หนังสือรัฐร่วม

องคค์ วามร้จู ากงานวจิ ยั
และพฒั นาภาครฐั รว่ มเอกชนในเชิงพาณชิ ย์

ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2560-2564

เครือข่ายวิจัยอุดมศึกษาภาคกลางตอนล่าง (C)
สถาบันแม่ข่าย: มหาวิทยาลัยศิลปากร



องค์ค์ วามรู้้จ� ากงานวิิจััย
และพััฒนาภาครััฐร่ว่ มเอกชนในเชิิงพาณิิชย์์

ตั้้ง� แต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564

เครืือข่า่ ยวิจิ ัยั อุดุ มศึึกษาภาคกลางตอนล่า่ ง (C)
สถาบัันแม่ข่ ่่าย: มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร

องค์ค์ วามรู้จ�้ ากงานวิจิ ัยั และพัฒั นาภาครัฐั ร่ว่ มเอกชนในเชิงิ พาณิชิ ย์์
ตั้้ง� แต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564

เครือื ข่า่ ยวิจิ ัยั อุดุ มศึกึ ษาภาคกลางตอนล่า่ ง (C)
พิมิ พ์์ครั้ง้� ที่่� 1 มีีนาคม พ.ศ. 2565 จำนวน 200 เล่ม่
สงวนลิขิ สิิทธิ์์ � ตามพระราชบัญั ญััติกิ ารพิมิ พ์์ ห้า้ มมิใิ ห้ท้ ำซ้ำ้ หรือื ลอกเลีียนแบบ
โดยไม่่ได้ร้ ัับอนุุญาต
ข้้อมููลทางบรรณานุกุ รมของหอสมุดุ แห่ง่ ชาติิ
เครืือข่า่ ยวิิจััยอุดุ มศึกึ ษาภาคกลางตอนล่า่ ง.
องค์์ความรู้�้จากงานวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนในเชิิงพาณิิชย์์
ตั้้�งแต่่ ปีี พ.ศ. 2560-2564.--กรุงุ เทพฯ : มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร, 2565.
1. วิจิ ััยและพััฒนา. 2. รััฐร่่วมเอกชน. I. ชื่�อเรื่อ� ง
ISBN 978-974-641-808-9
จัดั พิิมพ์แ์ ละเผยแพร่โ่ ดย เครืือข่่ายวิิจััยอุุดมศึกึ ษาภาคกลางตอนล่่าง (C)
สถาบันั แม่ข่ ่า่ ย: มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร
สำนัักงานบริหิ ารการวิจิ ััยนวััตกรรมและการสร้า้ งสรรค์์
มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร วิทิ ยาเขตพระราชวัังสนามจัันทร์์
นครปฐม 73000
โทรศััพท์์ 034255808
โทรสาร 034255808
โทรศััพท์์เคลื่อ� นที่่� 061-6284101
e-mail: [email protected]

คำนำ

โครงการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกในเชิิงพาณิิชย์์เป็็นกลไกความ
ร่่วมมืือ 3 ฝ่่ายระหว่่างสำนัักงานคณะกรรมการการอุุดมศึึกษา สถาบััน
อุุดมศึึกษา และภาคการผลิิต ทั้้�งในส่่วนของผู้�้ ประกอบการภาคอุุตสาหกรรม
และหน่่วยงานส่่วนท้้องถิ่ �นที่่�มุ่ �งเน้้นการส่่งเสริิมให้้เกิิดการวิิจััยที่่�ตอบสนองต่่อ
ความต้้องการของภาคการผลิิตเป็็นหลััก และสนัับสนุุนให้้นำองค์์ความรู้�้จาก
สถาบันั อุุดมศึกึ ษามาวิจิ ััยและพััฒนาร่ว่ มกััน หรืือนำเอาผลงานวิิจััย องค์ค์ วาม
รู้้�และนวััตกรรมที่่�ได้้รัับจากการทำวิิจััยของสถาบัันอุุดมศึึกษาไปถ่่ายทอด
เทคโนโลยีีให้้กัับผู้้�ประกอบการ และ SMEs เพื่่อ� เสริิมสร้้างขีีดความสามารถใน
เชิิงแข่่งขัันของผู้�้ ประกอบการ ภาคอุุตสาหกรรมให้้มีีศัักยภาพสููง พััฒนา
ผลิติ ภััณฑ์์ที่ม่� ีีคุุณภาพเพื่่�อการส่ง่ ออก และลดการนำเข้้าเครื่�องมือื อุปุ กรณ์์จาก
ต่่างประเทศ อีีกทั้�้งยัังส่่งเสริิมให้้อาจารย์์และนัักวิิจััยของสถาบัันอุุดมศึึกษา
ทำการศึกึ ษา ค้น้ คว้า้ วิจิ ััย และสร้า้ งเครือื ข่า่ ยการแลกเปลี่ย่� นเรีียนรู้้�ร่ว่ มกัับภาค
อุุตสาหกรรมเสริิมสร้้างศัักยภาพของผู้้�ประกอบการอุุตสาหกรรม และ SMEs
ในการประกอบธุุรกิจิ ด้ว้ ย
นัับตั้�้งแต่ป่ ีี พ.ศ. 2560 ถึึง 2564 เครือื ข่่ายบริหิ ารวิจิ ััยอุุดมศึกึ ษาภาค
กลางตอนล่่าง มีีการจััดสรรทุุนวิิจััยภายใต้้ข้้อกำหนดทุุนอุุดหนุุนโครงการวิิจััย
และพััฒนาภาครััฐร่ว่ มเอกชนในเชิงิ พาณิชิ ย์์ จำนวน 12 โครงการ จากนัักวิจิ ััย
ภายในเครืือข่่ายฯ ที่่�มีีข้้อค้้นพบอัันเป็็นองค์์ความรู้�้ที่่�สำคััญและน่่าสนใจมาก
หนัังสืือเล่่มนี้้�จึึงเป็็นการรวบรวมองค์์ความรู้�้จากการวิิจััยดัังกล่่าวเพื่่�อให้้ผู้้�
ประกอบการและผู้้�ที่่�สนใจได้้นำไปใช้้ประโยชน์์ได้้ในวงกว้้างต่่อไปคณะผู้�้ จั ดทำ
หนัังสืือขอขอบคุุณนัักวิิจััยและผู้้�ประกอบการ และผู้�้ มีีส่่วนเกี่�่ยวข้้องทุุกฝ่่ายที่่�

(ก)

ร่ว่ มกัันสร้้างองค์์ความรู้�ใ้ นครั้�ง้ นี้้ด� ้ว้ ย และหวัังว่่าหนัังสืือเล่ม่ นี้้�จะเป็น็ ประโยชน์์
ต่่อการนำไปประยุุกต์์ใช้้เพื่่�อการพััฒนาอุุตสาหกรรมและผู้้�ประกอบการของ
ประเทศได้ต้ ่อ่ ไป

คณะผู้จ้� ััดทำ

(ข)

สารบััญ

หน้้า

คำนำ ก

สารบัญั ค

โครงการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนเชิิงพาณิิชย์์ ประจำ 1
ปีีงบประมาณ 2560 สํํานัักงานปลััดกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจัยั และนวััตกรรม

การสกััดสารยัับยั้�้งจุุลิินทรีีย์์จากเปลืือกมะพร้้าวเพื่่�อรัังสรรค์์ 2
นวััตกรรมสีีเขีียวเพื่่�อสุุขภาพ ผลิิตภััณฑ์์จากมะพร้้าวน้้ำหอม
พร้อ้ มดื่�มโดยกรรมวิธิ ีีไม่่ผ่่านความร้้อน

การปรัับปรุุงกระบวนการผลิิตแบบกึ่่�งอััตโนมััติิเพื่่�อลดต้้นทุุน 7
ในสายการผลิิตชิ้�นส่่วนแผ่่นยึึดโครงตััวถัังรถกระบะ กรณีี
ศึกึ ษา บริิษััท อาปิิโก จำกััด

โครงการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนเชิิงพาณิิชย์์ ประจำ 12
ปีีงบประมาณ 2561 สํํานัักงานปลััดกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิิทยาศาสตร์์ วิจิ ััยและนวััตกรรม

การพััฒนาไส้แ้ บบเกลือื จากเกลือื ธรรมชาติสิ ำหรัับอุตุ สาหกรรม 13
หล่่ออะลููมิิเนีียมแบบใช้แ้ รงดััน

การพััฒนาระบบผลิิตผลไม้้แช่่อิ่�มขนาดเล็็กแบบอััตโนมััติิ 19
ต้้นทุุนต่่ำแบบถัังสููญญากาศ สำหรัับกลุ่�มวิิสาหกิิจชุุมชน
ขนาดกลางและขนาดย่่อม (SMEs): กรณีีศึึกษา หจก.
เพิ่่�มทรััพย์ฟ์ ู้้ด� การเกษตร จัังหวััดนครปฐม

(ค)

สารบััญ (ต่่อ)

หน้้า
โครงการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนเชิิงพาณิิชย์์ ประจำ 23
ปีีงบประมาณ 2562 สํํานัักงานปลััดกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิิทยาศาสตร์์ วิิจัยั และนวัตั กรรม

การพััฒนาอุปุ กรณตรวจวััดยาฆ่า่ แมลงในกลุมุ ออรกาโนฟอสเฟต 24
ที่ป่� นเปอนในผลิติ ภััณฑทางการเกษตร
การพััฒนาผงสีีธรรมชาติิที่่�เตรีียมจากสภาวะอ่่อนเพื่่�อผลิิตใน 30
อุุตสาหกรรมสำหรัับประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นเครื่อ� งสำอาง
โครงการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนเชิิงพาณิิชย์์ ประจำ 34
ปีีงบประมาณ 2563 สํํานัักงานปลััดกระทรวงการอุุดมศึึกษา
วิทิ ยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และนวัตั กรรม
การผลิิตเครื่�องดื่�มเพื่่�อสุุขภาพจากข้้าวสีีเสริิมพรีีไบโอติิกใน 35
ถุุงรีีทอร์์ทเพาซ์ร์ ะดัับอุตุ สาหกรรม
การผลิิตสารละลายเกล็็ดเลืือดเพื่่�อใช้้ในงานเพาะเลี้�ยงเซลล์์ 39
ต้้นกํําเนิดิ ที่�เ่ หมาะสมสํําหรัับการนํําไปใช้ท้ างการแพทย์์
ระบบฆ่่าเชื้�อชนิิดความร้้อนต่่ำแบบต่่อเนื่่�องบนสายการผลิิต 43
ผัักผลไม้ด้ องในบรรจุภุ ััณฑ์ด์ ้ว้ ยเทคนิคิ สนามไฟฟ้้าแรงสููงและ
โคโรนาโอโซน สำหรัับวิิสาหกิิจขนาดกลางและขนาดย่่อม:
กรณีีศึกึ ษา หจก. เพิ่่�มทรััพย์์ฟู้�้ดการเกษตร จัังหวััดนครปฐม

(ง)

สารบัญั (ต่่อ)

หน้้า
โครงการการศึึกษาศัักยภาพเพื่่�อยกระดัับการพััฒนาเชิิงพื้้�นที่�่ของ 47
เครืือข่่าย (Preliminary Research) โครงการพััฒนาเครืือข่่าย
สถาบัันอุุดมศึึกษาเพื่่�อการวิิจััยและพััฒนาภาครััฐร่่วมเอกชนใน
เชิิงพาณิิชย์์ ปีีงบประมาณ พ.ศ. 2564 สํํานัักงานปลััดกระทรวง
การอุดุ มศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิจิ ัยั และนวััตกรรม

การพััฒนาระบบความปลอดภััยและตรวจวััดคุุณภาพพื้้�นที่�่ 48
ปลููกกััญชงบนกลุ่�มเมฆแบบไร้้สาย กรณีีศึึกษา: บริิษััท
เพื่่�อนช่่วยเพื่่�อนยามยาก จําํ กััด จัังหวััดราชบุรุ ีี
การศึึกษาความสมดุุลระหว่่างอุุปสงค์์และอุุปทานของ 51
เศรษฐกิิจบนฐานทรััพยากรพื้้�นถิ่�นมะพร้้าวทัับสะแก เพื่่�อให้้
เกิดิ การกระจายรายได้้อย่า่ งเป็น็ ธรรม
การผลิิตพรีีไอโอติิกจากกากชานอ้้อยเพื่่�อส่่งเสริิมสุุขภาวะ 54
ลํําไส้แ้ ละผลผลิิตไก่เ่ นื้้�อ

(จ)



โครงการวิิจััยและพัฒั นาภาครัฐั ร่ว่ มเอกชนเชิงิ พาณิชิ ย์์
ประจำปีงี บประมาณ 2560

สำนัักงานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจัยั และนวัตั กรรม

การสกัดั สารยัับยั้้ง� จุลุ ิินทรียี ์์จากเปลือื กมะพร้้าวเพื่่�อรังั สรรค์น์ วััตกรรม
สีีเขียี วเพื่่อ� สุขุ ภาพ ผลิติ ภัณั ฑ์์จากมะพร้้าวน้้ำหอมพร้้อมดื่�มโดยกรรมวิิธีี

ไม่ผ่ ่่านความร้้อน
Extraction of Microbial Inhibitor from Coconut Husk

for Green Innovation; Healthy Aromatic Coconut
Beverages under Cold Processing

คณะผู้้ว� ิิจัยั :

ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร. ธิติ ิมิ า วงษ์์ชีีรีี
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุุรีี
ดร. พรพรรณ สิิระมนต์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุรุ ีี
ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.อิศิ รทััต พึ่่ง� อ้้น
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุรุ ีี
นางสาวปิยิ ะนาถ สิิริริ ััตนาวงศ์์
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุุรีี
ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร. วชิิรญา อิ่�มสบาย
มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร์์ วิทิ ยาเขตกำแพงแสน
ร่่วมกัับ บริษิ ััท ชีีวาดีี โปรดัักส์์ จำกััด
จัังหวััดสมุทุ รปราการ

วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจัยั :

1. ศึกึ ษาการสกััดสารกลุ่�มเทนนิินจากเปลือื ก โดยการใช้อ้ ััลตร้้าโซนิคิ
2. ศึึกษาคุุณสมบััติิของสารสกััดและรููปแบบการใช้้สารสกััดเพื่่�อชะลอ
การเน่า่ เสีียของผลิิตภััณฑ์น์ ้า้ มะพร้้าวพร้้อมดื่�ม

2

3. ทดสอบการยอมรัับของผู้�้ บริโิ ภคและประเมินิ คุณุ ภาพของผลิติ ภััณฑ์์
น้้ำมะพร้า้ วน้า้ หอมผสมสารสกััดกัับผลิติ ภััณฑ์ม์ ะพร้า้ วน้้ำหอมพร้อ้ มดื่ม� ทางการ
ค้า้ ในประเทศ

วิิธีีดำเนิินการวิจิ ัยั :

ระยะเวลา วิธิ ีีดำเนิินการวิิจััย เป้า้ หมาย
เดือื นที่�่ 1-3
พััฒนาขั้�้นตอนการสกััดสาร ได้้สภาวะที่�่เหมาะสมในการ
เดืือนที่�่ 4-7 กลุ่�มแทนนิินจากเปลืือก สกััดสารที่�่มีีประสิิทธิิภาพ
ม ะ พร้้ า ว แ ล ะ ท ด ส อ บ สููงสุุด
เดืือนที่�่ 8-10 คุุณสมบััติิการเป็็นวััตถุุกััน
เสีียและสารต้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ

พััฒนารููปแบบการใช้้สาร ได้้รููปแบบและปริิมาณสาร
สกััดและพััฒนาสููตรเครื่�อง สกััดที่เ�่ หมาะสมในการยัับยั้ง�้
ดื่�มด้้วยสารสกััดจากเปลืือก จุุลินิ ทรีีย์์ ได้้สููตรน้้ำมะพร้า้ ว
มะพร้้าวและกรรมวิิธีีผลิิตไม่่ พร้้อมดื่ม� ผสมสารสกััด (ที่�ไ่ ม่่
ใช้ค้ วามร้อ้ น เพื่่อ� ยืดื อายุกุ าร ผ่่านความร้้อน)
เก็็บผลิิตภััณฑ์์

ทดสอบคุุณสมบััติิและการ ได้้ profile สินิ ค้า้ เพื่่�อจััดทำ
ทดสอบการยอมรัับของผู้�้ มาตรฐานและได้้ข้้อมููลจาก
บริิโภคทางตลาด การยอมรัับของสิินค้้าจากผู้้�
บริโิ ภค

3

ผลการวิิจัยั :

1. ชนิดิ ของตััวทำละลายและสภาวะที่เ่� หมาะสมในการสกััดเปลือื กส่ว่ น
ในมะพร้้าวหรืือเส้้นใยผสมกัับเศษฝุ่�นมะพร้้าว คืือ ทำละลาย 50% (aq)
เอทานอล อััตราส่่วน 1:100 (น้้าหนััก/ปริิมาตร) โดยทำการสกััดด้้วยครื่�อง
ultrasonic bath ที่�่อุุณหภููมิิ 30˚C เป็็นเวลา 120 นาทีี ซึ่�งในสภาวะนี้้�ให้้
ร้อ้ ยละผลผลิติ ของสารสกััดเปลือื กสดมะพร้า้ วอ่อ่ นมากที่ส�่ ุดุ เท่า่ กัับ 37.06 ส่ว่ น
ร้อ้ ยละผลผลิติ ของสารสกััดเปลือื กเปลือื กมะพร้า้ วแก่แ่ ละเส้น้ ใยผสมกัับเศษฝุ่�น
มะพร้้าว เท่่ากัับ 962.31 และ 951.93 µg/g ของน้้ำหนัักตััวอย่่างแห้้ง
ตามลำดัับ แต่่ส่่วนเปลืือกส่่วนในมะพร้้าวอ่่อนสดที่�่ทำการสกััดด้้วยครื่�อง
ultrasonic bath ที่�่อุุณหภููมิิ 50˚C เป็็นเวลา 120 นาทีี ให้้ปริิมาณสาร
ฟีีนอลิิคทั้�้งหมดเท่า่ กัับ 892.15 µg/g ของน้้ำหนัักตััวอย่่างแห้ง้ และมีีฤทธิ์์�ทาง
ชีีวภาพของสารสกััดด้้านการเป็น็ สารต้้านออกซิเิ ดชั่น� (antioxidant activity;
IC50) สููงสุุดเท่า่ กัับ 362.77 µg/ml เทีียบกัับน้้ำหนัักสารสกััดหยาบ ในขณะที่�่
ส า ร ส กัั ด เ ปลืื อ ก ส่่ ว น ใ น ม ะ พร้้ า ว แ ก่่ แ ล ะ เ ส้้ น ใ ย ผ ส ม กัับ เ ศ ษ ฝุ่ � น ม ะ พร้้ า ว
ให้้ค่่า IC50 411.28 และ288.17 µg/ml เทีียบกัับน้้ำหนัักสารสกััดหยาบ
ตามลำดัับ
2. ทดสอบคุณุ สมบััติขิ องสารสกััดแทนนินิ ที่ไ�่ ด้จ้ ากเศษฝุ่�นมะพร้า้ วอ่อ่ น
และมะพร้้าวแก่่ ด้ว้ ยการทำปฏิิกิิริยิ าเคมีี พบว่า่ เป็น็ กลุ่�มของ hydrolysable
tannin หรืือ tannic acid สารสกััดจาก coir dust เปลืือกมะพร้้าวอ่่อน
มีีประสิทิ ธิภิ าพในการควบคุุมจุลุ ินิ ทรีีย์์ B. subtilis, S. aureus, E. coli และ
S. cerevisiae เมื่ �อเปรีียบเทีียบกัับน้้ำกลั่ �น (ชุุดควบคุุม) แต่่มีีประสิิทธิิภาพ
น้้อยกว่่าสารมาตรฐาน tannic acid ที่�่ความเข้้มข้้นเดีียวกััน โดยมีีค่่าความ
เข้้มข้้นต่่ำสุุด (MIC) ของสารสกััด tannic acid ที่่�สกััดด้้วยน้้ำในการยัับยั้้�ง
การเจริิญของเชื้อ� ยีีสต์์ S. cerevisiae ที่่�ความเข้้มข้น้ 25 มิิลลิิกรััมต่อ่ มิิลลิิลิติ ร
มีีความสามารถยัับยั้้ง� การเจริญิ ของเชื้�อยีีสต์์ S. cerevisiae ได้้

4

3. สารสกััด tannic acid จาก coir dust มะพร้้าวอ่อ่ น ที่ค�่ วามเข้้มข้้น
10 ml/L (ความเข้้มข้น้ 2 เท่่า) สามารถชะลอการเสื่อ� มสภาพของน้้ำมะพร้้าว
ได้้เมื่่�อเทีียบกัับน้้ำมะพร้า้ วที่�่ไม่่ใส่่สารสกััด โดยมีีอายุุการเก็็บรัักษาน้้ำมะพร้้าว
ที่่�อุุณหภููมิิห้้อง (27˚C) นาน 6 ชั่�วโมง และมีีลัักษณะทางกายภาพ (สีี กลิ่�น)
ที่่�ผู้้�ประเมิินยอมรัับได้้ แต่่การเพิ่่�มปริิมาณของสารสกััดที่�่มากกว่่า 10 ml/L
จะส่ง่ ผลต่่อกลิ่�น รสชาติิ และสีีของน้้ำมะพร้า้ วที่�่ผู้�้ บริโิ ภคไม่ย่ อมรัับ การใช้ง้ าน
สกััด tannic acid ในแปลงปลููก รููปแบบสารสกััดน้้ำและสารสกััดแบบผง ใช้ง้ ่า่ ย
กว่า่ และต้น้ ทุนุ ต่่ำกว่่า เมื่อ� เทีียบกัับการสกััดและเคลือื บสารบน membrane
4. ทดสอบการยอมรัับของผู้้�บริโิ ภคและประเมินิ คุณุ ภาพของผลิติ ภััณฑ์์
ใหม่่ พบว่่า น้้ำมะพร้้าวชนิิดไม่่ใส่่สารสกััดผสมสารสกััดจากมะพร้้าวอ่่อน
มีีคะแนนความชอบของทุุกคุุณลัักษณะเท่่ากัับมะพร้้าวชนิิดไม่่ใส่่สารสกััด
ผู้�้ บริโิ ภคชอบบริโิ ภคน้้ำมะพร้า้ วชนิดิ ผสมสารสกััดจากมะพร้า้ วอ่อ่ นมากกว่า่ น้้ำ
มะพร้้าวชนิิดผสมสารสกััดจากมะพร้้าวแก่่ โดยน้้ำมะพร้้าวชนิิดผสมสารสกััด
จากมะพร้้าวอ่่อนและผสมสารสกััดจากมะพร้้าวแก่่ มีีคุุณสมบััติิทางประสาท
สััมผััสใกล้เ้ คีียงกัับผลิติ ภััณฑ์น์ ำ้�มะพร้า้ วที่ม�่ ีีจำหน่า่ ยอยู่�ตามท้อ้ งตลาด สารสกััด
tannic acid จากมะพร้า้ วอ่อ่ นและมะพร้า้ วแก่่ มีีผลต่อ่ ค่า่ ความเค็ม็ และค่า่ ของ
total soluble solid เมื่อ� ทดสอบวิเิ คราะห์์ทางเคมีี แต่ไ่ ม่ม่ ีีผลในเรื่�องรสชาติิ
เมื่่อ� ทำการทดสอบทางด้า้ นประสาทสััมผััสเทีียบกัับน้้ำมะพร้า้ วที่ไ�่ ม่ผ่ สมสารสกััด

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจัยั :

1. ผลการวิิจััยไม่่สอดคล้้องกัับวััตถุุประสงค์์ เนื่่�องจากข้้อจำกััดของ
ปริมิ าณสารสำคััญต่่ำกว่า่ ที่ป่� ระเมินิ ไว้แ้ ละสารสกััดแทนนินิ จากเปลือื กมะพร้า้ ว
มีีสีีเข้้มทำให้ค้ ุณุ ลัักษณะของผลิติ ภััณฑ์์น้้ำมะพร้า้ ว ซึ่�งต้อ้ งมีีสีีใส ผู้้�บริโิ ภคยัังไม่่
ยอมรัับ จึึงมีีการปรัับการทดลองมาทดสอบใช้้กัับน้้ำตาลสดจากมะพร้้าว ซึ่�ง
ยอมรัับให้้ผลิิตภััณฑ์์มีีสีีได้้และปรัับเปลี่�่ยนรููปแบบการใช้้งานเป็็นสารสกััดแบบ
ผงและสารสกััดแบบน้้ำ เพื่่�อง่่ายต่่อการประยุุกต์์ใช้้ในแปลงมะพร้้าวตาล และ

5

ควรมีีการวิจิ ััยต่อ่ ในแง่ข่ องรููปแบบการนำสารสกััด รวมทั้ง้� ศึกึ ษาระดัับความเข้ม้
ข้้นของแทนนิินที่�่เหมาะสมกัับการประยุุกต์์ใช้้ในเชิิงการค้้า รวมทั้้�งมีีการคิิด
ต้น้ ทุนุ การผลิิตแทนนินิ เพื่่อ� หาจุุดคุ้�มทุุน
2. ความฝาดของผลิติ ภััณฑ์น์ ้้ำมะพร้า้ วผสมสารสกััด มีีผลต่อ่ การยอมรัับ
ในด้า้ นรสชาติิของผู้้�บริโิ ภคผลิิตภััณฑ์น์ ้้ำมะพร้้าวพร้้อมดื่ม� เชิงิ การค้้าที่�่ผู้้�บริิโภค
ชอบมากที่ส่� ุดุ มีีปริมิ าณสารแทนนินิ ค่อ่ นข้า้ งสููงกว่า่ ยี่ห�่ ้อ้ อื่น� (ไม่ส่ ามารถระบุชุื่อ�
การค้้าได้)้ ดัังนั้น�้ การสกััดสารแทนนิินจากเปลือื กมะพร้้าว ควรใช้ป้ ระโยชน์ใ์ น
แง่ก่ ารเป็็น food ingredient ในการพััฒนาเป็น็ functional drink หรืือสกััด
ในรููป pure food ingredient ซึ่ง� มีีมููลค่า่ ในการซื้้อ� ขาย สนนราคาตั้้ง� แต่่ 320-
960 บาทต่่อกิิโลกรััม (ราคา ณ เดืือนกัันยายน 2561 thai.alibaba.com) และ
ควรมีีการวิจิ ััยต่อ่ เนื่่อ� ง เพื่่�อให้้ทราบการใช้้ประเภทอาหารที่เ�่ หมาะสมต่อ่ การใช้้
ประโยชน์์ของสารแทนนินิ โดยมีีการทดสอบทางประสาทสััมผััสของผู้�้ บริิโภค

6

การปรับั ปรุุงกระบวนการผลิติ แบบกึ่่�งอััตโนมััติเิ พื่่อ� ลดต้้นทุุน
ในสายการผลิติ ชิ้้น� ส่่วนแผ่น่ ยึดึ โครงตัวั ถังั รถกระบะ กรณีศี ึกึ ษา

บริษิ ััท อาปิิโก จำกัดั
Process Improvement Semi-Automatic for Reducing Cost

on Chassis Frame Auto Part Pic-up Production Line
Case Study: Appico Co., Ltd.

คณะผู้ว�้ ิจิ ััย:

ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.พิิชััย จัันทร์์มณีี
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ
อาจารย์์ ดร. ธีีรยุุทธ กาญจนแสงทอง
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุงุ เทพ
อาจารย์์ ดร. ภาณุเุ ดช แสงสีีดำ
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ
อาจารย์์ดลธรรม เอฬกานนท์์
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ
อาจารย์ส์ ุธุ รรม ศิวิ าวุุธ
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุงุ เทพ
อาจารย์์รััตติิกรณ์์ เสาร์แ์ ดน
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุงุ เทพ
ร่่วมกัับ บริิษััท อาปิิโก สตรััคเจอรััล โปรดัักส์์ จำกััด

วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจัยั :

เพื่่อ� ปรัับปรุงุ กระบวนการผลิติ สำหรัับลดต้น้ ทุนุ ในสายการผลิติ ชิ้น� ส่ว่ น
แผ่่นยึดึ โครงตััวถัังรถกระบะและจััดสมดุลุ สายการผลิติ ให้ม้ ีีประสิิทธิิภาพ

7

วิิธีีดำเนิินการวิจิ ัยั :

ระยะเวลา วิิธีีดำเนิินการวิิจัยั เป้า้ หมาย

เดือื นที่�่ 1 ศึึกษาสภาพปััญหา และ ได้้องค์์ความรู้้�ในการกำหนด
รวบรวมข้้อมููลที่่�เกี่่�ยวข้้อง ทิิศทางงานวิิจััย
เครื่อ� งมือื อุปุ กรณ์ค์ อมพิวิ เตอร์์

เดือื นที่�่ 2 วิิเคราะห์์สาเหตุุและกำหนด ได้้ทราบองค์์ประกอบสาเหตุุ
แนวทางการปรัับปรุุงระบบ และแนวทางการแก้้ไขปััญหา
การผลิิตชิ้�นส่่วนร่่วมกัับบริิษััท ในการผลิิตชิ้�นส่่วนโครงยึึดตััว
เพื่่�อให้้ได้้ข้้อมููลที่�่ใช้้ในการ ถัังรถยนต์์
ออกแบบและผลิติ

เดือื นที่่� 3-4 ออกแบบชุุดเครื่�องมืือ และ ได้้รููปแบบการปรัับปรุุงสาย
จำลองสภาวะการทำงาน การผลิติ แบบกึ่่ง� อััตโนมััติิ และ
ระบบการผลิิตด้้วยโปรแกรม จำลองสภาวะที่�่เหมาะสมใน
สำเร็จ็ รููป การผลิิต

เดือื นที่่� 5-8 ดำเนิินการสร้้างเครื่�องมืือตาม ได้้ระบบการทำงานแบบกึ่่�ง
แบบเทคนิิค ECRS ในระบบ อััตโนมััติิในสายงานการผลิิต
การ ผลิิตที่่�วิิกฤตรููปแบบกึ่่�ง ชิ้น� ส่่วน 1 สาย
อััตโนมััติิ (เครื่�องเชื่�อม เครื่�อง
มือื ตััด เครื่�องมือื จัับยึึด ระบบ
ลำเลีียง, วััสดุุโครงสร้้าง,
คอมพิิวเตอร์์ควบคุุม

เดืือนที่�่ 9 ทดลองการประยุุกต์์ใช้้เครื่�อง ได้ผ้ ลการทดลองตามที่ก่� ำหนด
มืือและระบบการผลิิตกึ่�ง ในโครงการวิจิ ััย
อััตโนมััติแิ ละตรวจสอบผลงาน

8

ระยะเวลา วิธิ ีีดำเนิินการวิิจัยั เป้้าหมาย

ด้า้ นเวลาและจำนวน ตลอดจน
ต้้นทุุนการผลิิตที่�่เหมาะสม
(เครื่�องมืือวััด เครื่�องมืือตรวจ
สอบ วััสดุุกระดาษทราย
คอมพิวิ เตอร์์

เดืือนที่�่ 10 วิิเคราะห์์เปรีียบเทีียบผล เพิ่่�มประสิิทธิิภาพ (ลดต้้นทุุน)
ประเมิินผล และสรุปุ โครงการ การผลิิตชิ้�นส่่วนที่�่เหมาะสม
วิจิ ััย และรายงานฉบัับสมบููรณ์์

ผลการวิจิ ััย:

ผลจากการการปรัับปรุงุ กระบวนการผลิติ แบบกึ่่ง� อััตโนมััติเิ พื่่อ� ลดต้น้ ทุนุ
ในสายการผลิติ ชิ้น� ส่ว่ นแผ่่นยึึดโครงตััวถัังรถกระบะ กรณีีศึกึ ษา บริิษััท อาปิโิ ก
จำกััด โดยการประยุุกต์ใ์ ช้้เทคนิคิ ECRS คือื การขจััด (Eliminate : E) การรวม
(Combined : C) การจััดลำดัับงานใหม่่ (Rearrange : R) และทำขั้�้นตอน
หนึ่่ง� ๆ ให้ง้ ่่ายขึ้�น (Simplify : S) ในการวิเิ คราะห์์หาสาเหตุขุ องปััญหาที่ส�่ ่่งผล
ให้้อััตราการผลิิตไม่่เพีียงพอต่่อความต้้องการของลููกค้้าในกลุ่ �มบริิษััทยานยนต์์
ทั้้�งในประเทศและต่่างประเทศ ตลอดจนปััญหาด้้านต้้นทุุนในการผลิิตสืืบ
เนื่่อ� งจากการผลิติ ที่ต่� ่่ำกว่า่ เกณฑ์ม์ าตรฐานซึ่ง� ภายหลัังการประยุกุ ต์ใ์ ช้เ้ ทคนิคิ ดััง
กล่่าวทำให้้สามารถค้้นพบปััญหาที่�่แท้้จริิงได้้ รวมทั้้�งการหาแนวทางปรัับปรุุง
แก้้ไขเพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพในการผลิิตให้้เพิ่่�มสููงขึ้�น ผลจากการศึึกษาวิิจััย
พบว่า่ เมื่่อ� เปรีียบเทีียบผลก่อ่ นทำการปรัับปรุงุ กัับภายหลัังการทำงานปรัับปรุงุ
สามารถปรัับลดเวลาที่�่สููญเปล่่าในการผลิิตลงได้้ อัันจะส่่งผลต่่อการเพิ่่�ม
ประสิทิ ธิภิ าพในการผลิติ และลดต้้นทุนุ ตามวััตถุุประสงค์์ ดัังแสดงในตาราง

9

ตารางแสดงการประเมินิ จากอััตราการผลิติ ก่่อนและหลัังการปรัับปรุงุ

ปััญหา ก่่อน ภายหลังั การ ผลการ คิดิ เป็น็
ปรับั ปรุงุ ปรัับปรุงุ เปลี่ย�่ นแปลง (%)
เวลาการผลิติ 414 วินิ าทีี 358 วินิ าทีี 56 วินิ าทีี 13.52
ต่อ่ สถานีีสููงสุดุ -
3 สถานีี 3 สถานีี - 13.52
สถานีีการ 15
ทำงานหลักั 932 วินิ าทีี 876 วินิ าทีี 56 วิินาทีี
เวลาการผลิิต 15.43
รวมต่อ่ ชิ้้�น 68 ชิ้�น 80 ชิ้น� 12 ชิ้น�
อััตราการผลิติ
1,496 1,769 273
ต่่อวััน
อัตั ราการผลิิต

ต่อ่ เดือื น
(1 รอบการ
ทำงาน/วััน)

ในการวิิเคราะห์์เปรีียบเทีียบระหว่่างกระบวนการผลิิตกัับสภาวะ
ปััจจุุบัันกัับสภาวะภายหลัังการปรัับปรุุงเกี่่�ยวกัับความสามารถในการผลิิต
(Capability) นั้้�น โดยการประยุุกต์์ใช้้โปรแกรมคอมพิิวเตอร์์ในการจำลอง
สถานการณ์์ (Simulation) โดยแบ่ง่ สถานีีการทำงานออกเป็น็ 3 สถานีีงาน ได้แ้ ก่่
สถานีีงานประกอบ (Assembly) สถานีีงานเชื่�อม (Welding) และสถานีีงาน
เจีียระไน (Grinding) ผลลััพธ์์ที่่�ได้้พบว่่า ปริิมาณการผลิิตสภาวะภายหลััง
การปรัับปรุุงสถานีีงานเจีียระไน (Grinding) จากการที่่�เวลาที่�่ใช้้ในการทำงาน
(Working Time) โดยเฉลี่ย�่ จากเดิิม 6.40 นาทีี ลดลงเหลือื 6.23 นาทีี ได้น้ ั้น้�
ส่่งผลให้ป้ ริิมาณการผลิติ เพิ่่ม� ขึ้น� จากเดิมิ 68 ชิ้�น/วััน เป็น็ 75 ชิ้น� /วััน

10

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจััย:

งานวิจิ ััยนี้้เ� ป็น็ การปรัับปรุงุ สายการผลิติ ในส่ว่ นของชิ้น� ส่ว่ นแผ่น่ ยึดึ โครง
ตััวถัังรถกระบะด้้านขวา โดยภายหลัังจากการดำเนิินการปรัับปรุุงสถานีีงาน
เจีียระไน (Grinding) ด้ว้ ยการออกแบบเครื่อ� งมือื อุปุ กรณ์ช์ ่ว่ ยในการทำงานใหม่่
ให้เ้ กิดิ ความเหมาะสมแล้ว้ สามารถทำให้ผ้ ลลััพธ์อ์ อกมาเชิงิ บวก ทั้ง้� ในเรื่อ� งของ
การลดเวลาที่�่ใช้้ในการทำงาน (Working Time) โดยเฉลี่่�ยลงน้้อยกว่่า Takt
Time (6.40 นาทีี) รวมไปถึึงการเพิ่่�มผลผลิิตจากเดิิมมากถึึง 10.29% อีีกทั้้�ง
การประยุุกต์์ใช้้แขนกลในการติิดตั้้�งชิ้�นงาน (Set-up) ในสถานีีงานเจีียระไน
(Grinding) เพื่่อ� ลดเวลาลง จากการใช้ค้ นในการเคลื่อ� นย้า้ ยแบบเดิมิ จะสามารถ
ลดเวลาลง จากเวลาการทำงาน 6.23 นาทีี ที่�่ผ่า่ นการปรัับปรุงุ ขั้น้� แรกก่่อนหน้้า
นี้้� เหลือื โดยเฉลี่่�ย 5.55-5.59 นาทีี หรือื ลดลง 24-28 วินิ าทีี เป็น็ ผลให้ส้ ามารถ
เพิ่่ม� กำลัังการผลิิตได้้มากขึ้น� เป็น็ 84 ชิ้�น/วััน หรือื 2,100 ชิ้�น/เดือื น ดัังนั้น�้ ใน
การพััฒนาต่อ่ ยอดการปรัับปรุงุ ในส่ว่ นการทำงานของกระบวนการผลิติ อื่น� โดย
นำไปเป็น็ แนวทางในการประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ ห้เ้ กิดิ ประโยชน์ไ์ ด้้ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ ชิ้น� ส่ว่ นแผ่น่
ยึึดโครงตััวถัังรถกระบะด้า้ นซ้า้ ย หรืือชิ้�นส่่วนอื่น� ๆ ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ

11

โครงการวิิจััยและพัฒั นาภาครัฐั ร่ว่ มเอกชนเชิงิ พาณิชิ ย์์
ประจำปีงี บประมาณ 2561

สำนัักงานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจัยั และนวัตั กรรม

การพััฒนาไส้้แบบเกลืือจากเกลือื ธรรมชาติิ
สำหรัับอุตุ สาหกรรมหล่อ่ อะลููมิิเนียี มแบบใช้้แรงดันั
Development of Water Soluble Core from Natural Salts
for Aluminum Pressure Casting Industry

คณะผู้�้วิจิ ัยั :

ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.นุชุ ธนา พููลทอง
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุรุ ีี
ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์สุขุ ุุม โฆษิติ ชััยมงคล
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุุรีี
นางสาวยลรดีี นงค์์นิ่่ม�
มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุรุ ีี
ร่่วมกัับ บริิษััท ยูู.เอ็็ม.ซีี ได คาสติ้�ง จำกััด

วััตถุุประสงค์์ของการวิิจััย:

1. เพื่่�อศึกึ ษาอิิทธิพิ ลของตััวประสานต่อ่ สมบััติขิ องไส้แ้ บบเกลืือที่ผ�่ ลิติ
จากเกลืือธรรมชาติิ
2. เพื่่อ� พััฒนากระบวนการผลิติ ไส้แ้ บบเกลือื ให้ส้ ามารถผลิติ ไส้แ้ บบที่ม�่ ีี
รููปทรงหลากหลาย และมีีสมบััติเิ หมาะสมกัับการใช้ใ้ นกระบวนการหล่อ่ แบบใช้้
แรงดััน

วิธิ ีีดำเนิินการวิจิ ััย:

งานวิจิ ััยนี้้ท� ำการศึกึ ษาผลกระทบของตััวประสานต่อ่ สมบััติขิ องวััสดุไุ ส้้
แบบเกลืือสำหรัับงานหล่่ออะลููมิิเนีียม การดำเนิินการผลิิตไส้้แบบเกลืือโดยใช้้
เกลือื ธรรมชาติิ 2 ชนิิดเป็น็ วััสดุุหลััก ได้แ้ ก่่ เกลืือสมุทุ รและเกลืือสิินเธาว์์ นำไป
ผสมกัับตััวประสานและขึ้น� รููปในแม่พ่ ิมิ พ์ด์ ้ว้ ยแรงมือื จากนั้น้� นำมาตรวจสอบและ

13

ทดสอบสมบััติใิ นการใช้ง้ าน เพื่่อ� หาชนิดิ และปริมิ าณของตััวประสานที่เ่� หมาะสม
สำหรัับงานหล่่ออะลููมิเิ นีียมแบบใช้แ้ รงดััน

ผลการวิจิ ัยั :

จากการศึกึ ษาชนิดิ และปริมิ าณของตััวประสานต่อ่ สมบััติกิ ารใช้ง้ านของ
ไส้้แบบเกลืือที่�่อััดขึ้�นรููปด้้วยแรงมืือ เพื่่�อให้้สามารถเลืือกใช้้ได้้เหมาะสมกัับ
กระบวนการหล่่ออะลููมิเิ นีียมแบบใช้แ้ รงดััน สามารถสรุปุ ปัจั จััยต่่าง ๆ ที่่�ส่่งผล
ต่่อสมบััติกิ ารใช้้งานได้้ ดัังนี้้�
1. ชนิิดของตััวประสาน
ชนิดิ ของตััวประสานที่ใ�่ ช้ใ้ นงานวิจิ ััยแบ่ง่ ออกเป็น็ 2 กลุ่�ม ได้แ้ ก่่ กลุ่�ม
ที่�่ 1 คืือ น้้ำตาลทรีีฮาโลส และกลุ่�มที่�่ 2 คือื โซเดีียมซิิลิิเกต คอลลาเจน และ
โซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟต
จากการศึกึ ษาการอััดขึ้น� รููปด้ว้ ยแรงมือื พบว่า่ ตััวประสานทั้ง�้ 2 กลุ่�ม
สามารถขึ้น� รููปไส้แ้ บบรููปร่า่ งซัับซ้อ้ นได้้ แต่จ่ ากการทดสอบการใช้ง้ านที่อ่� ุณุ หภููมิิ
สููง 600 องศาเซลเซีียส เป็น็ เวลา 30 นาทีี ไส้แ้ บบผสมตััวประสานกลุ่�มน้้ำตาล
ทรีีฮาโลส เกิดิ การแตกหัักหลัังได้ร้ ัับความร้อ้ นที่อ่� ุณุ หภููมิสิ ููง เนื่่อ� งจากน้้ำตาลทรีี
ฮาโลสมีีจุดุ หลอมเหลวที่ป่� ระมาณ 200 องศาเซลเซีียส เมื่่อ� นำไปใช้ง้ านที่อ�่ ุณุ หภููมิิ
สููงกว่่าอุณุ หภููมิสิ ลายตััวไส้้แบบเกิิดการแตกหััก ดัังนั้น้� ตััวประสานกลุ่�มน้้ำตาล
ทรีีฮาโลสจึงึ ไม่เ่ หมาะสำหรัับการนำมาใช้ท้ ำไส้แ้ บบสำหรัับงานหล่อ่ อะลููมิเิ นีียม
ซึ่�งต่่างจากไส้แ้ บบผสมตััวประสานกลุ่�มโซเดีียมซิลิ ิเิ กต คอลลาเจน และโซเดีียม
ไตรพอลิิ-ฟอสเฟต ที่่�ไม่่เกิิดการแตกหัักและเสีียรููปหลัังจากการทดสอบการใช้้
งานที่�่อุุณหภููมิิสููง จากนั้้�นศึึกษาความแข็็งแรงของชิ้�นงานจากการทดสอบค่่า
ความต้้านทานแรงดััดโค้้งหลัังทดสอบการใช้้งานที่่�อุุณหภููมิิสููง 650 องศา
เซลเซีียส เป็น็ เวลา 1 ชั่ว� โมง พบว่่าค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งลดลงเพีียงเล็ก็
น้อ้ ยเมื่อ� ใช้ง้ านที่อ�่ ุณุ หภููมิสิ ููง ซึ่ง� จากค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ ที่ไ่� ด้ส้ ามารถนำ

14

ไส้้แบบผสมตััวประสานกลุ่ �มโซเดีียมซิิลิิเกตที่่�อััดขึ้ �นรููปด้้วยแรงมืือไปใช้้ในงาน
หล่อ่ อะลููมิเิ นีียมด้ว้ ยกระบวนการหล่อ่ แบบแรงดัันต่่ำ
2. ปริมิ าณตััวประสาน
จากการศึึกษาปริิมาณตััวประสานกลุ่�มโซเดีียมซิิลิิเกต คอลลาเจน
และโซเดีียมไตรพอลิิฟอสเฟต แต่่ละชนิิด พบว่่า ตััวประสานทุุกชนิิดส่่งผลต่่อ
ความแข็็งแรงของชิ้�นงาน จากการทดสอบค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งและค่่า
ความต้า้ นทานแรงอััด พบว่า่ สููตรที่เ่� ติมิ ตััวประสานน้อ้ ยที่ส่� ุดุ คือื 2%wt. โซเดีียม
ซิลิ ิเิ กต 1%wt. คอลลาเจน และ 0.5%wt. โซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟตให้ค้ ่า่ ความ
ต้้านทานแรงดััดโค้้งต่่ำสุุด และเมื่�อปรัับเพิ่่�มปริมิ าณโซเดีียมซิลิ ิเิ กตเป็น็ 2 4 6 8
10 15 และ 20%wt. พบว่่า ค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งมีีค่่าเพิ่่�มขึ้�นจนถึึง
ปริิมาณโซเดีียมซิิลิิเกต 10%wt. จากนั้้�นเริ่�มคงที่�่ เมื่่�อปรัับเพิ่่�มปริิมาณ
คอลลาเจน (1 2 3 4 และ 5) และโซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟต (0.5 0.7 0.9 1.1
และ 1.3) พบว่า่ ค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ มีีค่า่ เพิ่่ม� ขึ้น� และเริ่ม� คงที่ท�่ ี่่� 2%wt.
คอลลาเจน และ 0.7%wt. โซเดีียมไตรพอลิิฟอสเฟต เมื่่�อเพิ่่�มปริมิ าณของคอล
ลาเจนและโซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟตมากกว่า่ นี้้ไ� ม่ส่ ่ง่ ผลต่อ่ ค่า่ ความต้า้ นทานแรง
ดััดโค้ง้ แต่ส่ ่ง่ ผลให้ค้ ่า่ ความต้า้ นทานแรงอััดเพิ่่ม� ขึ้น� ค่า่ ความต้า้ นทานแรงอััดเริ่ม�
คงที่�เ่ มื่่อ� เติิม 4%wt. คอลลาเจน และ 1.1%wt. โซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟต และ
ปรัับเพิ่่ม� ปริิมาณโซเดีียมซิลิ ิิเกตเพิ่่�มขึ้น� จาก 8 10 และ 15% wt. พบว่่า ความ
ต้้านทานแรงอััดมีีแนวโน้้มเพิ่่�มสููงขึ้�นเมื่�อปริิมาณโซเดีียมซิิลิิเกตเพิ่่�มขึ้�น เมื่่�อนำ
ชิ้�นงานไปทดสอบการละลายน้้ำ พบว่่า ปริิมาณตััวประสานไม่่ส่่งผลต่่อความ
สามารถในการละลายน้้ำของไส้แ้ บบ เนื่่อ� งจากชิ้น� งานทุกุ อััตราส่ว่ นเกิดิ การเสีีย
รููปเมื่่�อเวลาผ่่านไป 1-2 นาทีี
สรุปุ ได้ว้ ่า่ ค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ และค่า่ ความต้า้ นทานแรงอััด
เพิ่่�มสููงขึ้�นเมื่่อ� ปริิมาณของตััวประสานเพิ่่�มขึ้�นจนถึงึ ค่า่ ๆ หนึ่่�ง ซึ่ง� สููตร 10%wt.
โซเดีียมซิิลิิเกต 2%wt. คอลลาเจน และ 0.7%wt. โซเดีียมไตรพอลิิฟอสเฟต
เป็็นสููตรที่่�ใช้้ปริิมาณตััวประสานไม่่มากและให้้ค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งที่�่ดีี

15

คืือ 2.33 เมกะปาสคาล ซึ่�งสามารถนำไปใช้้ในงานหล่่ออะลููมิิเนีียมด้้วย
กระบวนการหล่อ่ แบบแรงดัันต่่ำ
3. สััดส่่วนของขนาดอนุภุ าค
จากการศึึกษาสััดส่่วนของอนุุภาคโดยการปรัับปริิมาณอนุุภาคใหญ่่
(600-800 ไมโครเมตร) ผสมอนุภุ าคขนาดเล็็ก (150-250 ไมโครเมตร) ส่ง่ ผล
ความแข็ง็ แรงของชิ้น� งานจากค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ จากการศึกึ ษา พบว่า่
ปริิมาณอนุุภาคใหญ่่ 10%wt. ส่่งผลให้้ค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งเพิ่่�มสููงขึ้�น
แต่เ่ มื่่อ� เพิ่่ม� ปริมิ าณอนุภุ าคขนาดใหญ่เ่ พิ่่ม� มากขึ้น� เป็น็ 30%wt. ค่า่ ความต้า้ นทาน
แรงดััดโค้ง้ มีีค่า่ ลดลง เนื่่อ� งจากการแทรกตััวระหว่า่ งช่อ่ งว่า่ งอนุภุ าคของอนุภุ าค
ขนาดใหญ่แ่ ละอนุุภาคขนาดเล็ก็ อาจเกิิดได้้เพีียงบางบริเิ วณเท่่านั้น้� ซึ่ง� อาจเป็น็
จุุดที่่�ทำให้้เกิิดการแตกหัักหลัังได้้รัับแรง ดัังนั้�้นสััดส่่วนของอนุุภาคเกลืือขนาด
ใหญ่เ่ พิ่่�มสููงขึ้น� ส่่งผลต่่อค่า่ ความต้้านทานแรงดััดโค้ง้ ลดลง
4. แรงที่่�ใช้้ในการขึ้้�นรููปไส้แ้ บบเกลืือ
จากการศึึกษาแรงที่่�ใช้้ในการขึ้้�นรููปไส้้แบบตััวประสานด้้วยแรงมืือ
และแรงดััน 550 บาร์์ ส่่งผลความแข็็งแรงของชิ้น� งานจากค่า่ ความต้า้ นทานแรง
ดััดโค้ง้ โดยใช้ต้ ััวประสานสููตรเดีียวกััน จากการศึกึ ษาพบว่า่ ไส้แ้ บบที่ข่�ึ้น� รููปด้ว้ ย
แรงดััน 550 บาร์์มีีค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งประมาณ 21 เมกะปาสคาล
สููงกว่่าการขึ้้�นรููปด้้วยแรงมืือที่่�ค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งประมาณ 2.19
เมกะปาสคาล จากการศึึกษาลัักษณะพื้้�นผิิวและรอยแตก พบว่่า ไส้้แบบที่่�ขึ้�น
รููปด้ว้ ยแรงดััน 550 บาร์์ มีีการอััดตััวแน่น่ ของอนุภุ าคเกลือื ส่ง่ ผลให้ร้ ููพรุนุ มีีขนาด
และปริิมาณลดลง ดัังนั้�้นการขึ้้�นรููปไส้้แบบตััวประสานด้้วยแรงดััน 550 บาร์์
ส่ง่ ผลให้้ค่่าความต้า้ นทานแรงดััดโค้้งเพิ่่ม� สููงขึ้�น ดัังนั้�้น ไส้แ้ บบผสมตััวประสาน
กลุ่�มโซเดีียมซิลิ ิเิ กตคอลลาเจน และโซเดีียมไตรพอลิฟิ อสเฟตที่อ�่ ััดขึ้น� รููปด้ว้ ยแรง
มือื สามารถนำไปใช้ใ้ นงานหล่อ่ อะลููมิเิ นีียมด้ว้ ยกระบวนการหล่อ่ แบบแรงดัันต่่ำ
เท่า่ นั้น�้ และไส้แ้ บบที่อ่� ััดขึ้น� รููปด้ว้ ยแรงดััน 550 บาร์ส์ ามารถนำไปใช้ใ้ นงานหล่อ่

16

อะลููมิิเนีียมด้้วยกระบวนการหล่่อแบบแรงดัันสููงเนื่่�องจากมีีค่่าความต้้านทาน
แรงดััดโค้้งสููงกว่า่ 8 เมกะปาสคาล
5. ระยะเวลาเก็็บรัักษา
การเก็็บไส้้แบบเกลืือไว้้ที่�่สภาวะห้้องเป็็นเวลา 7 วััน พบว่่า ไส้้แบบที่่�
เก็บ็ รัักษาไม่เ่ กิดิ การเสีียรููป แต่ม่ ีีน้้ำหนัักเพิ่่ม� ขึ้น� ประมาณ 2-3% เนื่่อ� งจากเกลือื
มีีสมบััติิในการดููดความชื้�น (Hygroscopic) ผลการทดสอบความต้้านทานแรง
ดััดโค้้ง พบว่่า ชิ้�นงานไส้้แบบเกลืือที่�่เก็็บรัักษาในกล่่องพลาสติิกใส่่สารดููด
ความชื้�นเป็น็ เวลา 7 วััน มีีค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ ประมาณ 2 เมกะปาส
คาล ในขณะที่ช�่ิ้น� งานที่ท่� ิ้้ง� ไว้้ 7 วััน ในสภาวะห้อ้ งมีีค่า่ ความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้
ประมาณ 0.7 เมกะปาสคาล เนื่่อ� งจากชิ้น� งานมีีความชื้�นเพิ่่ม� สููงขึ้�นส่ง่ ผลให้้ค่่า
ความต้้านทานแรงดััดโค้้งต่่ำลง ดัังนั้�้นหากต้้องการเก็็บรัักษาไส้้แบบเกลืือไว้้ใช้้
งานสามารถเก็็บรัักษาไว้้ในกล่่องพลาสติิกใส่่สารดููดความชื้ �นไม่่ควรเก็็บไว้้ใน
สภาวะห้อ้ งปกติิ

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจััย:

1. ในการผลิิตไส้้แบบเกลืือผสมตััวประสานหากต้้องการให้้การผลิิตมีี
เสถีียรภาพในขั้้�นตอนการอััดเกลืือเข้้าสู่�แม่่พิิมพ์์ที่�่มีีรููปร่่างซัับซ้้อน ควรหา
อุุปกรณ์์เป็็นตััวช่่วยในการอััดและควบคุุมแรงที่�่ใช้้ให้้คงที่�่ อาจส่่งผลให้้ไส้้แบบ
เกลืือที่่ไ� ด้้มีีความหนาแน่่นใกล้เ้ คีียงกัันและมีีค่่าความต้้านทานแรงดััดโค้้งสููงขึ้�น
ผิิวชิ้น� งานมีีความเรีียบ ขนาดและรููปร่า่ งมีีความแม่น่ ยำตามแบบวิิศวกรรมมาก
ยิ่ �งขึ้ น�
2. ในการผลิติ ไส้้แบบที่ม่� ีีรููปร่่างไม่่ซัับซ้้อน สามารถใช้้ตััวประสานสููตร
โซเดีียมซิลิ ิเิ กตร่ว่ มกัับการใช้แ้ รงดัันอััดขึ้น� รููป การปรัับเปลี่ย�่ นแรงดัันที่ใ�่ ช้ส้ ามารถ
ปรัับสมบััติิการใช้้งานไส้้แบบให้้เหมาะสมกัับกระบวนการหล่่อแบบใช้้แรงดััน
แต่่ละกระบวนการ

17

3. ใช้ต้ ััวประสานชนิดิ อื่น� เช่น่ โพลีีแอททิลิ ลีีนไกลคอล (Polyethylene
glycol) เป็น็ ต้้น ซึ่�งอาจช่ว่ ยเพิ่่ม� ค่่าความต้า้ นทานแรงดััดโค้ง้ ของไส้้แบบเกลืือที่�่
ขึ้�นรููปด้้วยแรงมืือ เพื่่�อสามารถนำไปใช้้ทำไส้้แบบที่�่มีีรููปร่่างซัับซ้้อนเพื่่�อใช้้ใน
กระบวนการหล่อ่ ฉีีดแรงดัันสููง
4. ทำการทดสอบการใช้้งานในกระบวนการหล่อ่ ขึ้น� รููปอะลููมิิเนีียม

18

การพัฒั นาระบบผลิิตผลไม้้แช่่อิ่�มขนาดเล็ก็ แบบอััตโนมัตั ิติ ้้นทุุนต่่ำ
แบบถัังสููญญากาศ สำหรัับกลุ่�มวิสิ าหกิิจชุมุ ชนขนาดกลางและขนาดย่อ่ ม
(SMEs): กรณีศี ึึกษา หจก. เพิ่่�มทรัพั ย์์ฟู้้�ดการเกษตร จัังหวััดนครปฐม

Development of Small Size and Low Cost Automatic
Preserved Fruit Production System by Vacuum Tank
for Small and Medium Enterprise (SME): The Case Study
of Poems up Food Agriculture Limited Partnership,

Nakorn Pathom Province

คณะผู้้�วิิจัยั :

ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.บุญุ ธง วสุุริยิ ์์
มหาวิทิ ยาลััยราชภััฏนครปฐม
ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ศิวิ ลัักษณ์์ ปฐวีีรััตน์์
มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร์์
วิิทยาเขตกำแพงแสน
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.วัันเพ็็ญ แสงทองพิินิิจ
มหาวิทิ ยาลััยราชภััฏนครปฐม
อาจารย์ว์ ิศิ วะ สื่อ� สุุวรรณ
มหาวิิทยาลััยราชภััฏนครปฐม
ร่่วมกัับ หจก. เพิ่่ม� ทรััพย์ฟ์ ู้้ด� การเกษตร

วัตั ถุปุ ระสงค์์ของการวิจิ ัยั

1. เพื่่�อพััฒนาและสร้้างต้้นแบบระบบผลิิตผลไม้้แช่่อิ่�มขนาดเล็็กแบบ
อััตโนมััติติ ้้นทุนุ ต่่ำ

19

2. เพื่่อ� ประยุกุ ต์ใ์ ช้ต้ ้น้ แบบระบบผลิติ ผลไม้แ้ ช่อ่ิ่ม� ขนาดเล็ก็ แบบอััตโนมััติิ
ต้้นทุุนต่่ำในการแช่่อิ่�มผลไม้้ของกลุ่�มวิิสาหกิิจชุุมชน วิิสาหกิิจขนาดกลางและ
ขนาดย่่อม
3. เพื่่อ� ถ่า่ ยทอดเทคโนโลยีีระบบผลิติ ผลไม้แ้ ช่อ่ิ่ม� ขนาดเล็ก็ แบบอััตโนมััติิ
ต้น้ ทุนุ ต่่ำให้ก้ ัับกลุ่�มวิสิ าหกิจิ ชุมุ ชน วิสิ าหกิจิ ขนาดกลางและขนาดย่อ่ ม และกลุ่�ม
อุุตสาหกรรมอื่�น ๆ ที่�ส่ นใจ

วิธิ ีดี ำเนินิ การวิิจัยั :

ดำเนินิ การออกแบบ และพััฒนาระบบเป็น็ ชุดุ อุปุ กรณ์ต์ ้น้ แบบ ประกอบ
ด้ว้ ย ถัังแช่อ่ิ่ม� ถัังน้้ำเชื่อ� ม ขนาด 29 ลิติ ร ภายในมีีตะแกรง บรรจุวุ ััตถุดุ ิบิ ภายใน
ถััง ปั๊๊ม� ลม ปั๊๊ม� สููญญากาศ เกจวััดความดััน เซ็น็ เซอร์ว์ ััดค่า่ ต่า่ ง ๆ ที่ก�่ ำหนด ไมโคร
คอมพิิวเตอร์์ อุุปกรณ์์อิิเล็็กทรอนิิกส์์ในการควบคุุมอััตโนมััติิ อุปุ กรณ์เ์ ก็็บข้้อมููล
(Data logger) และหน้้าจอแสดงผลการทำงาน หลัักการทำงานของระบบ คือื
ปั๊๊�มสููญญากาศที่�่ทำหน้้าที่่�นำน้้ำเชื่�อมเข้้า และนำน้้ำเชื่�อมออกจากชุุดถัังแช่่อิ่�ม
รวมทั้้�งทำหน้้าที่่�แช่่อิ่�มภายใต้้สููญญกาศ จากนั้�้นระบบทำการเชื่�อมต่่อกัับ
เซนเซอร์์และวาล์์วควบคุุมผ่่านไมโครคอนโทรเลอร์์ที่�่จะส่่งข้้อมููลและเชื่ �อมต่่อ
กัับส่่วนติิดต่่อกัับผู้้�ใช้้คอมพิิวเตอร์์แบบฝัังตััวขนาดเล็็กและหน้้าจอแบบสััมผััส
เพื่่อ� ควบคุุมค่า่ อุุณหภููมิิ ระดัับน้้ำ และแสดงผลการทำงานของระบบทั้�้งหมด

ผลการวิจิ ััย:

ผลการทดสอบการประยุกุ ต์ใ์ ช้ต้ ้น้ แบบระบบผลิติ ผลไม้แ้ ช่อ่ิ่ม� ขนาดเล็ก็
แบบอััตโนมััติติ ้้นทุนุ ต่่ำ พบว่่า 1) การทดสอบคุณุ ภาพทางประสาทสััมผััสแบบ
Hedonic Scaling Test ของผลิติ ภััณฑ์์มะนาวดองเค็ม็ แช่่อิ่ม� ผู้้�บริิโภคจำนวน
มากที่ส่� ุดุ มีีความชอบโดยรวมทั้ง้� ด้า้ นสีี กลิ่น� รสชาติิ และความแน่น่ เนื้้อ� ที่ร�่ ะดัับ
น้้ำเชื่�อม ร้อ้ ยละ 60 2) จาการทดสอบคุุณภาพด้้านสีี และ aw ของผลิิตภััณฑ์์
มะนาวดองเค็็มแช่่อิ่�มที่�่ผ่่านการใช้้ระบบแช่่อิ่�มที่่�พััฒนาขึ้�น และผ่่านการใช้้

20

กระบวนการแช่อ่ิ่ม� ของ หจก. เพิ่่ม� ทรััพย์ฟ์ ู้ด�้ การเกษตร พบว่า่ ค่า่ ความแน่น่ เนื้้อ�
ค่่าสีี L* a* b* และค่่า aw ไม่่มีีความแตกต่่างกัันอย่่างมีีนััยสำคััญที่ร่� ะดัับความ
เชื่�อมั่่น� 95% (p<0.05) 3) การวิิเคราะห์์หาจุลุ ินิ ทรีีย์ท์ ี่่เ� จริิญในผลิิตภััณฑ์จ์ าก
การปนเปื้ �อนระหว่่างการผลิิตหรืือการบรรจุุมะนาวดองเค็็มแช่่อิ่ �มลงในบรรจุุ
ภััณฑ์์ พบว่่า ไม่่เกิินเกณฑ์์มาตรฐานผลิิตภััณฑ์์ชุุมชนมะนาวดองแช่่อิ่�ม
(มผช.616/2558) 4) ผลการประเมิินอายุุการเก็็บรัักษาผลิิตภััณฑ์์มะนาวดอง
เค็ม็ แช่อ่ิ่ม� ด้ว้ ยวิธิ ีี Q10 พบว่า่ ที่อ�่ ุณุ หภููมิิ 35, 45 และ 55˚C นาน 6-12 สััปดาห์์
พบว่า่ ผลิติ ภััณฑ์ม์ ะนาวดองเค็ม็ แช่อ่ิ่ม� มีีค่า่ ความสว่า่ งของสีี (L*) ของผลิติ ภััณฑ์์
บ่ม่ ที่�่ 55˚C มีีแนวโน้้มที่จ�่ ะสว่่างน้อ้ ยลง เมื่�อระยะเวลาการบ่่มนานขึ้น� ส่ว่ นค่า่
สีีแดง (a*) และค่า่ สีีเหลือื ง (b*) กลัับมีีแนวโน้ม้ ลดลงผลิติ ภััณฑ์ม์ ีีสีีคล้้ำออกทาง
สีีเหลือื งคล้้ำขึ้�น สามารถใช้้ค่่าความสว่า่ ง (L*) เป็น็ ดััชนีีชี้้ว� ััดการสิ้้น� สุดุ อายุุการ
เก็บ็ รัักษา และเมื่่อ� ทดสอบอายุเุ ก็บ็ รัักษาของมะนาวดองเค็ม็ แช่่อิ่ม� โดยวิธิ ีีเร่่งที่�่
45 และ 55˚C พบว่่า ผลิิตภััณฑ์ส์ ามารถเก็็บรัักษาในบรรจุภุ ััณฑ์์ได้้นาน 8 และ
6 สััปดาห์์ ตามลำดัับ สามารถทำนายอายุกุ ารเก็บ็ รัักษาของผลิติ ภััณฑ์ท์ ี่อ�่ ุณุ หภููมิิ
30˚C ได้้นานเป็็นระยะเวลา 154 วััน (5 เดืือน) และที่�่อุณุ หภููมิิ 5˚C ได้น้ านเป็็น
ระยะเวลา 838 วััน (2 ปีี 3 เดือื น) สรุปุ ว่า่ ควรเก็็บรัักษาผลิิตภััณฑ์ม์ ะนาวดอง
เค็ม็ แช่อ่ิ่ม� ในสภาพที่ป่� ้้องกัันแสง และออกซิเิ จนได้้ และรัักษาไว้ท้ ี่อ�่ ุณุ หภููมิติ ่่ำกว่า่
30˚C เพื่่�อให้้มีีอายุุประมาณ 5 เดืือน และการประเมิินความพึึงพอใจของผู้้�
ประกอบการต่อ่ การทดลองใช้ง้ านระบบผลิติ ผลไม้แ้ ช่อ่ิ่ม� ขนาดเล็ก็ แบบอััตโนมััติิ
ที่พ่� ััฒนาขึ้น� ในการแช่อ่ิ่ม� มะนาวดองเค็ม็ พบว่า่ ความพึงึ พอใจด้า้ นปัจั จััยการนำ
เข้า้ (Input) ร้อ้ ยละ 74.60 ความพึงึ พอใจด้า้ นด้า้ นกระบวนการ (Process) ร้อ้ ย
ละ 84.50 และความพึึงพอใจด้้านด้้านผลผลิติ (Output) ร้อ้ ยละ 64.00 เพราะ
ระบบสามารถเพิ่่ม� ปริมิ าณความหวานของเนื้้อ� มะนาวดองเค็ม็ ได้้ ทำให้ล้ ดระยะ
เวลาการผลิติ มะนาวดองเค็็มแช่อ่ิ่ม� จากเดิมิ ใช้้เวลา 10-15 วััน เหลืือเพีียง 2-3
วััน โดยได้ผ้ ลิติ ภััณฑ์์ที่ไ่� ม่แ่ ตกต่่างจากกระบวนการผลิติ เดิมิ

21

ข้้อเสนอแนะจากงานวิจิ ัยั :

สามารถนำไปประยุุกต์์ใช้้ในอุุตสาหกรรมอาหารอื่่�น ๆ ที่่�ใช้้ใน
กระบวนการหมัักดองหรืือแช่อ่ ิ่ �ม
หมายเหตุุ: งานวิิจััยนี้้�ได้ย้ื่�นคำขอจดทะเบีียนอนุุสิิทธิิบัตั ร เรื่�อง “เครื่�องแช่อ่ิ่�ม
ผัักผลไม้้แบบลดความดัันบรรยากาศและกำหนดเวลาแช่อ่ิ่ม� ”

22

โครงการวิิจััยและพัฒั นาภาครัฐั ร่ว่ มเอกชนเชิงิ พาณิชิ ย์์
ประจำปีงี บประมาณ 2562

สำนัักงานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจัยั และนวัตั กรรม

การพัฒั นาอุปุ กรณตรวจวััดยาฆา แมลงในกลุมุ ออรกาโนฟอสเฟต
ที่�ปนเปอ นในผลิติ ภัณั ฑทางการเกษตร

The Development of Sensing Device for Detecting
Organophosphate Insecticides Contaminating
Agricultural Products

คณะผู้�้วิิจัยั :

รองศาสตราจารย ดร. เจษฎาวรรณ วิิจิิตรเวชการ
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร
ผููชว ยศาสตราจารย ดร. สุุดารััตน ไชยเฉลิิม
มหาวิทิ ยาลััยราชภััฏเพชรบุรุ ีี
ร่ว่ มกัับ บริษิ ััท เอ โฟร ฟรุุตซ เทรดดิ้ง� จําํ กััด

วัตั ถุปุ ระสงค์์ของการวิิจััย:

สรางอุุปกรณตรวจวััด (sensing device) เพื่่�อตรวจวััดการปนเปอน
ของยาฆาแมลงในกลุุมออรกาโนฟอสเฟตโดยใชระบบเอนไซมตรึงึ รููป

วิธิ ีดี ำเนินิ การวิจิ ััย:

1. การทดสอบ MPH activity ของเชื้อ� โคลนลููกผสม BpGP
ทํําการเลี้�ยงเชื้�อโคลนลููกผสม BpGP (E. coli BL21 harboring
pGEX-6P-1::mpdB) ในจานเพาะเชื้�อที่่�มีีอาหารวุุน Luria Bertani (LB) ที่่�มีี
100 µg/ml ampicillin บมที่อ�่ ุณุ หภููมิิ 37°C นานขามคืืน แลวทํําการทดสอบ
MPH activity ของเชื้อ� ดว ยทั้ง้� วิธิ ีีmicrotiter plate MPH assay โดยใชยาฆา
แมลง MP เปนซัับสเตรท สัังเกตสีีเหลืืองของ PNP ซึ่�งเปนผลผลิิตที่�่เกิิดขึ้�น
จากการยอ ยสลาย MP โดย MPH

24

2. การผลิิต recombinant enzyme MPH-GST จากเชื้�อโคลน
ลููกผสม BpGP
ทําํ การเพาะเลี้�ยงเชื้�อจากโคลน BpGP ที่ม่� ีี MPH activity ในอาหาร
เหลว LB ที่�่มีี 100 µg/ml ampicillin บมที่�่อุุณหภููมิิ 37°C เปนเวลา
16-18 ชั่ว� โมง จากนั้�น้ จึึงถายเชื้�อลงในอาหารเหลว LB ที่เ่� ตรีียมใหม่ เลี้ย� งเชื้อ�
ตอที่่� 37°C เปนเวลา 3-4 ชั่�วโมง หรืือจนกระทั่่�งคา OD600 ประมาณ
0.3-0.5 จึงึ เติิม 0.5 mM CoCl2 และ 1 mM IPTG เลี้ย� งเชื้�อตอ ที่�่ 18°C เปน
เวลา 6-8 ชั่ว� โมง เพื่่อ� เหนี่ย่� วนําํ ใหเชื้อ� ผลิิตเอนไซม
3. การสกััด recombinant enzyme MPH-GST
3.1 การเก็บ็ เซลล
เก็บ็ เซลลที่ไ�่ ดจ ากขอ 2 โดยทําํ การปน เหวี่ย่� งที่ค่� วามเร็ว็ 7,000xg
ที่่� 4°C เปนเวลา 10 นาทีี ลางและละลายตะกอนเซลลดว ย 0.05 M phosphate
buffer saline, pH 8.0 จากนั้้น� ทําํ การแตกเซลลดว ยวิิธีี sonication แลวทํํา
การปนเหวี่่�ยงที่่�ความเร็็ว 17,000xg ที่�่ 4°C เปนเวลา 20 นาทีี เพื่่�อแยก
ระหวางสวนของเหลวใส (supernatant) และตะกอนเศษเซลล (cell debris)
3.2 การศึกึ ษาคุณุ สมบััติิพื้้น� ฐานของเอนไซมส กััดหยาบ
ศึึกษาคุุณสมบััติพิ ื้้น� ฐานของเอนไซมส กััดหยาบที่ไ่� ด เชน MPH
activity ดวยวิิธีี spectrophotometry, total protein โดยวิิธีี Bradford
protein assay (Bradford, 1976) แลวคําํ นวณหาคา specific activity, yield,
purification fold รวมทั้ง�้ วิเิ คราะหโปรตีีนและ molecular mass ดว ยเทคนิคิ
SDS-PAGE
4. การนํํา recombinant enzyme MPH-GST มาประยุุกตใชเปน
biomolecule ในการสราง sensing device เพื่่�อตรวจวััดยาฆาแมลงใน
กลุุม OP
4.1 การตรึึงรููป MPH-GST กัับไคโตซานบนพื้้�นผิิว polystyrene
ของ microtiter plate ด้้วยวิธิ ีี covalent immobilization ทํําการเคลืือบผิิว

25

polystyrene ของ microtiter plate ดว ยสารละลายไคโตซาน ทิ้้�งใหแหงที่่�
อุุณหภููมิิหอง เติิม 2% (w/v) BSA บมที่่� 4°C เปนเวลา 2 ชั่�วโมง ดููดสารละลาย
BSA ออก ลางดว ยสารละลาย 50 mM PBS (pH 8.0) เติมิ สารละลาย 1% (v/v)
glutaraldehyde ใน 50 mM PBS (pH 8.0) บมที่�่อุุณหภููมิิหอง เปนเวลา
2 ชั่ว� โมง ดููด glutaraldehyde ออก เติิม crude MPH-GST บมที่่� 4°C นาน
ขามคืืน ลางดว ยสารละลาย 50 mM PBS (pH 8.0) สารละลาย 0.1 M NaBH4
ใน 50 mM PBS (pH 8.0) สารละลาย 50 mM PBS (pH 8.0) ที่่ม� ีี 0.1 M NaCl
และ 0.5% (v/v) Tween 20 และสารละลาย 50 mM PBS (pH 8.0) ตาม
ลํําดัับ แล้้วทํําการทดสอบ MPH activity ของเอนไซมตรึึงรููปดวยวิิธีี
spectrophotometry
5. การศึกึ ษา performance characteristics ของ MPH-GST optical
biosensor
ทํําการศึึกษา performance characteristics ของ MPH-GST
optical biosensor ที่�่ได เช่่น ศึึกษาความไว (sensitivity), ความจํําเพาะ
(specificity), ความเสถีียร (stability), การวััดซ้ำ้ ได (reproducibility), วิสิ ััย
เชิิงเสน (linear range) และคาต่่ำสุุดที่่�วััดได (detection limit) เปนตน
โดยในศึึกษา performance characteristics ของ MPH-GST optical
biosensor นี้้จ� ะทําํ การทดลองทั้�้งหมด 3 ซ้้ำ
6. การทดสอบการใชงานจริงิ ของ OP sensing device
สําํ หรัับขั้น�้ ตอนการเตรีียมตััวอยา งที่เ�่ ปนผลผลิติ ทางการเกษตร เชน
ผััก ผลไม ทํําไดโดยการนํําตััวอยางที่�่ตองการวิิเคราะหมาลางใหสะอาดดวย
น้ํ�ากลั่น� หั่่น� ให เปนชิ้น� เล็ก็ ๆ ขนาดเทา ๆ กััน และสัับ บด หรืือตําํ ใหละเอีียด
จากนั้้�นเติิมสารละลาย 50 mM PBS pH 8.0 ปริิมาตร 10 ml ตอตััวอยาง
ปริิมาณ 5 g กวนที่�อ่ ุณุ หภููมิหิ องเปนระยะเวลาประมาณ 1 ชั่ว� โมง แลวจึงึ กรอง
ตััวอยา งดว ยกระดาษกรองหรือื ผา ขาวบางที่ส่� ะอาด ในกรณีีที่จ�่ ะทําํ การ spiking
จะเติิมยาฆาแมลงใน MP ที่่�ความเขมขน 50 ppm เขาไปในตััวอยา ง จากนั้�น้ จึึง

26

นําํ สารละลายตััวอยางไปตรวจวััดยาฆาแมลงใน MP ดวย microplate reader
ตอ ไป ทําํ การทดลองทั้ง�้ 3 ซ้ำ้ ตััวอยา งที่จ่� ะนําํ มาใชใ นการทดสอบวิเิ คราะหการ
ปนเปอ นยาฆาแมลงในกลุมุ OP ดว ย sensing device ที่ไ่� ด เชน ผัักและผลไมท ี่่�
มีีการปนเปอนของยาฆาแมลงในกลุุม OP โดยสุ่�มตััวอยางผลิิตภััณฑทางการ
เกษตรที่ผ่� ลิติ ภายในประเทศและที่น่� ําํ เขาจากประเทศเพื่่อ� นบาน ไดแ ก ผััก ผลไม
โดยเฉพาะที่�่เปนที่่�นิิยมรัับประทาน ซึ่�งเกษตรกรมัักใชยาฆาแมลงในการเพาะ
ปลููก เพื่่�อใหสามารถผลิิตออกขายใหทัันตามความตองการของตลาด ตััวอยาง
เชน คะนา ใบกะเพรา ผัักชีี ผัักบุงุ หนอไมฝรั่่�ง ใบบััวบก เปนตน และตััวอยา ง
จากสิ่�งแวดลอม เชน ดิินและน้ํ�าในแหลงเกษตรกรรม ที่่�มีีการใชยาฆาแมลง
เป็็นตน

ผลการวิิจัยั :

ยาฆาแมลงกลุมุ ออรกาโนฟอสเฟต (organophosphate insecticide,
OP) เชน เมทธิลิ พาราไธออน (methyl parathion, MP) เปนยาฆาแมลงที่ใ่� ชกัน
อยางแพรหลายในเกษตรกรรม และพบวามีีการปนเปอนของยาฆาแมลงใน
กลุุมนี้้�ตกคางในสิินคาเกษตรเปนจํํานวนมาก งานวิิจััยนี้้�ไดทํําการพััฒนา
อุุปกรณตรวจวััดยาฆาแมลงในกลุุม OP โดยใชระบบเอนไซมเมทธิิล-
พาราไธออนไฮโดรเลส (methyl parathion hydrolase, MPH) ตรึงึ รููปเปน
biomolecule โดยทํําการผลิติ เอนไซมลูกผสมที่เ่� ชื่�อมติิดอยููกัับ glutathione
-S-transferase (MPH-GST) จากโคลนลููกผสม BpGP ที่�ม่ ีียีีน mpdB ที่�่สราง
MPH-GST แลวทํําการแยกบริิสุุทธิ์์�ดวย GST affinity column พบวาเอน
ไซมบริสิ ุทุ ธิ์์ท� ี่ไ�่ ดมีmolecular mass ขนาด 61 kDa ซึ่ง� เปนขนาดของ MPH-GST
เมื่่อ� ทําํ การตรึงึ รููปเอนไซม MPH-GST แบบ covalent กัับฟลม chitosan ที่�่
เคลือื บอยููบนผิวิ polystyrene ของ microtiter plate โดยใชg lutaraldehyde
เปนตััวเชื่อ� ม แล้ว้ ทดสอบ MPH activity ที่�่ OD410 พบวา ระบบเอนไซม MPH-
GST ตรึงึ รููปนี้้�มีี MP-degrading activity สามารถยอยสลาย MP ไดเ ปนสาร

27

สีีเหลือื งของ p-nitrophenol (PNP) นอกจากนี้้ย� ัังพบวา ที่ค่� วามเขมขนของฟลม
chitosan 2% (w/v) ปริิมาตร 35 µl เปนสภาวะที่่�เหมาะสมในการตรึึงรููป
เอนไซม เมื่่อ� ทําํ การศึกึ ษา performance characteristic พบวาระบบเอนไซม
MPH-GST ตรึึงรููปของอุุปกรณตรวจวััด OP ที่่�สรางขึ้�นนี้้�ทํํางานไดดีีที่�่สุุดที่่�
อุณุ หภููมิิ และ pH 37oC และ 8.5 ตามลําํ ดัับ และมีีความเสถีียรสููงสุดุ ที่อ�่ ุณุ หภููมิิ
และ pH 4oC และ 8.0 ตามลํําดัับ สามารถตรวจวััด MP ไดต่ำสุุด (detection
limit) ถึึง 0.06 µM มีีพิิสััยเชิิงเสน (linear range) ที่�่ตรวจวััดในชวง 0.06-
60 µM สามารถใชซ้ํ�าไดถึงึ 92 รอบโดยกิจิ กรรมของ MPH-GST ตรึงึ รููปไมต่ํ�ากวา
70% และใหคา รอยละผลผลิิตตางกัับวิธิ ีีมาตรฐาน GC-MS เพีียง 3% นอกจาก
นี้้ย� ัังพบวา อุปุ กรณตรวจวััดที่ใ�่ ชระบบการตรึงึ เอนไซม MPH-GST มีีประสิทิ ธิภิ าพ
ในการตรวจวััด MP สููงกวาระบบการตรึึงเซลลถึึง 127 เทา (มีีdetection
limit ที่่�ต่ํ�ากวาถึึง 127 เทา) จากการตรวจหาการปนเปอนยาฆาแมลง MP
ที่�่ปนเปอนในผลผลิิตทางการเกษตรพบวาอุุปกรณตรวจวััด OP ที่่�สรางขึ้�นนี้้�มีี
ประสิิทธิิภาพในการตรวจวััดดีี

ข้้อเสนอแนะจากงานวิิจัยั :

อุุปกรณตรวจวััด OP ที่่�สรางขึ้�นนี้้�จึึงมีีความเหมาะสมอยางยิ่�งที่�่จะ
นํําไปใช้ในการ screen หาการปนเปอนยาฆาแมลงและพััฒนาเปน
ไบโอเซนเซอรตอไป

28

29

การพััฒนาผงสีีธรรมชาติิที่เ� ตรีียมจากสภาวะอ่่อน
เพื่่อ� ผลิิตในอุุตสาหกรรมสำหรับั ประยุกุ ต์์ใช้้ในเครื่่�องสำอาง
Development of Natural Pigments Prepared from Soft
Condition for Industrial Production in Applying in

Cosmetics Application

คณะผู้ว�้ ิจิ ััย:

ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.สุธุ ินิ ีี เกิดิ เทพ
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร
ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.เอกราชัันย์์ ไชยชนะ
มหาวิิทยาลััยราชภััฏนครปฐม
นางสาวศรีีสุดุ า ธััญญเจริิญ
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร
ร่ว่ มกัับ บริิษััท ไทย คีีวา เคมิคิ อลส์์ จำกััด

วััตถุปุ ระสงค์์ของการวิิจัยั :

1. เพื่่อ� พััฒนาต้น้ แบบและกระบวนการผลิติ ผงสีีธรรมชาติทิ ี่เ�่ ตรีียมจาก
สภาวะอ่อ่ น (soft condition) ในระดัับอุตุ สาหกรรมสำหรัับประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นเครื่อ� ง
สำอาง
2. เพื่่�อพััฒนาต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์เครื่�องสำอางที่�่มีีองค์์ประกอบของสีี
ธรรมชาติิ ได้แ้ ก่่ ลิปิ สติกิ สีีทาเล็บ็ และเมคอััพชนิดิ บลััชออน
3. เพื่่อ� ส่ง่ เสริมิ ให้ม้ ีีการประยุกุ ต์ใ์ ช้ผ้ งสีีจากพืชื ให้ส้ ีีธรรมชาติใิ นการผลิติ
เครื่อ� งสำอางให้ท้ ี่�ม่ ีีความปลอดภััยต่อ่ ผู้�้ บริิโภคและเป็น็ มิติ รต่่อสิ่ง� แวดล้อ้ ม
4. เพื่่�อเป็็นการส่่งเสริิมการปลููกพืืชให้้สีีเป็็นพืืชเศรษฐกิิจของประเทศ
เพื่่อ� รองรัับการผลิิตสำหรัับขายในประเทศและส่่งออกยัังตลาดต่า่ งประเทศ

30

5. เพื่่อ� พััฒนาให้ก้ ารผลิติ ผงสีีขนาดเล็ก็ คุณุ ภาพสููงจากพืชื ให้ส้ ีีธรรมชาติิ
ในระดัับอุุตสาหกรรมมีีเฉดสีีที่่�หลากหลายตรงกัับตลาดเครื่ �องสำอางที่�่ต้้องการ
สีีสัันที่�่สวยงาม ที่�่มีีความสม่่ำเสมอและมีีมาตรฐานจากรองรัับ อีีกทั้�้งมีีผลการ
ทดสอบที่น�่ ่่าเชื่อ� ถือื จากหน่่วยงานภายนอก ซึ่�งจะเป็น็ การช่ว่ ยโอกาสการขยาย
ตลาดในธุรุ กิิจเครื่อ� งสำอางให้ก้ ัับบริษิ ััทฯ ในประเทศและตลาดส่ง่ ออก

วิิธีดี ำเนิินการวิจิ ัยั :

1. สกััดสีีย้้อมจากวััตถุดุ ิิบธรรมชาติิ และแปรรููปสีีย้อ้ มธรรมชาติิ
2. ทดสอบคุณุ ภาพของสีีผงธรรมชาติทิ ี่ไ�่ ด้้ และทดสอบคุณุ สมบััติทิ าง
เคมีีชีีวภาพ
3. เตรีียมผลิติ ภััณฑ์ต์ ้น้ แบบลิปิ สติิก
4. เตรีียมผลิิตภััณฑ์์ต้น้ แบบสีีทาเล็็บ
5. เตรีียมผลิิตภััณฑ์ต์ ้น้ แบบบลััชออน

ผลการวิิจัยั :

ปัจั จุบุ ันั เครื่อ� งสำอางนั้น�้ มีีสีีสัันต่า่ ง ๆ หลากหลาย โดยมีีการเติบิ โตของ
ตลาดเครื่�องสำอางอย่่างต่่อเนื่่�อง ส่่วนมากสีีที่�่เป็็นองค์์ประกอบอยู่�ในเครื่�อง
สำอางนั้้�นจะเป็็นสีีที่�่ทำจากสีีอนิินทรีีย์์ (inorganic pigment) และเนื่่�องจาก
เครื่�องสำอางนั้้�นจะถููกสััมผััสกัับผิิวผู้้�บริิโภคโดยตรงเวลาใช้้งาน จึึงทำให้้มีี
ความเสี่�่ยงต่่อการสััมผััสทำให้้มีีการสะสมโลหะหนัักที่�่เป็็นองค์์ประกอบของ
สีีอนิินทรีีย์์อยู่�ในร่่างกายของผู้้�บริิโภคได้้ ดัังนั้้�นผู้้�วิิจััยจึึงให้้ความสำคััญและ
ต้อ้ งการพััฒนาผลิติ ภััณฑ์ท์ ี่ม�่ ีีความปลอดภััยสููง ซึ่ง� สีีธรรมชาติคิ ืือทางเลืือกหนึ่่�ง
ที่่ส� ำคััญ เนื่่อ� งจากสีีธรรมชาติผิ ลิติ จากสารให้้สีีที่่ม� ีีความปลอดภััย ซึ่ง� สอดคล้้อง
กัับกระแสความต้้องการของผู้�้ บริิโภคที่่�ต้้องการใช้้ผลิิตภััณฑ์์ที่�่เป็็นมิิตรกัับ
สิ่ง� แวดล้้อม และต้อ้ งการลดหรือื หลีีกเลี่�่ยงการใช้ส้ ารเคมีี

31

คณะผู้�้ วิจิ ััยได้ศ้ ึกึ ษากรรมวิธิ ีีการผลิติ ผงสีีธรรมชาติโิ ดยผลิติ จากสภาวะ
อ่่อน (Soft condition) แต่่อย่า่ งไรก็็ตามผงสีีธรรมชาติิที่ไ่� ด้้จากการตกตะกอน
แบบเดิิมนั้�้นยัังเป็็นผงสีีที่�่มีีขนาดใหญ่่ ดัังนั้้�น งานวิิจััยนี้้�จึึงต้้องเตรีียมผงสีีจาก
วััตถุุดิิบให้ส้ ีีธรรมชาติจิ ากพืืชที่ม�่ ีีขนาดเล็ก็ และมีีเนื้้�อละเอีียด เพื่่�อให้้สามารถใช้้
ในอุตุ สาหกรรมสำหรัับการผลิติ เครื่อ� งสำอางได้แ้ ละมีีความปลอดภััยต่อ่ ผู้ใ้� ช้ง้ าน
โดยการศึกึ ษานี้้เ� ริ่ม� จากการสัังเคราะห์ส์ ารสีีธรรมชาติิ (Natural pigment) จาก
น้้ำสีีย้อ้ มธรรมชาติทิ ี่่�สกััดจากพืืชให้ส้ ีีโดยใช้้อนุุภาคนาโน (nanoparticle) เป็็น
ตััวดููดซัับเพื่่อ� เพิ่่ม� ความละเอีียดให้ก้ ัับเนื้้อ� สีี โดยเน้น้ การใช้ส้ ารให้ส้ ีีธรรมชาติเิ ฉด
สีีแดงได้้จากฝางและสีีเหลืืองที่่�ได้้จากใบมะม่่วง เนื่่�องจากเฉดสีีทั้�้งสองนิิยมใน
การนำมาผลิติ เป็น็ เครื่อ� งสำอาง น้้ำสีีที่ส�่ กััดได้ด้ ัังกล่า่ วถููกทำให้ไ้ ด้เ้ ป็น็ “สารสีีเลค
(lake pigment)” เพื่่อ� เปลี่่�ยนรููปให้้อยู่�ในรููปแบบของผงสีีที่ไ�่ ม่่ละลายน้้ำ โดยที่่�
ผงสีีธรรมชาติินี้้�ได้้จากการดููดซัับสีีบนดิินหรืือสารรองรัับ (Substrate) ที่�่เป็็น
อนุภุ าคนาโน จากนั้้น� เพื่่�อให้ส้ ีีมีีอายุกุ ารใช้ง้ านของเครื่�องสำอางที่่ย� าวนานมาก
ขึ้น� จึงึ ได้ท้ ำการศึกึ ษาระบบการหุ้้�มเคลืือบด้ว้ ยพอลิเิ มอร์์ (Encapsulation)
หมายเหตุุ: งานวิิจััยนี้้ไ� ด้้ยื่�นคำขอจดทะเบีียนอนุุสิทิ ธิิบัตั ร ดัังนี้้�
1. เรื่อ� ง องค์ป์ ระกอบเครื่อ� งสำอางประเภทบลััชออน (Blush on) ชนิดิ
ผงอััดตลัับที่�่ใช้้ผงสีีธรรมชาติิเป็น็ สารให้้สีีสถานะ (ได้ร้ ัับความคุ้�มครองแล้ว้ )
2. เรื่อ� ง องค์ป์ ระกอบของเครื่อ� งสำอางประเภทลิปิ สติกิ แบบจุ่่�มทาชนิดิ
เงา (Gloss Lipstick) ที่ใ�่ ช้ผ้ งสีีธรรมชาติเิ ป็น็ สารให้ส้ ีีสถานะ (ได้ร้ ัับความคุ้�มครอง
แล้ว้ )
3. เรื่อ� ง กรรมวิธิ ีีการผลิติ ผงสีีธรรมชาติคิ ุณุ ภาพสููงขนาดเล็ก็ สำหรัับเป็น็
สารให้้สีีในผลิิตภััณฑ์์เครื่ �องสำอางและผลิิตภััณฑ์์ที่�่ได้้จากกรรมวิิธีีนี้้�สถานะ
(ได้ร้ ัับความคุ้�มครองแล้ว้ )

32

“เทคนิคิ การผลิติ ผงสีีขนาดเล็ก็ ที่ท่� ำให้เ้ กิดิ นวััตกรรมและผลิติ ภััณฑ์ใ์ หม่่
ที่ต่� อบสนองความต้อ้ งการและตลาดสินิ ค้า้ แนวธรรมชาติิ ลดปัญั หาเรื่อ� งน้้ำจาก
สารเคมีีในกระบวนการผลิิตผงสีีสัังเคราะห์์ช่่วยแก้้ไขปััญหาสิ่ �งแวดล้้อมใน
อุตุ สาหกรรม”

33

โครงการวิิจััยและพัฒั นาภาครัฐั ร่ว่ มเอกชนเชิงิ พาณิชิ ย์์
ประจำปีงี บประมาณ 2563

สำนัักงานปลัดั กระทรวงการอุดุ มศึกึ ษา วิิทยาศาสตร์์
วิิจัยั และนวัตั กรรม

การผลิิตเครื่่�องดื่ม� เพื่่�อสุุขภาพจากข้้าวสีีเสริมิ พรีีไบโอติิก
ในถุุงรีีทอร์ท์ เพาซ์์ระดัับอุุตสาหกรรม

Industrial Level Manufacturing of Healthy Drinks
from Color-Rice with Prebiotic in Retort Pouch

คณะผู้ว�้ ิิจััย:

ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์ศ์ ุภุ ศิษิ ฏ์์ อรุณุ รุ่่�งสวััสดิ์�
มหาวิิทยาลััยคริิสเตีียน
อาจารย์น์ ิอิ ร ชุุมศรีี
มหาวิิทยาลััยคริิสเตีียน
อาจารย์จ์ ารุุวรรณ จัันทร์์กอง
มหาวิิทยาลััยคริสิ เตีียน
อาจารย์น์ ัันทวััจน์์ ปัญั ญายศธนากรณ์์
มหาวิิทยาลััยเกษตรศาสตร์์
นางสาววิภิ าวีี แจ้้งสว่า่ ง
บริิษััท อรุุณสวััสดิ์� โกลเด้้นฟู้ด้� ส์์ จำกััด
ร่ว่ มกัับ บริษิ ััท อรุณุ สวััสดิ์� โกลเด้้นฟู้ด้� ส์์ จำกััด

วััตถุุประสงค์์ของการวิิจััย:

1. เพื่่�อพััฒนาสููตรและกรรมวิธิ ีีการผลิติ เครื่อ� งดื่�มจากข้้าวสีีผสมธััญพืืช
และใยอาหารชนิดิ พรีีไบโอติิกในระดัับอุุตสาหกรรม
2. เพื่่อ� วิเิ คราะห์ค์ ุณุ สมบััติทิ างกายภาพ องค์ป์ ระกอบทางเคมีีและทาง
จุลุ ินิ ทรีีย์์ ปริมิ าณสารออกฤทธิ์์ท� างชีีวภาพและสมบััติหิ รือื ฤทธิ์์ต� ้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ
ของเครื่อ� งดื่ม�
3. เพื่่อ� สําํ รวจความคาดหวัังของผู้�้ บริโิ ภคที่ม่� ีีต่อ่ ผลิติ ภััณฑ์เ์ ครื่อ� งดื่ม� เพื่่อ�
สุขุ ภาพ

35

วิิธีีดำเนินิ การวิจิ ััย:

การศึึกษาวิิจััยนี้้�เป็็นการพััฒนาสููตรการผลิิตเครื่�องดื่�มเพื่่�อสุุขภาพจาก
ข้้าวไรซ์์เบอร์์รี่�่เสริิมธััญพืืชและใยอาหารพรีีไบโอติิกในระดัับอุุตสาหกรรม โดย
นํําสููตรเบื้้�องต้้นที่�่ได้้จากการทดลองในระดัับห้้องปฏิิบััติิการมาขยายระดัับการ
ผลิิตระดัับอุุตสาหกรรม และใช้้บรรจุุภััณฑ์์เป็็นถุุงรีีทอร์์ทเพาซ์์ ทดสอบสมบััติิ
ทางกายภาพ ทางเคมีี และทางจุลุ ชีีววิทิ ยา รวมถึงึ ทดสอบฤทธิ์์ต� ้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ
ของผลิติ ภััณฑ์์และออกแบบฉลากตราสินิ ค้า้

ผลการวิิจััย:

ผลิิตภััณฑ์์เครื่�องดื่�ม “ไรซ์์เบอร์์รี่�่ พรีีไบโอติิก” มีีขั้�้นตอนการผลิิตใน
ระดัับอุตุ สาหกรรมโดยนําํ สููตรการผลิติ ที่ไ�่ ด้จ้ ากโครงการวิจิ ััยและนวััตกรรมเพื่่อ�
ถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุุมชนฐานราก ประจํําปีงี บประมาณ 2559 จากสําํ นัักงาน
คณะกรรมการการอุดุ มศึกึ ษา (สกอ.) และทุนุ อุดุ หนุนุ การวิจิ ััย จากมหาวิทิ ยาลััย
คริิสเตีียน ประจํําปีีการศึกึ ษา 2560 ยื่น� ขอจดอนุสุ ิิทธิบิ ัตั ร และตีีพิิมพ์์เผยแพร่่
ตามลํําดัับ มีีอััตราส่่วนผสมเป็็นข้้าวไรซ์์เบอร์์รี่�่ต่่อถั่�วดํําต่่อน้้ำเท่่ากัับ 1:0.5:20
นำมาต้้ม และบดส่่วนผสมต่่าง ๆ แล้้วบรรจุุในถุุงรีีทอร์์ทเพาซ์์นํําไปฆ่่าเชื้�อที่�่
อุุณหภููมิิ 117oC ความดััน 2.0 บรรยากาศ เป็น็ เวลา 32 นาทีี ในหม้อ้ ฆ่า่ เชื้อ�
แบบพ่น่ น้้ำ เก็บ็ รัักษาผลิติ ภััณฑ์ท์ ี่ไ่� ด้้ ณ อุณุ หภููมิหิ ้อ้ ง ได้้ 6-12 เดือื น สุ่�มตััวอย่า่ ง
ผลิติ ภััณฑ์ส์ ่ง่ ตรวจคุณุ สมบััติทิ างกายภาพ ทางเคมีีและทางจุลุ ินิ ทรีีย์ท์ ี่ส�่ ําํ คััญ คือื
ผลิิตภััณฑ์์มีีฤทธิ์์�ต้้านอนุุมููลอิิสระ ได้้แก่่ ค่่าความสามารถในการดููดซัับอนุุมููล
อิิสระของออกซิิเจน (Oxygen radical absorbance capacity, ORAC)
เริ่�มต้น้ เท่า่ กัับ 709.98 µmole TE/100 ml และลดลงเฉลี่่�ยร้อ้ ยละ 10 ทุกุ ๆ
2 เดืือน เมื่ �อเก็็บรัักษาผลิิตภััณฑ์์ที่่�อุุณหภููมิิห้้อง ซึ่�งนัับได้้ว่่าเป็็นเครื่�องดื่�มที่�่มีี
คุณุ ค่่าทางโภชนาการเหมาะสม และมีีประโยชน์ต์ ่่อผู้้�สูงอายุุที่�เ่ ป็น็ โรคไม่ต่ ิิดต่่อ
(NCDs-Elderly) เช่่น โรคเบาหวาน ภาวะไขมัันในเลืือดผิิดปกติิ และ/หรืือโรค
ความดัันโลหิิตสููง เป็็นต้้น ควบคู่่�กัับการรัักษาทางการแพทย์์ มีีราคาจํําหน่่าย

36

สอดคล้้องกัับความคาดหวัังของผู้้�บริโิ ภคที่�่ 21-30 บาท ต่อ่ 100-150 มิิลลิิลิิตร
ต่่อหน่่วยบริิโภค

ข้้อเสนอแนะจากงานวิจิ ััย:

1. สํําหรัับผู้�้ที่่�มีีอายุุ 40 ปีี ขึ้�นไป ผลิิตภััณฑ์์เครื่�องดื่�ม “ไรซ์์เบอร์์รี่�่
พรีีไบโอติิก” ควรออกแบบฉลากสิินค้้าให้้สื่�อสารได้้เข้้าใจว่่าเป็็นเครื่�องดื่�มเพื่่�อ
สุขุ ภาพหรือื ฟังั ก์ช์ ัันนััลดริ้ง� ค์์ (Functional Drinks) และทดลองเข้า้ สู่�ตลาดสินิ ค้า้
เพื่่อ� สุขุ ภาพผ่า่ นโรงพยาบาลรวมถึึงการจํําหน่า่ ยผ่า่ นช่อ่ งทางออนไลน์ต์ ่่าง ๆ ที่�่
เหมาะสมและเข้า้ ถึึงกลุ่�มผู้้ท� ี่เ่� ริ่ม� ดููแลสุขุ ภาพตนเองวััย 40 ปีี ขึ้�นไปทั้้�งชายและ
หญิิง เพิ่่�มทางเลืือกในการปรัับพฤติิกรรมการบริิโภค ชะลอและลดความเสี่�่ยง
การดําํ เนินิ โรคไม่่ติดิ ต่อ่ ได้เ้ มื่่�อย่่างเข้้าสู่�วัยสููงอายุตุ ่่อไปในอนาคต
2. สํําหรัับผู้้�สูงอายุุ 60 ปีี ขึ้�นไป เสนอแนะให้้ขอทุนุ อุดุ หนุุนการวิจิ ััย
โดยร่่วมมืือกัับองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น (อปท.) ให้้เป็็นการศึึกษาวิิจััยทาง
คลินิ ิกิ เชิิงโภชนาการเบื้้�องต้น้ (Nutrition preclinical trial) ของผลิิตภััณฑ์ท์ ี่่�มีี
ต่อ่ สุขุ ภาพของผู้�้สูงอายุทุ ี่ม�่ ีีอายุตุ ั้ง้� แต่่ 60 ปีี ขึ้น� ไป ที่อ่� าจจะผนวกไปกัับโครงการ
เบี้้�ยยัังชีีพผู้้�สู งอายุุ พััฒนาให้้เป็็นตััวอย่่างนโยบายต้้นแบบระดัับท้้องถิ่�นเทีียบ
เคีียงกัับโครงการอาหารเสริิม (นม) โรงเรีียน เพื่่�อให้้ประชากรกลุ่�มผู้้�สู งอายุุ
สามารถเข้้าถึงึ ยา (อาหารเสริิมเพื่่อ� สุุขภาพ) ได้้อย่่างมีีประสิิทธิภิ าพ ควบคู่่�กัับ
การรัักษาทางการแพทย์์ให้ม้ ีีประสิิทธิผิ ลเป็น็ รููปธรรมในอนาคต
หมายเหตุ:ุ งานวิจิ ััยนี้้�ได้ย้ื่น� คำขอจดทะเบีียนอนุุสิิทธิิบััตร เรื่�อง “สููตรเครื่�องดื่ม�
ข้า้ วไรซ์เ์ บอร์ร์ ี่เ�่ สริิมพรีีไบโอติกิ และกรรมวิิธีีการผลิติ ”

37

38

การผลิติ สารละลายเกล็ด็ เลืือดเพื่่อ� ใช้้ในงานเพาะเลี้�ยงเซลล์ต์ ้้นกํําเนิิด
ที่เ� หมาะสมสํําหรัับการนํําไปใช้้ทางการแพทย์์

The production of platelet lysate for good preparation of
stem cell culture aimed for medical use

คณะผู้�้วิิจัยั :

รองศาสตราจารย์์ ดร. อัังกููรา สุโุ ภคเวช
มหาวิทิ ยาลััยมหิดิ ล
ดร. มนตรีี โตโส
บริษิ ััท โรงงานเภสััชกรรม เกรทเตอร์์ ฟาร์์ม่า่ จําํ กััด
นายณรงค์์ จิิตจงยิ่�งเจริญิ
มหาวิิทยาลััยมหิิดล
อาจารย์์ ดร. กมลชนก งามขําํ
มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าธนบุรุ ีี
ร่ว่ มกัับ บริิษััท โรงงานเภสััชกรรม เกรทเตอร์์ ฟาร์์ม่่า จํํากััด

วัตั ถุปุ ระสงค์์ของการวิิจัยั :

เพื่่อ� ผลิติ สารละลายเกล็ด็ เลือื ดและจััดทําํ กระบวนการเตรีียมสารละลาย
เกล็็ดเลืือดจากผลิิตภััณฑ์์เกล็็ดเลืือดเกล็็ดเลืือดเข้้มข้้นหมดอายุุจากการใช้้งาน
ผู้้�ป่่วย

วิิธีีดำเนินิ การวิจิ ัยั :

1. ทดลองผลิิตต้น้ แบบผลิติ ภััณฑ์์สารละลายเกล็็ดเลืือดจากผลิิตภััณฑ์์
เกล็็ดเลืือดเข้ม้ ข้้นที่่ห� มดอายุุจากธนาคารเลือื ด
2. ทดลองผสมกัับอาหารเพาะเลี้ย� งเซลล์แ์ ละใช้เ้ ลี้ย� งกัับเซลล์ต์ ้น้ กําํ เนิดิ
จริิงเพื่่อ� ทดสอบการเพิ่่ม� จํํานวนของเซลล์์

39

3. ทดลองผสมกัับอาหารเพาะเลี้ย� งเซลล์แ์ ละใช้เ้ ลี้ย� งกัับเซลล์ต์ ้น้ กําํ เนิดิ
จริิงเพื่่�อทดสอบการลัักษณะ โครโมโซม การเกิิด cellular senescence,
sterility และวััดระดัับ growth factors ใน human platelet lysate ที่เ่� ตรีียม
จากกระบวนการที่่ไ� ด้ร้ ัับการปรัับปรุุง
4. นํําต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์สารละลายเกล็็ดเลืือดส่่งให้้บริิษััททํําการ
ทดสอบกัับเลี้�ยงเซลล์์ต้้นกํําเนิิด และทํําการเทีียบเคีียงผลการทดสอบ
(product validation) ผลการทดสอบที่ค�่ าดการณ์์ HPL PAS ที่เ่� ตรีียมจากทาง
คณะผู้้�วิจิ ััยสามารถนําํ ไปใช้ท้ ดสอบกัับ MSCs ในห้อ้ งปฏิบิ ััติกิ ารของทางบริษิ ััทฯ
ได้้ โดยให้ผ้ ลการทดสอบที่ไ่� ม่แ่ ตกต่า่ งกััน
5. นํําส่่งผลิติ ภััณฑ์์ต้้นแบบให้้กัับห้อ้ งปฏิบิ ััติิการ เพื่่อ� ทําํ การทวนสอบ
และถ่า่ ยทอดรายละเอีียด กระบวนการเตรีียมต้น้ แบบผลิติ ภััณฑ์ส์ ารละลายเกล็ด็
เลือื ดที่�่มีีประสิิทธิภิ าพให้้กัับผู้�้ ปฏิิบััติิการ ห้้องปฏิิบััติกิ าร SCL

ผลการวิจิ ัยั :

คณะผู้้�วิจิ ััยสามารถเตรีียมสารละลายเกล็ด็ เลือื ด (HPL PAS) เพื่่อ� นําํ มา
ใช้้เลี้�ยงเซลล์์ต้้นกํําเนิิดชนิิดมีีเซนไคม์์ (mesenchymal stem cells; MSCS)
ในระยะสั้น้� ได้้ โดยสามารถนําํ มาใช้ผ้ สมอาหารเพาะเลี้ย� งเพื่่อ� ทดสอบผลกระทบ
ต่่อเซลล์์ อัันได้แ้ ก่่ การเพิ่่ม� จํํานวนของเซลล์์ การทําํ chromosomal analysis
ทดสอบการเกิดิ cellular senescence และคุณุ ลัักษณะต่า่ ง ๆ ของสารละลาย
เช่่น ปริิมาณความเข้้มข้้นของสารชีีวภาพที่่�สํําคััญที่�่พบได้้ในเซลล์์เกล็็ดเลืือด
เช่่น platelet derived growth factor bb (PDGF-BB) และ bone
morphogenetic protein 2 (BMP-2) รวมถึึงความปราศจากเชื้�อ
(sterility test) เป็็นต้้น จากการศึึกษา พบว่า่ HPL_PAS ที่่�เตรีียม สามารถเพิ่่ม�
จํํานวนเซลล์์ต้้นกํําเนิิดชนิิดมีีเซนไคม์์ได้้เป็็นอย่่างดีีโดยไม่่ทํําให้้เกิิดความผิิด
ปกติิต่่อจําํ นวนและคุณุ ภาพโครโมโซมของเซลล์์ที่�ถ่ ููกเพาะเลี้�ยง (46, XX) และ
ไม่่ได้้ทํําให้้เกิิด cellular senescence เพิ่่�มขึ้�นเมื่ �อเทีียบกัับสููตรอาหาร

40