หลักสูตรสมเด็จย่า หลักสูตรสมเด็จย่า ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนสันติราษฎร์ประชาบำรุง
เอกสารประกอบหลักสูตรโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน หลักสูตรสมเด็จย่า ชัffนประถมศึกษาปี ที$ ๓ ผู้จัดทํา กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน สถาบันราชภัฏสกลนคร ๒๕๔๗
คํานํา เอกสารคู่มือการใช้ชุดการเรียนการสอนนี" จัดทําขึ"นเพื)อใช้เป็ นสื)อ ประกอบการเรียนการสอนตามหลักสูตรสมเด็จย่า กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับชั"นประถมศึกษาปี ที) ๑ ถึงชั"นประถมศึกษาปี ที) ๖ ในโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน เพื)อให้ผู้สอนใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรม การเรียนการสอนให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของหลักสูตรสมเด็จย่า ส่วนประกอบของเอกสารคู่มือการใช้ชุดการเรียนการสอนหลักสูตร สมเด็จย่า ประกอบด้วย ความเป็นมาของหลักสูตรและชุดการเรียนการสอน คําชี"แจง การใช้ชุดการเรียนการสอน ขั"นตอนการใช้ชุดการเรียนการสอน แผนการสอน ชั"นประถมศึกษาปี ที) ๑-๖ และภาคผนวกซึ)งประกอบด้วยใบความรู้ ใบงาน แบบฝึกหัด เป็นต้น กิจกรรมที)นําเสนอไว้ในคู่มือฯ มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ และตระหนัก ในความสําคัญรวมถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จย่า ที)ทรงมีต่อโรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดน ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้แบบมีส่วนร่วมและปฏิบัติจริงมากที)สุด ทั"งนี"ผู้สอน จะต้องศึกษาจุดประสงค์ของการสอนเป็นหลักในการจัดกิจกรรม และปรับ/ยืดหยุ่นให้ สอดคล้องกับสาระการเรียนรู้ และเวลาเรียนแต่ละระดับชั"น เอกสารคู่มือการใช้ชุดการเรียนการสอนฉบับนี" ได้ปรับปรุงตามข้อเสนอแนะของผู้ทรงคุณวุฒิ และผู้เชี)ยวชาญด้านหลักสูตรและการสอนเป็นครั"งที) ๓ หากผู้สอนนําไปใช้แล้วมีข้อเสนอแนะประการใด คณะผู้จัดทํายินดีรับฟังและแก้ไข ให้ถูกต้องเหมาะสมต่อไป คณะผู้จัดทํา ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๗
๒๐ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ แสดงไว้ให้นักเรียนตชด. สักการะ” โดยให้นักเรียน แสดงความคิดเห็นเป็นรายบุคคล ๗. ครูอธิบายพระราชกรณียกิจของสมเด็จย่าต่อการ ช่วยเหลือโรงเรียน ตชด. เพิ,มเติม โดยเน้นให้ นักเรียนเห็นถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จย่าที, ทรงเป็นห่วงเด็กและเยาวชนในถิ,นทุรกันดาร เช่น พวกเรานักเรียน โรงเรียน ตชด. ๘. ครูแสดงบัตรคําอักษรย่อ พอ.สว. บนกระเป๋ าผนัง แล้วถามนักเรียนว่า ใครรู้จักและเข้าใจอักษรย่อนี3 เพียงใด มีความหมายอย่างใด ๙. ครูอธิบายพระราชกรณียกิจสมเด็จย่ากับงานด้าน การแพทย์และสาธารณสุข ประกอบภาพพระราช กรณียกิจดังกล่าว ๑๐. ครูถามความรู้สึกของนักเรียน ที,มีต่อสมเด็จย่า ชี3ให้นักเรียนตอบ ๓-๕ คน ๑๑. ให้นักเรียนเขียนความรู้สึกของตนเองที,มีต่อ สมเด็จย่า ส่งในชั,วโมงหรือเป็นการบ้าน ๑๒. ทําแบบทดสอบ - บัตรคํา พอ.สว. - กระเป๋ าผนัง - ภาพพระราชกรณียกิจเกี,ยว กับงานด้านการแพทย์และ สาธารณสุข (พอ.สว.) - ใบงานที, ๓.๓ - แบบทดสอบ การวัดผลและประเมินผล ๑. การวัดผล ๑.๑ สังเกตความสนใจในการเรียนและการร่วมกิจกรรมกลุ่ม ๑.๒ สังเกตกระบวนการทํางานของแต่ละคน ๑.๓ ตรวจผลงาน จากใบงาน และแบบฝึกหัดที,กําหนดให้ ๒. การประเมินผล ประเมินผลหลังเรียน โดยใช้เกณฑ์ผ่านร้อยละ ๗๐ ขึ3นไป
๓๐ เอกสารอ้างอิง กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน. ๔๐ ปี โรงเรียน ตชด. กรุงเทพมหานคร : บริษัท โอ. เอส. พริ3นติ3ง เฮ้าส์, ๒๕๓๙. . ตชด. สดุดี ๑๐๐ ปี สมเด็จย่า. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๔๓. . ใต้ร่มพระบารมี ๕๐ ปี ตชด. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์แห่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๔๖. . ศรีนครินทราปูชา. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ตํารวจ, ๒๕๔๗. กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสดุดีสมเด็จพระศรีนคริทราบรมราช- ชนนี. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์คุรุสภา, ๒๕๓๙. กัลยาณิวัฒนา, สมเด็จพระเจ้าพี,นางเธอ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์. “คําปรารภ”. สมเด็จย่าของปวงชน. กรุงเทพมหานคร : มูลนิธิพอ.สว., ๒๕๓๓. . แม่เล่าให้ฟัง. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๕. เจมส์ อาร์ท, บริษัท. น้อมรําลึกแสนอาลัย สมเด็จย่า แม่ฟ้ าหลวงของปวงชน. กรุงเทพมหานคร : บริษัท เจมส์ อาร์ท, ๒๕๓๘. พระราชภาวนาวิกรมและคณะ. พระบรมราชชนนิยานุสสรณีย์. กรุงเทพมหานคร: บริษัท เจ.ฟิ ล์ม โปรเซส จํากัด, ๒๕๓๙. ไพโรจน์ อยู่มณเฑียร. หลักราชาศัพท์. กรุงเทพมหานคร : บริษัท เยลโล่ การพิมพ์, ๒๕๔๐. มานพ เมฆพระยูรทอง. พระนามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับสหประชาชาติเนื องใน โอกาสฉลองสิริราชสมบัติครบ ๕๐ ปี . กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เทคนิค ๑๙, ๒๕๔๐. มูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี. สมเด็จย่าของปวงชน. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์กรุงเทพ, ๒๕๓๓.
ใบความรู้ ชาติกําเนิดของสมเด็จย่า “สมเด็จย่า” เป็นพระสมัญญานามของ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงมีพระนามเดิมว่า “สังวาลย์” เสด็จพระราชสมภพเมืflอวันอาทิตย์ทีfl ๒๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๔๓ ทีflจังหวัดนนทบุรี ในครอบครัวสามัญชนทีflประกอบอาชีพเป็น ช่างทอง ทรงมีพีflน้องรวม ๔ คน โดยทรงเป็นบุตรคนทีfl ๓ ของพระชนกชืflอ “ชู” และ พระชนนีชืflอ “คํา” ทั/งนี/พระภคินีและพระเชษฐาของพระองค์ได้ถึงแก่อนิจกรรมตั/งแต่ วัยเยาว์ ส่วนพระอนุชา “ถมยา” ได้มีชีวิตอยู่ต่อมาจนอายุราว ๒๗-๒๘ ปี จึงถึง แก่กรรมลงด้วยโรคเยืflอหุ้มสมองอักเสบ ครอบครัวของพระชนกชูและพระชนนีคํา ได้พํานักอยู่ทีflจังหวัดนนทบุรี เป็น เวลานานเท่าใดไม่ปรากฏ แต่เมืflอสมเด็จย่าทรงจําความได้ก็พบว่าครอบครัวของ พระองค์ได้ย้ายมาตั/งถิflนฐานอยู่ทีflซอยวัดอนงค์ บริเวณเชิงสะพานสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ้ าจุฬาโลก ย่านฝัflงธนบุรีแล้ว โดยบ้านทีflทรงพํานักเป็นเหมือนห้องแถวชั/น เดียว ก่อด้วยอิฐมุงหลังคากระเบื/อง สมเด็จย่าทรงเป็นกําพร้าตั/งแต่ยังเยาว์ เนืflอง ด้วยพระชนกชูได้ถึงแก่กรรมลงในขณะทีflสมเด็จย่ายังทรงเล็กอยู่ พระชนนีคํา จึงต้อง รับภาระในการเลี/ยงดูสมเด็จย่าและพระอนุชาโดยลําพังต่อมา
๒๕ คํากล่าวถวายรายงานและกราบบังคมทูลในการรับเสด็จ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ๑. คําถวายรายงาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (สําหรับข้าราชการ ทหาร ตํารวจ) “ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบฝ่าละอองพระบาท ข้าพระพุทธเจ้า ……………………………(ยศ, ชืflอ, ตําแหน่ง) …………………………………. พระพุทธเจ้าข้า ขอรับด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม” ๒. คําถวายรายงาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (สําหรับผู้มีตําแหน่งในการถวายความปลอดภัย) “ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบ ฝ่าละอองพระบาท ข้าพระพุทธเจ้า ……………………….. (ตําแหน่งในการถวายความปลอดภัย) พระพุทธเจ้าข้า ขอรับด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม” ๓. คํากราบบังคมทูล สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี “ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบ ฝ่าละอองพระบาท ข้าพระพุทธเจ้า …………………………. (ชืflอ, สกุล, ตําแหน่ง) ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม หรือ ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อม” ความหมายของคํากราบบังคมทูล - ขอพระราชทานกราบบังคมทูล ใช้เป็นคําขึ/นต้นก่อนประโยคอืflนๆ - ฝ่าละอองพระบาท เป็นคําสรรพนามแทนพระบรมวงศ์ (สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี) - ข้าพระพุทธเจ้า เป็นคําสรรพนามแทนผู้กราบบังคมทูล (ความหมาย เช่นเดียวกับข้าพเจ้า, ดิฉัน) - ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม หรือ ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อม ใช้เป็นคําลงท้ายเมืflอกล่าวจบ
๓๐ ผู้ทรงคุณวุฒิ / ผู้เชี+ยวชาญด้านหลักสูตรและการสอน สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วัฒนา สุวรรณไตรย์ อธิการบดี ๒. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พนมพร จินดาสมุทร์ รองอธิการบดีฝ่ายวิชาการ ๓. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ วันเพ็ญ จันทร์เจริญ รองคณบดีคณะครุศาสตร์ ๔. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รังสรรค์ บุษยะมา ข้าราชการบํานาญ ๕. ดร.ประยูร บุญใช้ รองคณบดีคณะครุศาสตร์
๕ ชีวิตสมรส ในช่วงที,สมเด็จย่าศึกษาต่อในวิชาพยาบาลที,ประเทศสหรัฐอเมริกา ท่านได้พบ กับ สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ พระราชโอรสของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที, ๕ กับสมเด็จพระศรีสวรินทราบ รมราชเทวี (สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า) ที,เสด็จไปศึกษาวิชาแพทย์ และได้ อภิเษกสมรส เมื,อวันที, ๑๐ กันยายน พ.ศ.๒๔๖๓ โดยมีพระบาทสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัวรัชกาลที, ๖ มาพระราชทานนํ#าสังข์ ณ วังสระประทุม ภายหลังสมรส ฐานะของสมเด็จย่า จากนางสาวสังวาลย์ เป็น หม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา มี พระราชธิดา และพระราชโอรส รวม ๓ พระองค์ คือ ๑. สมเด็จพระเจ้าพี,นางเธอเจ้าฟ้ ากัลยาณิวัฒนากรมหลวงนราธิวาส ราชนครินทร์ ๒. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล (รัชกาลที, ๘) ๓. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลท, ๙) ี ทรงเป็ นพระราชชนนี ในตอนเช้ามืดวันที, ๒๔ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๗๕ คณะราษฎร์ ได้ทําการปฏิวัติ เปลี,ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบ ประชาธิปไตย พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยอมรับที,จะเป็นพระมหา กษัตริย์ภายใต้การปกครองระบอบใหม่นี# สมเด็จพระศรีสวรินทราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ทรงตัดสินพระทัยให้หม่อมสังวาลย์ พระธิดา พระโอรส ไป พํานักณ เมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ พระองค์ต้องรับภาระในการอบรม เลี#ยงดูพระธิดา และพระโอรสทั#ง ๓ พระองค์โดยลําพัง
๙ สมเด็จย่าเสด็จสวรรคต ในวันที, ๒ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๓๘ สมเด็จย่าทรงประชวรด้วยโรคพระหทัย กําเริบ ต้องเสด็จฯ เข้ารับการรักษาที,ตึก ๘๔ ปี โรงพยาบาลศิริราช แม้คณะแพทย์จะ ถวายการรักษาอย่างสุดความสามารถแล้ว แต่พระอาการกลับทรงและค่อยๆ ทรุดลง เป็นลําดับ จนกระทั,งเวลา ๒๑.๑๗ น. ของคืนวันที, ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๓๘ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จึงได้เสด็จสวรรคตโดยพระอาการสงบ สิริ พระชนมายุ ๙๔ พรรษา ๗ เดือน ๒๘ วัน เมื,อสมเด็จย่าเสด็จสวรรคตแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราช โองการโปรดเกล้าฯ ให้สํานักพระราชวังจัดการพระบรมศพ ถวายพระเกียรติยศสูงสุด ตามพระราชประเพณี ประดิษฐานพระบรมศพ ณ พระที,นั,งดุสิตมหาปราสาท ใน พระบรมมหาราชวัง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ และข้าทูล ละอองธุลีพระบาทในราชสํานักไว้ทุกข์ถวายมีกําหนด ๑๐๐ วัน ตั#งแต่วันสวรรคตเป็น ต้นไป พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ประชาชนเข้าถวายนํ#าสรงพระบรมศพหน้า พระบรม ฉายาลักษณ์ หลังพระราชพิธีบําเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทาน ๑๐๐ วัน ถวาย พระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้จัดการพระราชทานพิธีถวายพระเพลิงพระ บรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ขึ#นในวันที, ๑๐ มีนาคม พ.ศ.๒๕๓๙ โดยใช้บริเวณทางด้านทิศใต้ของท้องสนามหลวง โดยสร้างองค์เมรุมาศเป็นแบบทรง ปราสาท ๓ องค์เรียงกัน งานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จย่า เป็นไป อย่างสมพระเกียรติยศ ท่ามกลางความโศกสลดและอาลัยรักของพสกนิกรชาวไทยโดย ทั,วกัน
๑๖ สมเด็จย่ากับการศาสนา สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเป็นพุทธศาสนิกชนท,ยึดมั,นใน ี พระพุทธศาสนาตลอดมา นอกจากจะทรงทําทาน (ทรงบําเพ็ญทานบารมีด้วยการให้ และช่วยเหลือผู้อื,นโดยเฉพาะผู้ป่ วย)รักษาศีลและเจริญภาวนาเป็นกิจวัตรแล้ว พระองค์ยัง ทรงสนพระทัยในการศึกษาปฏิบัติธรรมด้วย ยังได้ทรงซึมซับให้พระราชธิดาและพระ ราชโอรส ได้ประพฤติปฏิบัติตามโดยมิต้องทรงเคี,ยวเข็ญแต่ประการใด เมื,อครั#งที,สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเป็นผู้สําเร็จราชการแทน พระองค์ได้ทรงมีพระเมตตาธิคุณที,จะให้ข้าราชการสํานักได้มีโอกาสสดับพระธรรม เทศนาบ้างเป็นครั#งคราว จึงโปรดเกล้าฯ ให้อาราธนาพระเถรานุเถระมาบรรยายธรรม พร้อมกับทรงให้รวบรวมจัดพิมพ์ขึ#นเป็นเล่ม เพื,อเผยแพร่ให้แก่บุคคลทั,วไปในโอกาส ต่อมา เช่น เรื,องหน้าที, ชีวิตกับธรรม ปริยัติและปฏิบัติ และฆราวาสพื#นฐานของ การทําดีและทําชั,ว เป็นต้น ทั#งนี#เนื,องจากสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรง มีพระราชดําริว่า “จิตใจเป็ นรากฐานของการกระทําและการกระทําเป็ นรากฐานของ การเกิดความสุข หรือความทุกข์ของคน ดังนั!นการฝึ กอบรมจิตจึงเป็ นสิ%งจําเป็ น สําหรับทุกคน เพราะทุกคนมีจิตทีจะต้องรู้ ต้องคิด เหมือนกันจึงจําเป็ นจะต้อง % บริหารจิตหรือพัฒนาจิตให้รู้ ให้คิดไปในทางทีถูกที%ควร เพื% อการกระทําต่างๆ ไป % ในทางทีถูกที%ควร…” % สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ยังทรงห่วงใยถึงนักศึกษาและข้าราชการ ที,พํานักอยู่ในต่างประเทศว่าพวกเขาควรจะมีหนังสือเกี,ยวกับคําสั,งสอนใน พระพุทธศาสนาเป็นคู่มือสําหรับอ่านเพื,อเป็นแนวทางสําหรับปฏิบัติตนกับเพื,อสามารถ ใช้อธิบาย ให้กับชาวต่างชาติผู้ต้องการทราบถึงหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาให้ เข้าใจได้ จึงทรงอาราธนาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหา
๑๘ มิใช่เพียงพระพุทธศาสนาเท่านั#นที,ทรงให้ความเกื#อหนุน สมเด็จพระศรีนคริน ทราบรมราชชนนี ยังได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สํานักจุฬาราชมนตรีจัดพิมพ์ หนังสือ “ศาสนาอิสลาม สอนอะไร?” ขึ#นสําหรับพระราชทาน ให้แก่ประชาชนใน จังหวัดภาคใต้และผู้สนใจทั,วไป เพราะทรงตระหนักว่าทุกศาสนาล้วนมีจุดหมายที,จะ สอนให้ผู้ที,นับถือเป็นคนดี และอยู่ร่วมกับผู้อื,นได้อย่างสันติ สมเด็จย่ากับงานอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ในปีพุทธศักราช ๒๕๓๐ เป็นปีที,สมเด็จย่าทรงเจริญพระชนมายุครบ ๙๐ พรรษา รัฐบาลภายใต้การนําของพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ได้ดําเนินการก่อสร้างพระ ตําหนัก ดอยตุง บนเทือกเขานางนอน จังหวัดเชียงราย ขึ#นถวายเพื,อทรงใช้เป็นที, ประทับแทนการเสด็จฯ แปรพระราชฐานไปประทับยังประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ก่อน หน้านี# สมเด็จย่าทรงสังเกตเห็นว่าพื#นที,ส่วนใหญ่โดยรอบดอยตุง มีสภาพเป็นป่ า เสื,อมโทรม เนื,องจากถูกบุกรุกทําลายเพื,อการทําไร่เลื,อนลอยด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ของชาวไทยภูเขา พระองค์จึงทรงมีพระราชดําริที,จะพลิกฟื# นผืนป่ าให้กลับมามีชีวิต ใหม่อีกครั#ง โครงการพัฒนาดอยตุงจึงถือกําเนิดขึ#น โดยมีวัตถุประสงค์ฟื# นฟูสภาพป่ า โดยรอบดอยตุงให้กลับฟื# นคืนสภาพ สําหรับเป็นแหล่งต้นนํ#าลําธาร และเพื,อการ พัฒนาส่งเสริมสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรซึ,งอาศัยอยู่บริเวณใกล้เคียง ให้มี คุณภาพชีวิตที,ดีขึ#น ตั#งถิ,นฐานเป็นหลักแหล่งมั,นคง มีอาชีพที,สุจริต หยุดการปลูกพืช เสพติดทุกชนิด และหยุดการบุกรุกทําลายป่ าอย่างสิ#นเชิง รวมทั#งพัฒนาดอยตุงให้ เป็นแหล่งท่องเที,ยวระดับประเทศด้วย
คู่มือการใช้ชุดการเรียนการสอน หลักสูตรสมเด็จย่า ชัflนประถมศึกษาปี ที# ๖ ความเป็ นมาของหลักสูตรและชุดการเรียนการสอน หลักสูตรสมเด็จย่า เกิดขึนจากแนวพระปรารภของสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมื&อครังที& พล.ต.ท. คํารณ ลียวณิช ผบช.ตชด. และ พล.ต.ต.สมศักดิ- บุปผาสุวรรณ รอง ผบช.ตชด. (ตําแหน่งในขณะนัน) ได้เข้า เฝ้ า พระองค์ท่าน เมื&อวันที& ๒๕ มิถุนายน ๒๕๔๓ ณ พระตําหนักปรายเนิน เพื&อ กราบบังคมทูลเชิญเสด็จเป็นองค์ประธานเปิดงานเฉลิมฉลองครบรอบ ๑๐๐ ปี วัน คล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในวันที& ๑๓ ตุลาคม ๒๕๔๓ ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งชาติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงปรารภกับคณะผู้เข้าเฝ้ ามีใจความตอนหนึ&งว่า…สปช.ได้กําหนดหลักสูตรให้ นักเรียนประถมศึกษา ได้ศึกษาประวัติท่านปรีดี พนมยงค์ นักเรียนโรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดน ควรจะได้ศึกษาและรู้จักสมเด็จย่าด้วย… จากแนวพระปรารภ ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี นี กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน ได้มอบหมายให้กองกํากับการตํารวจ ตระเวนชายแดนแต่ละแห่ง นําไปริเริ&มจัดทําหลักสูตรสมเด็จย่า (สมเด็จพระศรีนคริน ทราบรมราชชนนี) เพื&อใช้สอนในโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน สถาบันราชภัฏสกลนคร ได้รับการประสานจาก กก.ตชด.๒๓ โดย ผกก.ตชด.๒๓ (พ.ต.อ.โชติ ไทยยิ&ง) ขอความร่วมมือในการสร้างหลักสูตรสมเด็จย่า โดยมุ่งเน้นให้นักเรียนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน ได้เรียนรู้และตระหนักใน พระมหากรุณาธิคุณที&สมเด็จย่าทรงมีต่อครู นักเรียน และครอบครัวตํารวจตระเวน ชายแดน สถาบันราชภัฏสกลนคร จึงได้แต่งตังคณะทํางาน ศึกษา รวบรวม พระราช ประวัติ พระราชกรณียกิจของสมเด็จย่า และได้จัดทําหลักสูตรสมเด็จย่า ขึน ทดลอง ใช้ครังแรกในโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน สังกัด กก.ตชด.๒๓ จํานวน ๔ โรงเรียน
๔ นครินทราบรมราชชนนี แถบบันทึกเสียงเพลงสดุดีสมเด็จย่า หลักสูตรสมเด็จย่า คณะ ผู้จัดทําได้แยกออกจาก Package มอบให้โรงเรียนไว้โรงเรียนละ ๑ ชุด) ขัflนตอนการใช้ชุดการเรียนการสอน เพื&อให้การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนหลักสูตรสมเด็จย่า ประสบความสําเร็จและเป็นไปตามเจตนารมณ์ของคณะผู้จัดทําหลักสูตร ผู้สอนควรปฏิบัติดังนี ๑. ศึกษาเอกสารหลักสูตรสมเด็จย่า คู่มือการใช้หลักสูตรและชุดการ เรียนการสอน อ่านหนังสือ สมเด็จย่า แม่ฟ้ าหลวง ให้เข้าใจ ๒. ตรวจสอบความพร้อมของชุดการสอนว่าสมบูรณ์หรือไม่ ภายในชุด มีสื&อการเรียนรู้ครบถ้วน พร้อมที&จะใช้สอนหรือไม่ ๓. ศึกษารายละเอียด เนือหาสาระการเรียนรู้ และจุดประสงค์ เฉพาะ ชันที&จะสอน ให้เข้าใจ ๔. ทดลองใช้สื&อ ภายในชุดการสอน ก่อนลงมือสอนจริง และพิจารณา จัดทํา จัดหาสื&อการเรียนรู้เพิ&มเติมตามความเหมาะสม ๕. แบบทดสอบที&กําหนดไว้ในชุดการสอน อาจนําไปใช้ทดสอบก่อน และ/หรือหลังสอนก็ได้ ทังนีเพื&อทราบพัฒนาการของเด็กภายหลังการเรียนรู้ ๖. ผู้สอนต้องตรวจแบบฝึกหัดตามใบงานของผู้เรียนทุกคน แล้วคืน ใบงานให้ผู้เรียนและอธิบายเพิ&มเติมในส่วนที&นักเรียนทําไม่ถูกต้อง ๗. กิจกรรมการเรียนรู้และอัตราเวลาเรียนที&กําหนดไว้ ผู้สอนสามารถ ปรับเปลี&ยนได้ตามความเหมาะสมกับสภาพการณ์ โดยยึดการให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมใน กิจกรรมให้มากที&สุด ๘. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เป็นแบบบูรณาการ ผู้สอนต้องพยายาม สร้างความตระหนักให้ผู้เรียนเห็นความสําคัญ และสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณของ สมเด็จย่า ตลอดจนน้อมนําเอาพระราชจริยวัตรของพระองค์ท่านมายึดถือปฏิบัติเป็น แบบอย่าง โดยจัดกิจกรรมให้หลากหลายมากที&สุด ๙. ผู้สอนควรศึกษาคํากล่าวถวายรายงานของข้าราชการ และนักเรียน ในการรับเสด็จ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ให้เข้าใจ และฝึก ทักษะการกล่าวถวายรายงานฯ ให้กับนักเรียน (ป.๓ – ๖) ทุกครังเมื&อมีเวลาเหลือจาก การสอนท้ายชั&วโมง
๕ ๑๐. หลังจากใช้ชุดการเรียนการสอนแล้วทุกครัง ผู้สอนจะต้องรวบรวม สื&อการเรียนรู้ทุกชินเก็บเข้าที&ให้เรียบร้อย เพื&อความสะดวกในการนําไปใช้ในโอกาส ต่อไป
แผนการสอน เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ เวลาเรียน ๔ ชั วโมง
๗ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๑. ครูสนทนากับนักเรียนถึงเรื,องคุณย่าว่า เรามีคุณย่า กันทุกคน เพราะคุณย่า คือ คุณแม่ของคุณพ่อของ เรา ครูก็มีคุณย่าพวกเธอทุกคนล้วนมีคุณย่า บางคน โชคดีที,ได้อยู่กับคุณย่า เพราะมีโอกาสปรนนิบัติ รับใช้คุณย่า แต่บางคนคุณย่าท่านเสียชีวิตแล้ว จาก นั3นครูให้นักเรียน เล่าประสบการณ์เกี,ยวกับคุณย่า ของตน ๒-๓ คน ว่าแต่ละคนได้รับความรักความ เมตตาจากคุณย่าอย่างไร ๒. ครูสอนลําดับเครือญาติ ให้นักเรียนรู้จักคุณปู่ คุณย่า คุณตา คุณยาย โดยอธิบายประกอบการใช้ แผนภูมิเครือญาติ ๓. ครูเน้นให้นักเรียนตระหนักในพระคุณของคุณปู่ คุณย่า คุณตา คุณยาย เพราะท่านเลี3ยงดูพ่อแม่ เรามา และท่านรักเรามาก ๔. ครูบอกให้นักเรียนทราบว่า วันนี3ครูจะให้นักเรียน รู้จักคุณย่าที,ยิ,งใหญ่ และสําคัญยิ,ง ท่านเป็นคุณย่า ของพวกเราทุกคน เป็นคุณย่าของชาวไทยทั3ง ประเทศ ทุกคนเรียกท่านว่า “สมเด็จย่า” ๕. ครูแสดงภาพสมเด็จย่าให้นักเรียนดู แล้วบอกให้ ทราบว่านี,คือภาพของสมเด็จย่าที,ครูพูดถึง ครูถาม นักเรียนว่า ใครรู้จักท่านผู้นี3บ้าง เคยเห็นภาพนี3 ที,ไหน ที,โรงเรียนของเรามีไหม นักเรียนดู แล้ว ถามว่า “ภาพนี3ล่ะรู้จักไหม เป็นภาพใคร” เมื,อนักเรียนตอบได้ถูกต้อง เช่นตอบว่า เป็นภาพ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันหรือ ภาพของพระเจ้าแผ่นดิน หรือภาพในหลวง จากนั3น ครูบอกให้นักเรียนทราบว่า “ในหลวง” คือ พ่อของ - แผนภูมิเครือญาติ แสดง พ่อแม่ ปู่ ย่า ตา ยาย - ภาพสมเด็จย่า - ภาพรัชกาลที, ๙ - ภาพสมเด็จพระราชินี
๘ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ คนไทยทั3งชาติ ส่วน“พระราชินี” เป็นแม่ของคน ไทยทั3งชาติ ๖. ครูชี3ไปที,ภาพของ สมเด็จย่า แล้วบอกให้นักเรียน ทราบว่า ท่านผู้นี3เป็นคุณแม่ของในหลวง เป็น คุณแม่ของพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลปัจจุบัน ๗. ครูแสดงภาพสมเด็จย่า เสด็จเยี,ยมราษฎรในถิ,น ทุรกันดาร ภาพสมเด็จย่าพระราชทานสิ,งของช่วย เหลือเด็ก และตํารวจตระเวนชายแดนให้นักเรียน สังเกตภาพ แล้วร่วมกันอภิปรายถึงพระมหากรุณา- ธิคุณของสมเด็จย่าที,มีต่อครู และนักเรียนโรงเรียน ตชด. ที,ได้พระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ เพื,อนํา ไปสร้างโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน รวมทั3งได้ พระราชทานอุปกรณ์การเรียนการสอนที,จําเป็นให้ กับเด็กนักเรียนด้วย ๘. ครูถามนักเรียนว่า “นักเรียนอยากทราบพระราช ประวัติของสมเด็จย่าหรือไม่” “ถ้าอยากทราบ ครูจะ ให้เพื,อนๆ ที,อ่านหนังสือเก่งมาอ่านให้นักเรียนฟัง ให้นักเรียนตั3งใจฟังแล้วจําเรื,องราวให้ได้ แล้วครูจะ พานักเรียนเล่นเกมสนุกๆ” ๙. ให้นักเรียนแบ่งออกเป็น ๒ กลุ่ม ครูติดบัตรคําที, เกี,ยวข้องกับชาติกําเนิดของสมเด็จย่า บนกระดาน ดําหรือกระเป๋ าผนัง (ได้แก่ สมเด็จย่า บุตรี สามัญ ชน นายชู นางคํา ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๔๓ นนทบุรี สังวาลย์) แล้วบอกนักเรียนว่า “คําเหล่านี3 เกี,ยวข้องกับพระราชประวัติของสมเด็จย่า เมื,อเพื,อน อ่านใบความรู้ที,ครูกําหนดให้จบ ให้นักเรียนจําให้ดี ว่าบัตรคําเหล่านี3เกี,ยวข้องกับสมเด็จย่าอย่างไร ให้ - ภาพสมเด็จย่า - ภาพพระราชกรณียกิจ สมเด็จย่าเสด็จเยี,ยมราษฎร ในถิ,นทุรกันดาร , สมเด็จย่า พระราชทานสิ,งของช่วยเหลือ เด็ก และตํารวจตระเวนชายแดน - ใบความรู้ เรื,องชาติกําเนิด - บัตรคํา สมเด็จย่า บุตรี สามัญชน นายชู นางคํา ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๔๓ นนทบุรี สังวาลย์
๙ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ แต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมาจับบัตรคํา ๑ ใบ แล้ว เล่าให้เพื,อนฟัง กลุ่มใดจับบัตรคํามาเล่าได้มากที,สุด และถูกต้องที,สุดจะเป็นฝ่ายชนะ ๑๐. ครูและนักเรียนร่วมกันเรียงลําดับเรื,องราวเกี,ยว กับชาติกําเนิดของสมเด็จย่าอีกครั3งหนึ,ง โดยการ ตั3งคําถามให้นักเรียนตอบ แล้วเขียนคําตอบลงบน กระดาน เช่น - สมเด็จย่าเดิมเป็นสามัญชน คําว่า สามัญชน แปลว่าอะไร ใครทราบบ้าง - สมเด็จย่าเกิดที,จังหวัดอะไร - สมเด็จย่าเกิดเมื,อไร - สมเด็จย่ามีชื,อเดิมว่าอย่างไร - สมเด็จย่าเป็นบุตรีของใคร ฯลฯ ๑๑. ครูเล่าชีวิตการศึกษาของ สมเด็จย่าที,ทรงเรียน จบวิชาพยาบาลของไทย และได้รับทุนไปเรียน พยาบาลเพิ,มเติมที,ประเทศ สหรัฐอเมริกา (แสดง บัตรคํา พยาบาล สหรัฐอเมริกา) เน้นให้เด็กเห็น ถึงความพยายาม ความเอาใจใส่ต่อการศึกษาของ สมเด็จย่า ที,นักเรียนควรเอาแบบอย่าง ๑๒. ครูถามนักเรียนว่า อาชีพพยาบาล เป็นอาชีพที, ดีหรือไม่ดี/ไม่ดีอย่างไร นักเรียนอยากเป็นพยาบาล หรือไม่ ทําไมจึงอยาก/ไม่อยากเป็น พยาบาลมี- หน้าที,อย่างไร ๑๓. ครูถามต่อไปว่า - นักเรียนเคยได้ยินไหมว่า สมเด็จย่าทรงได้รับการ ยกย่องให้เป็นบุคคลสําคัญของโลก - บัตรคํา พยาบาล สหรัฐอเมริกา
๑๑ ใบงานที ๓.๑ คําสั ง ให้นักเรียนใช้ใบไม้ดอกไม้ แกะ ฉีก หรือตัด เป็นชิ3นเล็กๆ ปะติดลงบนภาพพระนามาภิไธยย่อ สว. ให้สวยงามพร้อมทั3ง เขียนพระนามเต็มของสมเด็จย่าใต้ภาพ ………………………………………………………………………………………………………………………. ชื อ- สกุล ……………………………………………………………………...เลขที …………………ชัน………………… โรงเรียน ……………………………………………………………………………………………………………………………
๑๓ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๓. ครูเรียงลําดับบัตรคําบนกระดานตามเหตุการณ์ ก่อน-หลัง ใช้ไม้ชี3บัตรคําแล้วให้นักเรียนช่วยกันเล่า ถึงชาติกําเนิด และการศึกษาของสมเด็จย่าอีกครั3ง หนึ,ง ๔. แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มๆ ละ ๓-๕ คน ให้ทํา กิจกรรมตามใบงานที, ๓.๒ (คําสั,งที, ๑) ดังนี3 ๑) อ่านใบความรู้เรื,องชีวิตสมรสของสมเด็จย่า ๒) หาความหมายของคําราชาศัพท์จากเนื3อ เรื,องที,อ่านและคําที,กําหนดให้ ๓) ตอบคําถามเกี,ยวกับชีวิตสมรสของสมเด็จย่า ๔) ส่งตัวแทนกลุ่มนําเสนอหน้าชั3น ๕. นักเรียนทั3งชั3นร่วมกันสรุปความรู้ลงบนแผนภูมิ ดังนี3 แผนภูมิชีวิตสมรส พระราชธิดา และพระราชโอรสในสมเด็จย่า + ………………………. …………………………. …………………….. ……………………….. ……………………. ๖. ครูใช้ไม้ชี3ภาพและข้อความบนแผนภูมิให้นักเรียน อ่านพร้อมกัน แล้วนําแผนภูมิไปติดไว้ที,ป้ ายนิเทศ หน้าชั3นเรียน - ใบงานที, ๓.๒ (คําสั,งที, ๑) - บัตรภาพ และบัตรคํา สมเด็จย่า,สมเด็จพระราชบิดา, สมเด็จพระเจ้าพี,นางเธอเจ้าฟ้ า กัลยาณิวัฒนา,พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล, พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดช สมเด็จ ย่า สมเด็จ พระราชบิดา สมเด็จ พระเจ้า พี,นางเธอ รัชกาล ที, ๘ รัชกาล ที, ๙
๑๔ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๗. ครูแสดงภาพ สมเด็จย่า-พระราชธิดา-พระราช โอรสขณะทรงพระเยาว์ พร้อมทั3งถามนักเรียนว่านี, เป็นภาพใครเอ่ย? (นักเรียนตอบ สมเด็จย่า สมเด็จ พระเจ้าพี,นางเธอ รัชกาลที, ๘ รัชกาลที, ๙) ครูถามต่อไปว่า “แล้วสมเด็จพระราชบิดา หรือสมเด็จพระบรมราชชนก หายไปไหน ทําไมไม่มี ในภาพ ใครทายถูกบ้าง” เมื,อนักเรียนตอบถูกบ้าง ผิดบ้าง หรือไม่ทราบบ้าง ครูจึงเฉลยคําตอบ โดย สุ่มให้นักเรียนที,อ่านหนังสือเก่งและคล่องที,สุดในชั3น ออกมาอ่านใบความรู้เรื,อง ทรงเป็นพระราชชนนี ให้ เพื,อนฟัง ๘. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายและสรุปเนื3อหา เฉพาะประเด็นสําคัญ แล้วทบทวนความรู้ ความ เข้าใจของนักเรียนโดยการตั3งคําถาม ดังนี3 - ทําไมสมเด็จย่าจึงไม่อยู่ในประเทศไทยใน ช่วงที,พระราชธิดาและพระราชโอรส ยังทรงพระเยาว์ - สมเด็จย่านําพระราชธิดา และพระราชโอรส ไปอยู่ที,เมืองใด ประเทศใด - รัชกาลที, ๘ ขึ3นครองราชย์เมื,อพระชนมายุ เท่าใด - ทําไมรัชกาลที, ๘ จึงขึ3นครองราชย์ ทั3งๆ ที, ยังทรงพระเยาว์ - เพราะเหตุใด ชาวไทยจึงเรียกสมเด็จย่าว่า พระราชชนนี ๙. ให้นักเรียนทํากิจกรรมาตามใบงานที, ๓.๒ (คําสั,งที, ๒) - ภาพสมเด็จย่า, พระราช ธิดา, พระราชโอรส ที,ฉาย ร่วมกัน - ใบความรู้ เรื,องทรงเป็น พระราชชนนี - ใบงานที, ๓.๒ (คําสั,งที, ๒)
๑๕ การวัดผลและประเมินผล ๑. การวัดผล ๑.๑ สังเกตความสนใจในการเรียนและการร่วมกิจกรรมกลุ่ม ๑.๒ สังเกตกระบวนการทํางานของแต่ละคน ๑.๓ ตรวจผลงาน จากใบงาน และแบบฝึกหัดที,กําหนดให้ ๒. การประเมินผล ประเมินผลหลังเรียน โดยใช้เกณฑ์ผ่านร้อยละ ๗๐ ขึ3นไป
๑๖ ใบงานที ๓.๒ คําสั งที ๑ ให้นักเรียนอ่านใบความรู้เรื,อง ชีวิตสมรสของสมเด็จย่าให้ เข้าใจแล้วทํากิจกรรมต่อไปนี3 ๑.๑ โยงเส้นจากคําราชาศัพท์ด้านซ้ายมือไปยังความหมายด้านขวามือ ที,สัมพันธ์กัน ๑.๒ จงเติมคําลงในช่องว่างให้สมบูรณ์ ๑) สมเด็จย่าอภิเษกสมรส เมื,อวันที,…………เดือน……………….พ.ศ. …………… ๒) สมเด็จย่าอภิเษกสมรส กับ………………………………………………………………….. ๓) สมเด็จย่ามีพระราชธิดา…………องค์ และพระราชโอรส…………..องค์ คือ ………………………………………………………………………………………………………… .……………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………. ชื อ- สกุล………………………………………………………………..……………เลขที …………………ชัน…………… โรงเรียน …………………………………………………………………………………………………………………………… อภิเษกสมรส พระนาม พระราชบิดา พระราชมารดา พระราชโอรส พระราชธิดา ชื,อ ลูกสาว พ่อ ลูกชาย แต่งงาน แม่
๑๗ คําสั งที ๒ จงเลือกคําตอบที,ถูกต้องที,สุดเพียงคําตอบเดียว โดยวงกลม รอบตัวอักษร ก ข หรือ ค ๑) สมเด็จย่านําพระราชธิดา และพระราชโอรสไปอยู่ที,ประเทศใด ก. อังกฤษ ข. สหรัฐอเมริกา ค. สวิสเซอร์แลนด์ ๒) ทําไมสมเด็จย่าจึงต้องนําพระราชธิดาและพระราชโอรสไปอยู่ ต่างประเทศ ก. เกิดการปฏิวัติในประเทศไทย ข. อยากให้พระราชธิดาและพระราชโอรสพูดภาษาอังกฤษได้ ค. อยากให้พระราชธิดาและพระราชโอรสมีความรู้มากๆ ๓) รัชกาลที, ๘ ขึ3นครองราชย์ เมื,อพระชนมายุเท่าใด ก. ๘ พรรษา ข. ๙ พรรษา ค. ๑๐ พรรษา ๔) รัชกาลที, ๘ ทรงมีพระนามว่าอย่างไร ก. สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช ข. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ค. สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ๕) เมื,อรัชกาลที, ๘ เป็นพระมหากษัตริย์ สมเด็จย่าในขณะนั3นทรง พระนามว่าอย่างไร ก. หม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา ข. พระราชชนนีศรีสังวาลย์ ค. พระบรมราชชนก ชื อ- สกุล………………………………………………………………..……………เลขที …………………ชัน…………… โรงเรียน ……………………………………………………………………………………………………………………………
๑๘ แผนการสอนที ๓ เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ เวลาเรียน ๑ ชั วโมง สาระการเรียนรู้ ๑. พระราชกรณียกิจ - สมเด็จย่ากับโรงเรียน ตชด. - สมเด็จย่ากับการช่วยเหลือประชาชน - สมเด็จย่ากับงานด้านการแพทย์และสาธารณสุข จุดประสงค์ เพื,อให้ผู้เรียนสามารถแสดงพฤติกรรมต่อไปนี3 ๑. ร้องเพลงพระมิ,งขวัญบุคคลสําคัญของโลกได้ ๒. อธิบายพระราชกรณียกิจของสมเด็จย่าต่อโรงเรียน ตชด.ได้ ๓. อธิบายพระราชกรณียกิจของสมเด็จย่ากับการช่วยเหลือประชาชนได้ ๔. บอกสาเหตุที,สมเด็จย่าได้รับสมัญญานาม “สมเด็จย่า”และ“แม่ฟ้ าหลวง”ได้ ๕. เล่าที,มาและความสําคัญของ พอ.สว.ได้ ๖. เขียนความรู้สึกที,มีต่อสมเด็จย่าได้
๑๙ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๑. ครูนําเข้าสู่บทเรียนโดยให้นักเรียนร้องเพลง “พระมิ,งขวัญบุคคลสําคัญของโลก” ประกอบเทป เพลง ๒. ครูสนทนากับนักเรียนถึงสาระของเนื3อเพลงที,ร้อง โดยถามนักเรียนว่า นักเรียนทราบถึงอะไรบ้างและ มีความรู้สึกอย่างไร และฝึกทําท่าทางประกอบเพลง ๓. ทบทวนความรู้เรื,องสมเด็จย่า ที,ได้เรียนมาแล้วใน แผนการเรียนที, ๑ และ ๒ โดยการซักถามให้ นักเรียนตอบ หรือการชูภาพ บัตรคํา เกี,ยวกับ สมเด็จย่าในแผนการเรียนที, ๑,๒ ให้นักเรียน อธิบาย ๔. ครูสรุปให้นักเรียนตระหนักในความสําคัญของ สมเด็จย่าที,เป็นพระมารดาของพระมหากษัตริย์ ไทย ๒ พระองค์ เป็นทั3งพ่อ และแม่ผู้ประเสริฐ จนเป็นที,ยอมรับเป็นบุคคลสําคัญของไทยและของ โลก ๕. แจ้งให้นักเรียนทราบว่า วันนี3เราจะศึกษาเรื,อง สมเด็จย่าต่อจากครั3งที,แล้ว โดยครูแสดงภาพ พระราชกรณียกิจของสมเด็จย่าเกี,ยวกับโรงเรียน ตชด. และพระราชกรณียกิจในการช่วยเหลือราษฎร ในชนบทที,ห่างไกล และชาวไทยภูเขา จนชาวไทย ภูเขารัก- เทิดทูน และเรียกสมเด็จย่าว่า “แม่ฟ้ า หลวง” ส่วนชาวไทยทั,วไปเรียกพระองค์ว่า “สมเด็จ ย่า” (ครูแสดงบัตรคํา “แม่ฟ้ าหลวง” “สมเด็จย่า”) ๖. ครูตั3งข้อสังเกตให้นักเรียนแสดงความคิดเห็น ใน ประเด็นปัญหาว่า “ทําไมโรงเรียน ตชด.ทุกโรงเรียน จึงมีพระบรมฉายาลักษณ์ หรือ ภาพของสมเด็จย่า - เทปเพลง “พระมิ,งขวัญ บุคคลสําคัญของโลก” - ภาพสมเด็จย่า - บัตรคําจากแผน ๑,๒ - ภาพสมเด็จย่า - ภาพพระราชกรณียกิจ - กระเป๋ าผนัง - บัตรคํา สมเด็จย่า, แม่ฟ้ าหลวง
๒๑ ใบงานที ๓.๓ คําสั ง ให้นักเรียนเขียนความรู้สึกที,ตนเองมีต่อสมเด็จย่า ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….. ชื อ- สกุล …………………………………………………………………………เลขที ………………ชัน……………….. โรงเรียน ……………………………………………………………………………………………………………………………
๒๒ แผนการสอนที ๔ เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ เวลาเรียน ๑ ชั วโมง สาระการเรียนรู้ ๑. พระราชจริยวัตรของสมเด็จย่า - ด้านการศาสนา - ด้านการรักษาความสะอาด จุดประสงค์ เพื,อให้ผู้เรียนสามารถแสดงพฤติกรรมต่อไปนี3ได้ ๑. ร้องเพลงเกี,ยวกับวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาได้อย่างน้อย ๑ เพลง ๒. บอกพระราชจริยวัตรของสมเด็จย่าด้านการศาสนาได้ ๓. บอกพระราชจริยวัตรของสมเด็จย่าด้านการรักษาความสะอาดได้ ๔. บอกประโยชน์ของการปฏิบัติตนด้านการศาสนา และการรักษาความสะอาด ได้ ๕. เล่าประสบการณ์การไปวัด หรือทําบุญในโอกาสต่างๆ ได้ ๖. ระบุกิจกรรมที,นักเรียนชอบปฏิบัติเกี,ยวกับการศาสนาได้ ๗. สวดมนต์แบบย่อได้อย่างคล่องแคล่ว ๘. ร้องเพลงความสะอาดได้ ๙. ทําความสะอาดห้องเรียน หรือเก็บเศษกระดาษรอบบริเวณโรงเรียนได้ สะอาดเรียบร้อย
๒๕ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ บริเวณโรงเรียน และให้นักเรียนร่วมกันร้องเพลง ความสะอาด ๑๐. แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มย่อยๆ ๓-๔ กลุ่ม มอบหมายให้ทําความสะอาดห้องเรียน บริเวณ โรงเรียน ห้องนํ3าและโรงอาหาร โดยครูร่วมวางแผน การทํางานพร้อมๆ กับนักเรียน - ถุงใส่ขยะ - ไม้กวาด - ถังนํ3า - ผ้าถูพื3น, ผ้าเช็ดโต๊ะ การวัดผลและประเมินผล ๑. สังเกตความสนใจ ๒. ซักถามความเข้าใจ ๓. ตรวจแบบฝึกหัดจากใบงาน
๒๖ ใบงานที ๓.๔ คําสั ง ให้นักเรียนเรียงคําจากกรอบสี,เหลี,ยมแต่ละกรอบใหม่ ให้เป็น ประโยคที,สมบูรณ์ โดยเขียนประโยคลงในช่องที,กําหนดให้ ศาสนา นับถือ พุทธ ฉัน = แม่ วัด ไป ชอบ = กราบ ยาย พระพุทธรูป = ฉัน เช้า ตอน สวดมนต์ = ชื อ- สกุล …………………………………………………………………………เลขที ………………ชัน……………….. โรงเรียน ……………………………………………………………………………………………………………………………
๒๗ แบบทดสอบ เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ คําสั ง ให้นักเรียนอ่านคําถามแล้ววงกลมล้อมรอบตัวอักษร ก ข หรือ ค ที,เป็นคําตอบเพียงข้อเดียว ๑. สมเด็จย่ามีชื,อเดิมว่าอย่างไร ก. ชู ข. คํา ค. สังวาลย์ ๒. สมเด็จย่าเกิดที,จังหวัดใด ก. ธนบุรี ข. ชลบุรี ค. นนทบุรี ๓. บิดาของสมเด็จย่าชื,ออะไร ก. ชู ข. คํา ค. สังวาลย์ ๔. มารดาของสมเด็จย่าชื,ออะไร ก. ชู ข. คํา ค. สังวาลย์ ๕. พระนามาภิไธยย่อ สว. หมายถึงอะไร ก. ศรีสังวาลย์ ข. สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ค. สมเด็จพระศรีสวรินทราบรมราชชนนี ๖. สมเด็จย่าทรงศึกษาวิชาชีพใด ก. พยาบาล ข. แพทย์ ค. ครู ๗. สมเด็จย่าอภิเษกสมรสกับใคร ก. สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช ข. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ค. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ๘. สมเด็จย่าทรงมีพระราชธิดา และพระราชโอรส รวมกันกี,องค์ ก. ๒ องค์ ข. ๓ องค์ ค. ๔ องค์
๒๘ ๙. พระราชธิดาของสมเด็จย่า มีพระนามว่าอย่างไร ก. สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ข. สมเด็จพระพี,นางเธอเจ้าฟ้ ากัลยาณิวัฒนา ค. สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ๑๐. พระราชโอรสองค์แรกของสมเด็จย่า คือใคร ก. สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช ข. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ค. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ๑๑. สมเด็จย่านําพระราชธิดา และพระราชโอรสไปอยู่ที,ประเทศใด ก. อังกฤษ ข. สหรัฐอเมริกา ค. สวิสเซอร์แลนด์ ๑๒. ทําไมสมเด็จย่าจึงต้องนําพระราชธิดาและพระราชโอรสไปอยู่ต่างประเทศ ก. เกิดการปฏิวัติในประเทศไทย ข. อยากให้พระราชธิดาและพระราชโอรสพูดภาษาอังกฤษได้ ค. อยากให้พระราชธิดาและพระราชโอรสมีความรู้มากๆ ๑๓. รัชกาลที, ๘ ขึ3นครองราชย์ เมื,อพระชนมายุเท่าใด ก. ๘ พรรษา ข. ๙ พรรษา ค. ๑๐ พรรษา ๑๔. รัชกาลที, ๘ ทรงมีพระนามว่าอย่างไร ก. สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช ข. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ค. สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ๑๕. เมื,อรัชกาลที, ๘ เป็นพระมหากษัตริย์ สมเด็จย่าในขณะนั3นทรงพระนาม ว่าอย่างไร ก. หม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา ข. พระราชชนนีศรีสังวาลย์ ค. พระบรมราชชนก ๑๖. สมเด็จย่ามีความสําคัญต่อโรงเรียนตชด. อย่างไร ก. พระราชทานทรัพย์สร้างโรงเรียนตชด. และช่วยเหลืออุปกรณ์การเรียน ข. เป็นผู้ตั3งชื,อโรงเรียนตชด. ทุกโรง ค. ปลูกต้นไม้ต่างๆ ให้โรงเรียนตชด.
๓๑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุงเทพมหานคร : ศิริวัฒนาอินเตอร์ปริ3นท์, ๒๕๔๖. เรืองยศ ไชยโรจน์. “๙๒ พรรษา สมเด็จย่ากับความก้าวหน้าของดอยตุง”. หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ. ฉบับวันที, ๒๑ ตุลาคม ๒๕๓๕, หน้า ๒๔. วารี อัมไพรวรรณ. สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สมเด็จย่า แม่ฟ้ า หลวง. กรุงเทพมหานคร : สํานักพิมพ์ภัทรินทร์, ๒๕๓๘. ศุภรัตน์ เลิศพาณิชย์กุล. พระมามลายโศก เหลือสุข เล่ม ๒. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์กรุงเทพ. ๒๕๔๑. ศูนย์ปฏิบัติการลูกเสือชาวบ้าน. ประวัติศาสตร์ลูกเสือชาวบ้านในพระบรมราชา นุเคราะห์. กรุงเทพมหานคร : โมเดอร์นเพรสการพิมพ์. ๒๕๓๐. สถาบันราชภัฏสวนสุนันทา. เอกสารประกอบชุดวิชาการเรียนรู้ภาษาไทย สังคม ศึกษาและการสัมมนาสําหรับครูประถม. กรุงเทพมหานคร : สํานักพัฒนาการฝึกหัดครู. ๒๕๔๖. สมาคมวางแผนครอบครัวแห่งประเทศไทย. สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราช ชนนีกับการพัฒนาคุณภาพประชากร. กรุงเทพมหานคร : ถาวรการพิมพ์, ๒๕๒๘. สํานักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สํานักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. สมเด็จ- พระศรีนครินทราบรมราชชนนี : สมเด็จย่าของแผ่นดิน. กรุงเทพมหานคร : ด่านสุทธาการพิมพ์, ๒๕๓๙. สํานักพระราชวัง. เสด็จฯ พิชิตดอยอินทนนท์ ๒๖ เมษายน ๒๕๐๗. กรุงเทพมหานคร : บวรสารการพิมพ์, ๒๕๓๑.
๒๔ ใบความรู้ ทรงเป็ นพระราชชนนี ในตอนเช้ามืดวันทีfl ๒๔ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๗๕ คณะราษฎร์ ได้ทําการปฏิวัติ เปลีflยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบ ประชาธิปไตย พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยอมรับทีflจะเป็นพระมหา กษัตริย์ภายใต้การปกครองระบอบใหม่นี/ สมเด็จพระศรีสวรินทราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ทรงตัดสินพระทัยให้หม่อมสังวาลย์ พระธิดา พระโอรส ไป พํานักณ เมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ พระองค์ต้องรับภาระในการอบรม เลี/ยงดูพระธิดา และพระโอรสทั/ง ๓ พระองค์โดยลําพัง เมืflอวันทีfl ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรง ประกาศสละราชสมบัติ ด้วยเหตุทีflพระองค์ไม่ทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดา รัฐบาลไทยในสมัยนั/นจึงได้กราบบังคมทูลอัญเชิญพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอานันท มหิดล พระชนมายุ ๙ พรรษา พระราชโอรสองค์โตในสมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ (พระบรมราชชนก) กับหม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา ขึ/นครองราชย์ เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลทีfl ๘ ทําให้ฐานะของหม่อมสังวาลย์ เปลีflยนเป็น พระราชชนนีศรีสังวาลย์ ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลได้ทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระราชชนนีศรีสังวาลย์ขึ/นเป็น สมเด็จพระราชชนนีศรี สังวาลย์ ทรงดํารงพระยศเป็นพระบรมวงศ์ฝ่ายในชั/นสูง เมืflอวันทีfl ๑๖ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๘๑
๒๖ เพลงสดุดีสมเด็จย่า คําร้อง : ตัดตอนมาจากเพลงพระมิflงขวัญบุคคลสําคัญของโลก โดย น.ท.พยงค์ มุกดา ร.น. ทํานอง : ราตรีประดับดาวสองชั/น เพลงพระมิ+งขวัญบุคคลสําคัญของโลก คําร้อง – ทํานอง : น.ท.พยงค์ มุกดา ร.น. เรียบเรียงเสียงประสาน : วิชัย ต่อเนืflอง (อนุชิตสงคราม) บรรเลง – ขับร้อง : วงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ สมเด็จย่า แม่ฟ้ าหลวง ของปวงไทย ผู้ทรงพระคุณยิflงใหญ่ สุดนําวจีคําใด กล่าวขาน ภารกิจ อุทิศพระองค์ ทรงงาน ป่ าดอยเขาสูงตระหง่าน บุกแดนทุรกันดาร ไม่ครัflนคร้าม ดอยทั/งปวง แม่ฟ้ าหลวง ทรงพันผูก เขาทุกลูก แม่ฟ้ าหลวง ทรงบุกข้าม พระกรุณา ข้ามฟ้ าข้ามดอย ลอยเห็นเด่นงาม ดอยตุงสยาม เชียงราย หมายถึงธง สมเด็จย่า คู่ฟ้ าเหมือนธงไตรรงค์ โลกถวายพระนามสูงส่ง เทิดองค์พระชนนี ศรีนครินทร์ *สมเด็จย่า คู่ฟ้ าเหมือน ธงไตรรงค์ โลกถวายพระนามสูงส่ง เทิดองค์พระชนนี ศรีนครินทร์ พระเกียรติคุณท่วมฟ้ า พระกรุณาท่วมดิน สมเด็จพระศรีนครินทรา บรมราชชนนี มิflงขวัญ คือบุคคลสําคัญ ของโลกเอย (ซํ/า *)
๒๗ เพลงวันเข้าพรรษา วันเข้าพรรษา พุทธวาจาท่านขานไข พระสงฆ์ศึกษาธรรม ฤดูฝนพรําห้ามไปไกล แรมคํflาเดือนแปดตลอดไป สามเดือนค้างได้วัดเดียวเอย เพลงวันวิสาขบูชา วันวิสาขบูชา วันสําคัญศาสนาสืบมานาน พระพุทธองค์ ท่านประสูติ ตรัสรู้ ผ่องผุด และนิพพาน วันเพ็ญเดือนหกล้วนตรงกัน ทําบุญให้ทานเวียนเทียนเอย เพลงความสะอาด ลา มะลิลา ขึ/นต้นเป็นมะลิซ้อน พอแตกใบอ่อนเป็นมะลิลา บ้านเรือนจะสะอาด (ซํ/า) ต้องถูต้องกวาดอยู่ทุกเวลา โรงเรียนจะสะอาด (ซํ/า) ต้องหมัflนเก็บกวาด ตลอดเวลา
๒๙ ๒๖. พ.ต.ท. หญิง อัมพร โอฬารสกุล สว.ผ.๒ กก.๕ บก.อก.ตชด. ๒๗. ร.ต.อ.หญิง เสาวนีย์ เรืองสุภาชาติ รอง สว.ผ.๒ กก.๕ บก.อก.ตชด. ๒๘. อาจารย์ กิตติ ขันธมิตร สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตน ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (สสท.) ๒๙. อาจารย์ อภิสิทธิS พึflงพร สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตน ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (สสท.) คณะที+ปรึกษา สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วัฒนา สุวรรณไตรย์ อธิการบดี ๒. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นิพนธ์ อินสิน อดีตอธิการบดี ๓. นายพิศิษฐ์ แสงวงศ์ รองอธิการบดีฝ่ายกิจการพิเศษ ๔. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุเทพ การุณย์ลัญจกร คณบดีคณะครุศาสตร์ คณะกรรมการดําเนินงาน ๑. นายคมสัน อุดมสารเสวี หัวหน้าคณะกรรมการดําเนินงาน ๒. นางลัดดา พนัสนอก กรรมการ ๓. นางสาวสายใจ มาลัยกรอง กรรมการ ๔. นายยงยศ วงศ์แพงสอน กรรมการ ๕. ดร.ปัญญา นาแพงหมืflน กรรมการ ๖. ร.ต.อ. มานะ ดรเถืflอน กรรมการ ๗. ร.ต.อ. เชิดชูพงศ์ วงศรียา กรรมการ ๘. ด.ต. ธนากร คัฒมาตร กรรมการ ๙. นางลัดดาศรี อุดมสารเสวี กรรมการและเลขานุการ ๑๐. ส.ต.ต.หญิง ปาริชาติ บัวรอด กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ ๑๑. นางสาวอัจฉรา ประมาพันธ์ กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ
๓๑ รายชื+อผู้เข้าประชุมพัฒนาปรับปรุงหลักสูตรสมเด็จย่า ครั:งที+ ๑ วันที+ ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ณ กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน กรุงเทพฯ --------------- ๑. พล.ต.ต. สมศักดิS แขวงโสภา รอง ผบช.ตชด. ๒. พล.ต.ต. เธียรชัย เอีflยมรักษา รอง ผบช.ตชด. ๓. พล.ต.ต. ดิเรก พงษ์ภมร รอง ผบช.ตชด. ๔. พล.ต.ต. นพรัตน์ มีปรีชา ผบก.อก.ตชด. ๕. พ.ต.อ. เฉลิมชัย พิมลศรี รอง ผบก.อก.ตชด. ๖. พ.ต.อ. ชัยธัช ยอดอานนท์ รอง ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๗. พ.ต.อ. เอนก ณ นคร ผกก.๕ บก.อก.ตชด. ๘. พ.ต.ท. คูณ โคตาสูตร รอง ผกก.๕ บก.อก.ตชด. ๙. พ.ต.ท. สมศักดิS ศรีบุญเรือง รอง ผกก.๕ บก. อก.ตชด. ๑๐. พ.ต.ท. ประจวบ จรูญธรรม รอง ผกก.ตชด.๒๓ ๑๑. พ.ต.ต. นรินทร์ เกษกาญจนานุช อดีต สว.ผ.๕ กก.ตชด.๒๓ ๑๒. อาจารย์ กิตติ ขันธมิตร สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี (สสท.) ๑๓. อาจารย์ อภิสิทธิS พึflงพร สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี (สสท.) ๑๔. อาจารย์ คมสัน อุดมสารเสวี สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑๕. อาจารย์ ลัดดาศรี อุดมสารเสวี สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑๖. อาจารย์ ยงยศ วงศ์แพงสอน สถาบันราชภัฏสกลนคร รายชื+อผู้เข้าประชุมพัฒนาปรับปรุงหลักสูตรสมเด็จย่า
๔ การศึกษา สมเด็จย่า ทรงเข้าศึกษาในโรงเรียนวัดอนงคารามเป็นแห่งแรก หลังจากนั#น ได้ย้ายไปเรียนต่อที,โรงเรียนศึกษานารี และเมื,อพระชนมายุราว ๗-๘ พรรษา ได้ถูก นําขึ#นถวายตัวเป็นข้าหลวง ณ สวนสี,ฤดูในพระราชวังดุสิต ต่อมาได้ทรงพํานักอยู่ที, บ้านพระพี,เลี#ยงของสมเด็จพระบรมราชชนกและถูกส่งไปศึกษาที,โรงเรียนสตรีวิทยา ขณะนั#น สมเด็จย่าทรงมีพระชนมายุราว ๙ พรรษา พระชนนีคําได้ถึงแก่อนิจกรรม ในปีพุทธศักราช ๒๔๕๖ สมเด็จย่าได้ทรงเข้าเป็นนักเรียนพยาบาล ณ โรงเรียน แพทย์ผดุงครรภ์และหญิงแห่งศิริราช ทั#งๆ ที,มีพระชนมายุเพียง ๑๓ พรรษา เท่านั#น จึงทรงเป็นนักเรียนพยาบาลที,มีอายุน้อยที,สุดในเวลานั#น ในช่วงที,สมเด็จย่าทรงฝึกงานการพยาบาลอยู่นั#น เป็นระยะเวลาที,ทางราชการ ได้พยายามปรับปรุงงานด้านการแพทย์และสาธารณสุขให้แพร่หลายและมีประสิทธิภาพ มากยิ,งขึ#น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนชัยนาทนเรนทร (ซึ,งต่อมาทรงดํารงพระยศ เป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร) ได้ทรงคัดเลือกนักเรียน แพทย์และนักเรียนพยาบาลอย่างละ ๒ คน ให้ไปศึกษาต่อที,ประเทศสหรัฐอเมริกา ด้วยทุนของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม บรมราชชนก ที,พระราชทาน ให้แก่นักเรียนแพทย์ และทุนของสมเด็จพระศรีสวรินทราบรมราชเทวี พระพันวัสสา อัยยิกาเจ้า ที,พระราชทานให้แก่นักเรียนพยาบาล ซึ,งนักเรียนพยาบาล “สังวาลย์” และนักเรียนพยาบาล “อุบล” ได้รับการคัดเลือกให้ไปศึกษาที,ประเทศสหรัฐอเมริกา ในครั#งนี#
๖ เมื,อวันที, ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรง ประกาศสละราชสมบัติ ด้วยเหตุที,พระองค์ไม่ทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดา รัฐบาลไทยในสมัยนั#นจึงได้กราบบังคมทูลอัญเชิญพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอานันท มหิดล พระชนมายุ ๙ พรรษา พระราชโอรสองค์โตในสมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ (พระบรมราชชนก) กับหม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา ขึ#นครองราชย์ เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที, ๘ ทําให้ฐานะของหม่อมสังวาลย์ เปลี,ยนเป็น พระราชชนนีศรีสังวาลย์ ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลได้ทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระราชชนนีศรีสังวาลย์ขึ#นเป็น สมเด็จพระราชชนนีศรี สังวาลย์ ทรงดํารงพระยศเป็นพระบรมวงศ์ฝ่ายในชั#นสูง เมื,อวันที, ๑๖ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๘๑ ทรงอภิบาลดูแลยุวกษัตริย์ หลังสิ#นพระชนม์ของสมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดลอดุลยเดช หรือสมเด็จพระบรมราช ชนก ในปี พ.ศ. ๒๔๗๒ แล้ว สมเด็จย่า หรือ หม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา ขณะนั#น พระชนมายุ ๒๙ พรรษา ต้องทรงรับพระราชภาระในการอภิบาลบํารุงพระ ราชธิดา พระราชโอรส ถึง ๓ พระองค์ โดยทําหน้าที,ในฐานะ “พ่อ” และ “แม่” ผู้ ประเสริฐ ยึดหลักในการอภิบาล ๒ ประการ คือ เด็กต้องมีอนามัยสมบูรณ์ และเด็ก ต้องอยู่ในระเบียบวินัยโดยไม่บังคับเข้มงวดมากเกินไป นอกจากนี#สมเด็จย่ายัง ทรงอบรม สังสอน ให้พระราชธิดา พระราชโอรส เป็ นเด็กดี มีมารยาทดี และมีเหตุผล ยิ,ง เมื,อหม่อมสังวาลย์ มหิดล เปลี,ยนฐานะเป็นพระราชชนนี การอภิบาลว่าที, พระมหากษัตริย์ พระองค์น้อย เป็นพระราชภารกิจที,ยิ,งใหญ่ ทั#งนี#เพราะมีพระราช ประสงค์อันแรงกล้าที,จะให้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที,เสด็จขึ#นครองราชย์ภายใต้ การปกครองระบอบประชาธิปไตย ทรงสามารถปฏิบัติหน้าที,ประมุขของชาติให้ได้ ประโยชน์เต็มที, มิใช่เพียงแต่รับราชสมบัติแล้วมิทรงทะนุบํารุงอาณาประชาราษฎร์ จากพระปณิธานนี#เองทําให้สมเด็จย่าต้องทรงเพิ,มความเอาพระทัยใส่ในการอบรมเลี#ยง
๘ พระราชนัดดาของสมเด็จย่า สมเด็จย่าทรงมีพระราชนัดดา ที,ประสูติแต่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพล อดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติV พระบรมราชินีนาถ รวม ๔ พระองค์ คือ ๑. สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ าอุบลรัตน์ราชกัญญาฯ ๒. สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ ามหาวชิราลงกรณ์ สยามมกุฎราชกุมาร ๓. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี ๔. สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี พระราชนัดดาที,ประสูติแต่สมเด็จพระเจ้าพี,นางเธอ เจ้าฟ้ ากัลยาณิวัฒนากรม หลวงนราธิวาสราชนครินทร์ คือ ท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม
๑๐ พระราชกรณียกิจ สมเด็จย่าได้ทรงบําเพ็ญพระราชกรณียกิจเพื,อพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยเฉพาะในท้องถิ,นทุรกันดาร เพราะทรงเห็นว่าถ้าพระราชทานโอกาสแก่พสกนิกร ในท้องถิ,นห่างไกลให้มีความรู้ แม้พออ่านออกเขียนได้ รู้จักรักษาสุขภาพอนามัยของ ตนเอง รู้จักประกอบสัมมาอาชีพ ประชาชนเหล่านั#นก็จะเป็นทรัพยากรที,มีคุณค่าของ ชาติ พระราชกรณียกิจของสมเด็จย่าส่วนใหญ่จึงมุ่งพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ในถิ,นทุรกันดาร เช่น ๑. การส่งเสริมการศึกษาเด็กและเยาวชนในถิ,นทุรกันดาร (โรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดน) ๒. การเสด็จฯ เยี,ยมเยียน และพระราชทานความช่วยเหลือประชาชน ๓. การจัดตั#งหน่วยแพทย์อาสาสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ๔. การสนับสนุนกิจการลูกเสือชาวบ้าน ๕. การก่อสร้างโรงพยาบาลเพื,อการพักฟื# นตํารวจตระเวนชายแดน ที,สู้รบกับ ผู้ก่อการร้าย และปกป้ องเอกราชของประเทศชาติ ๖. การฟื# นฟูสภาพป่ าโดยรอบดอยตุง และพัฒนาสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของ ราษฎรที,อยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียง
๑๑ สมเด็จย่ากับการสงเคราะห์โรงเรียน ตชด. สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงสนพระทัยและเป็นห่วงในเรื,อง การศึกษาของเยาวชนในเขตชนบทเป็นอย่างมาก ด้วยทรงมีพระราชดําริว่า “การศึกษาเป็ นสิงสําคัญทีจะทําให้เยาวชนในชนบทมีความรู้ ความคิดและ สติปัญญาทีเฉลียวฉลาด อันจะเป็ นปัจจัยสําคัญในการพัฒนาชนบท” สมเด็จ ย่าทรงพบว่าเยาวชน ในถิ,นทุรกันดารขาดโรงเรียน หรือสถานศึกษา เพราะ กระทรวงศึกษาธิการยังขยาย ออกไปไม่ถึง เมื,อทรงทราบว่ากองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดน มีโครงการขยาย การจัดตั#งโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน จึงทรงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วน พระองค์ ให้นําไปสร้างโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน และโรงเรียนชาวเขา ต่อมา มีผู้มีจิตศรัทธาทูลเกล้าฯ ถวายเงินสมทบเพื,อจัดสร้างโรงเรียนชาวเขาหรือโรงเรียน ตํารวจตระเวนชายแดนเพิ,มมากขึ#นในภูมิภาคต่างๆ ไม่เพียงเท่านั#นสมเด็จย่ายังได้ทรงรับเอาโครงการของโรงเรียนตํารวจตระเวน ชายแดน ไว้ในพระราชูปถัมภ์ และเมื,อสมเด็จย่าทรงเจริญพระชนมายุมากขึ#นก็มิได้ ทรงทอดทิ#ง พระองค์ได้ทรงฝากให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงช่วยดูแลแทนดังพระราชกระแสที,ว่า “ย่าแก่แล้ว ไปไหนไม่ค่อยไหว ถ้าสมเด็จ พระเทพฯ เสด็จฯ ก็ให้เยียมแทนย่าด้วย” สมเด็จย่าจึงมีพระคุณยิ,งสําหรับพวกเรา นักเรียนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน ถ้าไม่มีสมเด็จย่าและสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เด็กและเยาวชนในถิ,นทุรกันดาร คงไม่ได้รับ การศึกษา ไม่มีความรู้ ครอบครัวของพวกเขาคงลําบาก ไม่ได้รับความช่วยเหลือ และพัฒนาคุณภาพชีวิตเช่นปัจจุบันนี#
๑๒ สมเด็จย่ากับช่วยเหลือประชาชน สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี แม้จะเป็นพระชนนี (มารดา) ของ พระมหากษัตริย์ไทย ๒ พระองค์ คือ รัชกาลที, ๘ และรัชกาลที, ๙ ก็มิได้ทรงเสวยสุข อยู่แต่ในพระราชวัง พระองค์ทรงแบ่งเบาพระราชภาระของพระบาทสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัว ในการดูแลความทุกข์สุข ของราษฎรในชนบทอย่างจริงจัง ทรงเสด็จพระ ราชดําเนินเยี,ยมชาวไทยภูเขาที,อยู่ห่างไกล ชาวชนบทในถิ,นทุรกันดาร แม้จะอยู่ บน เกาะกลางทะเลที,โดดเดี,ยว ทรงพระราชทานความช่วยเหลือที,ตรงตามความต้องการ และความจําเป็น ชาวไทยทั,วไปจึงร่วมใจถวายพระราชสมัญญา “สมเด็จย่า”และชาว ไทยภูเขาก็ถวายพระราชสมัญญา “แม่ฟ้ าหลวง” ด้วยความเคารพรัก และเทิดทูนอย่าง บริสุทธิVใจ สมเด็จย่ากับงานด้านการแพทย์และสาธารณสุข จากการที,สมเด็จย่าได้เสด็จฯ เยี,ยมเยียนชาวบ้านตามหมู่บ้านในป่ าเขา ทําให้ ได้ทรงพบเห็นราษฎรจํานวนมากได้รับทุกขเวทนาอันเกิดจากโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ แล้ว มิได้รับการรักษาพยาบาลที,ถูกต้อง เนื,องจากพวกเขาเหล่านั#นอยู่ในถิ,นทุรกันดาร ห่างไกล จากสถานพยาบาล สมเด็จย่าจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้แพทย์และ พยาบาลผู้ตามเสด็จ ทําการตรวจรักษาชาวบ้านที,เจ็บป่ วยเหล่านั#น นับเป็นจุดเริ,มต้น ของหน่วยแพทย์อาสาเคลื,อนที,ในพระองค์ เมื,อปี พ.ศ.๒๕๑๑ จึงทรงมีพระราชดําริจัดตั#งหน่วยแพทย์อาสาในพระองค์ขึ#น เป็น “หน่วยแพทย์อาสาสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์” : (พอ.สว) หน่วยแพทย์ พอ.สว. ประกอบด้วย แพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที,สาธารณสุขที,เป็นอาสาสมัคร ทํางานด้วยความเสียสละโดยมิได้รับเงินหรือค่าตอบแทนอื,นใด จะออกไปให้บริการ ตรวจรักษาชาวบ้านตามท้องถิ,นที,กันดาร ห่างไกลความเจริญ ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๑๗
๑๗ สังฆปรินายก แห่งวัดบวรนิเทศวิหาร เมื,อครั#งยังทรงสมณศักดิVเป็นพระสาสนโสภณ ให้ทรงเรียบเรียง หนังสือธรรมะ “พระพุทธเจ้าทรงสังสอนอะไร ?” โดยในหนังสือ ได้กล่าวถึงอริยสัจ ๔ ไตรลักษณ์ พรหมวิหาร ๔ นิพพาน ตลอดจนการปฏิบัติตน ให้ถูกต้องในทางธรรม อันจะนําความสุขความเจริญมาสู่ชีวิตตนเมื,อพระสาสนโสภณ เรียบเรียงขึ#นแล้ว สมเด็จ พระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้ทรงตรวจทานในแง่ของ การใช้ถ้อยคําและสํานวนภาษาให้เหมาะสมกับกลุ่มผู้ที,จะอ่าน ซึ,งมิใช่ผู้ที,รอบรู้ทาง พระพุทธศาสนา โดยทรงเอาพระองค์เองเป็นเครื,องวัดความยากง่ายของเรื,อง จากนั#นได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระขันติปาโลและพระนาคเสโน แปลเป็น ภาษาอังกฤษ แล้วจัดพิมพ์ขึ#นเพื,อแจกจ่ายไปยังสถานศึกษา และหน่วยงาน ข้าราชการ ที,ประจําอยู่ในต่างประเทศ พระจริยวัตรที,สําคัญอีกประการหนึ,งในทางพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระศรี นครนิทราบรมราชชนนี ที,น้อยคนนักจะได้รู้เห็นก็คือ การปั#นพระพุทธรูป แม้พระองค์ จะมิได้ทรงศึกษาการปั#นในทางศิลปะมาก่อนแต่ด้วยพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทําให้ทรงสามารถปั#นพระพุทธรูปได้อย่างงดงามด้วยพุทธลักษณะ และพระองค์ยังทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดสร้างพระพุทธปฏิมาในลักษณะต่างๆขึ#น เพื,อพระราชทาน ให้แก่บุคคลและหน่วยงานที,รับสนองพระราชกิจในวโรกาสต่างๆ เพื,อให้บุคคลดังกล่าว ได้ใช้เป็นสิ,งยึดเหนี,ยวจิตใจให้ตั#งอยู่ในศีลธรรมอันดี พระเครื,องที,โปรดเกล้าฯ ให้ จัดทําขึ#นนี#มี พระพุทธเมตตา พระพุทธปฏิมาทรงเครื,องขนาดเล็ก เหรียญพระพุทธ ปฏิมารูปใบโพธิV พระกริ,ง สว. เหรียญพระพุทธรูปประทานพรรูป ใบโพธิVประดับ พระนามาภิไธยย่อ สว.เป็นอาทิ อีกสิ,งหนึ,งที,แสดงให้เห็นถึงพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนา ของสมเด็จ พระศรีนครินทราบรมราชชนนี คือได้ทรงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ ร่วมกับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติV พระบรมราชินีนาถ เพือใช้เป็ นทุนในการตรวจชําระ และจัดพิมพ์พระไตรปิ ฎกฉบับมหาจุฬาลงกรณราช วิทยาลัย ปี พุทธศักราช ๒๕๓๕ และในวโรกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพในทุกๆ ปี ก็จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นําพระราชทรัพย์ไปบริจาคให้แก่วัดวาอารามต่างๆ เพื,อทํานุบํารุงให้กิจการทางพระพุทธศาสนาได้สืบต่อไป
๑๙ งานอดิเรกของสมเด็จย่า ทรงโปรดอยู่ตามเขาลําเนาป่ า ผู้มีโอกาสเข้าเฝ้ าทูลละอองพระบาทสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีแต่ละ คนจะมีเหตุการณ์ที,ประทับใจเกี,ยวกับพระองค์เสมอ พลตํารวจตรี สุเทพ สุขสงวน (สัมภาษณ์, ๑๕ มิถุนายน ๒๕๔๓ ) เล่าว่า …เมื,อเดือนธันวาคม ปี พ.ศ.๒๕๑๓ ขณะนั#นยศร้อยตํารวจโท เป็นผู้บังคับหมวดชายแดนพร้อมด้วยกําลังตํารวจชายแดน ๑๕ นาย ทํา หน้าที,ถวายความปลอดภัยสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ที,พระ ตําหนักภูพิงคราชนิเวศน์จังหวัดเชียงใหม่ สมเด็จย่าโปรดทรงพระดําเนินตามภูเขา ทอดพระเนตรดอกไม้ และธรรมชาติมาก หลังจากเสวยพระกระยาหารกลางวันแล้ว ตอนบ่าย ทรงพระดําเนินไปตามป่ าเขา โปรดความสะอาดและความเป็นระเบียบ เรียบร้อย เมื,อทรงพระดําเนินไปตามทาง ทอดพระเนตรเห็นสิ,งของซึ,ง ไม่ควรจะอยู่ในธรรมชาติ เช่น เศษกระดาษ ก้นบุหรี, ถุงพลาสติก ทรง ก้มเก็บสิ,งเหล่านั#นด้วยพระองค์เอง พวกเราจึงจัดให้ตํารวจชายแดน มีย่ามสะพายหรือถุงคอยเก็บล่วงหน้าก่อน แต่บางครั#งก็ยังหลงหูหลง ตาบ้าง ทรงมีพระราชกระแสรับสั,งให้ตํารวจชายแดนช่วยกันรักษาความ สะอาดและรักษาสิ,งแวดล้อมต้องให้เป็นธรรมชาติ ระหว่างพักการ เดินทางพระองค์จะประทับบนขอนไม้ ตํารวจชายแดนจะนั,งเรียงราย ล้อมพระองค์ โปรดให้ตํารวจตระเวนชายแดนร้องเพลงถวายเป็นเพลง พระราชทาน คือ เพลงตํารวจตระเวนชายแดน (เนื#อร้องโดย ท่านผู้หญิง ม.ล.มณีรัตน์ บุนนาค) และตามด้วยเพลงลูกทุ่ง บางครั#งตํารวจ ชายแดนร้องลิเกถวาย พระองค์สําราญพระราชหฤทัยมาก เป็นพระราช
๒๐ จริยาวัตรที,เปี,ยมไปด้วยพระเมตตาและพระกรุณาธิคุณยิ,งนัก… ด้านศิลปะ แม้สมเด็จย่า จะมิได้ทรงศึกษาวิชาทางศิลปะโดยตรง แต่พระปรีชาสามารถ ส่วนพระองค์ ในด้านงานศิลป์ กลับมีปรากฎในหลายแขนง อาทิงานปั#น งานปัก งานวาด และงานปะดิษฐ์ต่างๆ ผลงานศิลปะเหล่านี#ส่วนใหญ่จะทรงเป็นงานอดิเรก ยามว่าง และผลงานเหล่านี#พระองค์จะพระราชทานแก่พระบรมวงศานุวงศ์ในโอกาส ต่างๆ แก่ข้าราชการและบุคคลใกล้ชิด รวมทั#งมอบแก่ผู้มีจิตศรัทธาบริจาคทรัพย์ร่วม โดยเสด็จพระราชกุศลสมทบมูลนิธิต่างๆ ที,อยู่ในพระอุปถัมภ์ของพระองค์ ชิ#นงาน ศิลป์ ที,สมเด็จย่าทรงสรรค์สร้างได้แก่ งานปั#นพระพุทธรูป งานปั#นเครื,องเคลือบ ดินเผา งานปักผ้าครอสติซ งานประดิษฐ์บัตรอวยพร ซึ,งทรงนําเอาดอกไม้แห้งที, เสด็จฯ ไปทรงเก็บและอัดแห้งด้วยพระองค์เอง มาประดับไว้ในบัตรนั#นๆ นอกจากนี#ยังมีงานถักผ้าพันคอสําหรับกันหนาว เพื,อจะพระราชทานให้แก่ ทหาร ตํารวจ และบรรดาอาสาสมัครที,ปฏิบัติราชการตามแนวชายแดน และถิ,น ทุรกันดาร สําหรับเป็นที,ระลึกและเป็นขวัญกําลังใจแก่ผู้ได้รับ ด้านกีฬา สมเด็จย่าทรงเล่นกีฬาหลายประเภทเพื,อการออกพระกําลังมาโดยตลอด สมเด็จย่าทรงเห็นความสําคัญของกีฬา ที,เป็นประโยชน์ต่อชีวิตและสุขภาพเช่น ทรงสกี ขี,ม้า เทนนิส แบดมินตัน เดินขึ#นเขาเพื,อเก็บดอกไม้ แต่เมื,อทรงเจริญพระชนมพรรษา มากขึ#น จําเป็นที,จะต้องทรงเลือกกีฬาที,เหมาะสมกับพระกําลังและพระวรกาย พระองค์ ทรงรู้จักกีฬา “เปตอง” ครั#งแรกในปีพุทธศักราช ๒๕๒๑ ต่อมาก็ทรงโปรดกีฬาชนิดนี# มากและทรงเปตองอย่างจริงจังเรื,อยมาสลับกับกีฬาประเภทอื,นๆ มักจะทรงเปตองใน เวลาว่างหรือช่วงเย็นๆ อยู่เสมอ การทรงกีฬาเปตองนี# บ่อยครั#งจะร่วมทรงกับบรรดา ข้าราชการและตํารวจตระเวนชายแดน ในการเล่นกีฬาเปตองนอกจากจะได้ความ
๒๑ สนุกสนานแล้ว สมเด็จย่ายังทรงปลูกฝังเรื,องความสามัคคีและการรู้แพ้รู้ชนะให้แก่ผู้ ร่วมแข่งขันด้วย หลายครั#งทรงประดิษฐ์ที,คั,นหนังสือใบลานประดับดอกไม้แห้งเล็กๆ พระราชทานเป็นรางวัลแก่ผู้แข่งขันไม่ว่าจะเป็นผู้ชนะหรือผู้แพ้ แม้บางคนไม่เคยชนะ เลยแต่มีนํ#าใจลงแข่งอยู่เสมอ ก็ได้รับพระราชทานรางวัลปลอบใจเช่นกัน สมเด็จย่างทรงเล่นกีฬาเปตองอย่างจริงจังมานานแล้ว และทรงมีบทบาทสําคัญ ยิ,งในฐานะผู้ทรงสนับสนุนกีฬาชนิดนี# ทรงส่งเสริมให้มีการเล่นเปตองจนแพร่หลาย บางครั#งเสด็จฯ ไปทรงให้กําลังใจนักกีฬาไทยที,ไปแข่งขันเปตองยังต่างแดน พระองค์ จึงทรงเป็นที,รู้จักของชาวต่างชาติในวงการกีฬาเปตอง สิ,งสําคัญที,ได้จากกีฬาเปตอง นอกจากที,ได้กล่าวมาแล้ว คือ ทรงนํากีฬาเปตองให้เป็นกีฬาเชื,อมความสามัคคีระหว่าง ข้าราชการในพื#นที, ข้าราชบริพารที,ตามเสด็จ และตํารวจตระเวนชายแดนที,ถวายงาน และถวายความปลอดภัย ภาพสมเด็จย่าทีทรงเล่นเปตองกับตํารวจตระเวนชายแดน เป็ นภาพทียัง ฉายอยู่ในหัวใจของคนไทยทั งชาติ
๒๒ เพลงสดุดีสมเด็จย่า คําร้อง : ตัดตอนมาจากเพลงพระมิ,งขวัญบุคคลสําคัญของโลก โดย น.ท.พยงค์ มุกดา ร.น. ทํานอง : ราตรีประดับดาวสองชั#น -------------------- สมเด็จย่า คู่ฟ้ าเหมือน ธงไตรรงค์ โลกถวาย พระนามสูงส่ง เทิดองค์พระชนนี (เอ๋ย) ศรีนครินทร์ พระเกียรติคุณ ท่วมฟ้ า พระกรุณา ท่วมดิน สมเด็จพระศรีนครินทราเอย