attached to TB in their their home and send it to a
HIV without adequately communities. We want all of our w?bp"oB (fpT{o') nk;No/bhnk d/ Sfjo w?bp"oB 'u ofjD tkbh w'Bhe i?coh;
addressing TB,” said Ms Luisi. communities to know that there laboratory for testing and results BK dh n"os fJe nihp phwkoh Bkb i{M ojh j?. T[; dh rodB fJzBh ewz'o j' rJh
The World Health are effective treatments available management. People do not j? fe i/eo T[j fSZe th wkodh j? iK jZ;dh j? sK T[; dh rodB fvZr iKdh j?.
Organization (WHO) estimates for TB, and that free and need to go to a clinic or doctor fgSb/ 5 ;kbK 'u T[; Bkb nfijk d' tko j' u[Zek j?. T[; B/ dZf;nk fe id 2012
there were 10.4 million people confidential TB testing and care to do this test. They can order 'u T[; B{z fSZe nkJh sK T[; dh rodB fy;e rJh. fJ; bJh T[; B/ fJbki
diagnosed with TB in 2015, is available for anyone in New the testing kits online at http:// eotkfJnk frnk. fJ; wro'A fJe fdB T[j nkgD/ d';sK Bkb jZ; ojh ;h fe fJe
including 1.2 million people who South Wales, including those www.hivtest.health.nsw.gov.au tko T[; dh rodB fy;e rJh. j[D T[; dh rodB B{z fJe yk; p?bN Bkb ;?ZN
were also living with HIV. There who do not have access to which also has information in ehsk frnk j?. jo ;w/A T[j rodB B{z fNek e/ oZyD tkbh p?bN brk e/ oZydh j?.
were an estimated 1.4 million TB Medicare,” said Dr Lowbridge. different languages including plain T[; B/ fejk fe T[j d' pZfunK dh wK j? ns/ fJj ;wK pj[s w[Seb j? feT[Afe T[; d/
deaths in 2015, and an additional The WHO and NSW Health English.
pZu/ o[b oj/ jB. T[j T[BQK dk uzrh soQK Bkb fXnkB BjhA oZy ojh.

25
25
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
25 gzikp NkJhw gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
25 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh

f;Zy r/w n?vhb/v fty/ j'JhnK X{wXkw Bkb ;zgzB n?vhb/v fty/ j'JhnK X{wXkw Bkb ;zgzB
f;Zy r/w
f;Zy r/w n?vhb/v fty/ j'JhnK X{wXkw Bkb ;zgzB
f;Zy r/w
f;Zy r/wz n?vhb/v fty/ j'JhnK X{wXkw Bkb ;zgzB n?vhb/v fty/ j'JhnK X{wXkw Bkb ;zgzB


f;vBh f;Zy 1 B/ fiZsh Nokch 1 B/ fiZsh Nokch
f;vBh f;Zy
f;vBh f;Zy
f;vBh f;Zyz 1 B/ fiZsh Nokch 1 B/ fiZsh Nokch
f;vBh f;Zy 1 B/ fiZsh Nokch






































f;vBh, (fpT{o')30thnK nk;No/ fyvkoBK B/ 27-11 d/ coe Bkb jo ;kb fis gqkgs eodh nk ojh f;woB pK;b, S?oB gZvk. e?oB gZvk, fJ; d"okB p?;N gb/no dh Nqkch
bhnB f;Zy y/vK i' n?vhb/v fty/ goE (PCSC) Skoe; dh Nhw B{z jok j?. fJj fyvkoBK d/ wkfgnK ns/ i?;whs pzrb, i;whs w[ZXo, i;whs w[ZXo B{z fwbh. fJj Nqkch go"E
pV/ X{w Xkw Bkb j'JhnK. fJ; d"okB e/ eg f;vBh dh M'bh ftu gkfJnk. f;vBh tk;hnK bJh pV/ wkD dh BtBhs ;Zr{ ns/ owBihs Skfwb dh j'Djko B?ZNpkb fyvkoB ;[gqhs
B?ZNpkb d/ ro?Av ckJhBb ftu fJ; Nhw B/ nkgDk B?ZNpkb dk ;co rZb j?. fJBQK fyvkoBK ftu o;Bk jB. fJBQK dh e'u ekJhbh N"oBkJ/ i' ;kB{z fgSb/ ;kb ;dhth ftS'Vk
f;vBh f;Zyz 1 dhnK j'Djko n?vhb/v s'A 2011 ftu S[o{ ehsk s/ o{gok, nbhBkgqhs wZN{, g?ZNohBK wZN{ j?. d/ rJh, dh :kd B{z ;wofgs ;h.




















PT RAJU

26
26
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
26 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
26 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
ftnesh B/ ehsk nihp ekok, No/B
ftnesh B/ ehsk nihp ekok, No/B eo/B
ftnesh B/ ehsk nihp ekok, No/B
ftnesh B/ ehsk nihp ekok, No/B
ftnesh B/ ehsk nihp ekok, No/B
eo/B s/ uVQB tkbh e[Vh dhs/ uVQB tkbh e[Vh dh
eo/B s/ uVQB tkbh e[Vh dh
eo/B
eo/B 's/ uVQB tkbh e[Vh dhs/ uVQB tkbh e[Vh dh
u fiT{Ad/ w[or/ SZv e/ j'fJnk coko
u fiT{Ad/ w[or/ SZv e/ j'fJnk coko
u fiT{Ad/ w[or/ SZv e/ j'fJnk coko
'u fiT{Ad/ w[or/ SZv e/ j'fJnk cokou fiT{Ad/ w[or/ SZv e/ j'fJnk coko
ndkbs
ndkbs u j't/rh g/u j't/rh g/
ndkbs 'u j't/rh g/u j't/rh g/Shhhhh
ndkbs u j't/rh g/
ndkbs
f;vBh (fpT{o') phs/ fdBhA f;vBh 'u
fJZe ftnesh d' w[ofrnK B{z :ksohnK
Bkb Go/ j'J/ No/B d/ fJZe vZp/ 'u SZv
e/ coko j' frnk. w[ofrnK B{z No/B 'u
d/yD s'A pknd T[ZE/ w"i{d b'e jZe/-
pZe/ ofj rJ/. dZf;nk ik fojk j? fe
fJj xNBk phs/ wzrbtko B{z SkwhA 7
ti/ Sfjo d/ wk;e'N ;N/SB 's/ tkgoh.
ftnesh fuZN/ ns/ bkb ozr tkfbnK
w[ofrnK B{z vZp/ d/ nzdo SZv e/ ubk
frnk ns/ b'eK B{z gsk BjhA bZrk fe
T[j ed'A nkfJnk ns/ ed'A ubk frnk.
fJ; d"okB No/B 'u w"i{d d' :ksohnK
B/ d'jK u[Ze fbnk ns/ id'A No/B ;?ANob
;N/SB 's/ gj[zuh sK T[BQK B/ fJBQK B{z ;N/
SB d/ ;Nkc w?ApoK d/ jtkb/ eo fdZsk.
T[ZXo fJj wkwbk j[D g[b; e'b gj[zu
u[Zek j? ns/ T[; tb'A pkoheh Bkb fJ;
dh iKu ehsh ik ojh j?.

gkfe B/ 26$11 wkwb/ B{z b? e/ m[eokJh Gkos dh fJj wzr
gkfe B/ 26$11 wkwb/ B{z b? e/ m[eokJh Gkos dh fJj wzr
gkfe B/ 26$11 wkwb/ B{z b? e/ m[eokJh Gkos dh fJj wzr
gkfe B/ 26$11 wkwb/ B{z b? e/ m[eokJh Gkos dh fJj wzr
gkfe B/ 26$11 wkwb/ B{z b? e/ m[eokJh Gkos dh fJj wzr
'u gkfe;skB B/ fejk fe w[eZdwk j[D
c?;bke[zB gVkn 'u gj[zu u[Zek j?.
nfXekoh B/ fejk fe wkwb/ 'u ;koh
ekotkJh j' u[Zeh j?, f;tkJ/ 24 Gkosh N'oKN' (fpT{o') fJZE/ w?fo;k b/z' BK dh 23 ;kbk e[Vh fBowkD tkbh EK 's/ yVQh
rtkjK d/ fpnkB doi j'D d/. fJ; eo/B 's/ uVQ e/ p?m rJh, fi; B{z pjkdo ckfJo ckJhNo B/ ;[oZfyns j/mK T[skfonk.
;fEsh ftu fco s'A iKu ;zGt BjhA j?. p[ZXtko ;t/o/ fJj rZb nZr tKr c?b rJh fe e'Jh eo/B 's/ uVQ e/ p?mk j?. fJ;
Gkos i/eo fJ; wkwb/ dk Bshik ukj[zdk e[Vh B{z ;[oZfyns tkg; b? e/ nkT[D dh fzzw/tkoh ckfJo ckJhNo o'p t'Bc'o dh ;h
j? sK T[; B{z nkgD/ rtkjK B{z fpnkB ns/ YkJh xzfNnK dh fwjBs eoe/ T[; B/ nkgDk coz ;jh soQK fBGkfJnk. T[; B/
doi eokT[D bJh gkfe;skB G/iDk fJ; B{z w?vheb e/no tkfbnK d/ jtkb/ ehsk.
ukjhdk j?. fejk ik fojk j? fe thotko B{z fJ; e[Vh B{z ndkbs 'u g/S ehsk ikt/rk.
fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe gkfe;skB d/ g[b; dk efjDk j? fe T[; B/ iBse ;EkB 's/ fe;/ d/ ;wkB Bkb S/V-SkV eoB
nZstkd o'e{ ekB{zB sfjs jkfcz ns/ dh rbsh ehsh j?. T[; dh fJ; joes ekoB b'e go/SkB j'J/ ns/ vo rJ/. fJ; soQK
T[; d/ 4 ;fj:'rh 30 iBtoh s'A bkj"o eoB Bkb T[; dh ikB th ik ;edh ;h. fejk ik foj? fe T[; 's/ brGr 6 d'S
'u Bzopzd jB. jkfcz d/ f;o 's/ bZrDr/. g[b; B/ fJ; ckfJo ckJhNo dh f;cs eofdnK fejk fe e'Jh j'o fJ; yk;
nZstkd Bkb i[VhnK rshftXhnK 'u nkgo/SB 'u ;cb BjhA j' ;edk ;h. T[BQK fejk fe fJj ezw pj[s w[Seb ;h, fi;
T[; dh G{fwek bJh nwohek B/ fJe eo'V B{z o'p B/ pj[s tXhnk sohe/ Bkb ;cb ehsk j?.
vkbo d/ fJBkw dk n?bkB ehsk j'fJnk
j?. ;kb 2009 'u jkfcz fto[ZX ;p{sK
gkfe u f;Zy bVeh dk u f;Zy bVeh dk poB Xow spdhbpoB Xow spdhb
gkfe u f;Zy bVeh dk poB Xow spdhb
gkfe
gkfe 'u f;Zy bVeh dk u f;Zy bVeh dk zpoB Xow spdhbpoB Xow spdhb
dh xkN ekoB T[; B{z ndkbs B/ poh gkfe
bkj"o (fpT{o') gkfe;skB B/ Gkos fJ; wkwb/ ftu Gkos ns/ gkfe;skB
eo fdZsk ;h. fJ; wkwb/ ftu T[; d/
B{z fejk j? fe w[zpJh jwbk wkwb/ dh ftukb/ j'J/ fuZmh-gZso dh ikDekoh
fto[ZX w[eZdwk ubkT[D bJh gkfe;skB
fco s'A iKu ;zGt BjhA j?, feT[Afe w[eZdw/ oZyD tkb/ fJe ;hBhno nfXekoh B/
eo e/ ehsk ftnkj, Gkos eo/rk iKu
eo e/ ehsk ftnkj, Gkos eo/rk iKu
B/ Gkos e'b'A m'; ;p{s dh wzr ehsh j?.
eo e/ ehsk ftnkj, Gkos eo/rk iKu
eo e/ ehsk ftnkj, Gkos eo/rk iKu
dh ;[DtkJh nZr/ tX u[Zeh j? ns/ dZf;nk fe Gkos dh 2008 d/ w[zpJh eo e/ ehsk ftnkj, Gkos eo/rk iKu
26$11 jwb/ d/ w[Zy ;kfiSeosk jkfcz jwb/ dh Bt/A f;foUA iKu ns/ jkfcz
;Jhd fto[ZX m'; ;p{s dh wzr ehsh. 's/ w[eZdwk ubkT[D dh wzr d/ itkp
3 fdBK pknd epo
zdk eZfYnk wk;{w
3 fdBK pknd epo zdk eZfYnk wk;{w
3 fdBK pknd epo
zdk eZfYnk wk;{w
3 fdBK pknd epo
3 fdBK pknd epo 'u'A fu'A f u'A fu'A f u'A fzzdk eZfYnk wk;{wzdk eZfYnk wk;{w
'u dcBk fdZsk ;h. dZ;D:'r j? fe
xNBk fJe c?eNoh d/ B/V/ dh j?. fJZE/
ezw eoB tkb/ b'eK B{z fe;/ pZu/ d/ o'Ad/
dhnK ntkzK ;[DkJh fdZshnK, id' T[BQK
B/ B/V/ ik e/ d/fynk sK fwZNh ns/ bZeVh
dh pDh fJe epo 'u fJe fzzdk pZuk
o'Adk j'fJnk fwfbnk. fwZNh 'u g{oh soQK
bhpVhnK j'fJnk pZuk fJBQ/ fdB sZe
zwhB d/ nzdo fzzdk ;h.
b'eK B/ fJ; B{z epo 'u' eZfYnk sK
T[; d/ ;Kj uZb oj/ ;h. T[j ni/ nkb/- BthA fdZbh$gkfe;skB (fpT{o') gkfe;skB 'u fJe f;Zy bVeh dk zpoB
d[nkb/ g[ZS jh oj/ ;h fe T[; t/b/ c?eNoh Xow spdhb eotk e/ ftnkj eoB dhnK fog'oNK 's/ fNZgDh eod/ j'J/ Gkos B/
'u ezw eoB tkbh fJe wK B/ fJ; pZu/ fejk j? fe pdfe;wsh Bkb gkfe;skB 'u fJ; soQK d/ wkwb/ gfjbh tko BjhA
dh fizw/dkoh bJh. T[; B/ y[d B{z fJj ezw j'J/ jB. fJZE/ ftd/S wzsokb/ d/ p[bko/ r'gkb pkrb/ B/ fJ; pko/ g[ZS/ ikD 's/ fejk
dk d'Sh mfjokfJnk j?. 25 ;kb dh fJ; fe Gkos fJ; wkwb/ dh iKu eo/rk. p[bko/ B/ fejk fe fJ; soQK d/ wkwb/ Gkos
bVeh dh dk ftnkj BjhA j'fJnk ;h B/ gfjbK th gkfe;skB d/ ;kjwD/ u[Ze/ jB ns/ T[ZE/ nfij/ wkwb/ j[zd/ ofjzd/ jB
ns/ fJj pZuk T[; B{z nc/no s'A j'fJnk go gkfe;skB xZN frDshnK d/ nfXekoK dh oZfynk bJh tuBpZX j? ns/ T[ZE'A
j?. fJ; soQK d/ jh fe;/ nc/no s'A T[;dk dh ;oeko dh fzzw/tkoh j? fe T[j xZN frDshnK d/ nfXekoK dh oZfynk eo/.
fJe j'o pZuk th j?. T[; dk efjDk ;h fJe NhHthH u?Bb nB[;ko gkfe;skB d/ y?po gys{Bytk ;{p/ d/ p[B/o fzb/ d/
fe T[j nkgD/ wkfgnK Bkb ofjzdh j? x'oxSs fgzv dh 17 ;kbk bVeh fgq:k okDh ;e{b ikD s'A bkgsk j' rJh. pknd
ns/ T[; d/ xotkb/ fJe j'o pZu/ B{z BjhA 'u T[; d/ gfotko B{z r[nKYhnK B/ fJ; rZb bJh tXkJh fdZsh fe T[BQK dh bVeh
ngDkT[Ad/ jB. ;tkb fJj T[Zmdk j? fe B/ fJ;bkw Xow ep{b eo e/ ftnkj eo fbnk j?. fgq:k d/ ukuk wfjzdo bkb B/
fe;/ th fJzB;kB B{z fJ; soQK fe;/ dh NhHthH u?Bb B{z dZf;nk fe fgq:k dk X'y/ Bkb ftnkj eo fdZsk frnk j?. T[BQK B/
fizdrh Bkb y/vD dk jZe BjhA j?. fJ; pknd 'u g[b; B{z fJ; dh fSekfJs ehsh ns/ fejk fe g[b; 'u fSekfJs doi
'u wk;{w dk eh d'S j?, i' fpBQK fe;h eotkT[Dk ;"yk BjhA ;h. g[b; B/ fejk fe fJj Xow dk wkwbk j? ns/ fJ; 'u e[M
rbsh s'A T[; B{z fJj ;zk fwb/. wfjbk BjhA ehsk ik ;edk go T[Zgo'A dpkn s'A pknd g[b; joes 'u nkJh ns/ bVeh
B{z g[b; ;N/SB b? ikfJnk frnk j? ns/ d/ efEs gsh tkfid nbh B{z frqcsko eo fbnk. T[ZE/ jh w[;bwkBK B/ g[b; d/
e/gNkT{B (fpT{o') ;kT{E ncohek tkbk wkwbk ;kjwDk nkfJnk j?, fiZE/ g[b; wfjbk s'A g[ZS-frZS eo wkwb/ dh fybkc gqdoSB ehsk j? ns/ fejk j? fe i/eo bVeh ;kB{z tkg; ehsh iKdh j? sK
d/ g?v"e Sfjo 'u fJe fdb dfjbk d/D fJe wk;{w B{z T[; dh wK B/ fzzdk zwhB iKu eo ojh j? T[j ;kv/ fybkc i/jkd ubkT[Dr/.

27
27
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
27 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
27 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
B B/ b?;No u eZgVk c?eNoh s/ Skgk wko
fJwhrq/ fJwhrq/ fJwhrq/ fJwhrq/ fJwhrq/SB B/ b?;No u eZgVk c?eNoh s/ Skgk wkoB B/ b?;No u eZgVk c?eNoh s/ Skgk wko dZyDh e'ohnk B/ pzd ehsk e?B/vk dk ;e{b,dZyDh e'ohnk B/ pzd ehsk e?B/vk dk ;e{b,
B B/ b?;No u eZgVk c?eNoh s/ Skgk wko dZyDh e'ohnk B/ pzd ehsk e?B/vk dk ;e{b,dZyDh e'ohnk B/ pzd ehsk e?B/vk dk ;e{b,
B B/ b?;No u eZgVk c?eNoh s/ Skgk wko dZyDh e'ohnk B/ pzd ehsk e?B/vk dk ;e{b,
14 nfXnkgeK B{z fdZs/ d/ SZvD d/ j[ew SZvD d/ j[ew
14 nfXnkgeK B{z fdZs/ d/S SZvD d/ j[ew SZvD d/ j[ew
14 nfXnkgeK B{z fdZs/ d/
14 nfXnkgeK B{z fdZs/ d/ SZvD d/ j[ew
14 nfXnkgeK B{z fdZs/ d/
e/ eJh iknbh Gkosh toeo ehs/ ekp{
e/ eJh iknbh Gkosh toeo ehs/ ekp{
e/ eJh iknbh Gkosh toeo ehs/ ekp{
e/ eJh iknbh Gkosh toeo ehs/ ekp{
e/ eJh iknbh Gkosh toeo ehs/ ekp{
phH ;hH d/ f;Zfynk wzsokb/ B/ 27
ngq?b B{z fJ; ;e{b pko/ fog'oN g/S ehsh.
fJwhrq/SB nfXekohnK B/ fejk fe fJ;
;e{b e'b b'VhAdk bkJh;?A; BjhA ;h.
fJ; d/ Bkb jh fiBQK nfXnkgeK e'b
;jh thzk BjhA ;h, T[BQK d/ thzk oZd
eo fdZs/ rJ/.
fJ; j[ew s'A pknd gqGkfts j'D
tkb/ nfXnkgeK B/ e?B/vk dh f;Zfynk
wzsokb/ dh t?Zp;kJhN 's/ wdd wzrh
j?. T[BQK fejk fe T[BQK Bkb ngokXhnK
tKr ;b{e ehsk frnk. dZyDh e'ohnk
d/ fJwhrq/SB ftGkr B/ fusktBh fdZsh
f;Ub (fpT{o') dZyDh e'ohnk B/ fpqfNS e'bzphnk d/ ;e{bK tkbk f;b/p; j? fe fJ; soQK j'o e?B/vhnB ;e{bK 's/
nkgD/ d/S ftu uZb oj/ fpqfNS gVQkfJnk iKdk ;h. fJ; ;e{b B{z pzd th ekotkJh j' ;edh j?. T[BQK fejk fe
e'bzphnk d/ ;e{b B{z pzd eo fdZsk j? eoB d/ j[ew 11 ngq?b B{z fdZs/ rJ/. nfXnkgeK ftu dZyDh e'ohnk ftu
ns/ T[ZE/ gVQkT[D tkb/ 14 nfXnkgeK fJwhrq/SB nfXekohnK B/ gfjb/ r/V gVQkT[D bJh Jh-7 thzk dh b'V j[zdh
B{z 30 fdBK d/ nzdo-nzdo d/S SZvD ftu fJ; ;e{b B{z fJe ;kb bJh pzd j?. dZyDh e'ohnk ftu nfij/ 42 ;e{b
d/ j[ew fdZs/ jB. fJ; ;e{b ftu eoB d/ j[ew fdZs/ jB. jB, i' phH ;hH d/ f;b/p; gVQkT[Ad/ jB.


r'bhpkoh d"okB fJe Gkosh dh w"s
r'bhpkoh d"okB fJe Gkosh dh w"s
r'bhpkoh d"okB fJe Gkosh dh w"s
r'bhpkoh d"okB fJe Gkosh dh w"s
r'bhpkoh d"okB fJe Gkosh dh w"s
fBT{:koe (fpT{o') phsh oks nwohek d/ ;{pk N?B/;h d/
Sfjo tkJhNj?tB fty/ fJe Gkosh w{b d/ r[ioks ;{p/ Bkb
bzvB (fpT{o') phs/ fdBhA poskBhnk d/ Sfjo b?;No 'u fJwhrq/SB nfXekohnK ;pzfXs 56 ;kb d/ yzv{ gN/b Bkwh ftnesh i' tkJhNj?tB
B/ 9 n"osK ;w/s 38 GkoshnK B{z b?;No 'u'A eZgV/ dh c?eNoh 'u'A fjok;s 'u d/ p?;N t?b:{ fJzB Bkwh w'Nb 'u ;kcº;ckJh dk ezw eodk
fbnk j?, i' thzk ysw j'D iK r?o ekB{zBh s"o 's/ ezw eo oj/ ;B. :{He/ dh j'w ;h. T[; dh nukBe r'bh bZrD ekoB w"s j' rJh. fJZeso
nkfc; fJwhrq/SB fJBc'o;w?AN dh Nhw tb'A fgSb/ jcs/ n?wH e/H eb'fEzr fbH s/ ehsh ikDekoh nB[;ko j'Nb d/ pkjo d' b'e fiBQK 'u fJe
c?SB NkJhwz :{He/ Hfb BKn dhnK cowK s/ fJzrb?Av d/ Jh;N fwvb?Av y/so 'u ekb/ w{b dk ns/ d{;ok r'ok ;h fe;/ rZb'A T[BQK dh j'Jh
ehsh Skg/wkoh d"okB 38 Gkosh s/ fJe ncrkB Bkrfoe B{z fjok;s 'u fbnk w[ekpb/ 'u nkg; ftu r'bhnK ubkT[D bZr/. fwqse yzv{
frnk ;h. cV/ rJ/ fJBQK b'eK 'u'A 31 d/ thz/ ysw j' u[Ze/ ;B. 7 :{He/H 'u r?o gN/b oks dk ykDk yk e/ wN'b dh d{;oh wzfzb 's/ ;fEs
ekB{zBh Yzr Bkb dkyb j'J/ ;B s/ fJe thzk SosK dh T[bzxDk eoe/ ezw eo pkbe'Bh 'u nkgD/ gfotko Bkb yVk ;h. T[BQK b'eK dh
fojk ;h. nfXekohnK B/ fJBQK 'u 19 B{z :{H e/H 'u'A tkg; G/iD sZe nkgDh w[ekpb/ d"okB nukBe fJe r'bh T[; dh Sksh ftu bZrh,
fjok;s 'u oZy fbnk j? s/ pkeh 19 B{z o'zkBk g[b; B{z fog'oN eoB bJh fejk j?. fi; B{z s[ozs ;EkBe j;gskb dkyb eotkfJnk frnk,
fJBQK b'eK B{z r?o-ekB{zBh s"o 's/ ezw d/D tkbhnK d'jK cowK B{z 20 jzko gqsh fiE/ T[; dh w"s j' rJh. fwqse d' pZfunK dk pkg dZf;nk
ftnesh d/ fj;kp Bkb n?w He/ eb'fEzr B{z 2,40,000 ns/ c?SB NkJhwz :{He/ fbH iKdk j?. g[b; d'ShnK dh Gkb ftu i[ZNh j'Jh j? go jkb/
B{z 1,80,000 g"Av dk i[owkBk bZr/rk. sZe fe;/ dh th frqcskoh Bjh j'Jh.

J/no e?B/vk B/ fco fdykJh p/o[yh, ijkz
J/no e?B/vk B/ fco fdykJh p/o[yh, ijk
J/no e?B/vk B/ fco fdykJh p/o[yh, ijk
J/no e?B/vk B/ fco fdykJh p/o[yh, ijk
J/no e?B/vk B/ fco fdykJh p/o[yh, ijk
u p?m/ gfotko B{z T[skfonk
u p?m/ gfotko B{z T[skfonk
u p?m/ gfotko B{z T[skfonk
'u p?m/ gfotko B{z T[skfonku p?m/ gfotko B{z T[skfonk
BADMINTON AUSTRALIA





























ftBhg?Zr (fpT{o') J/no e?B/vk B/ fJe tko fco p/o[yh fdykT[Ad/ j'J/ fJe j'o gfotko B{z j/mK T[sko
fdZsk. fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe e?oh w{o/, T[; dk gsh ns/ d' pZu/ cotoh ftu fwnkwh s'A N'oKN' ikD bJh
nwoheh J/nobkJhB dhnK fNeNK p[Ze eotkJhnK ;B. e?oh B/ dZf;nk fe fwnkwh J/nog'oN 's/ u?e fJB
ftu ekch ;wK bZrk ns/ T[BQK dh cbkJhN fw; j' rJh. nwoheh J/nobkJhB B/ T[BQK dhnK fNeNK d[pkok
p[Ze eotk fdZshnK go fJ; tko J/no bkJhB J/no e?B/vk ;h.
id'A gfotko J/no e?B/vk dh cbkJhN ftu ;tko j'D bZrk sK e?oh B{z p'ofvzr r/N 's/ o'e fdZsk
frnk ns/ pkeh gfotko B{z cbkJhN ftu ;tko j'D fdZsk frnk. e?oh d/ gsh ;Nht B/ dZf;nk fe T[;
d/ pZu/ o' oj/ ;B fe T[BQK B{z ijkz d/ ;Nkc B/ fejk fe T[j th j/mK T[Zso ikD. T[BQK B{z pknd ftu ijkz
ftu nkT[D BjhA fdZsk frnk. e?oh B/ fejk fe fJj pj[s rbs fttjko ;h. e'Jh nfijk fet/A eo ;edk
j?< p'ofvzr r/N 's/ ;Nkc B/ T[BQK B{z f;oc fJjh fejk fe T[BQK B{z nwoheh J/nobkJhB dhnK fNeNK
fwbDhnK ;B go rbsh Bkb T[BQK B{z J/no e?B/vk dhnK fNeNK ikoh eo fdZshnK rJhnK. gfotko B/
fejk fe fJ; ftu T[BQK dh e'Jh rbsh BjhA ;h go T[BQK s'A fJ; d/ pdb/ e'Jh w[nkch BjhA wzrh rJh. id'A
w{o/ gfotko B/ J/no e?B/vk d/ ;[gotkJhzo s'A g[ZfSnk fe T[j j[D eh eoB sK T[BQK B/ fejk fe 'fJj ;kvh
;wZf;nk BjhA j?.' pknd ftu nwoheh J/nobkJhB B/ T[BQK B{z Skw dh cbkJhN dhnK fNeNK ikoh
ehshnK ns/ T[j nrb/ fdB ftBhg?Zr gj[zu ;e/. e[M xzfNnK dk T[BQK dk ;co 24 xzfNnK dk j'
fBpfVnk. fJ; e"V/ nB[Gt s'A pknd gfotko d[pkok ijkz dk ;co BjhA eoBk ukj[zdk.

28
28
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
28 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
28 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
eh fgSbh ;oeko tZb'A bJ/ c?;b/ iK
eh fgSbh ;oeko tZb'A bJ/ c?;b/ iK
eh fgSbh ;oeko tZb'A bJ/ c?;b/ iK
eh fgSbh ;oeko tZb'A bJ/ c?;b/ iK
6 ;kb dh T[wo u ubkT[Adhu ubkT[Adh
6 ;kb dh T[wo u ubkT[Adh
6 ;kb dh T[wo
1 1 1 1 106 ;kb dh T[wo 6 ;kb dh T[wo 'u ubkT[Adhu ubkT[Adh eh fgSbh ;oeko tZb'A bJ/ c?;b/ iK
gq'i?eN pzd eo d/t/rh BthA ;oeko<
gq'i?eN pzd eo d/t/rh BthA ;oeko<
gq'i?eN pzd eo d/t/rh BthA ;oeko<
gq'i?eN pzd eo d/t/rh BthA ;oeko<
j? y[d dk :{-fNT{p u?Bb
j? y[d dk :{-fNT{p u?Bb gq'i?eN pzd eo d/t/rh BthA ;oeko<
j? y[d dk :{-fNT{p u?Bb
j? y[d dk :{-fNT{p u?Bb
j? y[d dk :{-fNT{p u?Bb












cfsjrVQ ;kfjp (fpT{o') wkou fJBQK ;kfonK B{z nkJh eKro; ;oeko s/ d[ekBK sZe th pDk bJhnK jB go
wjhBk gzikp dh f;nk;s 'u T[Eb- s'A th tZvhnK T[whdK ;B go j[D fJBQK rohp zo{oswzd gfotkoK B{z szr-gq/SkB
g[Eb tkbk ;h feT[Afe fJ; d"okB ;{p/ rohp gfotkoK B{z phH vhH ghH UH dcso ehsk ik fojk j?.
's/ ;G s'A tZX ;wK oki eoB tkbh d/ nfXekoh gbkN SZvD$ykbh eoB d/ T[BQK fejk fe iKdh j'Jh ;oeko e[M
nekbh-Gkigk rmi'V ;oeko B{z b'eK j[ew ;[Dk oj/ jB, fi; ekoB fJBQK d/ e/ rJh ;h go nkJh j'Jh ;oeko j[D
B/ g{oh soQK Beko fdZsk s/ gzikp dh dfbs GkJhuko/ d/ b'eK 'u y"c s/ fuzsk fJj y'jDk ukj[zdh j?. T[BQK ;oeko s'A
BthA fdZbh (fpT{o') 50 gko eod/ jh eJh b'e fJ; rZb B{z b? e/ go/SkB j' iKd/
tkrv'o eKro; d/ jtkb/ eo fdZsh. tkbh ;fEsh pDh j'Jh j?. id'A gfotkoK fJB;kc dh wzr ehsh j? ns/ fusktBh
jB fe j[D fJj ezw BjhA j[zdk, ;oho itkp fdzdk ik fojk j?. i/eo fJ; T[wo 'u
b'eK B{z BthA ;oeko s'A tZvhnK T[whdK B/ ;zpzfXs nfXekoh B{z g[ZfSnk fe T[BQK fdZsh i/eo fJB;kc Bk fwfbnk sK T[j
jkb j? sK 80 d/ gko j[zd/-j[zzd/ sK n;hA fp;so cV bJhJ/ go 106 ;kb dh
;B go ;oekoK dh fJ; nkJh-ubkJh B{z sK fJj gbkN fgSbh nekbh-Gkigk ;zxoS eoB bJh wip{o j'Dr/.
w;sBZwk fJBQK ;kfonK soeK B{z m/Ark fdykT[Adh j'Jh nZi th fJzBh T[wo 'u
Bkb eJh rohp spe/ d/ b'eK 's/ rki rmi'V ;oeko tZb'A fdZs/ rJ/ jB, sK eh efjDk vhH ;hH dk<
nkgDh fzzdrh B{z wz/ Bkb ihn ojh j?. 106 ;kb w;sBZwk y[d dk :{-fNT{p u?Bb
ubk ojh j?. w;sBZwk :{-fNT{p u?Bb dk Bkw ezNoh c{v; j? ns/ fJ; d/ 2 bZy 70 fvZrdh fdykJh d/ ojh j?, fi; dh fw;kb T[BQK dk efjDk ;h fe ;kB{z sK phH vhH id'A fJ; ;zpzXh vhH ;hH eztbgqhs
fgzv wzv'o fty/ t/yD B{z fwbh. ghH UH dcso tZb'A o'e bkT[D bJh G/ e"o pokV Bkb rZb ehsh rJh sK T[BQK
jzko s'A fznkdk ;p;eqkfJpo; j?.
ikDekoh fdzfdnK ;[ydhg e"o fink frnk j?. fejk fe fJj wkwbk T[BQK d/ fXnkB 'u
fJ; u?Bb 's/ T[j b'eK B{z ykDk pDkT[Dk f;ykT[Adh j?. T[BQK d/ u?Bb d/
;kpek pbke ;zwsh w?Apo, gofwzdo d{i/ gk;/ id'A T[j phH vhH ghH UH BjhA j?, fco th T[j fJ; wkwb/ dh
;p;eqkfJpo; f;oc Gkos 'u jh BjhA ;r'A ftd/SK 'u th j?. nKXok gqd/S dh ofjD
e"o,feoBihs e"o s/ fSzdo e"o nkfd B/ dcso Bkb rZb eod/ jB sK T[j efjzd/ gVskb eoBr/.
tkbh w;sBZwk :{-fNT{p dh ;G s'A T[wo dki :{-fNT{po pD u[Zeh j?. fJBQK d/
dZf;nk fe fgzv wzv'o 'u ofjzd/ dfbs jB fe BthA nkJh eKro; ;oeko B/ eh efjDk j? phH vhH ghH UH dk<
u?Bb B{z fJBQK dk g'sok beSwD j?Avb eodk j?. fJ; u?Bb d/ ftvhU bZyK b'e d/
GkJhuko/ Bkb ;zpzfXs 50 gfotkoK B{z fgSbh ;oeko d/ fgSb/ 6 wjhfBnK id'A fJ; ;zpzXh phH vhH ghH UH ;ofjzd
yd/ jB. w;sBZwk d/ c?AB; T[BQK dh thvhU B{z d/yDk BjhA G[Zbd/ ns/ fJ; T[wo 'u
fgSbh ;oeko tZb'A gbkN eZN e/ fdZs/ d"okB bJ/ rJ/ ;ko/ tZv/ c?;b/ oZd eoB fjs/B efgbk Bkb rZb ehsh rJh sK
th T[BQK d/ ezw dh skohc eod/ jB.
rJ/ ;B sK i' T[j nkgD/ gfotkoK Bkb d/ j[ew fdZs/ jB. dfbs GkJhuko/ d/ T[BQK fejk fe fgSbh ;oeko tZb'A eZN/
nkgD/ xoK 'u ;[oZfyns ofj e/ ;[Zy dk b'eK B/ fJj th d'S bkfJnk fe fgzv 'u gbkNK dh g[Bo iKu ehsh ikt/rh, fi;
p/ekp{ pZ; B/ 2
p/ekp{ pZ; B/ 2 whNo sZe fJ; soQK x;hNh whNo sZe fJ; soQK x;hNh ;kj s/ u?B dh BhAd b? ;eD. eJh Skwbks EktK 's/ eJh b'eK B/ s'A pknd b'Vtzd gfotkoK B{z gbkN eZN
p/ekp{ pZ; B/ 2 whNo sZe fJ; soQK x;hNh
p/ekp{ pZ; B/ 2
p/ekp{ pZ; B/ 20 whNo sZe fJ; soQK x;hNh whNo sZe fJ; soQK x;hNh
fJj ;ko/ gfotko pj[s y[S ;B s/ BkzkfJi epz/ ehs/ j'J/, fiBQK B/ wekB e/ fdZs/ ikDr/.
pkJhe, ;tko B/ Skb wko e/ pukJh ikB
pkJhe, ;tko B/ Skb wko e/ pukJh ikB ftd/Sh bVeh B/ efbZe ehshnK nfijhnK y{p;{osh bVeh B/ efbZe ehshnK nfijhnK y{p;{os
pkJhe, ;tko B/ Skb wko e/ pukJh ikB
pkJhe, ;tko B/ Skb wko e/ pukJh ikB
pkJhe, ;tko B/ Skb wko e/ pukJh ikB
ftd/ h bVeh B/ efbZe ehshnK nfijhnK y{p;{os
ftd/
ftd/
ftd/ h bVeh B/ efbZe ehshnK nfijhnK y{p;{osh bVeh B/ efbZe ehshnK nfijhnK y{p;{os
s;thoK, fiBQK u'A Mbedk j? Gkos dk fJfsjk;u'A Mbedk j? Gkos dk fJfsjk;
s;thoK, fiBQK
s;thoK, fiBQK u'A Mbedk j? Gkos dk fJfsjk;
s;thoK, fiBQK
s;thoK, fiBQK 'u'A Mbedk j? Gkos dk fJfsjk;u'A Mbedk j? Gkos dk fJfsjk;
w[zpJh (fpT{o') nwohek dh ofjD tkbh 28 ;kbk
J/bh;k okw'; fgSb/ 3 ;kbK s'A tZy-tZy d/SK dh
:ksok eo ojh j?. fJ; ftueko T[j Gkos th nkJh
;h. fJ; d"okB r'-gq' e?wo/ okjh T[BQK B/ eJh s;thoK
efbZe ehshnK. T[j fiZE/-fiZE/ rJh, T[BQK ;kohnK
EktK dh y{p;{osh B{z e?wo/ 'u e?d eodh ojh, i' j[D
fJzNoB?ZN 's/ tkfJob j' ojhnK jB.
ikDekoh w[skpe fJzvhnk nkT[D s'A pknd J/
bh;k fdZbh, nkrok, w[zpJh, r'nk, i'Xg[o ;w/s eJh
d/SK d/ w[Zy SfjoK 'u x[zwD rJh. fJ; d"okB T[BQK
B/ wSj{o v?;NhB/SBz d/ e'b r'-gq' e?wo/ Bkb
nkgDhnK eJh s;thoK efbZe ehshnK. J/bh;k B/
dZf;nk fe oki;EkB fiZE/ nkgD/ nkbhSkB g?b/;
bJh ikfDnk iKdk j?, T[ZE/ w[zpJh wkvoB ebuo
bJh wSj{o j?, idfe r'nk nkgD/ phu/; bJh d[Bhnk
'u ikfDnk iKdk j?. J/bh;k B/ fejk fe w?B{z fJj d/
S ekch g;zd nkfJnk. eJh s;thoK 'u J/bh;k Gkosh
g'SkeK 'u Bzo nkJh j?.
fpBK pkjK d/ izw/ wK-g[Zs pD/ ;G bJh fw;kb,
fpBK pkjK d/ izw/ wK-g[Zs pD/ ;G bJh fw;kb,
fpBK pkjK d/ izw/ wK-g[Zs pD/ ;G bJh fw;kb,
fpBK pkjK d/ izw/ wK-g[Zs pD/ ;G bJh fw;kb,
fpBK pkjK d/ izw/ wK-g[Zs pD/ ;G bJh fw;kb,
fdb B{z S{j b?D tkbh j? fJBQK dh ejkDh
fdb B{z S{j b?D tkbh j? fJBQK dh ejkDh
fdb B{z S{j b?D tkbh j? fJBQK dh ejkDh
fdb B{z S{j b?D tkbh j? fJBQK dh ejkDh
fdb B{z S{j b?D tkbh j? fJBQK dh ejkDh
eotkfJnk. vkeNoK B/ gfjbK jh dZ;
fdZsk ;h fe T[BQK dh n"bkd th fJ;/
Mkoyzv (fpT{o') fJZE/ poNKv 'u SBhtko B{z fJe nfB:zsfos pZ; B/ nZr/ uZb
ojh pkJhe B{z nkgDh bg/N 'u b? fbnk. pkJhe dk nrbk fjZ;k pZ; d/ gjhJ/ 'u phwkoh Bkb ghVs j't/rh. T[BQK pZuk
c; frnk ns/ pkJhe 20 whNo sZe x;hNdh ubh rJh. pkJhe 's/ ;tko d' b'eK g?dk eoB dk c?;bk fbnk ns/ T[BQK d/
p/Nk fNzwh th fJ; phwkoh Bkb ghVs j?.
B/ Skb wko e/ nkgDh ikB pukJh.
fNzwh B/ dZf;nk fe T[j ;e{b 'u nkw
fJ; jkd;/ 'u pkJhe ubk oj/ fwmkJh d[ekB ;zukbe d/t BkokfJD ;kt p[oh
ftfdfnkoEhnK tKr gVQdk j? ns/ T[;
soQK zywh j' rJ/. T[BQK B{z j;gskb 'u Gosh eotkfJnk frnk j?. pZ; d/ ukbe
ns/ ybk;h Skb wko e/ GZi rJ/. w"e/ 's/ g[Zih g[b; B/ pZ; B{z epz/ 'u b? fbnk j?. d/ ;kEh T[; B{z pj[s fgnko eod/ jB.
id'A pZ; B{z eo/B d/ okjhA yhu e/ pkjo eZfYnk frnk sK eo/B dh iziho N[ZN rJh. fbzdk B/ dZf;nk fe T[j nkgD/ pZu/ B{z
jo ezw f;ykT[Adh j? sK fe T[j fe;/ dk
fJ; Bkb pZ; fgZS/ fvZr rJh ns/ d' j'o pkJheK B[e;kBhnK rJhnK. b'eK w[skpe
th w[Eki Bk j't/. fbzdk d/ gsh B/ dZf;nk
poNKv pZ; ;N?Av s'A jzkohpkr bJh gzwh pZ; id'A fBebh sK vokJhto B/ T[; 's/
fe T[j nkgD/ gfotko Bkb pj[s y[S
fB:zsoD y'j fdZsk. pZ; potknZvk dh irQk jkT{f;zr ekb'Bh tZb ik ojh ;h.
T[; B/ d/t BkokfJD dh pkJhe B{z nkgDh bg/N 'u b? fbnk. pkJhe 's/ T[BQK dk j?. T[; B/ dZf;nk fe fbzdk ns/ fNzwh
GKik o'fjs th ;h. d'BK B/ Skb wko fdZsh. jkd;/ d/ ;w/A pZ; 'u :ksoh ;tko ;B. fSekr' (fpT{o') fbzdk p?BB BK dh j'fJnk feT[Afe T[j nkgDk ;kok ezw d't/A o'zkBk s?okeh eod/ jB, T[; Bkb
37 ;kbk n"os B/ dZf;nk fe T[j iBw nkg eodh j?. T[; B/ dZf;nk fe T[j c[ZNpkb y/vd/ jB ns/ pj[s xZN ezwK
nukBe T[; d/ p/ekp{ j'D 's/ :ksoh uhAeD bZr/. ;Ve feBko/ uZb oj/ b'e
s'A jh fpBK pkjK d/ g?dk j'Jh ;h go jkbN-Uow BK dh phwkoh s'A ghVs ;h. 'u T[j d't/A wdd wzrd/ jB, T[AM ;kok
fJZXo-T[Xo GZiD bZr/. pkJhe d/ c;/ ikD Bkb pZ; dk gjhnk zkw j' frnk ns/
T[; B{z ed/ fJ; rZb dk nc;'; BjhA gVQkJh wro'A T[; B/ 2004 'u ftnkj ezw T[j nkg jh eod/ jB.
T[j nZr/ tX Bk ;eh. pZ; i/eo BjhA o[Zedh sK nDj'Dh j' ;edh ;h.

29
29
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
29 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
29 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh
uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh
uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh
uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh
j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ ftfdnkoEhnK B{z uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh
j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ ftfdnkoEhnK B{z
j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ ftfdnkoEhnK B{z
j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ ftfdnkoEhnK B{z
j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ ftfdnkoEhnK B{z
pDkT[D dh fsnkoh
pDkT[D dh fsnkoh
pDkT[D dh fsnkoh
pDkT[D dh fsnkoh
pDkT[D dh fsnkoh S[o{[o{ [o{[o{ [o{
fejk, g{o/ eZgV/ gk e/ nkT[D ekwB o{w
fejk, g{o/ eZgV/ gk e/ nkT[D ekwB o{w
fejk, g{o/ eZgV/ gk e/ nkT[D ekwB o{w
fejk, g{o/ eZgV/ gk e/ nkT[D ekwB o{w 'uu uu u
fejk, g{o/ eZgV/ gk e/ nkT[D ekwB o{w
tZX fpbfvzrK s/ N{fo;N ;gkN; B{z
nkJhv?ANhckJh ehsk ;h. T[; s'A pknd
fJ; fog'oN d/ nkXko 's/ gqSk;B B/ j[D
T[BQK ;kohnK fpbfvzrK B{z 'n?e;?Z;J/pb
fJzvhnk ezg/B' sfjs fv;J//pb cq?Avbh
pDkT[D bJh s/zh Bkb ezw S[o{ eo fdZsk
j?. gqSk;B B/ ;G s'A gfjbK T[BQK EktK
B{z u[D fbnk j?, fiE/ gpfbe d/ fznkdk
ezw j[zd/ jB. fJ; fb;N ftu Jh-;zgoe
;?ANo, g[b; ;N/SB s/ Sfjo dhnK w?vheb
;z;EktK Skwb jB.
fJBQK EktK B{z e/Ado ;oeko tZb'A
ubkJh ik ojh ezg/B Bkb i'V e/ nZgrq/
v ehsk ik fojk j?. fgSb/ ;kb fJj
fog'oN ;'Sb t?Zbc/no s/ fv;nfpbNh
efwSBo GktBk ror dh nrtkJh ftu
rfms ehsh ew/Nh B/ fsnko ehsh ;h.
fJzihBhnfozr ftGkr tZb'A j[D T[BQK
;ko/ g[b; ;N/SBK, w?vheb ;z;EktK s/
uzvhrVQ (fpT{o') fJe ;kb pknd B/ S[o{ eo fdZsk j?. fgSb/ ;kb ngq?b Jh-;zgoe ;?ANoK bJh N?Avo ikoh ehs/
uzvhrVQ B{z fv;J/pb cq?Avbh f;Nh ti'A wjhB/ ftu gqSk;B tZb'A rfms ehsh ik oj/ jB, fiBQK B{z fJ; fb;N ftu
fvt?Zbg eoB dk ezw uzvhrVQ gqSk;B rJh fJe ew/Nh B/ uzvhrVQ ftu 50 s'A Skwb ehsk frnk ;h.
;'jk nbh
;'jk nbh s/ uZb/rk 42s/ uZb/rk 42 dk w[eZdwk, ikD' eh j? g{ok wkwbk dk w[eZdwk, ikD' eh j? g{ok wkwbk
;'jk nbh
;'jk nbh s/ uZb/rk 42 dk w[eZdwk, ikD' eh j? g{ok wkwbk
;'jk nbh 's/ uZb/rk 42s/ uZb/rk 420 dk w[eZdwk, ikD' eh j? g{ok wkwbk dk w[eZdwk, ikD' eh j? g{ok wkwbk
r[VrkU (fpT{o')º ;'jk nbh ykB dk BK fcbwh rfbnkfonK
'u Gkt/A nZieb Bk fbnk ik fojk j't/ go jfonkDk 'u fJ; BK
B{z b? e/ Gkoh jzrkwk j' fojk j?. ;'jk nbh ykB dh gSkD fcbw
nfGB/soh ti'A BjhA ;r'A ;?c nbh ykB dh G?D ns/ T[BQK dh wK
BthA fdZbh (fpT{o') nkJhHnkJhHNh d/ pknd j[D fdZbh :{Bhtof;Nh B/ th Sowhbk N?r'o ns/ fgsk wB;{o nbh ykB gN"dh Bkb th i[Vh
j'Jh j?. ;'jk B/ 18 ;kb fJe wjhB/ dh T[wo ftu fijVk n;bk
eZgfVnK B{z b? e/ ftfdnkoEhnK bJh B'fN; ikoh eo fdZsk j?. fdZbh :{Bhtof;Nh
bkfJ;?A; fbnk ;h T[j T[; dh ikB dk y"n pfDnk j'fJnk j?. 10
d/ ;'Sb toe ftGkr B/ gZso ikoh eo j';Nb d/ ekwB o{w d/ ftfdnkoEhnK B{z
wkou B{z fJ; bkfJ;?A; pko/ b'egkb d/ ohvo e'b fSekfJs ehsh
;jh eZgV/ gk e/ nkT[D bJh fejk j?. uZeoh d/ tkfJob j'D d/ pknd ftGkr
nfXekohnK B/ fejk fe fJj fBod/S e/tb bVfenK bJh ikoh ehsk frnk j?. rJh ;h. 20 wkou B{z fSekfJs 's/ ;[DtkJh eofdnK ;'jk fto[ZX
fJj B'fN; 27 ngq?b B{z ftGkr B/ brkfJnk ;h ns/ fJj ;'Sb whvhnk 's/ Xkok 420 nXhB wkwbk doi eoB dk j[ew j'fJnk.
fSekfJseosk B/ fJ; n;bk bkfJ;?A; dh iKu eotkT[D dh
tkfJob j' frnk. fJj xNBk nkJhHnkJhHNh fdZbh tZb'A j';Nb 'u ofjD tkbhnK
wzr ehsh j?. b'egkb B/ vhH ;hH s/ ;hH ghH e'b'A ;ko/ wkwb/ dh
ftfdnkoEDK B{z nkgD/ jkT{; v/n 's/ ;oho B{z g{oh soQK YZeD tkbh gZSwh ns/
fog'oN th wzrh j?.
Gkosh g'Ske gk e/ nkT[D dk fBod/S fdZs/ ikD d/ fJe jcs/ pknd j'fJnk j?.



















ROYAL SWEETS

3 3 3 3 30 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
Eight things we love about the S8








means great things for lovers 3. We love a seamless is intuitive, comprehensive and Telstra’s network are available
of video streaming, social phone call leverages contextual awareness initially within a 1km radius from
sharing and online gaming Telstra announced Wi-Fi to provide a personalised the centre of the CBD areas in
nationwide. Calling in October last year – experience. Sydney, Melbourne and
We’ve pulled out our top which, in a nutshell, is 6. We love image search Brisbane, with typical speeds as
reasons to love the Samsung harnessing your Wi-Fi One very cool aspect of Bixby described below. The Telstra
Galaxy S8 and S8+. Eight things connection to automatically is its image-recognition Mobile Network offers 4GX in all
for the Galaxy S8… it had to be transfer mobile calls on the new component, Bixby Vision. Bixby’s capital CBDs and selected
done. Galaxy phones between Vision interface can detect what suburban and regional areas
1. We love speed Telstra’s 4G network and Wi-Fi you’re looking at, and predict and is progressively rolling out
You’ll be downloading, (even while the call is in what you need. Vision makes it
into more places. Typical
streaming, gaming and progress), and allow you to easy to search for images, get speeds in 4GX areas are 5Mbps
screening harder and faster make and receive mobile calls information about nearby
than ever before with the in Australia wherever there’s an places, translate languages, to 300Mbps download speeds
Samsung Galaxy S8 and S8+. accessible Wi-Fi connection. decode QR codes, recognise with category 16 devices, within
Telstra’s ultra-fast, gigabit- Think about those nooks and faces and more. our 4GX footprint, the fastest
typical speeds will be more
enabled network has launched crannies in the house where you 7. We love the range of
in selected areas and Galaxy S8 struggle to receive signal. Good colours commonly experienced within a
and S8+ owners could news is the Samsung Galaxy S8 The Samsung Galaxy S8 and 1km radius from the centre of
experience mobile data speeds will be completely compatible S8+ will be available from the CBD areas in Sydney,
among the fastest in the world. with our Wi-Fi Calling capability, Telstra in striking Midnight Melbourne and Brisbane., 5-
The phone also boasts upload which may mean fewer in-home Black, elegant Orchid Gray and 200Mbps with category 11
speeds of up to 50 per cent blackspots for you! luxurious Maple Gold on a range devices, 5-150Mbps with
faster than any previous Galaxy 4. We love taking great of plans. category 9 devices, 2-100Mbps
models in Australia, when photos 8. We love that new phone with category 6 devices, and 2-
By Telstra
So, the lid has finally been paired with the Telstra 4GX The Galaxy S8 is equipped feeling 75Mbps with category 4
mobile network. with an advanced 12MP Dual Customers who take up a
lifted on the hotly anticipated devices. IN OTHER COVERAGE
Samsung Galaxy S8 and S8+, 2. We love a screen with a Pixel F1.7 rear camera. The Galaxy S8 or Galaxy S8+ on a AREAS AROUND AUSTRALIA
and they look pretty slick. view dual-pixel sensor technology, $95 or above Go Mobile Swap YOU’LL AUTOMATICALLY
Design and performance Now, that’s what we call “full wide aperture and fast lease plan will enjoy a no cost SWITCH TO OUR FASTEST
have been taken to a whole new screen”. Samsung has taken the autofocus work together to upgrade after 12 months as long AVAILABLE 4G, WHICH IS
already amazing Edge create sharp and beautiful as their phone is returned in
level in a way that’s seeing this OFFERED IN ALL CAPITAL CBDS
device defy data speeds and technology to the next level with photos, even in low-light good working order and they AND ASSOCIATED AIRPORTS,
provide some fantastic phone an Infinity Display, a gorgeous environments. Perfect for lovers take up a new 24 month eligible MOST SURROUNDING
features guaranteed to excite edge-to-edge design. The of social media and memory handset and mobile service SUBURBAN AREAS AND IN OVER
any smartphone fan. screen is 5.8-inch in the S8, and capture. plan. Minimum cost when you 600 REGIONAL AREAS, OR OUR
6.2-inch in the S8+. With 5. We love less life admin stay connected for 24 months:
Probably the biggest takeout 3G. Speeds vary for reasons like
from the global unveil is how improved screen-to-body ratio Meet Bixby, the new way to $2,280 for the Galaxy S8 and location, distance from base
speedy this thing is. Telstra’s designed to make phone use as interact with your phone. It’s an $2,520 for the Galaxy S8+. stations, terrain, user numbers,
network was one of the world’s smooth and comfortable as intelligent interface that makes For more information on the
first gigabit enabled networks in possible, nothing will stand in interacting with your device, Samsung Galaxy S8 and S8+ hardware/software
the way of your screen services and apps more visit: Telstra.com/s8 configuration, download source
selected areas, and the 1Gbps
Samsung Galaxy S8 and S8+ experience. instinctive and seamless. Bixby Gigabit LTE enabled areas of and upload destination.
Revseby Gurdwara Organized Open Day dZyDh nk;No/bhnk u g[b; nc;o u g[b; nc;o
dZyDh nk;No/bhnk
dZyDh nk;No/bhnk 'u g[b; nc;o u g[b; nc;o 's/s/ s/s/ s/
dZyDh nk;No/bhnk u g[b; nc;o
dZyDh nk;No/bhnk
sho Bkb ehsk frnk jwbk
sho Bkb ehsk frnk jwbk
sho Bkb ehsk frnk jwbk
sho Bkb ehsk frnk jwbk
sho Bkb ehsk frnk jwbk

























n?vhb/v (fpT{o') dZyDh nk;No/bhnk dh okiXkBh n?vhb/v 'u fJZe g[b; nc;o
's/ sho Bkb jwbk j'D dh ypo ;kjwD/ nkJh j?. ghVs nc;o dh bZs 's/ sho
bZrk j?, fi; d/ uZbfdnK T[; B{z j;gskb 'u dkyb eokfJnk frnk j?. dZf;nk
ik fojk j? fe n?stko oks B{z Sfjo d/ j?AvB e;p/ dh fJZe tgkoe fJwkos 'u d'
GoktK ftukb/ bVkJh dh ;{uBk fwbD s'A pknd g[b; T[ZE/ gj[zuh. g[b; d/ nkT[D
Sydney, (Bureau) Revesby history and Punjabi culture and to have their head covered or dh ;{uBk fwbD s'A pknd fJZe Gok T[ZE'A ubk frnk, id'Afe d{ik fJwkos d/ nzdo
Gurdwara organised Open Day ethnic identity while respecting turban tied and were later jh fojk. fJ; d"okB g[b; Bkb j'J/ w[ekpb/ 'u T[; B/ nc;oK 's/ shoK Bkb jwbk
for both Sikhs and the wider other religions and cultures. guided to a prayer hall. A large ehsk. fJBQK 'u'A fJZe sho g[b; nc;o dh bZs 's/ bZr frnk. eJh xzfNnK d/
community with the aim to There was an array of stalls to numbers of volunteers w[ekpb/ s'A pknd nyho g[b; B/ d'Sh B{z fjok;s 'u b? fbnk. T[; B{z fcbjkb
promote and encourage Sikh promote Sikh culture, religion, participated to make it a huge j;gskb 'u dkyb eokfJnk frnk j?, fiZE/ w[ekpb/ d"okB T[; d/ ;oho 's/ bZrhnK
identity, Sikh religion, Sikh food etc. One went to a stall success. jbehnK ;ZNK dk fJbki ehsk ik fojk j?.

31
31
31 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
31 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
f;vBh d/ gkoe ftZu r'bhpkoh d"okB
f;vBh d/ gkoe ftZu r'bhpkoh d"okB
f;vBh d/ gkoe ftZu r'bhpkoh d"okB
f;vBh d/ gkoe ftZu r'bhpkoh d"okB
f;vBh d/ gkoe ftZu r'bhpkoh d"okB
6 ;kbK d/ j'J/ c"ik f;zx
6 ;kbK d/ j'J/ c"ik f;zx
6 ;kbK d/ j'J/ c"ik f;zx
1 1 1 1 106 ;kbK d/ j'J/ c"ik f;zx6 ;kbK d/ j'J/ c"ik f;zx fJZe ftnesh rzGho iywh
fJZe ftnesh rzGho iywh
fJZe ftnesh rzGho iywh
fJZe ftnesh rzGho iywh
fJZe ftnesh rzGho iywh
nkgDh T[wo pko/ ;oNhfce/N g/S BjhA
eo ;e/. T[j N'oKN', bzvB s/ fBT{:koe
ftZu 26 whb dhnK B"A w?okEB d"VK
g{ohnK eo u[Ze/ jB. T[BQK B/ ;G s'A bzph
d"V N'oKN' ftZu bkJh id'A T[j 5 xzN/,
40 fwzN s/ 4 ;?fezv se d"fVnk.
T[BQK dk efjDk j? fe pZ; T[BQK B{z
fJe jh gSsktk j? fe T[; B{z nzro/zh
gVQBh s/ fbyDh BjhA nkT[Adh. c"ik f;zx
B/ 1999 ftZu id'A T[j 89 ;kb dk ;h,
u?foNh bJh d"VBk S[o{ ehsk ;h. gfjbh
tkoh T[j ;w/A s'A gfjbK iBw b?D tkb/
pZfunK dh u?foNh bJh d"fVnk. fJ; soQK
T[j ;G s'A tX B"itkBK bJh d"VB tkbk
;G s'A pz[or nkdwh pD frnk. c"ik
f;zx tv/oh T[wo dk gfjbk wB[Zy j? ,fi; ß f;vBh, (fpT{o') nk;Nq/bhnk d/ f;vBh ftZu fJe ftnesh r'bhpkoh dk
B/ nes{po 2011 ftZu N'oKN' dh 'tkNo fSeko j'fJnk, fi; ekoB T[j rzGho o{g Bkb zywh j' frnk. fJj xNBk phsh
cozN w?okEB' d"V 8 xzN/ 11 fwzN ns/ 6 oks seohpB 10 ti/ dh j?. fJe fog'oN w[skpe n?woi?A;h ;/tk B{z c'B s/
;fezNK ftZu g{oh ehsh ;h. T[; dk BK ikDekoh fwbh fe f;vBh d/ b/vh t[Zvtov gkoe ftZu r'bhpkoh j'Jh j?, fJ;
'frzBhz p[Ze nkc tobv foekovz' ftZu xNBk ftZu fJe ftnesh B{z r'bh bZrh j?. xNBk tkbh EK s/ n?woi?A;h ;/tk
nk ikDk ;h i/eo T[; dh iBw sohe ftGkr d/ nfXekohnK g[Zi/ sK T[BQK d/fynk fe gkoe ftZu 37 ;kbk fJe
dk n;bh ;oNhfce/N bZG iKdk. ftnesh rzGho o{g Bkb zywh fgnk ;h, fi; d/ gZN s/ r'bh bZrh ;h.
T[; B{z 2004, 2008 s/ 2012 dhnK zywh j'J/ ftnesh B{z g?okw?vheb fJbki fdZsk ns/ fJ; s'A pknd T[; B{z
Ubzfge y/vK dh fwSkb b? e/ d"VB dk bhtog{b j;gskb ftZu dkyb eotkfJnk frnk, fiZE/ T[; dh jkbs ;fEo
wkD fwfbnk. T[; B{z wjkokDh pDh j'Jh j?. g[bh; wkwb/ dh iKu eo ojh j? ns/ fJj gsk bkT[D dh e'fSS eo
poskBhnk B/ 100 ;kbK dk j' ikD dh ojh j? fe fJ; xNBk B{z fe; B/ nzzkw fdZsk.
tXkJh fdZsh s/ wjZb ftZu ykD/ s/
;Zfdnk ;h.
j{o fjzd[;skBh k;soh rkfJek
j{o fjzd[;skBh
w w w w wSj{o fjzd[;skBh j{o fjzd[;skBh k;soh rkfJekk;soh rkfJek
j{o fjzd[;skBh Sk;soh rkfJekk;soh rkfJek
N'oKN' ftZu ;e'Nhnk p?Ae dh w?okEB
bzvB$ibzXo, (fpT{o') d[Bhnk d/ ;G zo{oswzd dh wdd eoB bJh jw/Sk nZr/
d"V ftZu T[; B/ 92 ;kb dh T[wo 5
'oh nw'Beo dk fdjKs
'oh nw'Beo dk fdjKs
'oh nw'Beo dk fdjKs
s'A tZvh T[wo d/ w?okEB d"Vke c"ik f;zx ofjDk ukjhdk j?. fe fe fe fe feS'oh nw'Beo dk fdjKs'oh nw'Beo dk fdjKs
xzN/ 40 fwzN 04 ;fezN ftZu g{oh eoe/
nZi 106 ;kbK d/ j' rJ/ jB. T[BQK dk 'NopBv N'oBkv'' ti'A ikD/ iKd/
BtK ftSt foekov oZfynk ;h. fzeo:'r
iBw gfjbh ngq?b, 1911 B{z fpnk; c"ik f;zx B/ 101 ;kb dh T[wo ftZu
j? fe nkgD/ fJe g[Zs dh w"s j' ikD
fgzv ftZu j'fJnk ;h. T[j 101 ;kb dh jKreKr w?okEB dh 10 feb'whNo d"V
fgS'A T[j p[Ykg/ ftZu nkgD/ d{i/ g[Zs
T[wo se bzphnK d"VK ftZu fjZ;k b?Ad/ fJe xzNk 32 fwzN, 28 ;?fezv ftu g{oh
e'b fJzrb?Av ofjD bZfrnk fiZE/ e'u
oj/. ehsh ;h.
jofwzdo f;zx B/ T[; B{z w?okEB d"V bJh
nZi th T[j u?foNh bJh ezw eo oj/ Gkosh w{b d/ poskBth Bkrfoe
fsnko ehsk. bzvB dh w?okEB ftZu
jB ns/ T[BQK nkgD/ iBw fdB w"e/ yk; c"ik f;zx 2011 ftZu N'oKN' ftZu
32860 d"Vke d"V/, fiBQK ftZu 65 ;kb
rZb-pks eofdnK fejk fe T[j rohpK w?okEB d"V g{oh e/ ;G s'A tX T[wo dk
ns/ zo{oswzdK dh wdd eoB bJh jw/ d"Vke pD/ go T[; d/ foekov B{z frzBhz s'A tv/oh T[wo tkfbnK ftZu 85 ;kbK
dk c"ik f;zx nZtb fojk.
Sk nZr/ ofjDr/. T[BQK fejk fe jo p[Ze B/ wkBsk BjhA fdZsh feT[Afe T[j
pko ebkekoK Bkb todh ftu g[bh;
pko ebkekoK Bkb todh ftu g[bh;
pko ebkekoK Bkb todh ftu g[bh;
pko ebkekoK Bkb todh ftu g[bh;
pko ebkekoK Bkb todh ftu g[bh;
B/ ehsk n bhb vK;, j'J/ w[nZsbbhb vK;, j'J/ w[nZsb
B/ ehsk n
B/ ehsk n bhb vK;, j'J/ w[nZsb
B/ ehsk n
B/ ehsk nSbhb vK;, j'J/ w[nZsbbhb vK;, j'J/ w[nZsb
ihAd, (fpT{o') jfonkDk d/ ihAd i/
b ftu j'J/ g[bh; eowukohnK tb'A
nSbhb vK; wkwb/ ftu ;oeko B/
ekotkJh ehsh j?. n"os ebkekoK Bkb
BthA fdZbh, (fpT{o') wSj{o fjzd[;skBh Sk;soh rkfJek feS'oh nw'Beo dk
vK; eoB tkb/ nfXekohnK B{z w[nZsb
w[zpJh ftZu fdjKs j' frnk. T[j 84 ;kb dh ;h. T[BQK dk oksh 12 ti/ d/
eoB s'A pknd i/b ;[govzN nkswkokw
eohp fdjKs j'fJnk. T[j i?g[o xokD/ s'A sknb[Ze oZydh ;h. T[BQK B{z w[Zy o{g
ns/ fvgNh ;[govzN ;/tk f;zx s/ rki
Bkb fynkb rkfJeh s'A ikfDnk iKdk j?. fJ; s'A fJbktk m[weh, GiB s/
fvZrh j?. ;oeko B/ d'BK B{z w[nZsb eo
Grsh rhs ;w/s fcbwh rkD/ th rJ/.
fdZsk j?.
fzeo:'r j? fe fzbk i/b ftu
ftGkr d[nkok nk:'fis ehs/ rJ/ fJe
nwoBkE r[ck
nwoBkE r[ck u 18 c[ZNu 18 c[ZN
nwoBkE r[ck u 18 c[ZN
nwoBkE r[ck
nwoBkE r[ck 'u 18 c[ZNu 18 c[ZN
;z;feqse gq'rokw d/ d"okB w[Zy f;gkjh
;Zs:tkB B/ pko ebkekoK Bkb vK;
ehsk ns/ B'N th tokJ/. g{oh xNBk dk
T[Zuk pfDnk f tfbzrtfbzr
T[Zuk pfDnk f
T[Zuk pfDnk f tfbzr
T[Zuk pfDnk fStfbzrtfbzr
T[Zuk pfDnk f
thvhU fJzNoB?N s/ tkfJob j'D s'A
pknd ftGkr B/ ekotkJh eod/ j'J/
;Zfs:tkB B{z w[nZsb eo fdZsk ns/
fJ; dh iKu d/ nkd/S fdZs/.
gkfe;skB d/ bkj"o ftZu nkswxksh
gkfe;skB d/ bkj"o ftZu nkswxksh
gkfe;skB d/ bkj"o ftZu nkswxksh
gkfe;skB d/ bkj"o ftZu nkswxksh
gkfe;skB d/ bkj"o ftZu nkswxksh
jwb/ ftZu 6 ftneshnK dh w"s
jwb/ ftZu 6 ftneshnK dh w"s
jwb/ ftZu 6 ftneshnK dh w"s
jwb/ ftZu 6 ftneshnK dh w"s
jwb/ ftZu 6 ftneshnK dh w"s
bkj"o, (fpT{o') nZi ;t/o/
gkfe;skB d/ Sfjo bkj"o ftZu
nkswxksh jwbk j'D dh ypo ;kjwD/
nkJh j?, fi; ftZu 4 c"ihnK ;w/s 6
ftneshnK dh w"s j' rJh j? ns/ 18
j'o zywh j' rJ/ jB. fJj nkswxksh
jwbk c"i dh rZvh B{z fBSkBk pDk e/
ehsk frnk ;h. zywh B{z B/V/ d/
j;gskb ftZu dkyb eotkfJnk
SqhBro (fpT{o') gftZso Sqh nwoBkE :ksok 29 i{B s'A S[o{ j' e/ 7 nr;s
frnk j?. jwb/ ftZu d' t?BK p[oh soQK
sZe ub/rh. :ksok S[o{ j'D s'A gfjbK nwoBkE r[ck d/ nzdo 18 c[ZN T[Zu/
Bkb B[e;kBhnK rJhnK jB.
fStfbzr gqrN j' rJ/ jB. fJ; ;zpzX 'u fSt GrsK 'u p/jZd y[Sh j?.

32
32
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
32 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
32 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
pzrkbh pkbk gsh Bkb r'nk
pzrkbh pkbk gsh Bkb r'nk
pzrkbh pkbk gsh Bkb r'nk 'uu uu u
pzrkbh pkbk gsh Bkb r'nk gzShnK B{z gkDh d/D dh rZb s/ nes/ ne
pzrkbh pkbk gsh Bkb r'nk
gzShnK B{z gkDh d/D dh rZb
gzShnK B{z gkDh d/D dh rZb s/ ne
gzShnK B{z gkDh d/D dh rZb 's/ nes/ neS?????
gzShnK B{z gkDh d/D dh rZb
;?bhpq/N eo ojh j? gfjbh toQ/rzY
;?bhpq/N eo ojh j? gfjbh toQ/rzY
;?bhpq/N eo ojh j? gfjbh toQ/rzY
;?bhpq/N eo ojh j? gfjbh toQ/rzY
;?bhpq/N eo ojh j? gfjbh toQ/rzY
B/ ehsh w'dh dh skohc
B/ ehsh w'dh dh skohc
B/ ehsh w'dh dh skohc
B/ ehsh w'dh dh skohc
B/ ehsh w'dh dh skohc
BthA fdZbh (fpT{o') 30 ngq?b B{z
pkbht[Zv nfGB/soh pzrkbh pkbk
fpgkSk pk;[ ns/ eoB f;zx ro'to d/
ftnkj B{z fJZe ;kb j' u[Zek j?. nkgDh
gfjbh toQ/rzY B{z wBkT[D bJh d't/A r'nk
rJ/ jB. r'nk s'A d't/A B/ nkgDhnK e[M
s;thoK ;'Sb whvhnk 's/ S/no ehshnK
jB. d't/A B/ ;'Sb whvhnk 's/ nkgD/
fgnko B{z fdykT[D s'A SowkT[Ad/ BjhA.
fznkdkso d't/A nkgD/ jkbhv/n dhnK
s;thoK fJz;Nkrqkw 's/ S/no eod/ ofjzd/
jB.
dZ;D:'r j? fe d'tK dh w[bkeks
fcbw 'nb'B' d/ ;?ZN 's/ j'Jh ;h. fpgkSk
dh gq?rB/A;h dh ypo B/ y{p ;[oyhnK
pN"ohnK ;B. jbKfe fpgkSk B/ fJBQK
ypoK dk yzvB ehsk ;h. eoB f;zx
ro'to fpgkSk s'A gfjb/ d' ftnkj j'
u[Ze/ jB. fpgkSk dk eoB s'A gfjbk
vhB' w'ohnk ns/ ikB fJpokfjw Bkb
nc/o; ;h. fpgkSk jkb jh 'u 'dpzr
N{o' s'A gosh j?. BthA fdZbh (fpT{o') pkbht[Zv d/ ;[go;Nko neS? e[wko B/ gS{-gzShnK d/ bJh
gkDh oZyD dk Bkrfoek B{z nB[okX eoB 's/ gqXkB wzsoh Bfozdo w'dh dh edo
ehsh j?. neS? e[wko B/ NthN 's/ fejk fe BkrfoeK B{z gzShnK bJh gkDh oZyD d/
fJe nZy Bkb jh d/y ;ed/ jB pkj{pbh d/ GZbkb
fJe nZy Bkb jh d/y ;ed/ jB tk;s/ efjDk gqXkBwzsoh dk ftuko tXhnk j?. w'dh B/ nkekStkDh 's/ nkgD/
fJe nZy Bkb jh d/y ;ed/ jB pkj{pbhpkj{pbh d/ GZbkb d/ GZbkb
fJe nZy Bkb jh d/y ;ed/ jB 'pkj{pbhpkj{pbh' d/ GZbkb d/ GZbkb
fJe nZy Bkb jh d/y ;ed/ jB
wkf;e gq'rokw wB eh pks 'u nZi b'eK B{z fejk fe T[BQK B{z rowhnK 'u gS{-
gzShnK bJh gkDh oZyDk ukjhdk j?. w'dh B/ gS{-gzShnK Bkb skbw/b dh GktBk
d/t, pugB s'A BjhA j? ;Zih nZy dh o"
d/t, pugB s'A BjhA j? ;Zih nZy dh o" oZyD dh e'fSS 's/ ;w{fje o{g Bkb z'o d/D dh zo{os dZ;d/ j'J/ nZi fejk fe T[BQK
d/t, pugB s'A BjhA j? ;Zih nZy dh o"SBhBh BhBh Bh
d/t, pugB s'A BjhA j? ;Zih nZy dh o"
d/t, pugB s'A BjhA j? ;Zih nZy dh o"
d/ Bkb jwdodh j'D Bkb Bt/A nkBzd dk frnkB j[zdk j?.
w'dh B/ fejk fe pkbeK B{z gzShnK bJh pkbeBh ns/ SZs 's/ gkDh oZyD bJh
b'eK dh wdd bJh nkT[Ad/ jB s/ fJe
gq/fos eoBk ukjhdk j?. pZfunK B{z fJj fXnkB 'u nk ikt/ fe gkDh feT[A GoBk
fdB bJh T[BQK dh fzzdrh fiT{Ad/ jB.
ukjhdk sK i' T[j fdB 'u 10 tko d/yD iKd/ jB fe i' posB oZfynk j?, T[; 'u
T[; ftnesh dh fzzdrh fiT{Ad/ j'J/
gkDh j? fe BjhA ns/ j'o d/yd/ ofjzd/ jB fe gzSh nkJ/ fe BjhA. T[BQK B/ fejk fe d/
f;sko/ fJe fdB 'u fizBk ewkT[Ad/ jB,
yD 'u bZrdk j? fe fJj y/v uZb fojk j? go pZu/ wB 'u fJj ;zt/dBktK irkT[D
T[; dk brGr 10 r[Dk T[j T[;
dk fJe nD'yk nB[Gt j?.
ftnesh B{z fdzd/ jB.
gqXkB wzsoh B/ dZf;nk fe r[ioks s'A irs GkJh B/ T[BQK B/ nkgDh feskp ';/
fJ; S'n d"okB okDk B/ dZf;nk,
t d ;g?o'z' G/ih j?, fi; 'u T[BQK B/ fuVhnK dh xZN j[zdh ik ojh frDsh 's/ fuzsk
'eh w?A s[jkB{z fJe rZb dZ;K< w?A ;Zih
gqrN eoB d/ Bkb T[BQK dh ;[oZfynk bJh ehs/ ik oj/ gq:'rK ns/ e'fSSK dk pj[s
nZy s'A d/y BjhA ;edk. w?A f;oc nkgDh
uzrk toDB ehsk j?. T[BQK B/ fejk fe id'A T[j r[ioks 'u w[Zy wzsoh ;B, T[;
yZph nZy s'A d/ydk jK. i/eo w?A nkgDh
d"okB dkT[dh p'jok ;wki d/ Xow r[o{ ;?:dBk ;kfjp d/ 100 ;kb d/ j'D d/ ekoB
yZph nZy pzd eo btK sK w?B{z e[M
p'jok ;wki B/ p[ojkBh ckT{Av/SB tZb'A fuVhnK B{z pukT[D bJh tZvk nfGnkB
fdykJh BjhA d/t/rk.' okDk B/ S'n 'u
ubkfJnk ;h ns/ T[BQK B/ fuVhnK B{z dkDk ytkT[D bJh eohp 52 jzko posB
dZf;nk fe Bk d/y ;eD ekoB fe;/ B{z
d[BhnK d/ e"D/-e"D/ 'u tzv/ ;B. fJ; ezw bJh T[; B{z frfDz p[Ze nkc tbv
nkgDh fzzdrh fe;/ vo 'u BjhA fiT{Dh
foekov; 'u th ;EkB fwfbnk ;h.
ukjhdh.
okDk brGr 8 ;kbK s'A fcbw
fJzv;Noh 'u jB. okDk B/ nkgD/ eohno
dhfgek B/
dhfgek B/ 'okpskokpsk d/ fBod/ d/ fBod/
dhfgek B/ okpskokpsk' d/ fBod/ d/ fBod/See ee e
dhfgek B/
dhfgek B/ okpsk d/ fBod/
'u tZv/-tZv/ o'b fBGkJ/ jB. pkj{pbh
Bkb sK T[j Gkos 'u jh BjhA, ;r'A
ftd/SK 'u th gqf;ZX j' rJ/ jB.
B{z fdZsk fJj yk; w?;/i
B{z fdZsk fJj yk; w?;/i
B{z fdZsk fJj yk; w?;/i
B{z fdZsk fJj yk; w?;/i
B{z fdZsk fJj yk; w?;/i
w[zpJh (fpT{o') 'pkj{pbh 2' B/ g{o/ d/ j'. n;b 'u okDk nkgDh ;Zih nZy s'A dZ;D:'r j? fe 'pkj{pbh 2' 28 ngq?b
S 'u X{w wuk oZyh j?. fobhz d/ gfjb/ d/y BjhA ;ed/. T[BQK B{z ;Zih nZy pugB B{z fobhz j' rJh j?. fcbw pke; nkfc;
jh fdB 121 eo'V o[gJ/ ewk e/ fcbw 'u fe;/ B/ dkB ehsh ;h go T[; 'u 's/ pj[s tXhnk ezw eo ojh j?. fcbw
B/ fJfsjk; pDk fdZsk j? go eh s[;hA o"SBh ed/ BjhA ojh. 'u gqGk;, okDk vZr{pksh, nB[Sek S?ZNh,
fcbw 'u GZbkb d/t pD/ okDk vZr{pksh okDk B/ fJ; dk y[bk;k fJe s/br{ swzBk GkNhnk s/ ;fsnkoki w[Zy G{fwek
dh fzzdrh Bkb i[fVnk fJe ;Zu ikDd/ u?N S'n d"okB ehsk. fJ; S'n 'u f;sko/ 'u jB.
oXk d/ fJz;Nkrqkw s/ ckb'no; dh frDsh j'Jhs/ ckb'no; dh frDsh j'Jh
oXk d/ fJz;Nkrqkw
oXk d/ fJz;Nkrqkw s/ ckb'no; dh frDsh j'Jh
SoXk d/ fJz;Nkrqkw oXk d/ fJz;Nkrqkw 's/ ckb'no; dh frDsh j'Jhs/ ckb'no; dh frDsh j'Jh
1H5 eo'V, thvhU g';N eoe/ ehsk XzBtkd
1H5 eo'V, thvhU g';N eoe/ ehsk XzBtkd
1H5 eo'V, thvhU g';N eoe/ ehsk XzBtkd
1H5 eo'V, thvhU g';N eoe/ ehsk XzBtkd
1H5 eo'V, thvhU g';N eoe/ ehsk XzBtkd
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv nfGB/soh SoXk
eg{o fJBQhA fdBhA nkgDh nkT[D tkbh fcbw
'j;hBk' dh S{fNzr 'u ftn;E jB. SoXk ne;o
;'Sb whvhnk 's/ ekch n?efNt ofjzdh j?. T[BQK
d/ fJz;Nkrqkw nekT{AN 's/ c?Bz dh ;zfynk 1H5
fwbhnB s'A th fznkdk j' rJh j?. fJ; z;B d/
w"e/ 's/ T[BQK fJz;Nkrqkw nekT{AN 's/ fJe thvhU
g';N ehsk j? fi; 'u T[BQK d/ Nhw w?ApoK B/ fJ;
w[zpJh (fpT{o') fdB/S ftikB d/ fBod/SB 'u pDh fcbw 'okpsk' fJBQhA fdBhA
y[Sh d/ w"e/ 's/ e/e eZNd/ j'J/ Bzo nk oj/ jB.
fJ; e/e 's/ 1H5 eo'V ckb'no; fbfynk j'fJnk ekch uouk 'u j?. jkb jh 'u pkbht[Zv nfGB/soh dhfgek gkd{e'D 'okpsk' d/
j?. fJ; thvhU d/ e?gSB 'u fbfynk j'fJnk j? NkJhNb No?e 'u fJe tZyo/ nzdkz 'u Bzo nkJh ;h. dhfgek B/ fdB/S ftikB d/
fe T[BQK w?B{z ;ogqkJhz eo fdZsk. w/oh Nhw w?B{z gqsh nkgDk fgnko s/ fJZis ikjo eod/ j'J/ nkgD/ gfjb/ NthN 'u fbfynk,
pj[s pj[s g;zd j? ns/ s[jkB{z ;G B{z fgnko ''n;hA nkgD/ eohno dh S[o{nks fJeZm/ ehsh ;h, 'bt nki eb nkJh', e[M ;kbK
eodh jK, XzBtkd 1H5 fwbhnB ckb'no; d/ pknd 'ekeN/b' ns/ T[; s'A pknd 'ckJhAfvzr c?Bh' nkJh. d{i/ NthN 'u fbfynk,
bJh.
''w/oh e[M p?;N ns/ g;zdhdk fcbwK go w?A i' jw/Sk :kd oZydh jK, fJj ;h ;kvk
fzeo:'r j? fe fcbw 'j;hBk' 'u ;eqhB 's/
cB NkJhw.'' shi/ NthN 'u fbfynk, ''n;hA fJBQK fcbwK B{z pDkfJnk j?, w?A s[jkB{z
fJe tko fco s'A j;hBk d/ feodko B{z fizdk eo
:kd eodh jK, w?B{z gsk j? s[;hA w?B{z fw; eod/ j't'r/. fJ; s'A pknd T[BQK u"E/
ojh j?. fcbw 'u T[j dkT[d fJpokfjw dh G?D
NthN 'u fejk, ''w?A s[jkB{z fgnko eodh jK s/ w?A jw/Sk s[jkv/ 's/ wkB eoKrh.
dk feodko fBGkn ojh j?. ng{otk bfynk d/
nkgD/ nkyoh NthN 'u T[BQK fbfynk, ''fds.''
fBod/SB 'u pDh fJ; fcbw d{ik g';No th
fzeo:'r j? fe fdB/S B/ fejk fe dhfgek w/o/ bJh y[Sfe;ws j?. fcbw 'u T[j
fobhz j' frnk j?. fJ; s'A fJbktk ;'Sb whvhnk
'okpsk' ohfeqJ/N toiB 's/ gockow eodh Bzo nkt/rh. fJj rhs 2012 'u nkJh
's/ gqSz;eK tZb'A SoXk B{z ekch fgnko fwfbnk
fcbw 'J/izN ftB'd' 'u eohBk eg{o ns/ ;?c nbh ykB 's/ fcbwkfJnk frnk ;h.
j?.

33
33
33 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
33 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
gqdo BekohnK B/ ncrkfB;skB d/ okBekohnK B/ ncrkfB;skB d/ ok NogshNogsh
gqdo nwoheh ok
gqdo
gqdoSBekohnK B/ ncrkfB;skB d/ okBekohnK B/ ncrkfB;skB d/ okSNogshNogsh
gqdo BekohnK B/ ncrkfB;skB d/ ok Nogsh
nwoheh ok
nwoheh ok Nogsh u'DK ftZu
nwoheh ok Nogsh u'DK ftZuNogsh u'DK ftZu
nwoheh okSNogsh u'DK ftZuNogsh u'DK ftZu
dh nk;Nq/bhnk :ksok dk ehsk fto'X
dh nk;Nq/bhnk :ksok dk ehsk fto'X
dh nk;Nq/bhnk :ksok dk ehsk fto'X
dh nk;Nq/bhnk :ksok dk ehsk fto'X
dh nk;Nq/bhnk :ksok dk ehsk fto'X
kwb ;h o{; L fBZeh j/bh
kwb ;h o{; L fBZeh j/bh
kwb ;h o{; L fBZeh j/bh
Skwb ;h o{; L fBZeh j/bhkwb ;h o{; L fBZeh j/bh
ps{o B/ dZf;nk fe ncrkfB;skB ftZu
jikok GkJhuko/ d/ b'eK bJh ;[oZfynk
d/ jkbks ekch yokp j' u[Ze/ jB.
ncrkfB;skB ;oeko nfij/ b'eK B{z
tkg; b?Dk ikoh oZy ojh j?, fiBQK B{z
nk;Nq/bhnk B/ SoB d/D s'A fJBeko
ehsk j?. ps{o B/ dZf;nk fe
ncrkfB;skB B/ nk;Nq/bhnk Bkb fwb
e/ ;kb 2011 ftZu fJe ;fjwsh gZso
s/ d;sys ehs/ ;B, i' SoB ukj[D
ftu n;cb oj/ ncrkB SoBkoEhnK
B{z ;theko eoB Bkb i[fVnk ;h. ps{o
B/ fejk fe fe;/ th zpoB d/S tkg;h
s/ o'e j'Dh ukjhdh j?.
fieo:'r j? fe ncrkfB;skB d/
okSNogsh nSoc rBh n?stko B{z
nk;Nq/bhnk dh okiXkBh e?Bpok gj[zu/
jB. fJj ncrkfB;skB d/ okSNogsh
dk gfjbk nk;Nq/bhnk d"ok j?. nk;Nq/
bhnk d/ gqXkB wzsoh w?bew NoBp[Zb
B/ fejk fe fJj :ksok d'jK d/SK ftukb/
e?Bpok, (fpT{o') ;?AeV/ gqdoSB SoBkoEhnK B{z nk;Nq/bhnk ftZu SoB
wzp{s ;zpzXK B{z do;kT[Adh j?.
ekohnK B/ ncrkfB;skB d/ okSNogsh d/D s'A fJBeko eo fdZsk j?, T[BQK B{z
w?bew B/ fJe fpnkB ftZu fejk
nSoc rBh dh nk;Nq/bhnk :ksok dk tkg; b?D s'A T[j fJBeko eoB.
fe fJ; d"o/ d"okB ;kvh rZbpks
fto'X ehsk. gqdoSBekohnK B/ gqdoSBekoh rtoBw?AN jkT{; d/
ncrkfB;skB B{z tX y[Sjkb,
ncrkfB;skB dh ;oeko s'A T[ZE/ xZN pkjo fJeZm/ j'J/ ;B. fJ; EK s/
;[oZfyns ns/ nksw-fBoGo pDkT[D
frDsh jikok iksh GkJhuko/ fto[ZX j' ncrkfB;skB d/ okSNogsh nSoc
dhnK T[; dhnK e'fSSK ftZu ;[oZfynk
oj/ G/dGkt B{z ysw eoB dh wzr ehsh rBh B/ nk;Nq/bhnk d/ rtoBo iBob
ns/ ftek; ;zpzXh ;fj:'r s/ e/Adfos
j?. fJ; d/ Bkb jh T[BQK B/ rBh ;oeko ghNo ek;ro't Bkb w[bkeks ehsh j?. tkfSzrNB, (fpT{o') ;z:[es okSNo ftZu fB:[es nwohek dh okid{s fBZeh j/
j't/rh.
s'A fJj th wzr ehsh j? fe fiBQK jikok gqdoSBekoh poks nbh bh B/ fejk fe nwoheh okSNogsh u'DK ftZu o{; fBSfus s"o s/ Skwb ;h. T[BQK
fejk fe iKu g{oh j'D s'A pknd jh fJj wkwbk ;[bM ikt/rk. fBZeh B/ fejk fe
o{;, nwoheh okSNogsh u'DK ftZu dyb nzdkzh eoB ftZu Skwb ;h. jkbKfe o{;
qhBro J/nog'oN s/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A fwb/ 2 Nq/fBzr rq/B/v
qhBro J/nog'oN s/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A fwb/ 2 Nq/fBzr rq/B/v
SqhBro J/nog'oN s/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A fwb/ 2 Nq/fBzr rq/B/vqhBro J/nog'oN s/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A fwb/ 2 Nq/fBzr rq/B/v fJ; s'A ;kc fJBeko eo u[Zek j?.
qhBro J/nog'oN s/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A fwb/ 2 Nq/fBzr rq/B/v
fBZeh j/bh B/ nwoheh fBT{z u?Bb B{z fdZs/ fJzNoftT{ ftZu fejk fe fBSfus
SqhBro, (fpT{o') izw{-eSwho d/ j' e/ r[zfonk, sK fJBQK rq/B/vK dh gSkD B{z pokwd ehsk frnk j?, T[j Nq/fBzr d/ s"o s/ w?B{z bZrdk j? fe o{;, nwoheh okSNogsh u'DK ftZu Skwb ;h. fJ; pko/ e'Jh
SqhBro J/nog'oN s/ ;hH nkoH ghH n?cH j'Jh, fi; s'A pknd itkB s'A g[ZSfrZS d"okB ezw s/ nkT[Ad/ jB. T[BQK dZf;nk ;tkb BjhA j?. n;hA BjhA ukj[zd/ fe e'Jh d/S ;kvhnK u'DK ftZu ed/ Skwb j't/.
B/ c"ih itkB d/ p?r ftZu'A 2 Nq/fBzr ikoh j?. fe feT[Afe fJj rq/B/v Nq/fBzr d"okB fJ;s/ fieo:'r j? fe o{; d/ okSNogsh tbkdhwho g[fsB B/ fJ; rZb s'A fJBeko
j?Av rq/B/v pokwd ehs/ jB. itkB dk gZsoekoK Bkb n?;H n?;H ghH wzi{o wkb j[zd/ jB. fJ; bJh fJzB/ ysoBke ehsk ;h fe T[BQK dk d/S ;kb 2016 dhnK nwoheh okSNogsh u'DK ftZu dyb
p?r id'A u?fezr dh n?e;-o/n wShB s'A nfjwd dbkb B/ fejk fe i' 2 rq/B/v BjhA jB. nzdkzh ehsh ;h.
e?B/vk d/t/rk :{eo/B B{z c"ih f;ybkJh,
e?B/vk d/t/rk :{eo/B B{z c"ih f;ybkJh,
e?B/vk d/t/rk :{eo/B B{z c"ih f;ybkJh,
e?B/vk d/t/rk :{eo/B B{z c"ih f;ybkJh,
e?B/vk d/t/rk :{eo/B B{z c"ih f;ybkJh,
joihs ;ZiD B/ fdZsh yk; ikDekoh
joihs ;ZiD B/ fdZsh yk; ikDekoh
joihs ;ZiD B/ fdZsh yk; ikDekoh
joihs ;ZiD B/ fdZsh yk; ikDekoh
joihs ;ZiD B/ fdZsh yk; ikDekoh
PAINTER





























UNktk, (fpT{o') e?B/vk ns/ :{eo/B B/ oZfynk ;jkfJsk B{z o;wh o{g d/ fdZsk j? fi; d/ sfjs e?B/vk
c"ih f;ybkJh ns/ :[ZX ;zpzXh ftS/S ikDekoh d/Dk ikoh oZy/rk. oZfynk ;jkfJsk ;wM"s/ s/ j;skyo bJh
e?B/vk d/ oZfynk wzsoh joihs ;ZiD B/ :{eo/B Bkb nkgD/ ;wkB nj[d/ tkb/ ;s/gkw g'bs'oke Bkb
w[bkeks ehsh. fgSb/ wjhB/ e?B/vk B/ :{eo/B dh c"i B{z jfEnko, c"ih f;ybkJh w[jZJhnk eotkT[D tkbh
nkgDh w[fjzw dk ft;Eko wkou 2019 se eo fdZsk ;h. ;ZiD f;zx B/ fejk nkg;h ;[oZfynk ns/ oZfynk
fuzsktK d/ w[Zd/ s/ fJj ftt;Ek ;kv/ j'o ;kE d/D ns/ uzr/ ;woEB ftu wdd eo/rh. T[BQK B/ fejk
oZfynk ;fj:'r ;wM"s/ dk ;kb 2019 se d' tko BthBheoD j'Dk fJj do;kT[Adk j? fe fe; soQK Bkb
e?B/vk :{o'-nNbKfNe ;[oZfynk ns/ :[eo/B gqsh nkgD/ nN[ZN ;woEB gqsh fdqVsk Bkb tuBpZX j?. e?B/
vk B/ j[D se 3200 :{eo/Bh c"ihnK B{z f;ybkJh fdZsh j? ns/ T[BQK B/ ftneshrs jfEnko ubkT[D dh
f;ybkJh, fBSkB/pkzh, oDBhse ;orowhnK, Xwkek y/z yso/ dh gSkD, ;zuko, ;zxoS d"okB y[d B{z
pukT[D ns/ B?fse gqhyD fdZsk j?.

34
34
34 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
34 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
fJ; fgzv u pzd{eK d/ ;kJ/ u pzd{eK d/ ;kJ/ u j[zdh j? y/sh, ;kbkBk ewkT[Adk j? 52 bZy o[gJ/!u j[zdh j? y/sh, ;kbkBk ewkT[Adk j? 52 bZy o[gJ/!
fJ; fgzv
fJ; fgzv 'u pzd{eK d/ ;kJ/ u pzd{eK d/ ;kJ/ 'u j[zdh j? y/sh, ;kbkBk ewkT[Adk j? 52 bZy o[gJ/!u j[zdh j? y/sh, ;kbkBk ewkT[Adk j? 52 bZy o[gJ/!
fJ; fgzv
fJ; fgzv u pzd{eK d/ ;kJ/ u j[zdh j? y/sh, ;kbkBk ewkT[Adk j? 52 bZy o[gJ/!
qqhd/th dh p/Nh ikjBth dk
qqhd/th dh p/Nh ikjBth dk
qqhd/th dh p/Nh ikjBth dk
Sqqhd/th dh p/Nh ikjBth dkqqhd/th dh p/Nh ikjBth dk
ewkJh eod/ jB. fJBQK dk vhH n?ZwH
i?ZvH poKv g{o/ e'ohnk 'u ftedk j?.
24 xzN/ c"i dh fBrokBh 'u ofjD tkb/
fJ; fgzv 'u d/S dk e'Jh d{ik Bkrfoe
;NkJhfb b[Ze nkfJnk ;kjwD/
;NkJhfb
;NkJhfb nkgDh wozh Bkb BjhA ofj ;edk. fJZE/
;NkJhfb b[Ze nkfJnk ;kjwD/ b[Ze nkfJnk ;kjwD/
;NkJhfbS b[Ze nkfJnk ;kjwD/ b[Ze nkfJnk ;kjwD/
T[j b'e ofj ;ed/ jB, i' e[M s?n SosK
B{z g{ok eod/ jB. fJZE/ T[jh b'e ofj
;ed/ jB, i' fJ; fgzv 'u 1953 'u
ofjD tkb/ fe;kBK d/ tzS j'D. fJ; s'A
fJbktk T[j n"osK ofj ;edhnK jB,
i' fJZE/ ftnkjhnK j'D. jkbKfe fJ;
fgzv dhnK e[VhnK Bkb ftnkj eoB
tkb/ bVe/ fJZE/ BjhA ofj ;ed/. d{i/
Sfjo 'u ofjD tkbk e'Jh th ftnesh
i/eo fJ; fgzv 'u ikDk ukj[zdk j?, sK
T[; B{z fJ; tk;s/ c"i dh ;ys iKu 'u'A
BthA fdZbh (fpT{o') dZyDh e'ohnk sK d{ik dZyDh e'ohnk dk s?Jh;[zr fgzv bzxDk g?Adk j?.
ns/ T[Zsoh e'ohnk ftueko ;kbK s'A j?. T[Zsoh e'ohnk dk fijVk fgzv fJZE/ don;b 1953 'u e'ohnB :[ZX
sDkn pfDnk j'fJnk j?. d'jK d/SK tf;nk j?, T[; dk Bkw fei'Ar j? go ysw j'D s'A pknd T[Zsoh e'ohnk ns/
ftueko g?dk j'J/ fJ; sDkn dk ;G s'A fJZE/ j[D e'Jh BjhA ofjzdk. T[ZE/ jh, d{i/ dZyDh e'ohnk ftueko ;wM"sk j'fJnk
fznkdk n;o d'jK d/SK dh ;ojZd 's/ gk;/ s?Jh;[zr fgzv c"i dh ;ys fBrokBh ;h. fJ; sfjs d'jK d/SK dh ;ojZd 's/
t;/ fJe yk; fgzv 'u th Bzo nkT[Adk j/m ofjD d/ pknd th jo ;kb 52 bZy fJe zwhBh fjZ;/ B{z c"i ofjs y/so eoko
j?. pzd{eK d/ ;kJ/ j/m ofjD B{z wzp{o s'A T[go dh ewkJh eodk j?. fdZsk frnk ns/ fJ; dk Bkw oZfynk
fJZE'A d/ b'e u"bK dh y/sh eod/ jB. nkgDh wozh Bkb jo e'Jh BjhA ofj frnk fvfwbNohfiv b?Av. d'jK d/SK B/
fJzBk sDkn ns/ c"i dh ;ys fBrokBh ;edk fJ; fgzv 'u c?;bk ehsk fe fJZE/ fJe-fJe fgzv
'u ofjD s'A pknd th fJ; fgzv d/ b'e d'jK d/SK dh ;ojZd 's/ t;/ fJ; t;ktKr/ ns/ T[; dk ftek; eoKr/ go
jo ;kb 52 bZy o[gJ/ dh ewkJh eod/ fgzv 'u 197 b'e ofjzd/ jB. fJj ;ko/ ;w/A d/ Bkb T[Zsoh e'ohnk dk fgzv
jB. b'e fe;kB jB. y/sh 's/ fBoGo ofjD nkX[fBe pDB dh pikJ/ popkd j'
T[Zsoh e'ohnk ns/ dZyDh e'ohnk tkb/ fJZE'A d/ b'e u"bK dh y/sh eod/ frnk. T[ZE/ jh dZyDh e'ohnk dk fgzv
dh ;ojZd ftueko fJj nfijk fJe jB ns/ fJ; B{z vhH n?ZwH i?ZvH Bkw d/ s?Jh;[zr nZi th fJZE/ y/sh eodk j?.
fjZ;k j?, fi; B{z f;ftb y/so fejk iKdk poKv zohJ/ t/ud/ jB. fJ; y/sh zohJ/ ewkJh d/ wkwb/ 'u fJj fgzv dZyDh
j?. fJZE/ fJe fgzv T[Zsoh e'ohnk dk j?, fJj b'e jo ;kb 52 bZy o[gJ/ dh e'ohnk d/ j'o fgzvK Bkb'A th nZr/ j?.


e?A;o ghVs fJ; w j{o ndkekok dk Gko tXD Bkb j'fJnk ;h nfijk jkb, ikD' g{ok ;Zuj{o ndkekok dk Gko tXD Bkb j'fJnk ;h nfijk jkb, ikD' g{ok ;Zu
e?A;o ghVs fJ; w
e?A;o ghVs fJ; w
e?A;o ghVs fJ; w j{o ndkekok dk Gko tXD Bkb j'fJnk ;h nfijk jkb, ikD' g{ok ;Zu
e?A;o ghVs fJ; wSj{o ndkekok dk Gko tXD Bkb j'fJnk ;h nfijk jkb, ikD' g{ok ;Zuj{o ndkekok dk Gko tXD Bkb j'fJnk ;h nfijk jkb, ikD' g{ok ;Zu


















w[zpJh (fpT{o') nkgD/ ;w/A dh 60 ns/ eoB tkbh w[wski dh fizdrh 'u nfijk bJh ftr b? e/ nkT[Ad/ ;B, fi; B{z w?A
70 djke/ dhnK wSj{o ndkekoK 'u ;wK nkfJnk ;h fe T[BQK B{z e?A;o dh gkT[D bJh wip{o ;h, go fco th w?A
Skwb w[wski fJe pj[s wSj{o phwkoh B/ p[oh soQK ieV fbnk ;h e?A;o T[; B{z gkT[D s'A goj/i eodh ;h ns/
ndkekok ofj u[Zeh j?. T[j nkgDh pko/ 'u ikB w[wski vo rJh ;h, go ;ekoc th gkT[Adh ;h.
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv ndkekok Sqhd/th dh p/Nh ikjBth eg{o B{z phs/ fdB
u[bp[bh ndktK-BNyN ndktK Bkb T[BQK Bkb bVBk th zo{oh ;h. w[wski dh jkbs fJe dw woB
;'wtko B{z fvzkJhBo wBhS wbj'sok d/ ;N'o d/ pkjo d/fynk frnk. fJ; d"okB
id'A th fJj jho'fJB god/ 's/ nkT[Adh w[wski B{z pq/;N e?A;o ;h, fi; pko/ tkbh j' rJh ;h. j;gskb 'u fJbki
pb?e Nh-SoN ;g'oN;h i?e/N Bkb eboc[b SkoN; gkJh Bzo nkJ/ ;B. ikjBth
;h sK b'e T[; dh ndktK d/ ekfJb j' T[; B{z ekch d/o pknd gsk uZfbnk d"okB jo ;w/A T[BQK d/ gfotko tkb/ T[BQK
c'B 's/ rZspks eodh j'Jh eko 'u p?m e/ ubh rJh.
iKd/ ;B, go fit/A jh fejk iKdk j? fe, ;h, go T[BQK B/ fJ; dk ibdh fJbki Bkb ofjzd/ ;B, go w[wski B/ Bk sK
Sqhd/th dh p/Nh ikjBth eg{o B{z b? e/ jkb jh 'u ypoK nk ojhnK ;B fe T[j
' id'A p[ok ;wK id'A nkT[Adk j? sK T[j eokT[Dk S[o{ eo fdZsk ;h. fJ; ekoB nkgDh fjzws N[ZND fdZsh ns/ Bk jh
fcbw ';N{v/AN nkc fd Jh:o' d/ d{i/ Gkr Bkb pkbht[Zv 'u n?ANoh eo/rh. jkbKfe
nkgD/ Bkb ;G e[M sfj;-Bfj; eo Bkb w[wski dh jkbs j'o th ftrV nkgD/ xotkfbnK dh. w[wski B/ pVh
ypoK fJj ;B fe T[j wokmh fcbw ';?okN' Bkb fjzdh ohw/e 'u fJSkB yZNo Bkb
fdzdk j?.' rJh ;h. T[BQK d/ ;ko/ tkb jh T[Zv u[Ze/ fjzws Bkb fJ; dk ;kjwDk ehsk.
v?fpT{ eoB tkbh j?, go d'tK B/ ed/ fJ; rZb dh g[SNh BjhA ehsh.
fJ; ndkeko dh fizdrh 'u th ;h, fJZE' sZe T[BQK dhnK nZyK dhnK bzp/ fJbki s'A pknd w[wski B/
jw/ nfijk p[ok ;wK nkfJnk, fi; s'A pknd gbeK d/ tkb th MV u[Ze/ ;B. nfijh e?A;o Bkb bVkJh B{z fiZfsnk ns/ fJ;
jw/ k ofjzdh j? ;[oyhnK k ofjzdh j? ;[oyhnK
jw/ k ofjzdh j? ;[oyhnK
jw/Sk ofjzdh j? ;[oyhnK k ofjzdh j? ;[oyhnK 'uu uu u
jw/
T[; B/ ;G e[M pdb fdZsk j?. nZi fJ; jkbs 'u w[wski B{z xo s'A pkjo fJbki s'A pknd i' T[; dk jkb j'fJnk
ikjBth B/ j[D sZe pkbht[Zv 'u n?ANoh BjhA ehsh j?, go nkgD/ ;NkJhb ;N/
jho'fJB B{z gSkD gkT[ADk th pj[s fBebD s'A th vo bZrdk ;h. fJ; dh T[; B{z nZi sZe G[rs ojh j?. T[j pj[s
Nw?AN ns/ fob/SBfSg ekoB T[j jw/Sk ;[oyhnK 'u ofjzdh j?. fgSb/ ;kb nfijh
w[Sfeb j?. fJ; jho'fJB dk BK w[wski ikDekoh w[wski B/ nkgDh fJzNoftT{ w'Nh j' rJh. fi; eoe/ T[BQK B{z nZi th
ypo th ;h fe T[j okiBhfse ;[Shb e[wko fSzd/ d/ g's/ fSyo gjkohnk B{z v/N eo
fiBK dh y{p;{osh ns/ u[bp[Zb/ nzdkz okjhA dZ;h ;h. gSkD gkT[Dk pj[s w[Sfeb j?. nZi
ojh ;h.
B{z b'e nZi th :kd eod/ jB. ;dkpjko w[wski, pkb MVB Bkb w[wski w[zpJh s'A d{o bzvB 'u ofj ojh
;{soK w[skpe, fSyo s'A tZy j' e/ ikjBth j[D nSzs oziB B{z v/N eo ojh j?.
fJe iwkB/ 'u b'eK d/ fdbK 's/ oki w?A fpbe[b rzih j' rJh ;h. w/o/ gsh w/o/ j?.
to[D-nkbhnk B/ ehsk fJj c?;bk, BjhA
to[D-nkbhnk B/ ehsk fJj c?;bk, BjhA
to[D-nkbhnk B/ ehsk fJj c?;bk, BjhA
to[D-nkbhnk B/ ehsk fJj c?;bk, BjhA
to[D-nkbhnk B/ ehsk fJj c?;bk, BjhA
fdykJh d/Dr/ fcbwK
fdykJh d/Dr/ fcbwK u, ikD' tiQku, ikD' tiQk
fdykJh d/Dr/ fcbwK u, ikD' tiQk
fdykJh d/Dr/ fcbwK
fdykJh d/Dr/ fcbwK 'u, ikD' tiQku, ikD' tiQk
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv f;sko/ to[D XtB ns/ nkbhnk GZN d/ gq;zSeK B{z
fJj ypo E'VQk go/SkB eo ;edh j? fe T[BQK dh g;zdhdk i'Vh to[D ns/ nkbhnk
e[M ;w/A bJh fcbwK 'u fJeZm/ BjhA fdykJh d/Dr/. ypoK w[skpe, fJBQK f;skfonK
B/ fJj c?;bk ehsk j? fe T[j e[M ;w/A sZe T[j fcbw ;kJhB BjhA eoBr/.
;{soK nB[;ko, e[M ;wK bJh T[BQK B/ fcbwK 'u ezw eoB 's/ ftokw brkfJnk
j?. dZ;Dk ukj[zd/ jK fe fcbw ';N{v/AN nkc fd Jh:o', 'jwNh Sowk eh d[bjBhnk',
'pdohBkE eh d[bjBhnk' torhnK fcbwK 'u fJj i'Vh XwkbK gk u[Zeh j?.
to[D j[D i?ebhB coBkvhz ns/ skg;h gB{z Bkb 'i[Vtk-2' 'u fdykJh d/ oj/
jB. fJ; d/ Bkb jh nkbhnk fcbw 'vo?ZrB' 'u oDpho eg{o Bkb ns/ 'r[Zbh
p[nkJ/' 'u oDtho f;zx Bkb Bzo nkt/rh.

35
35
35 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
35 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
nZyK dh EektN fet/A d{o eohJ/
;t/o/ T[Zmd/ jh ghU gkDh, nZyK dh EektN fet/A d{o eohJ/
;t/o/ T[Zmd/ jh ghU gkDh,
;t/o/ T[Zmd/ jh ghU gkDh,
nZyK dh EektN fet/A d{o eohJ/
nZyK dh EektN fet/A d{o eohJ/
nZyK dh EektN fet/A d{o eohJ/
;t/o/ T[Zmd/ jh ghU gkDh,
;t/o/ T[Zmd/ jh ghU gkDh,
nZyK B{z fwb/rk nkokw - d'tK jZEK B{z orV' ns/ nZyK B{z pzd
fwbDr/ eJh ckfJd/
fwbDr/ eJh ckfJd/ cb ns/ ;pihnK ykU eoe/ jZEK B{z nZyK s/ oZy', fJ; Bkb
cb ns/ ;pihnK ykU
cb ns/ ;pihnK ykU
cb ns/ ;pihnK ykU
cb ns/ ;pihnK ykU
fwbDr/ eJh ckfJd/
fwbDr/ eJh ckfJd/
fwbDr/ eJh ckfJd/
j?bEh vkJhN dh ewh ftZu nZyK EektN xZN j't/rh. T[; s'A pknd nZyK
EZehnK-EZehnK fijhnK bZrdhnK jB. B{z y'b e/ nkJh pkb; B{z uko/ gk;/ x[wkU.
nZyK s/ oZy' uZwu
nZyK s/ oZy' uZwu
nZyK s/ oZy' uZwu
nZyK s/ oZy' uZwu
fznkdk s'A fznkdk cb ns/ ;pihnK nZyK s/ oZy' uZwu
ykD Bkb nZyK szdo[;s ofjzdhnK jB d' uwu bU ns/ fJBQK B{z mzv/ gkDh
ns/ s[jkB{z th EektN s'A okjs fwbdh ftZu e[ZM d/o bJh SZv fdU. fJjBK
j?. uwuK B{z T[bNk eoe/ nZyK s/ fJZe fwzN
b'VhAdh BhAd bU
b'VhAdh BhAd bU bJh oZy'. uwu s'A fwbD tkbh mzYe
b'VhAdh BhAd bU
b'VhAdh BhAd bU
b'VhAdh BhAd bU
nZyK B{z nkokw d/D bJh b'VhAdh s[jkvhnK nZyK dh EektN B{z d{o eoB
seBhe d/ fJ; d"o ftZu finkdkso
ns/ rfjoh BhAd p/jZd io{oh j?. eJh ftZu wdd eodh j?.
b'e nkgDk ;wK w'pkfJb iK b?gNkg s/
d[ZX
d[ZX
tko BhAd dh ewh ekoB nZyK ftZu d[ZX
d[ZX
d[ZX
r[zkod/ jB fi;dk f;ZXk n;o ;kvhnK
;'i nk iKdh j? ns/ nZyK s'A EektN mzvk d[ZX EZehnK j'JhnK nZyK bJh
nZyK s/ g?Adk j?. Bshik, nZyK ftZu
MbeD bZrdh j?. ;kXkoB ftnesh B{z ckfJd/wzd wzfBnk iKdk j?. fJZe eZg
;'i, vkoe ;oeb; nkfd. S[o{nksh d"o
oks B{z xZN s'A xZN 7 s'A 8 xzN/ dh BhAd mzvk d[ZX bU. T[; ftZu e[ZM ekNB
ftZu jh i/eo fJjBK ;wZf;nktK s/
io{o b?Dh ukjhdh j?. fJ; Bkb Bk f;oc pkb; gkU ns/ fJZe fwzN bJh T[;B{z
fXnkB Bk fdZsk ikt/ sK fJj tZX th
s[jkvhnK nZyK szdo[;s ofjzdhnK jB fGZiD fdU. j[D nkokw Bkb b/N ikU
;edhnK jB. j?bEh vkJhN d/ Bkb-
pbfe s[jkv/ g{o/ ;oho dh EektN d{o ns/ fJ; ekNB pkb; B{z 10 s'A 15 fwzN
Bkb nZyK Bkb i[VhnK e;osK th nZyK
j' iKdh j?. bJh nZyK s/ oZy'.
dh EektN d{o eo ;edhnK jB. fJj
jE/bh dh wdd bU
jE/bh dh wdd bU fpT{o'
fpT{o'
jE/bh dh wdd bU
jE/bh dh wdd bU
jE/bh dh wdd bU
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
jB nk;kB T[gkn fiBQK Bkb s[jkvhnK
b;D ykD Bkb ofjzdhnK jB fJj phwkohnK d{o
b;D ykD Bkb ofjzdhnK jB fJj phwkohnK d{o
b;D ykD Bkb ofjzdhnK jB fJj phwkohnK d{o
b;D ykD Bkb ofjzdhnK jB fJj phwkohnK d{o
b;D ykD Bkb ofjzdhnK jB fJj phwkohnK d{o
f;jswzd ofjD bJh Gog{o wksok 'u gkDh ghDk pj[s zo{oh j? feT[Afe fJ;
Bkb f;js Bkb i[VhnK eJh phwkohnK d{o j[zdhnK jB. o'z ;t/o/ fJe frbk;
b;D dh rzX ekoB e[M b'e fJ; B{z ykDk g;zd BjhA eod/. e[M xoK 'u b;D
gkDh ghU. don;b, ;"AD/ ;w/A th ;kvk ;oho ezw eodk j?. nfijh jkbs 'u ;oho
f;oc G'iB B{z ;[nkdh pDkT[D bJh tofsnk iKdk j? . b;D 'u gkJ/ ikD tkb/
B{z jkJhvq/N eoBk pj[s zo{oh j?. ykbh g/N gkDh ghD Bkb ;oho dh ;ckJh j' iKdh
n?ANh nke;hv?AN ns/ n?ANh pkfJUfNe f;js bJh pj[s ckfJd/wzd j[zd/ jB. fJ; Bkb
j?. nZi n;hA s[jkB{z dZ;D ik oj/ jK fe ;t/o/ gkDh ghD d/ eh ckfJd/ jB.
;kvk S{ro b?tb ns/ e'b/;No"b ezNo'b 'u ofjzdk j?. nZi n;hA s[jkB{z d;Kr/ fe
1H zfjohb/ gdkoE
S{ro ns/ e'b/;No"b B{z b;D ykD Bkb fet/A ezNo'b 'u oZfynk ik ;edk j?.
ykbh g/N gkDh ghD Bkb ;oho 'u w"z{d zfjohb/ gdkoE pkjo fBeb iKd/
1H pbZv S{ro
jB fi; Bkb y{B ;kc th j[zdk j?.
wkjoK w[skpe b;D S{ro ezNo'b eodk j?. wSj{o f;js wkjo fcb; pkbu B/
2H gkuD fefonk
nkgDh feskp, '' fgq;eqhgSB cko jopb jhfbzr'' 'u fJ; pko/ ikDekoh fdZsh j?.
;t/o/ T[md/ jh gkDh ghD Bkb gkuD fefonK mhe ofjzdh j?. fJ; s'A fJbktk
T[BQK w[skpe b;D dh e?wheb gq'gNhz fJB;[fbB B{z ezNo'b eoB 'u wdd eodh j?.
gkuD fefonK 1H5 xzN/ sZe 24Ü sZe tZX iKdh j?.
pkbu w[skpe fdB 'u 600 fwbhrqkw b;D d/ ;/tB Bkb S{ro 's/ ekp{ gkfJn ik
3H uwedko uwVh
;ed/ j?.
uwedkoh uwVh d/ bJh ;t/o/ T[Zm e/ gkDh ghU feT[Afe fJ; Bkb ;oho
2H e'b/;No"b
jkJhvq/N j[zdk j?, fi; Bkb uwVh Bow j[zdh j?.
b;D e'b/;No"b B{z ezNo'b eodk j?. NkJhg 2 vkfJphNhz ekoB ;oho 'u uoph
4H epz s'A S[Nekok
tZX iKdh j?, fi; ekoB jkoN nN?e dk ysok j' iKdk j?. fdB 'u E'VQh wksok 'u
epz dh ;wZf;nk s'A S[Nekok gkT[D bJh ;t/o/ T[Zm e/ gkDh ghU. ykbh g/N
b;D dh eZuh r[bh ykD Bkb s[;hA e'b/;No"b b?tb B{z xZN eo ;ed/ j'.
gkDh ghD Bkb g/N ;kc j' iKdk j?. nfijh jkbs 'u fdB 'u i' th yKd/ jK T[j
3H phH ghH
;oho 'u nk;kBh Bkb gu iKdk j?.
b;D 'u n?bh;hB BK dk sZs j[zdk j? i' phH ghH B{z ezNo'b eodk j?. i/ s[jkvk
5H eJh j'o ;wZf;nktk s'A S[Nekok
phH ghH jkJh ofjzdk j? sK fJ; B{z xZN eoB bJh o'zkBk G'iB 'u b;D ykU. s[;hA
;t/o/ T[Zm e/ gkDh ghD Bkb wkjktkoh, g/Skp ns/ fevBh ;zpzXh ;wZf;nktk
b;D dh eZuh r[bh th yk ;ed/ j'.
s'A S[Nekok fwbdk j?.
Glenwood Medical Centre
BSK FABRICATION

36
36
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
36 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
36 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/sh dh b'V
d' s/ohnK d' w/ohnK
uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/sh dh b'V
d' s/ohnK d' w/ohnK
d' s/ohnK d' w/ohnK
uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/sh dh b'V
uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/sh dh b'V
uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/sh dh b'V
j?. jo gk;/ zfjo jh zfjo j' rJh j?. Yzr Bkb jh g?dk j'D bZrhnK jB. iht nkT[D/ S[o{ j' rJ/ jB, fijV/ zwhB fe;wK dh g?dktko ehsh ik ojh j?
nZi fJj w[Zy b'V j? fe n;hA j[D fJjBk fJ; soQK y/sh eoB Bkb g?dktko B{z e[dosh s"o 's/ T[gikT{ pDk oj/ jB. feT[Afe j[D y/sh wkfjo wfj;{; eoB
zfjoK ns/ o;kfJDk s'A nkgDh y/sh B{z zo{o nkw Bkb'A xZN j[zdh j? go tZX fdB'-fdB tX ojhnK e?A;o torhnK bZr gJ/ jB fe y/sh dh g?dktko bJh
d{o eohJ/ ns/ wB[Zyh f;js B{z ysoBke Gkn fwbD ekoB ewkJh nkw c;b d/ phwkohnK B{z o'eD bJh i?fte y/sh dk phi ns/ ykdK d/ Bkb jh fwZso ehfVnK
fpwkohnK s'A pukJhJ/. ykdK ns/ zfjoK pokpo jh j' iKdh j?. o;kfJDe ykdK ngDkT[Dk pj[s jh zo{oh j' frnk j?. dh th zo{os j?. c;bK dk B[e;kB eoB
dh y/sh fpBK i?fte y/sh j?. Gkt/A xZN ns/ dtkJhnK Bkb fsnko ehsh rJh ;w[Zuh ekfJBks s/ wB[Zysk dk Gbk tkb/ ehfVnK d/ yksw/ bJh y/sK ftZu
T[gi bJh ikt/ go ;kvh f;js B{z fe;/ c;b 's/ gqsh J/eV fszB jzko o[gJ/ i?fte y/sh eoB Bkb j' ;edk j?. fwZso ehfVnK bJh nkbQD/ fsnko eoe/
soQK dk e'Jh B[e;kB Bk j't/. zwhB dh you nkT[Adk j? go e[dosh g?dktko pj[frDsh fwZso ehV/ o;kfJDe ykdK T[BQK ftZu SZfvnk iKdk j?. fJ; ftXh
f;js bJh gS{nK d/ r'j/ ns/ fgSkp s'A eoB Bkb fJj youk f;oc d' ;" o[gJ/ ns/ dtkJhnK dh tos'A eoB Bkb B{z n;hA pkfJU ezNo'b th efjzd/ jK. w?A
fsnko ehsh ykd tosh ikt/. rzv'fJnK gqsh J/eV jh ofj iKdk j?. ehV/wko fe;kBK d/ nb'g j' u[Ze/ jB, fijV/ c;b nkg fJ; ftS/ s/ siop/ ehs/ ;B. fwZso
zfjoK ns/ o;kfJDe ykdK B{z b'e dh okyh eod/ ;B. gh J/ :{ d/ ehN ehV/ B[e;kB eoB tkb/ ehfVnK B{z
nbftdk efj oj/ jB. jo soQK dhnK ftfrnkfBeK B/ zfjoK s'A w[es y/sh wkod/ jh BjhA ;r'A c[ZbK 's/ fJj' fijk
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
vk nwoihs NKvk (f;vBh)
;pzhnK, dkbK ns/ eDe d/ Bkb jh eotkT[D bJh fwZso ehfVnK dh c"i o; SZv iKd/ jB, fi; Bkb c;b dk
ewkd th phfink iKdk j?. w";w d/ fsnko ehsh j?, fijVh y/sK ftZu ik e/ MkV th tXdk j?. wjkokSNo ns/
e[dosh y/sh gzikp ftZu BthnK
s'A th zwhB dh T[gikT{ Sesh B{z fj;kp Bkb jo ;pzh ns/ dkbK nkw d[SwD ehfVnK B{z wkoB d/ Bkb jh c;b nKXok gqd/S ftZu rzB/ dh c;b B{z
phwkohnK B{z o'eD bJh BtK okj j?.
tXkfJnk ik ;edk j?. Bkb'A eJh r[Dk tZX Gkn 's/ ftedhnK d/ MkV ftZu th tkXk eodh j?. fwZso d[SwDK s'A pukT[D bJh fwZso ehV/ SZv/
uzrh f;js bJh i?fte ns/ e[dosh y/
gzikp d/ fe;kBK, wzd{oK ns/ T[BQK jB. i?fte eDe dk Gkn th fszB e[ ehfVnK dh wdd Bkb ;pzhnK, dkbK, rJ/ ;B, fiE/ fpBK dtkJhnK s'A c;b
sh dh b'V w[ZY edhw s'A nkofEe b'VK
jzkoK jh fwjBseS b'eK B{z ;oeko B/ jzko o[gJ/ gqsh e[fJzNb d/ fj;kp Bkb s/b phi c;bK nkfd 's/ SZv e/ eJh g?dk ehsh rJh. e[dosh y/sh Bkb
B{z g{ok eodh nkJh j?. tZvh wksok ftZu
tZX nBki g?dk eoB pdb/ T[j BjhA fwb iKdk j?. ;pzhnK,dkbK ns/ wZeh ;cb Bshi/ fwb u[Ze/ jB. 252 fe;wK ;zpzXs ykX gdkoEK dk eko'pko uko
zfjo ns/ o;kfJD ehfVnK ns/
fdsk i' d/Dk ukjhdk ;h. eJh fe;kB nkfd ;w/s j'o i?fte ykX gdkoEK d/ B{z fwZso ehfVnK d/ o{g ftZu t/fynk jzko eo'V o[gJ/ se gj[zu ikt/rk. j[D
fpwkohnK dh o'eEkw tZi'A J/B/ tos/ iKd/
j? fpBK fe;/ ykd ns/ dtkJh s'A e[dosh gZe/ rkje jB. ;odh d/ w";w ftZu frnk j?. 63 ikshnK dh gfjukD c;bK e[dosh Yzr Bkb g?dk ehs/ ik oj/
oj/ jB fe Xosh, gkDh ns/ jtk B{z th
y/sh eo oj/ jB. tZv/ gZXo 's/ jo soQK i?fte S'b/ pj[s tXhnk ehws 's/ fted/ B{z B[e;kB eoB tkb/ ehfVnK ti'A j'Jh T[sgkd f;oc pokwd se jh ;hws BjhA
n;hA g{oh soQK Bkb zfjohbh eo fbnk
dhnK ;pzhnK, cb ns/ nBki e[dosh jB. zwhB ftZu rzv'J/ ns/ j'o e[dosh j?. ;G s'A gqw[Zy 16 ehfVnK dhnK oj/. fJBQK dk xo/b{ pkzko th tX fojk
j?.
ikD' fet/A, wbZmh j[zdh j?
ikD' fet/A, wbZmh j[zdh j?
ikD' fet/A, wbZmh j[zdh j?
ikD' fet/A, wbZmh j[zdh j?
ikD' fet/A, wbZmh j[zdh j?
fpBk dtkJh, r'fvnK dh ;'i ns/ dod B{z eo' fJ; soQK d{o
fpBk dtkJh, r'fvnK dh ;'i ns/ dod B{z eo' fJ; soQK d{o
fpBk dtkJh, r'fvnK dh ;'i ns/ dod B{z eo' fJ; soQK d{o
fpBk dtkJh, r'fvnK dh ;'i ns/ dod B{z eo' fJ; soQK d{o
fpBk dtkJh, r'fvnK dh ;'i ns/ dod B{z eo' fJ; soQK d{o
f;js bJh r[Dekoh
f;js bJh r[Dekoh
f;js bJh r[Dekoh
f;js bJh r[Dekoh
f;js bJh r[Dekoh
gkT[D bJh s[;hA pj[s ;kohnK dtkJhnK
ykXhnK j'DrhnK go nZi n;hA s[jkB{z
fJe xo/b{ B[;yk d;Kr/ fi; dh tos'A
Bkb s[jkv/ i'VK dk dod d{o j' ikt/
rk.
zo{oh ;wZroh
- ;oiheb gZNh iK eo/g p?Av/i fJe
o'b
- fszB-uko fBzp{
pBkT[D dk sohek
1H ;G s'A gfjbK d'-fszB fBzp{nK B{z
fSZb bU.
2H fco fJBQK fSbfenK B{z fJe
jtkpzd vZp/ 'u gk e/ T[Zgo'A E'VQk
Bkohnb s/b gkU.
3H j[D fJ; vZp/ B[z brGr d' fdBK
sZe pzd oZy'.
wZbmh fJe gqf;ZX ns/ nk;kBh Bkb fwbD tkbh iVh-p{Nh j?. n;bh wbZmh
4H d' fdB pknd, vZp/ 'u'A fBzp{ d/
nzdo'A ghbh, o/S/dko ns/ jbeh wfje tkbh j[zdh j?. fJj ;[ZeD 's/ n?f;v tor/
fSbe/ eZY' ns/ T[BQK B{z gZNh 's/ oZy e/
;[nkd dh j' iKdh j?. fJj ;tkd 'u uhBh Bkb'A th fwZmh j[zdh j?. fJ; dh tos'A
r'fvnK 's/ pzB bU.
dtkJh ti'A th ehsh iKdh j?. fJj rb/ dh yokS, yzx, g/N dod, NhH phH, ;kj Bbh
5H fJ; gZNh B{z g{oh oks pZMh ofjD
'u ;'i ns/ fworh d/ fJbki 'u T[g:'rh j?. fJj ;oho dhnK nzdo{Bh ;ZNK mhe
fdU.
eoB 'u wdd eodh j?. i/ s[jkB{z e'Jh ;wZf;nk BjhA th j? sK th edh-edh w[bZmh
6H fJ; soQK o'zkBk oks B{z d' wjhB/
yk b?Dh ukjhdh j?. nZi n;hA s[jkB{z wbZmh ykD d/ e[M ckfJfdnK pko/ dZ; oj/ jK.
sZe eo'. s[jkB{z r'fvnK d/ dod ns/
1H fgZs d{o eo/
;'i s'A nkokw fwb/rk.
wbZmh mzvh gqfeqsh dh j[zdh j? ns/ fgZs B{z d{o eodh j?.
fJ; fJbki Bkb r'fvnK dh wkbS
2H ;[Zeh yzx 'u bkGekoh
r'fvnK d/ dod s'A ne;o b'e go/ SkB ofjzd/ jB. fJ; dod s'A okjs eotkU ns/ e;os th eo'.
wbZmh B{z ekbh fwou Bkb ykD 's/ yzx mhe j[zdh j?. ;[Zeh yzx j'D 's/ wbZmh
ykD Bkb ckfJdk j[zdk j?. rb/ dh ;'i th d{o j[zdh j'.
3H rb/ 'u yokS
fjzr d/ fJ;s/wkb Bkb fJ; soQK eo'
fjzr d/ fJ;s/wkb Bkb fJ; soQK eo'
fjzr d/ fJ;s/wkb Bkb fJ; soQK eo'
fjzr d/ fJ;s/wkb Bkb fJ; soQK eo'
fjzr d/ fJ;s/wkb Bkb fJ; soQK eo'
rb/ 'u yokS j'D 's/ wbZmh dh tos'A bkGekoh j[zdh j?.
4H n"osK bJh ckfJd/wzd
wbZmh dk fJe rqkw u{oB fB:fws o{g 'u ykD Bkb n"osK nkgDh ;[zdosk B{z
f;o dk dod d{o
f;o dk dod d{o
f;o dk dod d{o
f;o dk dod d{o
bzw/A ;w/A sZe pDkJh oZy ;edhnK jB. f;o dk dod d{o
5H wkf;e ;zpzXh o'r
brGr fJe wjhB/ sZe nZXk uwu wbZmh dk u{oB ;t/o/-Skw Sfjd Bkb fjzr dk sVek G'iB dk ;[nkd
uZND 's/ wkf;e ;zpzXh o'r d{o j[zd/ jB. tXkT[Adk jh j? Bkb jh fJj f;js bJh
6H c'V/ j'D 's/ th pj[s ckfJd/wzd wzfBnk iKdk j?.
c'V/ j'D 's/ wbZmh dk b/g brkT[D Bkb fJj ibdh mhe j[zd/ jB. nZi n;hA s[jkB{z fjzr s'A j'D tkb/
7H skes tXkT[Adh j? ckfJfdnK pko/ dZ;D ik oj/ jK. nkU
o'z S/ rqkw wbZmh u{oB, 30 fwbhH fbNo d[ZX Bkb ghD 's/ ;oho 'u skes ikDd/ jK fJBQK ckfJfdnK d/ pko/.
nkT[Adh j?. 1H fjzr B{z ykD Bkb G'iB ibdh
8H fdb ;zpzXh o'rK s'A pukn gudk j? Bkb jh r?; dh ;wZf;nk th
brGr uko rqkw wbZmh dk u{oB fxU iK Sfjd Bkb b?D 's/ fdb ;zpzXh o'r d{o j[zdh j?.
d{o ofjzd/ jB. 2H fjzr, ;kj d/ o'rK Bkb bVD 'u
9H w{zj d/ SkfbnK s'A okjs ekch wddrko j?. fJ; s'A fJbktk
wbZmh d/ u{oB B{z w{zj d/ SkfbnK 's/ brkT[D Bkb nkokw fwbdk j?. ndoe ns/ fjzr B{z Sfjd d/ Bkb fwbk
10H y{B tXkJ/ e/ ykD Bkb yK;h dh fSekfJs d{o j[zdh
wbZmh dk nZXk rqkw o'zkBk ;/tB eoB Bkb y{B tZXdk j?. j?.
11H ib ikD 's/ 3H f;o dod dh fSekfJs j'D 's/
ib ikD 's/ wbZmh ns/ uzdB dk b/g brkT[D Bkb mzve fwbdh j?. gkDh 'u fjzr fwbk e/ ghD Bkb nkokw
12H g/N d/ zyw GoB bJh fwbdk j?.
wbZmh dh iVQ g/N d/ zywK B{z ibdh Godh j?. 4H fjzr d/ Bkb ihok, ;'Am, ghgb
13H g/N d/ nb;o bJh bkGekoh j? ns/ ;/AXk Bwe pokpo wksok 'u b? e/
wbZmh Bkb Bk f;oc r?;fNqe nb;o pbfe S'Nh nKs d/ S[o{nksh Gkr u{oB fsnko eo bU. fJ; B{z o'z fJe
fv:{UBvb nb;o 'u g{ok ckfJdk fdzdh j?. fJj nb;o d/ zywK B{z th s/zh Bkb uwu ;t/o/, fdB ns/ oks B{z e';/ gkDh
Godh j?. Bkb bU. fJ; Bkb d;s s'A okjs
14H nZyK dh o'SBh tXkJ/ fwbdh j?.
wbZmh u{oB Bkb nZyK dh Sesh tZXdh j?. fJ; bJh ;t/o/ fszB iK uko rqkw 5H S{ro d/ wohzK bJh th fjzr
wbZmh ykDh ukjhdh j?. ckfJd/wzd j?.

37
37
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
37 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
37 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
okj[b rKXh B/ :{ gh ;oeko tb'A eo
okj[b rKXh B/ :{ gh ;oeko tb'A eo
okj[b rKXh B/ :{ gh ;oeko tb'A eo
okj[b rKXh B/ :{ gh ;oeko tb'A eozkk kk k
okj[b rKXh B/ :{ gh ;oeko tb'A eo
f;vBh d/ w w[nkch d/ c?;b/ dk ehsk ;tkrs
f;vBh d/ w j{o phu s'Aj{o phu s'A
f;vBh d/ w
f;vBh d/ w j{o phu s'A
f;vBh d/ wSj{o phu s'Aj{o phu s'A
w[nkch d/ c?;b/ dk ehsk ;tkrs
w[nkch d/ c?;b/ dk ehsk ;tkrs
w[nkch d/ c?;b/ dk ehsk ;tkrs
w[nkch d/ c?;b/ dk ehsk ;tkrs
fwb/ fJB;kBh nzr
fwb/ fJB;kBh nzr
fwb/ fJB;kBh nzr
fwb/ fJB;kBh nzr
fwb/ fJB;kBh nzr















BthA fdZbh$byBT{, (fpT{o') eKro; d/ T[Zg gqXkB okj[b rKXh B/ T[Zso gqd/S
ftZu y/sh s/ eoz/ w[nkch B{z b? e/ fejk fe fJj :{HghH d/ fe;kBK bJh okjs j? go
fJj ;jh fdSk ftZu u[Zfenk frnk edw j?.
okj[b rKXh B/ NthN eo e/ fejk fe ;kB{z fe;kBK Bkb okiBhsh BjhA eoBh
ukjhdh. T[BQK B/ fejk fe e/Ado ;oeko B{z ftnkge ;zeN B{z b? e/ okSNoh gZXo s/
edw u[ZeDk ukjhdk ns/ okiK dofwnkB G/dGkt BjhA eoBk ukjhdk.


eKro;h i/ j[D th Bk ;[Xo/ sK ejkDh ysw L fdrfti?
eKro;h i/ j[D th Bk ;[Xo/ sK ejkDh ysw L fdrfti?
eKro;h i/ j[D th Bk ;[Xo/ sK ejkDh ysw L fdrfti?
eKro;h i/ j[D th Bk ;[Xo/ sK ejkDh ysw L fdrfti?
eKro;h i/ j[D th Bk ;[Xo/ sK ejkDh ysw L fdrfti?
f;vBh, (fpT{o') Sfjo d/ wSj{o d"okB T[BQK ftZu'A fJZe B/ phu d/ feBko/ bJh G/fink frnk ns/ g{oh iKu s'A
p'AvJh phu s'A fJB;kBh ntS/S fwbD s/ fJB;kBh jZvhnK d/yhnK. pknd fJ; ;zpzX ftZu j'o tX/o/
dh ;{uBk gqkgs j'Jh j?. fBT{ ;kT{E p[bko/ B/ dZf;nk fe g[bh; B{z okshA ikDekoh ;kjwD/ nk ;edh j?. nZi
t/bz g[bh; d/ p[bko/ B/ dZf;nk fe 9 ti/ phu s/ p[bkfJnk frnk. T[; B/ 10 g[bh; nc;oK tb'A wkwb/ d/ ;zpzX
fJZE/ e[M b'e s?okeh eo oj/ ;B. fJ; dZf;nk fe jZvhnK B{z c'o?Af;e iKu ftZu phu dk d"ok ehsk frnk.

dkT{d fJpokfjw dh w"s dh
dkT{d fJpokfjw dh w"s dh
dkT{d fJpokfjw dh w"s dh
dkT{d fJpokfjw dh w"s dh
dkT{d fJpokfjw dh w"s dh
ypo nctkj L S'Nk
ypo nctkj L S'Nk ehbehb
ypo nctkj L S'Nk
ypo nctkj L S'Nk ehb
ypo nctkj L S'Nk Sehbehb
BthA fdZbh, (fpT{o') eKro; d/ ;hBhno B/sk s/ e"wh iBob ;eZso fdrfti/
g?okbkJh;?; nN?e fgZS'A S'Nk Sehb
f;zx B/ eKro;hnK B{z iBsk ftueko ikD s/ ezw eoB dh B;hjs fdzd/ j'J/ fejk
brksko dkT{d dh ;/tk ftu bZrk fe eKro;h i/ j[D th BjhA ;[Xo/ sK T[BQK B{z e'Jh BjhA puk ;edk. T[BQK fejk fe
j'fJnk j?. ypoK w[skpe dkT{d dk 22 ;zrmB B{z nzr{mk fdykT[D tkfbnK s/ wBwkBhnK eoB tkfbnK B{z iBsk ftueko
ngq?b B{z pq/B fNT{wo dk nkgq/SB eokuh ikDk j't/rk s/ ezw eoBk j't/rk, ;kfonK dk nkdo wkD eoBk j't/rk.
ftu j'fJnk ;h. gkfe;skB d/ ;G s'A
e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ uZbDrhnK jkJh
e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ uZbDrhnK jkJh
e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ uZbDrhnK jkJh
e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ uZbDrhnK jkJh
tZv/ ;oiB B/ fJj nkgq/SB ehsk ;h e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ uZbDrhnK jkJh
go T[j ;cb BjhA j' ;fenk. dkT{d d/
;ghv Nq/BK, d' xzfNnK dk j't/rk ;co
t?ANhb/No 's/ j'D dh ypo T[;d/ w[zpJh ;ghv Nq/BK, d' xzfNnK dk j't/rk ;co
;ghv Nq/BK, d' xzfNnK dk j't/rk ;co
;ghv Nq/BK, d' xzfNnK dk j't/rk ;co
;ghv Nq/BK, d' xzfNnK dk j't/rk ;co
ofjzd/ foSs/dkoK B{z gj[zuk fdZsh rJh
j? ns/ T[j p/u?B jB.
Gkosh y[chnk J/iz;hnK B/ dkT{d
dh jkbs 's/ fsZyh Bzo oZyh j'Jh j?.
dkT{d 1993 'u j'J/ w[zpJh pzp
XwkfenK dk w[Zy d'Sh j?. fJBQK
XwkfenK 'u 250 b'eK dh w"s j' rJh
;h. dkT{d 23 ;kb gfjbK Gkos s'A
gkfe;skB GZi frnk ;h. T[j
gkfe;skB p?m e/ bzp/ ;w/A s'A g{oh
d[BhnK 'u nkgDh dfjSs c?bk fojk
;h. T[j gkfe;skB p?m e/ esb,
fco"sh, BS/ dk eko'pko tofrnK
rshthfXnK ubk fojk j?. jkbKfe
gkfe;skB fJ; bJh S[o{ s'A fJBeko
eodk nk fojk j? fe dkT{d T[ZE/
b[fenk j'fJnk j?. 2003 'u ;z:[es
okSNo ;[oZfynk gfoSd B/ th dkT{d
B{z gkpzXhS[dk ;{uh 'u Skwb ehsk
e?Bpok, (fpT{o') e?Bpok s'A f;vBh ftukb/ ibd jh jkJh ;ghv Nq/BK uZb
BthA fdZbh (fpT{o') Gkos d/ w';N fpbe[Zb uzrk j?.' j'fJnk j?. nwohek B/ th T[;B{z rb'pb ;edhnK jB. fJBQK Nq/BK d/ S[o{ j'D Bkb d'jK SfjoK ftukb/ ;co th d' xzfNnK dk
nZstkdh x'fSs ehsk j'fJnk j?.
tKN/v nZstkdh dkT{d fJpokfjw dk fzeo:'r j? fe gkfe;skBh j't/rk. fJ; jkJh ;ghv gqki?eN d/ ;zpzX ftZu ;g?fBS Nq/B fpbfvzr ezgBh d/
fJe g[b; eK;N/pb dk p/Nk dkT{d ekoiekoh nfXekoh nZi e?Bpok gj[zu/. fJ; ;zpzXh rZb eofdnK ewoShnb
;fj:'rh S'Nk Sehb B/ dkT{d dh w"s whvhnk nB[;ko nZstkdh dkT{d dh
fJpokfjw nkgD/ ngokfXe ihtD dh vkfJo?eNo frbwo' wkofNB/i B/ dZf;nk fe w"i{dk ;w/A ftZu Nq/B okjhA e?Bpok s'A
dhnK ypoK B{z nctkj dZf;nk j? fe jkbs rzGho j?. ikDekoh w[skpe T[;
S[o{nks 'u w[zpJh d/ nzvo-tobv vkB f;Bvh ns/ f;vBh s'A e?Bpok gj[zuD bJh e[Zb uko xzfNnK dk ;wK bZrdk j? go
gkfe;skB ;fEs vkB fpbe[Zb mhe d/ pq/B fNT{wo dk nkgq/SB c/b j' frnk
eohw bkbk d/ r?Ar 'u ;h. 1980 d/ i/eo jkJh ;ghv Nq/BK S[o{ j' iKdhnK jB sK fJj ;wK ekch xZN j' ikt/rk. T[BQK
j?. dkT{d dhnK w"s dhnK ypoK 's'A j? ns/ T[j t?ANhb/No 's/ j?.
djke/ 'u g{o/ w{zpJh 'u T[;d/ BK dk dZf;nk fe fJBQK Nq/BK B{z ubkT[D bJh BthnK gZNVhnK dh b'V BjhA gt/rh. fJj Nq/
d[Zyh Sehb B/ eokuh s'A fJe nypko brGr 20 fdB gfjbK dkT{d
f;Zek ubD bZr fgnk ns/ T[;dh gj[zu BK d'jK SfjoK ftukb/ gfjbK s'A pDhnK j'JhnK gZNVhnK s/ d"VBrhnK. Sqh frbwo'
d/ gqtZesk Bkb rZbpks d"okB fejk fJpokjhw B{z g?okbkJh;?; dk nN?e
dk efjDk j? fe fJ; gqki?eN s/ e[Zb fwbk e/ 100 fwbhnB vkbo dk youk nk
p"bht[Zv s'A b? e/ ;ZNk pkzko sZe j'
fe 'Gok dkT{d dh w"s dh ypo rbs j'fJnk ;h. fJ; nN?e fgZS'A dkT{d d/
;edk j?. T[BQK fejk fe fJ; gqki?eN dh g{osh bJh T[BQK B{z fBT{ ;kT{E t/bz ns/
rJh. vhH ezgBh jw/Sk fcbwh j;shnK
j?. w/oh nktkz s'A s[jkB{z fJ; soK ;oho d/ ;Zi/ fjZ;/ B/ g{oh soQK ezw eoBk
nk;Nq/bhnB e?ghNb N?ohNoh ;oekoK dh ;jkfJsk dh b'V gt/rh. Sqh frbwo' B/
B{z Xwek e/ t;{bh eoB d/ wkwb/ 'u
brdk j? fe fJ; soQK dh e'Jh xNBk pzd eo fdZsk ;h. nN?e ;w/A dkT{d
fejk j? fe i/eo fJ; gqki?eN B{z ;oeko tb'A wBz{oh d/ fdZsh iKdh j? sK fJj fJZe
jw/Sk ;[oyhnK 'u ofjzd/ ;B.
j'Jh j?. fJj ;G nctkj j?. Gok nkgD/ xo ftu jh ;h.
;kb d/ ;w/A nzdo g{ok j' ;edk j?.

38
38
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
38 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
38 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
r[b gBkr pDh ckow{bk Jh-eko o/f;zr
r[b gBkr pDh ckow{bk Jh-eko o/f;zr ftB'd yzBk fcbwK u jh BjhA b[Zeu jh BjhA b[Ze u th fpZr ph B{z fdzd/ ;B wksu th fpZr ph B{z fdzd/ ;B wks
r[b gBkr pDh ckow{bk Jh-eko o/f;zr 'uu uu u
r[b gBkr pDh ckow{bk Jh-eko o/f;zr
ftB'd yzBk fcbwK
ftB'd yzBk fcbwK u jh BjhA b[Ze u th fpZr ph B{z fdzd/ ;B wks
ftB'd yzBk fcbwK 'u jh BjhA b[Zeu jh BjhA b[Zez 'u th fpZr ph B{z fdzd/ ;B wksu th fpZr ph B{z fdzd/ ;B wks
ftB'd yzBk fcbwK
r[b gBkr pDh ckow{bk Jh-eko o/f;zr
ftB'd yzBk Bkb w[okd, sB{ik, nGh
fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os
fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os GNkukohnk, fpzd{ ns/ oDihs w[Zy
fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os
fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os
fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os
G{fwek 'u ;B.
6H 'j/ok c/oh'
go/y wfjok d/ fBod/SB 'u pDh 'j/
ok c/oh' fcbw ;kb 1976 'u fobhz
j'Jh ;h. fcbw 'u ni/ ns/ fti/ dh
SkBdko e?fw;Nqh d/yD B{z fwbh. ni/
dk feodko fcbw 'u ftB'd yzBk B/ ns/
fti/ dk nfwskG pZuB B/ gb/n ehsk
;h.
7H 'gotfoS'
;kb 1977 'u wBw'jB d/;kJh d/
fBod/SB 'u pDh fcbw 'gotfoS' fobhz
j'Jh ;h. fcbw 'u ftB'd yzBk fJZe tko
w[zpJh (fpT{o') pkbht[Zv wSj{o nfGB/ 'w/o/ ngB/' (1971) ftB'd yzBk dh p?;N
fco nfwskG pZuB Bkb Bzo nkJ/.
sk ftB'd yzBk dk 70 ;kb dh T[wo 'u fcbwK 'u'A fJZe j?. 'w/o/ ngB/' B?SBb
8H 'nwo nepo n?AE'Bh'
fdjKs j' frnk. 70 d/ djke/ Bkb n?tkov ftBo pzrkbh fcbw 'ngBiB'
;kb 1977 'u fobhz j'Jh fcbw
nkgDk fcbwh e?ohno S[o{ eoB tkb/ dk ohw/e j?. fcbw 'u whBk e[wkoh, d/
'nwo nepo n?AE'Bh' 'u ftB'd yzBk
ftB'd yzBk T[BQK f;skfonK 'u wSj{o tB towk, Sso{xB f;Bjk w[Zy G{fwek
nfwskG pZuB Bkb Bzo nkJ/ ;B.
j?, fiBQK B/ nfwskG pZuB B{z eVh NZeo 'u ;B.
w'jBbkb d/;kJh d/ fBod/SB 'u pDh
fdZsh. ftB'd yzBk ns/ nfwskG pZuB 3H 'w/o/ rKt w/ok d/S'
fJ; fcbw 'u ftB'd B/ nwo dk feodko
B/ fJeZm/ 10 fcbwK 'u ezw ehsk. d'tK oki y';bk d/ fBod/SB 'u pDh
gb/n ehsk ;h. fcbw 'u ftB'd ns/
dh gfjbh fcbw 'o/Swk n"o S/ok' (1971) fcbw 'w/ok rKt w/ok d/S' ;kb 1971
nfwskG s'A fJbktk foSh eg{o, SpkBk
'u nkJh ;h. fcbwh e?ohno dh ;cbsk 'u fobhz j'Jh ;h. fcbw 'u ftB'd yzBk
nkiwh, Bhs{ f;zx, gothB pkph ns/
dh rZb eohJ/ sK ftB'd yzBk jh fJeb"s/ s'A fJbktk Xofwzdo, nkSk gko/y,
fBo{gk okJ/ w[Zy G{fwek 'u ;B.
jho' ;B, i' nfwskG d/ ;Nkovw B{z th beSwh SkfJnk w[Zy G{fwektK 'u ;B.
9H 'w[edo ek f;zedo'
fgZS/ SZv ;ed/ ;B. 4H 'nukBe'
fcbw 'w[edo ek f;zedo' ;kb
1H 'dpzr' r[biko d/ fBod/SB 'u pDh fJj
1978 dh pVh fjZN fcbwK 'u'A fJZe j?.
ftB'd yzBk B/ 'dpzr' ;hohz 'u fcbw ;kb 1973 'u fobhz j'Jh. fcbw
fcbw 'u nfwskG pZuB w[Zy G{fwek 'u
;bwkB ykB d/ ;"s/b/ fgsk dk feodko B{z e/H n?Z; BkBktNh e/; Bkb fJz;gkfJo
j? go fcbw 'u ftB'd yzBk B/ T[BQK B{z
fBGkfJnk ;h. ;hohz dk gfjbk Gkr dZf;nk ik fojk j?. fJ; fcbw Bkb
pokpoh dh NZeo fdZsh j?.
;kb 2019 'u nkfJnk, fi; B{z nfGBt ftB'd yzBk B{z y{p gqSzSk fwbh. fcbw
10H 'd:ktkB'
eSnZg B/ vkfJo?eN ehsk ;h. 'dpzr 'u T[BQK Bkb Uw fStg[oh, fbbh
;kb 1988 'u fobhz j'Jh fcbw
BthA fdZbh (fpT{o') 'v'o' fcbw dh ndkekok r[b gBkr j[D ckow{bk Jh-
2' (2012) 'u ;bwkB ykB d/ Gok ueotosh, cohdk ibkb w[Zy G{fwek
'd:ktkB' B{z fco'i ykB B/ vkfJo?eN
eko o/f;zr 'u edw oZyD ik ojh j?. ndkekok r[b gBkr pko;hb'Bk, ;g/B 'u
nopkz ykB B/ vkfJo?eN ehsk ;h. 'u ;B.
ehsk ;h. fcbw 'u ftB'd yzBk ns/
ckow{bk Jh-eko o/f;zr 'u fjZ;k b?D tkbh gfjbh Gkosh n"os j?. r[b gBkr B/ 5H 'fJwfsjkB'
fcbw dh bhv nfGB/soh ;'BkeSh
wkX[oh dhefSs 's/ fgeuokfJz fef;zr
fejk fe w?A n?Zw-4 fJb?eNq' wfjzdok o/f;zr ckow{bk Jh eko B{z ubkfJnk ;h, i' f;Bjk ;h. fcbw d/ shi/ Gkr 'u th wdB f;Bjk d/ fBod/SB 'u pDh
;hB ns/ rhs ekch wSj{o j'J/ ;B.
fe pj[s o'wKfus eoB tkbh ;h. r[b gBkr B{z f;w:[b/No d/ wkfXnw Bkb c/ ftB'd yzBk Bzo nkT[hAd/ jB go nc;'; fcbw 'fJwfsjkB' 'u ftB'd yzBk B/
fcbw 'u fco'i ykB, nwohS g[oh,
fbe; o';/BeftN; d/ wkordoSB d/ Bkb oZfynk frnk ;h. o/f;zr eko 'u edw
T[j j[D ;kv/ Bkb BjhA j?. gqw'd Sowk dk feodko fBGkfJnk j?.
nB[gw y/o, wkX[oh dhefSs, nwkbk
oZyD s'A gfjbK r[b B/ fJe T[fuZs Nq/fBzr bJh ;h, feT[Afe o/f;zr eko ubkT[D 2H 'w/o/ ngB/' ;kb 1974 'u fobhz j'Jh fJj fcbw
nZeheB/Bh ns/ nkfdfsnk gzu'bh w[Zy
bJh pj[s tZvk siopk ns/ fcZNB?Z; th j'Dh zo{oh j?.
r[biko d/ fBod/SB 'u pDh fcbw fJzrfbS fcbw ' dk ohw/e j?. fcbw 'u
G{fwek 'u ;B.
fgq:zek
fgq:zek p/tkup/tku bJh ;jh bJh ;jh
fgq:zek p/tku bJh ;jh
fgq:zek 'p/tkup/tku' bJh ;jh bJh ;jh
fgq:zek
pdb L vt/B ikB;B
pdb L vt/B ikB;B
pdb L vt/B ikB;B
pdb L vt/B ikB;B
pdb L vt/B ikB;B
TANDA PEST CONTROL
















w[zpJh (fpT{o') jkbht[Zv ndkeko vt/B ikB;B B/ nkgDh ;fj-ebkeko ns/ Gkosh ndkekok fgq:zek
u'gVk dh gqSz;k eofdnK fejk fe nkT[D tkbh fcbw 'p/tku' bJh T[j ;jh pdb ;h. ikB;B B/ phs/
thotko NftNo 's/ fbfynk fe nkeoSD ns/ jk; Bkb ;zs[bB pDkT[Dk w[Sfeb j?. fgq:zek nkT[D tkbh
fcbw 'u fteN'ohnk bhv; BK dh BKj-gZyh G{fwek 'u fdykJh d/t/rh. e"wKsoh gZXo 's/ ndkekok
nwoheh NhH thH S'n 'etKfNe'' 'u fdykJh d/ ojh j?. T[; dh nkT[D tkbh nwoheh fcbw 'p/tku' ;/m
rkovB tb'A fBod/fSs ;h. fJj fJ;/ BK d/ N?bhthzB bVhtko 's/ nkXkfos ;h. fcbw 'u vt/B ikB;B
ns/ i?e n?cokB tor/ f;sko/ w[Zy G{fwek 'u jB.

39
39
39 gzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
39 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh
Get a free LG TV with your LG G6






for the best movie night ever



































By Telstra the LG G6 Telstra is giving you a cinematic experience at home! free LG Smart TV courtesy of isn’t enough, keep watching the
Whether you’re a fan of the an offer you can’t refuse – a Here’s how to have the best Telstra! next morning on your commute
small screen or the big screen, bonus LG 2017 43” Smart TV to movie night ever with your LG 3. Continue enjoying your and enjoy the wide-screen
TV and film play a huge role in customers taking up the LG G6 G6 and your new TV movie minus the freak-out when experience on the go. The TV
our lives. Our phones now help on an eligible plan as a gift with 1. Ask your Google you spill your drink – the G6 is offer is available until 9 May, 2017
us unwind on long commutes purchase! Assistant what to watch – it will water resistant! online but you must submit your
home and what would a night in If binge watching is your have plenty of advice or even 4. Take a wide-angle selfie redemption within 10 days of
with family and friends be favourite past-time, look no show you movies from your of you and all your friends at the purchase. Visit lg.com.au/
without a great TV? further. You’ll be able to enjoy favourite director. movie night #memories G6promotion to redeem and for
To celebrate the launch of big screen viewing on the go and 2. Kick back and enjoy your 5. If the movie night just full terms and conditions.



wK dh ikd{wJh S{j pZu/ B{z pDkJ/rh f;jswzd
wK dh ikd{wJh S{j pZu/ B{z pDkJ/rh f;jswzd
wK dh ikd{wJh S{j pZu/ B{z pDkJ/rh f;jswzd
wK dh ikd{wJh S{j pZu/ B{z pDkJ/rh f;jswzd
wK dh ikd{wJh S{j pZu/ B{z pDkJ/rh f;jswzd
d[ZX gukT[D ftZu j' ojh j? ;wZf;nk
d[ZX gukT[D ftZu j' ojh j? ;wZf;nk
d[ZX gukT[D ftZu j' ojh j? ;wZf;nk
d[ZX gukT[D ftZu j' ojh j? ;wZf;nk
d[ZX gukT[D ftZu j' ojh j? ;wZf;nk
sK nk:[ot?fde B[es/ ngDkU
sK nk:[ot?fde B[es/ ngDkU
sK nk:[ot?fde B[es/ ngDkU
sK nk:[ot?fde B[es/ ngDkU
sK nk:[ot?fde B[es/ ngDkU
d[ZX ghDk ukjhdk j?.
skzk ns/ i?fte d[ZX ghUk ns/ i?fte d[ZX ghU
sk k ns/ i?fte d[ZX ghU
sk
sk
sk k ns/ i?fte d[ZX ghUk ns/ i?fte d[ZX ghU
nZieZbQ SfjoK ftZu finkdkso
b'e g?e/N tkb/ d[ZX d/ Go';/ ofjzd/ jB
id'A fe g?e/N tkbk d[ZX Bk skzk j[zdk
j? ns/ Bk jh i?fte. nk:{ot/d d/
nB[;ko, skzk, i?fte ns/ fpBK jkow'B
dh fwbktN tkbk d[ZX ;G s'A uzrk j[zdk
j?.
eZuk d[ZX Bk ghU
eZuk d[ZX Bk ghU
eZuk d[ZX Bk ghU
eZuk d[ZX Bk ghU
eZuk d[ZX Bk ghU
fJ;d/ Bkb jh eZuk d[ZX BjhA ghDk
ukjhdk j?. nk:[ot/d d/ nB[;ko d[ZX B{z
T[pkb e/ row row jh ghDk ukjhdk
j?.
jo wK dk nkgD/ pZu/ d/ gkbD-g'SD dk sohek tZyFtZy j[zdk j?. j'ww/eo
b"Ar ns/ fJbkuh fwbkU
b"Ar ns/ fJbkuh fwbkU
b"Ar ns/ fJbkuh fwbkU
b"Ar ns/ fJbkuh fwbkU
b"Ar ns/ fJbkuh fwbkU
wK d/ e'b g{ok fdB j[zdk j? nkgD/ pZu/ d/ Bkb fpskT[D bJh T[E/ jh, tofezr
fiBQK b'eK B{z d[ZX jiw BjhA j[zdk
wdo; d/ e'b ;w/A dh xkN j[zdh j?. nfij/ ftZu wkfjoK dk efjDk j? fe wKtK
T[BQK d/ bJh d[ZX ghD dk fJZe j'o sohek
nkgD/ pZfunK B{z fgnko Goh MZgh d/Dk wsbp T[BQK B{z fgnko Bkb rb/ brkT[Dk
j?. d[ZX ftZu fJZe u[Neh ndoe, b"Ar,
BjhA G[ZbDk ukjhdk j?.
fJbkfJuh, e/;o, dkbuhBh ns/ i?cb
wkfjoK dk efjDk j? fe wK dh S{j ftZu GktBkswe d/ Bkb jh f;js Bkb
nkfd fwbkU. fJ; Bkb s[jkv/ g/N ftZu
i[V/ ckfJd/ th j[zd/ jB.
tkX{ rowh tX/rh, fi;d/ Bkb d[ZX jiw
pZu/ dh fpjso BhAd
pZu/ dh fpjso BhAd
pZu/ dh fpjso BhAd
pZu/ dh fpjso BhAd
pZu/ dh fpjso BhAd
j' ikt/rk.
i/eo s[;hA nkgD/ pZu/ dh BhAd d/ e[ZM ;w/A pknd T[BQK B{z nkgD/ p/jZd Bzdhe
e/;o gk e/ ghU oZy' ns/ EgEgkU sK fJj T[BQK dh BhAd bJh p/jZd ckfJd/wzd j?. s[jkvh MZgh dh
e/;o gk e/ ghU
e/;o gk e/ ghU
e/;o gk e/ ghU
e/;o gk e/ ghU
ne;o fe;/ Bk fe;/ tiQk Bkb n;hA
rowkjN T[BQK B{z nkokw fdzdh j? i' pZu/ B{z fpjso o{g Bkb ;"D ftZu wdd eodh
oks dk ykDk BjhA yk ;ed/. nk:[ot/d
j?.
d/ nB[;ko, nfijh jkbs ftZu fJZe
;[oZfynk ftZu tkXk
;[oZfynk ftZu tkXk
;[oZfynk ftZu tkXk
;[oZfynk ftZu tkXk
;[oZfynk ftZu tkXk
u[Neh i?cb ns/ e/;o gk e/ d[ZX gh
wK dk nkgD/ pZu/ B{z ;hB/ Bkb brkT[Dk, g[uekoBk pZu/ dh f;js bJh
bU. fJ; Bkb BhAd th uzrh nkT[Adh j?
d[ZX ftZu Bk fwbkU
d[ZX ftZu Bk fwbkU Zeo
d[ZX ftZu Bk fwbkU ZeoZeo
d[ZX ftZu Bk fwbkU
d[ZX f;js bJh ckfJd/wzd j?, fJj d[ZX ftZu Bk fwbkU SZeoZeo bkGekoh j' ;edk j?. fJ; Bkb T[BQK dhnK fuZN/ y{B dhnK ekfDektk wsbp
ns/ Bkb jh ;oho B{z T{oik th gqkgs
jo e'Jh ikDdk j? go e[ZM b'eK B{z d[ZX b'e fpBK SZeo fwbkJ/ d[ZX ghDk vpfb:{ ph ;h tZXdh j?, i' s[jkv/ pZfunK B{z ekch jZd sZe fpwkohnK s'A puk e/
B{z jiw eoB ftZu w[Sfeb j[zdh j?. iK g;zd BjhA eod/, id'Afe nk:[ot/d dk j[zdh j?. oZy ;edhnK jB.
BwehB uhi d/ Bkb d[ZX Bk ghU
BwehB uhi d/ Bkb d[ZX Bk ghU
BwehB uhi d/ Bkb d[ZX Bk ghU
BwehB uhi d/ Bkb d[ZX Bk ghU
sK T[BQK dk fYZv c[b iKdk j? iK fYZv wzBDk j? fe i/eo oks B{z fpBK SZeo BwehB uhi d/ Bkb d[ZX Bk ghU d{o j[zdh j? fpwkoh
d{o j[zdh j? fpwkoh
d{o j[zdh j? fpwkoh
d{o j[zdh j? fpwkoh
d{o j[zdh j? fpwkoh
yokp j' iKdk j?. i/eo s[jkvk gkuD fwbkJ/ d[ZX ghUr/ sK T[j finkdk fe;/ th BwehB uhi d/ Bkb d[ZX s[jkvh fgnko Goh MZgh s[jkv/ fpwko pZu/ B{z S/sh mhe j'D ftZu th wdd
dk ;/tB BjhA eoBk ukjhdk j?. d[ZX d/
szso th wip{s BjhA j? sK s[jkB{z d[ZX ckfJd/wzd j't/rk. j' ;e/ sK d[ZX ftZu eodh j?. fJj T[BQK d/ ;oho s'A nkef;Nkef;B B{z tZy eodh j?. fJ;dh ;bkj
Bkb yZN/ cb th BjhA ykD/ ukjhd/ jB.
;jh soQK jiw BjhA j' gkt/ SZeo dh pikJ/ fJZe uwu rK dk xh wkfjo th fdzd/ jB. ;G s'A wjZstg{oB rZb fJj th j? fe 90 ch;dh wkfjoK dk
rk. nk:[ot/d d/ nB[;ko d[ZX ghD d/ fwbkU. nk:[ot/d d/ nB[;ko, d/ nkws"o s/, d[ZX fJjBK uhiK d/ Bkb wzBDk j? fe fJZe Btiks pZuk nkgDh wK dh gfjukD T[;dh MZgh s'A jh eodk j?.
e[ZM fB:w jB, fiBQK dk gkbD eoB ;h rK dk d[ZX ;G s'A finkdk ckfJd/ fwb e/ fon?eSB eodk j?. wK d/ ;oho dh y[Sp{ ns/ S{jD jh T[; B{z nfj;k; fdtkT[Adh j? fe T[j nkgDh wK
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
fpT{o'
Bkb s[jkB{z d[ZX jiw j' ;e/rk. wzd j[zdk j?. i/eo ;zGt j't/ sK fJjh dh r'd ftZu j?.

4 4 4 4 40 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
djki{
ejkDh djki{ pha n?;apho
ejkDh
ejkDh
ejkDh
djki{
ejkDh
djki{
djki{
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
pha n?;apho
uzvhrVQ s'A w/ok spkdbk gfNnkb/ dh w"s s'A gfjbK th wfj;{; eoB B{z ufVQnk ;K s/ w/o/ xofdnK B/ w/ok wzrDk ''fJj Spd ;[DfdnK w/ok b{z b{z yVk
dk j' frnk ;h. w?B{z gfNnkb/ nkfJnK fwfbnk ;h. T[j S[ZNh tkbk fdB w?A T[; frZdVpkj/ eo fdZsk ;h. ;kvk fgzv j' frnk s/ w?A boik fijk frnk. w?B{z
w;K gzi S/ fdB jh j'J/ ;B. nkds d/ b/y/ bkT[D pko/ ;'funk. ;odhnK d/ frZdVpkj/ s'A e'Jh nmkoK e[ whb d{o e[M ;wM th Bk nkfJnk fe w?A eh ejK.
nB[;ko w?A ;t/o/ ;t/o/ ;?o bJh pkjo fdB ;B. ;kB{z ;?o eofdnK s/ xkj d/ ;h. w/o/ ;j[ok ;kfjp r[zo u[e/ ;B s/ w?A pVh w[Seb Bkb uzBh tb t/fynk
fBeb iKdk. c[nkok u"Ae e'b w?A b'no w?dkB s/ p?fmnK brGr d' xzN/ j' rJ/ T[BQK d/ ubkD/ B{z d' e[ ;kb j'JA/ ;B. w/ s/ uzBh dhnK gbeK M[ehnK j'JhnK
wkb tZb ;?o bJh s[o g?Adk. nr/ ik e/ ;B. ;t/o d/ nZm ti/ ;B s/ ;{oi e[M ok tZvk ;kbk frZdVpkj/ vkeNoh dh ;B. T[; B/ fJ; tko w/o/ f;o s/ pzBh
;Zi/ gk;/ ekch y[bQ/ u"V/ y/vK d/ w?dkB b/N jh fBefbnk ;h. ;odh dhnK gq?efN; eodk ;h s/ T[; B/ nko n?w gh gZNh tb t/fynk s/ fco BhthA gk bJh.
;B. T[BQK w?dkBK ftu eJh rZGo{ e;os ezpDhnK B{z ;t/o dh e';h e';h X[Zg ehsh j'Jh ;h. w/oh j'D tkbh gsBh B{z T[; dhnK gbeK B/ jzM{ feod/ feod/
eo oj/ j[zd/ s/ e[M i"frzr. fpoX jNkT[D dk :sB eo ojh ;h. w?A g/SeS w/ohnK tZvhnK GoikJhnK B/ g;zd ehsk p'u bJ/ ;B. w?B{z bfrnk w/ohnK
ftnesh j"bh j?bh rokT[Av d/ uZeo bk ehsh-''nkU ni B[ZeV tkb/ y'y/ s'A ukj ;h. T[BQK nk e/ df;nk ;h fe fit/A T[jdk GoikJhnK B/ uzBh dh skohc b'V Bkb'A
e/ jh nkgDk ukn g{ok eod/. w?A th ;?o dk fJe fJe eZg ghAd/ jK.'' BK uzBh j?, fst/A T[j th uzB dk N[eVk xZN ehsh ;h. gzi e[ fwzN n;hA u[Zgukg
eoB ftu ftStkS eodk ;K s/ ;?o jh ''eh rZb ni xo BjhA ikDk<'' j?. T[j frZdVpkj/ nZmthA ftu gVQdh GoikJh dhnK rZbK ;[Dd/ oj/. GkJh
w/oh f;js bJh fJe tXhnk NkfBe ;h. ''HHHw/o/ xo sK e'Jh j? BjhA feT[Afe ;h. GoikJhnK s/ G?D d[nkok ehsh skohc ;kfjp nk rJ/ ;B. T[BQK nkgDh gsBh
T[; w?dkB ftu nB/eK ftnesh nkT[Ad/ w[zvk pZfunK B{z b? e/ ;j[o/ frnk j'fJnk B/ w/o/ nzdo T[; B{z t/yD bJh fJe nefj tZb E'VQk x{o e/ t/fynk fit/A fJ; fwbDh
. go w/oh Bzo fJe fdB fJe pz[or j?.'' w?A th w[;eokfJnk-''w/oh gsBh s/ sKx fijh Go fdZsh ;h. go ;kv/ xo d/ dk p[ok wB oj/ j'D. T[BQK w/oh gZNh
ftnesh s/ gJh i' fB:w nB[;ko w?dkB pZu/ nkgD/ BkBe/ rJ/ j'J/ jB s/ ni pV/ g[okD/ fynkbK d/ ;B. w?A ftnkj s'A ehsh s/ e[M r'bhnK fdZshnK. w?A s/ w/o/
d/ d' uZeo bkT[D wro'A w?dkB d/ fJe c[o;s jh c[o;s j?.'' gfjbK t/yD dh fjzws BjhA ;K eo ;edk. d';s gfjbK XowSkbk g[Zi/ s/ T[;/ fdB iZ;h fejVh wkVh J/,'' e'Jh d{ih efjzdh.
e'B/ ftu pfj iKdk. T[; d/ jZE ftu ukj ghD wro'A n;hA w[V w?dkB ftu eJh tko wB ftu ;bkj pDkJh fe T[; jh n;hA ;G fgzv g[i rJ/. T[; oks w?A fJ; soQK T[ZE/ p?fmnK uzBh dk fieo
;'Nh j[zdh s/ T[j ;'Nh d/ Bkb fybo/ ;[Ze/ nk rJ/. ;kE'A e'Jh uko ;" rz d/ ck;b/ B{z fwbK, go xofdnK s'A vo brdk ;h. wzi/ s/ fgnk T[;btZN/ GzBdk fojk. w/ nB/eK tko nkfJnk s/ w/ohnK nZyK ftu
gZfsnK B{z ftzBQ fojk j[zdk. T[; dhnK s/ ;e{b d/ w[zv/ feqe/N y/vD nk rJ/ ;kv/ wzrD/ B{z ;Zs nZm wjhB/ phs rJ/. ohnK nZyK ftu BhAd BjhA ;h. nk;wkB jzM{ f;wd/ w?A w;K o'e/. iZ;h d/ fujo/ B{z
nZyK s/ n?Be uVQh j'Jh j[zdh fi; d/ ;B. fJ; bJh T[BQK d/ S'o s'A puD bJh w/oh d;thA dh gqhfynk B/V/ nk rJh. ;pZph dk uzB w?B{z uzBh dh :kd fdtk fojk t/fynk sK T[j f;btZNk pDh p?mh ;h.
ShS/ ekch tZv/ Bzpo tkb/ brd/. ed/ n;hA e[M nr/ ub/ rJ/. T[E/ fJe B[eV ;kvk gqhfynk e/Ado frZdVpkj/ jh pfDnk ;h. T[; d/ fujo/ s/ e'Jh th Gkt BjhA ;h.
ed/ T[j n?Be T[sko e/ jtk B{z x{oB s/ p?Au fgnk ;h fi; s/ n;hA d't/A Y'n fiE/ fe w/ok wzrDk j'fJnk ;h. ''s{z p'o sK BjhA j' fojk<'' T[; B/ poks ftdk j'D bZrh sK w/oh ;Z; pj[s
br iKdk s/ ed/ ed/ d[ZX torh fuZNh bk e/ pfj rJ/. ;{oi dhnK feoBK ;kB{z '';kv/ wk;No ih ;kv/ ;e{b d/ d;thA w?B{z g[[fSnk. o'Jh. fJj o'Dk iZ;h dh ftdkfJrh bJh
dkVQh 'u fBzwQk fBzwQk w[;eok g?Adk. w?A fBZx d/D dk :sB eo ojhnK ;B. w?A d/ ftfdnkoEhnK B{z b? e/ frZdVpkj/ g[Zi/ ''BjhA, fpbe[b BjhA. s[;hA ;[DkJh xZN ;h s/ uzBh bJh fznkdk. ftdkfJrh
T[; B{z uko gzi fdB s'A brksko fJ; nkgD/ fpoX d';s B{z gqSB ehsk- s/ n;hA ;ko/ fJe XowSkbk ftu mfjo/. ub','' w/o/ nzdo nr/ ikBD dh ;w/A iZ;h e[M pj[sk Bk o'Jh. nkyo n;hA
soQK eodk t/y fojk ;K. id'A T[; B/ ''s[jkvh fzzdrh gsBh Bkb fet/A r[zoh< w/o/ wB ftu d' ftuko ;B. fJe d;thA T[s;[esk ikr rJh ;h. fgzv g[Zi/. iZ;h th ekch ;fjwh j'Jh ;h.
n?Be T[skoh j[zdh sK T[; B{z B/V/ s/V/ eh s[;hA nkgD/ gfotkoe ihtB s'A dh gqfynk dk s/ d{ik ;j[o/ fgzv dk. T[; ;wK phsdk frnk. w?A pfmzv/ ik e/ ''go w/ohnK GoikJhnK s/ G?DK B/
pj[sk ;kc Bzo BjhA ;h nkT[Adk. T[j ;zs[SN j'<'' t/b/ frZdVpkjk th fgzv tork jh j[zdk frnkBh gk; eo bJh s/ fJ; wro'A r[nKY dhnK n"osK B{z fJj ikDekoh
w?E'A e'Jh gzMh e[ toQ/ tZvk brdk ;h. '';zs[SN sK j'Dk jh g?Adk j?. ;h. w/o/ e[M d';sK B{z w/o/ foSs/ dk gsk gzikph Nhuo dh Nq/fBzr bJh UHNhH eoB fdZsh-';kvh GoikJh uzBh dh G?D t/'
n?stko dk fdB ;h. T[; fdB w?A fJB;kB i' e[M ;'udk j?, :EkoE T[; B{z ;h s/ T[j eJh tko fNZuoK eod/ ofjzd/.'' brk. w?A UHNhH gk; ehsh s/ uzBh B/ ;j[o/ xo nk e/ iZ;h B{z uzBh Spd nB/
rokT[Av d/ fszB uko uZeo d"V e/ bkJ/ T[j ;G e[M BjhA fdzdk. mhe j?, ;'jDh '';kv/ fszB gou/ ysw j' rJ/ s/ u"Ek d;thA gk; eo bJh ;h. w?A B"eoh dh eK tko ;[DB B{z fwfbnk.
sK w?A jZc frnk ;K. id'A w?A j"bh j'fJnk r[zo rJh.'' gouk w?E dk ;h. n;hA id'A w?E dk g/go sbkS eo fojk ;K. B"eoh fwbD wro'A '';kvh gfjbh oks ;h, fwbD dh
sK T[; fpoX B/ w?B{z ;bkj fdZsh-'ukbQh w?A e[M gVu'bD dk :sB ehsk- d/ e/ XowSkbk w[V oj/ ;K sK e[M :ko p/ uzBh d/ xotkb/ s/ ;kv/ xo tkb/ gfjbh oks. w?A t/fynk fe iZ;h gbzx s/
wro'A d"V mhe BjhA ofjzdh. f;js bJh ''BjhA s[;hA S[gk oj/ j'.'' bh y[Sh ftu T[Arb ftu cZN/ dk Xkrk ftnkj bJh ekjb/ ;B. w?A th d/o BjhA p/ikB fijh p?mh ;h. w?A T[; dh e{jDh s/
f;oc ;?o jh ekch j?.' w?A ;fs ;qh nekb ''pZfbnk, j[D s/o/ e'b'A eh b[ekT[Dk gk e/ x[wk oj/ ;B. nukBe fJe cZNk ;K eoBk ukj[zdk. uzBh d/ d/yD wro'A jZE ofynk s/ g[fSnk-feT[A xo uzrk
p[bkJh s/ T[ZE/ jh p?m frnk. T[; fdB J/< pj[s phs rJh. eh gsk Gbe/ dk x[zwdk x[zwdk w/o/ wZE/ dh ;Zih B[Zeo ftu e'Jh j'o e[Vh w/oh fzzdrh ftu nk jh BjhA bZrk< iK uzBh dh :kd nk rJh J/
T[; B/ f;oc w?B{z w/oh B"eoh pko/ g[ZfSnk. ;{oi d/yDk B;hp j't/ fe Bk. Bkb/ j[D nk bZfrnk s/ w/o/ wZE/ 'u'A y{B dhnK Bk ;eh. nukBe fJe fdB w/o/ s/ < fJj ;[D e/ fJe tko T[; dk fujok
fco brksko o'z w[bkeks j'D bZrh. pj[sk fuo fiT{D dh e'Jh bkb;k th sshohnK c[ZN gJhnK. w/ok ekch y{B tfj gjkV fvr fgnk. frZdVpkj/ j?ik sKp/ tKr sg frnk s/ fco T[; B/ nkgD/
w?B{z bZrdk fit/A T[; d/ nzdo e[M r[pko BjhA ofj rJh. d't/A e[VhnK nkgD/ xo frnk s/ w?B{z e[M p/j'Sh fijh wfj;{; j'D c?fbnk. w/oh uzBh B{z th j?ik jw/SK bJh nkg B{z ekp{ ftu ehsk s/ nuBu/s
Gfonk j'fJnk j?. j"bh j"bh T[; B/ w?B{z ;[yh B/. w[zvk ;kT{ J/. n?;HvhHUH bfrnk bZrh. wk;No ih Bkb ;B. wk;No ih s/ w?E'A y'j e/ b? frnk. fgzv ypo g[Zih. w?A f;;ehnK GoB brh. w?A T[; B{z j"A;bk
nkgDh B"eoh s/ foNkfJow?AN pko/ th j'fJnk j?. B{zj b?euoo j?, pVh Gbh w/o/ d';s fJe B/V/ dh d[ekB ftu w?B{z b? y[bQ e/ o'Dk ukj[zdk ;K, fJeZfbnK o'Dk fdsk. e[M fwzNK pknd T[j u[Zg j' rJh.
df;nk. fJ; soQK ;kvh d';sh r{VQh j[zdh wkD;. fJe g'sk j?, fJe g'sh j?, gzi rJ/ fiZE/ w/oh wbQw gZNh ehsh rJh s/ ukj[zdk ;K, go w/o/ e'b e'Jh irQk BjhA n;hA ;"A rJ/. oks B{z d' YkJh ti/ w/oh
rJh. w?A e[M g[SDk ukj[zdk j'fJnk th d'js/-d'jsohnK.'' fJe fJzi?eSB th bkfJnk frnk. fco ;h. i/ o'Adk sK b'eK B/ fwjD/ wkoB/ ikr y[bQh s/ iZ;h B{z w?A BhAd ftu
T[; s'A Bk g[S ;edk. ''itkBh d/ fdBK ftu e'Jh jkd;k wk;No ih w?B{z XowSkbk b? nkJ/. w?B{z ;B fe ekjdk wod j?. uzBh dh w"s w/ p[Vp[VkT[AfdnK ;[fDnk-'djki{. jK, jK
fJe ;t/o T[j Bk nkfJnk. id'A T[j fi; B{z s[;hA G[bkT[Dk ukj[zd/ j'J/ th Bk row d[ZX ftu jbdh gk e/ fdsk frnk oh oksK dh BhAd T[vk e/ b? rJh. w?B{z djki{.''
S/ ;Zs fdB brksko Bk nkfJnk sK w/ G[bk ;ed/ j't''' w?A fJe j'o :sB ehsk. ;h. e[M th ykD B{z uzrk Bk brdk. w?A eJh ''w?A ;t/o sZe ikrdk fojk. id'A
ok fdb T[; pko/ e[M fceo eoB bZrk. fiT[A jh w?A itkBh d/ jkd;/ dh rZb ''id'A w?B{z j'S nkJh sK vkeNo s/ eJh fdB egV/ Bk pdbdk. d{o ;t/o/ iZ;h B{z w?A T[; d/ BhAd ftu
SkfJdHHHHT[jHHoHHHHoZp B{zHHHH. ;kvh d';sh ehsh sK T[j p?Au s'A T[m yb'sk s/ fJe n"os yb's/ ;B. n;b ftu wbQw d[okfvUA B/V/ s/fVUA w/o/ wzrD/ dhnK p[Vp[VkT[D pko/ dZf;nk sK T[; B/
f;oc w?dkB se jh ;hfws ;h. Bk w?A ekjbh-ekjbh s[oB brk. w?A th T[; d/ gZNh eoB tkbk vkeNo e'Jh j'o BjhA w/ rZbK uZb gJhnK. go w?A BKj eo fdzdk. j?okBh gqrN ehsh. go T[; dhnK gbeK
T[; d/ xo B{z ikDdk ;h s/ Bk T[j w/o/ Bkb Bkb s[o fojk ;K, w?B{z bfrnk fe ok tZvk ;kbk ;h s/ Bkb T[;dh gsBh. ''uzBh dh w"s s'A d' wjhB/ pknd fBt rJhnK ;B.
xo B{z. s/oQK u"dK e[ fdBK wro'A w?A T[; w?A fJj rZb nky e/ T[; fpoX d';s dk vkeNo B/ w?B{z T[d'A gSkfDnk id'A wk;No fJe fdB Gkn ih nk rJ/-vkeNo '';w/A dk uZeo ubdk fojk. ;kv/
B{z w?dkB d/ fBSfus e'B/ s/ p?fmnk t/ ngwkB ehsk j?. w?A d' tko wkch wzrh. ih B/ w/o/ fgzv s/ wksk fgsk pko/ T[; B{z ;kbk ;kfjp. T[BQK d/ Bkb fszB uko fszB pZu/ j'J/. w?A iZ;h ftu'A uzBh GkbD
fynk sK w/o/ ;kj ftu ;kj nkfJnk. go T[; B/ fejk fe fJ; ftu wkch dh dZf;nk. T[BQK fdBK ftu ftnkj s'A j'o foSs/dko ;B. w/o/ wkwk ih B{z th dk ;koh T[wo :sB ehsk, go n;cb
T[; B/ nZyK s'A n?Be bkjh j'Jh ;h s/ e'Jh rZb BjhA. gfjbK w[zv/ B{z xo fbnkT[Dk uzrk BjhA Bkb b? nkJ/ ;B. T[BQK w/o/ fgsk ih fojk. fJzM brdk iZ;h fit/A e'Jh Gko
T[j doys d/ gZfsnK B{z fNe fNeh pzBQ eJh fdB phs rJ/. n;hA brGr ;h ;wfMnk iKdk. fJ; bJh w/ok vkeNo ;kjwD/ uzBh dh S'Nh G?D iZ;h d/ foSs/ fijk Y'n ojh j't/. ;koh T[wo T[; B/
e/ t/y fojk ;h. w/o/ nkT[D dk T[; B{z o'zkBk fwbd/, xo/b{ rZbK j[zdhnK, ;kbk, T[; dh gsBh s/ w/oh ;Z; w/ok jkb dh rZb s'oh ;h. iZ;h, w?B{z df;nk ed/ fdb'A jk;k BjhA ;h jZf;nk. i/ ed/
gsk Bk brk. w?A gfjb ehsh-';fs ;qh toswkB okiBhsh dh uouk j[zdh, ukb g[ZSD bJh XowSkbk jh nk rJ/. frnk uzBh s'A v/Y ;kb S'Nh ;h. fJ; jZ;dh iK w[;eoKdh sK fJzM brdk
nekb ih. eJh fdBK wro'A doSB j'J/ gzikp d/ ftrVd/ jkbks, wk;{wK d/ w/o/ fdb ftu fJe efSS fijh T[mh fe foSs/ pko/ xofdnK B/ w/oh wozh g[Sh fit/A T[j ykBk-g{osh eo ojh j't/. T[;
B/. f;js sK mhe ojh< e[M ;fezNK bJh esb, ykVe{nK dh ;orowhnK s/ g[fb; SkfJd uzBh th nkJh j't/. d{i/ fdB w/o/ sK w?A fJj foSsk wBz{o eo fbnk B/ nkgD/ wB ftu fJe rzY pDk bJh
T[j u[Zg fojk s/ fco T[; u[Zg s'Vh- dhnK tXhehnK dh uouk j[zdh. pdb vkeNo ;kb/ dh gsBh B/ w?B{z S/fVnk- feT[Afe T[j uzBh Bkb i[fVnk j'fJnk ;h fe w?A uzBh dk ;K, iZ;h dk BjhA. s/
''nkj' pZfbnk. pZ; n?t/A jh.'' ojhnK ;wkfie ehwsK s/ ftuko ''feT[A uzBh B{z fwbD?<'' w?A e[M Bk p'b ;h. uzBh Bk pDB dk fit/A T[{; B/ ;zebg
''BjhA e[M sK rZb brdh j?,'' w?A tNKdok j[zdk ofjzdk. ;fenk. go T[j w/ohnK nZyK ftu ;G ''S/sh jh w?B{z jkJh ;e{b ftu B"eoh fbnk j'fJnk ;h. w?A T[; ftu'A uzBh bGd/
e[o/dD dk :sB ehsk. fJ; soQK ;kvhnK fwbDhnK e[M gVQ rJh ;h. w/o/ vkeNo ;kb/ B/ fwb rJh. id'A iZ;h B/ d;thA gk; ehsh bGd/, T[; ftubh iZ;h th r[nk bJh
''pZfbnk s/oh GoikJh e[M fdB j'J/ wjhfBnK ftu phsdhnK rJhnK. w?A fejk-''wk;No ih, fJ; B{z w/oh d[ekB s/ sK ftnkj dh skohy oy fdsh rJh. ;h.
;kB{z drk d/ rJh J/. eZbQ jh T[; dh ukj[zdk ;h fe T[j nkgD/ itkBh d/ jh G/i fdnk eo'. T[ZE/ w?A jh gZNh eo '';kv/ xo ftu o"DeK br rJhnK. pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
pha n?;a pho
nzfsw nodk; ;h. w?B{z s/ok EK fNekD/ jkd;/ dh rZb dZ;/. go w/o/ ftu d[pkok fdnk eoKrk. Bkb/ fJ; B/ g/go d/D sK BkBe/-SZe B/ rfjwk-rfjwh eo fdsh c'B L 919988886364
c'B L
c'B L 00919988886364919988886364
c'B L
919988886364
919988886364
c'B L
BkGk, gzikp
dk gsk BjhA ;h, BjhA sK s?B{z th ypo g[SD dk ;kj; BjhA ;h fojk. fJ; tko ikDk jh j[zdk j?.'' ;h. dkdfenK s/ BkBfenK dhnK B'eK- BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
BkGk, gzikp
eodk.'' w?A T[; d/ dod B{z e[M wfj;{; id'A T[; B/ nkgDh gsBh dh gfjbh ''w/oh o'z gZNh j[zdh. T[; d[ekB dh M'eK Bkb b/vhz ;zrhs ubdk.
ehsk. ni T[; B/ gfjbh tko w?B{z po;h wBkJh sK w?B{z th nkgD/ xo jo uhz w?B{z uzrh brdh. fdb eodk fe xofdnK bJh y[Sh dk uzB ufVQnk r r r r rzbb bb b
nkgDk S'Nk tho wzfBnk ;h, s/ d';s ;Zfdnk. po;h s'A nrbk fdB n?stko d[ekB B{z nkgDh p[Zeb ftu b? btK. w/ j'fJnk ;h go w/o/ fJ; y[Sh d/ uzB B{z
th. fiT[A fiT[A T[wo tXdh iKdh j?, n"os ;h. n?stko dh ;t/o B{z T[; nkg w[jko/ ok nkyoh gouk ;h. w?A g/go d/D wro'A e[M rqfjD bfrnk j'fJnk ;h. T[md/,
d'S feUA d/Ad/ U ,ngDhnK behoK B{z
dh b'V tX/o/ wfj;{; j[zdh j?. w?A wfj;{; w?B{z fejk-''pZfbnk, ni s/o/ e'b e[M gZNh eokT[D bJh nkgD/ ;kb/ dh d[ekB p?md/, ;"Ad/ ikrd/ uzBh dh s;tho
pzdk sK nkg pDkUAdk J/ sedhoK B{z
ehsk fe T[j gfjbK Bkb'A tZX N[ZfNnk tkX{ ;wK j?<'' s/ g[Zik. w?A T[BQK B{z Gkn ih efjzdk ;h. w/ohnK nZyK ;kjwD/ x[zw iKdh. fco w?A
j'fJnk brdk ;h s/ gfjbK Bkb'A tX/o/ w?A j?okB th ;K s/ y[S th fe T[j ezgkT{Avo B/ df;nk Gkn ih E'VQh d/o nkgD/ nkg B{z Xotk; fdzdk s/ ;'udk
ihtB j? tZvw[bk,b/y/ bk d/ B/eh d/
fpoX. w?A nc;'; d/ e[M Spd ej/ s/ fco ni nkg jh nkgD/ fdb dh rZb efjD sZe nkT[Dr/. w?A d[ekB s/ p?m frnk s/ feT[A Bk iZ;h B{z jh uzBh ;wM btK.
T[uk o[Zspk fwbdk gke-cehoK B{z
n;hA nkgD/ nkgD/ xoK tb s[o gJ/. bJh fsnko ;h. w/o/ e[M d';s XowSkbk gos rJ/ s/ fJe nkyo poks dk fdB nk frnk. w/oh
j[D n;hA gfjbK tKr o'z fwbd/. '';wK jh ;wK j?.'' w?A bZsK xkj s/ d' w/o/ e'b p?m rJ/. e[M fwzNK wro'A poks frZdVpkj/ g[ih s/ T[; wro'A
d[yhnK d/ dod tzvke/ i' y[Sh j[zdh
fJe S[ZNh tkb/ fdB n;hA fwb/. w/oh gsBh g;kofdnK fejk s/ d't/A jZE fgZS/ b? e/ ezgkT[Avo B/ df;nk fe w?B{z fe;/ B/ nzdo poks e[Vh tkfbnK d/ xo. fwbDh s'A
tzvke/ t/y' eZdh, fe;/ dhnK ghVK B{z
s/ pZu/ g/e/ ub/ rJ/ ;B s/ fJ; bJh w/o/ ;jkok b? fbnk. p[bkfJnk j?. w?A fMied/-fMied/ nzdo gfjbK n"osK f;ZmDhnK d/ ojhnK ;B.
e'b th T[j fdB okjs Gfonk ;h. w?A th T[j rZb S[o{ eoB s'A gfjbK fJe frnk. w/o/ vkeNo ;kb/ dh gsBh T[ZE/ fJe nXyV n"os d/ fJj p'b w/o/ ezBh
ihAd/ j[zd/ fiBK dh edo Bk ehsh
;wK fpskT[Dk ukj[zdk ;h s/ Bkb w?A tko ekch rzGho j' frnk ;h. T[; d/ p?mh ;h s/ fJe jB/o/ tkb/ B[Zeo ftu gJ/ ''t/y Bh uzBh dk rZGo{ fezBk ;'jDk
jko gke/, ezXK s/ Nzrd/ s;thoK B{z
nkgD/ fpoX d';s d/ siop/ s/ GktBktK wZE/ s/ e[M fsUVhnK T[; d/ f;o tkb/ u"dK gzdoK ;kbK dh w[fNnko. w?A ;fs ;qh J/< ftukoh d/ B;hpK ftu BjhA ;h.''
''fEzd''Bkb wjpsK y[ShnK tzv s{z
s'A ikD{ j'Dk ukj[zdk ;K. w?A eJh tko gk;/ T[Zm ojhnK ;B fit/A T[j pj[s e[M nekb p[bkJh. w/o/ vkeNo ;kb/ dh gsBh nkBzd ekoi j'D wro'A d[ZX ghD dh
fdb'A Xko e/, gj[zu/ r[o{nK - ghoK B{z
fJj wfj;{; ehsk fe T[j e'Jh bzwh :kd eoB dh e'fSS eo fojk j't/. T[; B/ yZph nZy d/ e'J/ B{z E'VQk fijk dZfpnk o;w ehsh rJh. iZ;h w/o/ Bkb p?mh
ejkDh b[e'Jh p?mk j?. T[j eJh tko bzwk efjDk S[o{ ehsk. s/ w[;eokT[AfdnK fejk-''uzBh s/ok jkb ;h. T[ZE/ th n"osK efj ojhnK ;B-
fJziL i'frzdo f;zx LfEzd''
jT[ek Godk s/ fJj jT[ek T[; dh gsBh ''pVh g[okDh rZb j?. w?A d;thA iwks/ g[ZSD nkJh J/.'' ''uzBh dh i'Vh y{p cZpDh ;h.HHHHub'
f;vBh

41
41
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
41 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
41 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
w"z{d ofjzdk j?l j[fD-fJ; ihtB ftZu tkSBk oZydk fojk. w?A d{finK dh fBzdk wB SKs nt;Ek ftZu fNe e/ SKsh roG wfj okfynk fifB efo isB[
n;hA fgSb/ b/y ftZu dZf;nk ;h fe r[o{ dh ws b? e/l fBp/Vk-fBoBkl Bo eoB tk;s/ pj[s d"V-GZi eodk fojk. tkbk d[ZX gh ;e/rk. w?A s/o/ e'b'A s/oh ..
'r[o{ rqzE ;kfjp' ftZu 'Bkw[' fJ; Seb wB[y-r[ow[y iB Gkt r[o{ dh ws s/ s/o/ ;wMkT[AD s/ Gh w?A ed/ Bk ;wfMnk f;cs-;kbkj eoB d/ T[Zdw dk T[j fifB dhBh ;'Gk tfvnkJh ..
ftZu fszB jzko s'A th tZX tkoh nkfJnk s[oB tkb/ ihtl J/e[ fBXkBk-fJZe gqG{ fe fJj ezw w/o/ ;z;koe ns/ nkswe eZgVk wzrdk jK fi; B{z gfjB e/ w/ok fs;[ gqG eT[ nkm gjo fXnkJh
j? ns/ wjkB e'S d/ gzBK ¦©§ s/ GkJh d/ Bkw dk yzkBkl is[-ekw-tkSBk B{z ihtB bJh uzrk BjhA j?.¡. wB ;dk s/o/ r[D rk e/ ngDkT[Adk oj/ ..¡..
ekjB f;zx nB[;ko r[opkDh ftZu 'Bkw[' o'eD dk isBl ;ziw-fJzfdqnK B{z j/ gqG{ ! fi; soQK w?A nkgDk ;z;koe . owJhnk o/B[ ;kX iB gktT[ ..
bcz 'eosko' ns/ T[; d/ 'j[ew' dk p'Xe ftekoK s'A o'eDkl efb-efbi[rl i[fr ns/ nkswe ihtB nikJhA rtk fbnk ¤H j/m fdZs/ Spd ftZu Gh fJj jh r[o fwfb ng[Bk y;w[ fXnktT[ ..¡..
j?. r[opkDh ftZu'A th ;kB{z fJ; rZb dk i[fr-jo/e i[r ftZul ;'fX-rj[ Bkb j? T[j nkgDh eos{s w?A s?B{z fe; soQK dZf;nk frnk j? fe j/ GkJh ! s{z nkgD/ ojkT[ ..
;p{s fwbdk j? fe 'Bkw[' 'eosko' d/ ;wM e/l gotkBk-ep{b. dZ;K . fJ; bJh ;kB{z ;wMkT[Ad/ j'J/ r[o{ nzdo gqG[ d/ dZ;/ r[DK dk yzkBk Go fifB ehsk w{V s/ pesk ..
j[ew dk jh noE oZydk j?. r[o{ rqzE noEL j/ GkJh ! fi; gqkDh B{z r[o{ BkBe ;kfjp nkyd/ jB fe j/ gqG{ ! w/o/ b?. gqG{ d/ fJ; Bkw T[gd/S ns/ f;woB fifB ehsk p/;[os s/ ;[osk ..
;kfjp d/ f;oh okr ftZu gzBK §¢ s/ dh f;Zfynk s/ :ehB nk iKdk j?, T[j nzdo ;ko/ n"r[D jh jB. nkgDh SoB dh poes Bkb ;z;ko ftZu tko tko fi;[ go;kfd Bt? fBfX gkJh ..
r[o{ BkBe ;kfjp efjzd/ jB fel gqkDh r[o{ d/ T[gd/S ftZu bhB ofjzdk ftZu oZy e/ w?B{z nkswe ihtB dh ;'Mh nkswe w"s dh ed/ tkoh BjhA nkt/rh. ;' gqG[ wB s/ fp;os Bkjh ..¢..
;s;zrfs e?;h ikDhn? .. j?. fijVk gqkDh r[o{ dh fJ; pkDh Bkb pyS'.¢. gqGksh wjbk ¡ .. fifB dhnk fBEkt/ eT[ EkB[ ..
fiE? J/e' Bkw[ tykDhn? .. fdb'A ;KM gk b?Adk j? T[; gqkDh d/ nzdo £H j/mK fdZs/ Spd ftZu nkgD/ fd;fN fpekoh pzXfB pKX? jT[ fs; fifB dhnk fBwkB/ eT[ wkB[ ..
J/e' Bkw[ j[ew[ j? BkBe ;fsr[fo gqwkswk dk Bkw ;dk fNfenk ofjzdk ihtB d/ ;cbsk bJh iht oZp d/ Bkw e? pfb ikJh .. fifB ehBh ;G g{oB nk;k ..
dhnk p[MkfJ ihT[ ..•.. gzBK §¢ j?.¡. ojkT[. ns/ T[; d/ T[gd/S dk dkB wzrdk j?. gkg g[zB eh ;ko B ikD? G{bk fco? f;woT[ fdB[ o?fB ;k; frok;k ..£..
noEL fe; soQK dh ;zrs d/ fJeZm j/ GkJh ! t/y', g{oB gqG{ B/ r[o{ dh gqGksh wjbk ¡ .. nikJh ..¡.. fi;[ gq;kfd wkfJnk f;be ekNh ..
B{z ;s;zrs ;wMDk ukjhdk j?. ;s;zrs SoB g? e/ Bkw igD dh fJj n?;h T[Zsw r[o go;kdh ftfdnk thuko? gfV p'bj[ ;u[ Bkw[ eosko .. r[o gq;kfd nzfwqs[ fpy[ ykNh ..
T[; B{z fejk iKdk j? fiZE/ e/tb gqwkswk i[rsh pDkJh j? i' jo/e i[r(;w/A) ftZu gfV gkt? wkB[ .. c[fB pj[fV B nktD tko ..¡.. ej[ BkBe fJ; s/ feS[ Bkjh ..
dk 'Bkw[' ;bkfjnk iKdk j?. j/ BkBe ! fJZe' fijh ubh nk ojh j?. e'Jh gqkDh nkgk wX/ nkg[ gorkf;nk gkfJnk ojkT[ .. okyBjko/ eT[ ;kbkjh ..¤.. gzBK
;fsr[o{ B/ fJj rZb ;wMk fdZsh j? fe is, ;ziw, shoE nkfd eow dk wkD nzfwqs[ Bkw[ ..¡.. T{uk s/ c[fB Bhu[ eos[ j? Bhu eo? ¡§§
;s;zrs ftZu e/tb gqwkswk dk 'Bkw' Bk eo p?m/. fJ; ;z;ko ftZu sK e/tb eosk s{ w/ok iiwkB[ .. ;[bskB[ .. gdnoEL fifB-fi; gqG{ B/l osB[-
igDk jh gqG{ dk 'j[ew' j?.•. fJe dfyDk jT[ s? gfj wkrT[ d/fj fiBh ikD[ ;[ikfDnk ifr s/ g{o/ nw'be wB[Zyk ;ohol fXnkJh-fXnkJhA
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
Grs Bkw d/t ns/ Grs epho d/ pbfpzdo f;zx nkgDk Bkw[ ..¡.. ojkT[ .. gotkD[ ..¢.. Gkt w?A fXnkT[Adk jKl owJhnk- j/ gqG{ !
;b'eK d/ jtkb/ d/ e/ n;hA fJj th gzu s;eo Xkts oky/ u{ek wfB sk eT[ ;wMktD ikJhn? i/ e' G{bk o/B[-uoB-X{Vl gktT[-w?A gk btKl
;dk-fEo gqG{ dk Bkw igD Bkb jh
dZf;nk ;h fe r[of;ZyK B/ Bkw fe; soQK nfGwkB[ .. j'Jh .. pesk-uzrk p'bD tkbkl p/;[os-p/;wMl
iZgDk j?. j[D id'A n;hA 'Bkw[' d/ fJj fJZzs fwbdh j?.¡. fd;fN fpekoh d[owfs Gkrh n?;k nkg/ y/b eo/ ;G eosk n?;k p{M? ;[osk-;wM tkbkl go;kfd-feogk Bkbl
r[opkDh nXkos noE ;wMd/ jK sK j/ GkJh ! r[o{ dh SoB fgnK jh pqjw frnkB[ ..¢.. e'Jh ..£.. Bt? fBfX-B" jh yzkB/l gkJh-gkJhA, w?A
;kB{z gsk brdk j? fe i' b'e 'Bkw[' uj[znK i[rK dk fBoBk ;wM ftZu is[ ;s[ uktb dfJnk eDe efo BkT[ gqGks? ;pfd fXnkJhn? S'vj[ jk;b eodk jKl f;woT[-f;wq'z Gkt w?A
nkT[Adk j? fe ;wK Gkt/A e'Jh j't/ r[o{ f;wodk jKl frok;k-frokjhl f;be-
fdzd/ iK 'Bkw[' b?Ad/ jB T[j r[o{ dh gqkgfs gksh XkB[ .. d[Bh gohsk ..
dh SoB g?D tkb/ gqkDhnK B{z gqwkswk ckjhl fpy[-fzjol ykNh-e"Vhl ;kbkjh-
f;Zfynk s'A e'jK d{o jh BjhA pbfe T[bN d{X[ eow[ ;zs'y[ xhT[ efo n?;k wKrT[ gqDtfs BkBe dk;fB dk;k ifr
jB p/Se T[j fJj ;ZG r[o{ d/ 'Bkw[' s/ dk Bkw-yzkBk gqkgs j' iKdk j?. t/d dkB[ ..£.. jkfonk fsfB ihsk ..¤.. gzBK ¡£¢© ;bkjhA Gkt w?A ;kbkj[zdk jK.
noEL j/ w/o/ ;'jD/ gqG{! feqgk eo.
jh eod/ jB. fJ;/ soQK r[od[nkfonK nkfd fjzd{ Xow-g[;se dZ;d/ oj/ fe fywk Xhoi[ efo rT{ bt/oh ;ji/ gd noEL pzXfB-ieV Bkbl fs;
w?A r[ow[yK d/ uoBK dh X{V gqkgs eo
is, ;ziw ns/ shoE-fJSBkB nkfd
ftZu 'tkfj r[o{-tkfj r[o{' Spd d/ oND pSok yho[ ghn? .. e?-T[; pzd/ s'Al pfb ikfJ-w?A e[opkB
btK ns/ r[o{ B{z fwb e/ s?B{z nkgDk
T[BQK i[rK dk Xow ;h go ebi[r ftZu
Bkb j[zdk 'Bkw[' f;woB th r[o{ dh f;cfs ;ow ek egVk wKrT[ jfo iKdk jKl nikJh-ftnoEl ;u[-;dk
y;w ;wM e/ f;wodk ojK.¡. ojkT[.
r[o{ BkBe ;kfjp B/ nk dZf;nk j? fe
f;Zfynk dh x'o T[bzxDk jh BjhA pbfe r[D BkBe ots[ oj? ..¤.. gzBK ¡£¢© ekfJw ofjD tkbk gqwkswkl c[fB-c/ol
j/ GkJh ! fi; gqG{ B/ fwZNh s'A w/ok
p/ndph j?&f;Zy SoXk dh r'bh Bkb gqwkswk dh f;cs-;kbkj, gqwkswk dk gd noEL go;kdh-feogk Bkbl nktD tko- nksfwe iBw ns/ w"s
nw'be wB[Zyk ;oho pDk fdZsk j?, fi;
;zw'fjs j'J/ fJj ;ZG y[Sh-y[Sh eo oj/ Bkw-f;woB jh n;b Xow j?.¢. nkgk wX/-nkgD/ nzdol gorkf;nk- b?D dh tkohl ;[bskB[-pkdSkjl ikD[-
B/ isB eo e/ wK d/ g/N ftu w/oh
j/ GkJh ! t/d, g[okD nkfd Xow-
jB&T[BQK B{z e'Jh ;[os BjhA fe T[j eh o"SB j' iKdk j?l eosk-j/ eosko!l ikDBjko gqG{ B{zl sk eT[-T[; pzd/ B{zl
oZfynk ehsh j?, fi; B/ w?B{z ;'Gk fdZsh
g[;seK B{z rj[ Bkb gVQ e/ t/y bt'.
y' ns/ eh gk oj/ jB. iiwkB-T[j i' :Zr nkfd pqkjwD gk;'A e'-e'Jhl eosk-eoskol ;pfd-r[o{ dh
j? tfvnkJh pySh j?, T[; gqG{ B{z w?A T[;
T[j fJj jh nkyd/ jB fe jo/e i[r
nekb g[oy dh f;Zfynk s/ uZbDk eok e/ T[; B{z XB-gdkoE G/Nk eodk f;Zfynk ftZu i[V e/l d[Bh gohsk-
dh fwjo Bkb nZm/ gjo f;wodk jK.¡.
ns/ T[; dk j[ew wzBDk jh nekb g[oy ftZu is, ;ziw shoE nkfd nkgDk- j?l dfyDk-pqkjwD B{z wkfJnk dh G/Nkl d[BhnK dh wkfJnk dk w'jl fsfB-T[; j/ GkJh ! fi; gqG{ B/ w?B{z w{oy-
Bkb gq/w eoBk j?. fJ; soQK eoB Bkb nkgDk Xow gotkB j?. go r[o{ dh wkrT[-w?A wzrdk jKl s;eo-u'ol Xkts- gqkDh B/. nzRkD s'A ;[zdo p'b p'bD tkbk pDk
f;Zfynk fJj j? fe fiBQK gqkDhnK B/ r[o{
jh wB[yk ihtB ;cb j' ;edk j?. i/ d"Vd/l fd;fN-Bzol fpekoh-ftekoK noEL j/ GkJh ! e/tb gqG{ dk ;dk fdZsk j?, fi; B/ w?B{z p/;wM s'A ;wMdko
dh SoB nk e/ gqG{ dk Bkw f;wfonk j?
n;hA nekb g[oy dk j[ew BjhA wzBd/ tkbhl d[owfs-y'Nh nebl pqjw ekfJw ofjD tkbk Bkw f;wo. gqG[ d/ pDk fdZsk j?, fi; gqG{ dh feogk Bkb
;z;ko ftZu T[j jh gqkDh g{o/ jB ns/
sK ;wM' fe ;kB{z tkfj r[o{ Bkb e'Jh frnkB[-gqwkswk Bkb ikD-gSkDl Bkw f;woB dh poes Bkb s{z ;z;ko w?A Xosh d/ B"-yzkB/ Gkt ;ko/ yzkB/
fgnko BjhA. fJj fpbe[b T[;/ soQK j? T[j jh gqwkswk dh jz{oh ftZu ep{b ;s[-T[Zuk nkuoBl gqkgfs gksh- ;w[zdo ftZu tko-tko nksfwe iBw jk;b eo fojk jK, T[j gqG{ w/o/ wB s'A
fit/A fJZe d[fBnkth pkg ns/ p/N/ dk j[zd/ jB.£. gqwkswk Bkb fwbkg dh :'rskl XkB[- ns/ w"s d/ r/V ftZu BjhA gkt/Ark.¡. G[Zbdk BjhA j?.¢.
r[o{ BkBe ;kfjp d/ shi/ ;o{g r[o{ j/ GkJh ! fi; gqG{ eosko B/ w?B{z
fgnko sK jh fBGdk j? i/ p/Nk nkgD/ XBl ;ji/-;ji ns/ nv'b nt;Ek ojkT[.
nwo dk; ih efjzd/ jB fe j/ GkJh ! i/ fBEkt/A B{z EK fdZsk j?, fi; B/ w?B{z
pkg d/ efjD/ ftZu j't/. fJZeb/ ih-ih ftZul yho[-d[ZXl ;ow-T[Zdw (Sqw)l ots[ w?A T[; iht s'A e[opkB iKdk jK
jVk gqkDh ;dk ekfJw ofjD tkb/ fBwkD/ B{z wkD-nkdo pyfSnk j?, fi;
efjD Bkb rZb BjhA pDdh. i/ p/Nk oj?-f;wodk oj/. fijVk ftekoK tb ik ojh ;[os B{z joh-
pkg dk fejk BjhA wzBdk sK T[j pkg- gqwkswk Bkb fgnko i'Vdk j? T[; d/ noEL j/ eosko ! s{z jh w/ok dksk Bkw f;woB dh v'oh Bkb pzBQ oZydk j?. eosko B/ w/oh jo/e nk; g{oh ehsh j?,
p/Nk ed/ B/V/ BjhA j' ;ed/. nkU fJ; b/ wB ftZu'A jo soQK d/ eow eKv dk jzeko j?A. w?A s/o/ do s'A fJZe dkB wzrdk jK go fJ; d/ T[bN fijVk iht joh-Bkw T[; B{z w?A fdB oks jo ;kj Bkb jo
frokjh Bkb f;wodk ofjzdk jK.£.
w[Ze iKdk j?. gqwkswk d/ Bkw dk
y d[nkok r[opkDh okjhA 'Bkw[' Gkt r[o{ fe w?B{z nkgD/ Bkw ns/ j[ew dk T[gd/ d/ f;woB s'A y[zM e/ Gb/-p[o/ ezw d/ coe
j/ BkBe ! j/ GkJh ! fi; gqG{ dh
f;woB ns/ T[gd/S ;[DB tkb/ ;ko/ jh
j[ewK s/ uZbD dh wjZssk B{z ;wMD S pyS.¡. ojkT[. B{z BjhA ;wMdk T[j nkswe ihtB d/
feogk Bkb w/o/ rb'A wkfJnk d/ w'j dh
nkswe nkBzd gqkgs eo b?Ad/ jB.
dk :sB eohJ/. fijVk gqkDh r[o{ dh feqgk Bkb ;jh o;s/ s'A y[zM iKdk j? ns/ T[; dk
ckjh eZNh rJh j?, fi; d/ G/i/ r[o{ dh
¡H j/mb/ Spd ftZu t/d, g[okB ns/ fijV/ gqkDh r[o{ dh f;Zfynk T[Zs/ SoXk gqwkswk d/ Bkw f;woB dh ftZfdnk nkswe ihtB ftnoE j' iKdk j?.
feogk Bkb w?B{z nzfwqs torh fwZmh
r[o{ d/ j[ewK ftZu coe dZf;nk frnk oyd/ jB T[j gqG{ d/ Bkw dk yzkBk ftukodk ns/ f;Zydk j? T[j fJ; j/ GkJh ! T[; eosko B{z ;dk f;wo'
bZrD tkbh wkfJnk j[D e"Vh zjo Gk;
bZG b?Ad/ jB.¤.
j?. ftZfdnk B{z gVQ-gVQ e/ ;z;ko ftZu nkdo i' BhthnK s'A T[Zu/ eo fdzdk j? ns/
ojh j?, w?A T[; oZyDjko gqG{ dh f;cs-
¢H j/m fdZs/ Spd ftZu dZf;nk
fpbktb[ wjbk £ .. jk;b eodk j?. T[; d/ nzdo jh T[; dk rohpK B{z pkdSkj pDk fdzdk j?. fiBQK
;kbkj eodk jK BjhA sK fJ; iht d/
frnk j? fe iht wB bk e/ ed/ Gh gqG{
g{ok EkN[ pDkfJnk g{o? t/yj[ J/e nkgDk nkswe ihtB uwe g?Adk j?. ihtK B/ xN- xN dh ikDB tkb/
tZ; e[M BjhA fe T[j nkgD/ T[Zdw Bkb
;wkBk .. d/ r[D BjhA ngDkT[Adk. T[j fdB oks T[; dk nkswe ihtB o"SB j' iKdk j?. gqwkswk Bkb v{zxh ;KM gk bJh j? T[BQK gqG{ dh f;cs-;kbkj eo ;e/.¤.
fJ;[ gogzu wfj ;ku/ Bkw eh wkfJnk ftZu jh wrB ofjzdk j?. T[; d/ wB ftu'A nfrnkBsk dk jB/ok pzfdnK dk ;z;ko ftZu nkT[Dk ;cb ns/ ¦H fJ; Spd ftZu iht B/ gqG[ d/
;kozr wjbk © ..
tfvnkJh ws[ e' Xoj[ r[wkBk ..¡.. d{o j' iKdk j?. T[; gqkDh B{z nkswe ep{b j?. j[ew o{gh Bkw[ dh wzr ehsh j? ns/
wB efo epj{ B jfo r[B rkfJU ..
;fsr[o eh fi; B' wfs nkt? ;' ihtB d/D tkbk Bkw-ib fwb iKdk go ihtK d/ eh tZ;. T[; iht B{z jh dZf;nk frnk j? fe T[j iht jh gqwkswk
fpfynk;es ofjU fBf; pk;[o ehB'
;fsr[o wkfj ;wkBk .. j?. f;woB dh okjhA gqwkswk Bkb gkJh ws fdZsh ik ;edh j? fijVk nkg e[okj/ dk Bkw ig ;edk j? fi; s/ gqwkswk
fJj pkDh i' ihnj[ ikD? fs;[ nzsfo ngB' GkfJU ..¡.. ojkT[ .. j'Jh v{zxh ;KM n?;h poes tkbh j? fe fgnk j't/. okj iK e[okj/ g?D tkbk ;kok nkg feogk eodk j?. Bkw[ s'A fpBQK Gkt
ot? jfo Bkwk ..¡.. ojkT[ .. r[o T[gd/;[ ;[fBU Bfj ekBfB go gqkDh d/ ftekoK tb d"Vd/ gzi/ frnkB- swkSk eosko nkg jh eo fojk j?. oZp B{z SZv e/ fe;/ j'o Sesh dk nk;ok
dkok bgNkfJU .. sZeDk wB[Zyk ihtB bJh fXqr j?.
uj[ i[rk ek j[fD fBp/Vk Bo wB[yk fJzdq/, ekw, eq'X, b'G, w'j ns/ jzeko eosko dk G/s e'Jh ftobk pzdk jh ;wM
rT[Vh wjbk •..
go fBzdk ekofB pj[ Xkts ;wfMU
B' J/e[ fBXkBk .. T[; d/ ekp{ j' iKd/ jB. fJ;/ soQK T[; d/ ;edk j? ns/ T[j jh ozk d/ wkbe
fwb[ w/o/ r'fpzd ngBk Bkw[ d/j[ ..
Bj ;wMkfJU ..¡..
is[ ;ziw shoE UBk i[rk ek Xow[ wB ftZu fNfenk j'fJnk jzeko Gh d{o eosko dk Bkw f;wodk j?.
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..¡..
j? efb wfj ehofs jfo Bkwk ..¢.. ejk ejT[ w? ng[Bh eoBh fij fpfX j' iKdk j?. ftekoK tkbh fBrkj ns/ j/ GkJh ! nzfwqs t/b/ T[Zm e/ r[o{ d/
ojkT[ ..
i[fr i[fr nkg' nkgDk Xow[ j? ;'fX iBw[ rtkfJU .. y'Nh ws Gh d{o j' iKdh j?. pqkjwD Spd ftZu i[V e/ eosko dk Bkw
Bkw fpBk i' gfjo? ykfJ ..
efj BkBe ;G nT[rB w' wfj okfy
d/yj[ p/d g[okBk .. nkgD/ iiwkB gk;'A uktb, eDe, XB, f;woBk ukjhdk j?. j/ GkJh ! wkfJnk
fiT[ e{eo[ i{mB wfj gkfJ ..¡..
b/j[ ;oBkfJU ..¢.. gzBK ¡¢£¢
r[ow[fy fiBh fXnkfJnk jfo jfo d[X, fxT[ nkfd gdkoE wzrdk ns/ b?Adk d/ w'j fsnkr eo'. wkfJnk dk fJj w'j Bkw fpBk i/sk fpT[jko[ ..
gdnoEL wB efo-wB bk e/l
ifr s/ g{o/ gotkBk ..£.. j? go j/ gqG{ ! w/ok sK s{z jh iiwkB j?. jh eosko dh :kd G[bkT[Adk j?. eosko fiT[ fwose fwfEnk ;hrko[ ..¢..
ejs BkBe[ ;u/ f;T[ gqhfs bkJ/ u{e? fpfynk;es-wkfJnkl nk;es-wkfJnk w?A s/o/ Bkw dh ;'Mh dk iZr oukfJnk d/ ;/teK dk ;/te r[o{ BkBe p/Bsh Bkw[ fp;kfo eo/ o; G'r ..
wfB nfGwkBk .. Bkb uzpfVnk j'fJnkl ngB' GkfJU-i' j'fJnk j?. w?A s/o/ e'b'A fJjh dkB wzrdk eodk j? fe fijVk pzdk wkfJnk dk w'j ;[y[ ;[gB? Bjh sB wfj o'r ..£..
nkg B{z uzrk bZrdk ;hl ekBfB-ezBK Bkw[ fsnkfr eo/ nB eki ..
ejs ;[Ds ;G/ ;[y gktfj wkBs jK fe w?B{z ;Zuk nkuoB d/ sK i' w?A fsnkr e/ ;z;ko ftZu fBwqsk Bkb
fpBf; ikfJ M{m/ ;fG gki ..¤..
Bkbl dkok-fJ;sqhl Xktsºd"V-GZi
gkfj fBXkBk ..¤.. gzBK §©§ nkgD/ frnkB-fJzfdqnK B{z wzd/ gk;/ tb fzzdrh r[zkodk j? T[;/ B/ nkswe
Bkw ;zfr wfB gqhfs B bkt? ..
eodkl ejk-eh. ejkT[-w?A ejKl eoBh-
gd noEL g{ok EkN[-r[o{ dh SoB ikD s'A o'e ;eK. d[fBnkth gdkoEK d/ ihtB dh pkzh fiZs bJh j?.
e'fN eow eos' Bofe ikt? ..•..
nk e/ gqG{ d/ Bkw igD dh T[Zsw i[rshl nkuoBl fij fpfX-fi; sohe/ Bkbl w' EK w/o/ fjod/ ftZu dfJnk g?dk eo ns/ •H j/m fby/ Spd d[nkok iht B{z jfo ek Bkw[ fifB wfB B nkokXk
g{o?-T[; gqG{ B/ fi; d/ ezwK ftZu e'Jh wfj-w/o/ nzdo. w?B{z n?;k XB d/ fe w?A s/o/ uoBK ftZu
fJj f;fynk fdZsh rJh j? fe j/ ;'jD/ ..
noEL j/ gqG{ ! w?A wB bk e/ ed/ Gh
T[ekJh BjhAl J/e ;wkBk-i' jo/e i[r i[VB dh :'rsk oZy ;eK. w?B{z S[G ezw
gqG{ ! feqgk eo. w?A r[ow[yK d/ uoBK dh u'o eh fBnkJh iw g[fo pkXk ..¦..
s/o/ r[D BjhA rkT[Adk fojk. w?A sK fdB
ftZu fJe' fijh ubdh nk ojh j?l gogzu- eoB dh ;woZEk ns/ ;zs'y pyS. fJj bky nvzpo pj[s[ fp;Ekok ..
X{V gqkgs eo btK ns/ r[o{ B{z fwb e/
oks wkfJnk ftZu jh wrB fojk. w?A
;z;kol ;kuk-;dk ekfJw ofjD tkbk jh w/o/ tk;s/ d[ZX ns/ fxT[ jB. r[o{ Bkw fpBk M{m/ gk;kok ..§..
s?B{z nkgDk y;w ;wM e/ f;wodk ojK
gqG{l ws[ e' Xoj[-e'Jh Bk Xo/l r[wkBk- T[jh e[ZM eodk fojk i' w?B{z nkg B{z BkBe ;kfjp nkyd/ jB fe j/ gqG{ ! jfo ek Bkw[ ;'Jh iB[ b/fJ ..
sK i' w/ok ihtB ;cb j' ;e/.
jzekol wfs-neb, f;Zfynkl ihnj[- uzrk bZrdk ;h.¡. ojkT[. w?B{z w/o/ nzdo d{finK dh tXheh ;jkoB efo feogk BkBe fi;[ d/fJ ..®..
rT[Vh r[nko/oh wjbk • .. gzBK ¢¤0
j/ gqG{ ! w?A ezBK Bkb r[o{ dh f;Zfynk
fdb'Al ikD?-;KM gkT[Adk j?l ot?-jo t/b/ dk ;[Gkt ns/ firok pyS. fJj jh w/o/
fifB ehsk wkNh s/ osB[ .. pkeh ;ck 42 s/
pkeh ;ck 42 s/
pkeh ;ck 42 s/
pkeh ;ck 42 s/
ed/ Bk ;[Dh, gokJh fJ;sqh tk;s/ ekw- pkeh ;ck 42 s/
bJh bt/oh rK j? fi; Bkb w/ok tZSk-

42
42
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
42 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
frnkBh fwjo f;zx
p/p/ BkBeh
p/p/ BkBeh
p/p/ BkBeh
p/p/ BkBeh
p/p/ BkBeh
f;Zy Xow ftu phphnK dh wjZssk
f;Zy Xow ftu phphnK dh wjZssk
f;Zy Xow ftu phphnK dh wjZssk
f;Zy Xow ftu phphnK dh wjZssk
f;Zy Xow ftu phphnK dh wjZssk
r[o{ BkBe d/t ih dh fzzdrh ftu ;kfjp B/ 1552 JhH ftu r[orZdh ;zGkbh jor'fpzd ;kfjp ih d/ i'fs i's ;wkT[D
gfjbh Bkoh G?D BkBeh ;h. phph BkBeh go T[j 1540 JhH s'A jh r[o{ nzrd ;kfjp wro'A 1644 JhH ftu r[o{ s/r pjkdo
r[o{ BkBe d/t ih Bkb'A gzi ;kb tZvh e'b ofjD bZr gJ/ ;B. fJzi phph GkBh ;kfjp nkgDh wksk BkBeh s/ gsBh
;h. phph BkBeh nkgD/ tho dk pj[s B{z 58 ;kb 1540 JhH s'A 1598 JhH se r[ioh ih Bkb pekb/ ub/ rJ/. 1656
fynkb oZydh ;h. id th xo ftu e'Jh r[o{ xo ns/ ;zrsK dh ;/tk eoB dk JhH ftu id r[o{ s/r pjkdo ;kfjp
xNBk j[zdh ;h T[j nkgD/ tho d/ fjZs wkD jk;b j'fJnk. wksk GkBh B/ nkgD/ T[so gqd/S, fpjko, nk;kw d/ d"o/
dk fynkb oZydh ;h. T[;B{z o{jkBh nZy g[Zso r[o{ noiB d/t ih B{z nfijh s/ rJ/ sK nkg th T[BQK d/ Bkb ;B.
dh goy ;h fi;B/ d{o se t/y fbnk ;h. n;h; fdZsh fe sZsh sth s/ T[go p?m 22 d;zpo 1666 d/ fdB nkg B/ fJe p/
T[;B{z nekb g[oy d/ yk; B{o dh G?D e/ th ;h BjhA ehsh. phph GkBh ih dh N/ r[o{ r'fpzd f;zx B{z iBw fdZsk. r[o{
j'D dk wkD fwfbnk ;h. T[;B/ fJ; wkD w"s 9 ngq?b 1598 B{z r'fJzdtkb ftu s/r pjkdo ;kfjp 1664 ftu gNBk
B{z ;koh T[wo nkgD/ ;hB/, nkgD/ wZE/ j'Jh. s'A gzikp w[V nkJ/. 1664 JhH ftu r[o{
s/ nkgDh o{j Bkb bkJh oZfynk. BkBeh phph nwo'A L phph nwo'A dk iBw s/r pjkdo ;kfjp B/ B"t/A r[o{ ti'A
dk ftnkj GkJh i? okw Bkb j'fJnk ;h 1526 JhH ftu r[o{ nzrd ;kfjp s/ r[orZdh ;zGkbh. fJ; wro'A 1666 ftu
i' ;[bskBg[o ftu d"bs ykB b'Xh d/ wksk yhth d/ xo yv{o ftu j'fJnk ;h. nkg d[pkok nk;kw d/ d"o/ s/ ub/ rJ/.
fBzkw dk fJe ;hBhno nc;o ;h. T[; 1540 JhH ftu phph nwo' dk ftnkj 1670 JhH ftu gzikp w[V/. fJ; wro'A
ekoB r[o{ BkBe d/t ih B/ th r[o{ nwodk; ;kfjp d/ Gok d/ g[Zso wksk r[ioh ih 1672 JhH se pekbk
;[bskBg[o ftu w'dh ti'A nj[dk okw ih wZb Bkb j'fJnk. f;Zy gzE dh ftu oj/ s/ fco uZe BkBeh nBzdg[o
;zGkfbnk ;h. phph BkBeh B{z fiZE/ gfjb/ gfjbh gqukoe phph nwo' B{z wK yhth B/ ub/ rJ/. 11 Btzpo 1675 B{z r[o{ s/r
15 ;kb sbtzvh ftu Gok Bkb bkv r[opkDh dh n?;h r[VQsh fdZsh fe T[BQK pjkdo ;kfjp fdZbh ftu Sjhd j' rJ/
eoB dk wkD jkf;b j'fJnk T[E/ T[;B{z B/ B{zj d/ foSs/ Bkb ;j[o/ xo ftu pkDh . XV dk ;;eko GkJh bZyh Skj B/
;[bskBg[o ftu th fszB ;kb c/o fJeZm/ dk n?;k phi, phi fdZsk i' nrKj ik nkgD/ xo ftu j[D tkb/ r[od[nkok
efjD bZrh T[j sK nokw eod/ B/. wksk r[o f;yk e/ w[y T[ib/ wBw[y EhJ/
ofjD dk ;wK fwfbnk. e/ r[o{ gdth B{z gqkgs j'fJnk. fJe fdB oekprzi tkbh EK s/ eo fdZsk ns/
fsqgsk B/ fejk T[mkb d/m fco nokw gokbh..
;[bskBg[o ftu BkBeh gfjbK fJe nkg ih B/ phph nwo' s'A r[o{ BkBe ;h; b? e/ GkJh i?sk ih s/ T[BQK d/ ;kEh
eo b?Dr/. d[pkok d"bsK rJh sK fco gJ/ ep{b y;zw Bkfb ik xkb wodh
;hBhno nc;o w'dh dh G?D th ;kfjp dh pkDh dk fJe Spd ;[fDnk 16 Btzpo B{z nBzdg[o ;kfjp g[Zi/ fiZE/
th ;[Zs/ d/y e/ T[mkfJnk BjhA, g?oK tb xkbh..
nytkT[D bZr gJh ;h. phph T[wo ftu fi;B/ nkg d/ wB B{z pVk N[zfpnk. nkg wksk r[ioh ns/ p/N/ r'fpzd dk; B/ fgsk
yV g?oK dk nzr{mk w{zj ftu gkfJnk wksk yhth ;j[ ;'fJ fifB r'fJ
tZvh j'D d/ pkti{d th T[;B{z BkBe B/ phph nwo' Bkb T[; Spd d/ ouBjko/ d/ ;h; dk nzsw ;;eko ehsk. wksk
irkT[D tk;s/. w{zj ftu nzr{mk gkT[D T[mkbh.. (gzBk 967)
tZvk fdZ;dk ;h. r[o{ BkBe ;kfjp pko/ gsk ehsk. phph B/ dZf;nk fe T[; r[ioh B/ gsh dh Sjkds wro'A nkgD/
s/ d"bsK d/ egkN y[bQ rJ/. d/fynk wksk yhth f;Zy gzE dh fJe' fJe
T[dk;h eoe/ wdo d/S, gzikp w[Vd/ ;B Spd d/ ouBjko/ sK fJ; d[BhnK ftu p/N/ r[o{ r'fpzd f;zx dk jo rZb ftu
BkBe ih fe;/ rohp dh ;jkfJsk eod/ phph j? fi;dk BK r[o{ rqzE ;kfjp fty
jw/Sk ;[bskBg[o dk o;sk u[fDnk eod/ BjhA oj/ go T[BQK d/ o{jkBh tkfo; i' g{ok ;kE fdZsk.
d/y/. d"bsK B/ wksk fsqgsk B{z nkfynk d' tko nkT[Adk j?. gfjbh bkJhB ftu
;B. BkBeh B/ G?D dk fgnko th nwo T[; phph d/ fgsk jB, yv{o ;kfjp fty/ wJh 1704 JhH ftu nBzdg[o B{z bzwk
BkBe sK J/E/ BjhA j?. T[BQK B{z B/e n"os fejk j?. gzithA bkJhB
eo fdZsk s/ nkg th nwo j' rJh. id r[o{ ;kfjp d/ fwSB B{z ubk oj/ jB. x/ok g? frnk. Bro ftu uko/ ;kfjpzkd/
wksk yhth L wksk yhth r[o{ nzrd ftu T[BQK B{z r[o{ nzrd ;kfjp B{z T[BQK
se b'e r[o{ BkBe d/t ih dk Bkw b?Ad/ nkg d/ wB ftu r[o{ ;kfjp d/ doSB wksk r[ioh s/ j'o phphnK ofj rJhnK.
;kfjp ih d/ gsBh ;B. nkg fgzv ;zxo wksk yhth d/ Bkb :kd ehsk j?.
jB T[d'A se BkBeh dk Bkw th :kd eoB dh ykfjS g?dk j' rJh. fJj ejkDh r[o{ ih B{z d;zpo 1704 B{z oks t/b/
d/ GkJh d/th uzd dh p/Nh ;B. nkg dk phph GkBh L r[o{ nwodk; ih dk
eod/ ofjzd/ jB. nfijk wkD fe;/ G?D ;kfps eodh j? fe phph nwo' B{z r[opkDh nBzdg{[o ;kfjp SZvDk fgnk. wksk
ftnkj r[o{ nzrd ;kfjp Bkb iBtoh ftnkj phph wkB;k d/th Bkb 1532
B{z Bk w[V jk;b j'fJnk j? s/ Bk jh ed/ gVQD dh brB ;h s/ pk;oe/ frZbK ftu r[ioh ih T[; oks g?db nBzdg[o s'A
1520 ftu j'fJnk ;h. nkgd/ xo d' JhH ftu j'fJnk. nkg ih d/ xo 30
j't/rk. ehosg[o ns/ ;o;k Bdh se rJ/. ;o;k
nkgD/ ;j[o/ xo ftu T[j gkm eodh
g[Zso s/ d' XhnK ;B. wksk yhth ih ngq?b 1534 d/ fdB fJe p/Nh phph GkBh
dkJh d"bsK L r[o{ BkBe d/t ih d/ Bdh s'A gfotko ftS'Vk g? frnk. wksk
ofjzdh ;h. phph nwo' dh :kd ftu fJe
bzro ;z;Ek dh gfjbh ;zukbe pDh. dk iBw j'fJnk. phph GkBh ih dk
gqekS j'D t/b/ d"bsK dkJh e'b ;h. ih s/ S'N/ ;kfjpzkd/ ;j/Vh fgzv rzr{ d/
r[od[nkok yv{o ;kfjp ftu T[; y{j,
fxT[ tkbh yho tosk e/ wksk ;zxD/ ftnkj r[o{ okwdk; ;kfjp Bkb 16
d"bsK B/ fgsk ekb{ B{z pkbe d/ iBw xo nk rJ/. J/E/ rzr{ gzvs B/ w'fozvk
fiZE/ T[j gkDh God/ ;B, dh irQk s/
gZfsnK tkb/ doys dh SK pDh. ;koh cotoh 1554 B{z j'fJnk ;h. nkg ih d/
dh tXkJh fdZsh. wfjsk ekb{ ih dkJh EkD/ ik e/ wksk ih s/ S'N/ ;kfjpzkfdnK
pfDnk j'fJnk j?.
;zrs bJh ns/ ngDk Bkw r[o{ rqzE xo 1558 ftu tZv/ g[Zso fgqEhuzd dk
tk;s/ bZv{nK d/ Ekb ftu w'joK gk e/ B{z frqcsko eotk fdZsk. nrb/ fdB
wksk r[ioh L wksk r[ioh ih r[o{
;kfjp ftu doi eotkT[D dh jZedko iBw, 1560 ftu d{i/ g[Zso wjkd/t
d/D bZfrnk sK d"bsK B/ b?D s'A BKj ;ojzd fbik e/ mzv/ p[oi ftu e?d oZy
s/r pjkd[o ;kfjp ih dh gsBh s/ r[o{
eo fdZsh s/ nkfynk fBozekoh pkbe d/ pDh. toswkB ;w/A ftu th yv{o ;kfjp dk, 15 ngq?b 1563 B{z r[o{ noiB e/ nrb/ fdB ;ojzd d/ ;{p/dko tzho
r'fpzd f;zx ih dh wksk ;h. nkg ih dk
doSB eoe/ w/oh wB dh G[Zy BjhA ojh. d/ r[od[nkok ;kfjp ftu fxT[ tkbh ;kfjp B/ iBw fbnk. ykB e'b g/S ehsk frnk. tzho ykB B/
iBw GkJh bkb uzd ;[fGyh ysoh d/
w?A pj[s pZfunK B{z iBw t/b/ d/fynk. yho toskJh iKdh j?. wksk yhth ih dh 1579 JhH ftu i'sh-i'fs ;wkT[D S'N/ ;kfjpzkfdnK B{z dhtko ftu fiT[Ad/
r[o wksk fpSB e"o d/ e[Zy'A eoskog[o
fJ; pkbe B{z d/yfdnK w/oh nkswk dh xkb ewkJh pko/ r[o{ xo d/ opkph ih t/b/ r[o{ nwodk; ;kfjp B/ r[orZdh dh fuDtk e/ Sjhd eo fdZsk. fJ;/ fdB
fty/ 1623 JhH ftu j'fJnk ;h. nkg
G[Zy BjhA ojh. B/ c[owkfJnk ;h L ;/tk nkg wksk GkBh d/ gsh r[o{ okwdk; wksk r[ioh ih th feb/ ftu Sjhd j'
dk ftnkj r[o{ jor'fpzd ;kfjp d/ g[Zso rJ/. T[; t/b/ wksk r[ioh ih dh T[wo
d{;ok, fJe fdB wksk fsqgsk B/ pbtzv yhth B/e iB fi; pj[sh ih B{z ;"Agh. nkg gfjb/ r[o{ g[Zsoh, r[o{
r[o{ s/r pjkd[o ;kfjp ih Bkb n;[ 83 ;kb ;h. wksk ih s/ pZfunK dk
d"bsK dkJh B{z nkfynk BkBe B{z efj SkT[ gsqkbh.. gsBh s/ fco 1581 ftu r[o{ wksk pD
;[dh 5 ;zws 1886, 11 ;szpo 1629 ;;eko N'vo wZb Skj irBh d/ g[Zso
gqSkdk Se bt'. id d"bsK efjD rJh bzrfo dT[bfs tzvhn? o;[ nzfwqs rJ/ id'A nkg d/ g[Zso r[o{ noiB d/t
JhH B{z eoskog[o fty/ j'fJnk ;h. r[o{ B/ ehsk.
sK BkBe ;[Zs/ gJ/ ;h. tkg; nk rJh, yhfo fxnkbh.. ih B{z r[orZdh fwbh. Gkt/A r[o{ nwodk;
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
Bkw fpBk fXqr[ fXqr[ n;B/j[ ..
;ck 41 dk pkeh
;ck 41 dk pkeh
;ck 41 dk pkeh fJT[A jh j? fit/A e'Jh e[Zsk i{mhnK ns/ gqwkswk d/ Bkw Bkb gqhfs BjhA i'Vdk feqgk d[nkok fJj dks fdzdk j?.®. d/th-d/tfsnK ns/ w{osh-g{ik nkfd
;ck 41 dk pkeh
;ck 41 dk pkeh
gdnoEL n;B/j[-w'j-fgnkol rzdhnK uhzK ftZu nkgDk w{zj gkT[Adk go T[j j'o eq'VK jh fwZE/ j'J/ Xkowe r[o{ s/r pjkdo ;kfjp dk c[owkB
gqG{ d/ fwbD ftZu o'VQk jB. fJ;/ soQK
gfjo?-gfjBdk j?l i{mB wfj-i{mhnK fcodk j?.¡. j/ GkJh ! gqwkswk dk T[gd/ eqw-eKv eodk j'fJnk Gh Boe ftZu j? fel
fe;/ gqkDh B{z fe;/ is, ;ziw, shoE nkfd
uhzK ftZul fwfEnk-M{mkl fp;kfo-ft;ko S o{gh Bkw G[bk e/ gqkDh j'o fiBQK Gh fgnk ofjzdk j? ns/ ;dk Boe tkbk r[B r'fpzd rkfJU Bjh iBw[
eowK dk wkD BjhA eoBk ukjhdk. fJ;
e/l nB eki-j'o eqw-eKvl gki-ftykt/ eqw-eKv d/ eko-ftjko eoBk fJT[A j? ihtB fpshs eodk j?.•. j/ GkJh ! fi; nekoE ehB[ ..
;z;ko ftZu sK e/tb ;dk-fEo gqG{ dk
l ;zfr-Bkbl e'fN-eq'VKl Bofe-Boe fit/A fe;/ b'E B{z f;zrkoBk ftnoE T[Zdw iht B/ gqwkswk dk Bkw BjhA f;wfonk, ej[ BkBe jfo Gi[ wBk fij fpfX
Bkw igD Bkb jh fJZzs fwbdh j?.
ftZul fifB-fi; B/l iwg[fo-iwg[oh j[zdk j?.¢. j/ GkJh ! i/ iht gqwkswk dk T[j iw dh g[oh ftZu pZMk ofjzdk j?. ib eT[ whB[ ..¡.. gzBK ¡¤¢¦
ftZul nvzpo-ftykt/ d/ ;kwkBl Bkw G[bk e/ d[BhnK d/ gdkoE jh G'rdk T[j nkswe w"s d/ gzi/ ftZu d[ZyK dhnK nzs ftZu n;hA fJj jh efjDk ukj[zd/ fJ; bJh r[o{ rqzE ;kfjp dh f;Zfynk
fp;Ekok-fybkok. fcodk j? T[; B{z T[BQK G'rK s'A ;[gB/ ftZu u'NK fJ; soQK ;jkodk ofjzdk j? fit/A jK e/ oZp dh gqkgsh bJh fe;/ th eqw- nB[;ko f;Zy B/ fe;/ th eqw-eKv s/
noEL j/ w/o/ r'fpzd ! w?B{z fwb ns/ Gh ed/ jh ;[y BjhA fwb ;edk go fJBQK e'Jh u'o ;zBQ s'A cfVnk wko yKdk j?.¦. eKv dh b'VQ BjhA. r[opkDh w[skpe ;ko/ e'Jh ftStkS BjhA eoBk. nkgDh w[esh
w?B{z nkgDk Bkw d/. j/ r'fpzd ! s/o/ T[gd/ G'rK s'A T[; d/ ;oho ftZu o'r g?dk j' j/ GkJh ! d[BhnK ftZu fJZzs pDkJh eqw-eKv fit/A fteko, T[Zuh iks dk
dk dksk e/tb fJZe nekb g[oy j? s/
S ns/ Bkw d/ fgnko s'A fpBQK j'o d[BhnK iKd/ jB.£. j/ GkJh ! fijVk iht oZyD d/ bZyK jh ftykt/ d/ T[Zdw ns/ jzeko, g[ZSDk, ;[ZyDk,S{s-Sks, izso,
Go';k oZyDk j?.
tkbk w'j ns/ fgnko fcNeko-i'r j? gqwkswk dk Bkw SZv e/ j'o eqw-eKv j'o nB/eK fybko/ gqwkswk d/ Bkw ns/ wzsq, szsq, SrB, fdB (wZf;nk-
tkfj r[o{ ih ek ykb;k..
.¡. ojkT[. eodk ofjzdk j?, T[; dk nkswe ihtB T[gd/S s'A fpBQK ftnoE fybko/ jB.§. g{oBwkSh nkfd), wj{os, rqfj, okSh,
tkfj r[o{ ih eh csfj..
j/ GkJh ! gqwkswk d/ T[gd/S o{gh BkS j' iKdk j? ns/ T[; d/ d[BhnK tkb/ nzs ftZu r[o{ BkBe ;kfjp efjzd/ jB SokX, fgZso, fynkj, fgzv, fgZsb,
Bkw dh :kd s'A fpBQK iht i' e[ZM Gh ;ko/ ftykt/ ftnoE j' iKd/ jB.¤. j/ fe j/ GkJh ! T[j iht jh gqwkswk dk fefonk, j'w,iZr, GZdD, tos, fsbe,
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
pbfpzdo f;zx
gfjBdk j? ns/ i' e[ZM Gh yKdk j? T[j GkJh ! fijVk iht nkgD/ wB ftZu Bkw f;wodk j? fi; B{z gqwkswk nkgDh izM{, s[b;h, wkbk, r'o, wZm, wVQh, pbfpzdo f;zx
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
g'Eh dkdk ih dh
''nktj[ G?D/ rb fwbj wBk s{z pzfdnK dh wkbk c/odk j?, T[; gqG e/ f;woB frnkB fXnkB ss[ dk b/yk i'yk j' iKdk, ofjD dk sohek fwfo BkBe b'ek gktfj L- w/ok f;o
nzfe ;j/bVhnkj irQk s/ op B{z :kd eo s/o/ ;G ezw p[fX pdb, nfGnk; eo', ;z;ko s[jkvk BjhA, s/ b'eK d/ g?o j'tD. wB s/ p[Xh o{gh B/
fwfb e? eoj ejkDhnk, ;zwqE ezs j'Dr/. pqjw fpzd/ fs;dk pqjws oj? J/e ;z;ko pzd/ dk wB j?. soK s'A nr/. w?A p/;wM jK, feogk eo.
ehnkj'' uko soQK d/ Grs jB. Spd fbt bkfJ jfowzdo fJj' ;oho j? L- fJ; sB nkgD/ Spd dk nkgDh ofjws dk gZbk
w/o/ jhno? osB Bkw[ jfo pf;nk frnkBh Grs - rb B{z ;wM e/ r[o{ dk T[gd/S, fi; ftu e/tb okjhA gqwkswk dh ehosh eoBh j?. wB cVkT[Dk eo'. d:k eo' fBwosk nkt/.
r[fo jkE[ XfoU w/ok wkEk (696) Grsh eoBh gqwkswk dk fieo j't/. pdfbnk, ;z;ko pdfbnk. i?;/ nrB e/ nGkt ;/ e'fJbk 'ekbk'
SGGS nfBB Grs - nkgD/ fBSkB/ s'H r[o{ dh ofjws gqkgs eoB bJh d/ts/, d?s, gS{, gzSh ;G w'j ftu fsnkrB/ i'r j' iksk j?, n?;/ jh r[o{
;fsr[o okwdk; ih B/ pj[s feogk gk;/ BjhA j[zd/, i' wozh eo'. ;fsBkw tkfjr[o{ p'b'. c;/ jB. fJj w'j pj[s gopb j?. w'j dh eh uoB SoB w/A ofjs/ j{J/ ;wM nkBh
ehsh j?. t/yk t/yh Grs - fij' fijh bfjo gqwkswk fJe j?, T[; ftu dt?s geV ftu jB. r[o{ s/ r[o{ dh ;zrs S[o{ j' iksh j?. nkgD/ ;o{g ek frnkB
d{finK B{z ;wMkT[D dk ;kvk ;[Gkn ubh T[j' fij/ j' rJ/. BjhA. ;t? dk gqekSe j?. r[o{ dh ofjws tZvh j?. gqkgs j'sk j?.
pD frnk j?. noE Grs - b'VK bJh Grsh eoBh ;dek, r[o{ B/ w/o/ wE/ s/ pyfSS Gfonk fus uoB Bkw - r[o{ T[gd/S B{z '' ig' ykb;k ih s[;hA irdh i's j'
''gfjbk wB gop'X/ ngDk gkS? ezw T[j eo fi; Bkb Grs pD jZE ofynk. w/o/ wB ftu Bkw fNe nkgDk pDkT[Dk ehsk j?. pkpk efjzdk ih.'' i[ s[jkv/ ;kv/ nzdo jh j?.
nto[ ohMkt?'' d{finK B{z f;fynk d/D d/ ikJ/. fJe oZ; nkT[D br gJ/. frnk. w/ok ihtB go?eNheb j' frnk. j? dk;K dk dk; pD ik. s/ irs BkE g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
g'soh gowihs e"o
pikJ/ gfjbK nkgDk ;[Xko eo/. j/ w/o/ ''gqG e/ f;woB fofX f;fX BT[ fBfX'' gqwkswk dk Bkw igD Bkb iBwKsoK s{z ;ko/ ;z;ko B{z BfEnk j'fJnk j?. B?SBb e?ghNb, e?Bpok

43
43
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
43 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
43 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh

fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
fdwkrh e;os
ozr Go' fdwkrh e;os
ozr Go'
ozr Go'
ozr Go'
ozr Go'
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko
gtB e[wko








































pZfuU, ikBtoK Bz{ fuVhnk xo sZe g[jzuD ftZu wdd eo'.
pZfuU, ikBtoK Bz{ fuVhnk xo sZe g[jzuD ftZu wdd eo'.
pZfuU, ikBtoK Bz{ fuVhnk xo sZe g[jzuD ftZu wdd eo'.
pZfuU, ikBtoK Bz{ fuVhnk xo sZe g[jzuD ftZu wdd eo'.
pZfuU, ikBtoK Bz{ fuVhnk xo sZe g[jzuD ftZu wdd eo'.
pZfuU! nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU! nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU! nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU! nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
pZfuU! nkgDhnK ozrdko g?A;bK u[Ze' ns/ ozr Go'
ppb{ pfDnk ckfNe uzd
ppb{ pfDnk ckfNe uzd
ppb{ pfDnk ckfNe uzd
ppb{ pfDnk ckfNe uzd
pkb ejkDh ppb{ pfDnk ckfNe uzd
pkb ejkDh
pkb ejkDh
pkb ejkDh
pkb ejkDh
(bVh i'VD bJh fgSbk nze d/ dk j?<@ ppb{ poKv/ ftu yb'sk fJzszko eo Bz{ nkg xo SZv e/ frnk j?< f;oc fdZsk ;h fJ; bJh GrtkB ftu
y' ih) ''go fgsk ih, w?Bz{ fJj ezw pVk fojk ;h. fJ; s'A gfjbK fe T[;Bz{ fJ; fJ; eoe/ fe T[;B/ nypkoK BjhA ;B T[;dk ftStk; fszB r[DK tX frnk
go ppb{ Bz{ ikD ftZu e'Jh ekjb uzrk brdk ;h.@ ppb{ d"V e/ ewo/ d/ ;koh rZb dh e[M ;wM g?Adh, T[;d/ gVQhnK < T[;B/ ;'funk fe fJj rZb ;h. id'A ppb{ B/ g{ik- gkm d/ ;w/A
BjhA ;h. T[j jo{D dk Bz{ T[E/ SZv e/ nzdo nk frnk ;h. fgsk B/ T[;Bz{ p[bk fbnk. mhe BjhA j'Jh. NZbhnK dh nktkz ;[Dh sK T[;Bz{ bZrk
fet/A s[o iKdk< j[ew wzB e/ T[j ewo/ ''petk; pzd eo.@ ;kfBnkb ''ppb{, fJXo nk.@ e'Jh fJe xzN/ pknd g[bh; fe T[;dh s/ T[;dh dkdh dh d[BhnK
ftu'A sK pkjo nk frnk go fgT[ dhnK rofink, ''s?Bz{ w?A fejk BjhA fe sz{ ppb{ nkfJnk s/ nkgD/ fgsk d/ fJz;g?eNo B/ N?bhc'B ehsk. ftZu fezBk nzso j?. pknd d[gfjo
BzoK s'A Ujb/ j' e/, fiE/ T[j jo{D Bz{ g"VhnK uVQ e/ T[Zgo ubk ikj<@ v?;e d/ e'b ubk frnk. ;kokfdzd{ ''eh fJfSfsjko d/D dk e'Jh bkG YkJh ti/ tkbh rZvh okjhA gqhs/Ado
yVrg[o otkBk j' frnk ;h.
t/y ;edk ;h, poKv/ ftZu nk e/ o[e ppb{ fco ewo/ ftu'A pkjo fBeb ;kfBnkb T[;d/ B/V/ j'fJnk. j'fJnk< @ fJz;g?eNo uzdk B/ g[ZfSnk.
frnk. frnk. rtkuD s'A fgS'A T[j fJE/ nkgD/ ''dod feE/ j[zdh j?<@ T[; B/ ;kfBnkb d/ itkp Bkb T[j pj[s y[S T[;B/ ppb{ Bz{ fejk, ''sz{ fJj ;'u
gJh yVrg[o ftZu sz{ mhe ;?A - r[zfwnk
;kokfdzd{ ;kfBnkb j[D T[; xo ;h ekch d/o pknd. T[;B/ ed/ g[ZfSnk. j'fJnk. T[;Bz{ ekch finkdk j?okBh
nkdwh Bz{ g[ZSD bZrk L ;[gBk th BjhA ;h fbnk fe fJ; soQK ppb{ B/ T[;Bz{ fdyk fdZsk, ;'fiS th j'Jh. j'fJnk s/ p/Bkw, rbhnK ftZu w?A s/o/
e'b'A fJe whNo s/ ofjzdk ;K s/ w?Bz
'' T[; pko/ ;kok e[M ;[Dk.@ j't/rk. ni/ sZe th g{oh soQK xNh BjhA ;h. ''fJj sK nihp rZb j?, iBkp,@
e'Jh ypo sZe BjhA fe eh tkgo fojk
'' T[j yVrg[o s'A w/o/ Bkb jo{D T[E/ uZgukg yb'sk ;h. id'A ;kfBnkb B/ fJ;Bz{ jZE bkT[D s'A r[o/ T[;B/ fejk, ''e'Jh t/bk nfijk th j[zdk
j?. i/ w?A T[BQK w[zfvnK s/ nkgDk jZE
nkfJnk, T[;B/ ubdh rZvh ftZu Skb T[j fco p'fbnk sK T[;dh nktkz ftZu z jh ehsk. j? id'A nkdwh nkgD/ nkg Bz{ ezXK ftZu
ftykT[Adk , T[BQK Bz{ eokN/ dh E'VQh
wko e/ uVQB dh e'fSS ehsh. w?A T[;Bz{ moZQwk ;h. ''s{z GhV ftu'A bzx e/ nkfJnk j?A, fxfonk wfj;{; eodk j? go ikd{ dh
fijh wko yk e/ nkgD/ pkg d/ Bkw th
cVQ e/ nzdo fyZu fbnk. T[d'A s'A T[j ''eh s[;hA ;wMd/ j' fe i/ w?Bz{ gsk ppb{, eh fJj rZb ;Zuh j?<@ soQK nukBe dotkz/ y[ZbQ iKd/ jBaaaa
G[Zb iKd/. ub' y?o\ s/o/ bJh xo p?m
fJE/ jh fojk.@ brdk fe fJj e"D j? sK fJ; Bz{ nkgD/ ppb{ B/ BKj ftZu f;o fjbkfJnk. s[jkvk p/Nk okih- y[Sh xo tkg; nk
e/ eoB Bz{ ezw j?. nzro/zh ftZu fby
'' fJE/< feZE/<@ e'b oZydk< fJ; Bz{ fJe th rZb u/s/ g"VhnK uVQ e/ T[Zgo ubk ikj. frnk j? s/ T[j d't/A r[zv/ ;hyK d/ fgS/
e/ dZ;h fe eh j'fJnk. sz{ b/y fbyD
'' ebeZs/ ftu. p?AfNze rbh. ukj BjhA ;h nk ojh. fJ; dk fdwkr g{oh johBkE Bz nky fe s?B{z row gkDh jB.@
ftZu ekch wkfjo ;h. nrbh tkoh w/o/
dh d[ekB ftZu.@ soQK ;kc j'fJnk fgnk ;h.@ Bkb uzrh soQK B[jkt/. nZi s/o/ bJh '';ZuhA<@ ;fBnkb B/ pVh j?okBh
nkT[D sZe sz{ fJe b/y fby e/ w?Bz{
''ukj dh d[ekB ftu<@ ;kfBnkb ''nZSk, eh fJj :kd fJ;Bz{ T[d'A S[ZNh j?. vkeNo nkt/rk s/ s/ok gqrN ehsh. ''s[;K T[BQK Bz{ fe; soQK
ftykthA. eh fynkb j?<@
dhnK nZyK d/ nkB/ fJe soQK Bkb nkJh id'A nypkoK ftZu fJfSsjko w[nkfJBk eo ikt/rk. i/ vkeNo B/ geV fbnk<@
fJ; xo ftZu e[M th nfijk BjhA
pkjo jh nk rJ/, '' ukj dh d[ekB Sfgnk<@ ;kfBnkb d/ toskt s'A ;kc fejk fe sz{ mhe- mke j?A sK GbQe s'A '' fe;/ ;ZiD B/ c'B eoe/ T[BQK dk
;h fi; pko/ ppb{ BjhA ;h ikDdk.
ftZu T[j eh ezw eodk ;h<@ gsk brdk ;h fe T[;Bz{ jo{D dh ejh sz{ ;e{b ik ;edk j?A. nZr'A s'A s?Bz{ gsk fNekDk dZ; fdZsk. n;hA e'Jh
T[; Bz{ jo ewo/ dk, jo toKv/ dk, fJe
'' iBkp, ezw eodk ;h.@ j'Jh fJe th rZb s/ ftStk; BjhA ;h eko fbikfJnk eo/rh. ikj j[D.@ nZXk xzNk gfjbk T[BQK Bz{ wzi/ s'A X{j fJe g"Vh dk rZb eh jo B[Zeo dk gsk
'' ezw eodk ;h. eh ezw eodk ;h<@ nk fojk. jo{D xpok frnk ;h. ppb{ ubk frnk. fbnkJ/ ;K s/ fJ; t/b/ T[j ;hyK d/ ;h. T[;d/ ewo/ dh ezX T[Zs/ ;bQkp/ dk
;kfBnkb Bz{ ;[D e/ nkgD/ ezBK s/ ''w?Bz{ BjhA gsk s[;hA fe; soQK dhnK pV/ T[ukN fij/ wB Bkb ;kfBnkb nzdo jB. EkD/ nk e/ T[BQK B/ ;koh fgnk j'fJnk dkr ncohek d/ BeS/
:ehB BjhA ;h nk fojk. rZbK eod/ j', iBkp@ T[;B/ fejk,'' B/ nkgD/ v?;e s'A nypkoK dk Y/o goQK rZb wzB bJh j?.@ tork ;h. fJj T[; Bz{ pVk uzrk brdk
jo{D B/ T[;Bz{ dZf;nk. ;kfBnkb fJ; dh :kdkSs eZbQ oks tkg; nkJh. ehsk. g[bh; fJz;g?eNo Bkb rZb eoB ;h. T[;B/ j[D fJ; tZb Mks wkoh s/
d/ f;o s/ pj[s/ tkb BjhA ;B ofj rJ/ pkoS j' ojh ;h. fJ; bJh w?A fJjBz{ T[;/ ''ukj dh d[ekB\ T[c\@ ;kfBnkb s'A e[M fwzN pknd ;kfBnkb ;kok e[M t/fynk fe fJj c?fbnk j'fJnk ;h. j[D
. i/ j[zd/ sK SkfJd T[j nkgD/ tkb t/b/ Bk fbnkfJnk. j[D id'A fe fJj oiBh pkp{ tZb w[fVnk s/ pVh fxoDk G[Zb frnk ;h. fJj T[Zsoh nwohek d/ BeS/ Bkb
y'j ;[Ndk. nkgD/ n;bh fNekD/ s/ gjz[u frnk Bkb fco efjDk bZrk, ''ukj dh ppb{ dh dkdh wK e[M d/o T[;dk finkdk w/b yKdk ;h.
'' fJj ;kok e[M eh j?<@ e[o;h s'A j?, w/ok ezw g{ok j' frnk j?. fJe d[ekB. zok ;'u'\@ wz{j-wZEk y{p u[zwdh ojh. efjzdh w/ok vkeNo p'; d[gfjo s'A fgS'A ;kY/
T[mfdnK T[;dk ;kj X"AeDh tKr rZb j'oaaaa fJ; d/ f;o s/ u'N j?. T[;dh oiBh pkp{ j'oBK fynkbK ftZu yzkBk, w/ok bkvbk, w/ok jhok. f;o fszB ti/ nkJ/. T[BQK dk fujok r'b-
uZfbnk ''d[BhnK dk eh pD/rk< ed/ ed/ dod wBkT[Adk j?. w?A fJ; bJh v[Zpk j'fJnk ;h. rZb jh nfijh ;h ns/ fgZm T[Zs/ T[;Bz{ J/BhnK EgehnK wN'b ;h s/ j;z{ j;z{ eodk ;h. T[j T[;
sz{ w/o/ w[zv/ Bz{ ukj dh d[ekB ftu ipoB dZ; fojk jK fe s[;hA vkeNo Bz{ fdyk fijVh fe T[j nkgD/ wkbe Bkb BjhA fdZshnK fe T[;d/ d[yd/ nzr j'o d[yD t/b/ th w[;eokT[Ad/ ;B id'A ppb{ Bz{
104 doi/ p[yko ;h.
ezw s/ bkfJnk< s?Bz{ e'Jh neb Bk ;e'. pZ; J/Bk e[M jh efjDk ;h, uzrk ;h eo ;edk. eh ;kfBnkb bJh fJj bZr gJ/. fco T[j nkgD/ g{ik-gkm
pkeh nrb/ nze ftu
nkJh< id'A sz{ T[;Bz{ t/funk s?Bz{ gsk ckfNe\@ rZb tkip ;h fe T[; nkdwh Bz{ fJBkw tkb/ ewo/ ftZu ubh rJh. GrtkB
;Zfsnkihs o/n
;Zfsnkihs o/n
;Zfsnkihs o/n
;Zfsnkihs o/n
;Zfsnkihs o/n
Bk bZrk gJh T[j fe;/ uzr/ gfotko jo{D ewo/ ftu'A pkjo s[[o nkfJnk. jh Bk fdZsk ikt/ fijVk T[;d/ g[Zso feqSB B/ T[;dk g'sok T[;Bz{ tkg;

44
44
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
44 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
44 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
Bktb
p/dyb fe feSs -1s -11
p/dyb
p/dyb
s -1
p/dyb
p/dyb
fe fe fe s -1s -1
ni/ wK d/ N[o ikD dk d[y xZN i[nkBh t/b/ j'fJnk eodh ;h. ni/ th ''s[jkv/ ftZeh B{z B"eoh fwb rJh nfij/ eJh ;tkb w/o/ fuZs ftu
BjhA ;h j'fJnk. T[j ykbhgB uZb jh w?A T[; dh jo fJe ;bkj wzB b?Adk ;h. j?. T[; B/ nZi T[; ezgBh ftu nkT[Ad/ ofjzd/ B/. go w?A ftZeh e'b'A BjhA
fojk ;h. T[; s'A T[GoB dh n;hA ni/ T[; dh ehsh nkb'uBk s/ w?B{z ni/ th nf;;N?AN w?B/io pD e/ i[nkfJB th g[ZfSnk. gkotsh B/ th w?B{z fJ; pko/
e'fSS eo jh oj/ ;h fe c/o pkT{ ih ftStkS ;h. eo fbnk j?.'' ed/ e[M BjhA dZf;nk.
u[Zg ukg ub/ rJ/. fJeZmhnK d' w"sK w/o/ d';s ed/ edkJhA ;kv/ xo nk fJ; soQK j'Dk w?B{z th uzrk bZrk. fJj S/ wjhfBnK ftu gkotsh
eoe/ xo ftu wksw SkfJnk ofjzdk iKd/ ;B. n;hA fJeZm/ pfj fJe d{i/ B{{z w?A sK nZi she ftZeh pko/ fJj' fceo fJzBh ewz'o j' rJh ;h fe T[j nkgD/
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
;h. e[M th eoB B{z ihn Bk eodk. nkgDk ebkw ;[DkT[Ad/. gkotsh Gkt/ eodk nk fojk ;h fe T[j gVQkJh g{oh nkg B{z mhe soQK BjhA ;h ;KG gkT[Adh.
T[jBK d/ N[o ikD eoe/ w?A ns/ gkotsh A uzrh f;js Bk j'D eoe/ pj[s fYZbh eoe/ eh eo/rk< n;hA fejVk ;koh T[; B{z nkfc; ikD ns/ nkT[D bJh fijk j' frnk fe fJ; B{z ftZeh d/
fit/A N[ZN jh rJ/ ;h. go fJjBK d' w"sK ofjD bZrh ;h go sK th id'A T[; dk T[wo fJjd/ Bkb ofjDk. ed/ th ;kvk w?A foeSk dk gqpzX eo fdZsk ;h. foeSk ftnkj dh fet/A ;[ZM rJh<
dk ftZeh s/ pj[sk n;o BjhA j'fJnk. wB j[zdk ;kv/ ftu nk pfj iKdh. ;kv/ Bzpo bZr ;ed?. c/o ;kv/ pkndHHHHH< tkbk T[; B{z ;t/o/ tes xo'A b?D nk ''s[;hA e[M p'b/ BjhA<'' w?B{z u[Zg t/y
mhe j? T[jd/ d';sK j[D xo fby/ B{z ;[Ddh. T[; dh ;whfynk eodh. go ftZeh dk B"eoh gk b?Dk w?B{z iKdk ns/ Skwh xo SZv fdzdk. T[; e/ T[; B/ fejk.
nkT[Dk xZN eo fdZsk ;h, go fJzM gozs{ T[; d/ p?mD bJh j[D e[o;h th zo{o pj[s uzrk bZrk. T[; d/ nkT[D B{z fJ; soQK n"yk j'Dk w?B{z fpbe[b ''j[D sK ih T[j B"eoh th eo fojk.
T[; B/ ;kv/ e'b p?m ed/ nkgD/ dkdk w?B{z nkg u[Ze e/ d/Dh g?Adh ;h. tkb/ tes pko/ ;'u fJe fceo fij/ g;zd BjhA ;h. ;?ZN th j' frnk. ftnkj j't/rk sK
dkdh dh rZb BjhA ;h ehsh. T[; bJh tes bzxdk frnk. ftZeh B/ phH e'b'A w?B{z w{[esh fwb rJh ;h. ''gkotsh s{z B"eoh SZv d/.'' tZX ;?ZN j' ikt/rk.
sK fJj fJe nkw ;kXkoB fijh xNBk J/H gk; eo bJh. T[; B{z e'Jh gsk BjhA gkotsh ni/ th fpibh wfjew/ fJe fdB oks B{z ;"Ad/ t/b/ w?B{z fJj ''c/o ih xo 'u x[zwdh pj{ ;kB{z th
;h. ;h fe T[j nZr'A eh eo/rk< feT[Afe phH 'u B"eoh eo ojh ;h. Gkt/A o'Nh s'A b? efjDk jh fgnk. fJj efjD s'A gfjbK uzrh bZr/rh. n;hA th ;Z; ;j[ok pD
iktKr/.
;e{b gk; eoe/ T[j ekbi dkyb J/H ftu T[; d/ ftS/ jh nfij/ ;B. e/ xo dk ;kok ezw j[D pzs' eodh ;h. w?A wB 'u gZek eo fbnk ;h fe
''j[D s[;hA sK ;t/o/ jh xo'A fBeb
j' frnk ;h. ;e{b sK tes s/ xo'A fJ; dk gsk th w?B{z gkotsh e'b'A go ftZeh d/ B"eoh i[nkfJB eoB gkotsh dh B"eoh S[vk d/Dh j?.
iKd/ j'. s/ xo ftuHHH< gfjbK sK ih
ikD ns/ S[ZNh pknd xo nkT[D dh bZfrnk ;h. ftZeh B/ sK w/o/ Bkb ed/ pknd T[; ftu fJe gfotosB zo{o ''n;hA g?;/ fJeZm/ eoe/ eh eoB/
w/ok nkfc; ;h. T[ZE/ ;Nkc Bkb rZb
fJe pzBQh o[NhB ;h go T[jd/ ekbi rZb ehsh jh BjhA ;h. nk frnk ;h. B/< c/o fe; bJh eoB/ B/< ftZeh dh
pks eofdnK ihn bZfrnk ofjzdk ;h.
she gj[zufdnK T[j th ysw j' rJh ''s[jkB{z fJe rZb dZ;K<'' fJe fdB w/ok ns/ gkotsh dk bzu pzs' ;t/ nkgDh fJe d[Bhnk j? fi; ftu T[j
go ih j[D sK s[jkv/ ikD pknd xo
;h. gkotsh B/ w?B{z fejk. o/ jh g?e eo fdzdh ;h. go ftZeh bJh fJeZbk ofjzdk. fi; Bkb ;kvk e[M
;[zBk ;[zBk j' iKdk. e'Jh th rZb eoB
T[j id'A wozh xo'A ekbi iKdk w?A nkfc; s'A xo nk T[; e'b p?mk bzu gkotsh nkgD/ jZEhA fsnko b?D d/D BjhA.
tkbk BjhA j[zdk. fJ; pzs' Bkb w/ok
s/ id'A wozh xo w[V nkT[Adk. gsk ukj gh fojk ;h. eodh. T[; dh o'z fJj' e'fSS j[zdh fe w/o/ fJj efjD s/ gkotsh e[M BjhA
sK e[M th w/b BjhA yKdk. c/o fJj sK
BjhA T[j ekbi eh gVQdk ;h. gVQdk nkgDk ;tkb nX{ok SZv gkotsh T[j nkgD/ jZEK Bkb nfijk e[M pDkt/ p'bh. gozs{ id'A fJjh rZb w?A d{ih tko
fJzM th ;kok fdB ezw 'u bZrh ofjzdh
th ;h iK BjhA< fJ; pko/ w?A sK T[; e[M fuo bJh u[Zg eo rJh. fijVk ftZeh g;zd eo/ ns/ T[; B{z uzrk d[jokJh sK T[; B/ fJzBK jh fejk,
j?.''
Bkb ed/ rZb ehsh jh BjhA ;h. ''nkgDk ftZeh B"eoh eoBk th bZr/. w?B{z :kd nk frnk id'A S'Nk ''w/o/ gzi ;kb j'o B/, c/o w?B{z nkg/
fJ; tko rZb eofdnK gkotsh
gkotsh Bkb T[; dk f;oc g?;/ b?D ukj[zdk.'' j[zdk ftZeh ;e{b ikfJnk eodk ;h sK g?ASB fwb ikt/rh.''
B{z fit/A ;kj uVQ frnk ;h.
she dk jh foSsk ;h. T[; B{z id'A th T[; d/ w{zj'A fJj ;[D w?A e[M fuo bJh wK th T[; bJh fJ;/ soQK bzu pDk e/ ''s/oh thj ;kbK dh B"eoh j' rJh
''jK gkotsh s{z mhe nkfynk. i/
fizB/ th g?f;nK dh b'V j[zdh, wK e'b'A fJe ;'u fijh ftu y' frnk. fdzdh ;h. j? gkotsh. g?ASB sK s?B{z fJzM jh fwb
s{z efjzdh j? sK nkgK ftZeh B{z ftnkj
wzr b?Adk. ''ftZeh B"eoh eo/rk< go id'A fJe fdB w?A ;zM t/b/ nkfc; ikt/rh j[D sK s?B{z nkfc; ikD dh
bJh wBk b?Ad/ jK.''
gkotsh dZ; w?B{z ;G e[M fdzdh ;h T[; B{z B"eoh d/t/rk e"D< phHJ/H s'A xo nkfJnk sK xo d/ ftjV/ ftu ekjb ofjzdh j?. B"eoh SZv e/ sK s{z
''jK ih e[Vh sK n;hA d't/A bZGKr/
go w?A th fJ; ftu dyb ed/ BjhA ;h gk; B{z nZi eZb g[ZSdk e"D j?< jK BtK w'No ;kJheb yb'sk ;h. ni/ w?A ftZeh dk tZX fynkb oZy ;e/Arh.''
.'' T[; B/ fit/A j[Zp e/ fejk.
fdZsk. dyb d/D dh w?A ed/ b'V th nZi N?eBheb pzdk sK Gkt/A B"eoh gk T[; pko/ gkotsh e'b'A g[ZSD B{z j'fJnk w/o/ efjD s/ gkotsh B/ B"eoh SZv ''s[;hA SkfJd G[Zb rJ/. w/o/ pko/ th
wfj;{; BjhA ;h ehsh. fJj ikDd/ j'J/ bt/ go phHJ/HHHHH< jh ;h fe T[j nkg/ p'b gJh, fdZsh. xo ofj e/ th T[; dh f;js sK fJj' ;'funk eod/ ;h fe s[jkB{z
fe ;kv/ pknd ;G e[M ;KGDk sK fJ;/ w?A g{oh rZb gkotsh B{z BjhA efj '';kv/ ftZeh B/ fJj BtK w'No ftu e'Jh spdhbh BjhA nkJh. ne;o nfijh e[Vh fwb/ fijVh s[jkv/ ;G
B/ j?. ;fenk. n;b ftu sK w?A T[; B{z e'Jh ;kJheb yohfdnk. T[; B{z gfjbh j[D T[j fp;so/ s/ jh ofjzdh ;h. s'A y{p;{os S/no torh j't/. d/y' ih
fezBk coe ;h ;kvh ns/ nZi dh th n?;h rZb jh BjhA ;h nkydk sBykj fwbh ;h. e[M g?;/ w?A gk fdZs/. vkeNo B{z th w?A u?e ng eoB bJh c/o w?A sK T[; s/ fpbe[b g{oh T[soh
;'u ftu. SkfJd fJj ;'u ;kvh ghVQh fijVh T[;B{z d[y d/t/, sebhc d/t/ T[; B/ fJ; bJh w?B{z pj[s gfjbK s'A xo jh ;Zddk ;h. jK.
she jh ;hws ;h. pknd ftu sK ;G iK c/o T[; dh ;'u B{z S'Nk eo/, BhtK fejk j'fJnk ;h. vkeNo B/ ;kc efj fdZsk ;h fe ''j[D i/ w/oh f;js mhe BjhA sK
e[M j"b/ j"b/ pdb frnk ;h fi;dk eo/. T[j sK n;b ftu wK ns/ pkT{ ''c/o w?A ;'funk n;hA th g?;/ eh T[; dk fbto pj[s v?fwi j' frnk j?. fJ; ftu w/ok e;{o E'V/ jh j?. fJj d[y
;kB{z d[y ;h. ih d/ ikD pknd ;zGbh jh BjhA ;h. eoB/ B/< nyho 'u fJj ;ko/ ftZeh d/ vkeNo d/ w{zj'A fJj ;[D w?A gkotsh ;[y sK ih pzdk ;G T[go'A fbytk e/
T[; ftu w?A ns/ gkotsh fJe d{i/ eJh tkoh fJj ;'u w?A j?okB ofj jh sK jB. w?A s[jkB{z pZ; ikD e/ BjhA d/ j'o B/V/ j' frnk ;h. j[D sK w?A tZX fbnkT[Adk. pzdk nkg ed'A d[yh j'Dk
d/ ;jkJh ;h. w?A sK Gkt/A ;ohoe s"o s/ iKdk fe w/o/ wK s/ pkT{ ih sK gkotsh g[ZfSnk. ;ogqkJhz i' d/Dk ;h. s'A tZX tes gkotsh Bkb fpskT[Adk ukj[zdk. c/o ih d[y ;[y sK pzd/ d/ ;oho
ni/ seVk ;h gozs{ gkotsh sK d/ e[M th BjhA bZrd/. T[jBK dk sK ''w?A sK fJj th ikDdh ;h fe i/ ;h. Bkb j[zd/ B/.
''n;hA fteh bJh th s[jkvh ;G
;ohoe gZy'A fpbe[b jko rJh ;h. T[j gkotsh Bkb e'Jh y{B dk foSsk th s[jkB{z g[ZSKrh s[;hA e'Jh wBQK E'VQ/ eo fJe oks n;hA rZbK eo oj/ ;h.
s'A tXhnk Bzw fijh e[Vh bZGKr/.''
sK w;K jh B"eoh s/ iKdh ;h. xo dk BjhA. go sK th T[j T[jBK B{z nkgD/ d/t'r/. s[;hA fejVk nZi se w/oh e'Jh oks d/ d; ti rJ/ ;B. j[D sK jo
rZb eofdnK gkotsh B{z ni/ th
;kok ezw pzs' d/ jZE ftu ;h. ;kv/ d'jK wkfgnK fizBk fgnko feT[A eodh j?< rZb ed/ w'Vh j?. w?B{z gsk s[;hA ftZeh o'z fJ;/ soQK j[zdk ;h. w?A T[; B{z nkgD/
n"yk ;kj nk fojk ;h. T[; dhnK nZyK
bJh j[D sK o'Nh th pzs' pDkT[D bZrh T[jBK d/ ikD pknd sK fJ; B/ fit/ B{z nzdo'A pj[s fgnko eod/ j'. Bt/A S/no ;[Dk fojk ;h. c/o SkfJoh B{z
dk ozr, fujo/ dk ozr ewo/ d/ wZXw
;h. ftZeh dk sK e'Jh th gsk BjhA ;h A nkgDh d/j B{z o'r jh brk fbnk. ''T[; B{z nkT[D ikD ftu e'Jh SZv n;hA j'o jh rZbK b? p?m/. ftnkj
gqekS ftu ghbk g? frnk bZr fojk
j[zdk. T[; d/ ihn 'u nkT[Adk sK xo w/o/ tb'A e'Jh itkp Bk ;[D T[; B/ fdZes BjhA nkt/rh. c/o w[zvk ezgBh s'A gfjb/ dhnK rZbK. id'A n;hA ;e{b
;h. go sK th T[; B/ nkgDh rZb N[ZND
nk o'Nh yk b?Adk BjhA sK pkjo'A jh e[M nZr/ dh rZb dZ;Dh S[o{ ehsh, ftu nf;;N?AN w?B/io bZfrnk j'fJnk. gVQd/ ;h. id'A gkotsh ekbi gVQdh
BjhA fdZsh.
yk e/ nkT[Adk ;h. ''ftZeh d/ ekbi t/b/ dk d';s j? T[j p; ftu ;co eo/ fJzM th uzrk ;h.
''d/y' ih j[D sK w?A E'VQk N[o fco
xo nk i/ ed/ T[; dk w/o/ Bkb gko;. T[; d/ v?vh dh ezgBh j?. w?B{z BjhA bZr/rk.'' fJj nky gkotsh B/ rZbK eodh j'Jh gkotsh nkgD/
b?Adh jK. i/ s[;hA ftZeh B{z S/sh
;kwQDk j' iKdk sK T[j j?b' nkydk fJj sK gsk BjhA ekjdh< go T[jBK p'bDk pzd eo fdZsk. nkfc; dh rZb b? p?mh - id'A T[; B/
ftnkj'r/ sK w?A fsZb/ f;skfonK tkbh
ns/ nkgD/ ewo/ ftu ubk iKdk. ;kvh dk ezw ekch tZvk j?. T[; ftu w?A nZi gkotsh d/ fujo/ s/ T[; ni/ B"eoh i[nkfJB jh ehsh ;h. T[;
;[Zu/ o/Sw dh ;kVQh pzBQKrh. s[;hA th S/
e'Jh th rZbpks Bk j[zdh. nf;;N?AN w?B/io dh EK ykbh gJh j?. fdB Bkb'A tZX o"De t/yh ;h. fit/A dk ni/ ftnkj BjhA ;h j'fJnk.
otkBh s/ szr w{joh tkbk gikwk
w?A fbyDk ni/ th xZN BjhA ;h Gkt/A ftZeh dh :'rsk sK T[; g';N d/ fe;/ B/ s/b dh E[V ekoB p[Md/ dht/ B{z gkotsh B/ dZf;nk fe T[; dk p[ZYk
gfjBDk. s[jkv/ s/ pj[s cZp/rk.
ehsk go T[; ftu fJe coe zo{o g? pokpo BjhA go T[jBK B{z ezgBh ftu c/o s/b Bkb Go fdZsk j't/. T[; dht/ p"; T[; s/ fcdk j' frnk ;h fi; d/
''w?A sK ih ftnkj ftu s[jkv/ Bkb
frnk ;h. fJe pdbkn nk frnk ;h. fJ; g';N d/ bJh nkgD/ Go';/ dk pzdk eoe/ w?B{z th ftZeh tb'A jB/o/ ftu gkotsh Bkb'A th tZv/ Xh g[Zs ;B.
BZuKrh th. Gkt/A w?A ;kj' ;kj feT[A Bk
id'A xo ftu ;G e[M mhe mke ukjhdk j?. T[j ftZeh B{z ekbi t/b/ o'SBh dh fJe feoB fd;h ;h. c/o w?A T[; oks n;hA pj[s jZ;/. gkotsh
j' iktK. s[;hA w?B{z puk bt'r/ Bk< fJj
;h sK w?A T[; t/b/ ;cb fgnko d/ rhs s'A ikDd/ B/ id'A T[j T[jBK d/ xo th gkotsh Bkb T[[; n;EkJh y[Sh B/ fpwkoh dh jkbs ftu th T[; p[ZY/ Bk j't/ s[;hA fJzBh d/o pknd ftZeh B{z
fbfynk eodk ;h. w/o/ fby/ T[j rhs ikfJnk eodk ;h.'' ftu Skwb j' frnk ;h. p"; dh Beb T[sko e/ fdykJh. T[j ftnkj' fe w?A wzi/ s'A T[ZmD i'rh th
fgnko eoB tkb/ i'V/ pj[s g;zd eod/ ''d/y bt'.'' w?A gkotsh dh fJzBh e[M fdB gkotsh E'VQh mhe ojh fet/A N[odk ;h< fet/A rZb eodk ;h< Bk ojK. s[;hA dZ;' c/o w?A s[jkv/ Bkb
;B. T[j i'V/ eJh tkoh w?B{z ;KM/ ys bzwh rZb d/ pdb/ 'u e/tb d' Spd jh go S/sh jh T[; dh jkbs c/o gfjbK ;Zih nZy E'VQh fijh whu fet/A nkgD/ fet/A BZuKrh< Bkb/ wzi/ s/ g? fsZb/
th fby fdzd/ ;B. nky ;fenk. gsk BjhA w?A fJt/A feT[A tKr ftrV rJh. w?A T[; B{z pj[s fejk fgnko dk fJzjko efonk eodk ;h. f;skfonK tkbh ;kVQh E'V/ jh pzBQh
go j[D sK tes Bkb w/o/ rhsK ehsk< fe ftZeh dk bzu th pzs' g?e eo fdnk oks d/ pkoK ti rJ/ ;B. ftZeh iKdh j?<''
dk o{g th pdb frnk ;h. T[jBK ftu e[M fdB fJ;/ soQK bzx rJ/. fJZe eo/rh go T[j BjhA wzBh. xo BjhA ;h nkfJnk. T[; B/ c'B eoe/ gkotsh dh n?vh bzph rZb ;[D w?A
j[D ft:'r dh Mbe g?Adh ;h. fpojk fdB id'A w?A Skwh xo nkfJnk sK ''s[;hA ih fJ; bJh w?B{z Bk jh o'e'. wK B{z gfjbK jh dZ; fdZsk ;h fe T[j T[; dk jZE cV e/ x[ZN fdZsk. fJj
d/ Spd pksK gkT[Ad/ ;B. n;b ftu gkotsh B/ gb/N ftu fJe bZv{ oZy w/ j[D sK ih w?A fJj eo fdzdh jK c/o d/o Bkb xo nkt/rk. n;hA d't/A ikrd/ do;kT[D bJh fe T[j fJeZbh BjhA ;r'A
j[D w?A ftS'V/ d/ rhs fbyD bZrk ;h. o/ w{jo/ ehsk, gsk BjhA eZbQ B{z w?A fJj eoB i'rh j'J/ T[; dk fJzszko eo oj/ ;h. w?A th T[;d/ Bkb jK.
gozs{ w/o/ fJjBK rhsK d/ th pj[s ''bT[ ih w{zj fwZmk eo'.'' ojKrh th iKHHHHH<'' ''s[;hA ih w/oh fJe rZb wzB'r/<'' oks dk fJe tZi frnk ;h go
gkme ;B. fiBQK dk fe;/ Bkb fgnko T[; d/ fJj efjzfdnK w?A pj[s fdBK gkotsh B/ rZb g{oh BjhA ehsh. gkotsh B/ ;tkb gkfJnk. ftZeh ni/ she gkoNh s'A xo BjhA ;h
w[fVnk. fes/ B/V/ s'A gfjok fdzd/
g{ok BjhA ;h ufVQnk ;r'A nX{ok ofj pknd T[jd/ fujo/ s/ y/Vk t/fynk ;h. w?A th T[; B{z e[M BjhA fejk. j[D th e[M gb bJh w?A ;'uD bZrk, ''T[;
u"ehdko dh ft;b tikT[D dh
frnk ;h. fijV/ fe;/ ;pZp eoe/ fJe BjhA sK T[j jo t/b/ fit/A p[M iD T[j ;t/o/ o'z n"yh j' wzi/ s'A T[mdh j?. dh nfijh fejVh rZb j? fijVh T[j
d{i/ Bkb'A ftSV rJ/ ;B. j[D T[j w?B{z tkb/ dht/ tKr ikgdh ofjzdh ;h, nkgD/ jZEK Bkb ftZeh dk bzu fsnko w?B{z wBkT[D bJh nky ojh j?<'' nktkz ;[DkJh d/ ojh ;h.
fes/ pj[s d{o s'A d/th d/ GiB
ys fbyd/. nfink wZXw b'n tkbk dhtk fijVk eodh j?. w?A ;'uD bZr iKdk jK, ''jK gkotsh feT[A BjhA wzBKrk.
rkT[D dh nkT[Adh nktkz Bkb
gkotsh ni/ she th w/oh gfjbh E'VQh fijh s/z jtk th ;fjD BjhA eo ''B"eoh eofdnK ftZeh B{z S/ wjhB/ fJ; s'A gfjbK nfijh fejVh rZb j?
iroksk j'D dk gsk uZb fojk ;h.
;o'sk ;h. T[; B{z w/o/ dod Go/ rhs th ;e/rk ns/ nkyoh ;tkb b? p[M ikt/ j' uZb/ B/. T[j eh ezw eodk< T[; dh i' w?A BjhA wzBh.'' w?A T[; d/ w[V ;tkb
w?A ns/ gkotsh ftZeh d/ ftnkj
T[sB/ uzr/ brd/ ;B fisB/ ed/ fgnko rk. ezgBh eh pDkT[Adh j?< T[ZE/ fezB/ b'e g[ZSD s'A gfjbK fejk.
dhnK rZbK eod/ j'J/ gsk BjhA c/o ed'A
'u g{o uVQD tkb/ rhs bZfrnk eod/ w?A ni/ gkotsh tZb ;tkbhnk ezw eod/ B/< ftZeh B{z fezBh sBykj ''fJj sK ih ;G mhe j?. s[;hA c/o
ik e/ ;[Zs/.
;B. T[; B{z w/oh fbys ftu ni/ th Bzo Bkb t/fynk jh ;h fe T[j nkg/ fwbdh j?< eh T[j g?;/ wK B{z th fdzdk, ftZeh dk ftnkj eo d/t'.''
c'B 0061-40 3848780
T[ZBh jh fdbu;gh ;h fizBh ed/ p'b gJh, iK ;ko/ nkg jh oZy b?Adk<'' fJj ;[D fJe tkoh sK w?A j?okB
f;vBh, nk;Nq/bhnk

45
45
45 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
45 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
45 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
ejkDh
okw fgnkoh
okw fgnkoh
okw fgnkoh
okw fgnkoh
okw fgnkoh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
Bt/A xo 'u nk feokfJnk sK wKiD tkbh wkJh dk fJzszkw t/fynk fit/A gfjb/ MNe/ jh T[;B/ g"VhnK T[sodh j'Jh okw
zo{o YkJh jzko o[gJ/ wjhB/ dk BjhA ;h j'fJnk. wkJh B{z nkgD/ ekp{ 'u eo f;ZX/ fgnkoh e[M gb bJh yV' rJh.
tZX frnk ;h go gsBh pj[s y[S go uko fdBK pknd nkg/ fJe bhj/ gk fbnk j't/. okw fgnkoh T[;B/ j/mK M[e dkb dk eN'ok u[Ze
;h. fJ; d/ th d' ekoD ;B, n"os B/ xzNh tikJh. e'Jh ezw id'A ukj gh ns/ goKmh yk e/ fbnk.
gfjbK sK fJj' fe xo gfjbh eoB tkbh ;h. gsBh B/ dotkzk nkgD/ g[Zs Bkb g"VhnK T[so ojh T[;d/ nfijk eoB dh d/o ;h
wzzb s/ fwfbnk ;h. gsBh dh ;'u y'fbQnk ns/ rZb eofdnK ;ko ;h sK fJzBh y[S BjhA bZr ojh ;h. fe gsBh B/ fJe tkoh c/o j'o jh
;h gfjbh wzzb s/ y{p cokN/ jtk T[;B{z MZN ezw s/ bk fbnk. T[; dk g[Zs th u[Zg ukg fijk ;h. soQK dh Bzo Bkb w/o/ tZb t/fynk
nkT[Adh j?. tksktoB ;kc-;[Eok id'A n;hA fJ; s'A gfjbK xo fJj eow c/o eJh fdB N[odk fojk. fit/A T[j w?B{z dZ; ojh j't/,
j[zd? fijVk ;/js bJh pj[s 'u feokJ/ s/ ofjzd/ ;h sK ;ckJh fJ; Skwh gsBh B/ w{zrh dh dkb ''d/y bt' ih okw fgnkoh B{z
bkGdkfJe j?, tkbh wkJh sK T[E/ th bZrh j'Jh ukVQh fijVh nzdkz/ Bkb'A fes/ dkb dk eN'ok d/ e/ w?A ;koh dh ;koh
n?; ;keh
d{i/ fJ; y[Sh dk tZvk ekoD ;h. gsBh nkgD/ w{zj'A nkgDh tZX pD rJh ;h. T[; ftu b{D th B{z fiZs fbnk. pZ; j[D sK fJj w/ n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
fJj th ;h fe wekB g"S ekb'Bh skohc eodh j'Jh ne;o fJj fejk E'Vk tZX g? frnk ;h. c/o T[; oks o/ i'rh jh ofj rJh.''
rKt ;/ fdZbh nkJ/ E/ s' T[; tes
ftu ;h fiZE/ ;ko/ jh ekoK e'mhnK eodh ;h pZfunK B/ th mhe Bkb o'Nh BjhA c/o fJj fiZs fit/A ;Zu w[Zu pZu/ :/j dkb Gkih yk b/s/ E/
tkb/ b'e ofjzd/ ;B. fJ; s'A gfjbK ''d/y' ih nV'; gV'; tkbhnK ykXh ;h. jh gsBh dhnK nZyK ftu Go rJh feT[Afe T[; tes w?A Gh J/e N{Nh
fiZE/ n;hA ofjzd/ ;h T[j n?t/A jh B{z sK wkJh Bkb fBopkj eoBk th nrbh ;t/o okw fgnkoh d/ ;h. ;h ekb'Bh w/A ekw eosh Eh ijK
N[ZN/ GZi/ b'eK dh ekb'Bh ;h fi; BjhA nkT[Adk. wjhBk th BjhA g?Adk nkT[D s'A gfjbK gsBh B/ oks dh gfjbK okw fgnkoh B/ eN'o/ dk pj[s/ dcso'A e/ pkp{ b'r ofjs/ E/,
ftu dcsoK d/ pkp{, S'N/ d[ekBdko fe T[j xo SZv d{i/ ik bZrdhnK pu rJh w{zrh dh dkb dk eN'ok YZeD Bzrk eoe/ fJe gb bJh dkb b/eB ip ;/ w?A fJ; ekb'Bh w?A pV/
pV/ b'r'A e/ xo'A w/ ekw eoB/ brh
ns/ e[M o/VQhnKtkb/ pzfdnK dk B/, go fJe w?A jK fe ;kv/ xo sK Go e/ oZy SZfvnk ;h sK fe okw tZb t/fynk ns/ c/o T[j Bzo
j{z s' w/o/ pZu/ Gh f;tkJ/ fJvbh,
tk; ;h. fgSb/ S/ ;kbK s'A fJe' wkJh ezw fgnkoh B{z d/ e/ j'o nkgD/ jZE j/m gsBh d/ fujo/ tZb b? rJh. fJ;
v';k ns/ ;Kpo tVk e/ fJbktk
''tZfvnK 'u ofj e/ pzdk nkg eodh nk ojh j?. wzkb BjhA T[;B/ eo bt/. gsBh B/ dkb tkbk s'A pknd T[j eN'ok T[t/A jh Ye e/
n"o e[S ykBk g;zd jh BjhA eos/.
th tZvk brd? ns/ tZvk pD ed/ th fe;/ rZb B{z b? e/ w{zj eN'ok j/mK iKdhnK g"VhnK dh g"Vh s/ Xo j/mK B{z ikD bZrh,
n"o c/o :/j w{zr eh dkbHHHH<''
iKd?.'' fJj gsBh dh ;'u ;h. fJ; bwekfJnk j't/. e[M jh sK N?eN gfjbh d/jbh s/ fJe gk;/ Xo ''okw fgnkoh eh rZb J/, fJj
okw fgnkoh rZb ftu/ SZv g[Zs
EK nk i/ gsBh B{z E'VQk d[y ;h sK j[zd/ B/ fJjBK B{z ekp{ eoB d/.'' SZfvnk ;h. dkb BjhA b? e/ ikt/Arh<'' j/mK tZb
B{z Bkb b? drV drV eodh
p; J/; rZb dk fe fJZE/ p[js/ gfjb/ fdB Bt/A xo 'u nk okw fgnkoh nkgD/ g[Zs B{z Bkb iKdh okw fgnkoh B{z gsBh B/
g"VhnK T[so rJh.
;kT[E fJzvhnB b'eK dk tk;k ;h. gsBh B/ okw fgnkoh Bkb g?AsV/ b? e/ ezw eoB bJh nkJh. T[; B/ ;tkb ehsk.
okw fgnkoh d/ fJj efjD s/
fiZE/ T[; B{z nkgD/ Yzr dh y/vD/ S[o{ eo fdZs/ ;B. gfjb/ fdB ;kok ezw w[ekfJnk. ezw w[ek id'A T[j g"VhnK T[sodh fJe tkoh
gsBh dk eh jkb j'fJnk j'D?, w?A
;[;kfJNh BjhA ;h fwbh. fiBQK 'u id'A wkJh nkgD/ ;Zs nZm toQ/ d/ g[Zs B{z Bkb b? T[j j/mK ikD bZrh c/o yV' rJh. T[; B/ T[AM jh yV'sh
ikD p[ZM e/ T[; d/ fujo/ tZb Bk
pfj T[j T[BQK Bkb nkgD/ fdb g[Zs B{z Bkb b? e/ ezw eoB nkJh sK gsBh B/ fgZS'A T[; B{z nktkz B/ rodB G[nk e/ gfjbK gsBh
t/y ;fenk. ;r'A w{zj d{i/ gk;/ G[nk
dhnK rZbK ;KMhnK eo ;e/. sK gsBh B/ T[BQK B{z fJe fJe wkoh, tZb d/fynk ns/ c/o fit/A SpdK fbnk.
Bt/A xo 'u nk e/ d[ZX tkbk, goKmh pDk Bkb row ukj dk fJe ''okw fgnkoh nkj g"VhnK 'u B{z uZpe/ p'bD bZrh, n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
n?; ;keh
X'ph, gou{B tkbk sK ;G fwb rJ/ fJe eZg th Go e/ d/ fdZsk. dkb dk eN'ok fgnk, b? ik s/o/ ''phph ih nkg th fenk pks c'B 0061-403848789
go ni/ xo dh ;ckJh ns/ GKv/ fJ; soQK eo T[;B/ w/o/ tZb fJzM pZu/ yk b?Dr/. eosh j'. gfjb/ gfjb ip jw b'r f;vBh, nk;Nq/bhnk
nypkoh ;bkj
nypkoh ;bkj
nypkoh ;bkj
nypkoh ;bkj
nypkoh ;bkj
Gkos d/ ;zftXkB ftu doi j? :kd j't/rh id'A e[Vh tkfbnK B/ y'bQ bJ/ jB fiE/ pkjo p'ov s/ gsk bZr frnk sK eh pD/rk< dZ;' oj/ jB. dZ;' w?A eh eoK< eJh
fe wkB:'r okSNogsh Bz{ ;bkj d/ w[zv/ tkfbnK e'b Sos oZyh fe fbfynk j[zdk, 'gqkgoNh ;bkjeko'. j[D w?A eh eoK<@ nypkoK B/ gkmeK dh fdbu;gh
D s/ ;jkfJsk eoB bJh fJe poks ftu ;" poksh j'Dr/ gozs{ id'A e'Jh bkfJbki phwkoh bZr Gbk e'Jh g[ZS/ id'A sz{ BikfJz pDkJh oZyD bJh fe;/ Bk fe;/
wzsoh wzvb j't/rk fi; d/ w[Zyh e'Jh p[ZYk BjhA j't/rk. w[zv/ tkb/ ikt/ sK gotkfoe T[bMD nk x/o/ ;zpzX pDkJ/, T[d'A nypko d/ ;zgkde fcbwh n?eNo d/ BK s/ ekbw S[o{
wkB:'r gqXkB wzsoh ih j'Dr/. fJe pz[or Bz{ ;zd{e ftu pzd eo iK ftfdnkoEhnK Bz{ nkgD/ ftS/ dh ;bkj bJh ;h< j'o ;[D', ''w/oh ehsk j[zdk j? fi; ftZu gkme
fe; ftnesh Bz{ tzho pBkT[Dk e/ b? rJ/. e[Vh tkfbnK B/ Sos dh u'D ftZu w[Seb nkD pD/ sK T[wo 40 ;kb j? s/ d{ik ftnkj j' fcbwh ebkeko s'A itkp g[ZSd/
j?, fe; Bz{ BjhA, fJ; dk c?;bk oZyh fe pokshnK bJh ;" pZeo/ T[j nypko tkfbnK s'A ;bkj b?D u[Zek j?. gfjb/ ftnkj s'A w/o/ d' jB. eJh jkbsK ftZu sK fcbwh
okSNogsh ih eod/ jB gozs{ gqXkB tZY/ ikDr/ i' T[BQK Bz{ ykD/ g?Dr/ se iKd/ jB. eJh nypkoK B/ XhnK s/ fJe g[Zso w/oh w"i{dk ndkekoK Bz{ gsk th BjhA j[zdk fe
wzsoh dh ;bkj Bkb. fe; Bz{ . fJe ftnesh pz[or e'b frnk nfij/ ekbw S[o{ ehs/ j[zd/ jB gsBh s'A j?. gsBh pj[s y{p;{os T[BQK d/ BK s/ ekbw ubdk j?.
okid{s brkT[Dk j?, fe; Bz{ jkJh s/ ;bkj wzrh. fiBQK ftu gkme fuZmhnK fbyd/ j?. d{finK bJh pj[s uzrh j?. go feZfsnK dh u'D bJh dkybk b?D
efwSBo fB:[es eoBk j?, fe; Bz{ pz[or B/ fejk fe s[;hA e[Vh jB ns/ nZr'A nypko tkb/ gkme w/o/ gqsh e[oZys j?. w?A pj[s szr iK ftd/S ikD d/ ukjtkBK bJh
fe;/ oki dk okigkb brkT[Dk j?, tkfbnK Bz{ ej' fe poksh ;" pZeo/ Bz{ ;bkj fdzd/ jB. eJh tkoh gkme jK s/ fizdrh ftu r[nkfunK nypkoK tkfbnK B/ nkgD/ ekbw
fJ; dk c?;bk th gqXkB wzsoh dh jh ykDr/, gozs{ fJe tes s/ fJe nkgD/ nkg Bz{ pj[s d[fpXk ftu wfj;{; eodk jK. w/oh wdd eo'.@ fBSfus ehs/ j'J/ jB. eJh
;bkj Bkb, okSNogsh jh eod/ pZeok tZfYnk ikt/, fi; Bz{ ;ko/ c;/ wfj;{; eod/ jB sK fuZmh fby eJh phwko b'e th nypkoK ykBdkBh t?dK B/ rkje c;kT[D
jB. poksh ob e/ ykDr/. fJzi jh e/ ;bkj wzrd/ jB. eJh tkoh pV/ tkfbnK s'A ;bkj wzrd/ jB. ny/ bJh w[cs dk p'ov th bNekfJnk
fJ; dk wsbp fJj j'fJnk fe j'fJnk s/ poksh ;" d/ ;" pZeo/ yk nihp'-rohp ;tkbK dk itkp ''w?Bz{ fgSb/ gzi ;kb s'A S{ro j?. j[zdk j?. rZb eh ;kv/ ihtB ftZu
Gkosh ;zftXkB ftu th ;bkj d/ rJ/. v'bh s[oB bZfrnk e[Vh p'bh, wzfrnk iKdk j? fit/A, w?A 26 ;kb cbkDh -cbkDh d[nkJh yk fojk ;bkj dh pj[s wjZssk j?. fJj
D Bz{ pj[s tZvh wjkBsk fdZsh w?A uzrh soQK ikDdh jK fe poks dh jK s/ ftnkjh j'Jh jK. w/o/ d' jK go nkokw BjhA nkfJnk. dZ;' tZyoh rZb j? fe ;bkj fe; s'A
rJh j?. ;kv/ ;wki ftu ftu e'Jh pz[or th j?. pZu/ jB. j[D nkgD/ dcso ftu eh eoK<@ b?Dh j? s/ ed'A b?Dh j? iK bJh
fBGkJhnK ik ojhnK o;wK ftZu ftnkj -Skdh, iBw- woB, ezw eod/ fJe e[bhr tb'A w?A fyZuh eJh ftfdnkoEh g[ZSd/ jB, ''w?A ;bkj s/ nwb th eoBk j? iK
pz[or ftneshnK dh ;bkj zo{o ikfJdkd dh yohd t/u s/ j'o j'Jh jK. w/o/ e[bhr dh T[wo 40 w?fNqe eo fojk jK s/ nZr'A vkeNo BjhA, fJ; pko/ nzsw c?;bk ;bkj
bJh iKdh j?. id'A fe;/ w;b/ s/ gotkoe MrV/ nkfd tZfvnK dh ;kb j?. ;kBz{ gsk jh Bk bZrk fe dh gVQkJh eoe/ vkeNo pDBk d/D tkb/ B/ BjhA, ;bkj wzrD
v?vbke g?dk j' ikt/ sK b'e efjzd/ ;bkj Bkb fBp/V/ iKd/ jB. j[D ;kv/ ed'A ;ohoe ;zpzX pD rJ/. j[D ukjz[dk jK id'A fe w/o/ wK fgT[ w?Bz{ tkb/ B/ jh eoBk j[zdk j?.
dbhg f;zx i[B/ik
dbhg f;zx i[B/ik
dbhg f;zx i[B/ik
dbhg f;zx i[B/ik
;[D/ rJ/ jB fe cbkD/ pz[or dh sK gqkgoNh dh yohd t/u bJh w?Bz{ uzrk BjhA brdk. w/o/ tZv/ j' fJzihBhno pBkT[D bJh gbZ; tB dbhg f;zx i[B/ik
;bkj bt'. gkmeK Bz{ T[j ejkDh vhboK B/ pekfJdk nkgD/ dcso oj/ pZfunK Bz{ i/ w/o/ foSs/ pko/ ftu BkB w?vheb b?D bJh z'o gk
Bk;fse
Bk;fse
Bk;fse
Bk;fse
Bk;fse
fdb/o f;zx c"i ftZu'A ;{p/dko . Bk;fse fit/A T[;dk syZb; jh ;G ;zrsK ;t/o ;ko r[od[nko/ ns/ ;fEsh ezNo'b s'A pkjo j' rJh. eJh ;EkB s/ nZgV frnk. T[; B/
dh g?BSB nkfJnk j'fJnk ;h nkgD/ pD frnk ;h. Xkofwe o[uh tkb/ ekch wzdo ftZu fJeZmhnK j' rJhnK, i' cZNV j' rJ/ ;B. r[od[nko/ ns/ wzdo d/ ;kjwD/ T[;koh
fgS'eV S'N/ fij/ Sfjo ftZu T[j b'e T[; Bz{ Bcos eoB bZr gJ/ feT[A Bkb Bkb ;B. wzdo ftZu fJeZmh j'Jh fdb/o f;zx d/ ezBhA nktkz g? gkDh dh N?Aeh s/ uVQ e/ d' jtkJh
pZfunK Bkb fNe frnk ;h. T[j i' T[j T[BQK Bz{ frnkB s'A e'o/, s{ZS GhV ftu'A fe;/ B/ r[od[nko/ d/ bkT{Av u[Zeh ;h. ckfJo eo fdZs/ ns/ d'jK bVdhnK
r[od[nko/, wzdo iK froz/ dh fe;/ p[ZXh d/ wkbe efj e/ wz{j s/ jh Beko ;gheo s/ o'Vk wko fdZsk. fJ; ''eh eohJ/ fJBQK eZNV b'eK dk, fXoK Bz{ bbekfonK, ''o[Ze ikU BjhA
o;w-fotkz ftZu Skwb Bk j[zdk ukj/ fdzdk ;h. eJh sK w"e/ s/ jh T[; Bkb fSzrVh B/ n?;h nZr brkJh fe d'jK i' XowK fgS/ bZr woB Bz{ fsnko j' sKaaa.@ fco eh ;h, wzdo tkb/ wzdo
nkgD/ gfotko d/ w?ApoK Bz{ ikD s'A iZch bkT[D Bz{ fsnko j' iKd/, go gkf;U 'wko fdU-wko fdU' dhnK iKd/ B/< i/ fe;/ rohpzkdh dh fJZis ftZu ik tV/ ns/ r[od[nko/ tkb/
ed/ o'edk BjhA ;h. id'A th rZb eo' fdb/o f;zx nkgDh ;{M p{M s'A ezw nktkzK i'o cV rJhnK. gZEo uZb/, b[ZN rJh j't/ sK e'Jh ;kbK uz{ BjhA r[od[nko/ ftZu. fdb/o f;zx B/ fJ;
eodk. ;"A iKd/ B/ ;[;oh fiT[A.@ T[j
T[j ftek; dh, f;Zfynk ns/ ;wki b?AfdnK fe;/ Bkb Bk T[bMdk ns/ fsqS{b ns/ SthnK fbSeD soQK y{B yokpk j'D' o'e fbnk. j[D
p[Vp[VkfJnk ns/ nkgDh pkoK p'o ekch b'e T[; dh ;okjBk eo oj/ ;B.
;[Xko dh rZb io{o eodk. ;G S'N/ SKs ofjzdk. bZrhnK. Sfjo ftZu jkjkeko wZu
dh ocb u[Ze e/ MZN bVkJh tkb/
dbpho f;zx ;o'nk
dbpho f;zx ;o'nk
dbpho f;zx ;o'nk
dbpho f;zx ;o'nk
tZv/ T[; Bz{ Bk;fse efj e/ g[ekod/ wkxh dh ;zroKd dk fdjkVk ;h. rJh. g[bh; ;w/A f;o Bk gj[zuh ns/ dbpho f;zx ;o'nk

46
46
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
46 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
46 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
e'bzphnk u e'ehB dh s;eoh eoB d/u e'ehB dh s;eoh eoB d/
e'bzphnk u e'ehB dh s;eoh eoB d/
e'bzphnk
e'bzphnk 'u e'ehB dh s;eoh eoB d/u e'ehB dh s;eoh eoB d/
c'B pfDnk ekb, ukoi ekoB
c'B pfDnk ekb, ukoi ekoB
c'B pfDnk ekb, ukoi ekoB e'bzphnk
c'B pfDnk ekb, ukoi ekoB
c'B pfDnk ekb, ukoi ekoB
d' d' d' d' d'S 'u nk;No/bhnB e[Vh frqcskou nk;No/bhnB e[Vh frqcsko
u nk;No/bhnB e[Vh frqcsko
u nk;No/bhnB e[Vh frqcsko
u nk;No/bhnB e[Vh frqcsko
bZrh nZr, 3 b'e f
bZrh nZr, 3 b'e f
bZrh nZr, 3 b'e f zdk ;V/zdk ;V/
bZrh nZr, 3 b'e f zdk ;V/
bZrh nZr, 3 b'e fzzdk ;V/zdk ;V/
w'oZe' (fpT{o') w'oZe' d/ Sfjo
nkzhbb 'u fJe c'B d/ ukoi ekoB
nZr bZr rJh, fi; ekoB 3 b'eK dh
w"s j' rJh ns/ 4 j'o zywh j' rJ/. fJj
ikDekoh g[b; B/ fdZsh. S[o{nksh iKu
'u gsk bZrk j? fe SBhtko B{z fJe
ngkoNw?AN 'u c'B dk ukoi ;jh Yzr
Bkb BjhA bZrk j'D ekoB nZr bZr
rJh.
nZr bZrD s'A pknd ngkoNw?AN
ftu w"i{d b'eK 'u'A 3 b'e fzzdk ;V rJ/
ns/ 4 j'o b'e p[oh soQK Bkb zywh j'
rJ/, fiBQK B{z n?Ap{b?A; zohJ/ B/V/ d/
j;gskb 'u gj[zukfJnk frnk. c'B
ukoi s'A nfijh fGnkBe nZr bZrD
dk SkfJd fJj gfjbk wkwbk j?, fi;
'u 3 b'eK dh ikB uZbh rJh.
f;vBh d/ o/bt/ ;N/ B d/ pkjo j'Jh S[o/pkB d/ pkjo j'Jh S[o/pk h, fJZe h, fJZe
f;vBh d/ o/bt/ ;N/
f;vBh d/ o/bt/ ;N/
f;vBh d/ o/bt/ ;N/SB d/ pkjo j'Jh S[o/pkB d/ pkjo j'Jh S[o/pkzh, fJZe h, fJZe zywhywh ywhywh ywh
f;vBh d/ o/bt/ ;N/ B d/ pkjo j'Jh S[o/pk h, fJZe
f;vBh (fpT{o') gZSwh f;vBh d/ fJZe
o/bt/ ;N/SB d/ pkjo j'Jh S[o/pkzh 'u
p'r'Nk (fpT{o') e'bzphnk 'u fJZe nk;No/bhnB e[Vh B{z e'ehB dh s;eoh eoB
fJZe ftnesh d/ zywh j'D dh ;{uBk
d/ d'S 'u frqcsko ehsk frnk j?. e?;h ;B/;poh Bkwh 22 ;kbk bVeh n?vhb/v dh
gqkgs j'Jh j?. dZf;nk ik fojk j? fe
ofjD tkbh j? ns/ phsh 3 ngq?b B{z T[j S[ZNhnK wBkT[D bJh e'bzphnk rJh ;h.
S[o/pkzh dh xNBk n?stko SkwhA 5H45
fJ; s'A jcs/ pknd id'A T[j tkg; nk;No/bhnk gosD dh fsnkoh 'u ;h sK T[;
ti/ N{zr/ph e;p/ fty/ ;fEs o/bt/ ;N/
B{z p'r'Nk d/ jtkJh nZv/ s'A frqcsko eo fbnk frnk. nfXekohnK B/ dZf;nk fe T[;
SB d/ pkjo tkgoh. g[b; nfXekohnK
d/ ;wkB 'u'A 5H8 feb'rqkw e'ehB pokwd ehsh rJh ;h. e?;h fcbjkb n"osK tkbh
dk efjDk j? fe fJ; xNBk 'u 64 ;kbk
i/b 'u e?d j?. fJj wzfBnk ik fojk j? fe i/eo T[; 's/ bZr/ d'S ;kps j' iKd/ jB
ftnesh zywh j'fJnk j?. T[; dh rodB
sK T[; B{z 20 s'A 25 ;kb i/b 'u fpskT[D/ g? ;ed/ jB.
's/ zyw j? ns/ fJ; d/ uZbfdnK T[; B{z
t?;Nwhv j;gskb 'u dkyb eokfJnk
frnk j?. nfXekohnK dk efjDk j? fe
B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN;
B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN;
B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN;
B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN;
B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN;
ghVs dh jkbs yso/ s'A pkjo j?.
jkbKfe fJj rZb ni/ ;gZSN BjhA j'
fvqze; s'A fpjso j? gkDh
fvqze; s'A fpjso j? gkDh
fvqze; s'A fpjso j? gkDh
fvqze; s'A fpjso j? gkDh
;eh j? fe S[o/pkzh fe; tb'A ns/ feT[A fvqze; s'A fpjso j? gkDh
ehsh rJh ;h.
uko fdBK s'A g[Zb d/ j/mK c;h fpZbh
uko fdBK s'A g[Zb d/ j/mK c;h fpZbh
uko fdBK s'A g[Zb d/ j/mK c;h fpZbh
uko fdBK s'A g[Zb d/ j/mK c;h fpZbh
uko fdBK s'A g[Zb d/ j/mK c;h fpZbh
B{z w
B{z w j{o o"e ebkJhApo B/ pukfJnkj{o o"e ebkJhApo B/ pukfJnk
B{z w j{o o"e ebkJhApo B/ pukfJnk
B{z w
B{z wSj{o o"e ebkJhApo B/ pukfJnkj{o o"e ebkJhApo B/ pukfJnk
fbnk. fJ; s'A gfjbK fpZbh B{z pukT[D
bJh d' tko e'fSSK ehshnK rJhnK.
gfjbh e'fSS nXhB g[Zb d/ j/mK fJe
fSezik ;[ZN e/ fpZbh B{z pukT[D dh e'fSS
ehsh rJh go fpZbh T[; fSezi/ ftu BjhA
uVQh. d{ih e'fSS nXhB ckfJo ckJhNo ftfrnkBhnK w[skpe B"itkB n?EbhN; bJh ;g'oN; fvqze Bkb'A gkDh ghDk
B/ bwedh j'Jh g"Vh brk e/ g[Zb s'A j/ fznkdk fpjso j?, feT[Afe T{oik :[es ghD tkb/ gdkoE pbZv gq?ZSo tXk ;ed/
mK T[Zso e/ fpZbh B{z pukT[D dh e'fSS jB ns/ fJj pZfunK ns/ B"itkBK ftu fdb ;pzXh ;wZf;nktK dk ekoB pD
ehsh go T[; dh g"VQh N[ZN rJh ns/ T[; ;edk j?. eJh b'e y/vK d/ Bkb ;g'oN; fvqze B{z i'Vd/ jB. nfijk fJ; bJh j[zdk
B{z ekch ;ZNK bZrhnK. shih e'fSS p/ j?, feT[Afe T[j g/S/to fyvkohnK B{z th nfijk eod/ d/yd/ jB. jkbKfe S"ehnk y/
;B B/ ehsh. p/;B oZ;h d/ ;jko/ g[Zb s'A vD tkb/ b'e UB/ i'S Bkb BjhA y/vd/ iK UBh d/o sZe BjhA y/vd/, fi; Bkb T[BQK
j/mK sZe frnk ns/ oZ;h Bkb M{bd/ B{z tZX fwZmh ns/ Bwe dh b'V gt/.
j'J/ T[j T[ZE/ sZe frnk, fiZE/ fpZbh c;h nwohek ftu g?Bf;bt/Bhnk ;N/N :{Bhtof;Nh d/ w?fET{ f;bth; B/ dZf;nk fe
j'Jh ;h. fpZbh B{z T[; dk jZE g? frnk e;os d"okB s[;hA fizBh n?Boih t/;N eod/ j', T[;dh xkN ;g'oN; fvqze; eo
ns/ T[; B/ s[ozs T[; B{z cV fbnk ns/ ;edk j? go T[; bJh s[jkB{z fJe xzN/ ftu 45 fwzN s'A tZX e;os eoBh j[zdh j?,
oZ;h d/ ;jko/ T[Zgo nk frnk. T[d'A s[;hA ;g'oN; fvqze; pko/ ;'u ;ed/ j' go pj[s ;ko/ pZu/ fJzBh e;os BjhA eod/
fpZbh B{z pukT[D bJh fBT{ poz;fte jB.
d/ bVe/ B/ p/;B dk XzBtkd ehsk j?. p/ y'iekoK dk efjDk j? fe pZfunK ftu tXdh w'Nkg/ dh do B{z d/yd/ j'J/ T[BQK
fBT{ poz;fte (fpT{o') uko fdBK s'A o"e ebkJhApo (uVQkJh eoB 'u wkjo)
;B jw/Sk nfij/ ekoBkw/ eodk ofjzdk bJh e;os eoB s'A pknd tZX fwZm/ tkb/ ;g'oN; fvqze; dh f;ckfoS BjhA ehsh ik
g[Zb d/ j/mK c;h fJe fpZbh B{z wSj{o o/jkB p/;B B/ ;cbskg{ote pukn
j?. ;edh. g?Bf;bt/Bhnk ;N/N :{Bhtof;Nh d/ e/Nh rb'no B/ dZf;nk fe pZfunK B{z
fJ; fvqze dh tos'A BjhA eoBh ukjhdh, feT[Afe ;oho ftu Bwh dk gZXo pDkJh
feT{fpe 'u wuh soEZbh, ;Ve u wuh soEZbh, ;Ve 's/ 19s/ 19
feT{fpe u wuh soEZbh, ;Ve s/ 19
feT{fpe
feT{fpe u wuh soEZbh, ;Ve u wuh soEZbh, ;Ve s/ 19s/ 19 oZyD bJh gkDh ;G s'A uzrk T[gkn j?.
feT{fpe
nzp/deo fdt;
nzp/deo fdt;
nzp/deo fdt;
nzp/deo fdt;
nzp/deo fdt;
e[ZfsnK dhnK fwbhnK bk
e[ZfsnK dhnK fwbhnK bk fJZE/ ekB{zB d/ Bkw s/ tZvk S'N/ B{z dpeKdk j? .
e[ZfsnK dhnK fwbhnK bk
e[ZfsnK dhnK fwbhnK bk
e[ZfsnK dhnK fwbhnK bkSKK KK K
fco th T[j w[;ek e/ rDszso fdt; wBKdk j? ..
feT{fpe (fpT{o') e?B/vk d/
feT{fpe ftu T[; ;w/A soEZbh wu
tZvk wS j/eVh Bkb S'Nh wZSh yKdk j?,
rJh, id'A ;Ve 's/ 19 e[Zs/ wo/ j'J/
G[Zyk ofjzdk G[Zyk jh, oZfink oZih iKdk j? .
fwb/. fJe Bkrfoe B/ g[b; B{z ekb
eoe/ fJ; dh ikDekoh fdZsh. g[b;
ed ;zftXkB dh j't/rh gkbDk i' fby frnk pkpk,
dh p[bkoD j/b/B/ B/ fejk fe T[; B{z
fJjh ;'ue/ wkVk pzdk, d[Zy ftZu th w[;eKdk j? .
fJ; rZb dh ni/ sZe e'Jh ikDekoh
BjhA j? fe fJj e[Zs/ T[ZE/ fe; soQK
fdb sK BjhA wBdk fe uzrk ed/ j't/rk T[;dk,
g[Zi/ ;B. fJZE/ gj[zuD s'A gfjbK
fco th go nk;K d/ p{N/ fBZs Bt/A brKdk j? .
T[BQK dh w"s j' u[Zeh ;h iK fco fJZE/
nkT[D s'A pknd T[BQK Bkb e[M
rb u'A G[Zy d/ wko/ i' ntki Bk fBeb/ ed/,
tkgfonk. g[b; B/ fJ; wkwb/ dh
T[E'A jh 26 iBtoh B{z i? fjzd d/ Bkno/ brKdk j? .
iKu S[o{ eo fdZsh j? ns/ ikBtoK
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
jodhg fpodh
dh w"s dh iKu ehsh ik ojh j?. jodhg fpodh

47
47
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
47 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
47 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
ro';oh ;N'o 'u g?dk j'J/ pZu/ d/ wK-pkg B/ y'fbQnk oku g?dk j'J/ pZu/ d/ wK-pkg B/ y'fbQnk okz nk;No/bhnk dk nB'yk ;[gowkoheN,
nk;No/bhnk dk nB'yk ;[gowkoheN,
ro';oh ;N'o
ro';oh ;N'o u g?dk j'J/ pZu/ d/ wK-pkg B/ y'fbQnk oku g?dk j'J/ pZu/ d/ wK-pkg B/ y'fbQnk ok
nk;No/bhnk dk nB'yk ;[gowkoheN,
nk;No/bhnk dk nB'yk ;[gowkoheN,
ro';oh ;N'o u g?dk j'J/ pZu/ d/ wK-pkg B/ y'fbQnk ok
ro';oh ;N'o
nk;No/bhnk dk nB'yk ;[gowkoheN,
fJZE/ fwbdk j? pfunk j'fJnk G'iB
fJZE/ fwbdk j? pfunk j'fJnk G'iB
fJZE/ fwbdk j? pfunk j'fJnk G'iB
fJZE/ fwbdk j? pfunk j'fJnk G'iB
fJZE/ fwbdk j? pfunk j'fJnk G'iB
N'oKN' (fpT{o') e?B/vk d/ fJe ro';oh ;N'o (okSB
Gzvko) 'u pZu/ B{z iBw d/D tkbh n"os ns/ T[; d/
gsh B/ fejk fe fJj pZuk T[BQK bJh ;ogqkJhz j?,
feT[Afe T[j d't/A BjhA ikDd/ ;B fe T[BQK d/ gfotko
'u fJe j'o ihn nk fojk j?. pZu/ dk BK n?zok
oZfynk frnk j?. pZu/ d/ fgsk ekfJb/ eok; B/ dZf;nk
fe 10 wjhB/ gfjbK T[BQK d/ xo fJe pZuh 'fwnk' B/
iBw fbnk j?. T[BQK B{z gsk th BjhA ;h fe T[BQK d/
xo fJe j'o wfjwkB nkT[D tkbk j?.
j?okBh dh rZb j? fe pZu/ dh wK n?Sbhj B{z ed/
th wfj;{; BjhA j'fJnk fe T[; d/ g/N 'u fJe pZuk
gb fojk j?. pZuk th fpbe[b szdo[;s j? ns/ T[;
dk Gko 8 g"Av j?.
dZ;D:'r j? fe pZu/ dh wK n?Sbhj nkgDh wK
Bkb ro';oh ;N'o 's/ rJh ;h . fJZE/ T[; B{z pkEo{w
ikD dh zo{os wfj;{; j'Jh ns/ T[; B{z iD/gk dod
f;vBh (fpT{o') nk;No/bhnk 'u f;vBh d/ eohp e/Bf;zrNB fJbke/ 'u gfjbk
j'D bZr rJh. vkeNoK d/ nkT[D s'A gfjbK ;N'o
'o?;feT{ c{v' ;[gowkoehN y[ZfbQnk j?. fJZE/ w[cs iK pj[s ;;s/ w[Zb 's/ ykD ns/
e?Shno dh wdd Bkb pZu/ B/ iBw fbnk. fJe
b'V dk j'o ;wkB fwbdk j?. fJ; wkoehN dh ;G s'A nB'yh rZb fJj j? fe fJZE/
n?Ap{b?A; ftu n"os ns/ pZu/ B{z w[ZYbh iKu bJh
fijVk G'iB fwbdk j?, T[j b'eK tb'A dkB ehsk frnk j[zdk j?. fJj ;[gowkoehN
j;gskb gj[zukfJnk frnk. w?B/io B/ fejk fe
u?ohN/pb ;z;Ek 'nkihjkot/;N' B/ y'fbQnk j?.
nkgD/ 32 ;kbK d/ e?ohno ftu T[; B/ fJ; soQK dh
fJ; dh ;z;Egke okBh ekjB dk efjDk j? fe T[BQK B/ 12 ;kb gfjbK e[M
e'Jh xNBk BjhA d/yh. T[; B/ fejk fe i/eo fJj
b'eK Bkb fwb e/ 'nkihjkot/;N' dh ;EkgBk ehsh ;h. T[d'A T[j b'e nkb/-d[nkb/
gfotko d[pkok fJ; ;N'o ftu nkT[Adk j? sK T[BQK
dhnK eb'BhnK s'A pfunk j'fJnk G'iB iwQk eod/ ns/ T[; B{z rohpK 'u tzv fdzd/
dh fJ; y[Sh B{z wBkT[D bJh e[M yk; ehsk ikt/
;B. j"bh-j"bh j'o b'e Bkb nk rJ/. fco gSkD pD rJh. j[D T[BQK dh ;z;Ek
rk.
2000 s'A tX/o/ nkT{Nb?ZNK (T[j EK, fiZE'A uhzK t/uhnK iK tzvhnK iKdhnK jB) s'A
pfunk j'fJnk G'iB iwQk eodh j?. eJh b'e y[d jh pfunk j'fJnk ;wkB dkB eo
Gkosh-nwoheh ekw/vhnB B/
Gkosh-nwoheh ekw/vhnB B/
Gkosh-nwoheh ekw/vhnB B/ iKd/ jB.
Gkosh-nwoheh ekw/vhnB B/
Gkosh-nwoheh ekw/vhnB B/
fJZe fog'oN w[skpe 'nkihjkot/;N' nkgDh w[fjzw okjhA fJZe ;kb 'u eohp
10 bZy vkbo (eohp 64,240 eo'V o[gJ/) dk G'iB popkd j'D s'A pukJ/rk.
'nkihjkot/;N' d/ eJh SfjoK 'u gfjbK th nkT{Nb?ZN jB. 'nkihjkot/;N' dk
v'Bkbv Nozg dk T[vkfJnk w
v'Bkbv Nozg dk T[vkfJnk w w{b wzso j?, 'N/e tQZN :{ Bhv-frt fJZc :{ e?B' j?. Gkt fe fijVk zo{oh ;wkB j?,
v'Bkbv Nozg dk T[vkfJnk wzkeke keke ke
v'Bkbv Nozg dk T[vkfJnk w
v'Bkbv Nozg dk T[vkfJnk w
T[j bU ns/ i/eo ;zGt j? sK e[M fdzd/ ikU. ;[gowkoehN 'u ezw eoB tkb/ nZX/
b'e tbzNhno jB. 'nkihjkot/;N' dh w?B/io n?bh;hnk dk efjDk j? fe ;[gowkoehN
j;B dk gfotko T[Zso gqd/S d/ nbhrVQ
'u fJZe fScN 'u 5 s'A 10 tbzNhno ezw eod/ jB. T[BQK dk efjDk j?, ''n;hA nkw
dk j? go fJj b'e e?bhc'oBhnk 'u eJh
s"o 's/ id'A ;[gowkoehN iK j'Nb 'u ykD iKd/ jB sK eohp 30 ch;dh G'iB SZv
;kbK s'A ofj oj/ jB.
fdzd/ jK. w?A jw/Sk ;'udh ;h fe fJ; B{z o'eD bJh e[M eoBk ukjhdk j?. T[d'A w?B{z
j;B B/ Nozg dk wzke pDkT[Ad/ j'J/
o?;feT{ c{v ;[go wkoehN dk gsk bZfrnk. j[D w?A fJZE/ e[M xzN/ w[cs 'u ezw
fejk, ''Nozg B/ d/o oks 3 ti/ NthN
eodh jK. b'eK B{z ;wMkT[Adh jK. ed/ b'V j[zdh j? sK e[M b? th b?Adh jK.'' d'
ehsk ';'po' (SKsh). d/o oks 3 ti/
pZfunK dh wK i{bh dk efjDk j?, ''w?A fJ; t/b/ nkofEe go/SkBh 'u'A r[zo ojh jK.
';'po' NthN e"D eodk j?< j;B B/ Nozg
tZv/ ;[go wkoheN s'A wfjzrk ;wkB yohd BjhA ;edh go fJj ;[gowkoehN nfijk
gqSk;B d/ eJh T[Zu nfXekohnK dk th
j?, fiZE/ Bk f;oc G'iB b? ;edh jK, pbfe d{ik ;wkB th yohd ;edh jK.''
wzke pDkfJnk.
fJZE/ dZ; d/JhJ/ fe Nozg gZsoekoK
ptk;ho s'A b? e/ y{B dh ewh sZe, pj[s
ptk;ho s'A b? e/ y{B dh ewh sZe, pj[s
ptk;ho s'A b? e/ y{B dh ewh sZe, pj[s
ptk;ho s'A b? e/ y{B dh ewh sZe, pj[s
d/ fJ; gq'rokw 'u Skwb BjhA j'J/ ;B. ptk;ho s'A b? e/ y{B dh ewh sZe, pj[s
fJj eJh djke/ 'u gfjbk w"ek j?, id'A
tkfSzrNB (fpT{o') Gkosh-nwoheh wB'ozie GkSD fdZsk. ekw/vhnB j;B fe;/ nwoheh okSNogsh B/ gZsoekoK
ezw nkT[Dr/ BkBh-dkdh d/ B[;y/
ezw nkT[Dr/ BkBh-dkdh d/ B[;y/
ezw nkT[Dr/ BkBh-dkdh d/ B[;y/
ezw nkT[Dr/ BkBh-dkdh d/ B[;y/
ekw/vhnB j;B fwBjki B/ SBhtko B{z B/ o{; d/ b'eK Bkb Nozg d/ B/Vesk, d/ ;kbkBk gq'rokw ftu Skwb Bk j'D ezw nkT[Dr/ BkBh-dkdh d/ B[;y/
tQkJhN jkT{; 'u nk:'fis ;kbkBk whvhnk 's/ T[BQK d/ jwb/ ns/ gquko
dk c?;bk ehsk j?, i' T[BQK B{z 24 xzN/
gZsoeko fvBo gq'rokw 'u nkgDh ekw/ w[fjzw d"okB T[BQK tb'A tos/ rJ/ SpdK
eto eod/ jB. fJ; s'A gfjbK 1981
vh dk ikd{ fpy/fonk. fJ; d"okB j;B dk wzke pDkfJnk. j;B B/ fejk fe
ftu okSNogsh o'Bkbv ohrB tQkJhN
B/ nwoheh okSNogsh v'Bkbv Nozg dk nwohek ftu jh nfijk j' ;edk j? fe jkT{; gZsoekoK d/ ;kbkBk fvBo
izw e/ wzke T[vkfJnk. j;B B/ ;kbkBk Gkos-nwohek dh gfjbh ghVQh dk e'Jh gq'rokw ftu Skwb BjhA j'J/ ;B, feT[Afe
tQkJhN jkT{; e'o/;g'Av?AN n?;';hJ/SB w[;fbw fJ; ;N/i 's/ uVQ e/ okSNogsh
T[BQK dh jZfsnk eoB dh e'fSS j'Jh ;h
'vpfbT{H n?ZuH ;hH J/H' u :kdrko pko/ u[Neb/ ;[Dkt/. ekw/vh eoB tkb/
ns/ T[j T[; s'A T[ZGo oj/ ;B.
12 j
12 j ko feb'whNo dk ;cb eoe/ko feb'whNo dk ;cb eoe/
12 j
12 jzko feb'whNo dk ;cb eoe/ko feb'whNo dk ;cb eoe/
12 j ko feb'whNo dk ;cb eoe/
uhB s'A fJzrb?Av g[Zih No/B
uhB s'A fJzrb?Av g[Zih No/B
uhB s'A fJzrb?Av g[Zih No/B
uhB s'A fJzrb?Av g[Zih No/B
uhB s'A fJzrb?Av g[Zih No/B
B rJh ;h ns/ fJ; 'u xo/b{ b'VK dk
w[zpJh (fpT{o') rbs ykD-ghD ik bkJhc;NkJhb 'u pdbkt d/ ekoB f;js
;wkB, eZgV/, ;{Ne/; ns/ p?r ;B.
Bkb i[VhnK S'NhnK-S'NhnK fdZesK M/bDhnK g?AdhnK jB. phwkohnK d/ bJh jo
d[Bhnk dk ;G s'A bzpk No/B o{N th
uhB Bkb i[fVnk j'fJnk j?. ;kb 2014 tko dtkJhnK ykDk th uzrk BjhA j[zdk. ;kvh o;'Jh 'u pj[s ;kohnK nfijhnK
uhzK jB. fiBQK B{z ykD d/ Bkb-Bkb dtkJhnK bJh th fJ;s/wkb ehsk ik ;edk
'u uhB ns/ ;g/B ftukb/ S[o{ j'fJnk
j?. nZi n;hA s[jkB{z nfij/ B[;y/ dZ;D ik oj/ jK i' s[jkv/ bJh pj[s ckfJd/wzd
o{N d[Bhnk dk ;G s'A tZvk No/B o{N j?.
j'Dr/.
bzvB, :{og dk 15tK Sfjo j?, fi;
1H y{B dh ewh
Bkb uhB dk o/bwkor okjhA ;zgoe
j'fJnk j?. i/eo d'jK d/SK ftukb/ ;w[zdoh ;oho 'u y{B dh ewh j? sK 1 frbk; d[ZX 'u p/b dk gkT{vo gk e/ e[ZM fdB
brksko ghU. fJ; Bkb y{B dh ewh g{oh j' iKdh j?.
o;s/ okjhA ;wkB G/fink iKdk j? sK
2H ptk;ho
fJ; wkbrZvh s[bBk 'u d[ZrDk ;wK
bZrdk j?. T[ZE/ jh ijkz okjhA 10-20 ptk;ho j? ns/ fJ; d/ Bkb i/eo y{B th nk fojk j? sK 10 rqkw ekb/ fsb X'
e/ xo 'u pDkJ/ skz/ wZyD d/ Bkb ykU. e[ZM fdBK 'u nkokw fwb/rk.
ezN/Bo iKd/ jB. ni/ fJj rZb ;kjwD/
BjhA nkJh j? fe gqki?eN 's/ fezBk youk 3H dzdK dk dod
dzdK 'u dod j? sK 1 frbk; gkDh 'u 3-4 gZs/ nwo{d d/ T[Zpkb bU. fJ;
nkfJnk j?.
gkDh Bkb e[Zbk eoB Bkb dod mhe j' iKdk j?.
dZ; dJhJ/ fe 2000 ;kb gfjbK
4H ;odh, i[ekw ns/ BZe pzd
f;be o{N okjhA gZSw ns/ g{op ftukb/
;odh, i[ekw ns/ BZe pzd j'D 's/ nitkfJB B{z gh; e/ fe;/ eZgV/ 'u pzB bU
eko'pko j[zdk ;h. :{og ns/ uhB ftukb/
;kb 2016 'u 40 jzko ezN/Bo ;wkB ns/ E'VQh-E'VQh d/o pknd ;[zxd/ oj'.
phfizr (fpT{o') fpqN/B s'A ;wkB b? gZSwh :{og Bkb ;zgoe dh fdSk 'u dh dokwdrh ns/ pokwdrh j'Jh ;h. 5H pZu/ d/ dzd
e/ otkBk j'Jh gfjbh wkbrZvh 12 jzko tZvk edw j?. uhB fJ; okjhA gqkuhB ;kb 2020 sZe fJ; B{z fJZe bZy ezN/ pZu/ d/ dzd fBebd/ ;w/A pj[s sebhc j[zdh j?. fJ; Bkb T[j ykDk-ghDk th
feb'whNo s'A tX/o/ d{oh s?n eoe/ uhB f;be o{N B{z w[V ;[oihs eo fojk j?. Bo eoB dk Nhuk fwZfEnk frnk j?. SZv fdzdk j?. fJ; ;w/A ;zso/ dk o; pj[s ckfJd/wzd j[zdk j?. o'zkBK 2 uwu ;zso/
gj[zu rJh j?. fJj wkbrZvh SBhtko B{z fJ; No/B d/ 30 vZfpnK 'u ft;eh, ;kcN :{og d/ eJh d/SK B{z uhB o/bwkor okjhA dk o; eZY e/ pZu/ B{z fdB 'u 3 tko fgbkU.
uhB d/ g{oph fjZ;/ 'u ;fEs f:t{ Sfjo fvqze, ftNkfwB ns/ dtkJhnK bZdhnK ;kb 2011 s'A ;wkB G/i fojk j? go 6H MVd/ tkb
'u gj[zuh, fijVk fe xo/b{ tos'A dhnK j'JhnK ;B. fJj wkbrZvh coK;, fJzrfbS u?Bb B{z T[; B/ fJ; ;kb gko tkbK B{z MVD s'A o'eD bJh djhA ;G s'A tXhnk j?. jcs/ 'u 2 tko djhA zo{o
t;sK d/ T[sgkdB bJh wSj{o j?. fJ; p?bihnw, iowBh, g'b?Av, p/bko{;, o{; eoBk S[o{ ehsk j?. fog'oNK w[skpe uhB brkU.
;co d/ Bkb jh fJj No/B o{N d[Bhnk ns/ ezky;skB s'A j' e/ r[zoh ns/ fJ; dh fJj o/bbkJhB ;Zs d/SK dh noE 7H w'Nkgk xZN
dk d{ik ;G s'A tZvk o{N pD frnk j?. dh :ksok 20 fdBK 'u g{oh j'Jh j?. fszB ftt;Ek B{z nkg; 'u i'VB dk ezw w'Nkgk xZN eoBk ukj[zd/ j' ns/ ykDk BjhA SZv gk oj/ j', sK ykD/ 'u ekbh
No/B okjhA fpqN/B Bkb i[VBk, uhB dk wjhB/ gfjbK fJj wkbrZvh uhB s'A fpqN/ eo/rh. fwou B{z Skwb eo'. fsZyk ykD Bkb G[Zy eZN bZrdh j?.

48
48
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
48 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
48 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
feofr;skB
feofr;skB
feofr;skB whB fy;eD
whB fy;eD
whB fy;eD
feofr;skB 'u u u u u zwhB fy;eDwhB fy;eD
feofr;skB
fgZm d/ fJ; fB kB B{z vkeNo ;wM oj/ ;B fsb, iKukB B{z vkeNo ;wM oj/ ;B fsb, iKu
fgZm d/ fJ; fB kB B{z vkeNo ;wM oj/ ;B fsb, iKu
fgZm d/ fJ; fB
fgZm d/ fJ; fB
fgZm d/ fJ; fBSkB B{z vkeNo ;wM oj/ ;B fsb, iKukB B{z vkeNo ;wM oj/ ;B fsb, iKu
Bkb 24 b'eK dh w"s
Bkb 24 b'eK dh w"s
Bkb 24 b'eK dh w"s
Bkb 24 b'eK dh w"s
Bkb 24 b'eK dh w"s
d"okB ;kjwD/ nkJh j?okB eoB tkbh ;ZukJh
d"okB ;kjwD/ nkJh j?okB eoB tkbh ;ZukJh feofr;skB (fpT{o') feofr;skB
d"okB ;kjwD/ nkJh j?okB eoB tkbh ;ZukJh
d"okB ;kjwD/ nkJh j?okB eoB tkbh ;ZukJh
d"okB ;kjwD/ nkJh j?okB eoB tkbh ;ZukJh
ftu zwhB fy;eD dh xNBk ftu xZN
s'A xZN 24 b'eK dh w"s j' rJh, fiBQK
'u 9 pZu/ th Skwb jB. fJ; wZX J/
ShnkJh d/S d/ US y/so d/ nkfJ:{ fgzv
ftu fJj jkd;k tkgfonk. S/ wekB
fJ; dh bg/N ftu nk rJ/. n?woi?A;h ;/
tk wzsokb/ dh p[bkoD n?bwhok S/ohg'tk
B/ dZf;nk fe fJ; xNBk ftu 9 pZfunK
;w/s 24 b'eK dh w"s j' rJh.
woh j'Jh d';s d/ c/;p[Ze nekT{AN s'A
woh j'Jh d';s d/ c/;p[Ze nekT{AN s'A
woh j'Jh d';s d/ c/;p[Ze nekT{AN s'A
woh j'Jh d';s d/ c/;p[Ze nekT{AN s'A
woh j'Jh d';s d/ c/;p[Ze nekT{AN s'A
w?;i nkT[D
w?;i nkT[D s/ p[oh soQK xpokJh n"os
w?;i nkT[D
w?;i nkT[D s/ p[oh soQK xpokJh n"oss/ p[oh soQK xpokJh n"os
w?;i nkT[D 's/ p[oh soQK xpokJh n"oss/ p[oh soQK xpokJh n"os
BjhA fwb/ ;r'A woh j'Jh bVeh d/ uko
j'o c/;p[Ze fwZsoK B{z th G/i/ rJ/ jB.
e?bh B/ fJe fBT{z u?Bb B{z dZf;nk fe
fJj fBzdD:'r w?;i T[; B{z brksko
nk oj/ jB.
e?bh B/ dZf;nk fe T[; dh woj{w
d';s dk c/;p[Ze nekT{AN fe;/ j'o
ftnesh B/ j?e eo fbnk j? ns/ nekT{AN
goE (fpT{o') nk;No/bhnk dh ofjD tkbh n?bh pq?ZvSk nkgD/-nkg B{z ekch
dk g[okDk Bkw pdb e/ fJe BtK Bkw
y[Sfe;ws wzB ojh j?, feT[Afe T[; d/ gq/wh dh u"e;h B/ T[; dh ikB puk bJh.
fby fdZsk j? ns/ fJzBk jh BjhA ;r'A
n;b 'u n?bh dh fgZm 's/ fsb tork e'Jh fBSkB ;h. T[j fJ; fBSkB B{z eJh tko
fJj Bkw nzro/ih ftZu th BjhA fbfynk.
vkeNoK e'b fdyk u[Zeh ;h go jo tko vkeNoK B/ yso/ tkbh rZb s'A fJBeko eo
e?bh B/ j?eo B{z fejk, '' s[;h fJe
fdZsk go e[M wjhfBnK pknd u?Zeng 'u fJj e?A;o fBefbnk.
w[odk n"os d/ c/;p[Ze nekT{AN B{z feT[
fJ; pko/ ikDekoh fdzfdnK 24 ;kbk n?bh B/ dZf;nk fsb tor/ fBSkB 's/
j?e ehsk j?< fJj fpbe[Zb ;jh BjhA
y[ibh dh ;wZf;nk tX ikD ekoB w?A fJ; B{z eYkT[D bJh vkeNoK e'b rJh go
j?.'' fJ; dk e'Jh th itkp Bk fdzd/ j'J/
T[BQK B/ ;kok e[M mhe j?, efj e/ w?B{z tkg; G/i fdZsk. T[; B/ dZf;nk fe 11
T[; B/ fBzdD:'r w?;i G/iD/ ikoh oZy/.
wjhfBnK pknd T[; d/ gq/wh B/ fsb 'u e[M pdbkn d/y/, fi; s'A pknd T[j fco
e?bh B/ fJ; ;zpzX 'u c/;p[Ze Bkb ;zgoe
u?Zeng bJh rJh. fJ; d"okB iKu 'u fJj fsb, w/bkB'wk (fJZe soQK dk e?A;o)
ehsk sK c/;p[Ze B/ T[; B{z nfij/
fBefbnk, fijVk fe shih ;N/i 's/ gj[zu u[Zek ;h. n?bh w[skpe fJ; phwkoh d/
nekT{AN B{z fwNkT[D (vhbhN) iK pbke
pko/ 'u ;[D e/ T[; B{z ekch MNek bZrk. fJ; fgZS'A fJbki bJh T[j s[ozs j;gskb
eoB bJh fejk. fJ; s'A pknd e?bh B/
'u dkyb j' rJh. vkeNoK B/ ;oioh eoe/ fJ; fsb B{z eZfYnk. jkbKfe e?A;o d/
fejk w?A nfijk feT[ eoK, fJj w/oh d';s
tkg; gosD dk ysok ni/ th poeoko j?. n?bh dk efjDk j? fe fJ; ejkDh B{z UBNkohU (fpT{o') w/r/B e?bh T[; r[gs ;ohoe nzrK 's/ fNZgDhnK eoB
dk nekT{AN j? ns/ c/;p[Ze T[; nekT{AN
b'eK e'b ;KfMnK eoB fgZS/ T[; dk fJZe' jh we;d b'eK B{z w/bkB'wk gqsh ikro{e t/b/ p[oh soQK xpok rJh id'A T[; B{z tkb/ ;B. fiBQK ftZu fiD;h s"o 's/
B{z ;[oZfyns oZyD bJh ekotkJh eo/.
eoBk j?. T[; dh woh j'Jh fJe n"os d';s d/ c/ ngwkBiBe fNZgDhnK ehshnK rJhnK
j?eo ftnesh dh gSkD ni/ sZe BjhA
;p[Ze nekT{AN s'A e[M fJsokz:'r ;zd/ ;B. e?bh B/ dZf;nk fe T[; B{z c'N'nk
j' ;eh. g[b; B/ wkwb/ B{z fXnkB 'u
niBph j' e/ th d' gfotkoK u pfDnk v{zxku pfDnk v{zxk
niBph j' e/ th d' gfotkoK S fwb/. e?bh B{z fi; d';s d/ c/;p[Ze th fwbhnk, i' fe ftnesh d/ gqkJht/N fbnKdk j? ns/ pDdh ekotkJh eoB
niBph j' e/ th d' gfotkoK
niBph j' e/ th d' gfotkoK u pfDnk v{zxk
niBph j' e/ th d' gfotkoK 'u pfDnk v{zxku pfDnk v{zxk
nekT{AN s'A ;zd/S fwb/ don;b T[j 4 ;ohoe nzrK dhnK ;B. e?bh B/ dZf;nk
dk Go';k fdZsk j?.
;kb gfjbK jh wo rJh ;h. fJj ;zd/S fe fJj c/;p[Ze w?;i f;oc T[; B{z jh
sk, fJzM nkfJnk ;Zu ;kjwD/
sk, fJzM nkfJnk ;Zu ;kjwD/
fo fo fo fo foSsk, fJzM nkfJnk ;Zu ;kjwD/sk, fJzM nkfJnk ;Zu ;kjwD/
sk, fJzM nkfJnk ;Zu ;kjwD/
jKreKr dk y{p;{os r[od[nkok ;kfjp,
jKreKr dk y{p;{os r[od[nkok ;kfjp,
jKreKr dk y{p;{os r[od[nkok ;kfjp,
jKreKr dk y{p;{os r[od[nkok ;kfjp,
jKreKr dk y{p;{os r[od[nkok ;kfjp,
fiZE/ 116 ;kbK s'A uZb oj/ B/ bzro
fiZE/ 116 ;kbK s'A uZb oj/ B/ bzro
fiZE/ 116 ;kbK s'A uZb oj/ B/ bzro
fiZE/ 116 ;kbK s'A uZb oj/ B/ bzro
fiZE/ 116 ;kbK s'A uZb oj/ B/ bzro
fJ; r[od[nkok ;kfjp ftu fJe y{j th
j?, i' b'eK dhnK gkDh dhnK b'VK g{ohnK
eodk fojk j?. jkbKfe nZi fJj y{j
;[Ze u[Zek j?.
65 ;kbk eSwho f;zx dk efjDk j?
fe T[j phs/ 40 ;kbK s'A brksko ;t/o/
ns/ d[gfjo d/ ;w/A fJZE/ nkT[Adk j? ns/
bzro dh ;/tk eodk j?. T[BQK fejk, fJZE/
bzro jh BjhA ';wkBsk dk jZe' gZedk
j?, i' ;kfonK B{z toskfJnk iKdk j?.
eSwho f;zx dk efjDk j? fe bzro dh
;/tk eoe/ T[; B{z bZrdk j? fit/A T[j
gowkswk d/ B/V/ j' frnk j't/. eSwho
f;zx tor/ eJh j'o b'e th fBZs fdB
fJZE/ ;h; fBtkT[D nkT[Ad/ jB. fJZE/ o'z
;t/o/ 4 ti/ bzro fsnko eoBk S[o{ eo
fdZsk iKdk j?. u"b ns/ ;pzhnK pDk
bJhnK iKdhnK jB ns/ skzk-skzk
gqSkdk fsnko eoe/ nkT[D tkb/ b'eK
N'oKN' (fpT{o') nzr dkB eoBk ;G s'A tZvk dkB j? go eh s[;hA ikDd/ j' fe B{z fdZsk iKdk j?. jcs/ d/ nkyoh fdB
fe;/ dk dkBh nzr b?D tkbk ftnesh T[; d/ gfotko B{z fezBhnK d[nktK fdzdk j?. seohpB 200 b'eK ns/ n?stko B{z
e?B/vk d/ ;;ekN{B 'u ofjD tkbh 23 ;kbk fbJ/B/ iow/B BK dh e[Vh dh w"s seohpB 1500 b'eK r[od[nkok ;kfjp
cotoh 2016 'u jh j' rJh ;h go T[; d/ c/cV/ ni/ th ;kj b? oj/ jB Gkt T[; d/ ftu bzro SekfJnk iKdk j?. r[od[nkok
c/cV/ fe;/ j'o d/ ;oho 'u ezw eo oj/ jB. fbJ/B/ dk gfotko ed/ th T[; B{z G[Zb ;kfjp tZb'A G'iB ;jkfJsk gq'rokw 'c{v
BjhA ;e/rk. vkeNoK B/ T[; dk fdb, bhto ns/ c/cfVnK B{z ;zGkb e/ oZy fbnk ;h. J/Aib' bJh th G'iB ns/ ykD-ghD dk
T[; dh w"s d/ e[ZM ;w/A wro'A ;;e?utB 'u ofjD tkbh n"os fibhnB bKi/B B{z j'o ;kwkB G/fink iKdk j?.
T[; d/ c/cV/ NoK;gbKN eo fdZs/ rJ/. r[od[nkok ;kfjp d/ rqzEh ns/ gqpzXe
r[ow/b f;zx B/ fejk fe r[od[nkok
fbJ/B/ d/ c/cfVnK B/ fibhnB B{z jh BjhA ;r'A T[; d/ gfotko B{z th pukfJnk jKreKr (fpT{o') f;Zy d[Bhnk d/ tkb/ jo ftnesh B{z bzro SekfJnk ;kfjp d/ do ;kfonK bJh y[ZbQ/ jB. fJZE/
feT[Afe i/eo fibhnB dh w"s j' iKdh sK T[; dk S'Nk pZuk ns/ gfotko o[b ikDk fe;h th e'B/ ftu ub/ ikD T[j nkgD/ iKdk j?. f;Zy GkJhuko/ d/ eJh b'e fJZE/ e'Jh BjhA g[ZS/rk, s[;hA e"D j'< phs/ 8
;h. fbJ/B/ dh i[Vtk G?D bkT{ok iow/B B/ dZf;nk fe T[j BjhA ikDdh ;h fe T[; gfotko s'A sK d{o j' ;ed/ jB go nkgD/ nk e/ bzro dh ;/tk eod/ jB ns/ nkgD/ ;kbK ftu seohpB 25000 ftfdnkoEh
dh G?D d/ c/cV/ fe; B{z fwb/ jB. nypkoK s'A fwbh ikDekoh wro'A fibhnB B/ c/cV/ Xow ns/ r[od[nkok ;kfjp s'A BjhA j?. fgzv, nkgD/ d/S Bkb i[V/ j'D dh y[Sh r[od[nkok ;kfjp dk d"ok eo u[Ze/ jB.
dkB eoB tkbh fbJ/B/ d/ gfotko B{z fuZmh fbyh. T[; B/ nkgD/ pko/ dZf;nk ns/ fJ;/ soQK dh fw;kb g/S eo fojk j? wfj;{; eod/ jB. fJ; r[od[nkok ;kfjp T[j fJZE/ nk e/ f;Zy Xow pko/ ikDekoh
j[D fJj niBph ibdh jh fJe-d{i/ B{z fwbD ik oj/ jB. fbJ/B/ dh wK ns/ G?D B/ jKreKr fty/ ;fEs r[od[nkok ;kfjp, dh ;EkgBk 1901 ftu fpqfNS nkowh jk;b eod/ jB. r[ow/b f;zx dk efjDk
fejk,''n;hA fbJ/B/ d/ ;kjK B{z d/yDk ukj[zd/ jK ,n;hA fbJ/B/ d/ c/cV/ b?D tkbh fiZE/ 116 ;kbK s'A bzro uZb oj/ jB. ftu Skwb f;ZyK tZb'A ehsh rJh ;h. j? fe fJj NfoZg f;zrkg[o d/ b'eK ns/
n"os B{z fwbDk ukj[zd/ jK.'' T[BQK fejk fe fJ; soQK bZrdk j? fit/A T[j fJe po?Av jKreKr d/ tkB ukJh fty/ ;fEs ykb;k d{i/ ftSt :[ZX d"okB eJh b'eK B/ ftfdnkoEhnK B{z f;Zy Xow pko/ dZ;D
fBT{ gfotko B{z fwbD ik oj/ jB. dhtkB r[od[nkok ;kfjp fty/ nkT[D r[od[nkok ;kfjp ftu SoB bJh ;h. dk tXhnk T[gokbk jB.

49
49
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
49 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh
49 gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
nk;No/bhnk u fvBo gkoNh d"okB Yfj-
nk;No/bhnk
nk;No/bhnk u fvBo gkoNh d"okB Yfj-u fvBo gkoNh d"okB Yfj-
nwohek u bkgsk j'Jh e?B/vhnBu bkgsk j'Jh e?B/vhnB nk;No/bhnk nk;No/bhnk 'u fvBo gkoNh d"okB Yfj-u fvBo gkoNh d"okB Yfj-
nwohek
nwohek
nwohek u bkgsk j'Jh e?B/vhnB
nwohek 'u bkgsk j'Jh e?B/vhnBu bkgsk j'Jh e?B/vhnB
Y/oh j'Jh pkbeBh, 8 b'e j'J/ ywhywh
Y/oh j'Jh pkbeBh, 8 b'e j'J/ zywhywh
Y/oh j'Jh pkbeBh, 8 b'e j'J/ ywh
Y/oh j'Jh pkbeBh, 8 b'e j'J/
n"os, BjhA fwbh e'Jh ypo
n"os, BjhA fwbh e'Jh ypo Y/oh j'Jh pkbeBh, 8 b'e j'J/
n"os, BjhA fwbh e'Jh ypo
n"os, BjhA fwbh e'Jh ypo
n"os, BjhA fwbh e'Jh ypo
pkbeBh Yfj rJh. fi; ekoB 8 b'e
p[oh zywh j' rJ/ jB, fiBQK 'u'A 4 p[oh
soQK Bkb zywh j'J/. rzGho o{g Bkb zywh
j'J/ 61 ;kbk pz[or ftnesh B{z J/no
n?Ap{b?A; zohJ/ bh;w'o j;gskb
gj[zukfJnk frnk, fiZE/ T[; dh jkbs
;fEo pDh j'Jh j?. d' n"osK fiBQK dh
T[wo 44 ns/ 58 ;kb j?, fiBQK B{z
rokcNB j;gskb 'u Gosh eotkfJnk
frnk. fJe 61 ;kbk ftnesh B{z
w?ehbB j;gskb 'u Gosh eotkfJnk
frnk ;h, fiZE'A T[; B{z fJbki wro'A S[ZNh
d/ fdZsh rJh. g[b; B/ dZf;nk fe T[BQK
B{z c'B 's/ fJ; xNBk dh ;{uBk fwbh ;h
fe fJZE/ fJ; soQK dk jkd;k tkgo frnk
j?. fi; s'A pknd T[j w"e/ 's/ g[Zi/ ns/
fBT{ ;kT{E t/bz (fpT{o') nk;No/ pkbeBh nukBe Yfj rJh, fiZE/ zywh B{z j;gskb dkyb eotkfJnkfJ
bhnk d/ ;{p/ fBT{ ;kT{E t/bz 'u fJe ftnkj ;wkrw s'A gfjbK fJe fvBo rk. fJj gsk BjhA bZr ;fenk j? fe
tZvk jkd;k tkgo frnk, fi; ekoB gkoNh uZb ojh ;h. fJ; xNBk 'u bkVh iK bkVk th zywh
8 b'e p[oh soQK Bkb zywh j' rJ/. fJj jkd;k oks t//b/ tkgfonk. j'J/ jB iK BjhA. g[b; B/ g{oh fJwkos
don;b fBT{ ;kT{E t/bz d/ Sfjo fvBo gkoNh 'u 8 b'eK d/ ;w{j B/ fjZ;k B{z ykbh eotkfJnk ns/ xNBk dh iKu
:kwpk ;fEs d' wzzbK fJwkos 's/ pDh fbnk ;h, id'A nukBe fJwkos dh eo ojh j?.
nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ fszB bZsK tkbh
nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ fszB bZsK tkbh
nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ fszB bZsK tkbh
nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ fszB bZsK tkbh
nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ fszB bZsK tkbh
e[Vh B{z fdZsh BthA f
e[Vh B{z fdZsh BthA f zdrh, G'r ojh ;h Boe
e[Vh B{z fdZsh BthA f zdrh, G'r ojh ;h Boezdrh, G'r ojh ;h Boe
e[Vh B{z fdZsh BthA fzzdrh, G'r ojh ;h Boezdrh, G'r ojh ;h Boe
e[Vh B{z fdZsh BthA f
jkbKfe wK d/ roG ftu i[Vtk pZuk
g{oh soQK ftef;s BjhA j' ;fenk go
T[; dh bZs pZuh d/ ;oho ftu i[Vh j'Jh
fwbh ;h. shih bZs eoe/ pZuh mhe soQK
s[o-fco BjhA ;edh ;h. T[; dh fzzdrh
Boe pDh j'Jh ;h. o'zkBk dhnK eJh
fefonktK ftu th T[; B{z ekch w[Sfeb
g/S nk ojh ;h.
pZuh B{z pzrbkd/S d/ fJe fgzv s'A
nk;Nq/bhnk d/ w?bp'oB fty/ fJbki bJh
fbnKdk frnk ;h. vkeNoK B/ T[; dk
N'oKN' (fpT{o') e?B/vhnB g[b; B/ ikDekoh fdZsh j? fe fJe e?B/vhnB n"os
nkgq/SB eoB s'A gfjbK eJh wjhfBnK
ns/ T[; dk fJe nwoheh ;kEh nwoheh Sfjo p/fbz/ 'u bkgsk j' rJ/ jB. UBNkohU
sZe T[; dh o{g-o/yk fsnko ehsh ns/
'u ofjD tkbh 52 ;kbk cokB;ek w?N; ns/ 36 ;kbk E'w; vohT{ v/ t{no;Bh B{z
;cbskg{ote fJ; nkgq/SB B{z nzikw
T[BQK d/ d';sK B/ wzrbtko B{z nkyoh tko d/fynk ;h. T[j d't/A b'eb pko 'u rJ/
fdZsk. nk;Nq/bhnkJh vkeNoK B/ fJ;
;B.
;zpzX ftu pzrbkd/Sh vkeNoK Bkb th
B?B;h focpkoe i' nwohek dh Bkrfoe j?, B/ dZf;nk fe T[BQK B/ fJeZm/ oks
bzph uouk ehsh sK i' fJ; wkwb/ B{z
dk ykDk ykXk ;h. brGr 11 ti/ d't/A T[ZE'A nkgD/ xo bJh otkBk j' rJ/. id
f;vBh (fpT{o') pzrbkd/S ftu g?dk BthA fzzdrh fdZsh j?. fszB ;kbk u'J/sh uzrh soQK ;wfMnk ik ;e/. vkeNoh Nhw
;t/o B{z fJe d';s T[; e'b fe;/ ezw s'A frnk sK T[ZE/ T[; B{z e'Jh Bk fwfbnk. ;ko/
j'Jh fszB bZsK tkbh pZuh u'J/sh yks{B d/ ;oho 's/ iBw s'A jh shih bZs ;h. B/ fJ; wkwb/ dh ikDekoh fdzd/ j'J/
d';sK s'A gsk eoB wro'A th T[BQK pko/ e'Jh ikDekoh Bk fwbh. T[; d/ d';sK B/
dk nk;Nq/bhnk d/ vkeNoK B/ vkeNoK dk efjDk j? fe fJj T[; d/ dZf;nk fe pZuh j[D fpbe[b mhe j?
g[b; B{z ;{uBk fdZsh. d'jK B{z bZGD bJh pj[s e'fSS ehsh rJh go ni/ se e'Jh
;cbskg{ote nkgq/SB eoe/ T[; B{z Bkb gb oj/ i[Vtk pZu/ dh bZs ;h. ns/ y/v ojh j?.
ikDekoh BjhA fwbh.
fevBh NoK;gbKN d/ 6 fdB wro'A j;gskb
fevBh NoK;gbKN d/ 6 fdB wro'A j;gskb
fevBh NoK;gbKN d/ 6 fdB wro'A j;gskb u'A fwbh
fevBh NoK;gbKN d/ 6 fdB wro'A j;gskb 'u'A fwbhu'A fwbh
gkfe;skB d/ fjzd{ wzdo u GzB-s'Vu GzB-s'V
gkfe;skB d/ fjzd{ wzdo u GzB-s'V
gkfe;skB d/ fjzd{ wzdo 'u GzB-s'Vu GzB-s'V
gkfe;skB d/ fjzd{ wzdo
gkfe;skB d/ fjzd{ wzdo fevBh NoK;gbKN d/ 6 fdB wro'A j;gskb u'A fwbhu'A fwbh
S[ZNh, fco pZMh ftnkj d/ pXB 'uu uu u
S[ZNh, fco pZMh ftnkj d/ pXB
S[ZNh, fco pZMh ftnkj d/ pXB
S[ZNh, fco pZMh ftnkj d/ pXB
S[ZNh, fco pZMh ftnkj d/ pXB
tkfbnK dh t/fNzr fb;N 'u gk fdZsk.
nB{z fevBh v'Bo (dkBh) dh T[vhe eo
ojh ;h.
fJ; s'A fszB ;kb gfjbK T[; dh
w[bkeks i/;ftB i/w; Bkb j'Jh. d'jK
B/ 5 wJh 2016 B{z gq'gz ehsk. fJ; s'A
pknd i'V/ B/ 25 wkou 2017 dk fd
ftnkj bJh s?n eo fbnk go ftnkj
d/ fJe jcs/ gfjbK vbk; d/ w?vheb
f;Nh j;gskb s'A nB{z B{z fJe c'B ekb
nkJh, fi; 'u T[; B{z fejk frnk fe
fevBh v'Bo Bkb T[; dh fevBh w?u
eo rJh j?. T[; d/ fJe fdB pknd jh
nB{z dh fevBh NoK;gbKN eo fdZsh
rJh.
j;gskb d/ ;oiheb vkfJo?eNo
vkH w?fET{ B/ nB{z dh ;oioh B{z ;cb
dZf;nk j?. T[BQK B/ fejk fe T[j szdo[;s
j?. fevBh dkB eoB tkbk th szdo[;s
;h, fJ; bJh NoK;gbKN/SB 'u e'Jh go/
N?e;k; (fpT{o') ne;o fcbwK 'u fv;ukoi j' rJh.
SkBh BjhA nkJh. T[BQK dZf;nk fe ;kv/
fJj d/yD B{z fwbdk j? fe fe;/ jkd;/ T[; s'A pknd T[j ;i-;zto e/ w?foi
e'b ;w/A B{z b? e/ u?bzi ;h, i' fe pj[s
dk fSeko j'D iK phwkoh s'A mhe j'D jkb ftu gj[zu iKdh j?. don;b nB{z
xZN ;h. vkH B/ dZf;nk fe nkw s"o 's/
s'A pknd i'V/ ftnkj d/ pzXB 'u pZMd/ dk ftnkj 25 wkou B{z gfjbK s'A jh
wohz 3 s'A 7 fdB 'u mhe j' iKd/ jB.
jB go ftd/SK ftu fJj nkw rZb j?. s?n ;h go T[; B{z nukBe 19 wkou B{z
T[BQK B/ nB{z B{z nkgD/ ftnkj ftu vK;
fJ;bkwkpkd (fpT{o') gkfe;skB d/ dZyDh f;zX fJbke/ 'u e[M nDgSks/ b'eK skzk wkwbk nwohek d/ N?e;k; dk j?, fevBh NoK;gbKN bJh j;gskb 'u
B/ S[Zeotko B{z GzB-s'V ehsh. g[b; B/ dZf;nk fe d/tfsnK dhnK w{oshnK s'V fiZE/ 28 ;kb dh nB{z fcfbg nkgD/ dkyb j'Dk fgnk. nB{z id'A 9 wjhB/ dh Bk eoB dh ;bkj fdZsh. nB{z d/ gsh i/
fdZshnK rJhnK, fi; d/ e[M fjZ;/ B/V/ dh fJe ;hto/i bkJhB 'u'A pokwd ehs/ rJ/ ftnkj s'A 7 fdB gfjbK fevBh ;h sK T[; B{z fevBh dh ;wZf;nk ;h. 6 ;ftB i/w; B/ fevBh dkBh d/ gfotko
. fJj xNBk xko' Sfjo 'u S[Zeotko Skw B{z j'Jh. xNBk d/ f;bf;b/ 'u JhSfBzdk NoK;gbKN (nzr spdhbh) bJh d;zpo 2011 B{z T[; dh fevBh c/b j' dk S[eohnk ehsk. nB{z B/ th fevBh
s/ nZstkd dk wkwbk doi ehsk frnk j?. n?Z;Hn?Z;HghH fcdk j{;/B w;s'Jh B/ j;gskb 'u dkyb j'Jh ns/ ftnkj s'A rJh ;h. 2012 d/ nyho 'u vkeNoK B/ dkB eoB tkb/ ns/ T[; d/ gfotko dk
fejk, ''wkwb/ dh iKu uZb ojh j? go jkb/ sZe e'Jh frqcskoh BjhA j'Jh j?.'' wji 24 xzN/ gfjbK j;gskb s'A T[; dk BK fevBh NoK;gbKN eokT[D XzBtkd ehsk.

5 5 5 5 50 gzikp NkJhwgzikp NkJhwz, f;vBh, wJh, f;vBh, wJh 2017
gzikp NkJhw
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh
gzikp NkJhw , f;vBh, wJh, f;vBh, wJh



ft;kyh w/b/ dk ;cb nk:'iB
ft;kyh w/b/ dk ;cb nk:'iB
ft;kyh w/b/ dk ;cb nk:'iB
ft;kyh w/b/ dk ;cb nk:'iB
ft;kyh w/b/ dk ;cb nk:'iB






















































f;vBh (fpT{o') jo ;kb dh soQK n?stko B{z ;t/o/ 10H30 s'A Skw 5H30 dk gq'rokw ubdk fojk. S'N/ S'N/ pZu/ frnk. nkJ/ doSeK B/ g{ok fdB w/b/ dk fJ; dh n?ANoh g{oh soQK w[cs ;h. fJ; w/
fJ; tko th gzikph ;zrhs ;?ANo d/ ti/ se j'fJnk. T{mK dh ;tkoh ns/ M{fNnK dk ;kok g{oh soQK nkBzd wkfDnk. b/ B{z ekw:kp pDkT[D tk;s/ ;qh
eosk Xosk ;qh dftzdo Xkohnk ns/ w/b/ ftu soQK soQK d/ ;Nkb brkJ/ fdB nkBzd wkDd/ oj/. ;NkbK s/ brh ;qh oDihs y/Vk dh nrtkJh j/m joehos ;zXo ns/ ;qh dftzdo Xkohnk
joehos ;zXo tb'A ft;kyh w/b/ dk ;cb rJ/ ;B. fJj w/bk d/yd/ jh d/yd/ d[gfjo o"De sK t/yfdnK jh pDdh ;h. eotkJ/ rJ/ fwT{fieb u/no, ukNh o/; dh eJh fdBK dh nDEe fwjBs ;kc
nk:'iB Blacktown Show Ground se g{oh soQK Go frnk. g{ok fdB ;N/i VIP Session ftu nkJ/ wfjwkBK ns/ oZ;k eSh pj[s jh o"ue ;B. fJ; Bzo nk ojh ;h fi; bJh T[j tXkJh d/
fty/ fwsh 23 ngq?b 2017 fdB s/ fJe s'A tZX fJe ozrkozr nkJhNwK ns/ ;g"A;oK dk wkB ;BwkB ehsk tko d/ gq'rokw dh yk;hns fJj ojh fe gkso jB.

PAU Ex Hockey Coach Harinder





Singh Bhullar Honored in Sydney




























Sydney, (Bureau) To organized this function very (Sherry), Ms Amardeep Kaur Bhullar. During this function leadership, twenty four times
welcome S. Harinder Singh successfully. Grewal and Ms Navjit Kaur Bhullar told that, during his the PAU hockey team reached
Bhullar (Ex hockey coach PAU In all 35 alumni families Sandhu; as the hockey players coaching period of more than in the final four teams and five
Ludhiana) a meet and greet attended this function. Dr. of PAU, living in Sydney helped 36 yours in the Punjab times his teams got the
function was organized in the Surinder Singh Shergill, S. Raghbir to make this function a success. Agricultural University, Ludhiana positions in the inter-varsity
Western Sydney on 22nd April, Singh Bal, S. Iqbal Singh Sandhu, Local MP Hon. Mrs. Michelle thousands students got training tournament.To make this event
2017 by the PAU AUSTRALIA. S. Harinderpal Singh Sandhu, Sh. Rowland released the video clip under him in playing hockey, more colorful, he also presented
The hockey players, who got Sanjiv Kumar, S. Charan Kanwal (A MAN OF DEVOTION) of and nine of the trainees played some entertainment items. He
training from Bhullar in PAU during S Bal, S. Daljit Singh, S. Harjit about ten minutes duration on at the international level in the was awarded a memento by the
their student life, helped to Singh (Harry), S. Shamsher Singh the life of S. Harinder Singh hockey events. Under his PAU Australia during this function.


Click to View FlipBook Version