สารบัญ หน้า คํานํา ความเป็นมาของหลักสูตรและชุดการเรียนการสอน ๑ คําชี"แจงการใช้ชุดการเรียนการสอน ๓ ขั"นตอนการใช้ชุดการเรียนการสอน ๔ แผนการสอนที) ๑ ๖ แผนการสอนที) ๒ ๑๒ แผนการสอนที) ๓ ๑๘ แผนการสอนที) ๔ ๒๒ แบบทดสอบ ๒๗ เอกสารอ้างอิง ๓๐ ภาคผนวก (๑) – (๓๒) - เนื"อหาเรื)องสมเด็จย่า - ใบความรู้ - คํากล่าวถวายรายงานและกราบบังคมทูล - เพลงพระมิ)งขวัญบุคคลสําคัญของโลก - เพลงวันเข้าพรรษา - เพลงวันวิสาขบูชา - เพลงความสะอาด - คณะกรรมการจัดทําหลักสูตรสมเด็จย่า
๒ เมื&อเดือนพฤษภาคม ๒๕๔๕ โดยทําเป็นชุดการเรียนการสอน ใช้ชื&อชุดว่า “ชุดสดุดี สมเด็จย่า” ประกอบด้วยพระราชประวัติสมเด็จย่า ๖ ตอน และพระราชกรณียกิจ ของสมเด็จย่า ๖ ด้าน ผลจากการทดลองใช้ชุดการเรียนการสอนครังนัน พบว่า เนือหา มากและยากเกินไปสําหรับนักเรียนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน กิจกรรมการเรียน การสอนที&กําหนดไว้มีรายละเอียดน้อย ยากต่อการนําไปใช้ คณะทํางานจึงได้นําชุด การเรียนการสอนดังกล่าวมาปรับปรุงใหม่ โดยปรับปรุงเฉพาะชันประถมศึกษาปีที& ๑, ๒ และ ๓ ก่อน ใช้ชื&อใหม่ว่า หลักสูตรและชุดการเรียนการสอนเรื#องสมเด็จย่า ได้ให้ ครูโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน ทดลองสอนสาธิตถวายสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เมื&อครังเสด็จเยี&ยมโรงเรียนตํารวจตระเวน ชายแดนในสังกัด กก.ตชด.๒๓ ที&จังหวัดนครพนมเมื&อวันที& ๑๐–๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๖ ซึ&งได้รับความสนพระทัยจากพระองค์ท่านมาก หลังจากนันคณะทํางานได้ ปรับปรุงหลักสูตรจนครบทุกระดับชัน และนําไปทดลองใช้ในโรงเรียนตํารวจตระเวน ชายแดน สังกัด กก.ตชด.๒๓ จังหวัดสกลนคร นครพนม และมุกดาหาร รวม ๘ โรงเรียน ภายหลังการทดลองใช้ได้รวบรวมผลการประเมิน นํามาปรับปรุงหลักสูตร อีกครังหนึ&ง เมื&อวันที& ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๔๖ คณะทํางานได้นําเสนอหลักสูตร สมเด็จย่า ต่อที&ประชุมผู้บริหารของกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน และผู้แทน จากสํานักพระราชวัง ณ กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน กรุงเทพมหานคร ได้รับ คําชมเชยและข้อเสนอแนะ ซึ&งเป็นประโยชน์ต่อการปรับปรุง/พัฒนาหลักสูตรสมเด็จย่า เพิ&มมากขึน หลังจากนันคณะทํางาน ได้นําหลักสูตรสมเด็จย่าและชุดการเรียนการ สอนมาปรับปรุง และนําเข้าสู่ที&ประชุมคณะกรรมการที&ปรึกษา ผู้ทรงคุณวุฒิ รวมทัง ผู้เชี&ยวชาญด้านการพัฒนาหลักสูตรและการสอนของสถาบันราชภัฏสกลนคร เพื&อ พิจารณาให้ข้อคิดเห็นอีกครังหนึ&ง และได้นําข้อสรุปจากที&ประชุมทัง ๒ ครัง ตลอดจน ข้อเสนอแนะของผู้เชี&ยวชาญด้านการพัฒนาหลักสูตรและการสอน มาปรับปรุงเพิ&มเติม ให้เป็นหลักสูตรและชุดการเรียนการสอนที&สมบูรณ์ และนําเสนอต่อที&ประชุมผู้บริหาร ของกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน ผู้แทนจากสํานักพระราชวัง ผู้แทนจาก สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษาครังสุดท้าย เมื&อวันที& ๔ มีนาคม ๒๕๔๗ เพื&อ พิจารณาให้ข้อคิดเห็น ที&ประชุมสรุปให้สถาบันราชภัฏสกลนคร นําหลักสูตรสมเด็จย่า
๓ ไปจัดทําต้นฉบับที&สมบูรณ์ส่งให้กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน เพื&อจัดทํา เอกสารเผยแพร่ต่อไป คําชีfl แจงการใช้ชุดการเรียนการสอน ชุดการเรียนการสอนนีจัดทําขึนสําหรับใช้สอนในโรงเรียนตํารวจตระเวน ชายแดน ในระดับชันประถมศึกษาปีที& ๑-๖ ตามหลักสูตรสมเด็จย่า กลุ่มสาระการ เรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เนือหาสาระที&นํามาจัดประสบการณ์การ เรียนรู้ให้กับผู้เรียน ประกอบด้วย ๑. ความสําคัญของสมเด็จย่า ๒. พระราชประวัติของสมเด็จย่า ๓. พระราชกรณียกิจของสมเด็จย่า ๔. สมเด็จย่ากับงานอดิเรก ๕. พระราชจริยวัตรของสมเด็จย่า การจัดชุดการเรียนการสอน แยกเป็น ๖ ชุด ตามระดับชันเรียน (ป.๑– ป.๖) ภายในชุด (Package) แต่ละชุดมีสื&อการเรียนรู้ ที&จัดไว้เพื&อเป็นแนวทางให้ ผู้สอนใช้สอนได้สะดวก เมื&อผู้สอนศึกษาด้วยตนเองแล้ว สามารถนําไปใช้สอนได้ทันที หรือผู้สอนอาจพิจารณาปรับปรุง ดัดแปลง เพิ#มเติม ตัดทอนกิจกรรมการเรียนรู้ ต่างๆ ได้ตามความเหมาะสม ภายใต้หลักการจัดการเรียนรู้ที#เน้นผู้เรียนเป็ น สําคัญ และแนวการจัดการเรียนการสอนตามหลักสูตรสมเด็จย่า ชุดการเรียนการสอน ประกอบด้วย ๑. คู่มือการใช้ชุดการเรียนการสอน - ความเป็นมาของหลักสูตรและชุดการเรียนการสอน - คําชีแจงการใช้ชุดการเรียนการสอน - แผนการเรียนรู้ ๒. ใบความรู้ / ใบงาน / แบบฝึกหัด ๓. บัตรภาพ / บัตรคํา / แถบประโยค ๔. แผนภูมิเพลง ๕. แบบทดสอบ ๖. หนังสือสมเด็จย่า แม่ฟ้ าหลวง (สําหรับสื&อเสริมอื&นๆ เช่น แถบวีดิทัศน์ เรื&องอุทยานสมเด็จพระศรี
๖ แผนการสอนที ๑ เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ เวลาเรียน ๑ ชั วโมง สาระการเรียนรู้ ๑. ความสําคัญของสมเด็จย่า - ในฐานะเป็นพระราชมารดาของพระมหากษัตริย์ - ทรงได้รับการประกาศเกียรติคุณให้เป็นบุคคลสําคัญของโลก ๒. พระราชประวัติ - ชาติกําเนิด - การศึกษา จุดประสงค์ เพื,อให้ผู้เรียนสามารถแสดงพฤติกรรมต่อไปนี3ได้ ๑. บอกความสําคัญและความสัมพันธ์ของสมเด็จย่ากับพระเจ้าอยู่หัวได้ ๒. ชี3พระบรมฉายาลักษณ์ของสมเด็จย่าได้ถูกต้อง ๓. บอกพระนามเดิมของสมเด็จย่าได้ ๔. เล่าชาติกําเนิดของสมเด็จย่าได้ ๕. เล่าประวัติการศึกษาของสมเด็จย่าได้ ๖. ชี3ภาพพระนามาภิไธยย่อของสมเด็จย่าพร้อมทั3งบอกความหมายได้ ๗. เขียนพระนามเต็มของสมเด็จย่าได้ถูกต้อง
๑๐ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ - นักเรียนคิดว่าการเป็นคนสําคัญของโลก จะต้อง เป็นคนอย่างไร เมื,อนักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นแล้ว ครูช่วย เสริมความรู้ต่อไปว่า สมเด็จย่าทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจตลอด พระชนม์ชีพ เช่น - ช่วยเหลือประชาชนที,ยากไร้ - ช่วยให้ประชาชนมีอาชีพ - ช่วยให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที,ดีขึ3น - มีความเมตตา เอื3อเฟื3 อเผื,อแผ่และเสียสละ ฯลฯ ด้วยเหตุนี3จึงทรงได้รับการประกาศเกียรติคุณ โดย องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่ง สหประชาชาติ(UNESCO)ให้ทรงเป็นบุคคลสําคัญ ของโลกประจําปี พุทธศักราช ๒๕๔๓–๒๕๔๔ ๑๔. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปถึง ความสําคัญของ สมเด็จย่า ชาติกําเนิด และการศึกษา ให้นักเรียน ดูภาพพระนามาภิไธยย่อของสมเด็จย่า บอก ความหมาย แล้วทํากิจกรรม ตามใบงานที, ๓.๑ - ภาพพระนามาภิไธยย่อ สว. - ใบงานที, ๓.๑ การวัดผลและประเมินผล ๑. การวัดผล ๑.๑ สังเกตความสนใจในการเรียนและการร่วมกิจกรรมกลุ่ม ๑.๒ สังเกตกระบวนการทํางานของแต่ละคน ๑.๓ ตรวจผลงาน จากใบงาน และแบบฝึกหัดที,กําหนดให้ ๒. การประเมินผล ประเมินผลหลังเรียน โดยใช้เกณฑ์ผ่านร้อยละ ๗๐ ขึ3นไป
๑๒ แผนการสอนที ๒ เรื องสมเด็จย่า ชันประถมศึกษาปี ที ๓ เวลาเรียน ๑ ชั วโมง สาระการเรียนรู้ ๑. พระราชประวัติ - ชีวิตสมรส - ทรงเป็นพระราชชนนี จุดประสงค์ เพื,อให้ผู้เรียนสามารถแสดงพฤติกรรมต่อไปนี3ได้ ๑. เล่าชีวิตสมรสของสมเด็จย่าได้ ๒. บอกพระนามของสมเด็จพระบรมราชชนกได้ ๓. บอกปีพ.ศ. ที,สมเด็จย่าอภิเษกสมรสได้ ๔. บอกจํานวน, พระนามของพระราชธิดาและพระราชโอรส ของสมเด็จย่าได้ ๕. บอกความหมายของคําราชาศัพท์ที,กําหนดให้ได้ถูกต้อง ๖. เล่าเรื,องราวของสมเด็จย่าในช่วงที,ทรงเป็นพระราชชนนีได้ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๑. นักเรียนร่วมกันร้องเพลง “พระมิ,งขวัญบุคคล สําคัญของโลก” และอภิปรายความหมายของเพลง ให้นักเรียนตระหนักในความสําคัญของสมเด็จย่า ๒. ทบทวนพระราชประวัติ ตอนชาติกําเนิด และการ ศึกษา ที,เรียนมาแล้ว (ตามแผนการสอนที, ๑) โดย การแสดงบัตรคําและบัตรภาพให้นักเรียนดู พร้อม กับตั3งคําถาม เช่น - ภาพนี3เกี,ยวข้องกับสมเด็จย่าอย่างไร - คํานี3หมายถึงอะไร เกี,ยวข้องกับสมเด็จย่าอย่างไร ฯลฯ - บัตรคํา และบัตรภาพ ตามแผนการสอนที, ๑
๒๓ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ ๑. นักเรียนร่วมกันร้องเพลงวันสําคัญทางพระพุทธ- ศาสนา (เพลงใดก็ได้) ๑ เพลง หากนักเรียนส่วน ใหญ่ไม่ได้นับถือศาสนาพุทธ ครูอาจใช้บทเพลง เกี,ยวกับศาสนาที,นักเรียนนับถือ มาให้นักเรียนร่วม กันขับร้องได้ ๒. นักเรียนร่วมกันอภิปรายความหมายของเพลง และสรุปถึงการมุ่งทําความดี อันเป็นหลักธรรมของ ทุกศาสนา ๓. ครูแสดงภาพสมเด็จย่า ภาพพระราชจริยวัตรของ สมเด็จย่าเกี,ยวกับการศาสนา เช่น ภาพสมเด็จย่า ถวายอาหารบิณฑบาตร ภาพสมเด็จย่ากับงานปั3น พระพุทธรูป ฯลฯ และตั3งคําถาม เช่น - ภาพนี3เป็นภาพใคร - ท่านกําลังทําอะไร - นักเรียนเคยทําเหมือนท่านหรือไม่ - ลองเล่าซิว่าเคยทําอะไรบ้าง - ทําไมจึงต้องทําเช่นนั3น - การทําเช่นนั3น เกิดผลดีต่อเราหรือไม่ อย่างไร - นักเรียนสวดมนต์ ได้หรือไม่ ลองท่องบทสวด มนต์พร้อมกันซิ ฯลฯ ๔. ครูให้นักเรียนอ่านบัตรคํา ศาสนา วัด พระพุทธ- รูป สวดมนต์ แล้วให้นักเรียนแต่งประโยคใหม่จาก คําที,ครูกําหนดให้ เช่น = ฉันนับถือศาสนาพุทธ - เพลงวันสําคัญทางศาสนา - ภาพสมเด็จย่า - ภาพพระราชจริยวัตรของ สมเด็จย่าด้านการศาสนา - บัตรคํา ศาสนา วัด พระพุทธรูป สวดมนต์ - บัตรกลุ่มคํา ตามสาระ การเรียนรู้ข้อ ๔ ศาสนา นับถือ พุทธ ฉัน
๒๔ กิจกรรมการเรียนรู้และสื อการเรียนรู้ กิจกรรมการเรียนรู้ สื อการเรียนรู้ = แม่ชอบไปวัด = ยายกราบพระพุทธรูป = ฉันสวดมนต์ตอนเช้า ๕. นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคที,แต่งใหม่ลงใน กระดาษ (ใบงาน ๓.๔) แล้วนําไปติดป้ ายนิเทศ ๖. ครูและนักเรียนร่วมกันเฉลยคําตอบ และให้การ เสริมแรงนักเรียนที,เขียนหนังสือสวย และแต่ง ประโยคได้ถูกต้อง ๗. ครูแสดงภาพพระราชจริยวัตรของสมเด็จย่า เกี,ยวกับการรักษาความสะอาด พร้อมทั3งเล่า เหตุการณ์ที,สมเด็จย่าทรงปฏิบัติ เช่น - ทรงเก็บเศษกระดาษที,ทิ3งเกลื,อนกลาด - ทรงเก็บก้นบุหรี,ที,คนโยนทิ3งไว้ตามพื3น ฯลฯ ๘. นักเรียนร่วมกันแสดงความรู้สึกต่อกิจกรรมที, สมเด็จย่าทรงปฏิบัติในข้อ ๗ ครูถามนักเรียนว่า สมเด็จย่าทําถูกต้องหรือไม่ คนที,ทิ3งเศษกระดาษ ถุงพลาสติก ก้นบุหรี,ไม่เป็นที,เป็นทาง เป็นการ กระทําที,ถูกต้องหรือไม่ ถ้านักเรียนเห็นคนทิ3งขยะ ไม่เป็นที, นักเรียนควรทําอย่างไร ๙. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุป นําไปสู่การรักษา ความสะอาดห้องเรียน โต๊ะ เก้าอี3 กระดานดํา - ใบงานที, ๓.๔ - แผนภูมิเพลงความสะอาด แม่ วัด ไป ชอบ กราบ ยาย พระพุทธรูป ฉัน เช้า ตอน สวดมนต์
๒๙ ๑๗. ข้อใด ไม่ใช่ พระราชกรณียกิจของสมเด็จย่า ก. ส่งเสริมการศึกษาเด็กและเยาวชนในถิ,นทุรกันดาร ข. เสร็จเยี,ยมและพระราชทานความช่วยเหลือประชาชน ค. ต่อสู้และปราบปรามการค้ายาเสพติด ๑๘. ใครเป็นผู้ถวายพระนาม “แม่ฟ้ าหลวง” แก่สมเด็จย่า ก. ชาวไทยทั,วไป ข. ชาวไทยภูเขา ค. ชาวอีสาน ๑๙. หน่วยแพทย์อาสาสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ใช้อักษรย่อ ว่าอย่างไร ก. สว. ข. พ.สว. ค. พอ.สว. ๒๐. หน่วยแพทย์อาสาสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ทําหน้าที,อะไร ก. ช่วยเหลือ รักษาพยาบาลประชาชนในถิ,นทุรกันดารตามชายแดน ข. ช่วยเหลือ เด็กนักเรียนตามโรงเรียนต่างๆ ทั,วประเทศ ค. ดูแล รักษาสุขภาพของสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ***************************
๒๘ คณะกรรมการจัดทําหลักสูตรสมเด็จย่า คณะที+ปรึกษา กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน ๑. พล.ต.ท. สาโรจน์ ปัญญา ผบช.ตชด. ๒. พล.ต.ต. สมศักดิS แขวงโสภา รอง ผบช.ตชด. ๓. พล.ต.ต. ฉัตรพล คัคโนภาส รอง ผบช.ตชด. ๔. พล.ต.ต. บวร สงคศิริ รอง ผบช.ตชด. ๕. พล.ต.ต. ถาวร จันทร์ยิ/ม รอง ผบช.ตชด. ๖. พล.ต.ต. วรพจน์ อินทเส รอง ผบช.ตชด. ๗. พล.ต.ต. ธีระเดช รอดโพธิSทอง รอง ผบช.ตชด. ๘. พล.ต.ต. นิพนธ์ ศิริวงศ์ รอง ผบช.ตชด. ๙. พล.ต.ต. เธียรชัย เอีflยมรักษา รอง ผบช.ตชด. ๑๐. พล.ต.ต. ดิเรก พงษ์ภมร รอง ผบช.ตชด. ๑๑. พล.ต.ต. นพรัตน์ มีปรีชา ผบก.อก.ตชด. ๑๒. พล.ต.ต. สุทิน เขียวรัตน์ ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๑๓. พล.ต.อ. เฉลิมชัย พิมลศรี รอง ผบก.อก.ตชด. ๑๔. พ.ต.อ. ธํารง สาริกัลยะ รอง ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๑๕. พ.ต.อ. ชัยธัช ยอดอานนท์ รอง ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๑๖. พ.ต.อ. ยุทธนา ตุงคะเสน รอง ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๑๗. พ.ต.อ. โกสินทร์ เทียมทัศน์ รอง ผบก.ตชด.ภาค ๒ ๑๘. พ.ต.อ. เอนก ณ นคร ผกก.๕ บก.อก.ตชด. ๑๙. พ.ต.อ. โชติ ไทยยิflง ผกก.ตชด.๒๑ ๒๐. พ.ต.อ. ปรีชา บุญสุข ผกก.ตชด.๒๓ ๒๑. พ.ต.ท. ประจวบ จรูญธรรม รอง ผกก.ตชด.๒๓ ๒๒. พ.ต.ท. คูณ โคตาสูตร รอง ผกก.๕ บก.อก.ตชด. ๒๓. พ.ต.ท. บวร มุทขอนแก่น ผบ.ร้อย(สบ.๒)ร้อย ตชด.๒๓๒ ๒๔. พ.ต.ท. ปราโมทย์ ตระกูลโชคเสถียร สว.ผ.๕ กก.ตชด.๒๓ ๒๕. พ.ต.ต. นรินทร์ เกษกาญจนานุช อดีต สว.ผ.๕ กก.ตชด.๒๓
๓๒ ครั:งที+ ๒ วันที+ ๔ มีนาคม ๒๕๔๗ ณ กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน กรุงเทพฯ --------------- ๑. พล.ต.ต. สมศักดิS แขวงโสภา รอง ผบช.ตชด. ๒. พ.ต.อ. เฉลิมชัย พิมลศรี รอง ผบก.อก.ตชด. ๓. พ.ต.อ. เอนก ณ นคร ผกก.๕ บก.อก.ตชด. ๔. พ.ต.ท. พีระศักดิS กลีบจันทร์ รอง ผกก.๕ บก. อก.ตชด. ๕. พ.ต.ท. ประจวบ จรูญธรรม รอง ผกก.ตชด.๒๓ ๖. ร.ต.อ.หญิง เสาวนีย์ เรืองสุภาชาติ รอง สว.กก.๕ บก.อก.ตชด. ๗. ร.ต.อ. เชิดชูพงศ์ วงศรียา รอง สว.ผ.๕ กก.ตชด.๒๓ ๘. อาจารย์ คมสัน อุดมสารเสวี สถาบันราชภัฏสกลนคร ๙. อาจารย์ ลัดดาศรี อุดมสารเสวี สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑๐. อาจารย์ ยงยศ วงศ์แพงสอน สถาบันราชภัฏสกลนคร ๑๑. ผศ.ณรงค์ อุ้ยนอง สถาบันราชภัฏนครศรีธรรมราช ๑๒. น.ส.สุภาพร ศรีหามี สํานักงานคณะกรรมการการอุดม ศึกษา ๑๓. นางกรรณิการ์ ภิรมย์รัตน์ สํานักงานคณะกรรมการการอุดม ศึกษา ๑๔. อาจารย์ อภิสิทธิS พึflงพร สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี (สสท.)
ภาคผนวก
๒ เนื อหา เรือง “สมเด็จย่า” หลักสูตร ป.๑- ป.๖ โรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน กก.ตชด.๒๓ ความสําคัญของสมเด็จย่า สมเด็จย่า ทรงเป็นพระราชชนนี ผู้ให้กําเนิดและถวายการอภิบาลเลี#ยงดู พระมหากษัตริย์ผู้ทรงคุณอันประเสริฐยิ,งต่อคนไทยถึงสองพระองค์ โดยเฉพาะอย่างยิ,ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พระมหากษัตริย์รัชกาลปัจจุบันผู้ทรง เป็นศูนย์รวมยึดเหนี,ยวจิตใจของคนไทยทั#งชาติ ตลอดพระชนม์ชีพของสมเด็จย่า พระองค์ท่านได้ทรงทุ่มเทพระวรกาย และพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ เพื,อ ช่วยเหลือราษฎรไทยผู้ยากไร้ ที,อาศัยอยู่ในถิ,นทุรกันดารห่างไกลความเจริญให้พ้น จากความทุกข์ยาก และทรงปฏิบัติพระราชภารกิจต่างๆ มากมาย นอกจากนั#นสมเด็จย่ายังทรงเล็งเห็นว่า การศึกษาเป็นสิ,งสําคัญที,ทําให้เยาวชน ในชนบทมีความรู้ ความคิด และสติปัญญาที,เฉลียวฉลาด อันจะเป็นปัจจัยสําคัญใน การพัฒนาชนบท เมื,อทรงทราบว่ากองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดนมีโครงการที, จะสร้างโรงเรียนในเขตพื#นที,ตามแนวชายแดน จึงได้พระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ เพื,อนําไปสร้างโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน และได้พระราชทานชื,อโรงเรียนตามชื,อ ผู้บริจาคเงินในการจัดสร้างด้วย เมื,อโรงเรียนแต่ละแห่งสร้างเสร็จแล้ว พระองค์ก็จะ เสด็จฯ ไปทรงเปิดโรงเรียนแห่งนั#นด้วยพระองค์เอง พร้อมกับพระราชทานอุปกรณ์ การเรียนการสอนที,จําเป็นให้กับเด็กนักเรียนด้วย ถึงแม้ว่าสมเด็จย่าจะทรงเจริญพระชนมายุมากขึ#น ก็มิได้ทอดทิ#งโรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดน พระองค์ได้ทรงฝากให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี ทรงช่วยดูแลแทน ดังพระราชกระแสที,ว่า “ย่าแก่แล้ว ไปไหนไม่ค่อยไหว ถ้า สมเด็จพระเทพฯ เสด็จฯ ก็ให้เยียมแทนย่าด้วย” นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที,ทรง มีต่อเยาวชนในท้องถิ,นชนบทห่างไกลเป็นล้นพ้น
๓ จากพระราชกรณียกิจที,ทรงบําเพ็ญตลอดพระชนม์ชีพ สมเด็จย่าจึงได้รับการ ประกาศเฉลิมพระเกียรติคุณจาก UNESCO ให้ทรงเป็นบุคคลสําคัญของโลกประจําปี พุทธศักราช ๒๕๔๓ - ๒๕๔๔ พระราชประวัติ ชาติกําเนิด “สมเด็จย่า” เป็นพระสมัญญานามของ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงมีพระนามเดิมว่า “สังวาลย์” เสด็จพระราชสมภพเมื,อวันอาทิตย์ที, ๒๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๔๓ ที,จังหวัดนนทบุรี ในครอบครัวสามัญชนที,ประกอบอาชีพเป็น ช่างทอง ทรงมีพี,น้องรวม ๔ คน โดยทรงเป็นบุตรคนที, ๓ ของพระชนกชื,อ “ชู” และ พระชนนีชื,อ “คํา” ทั#งนี#พระภคินีและพระเชษฐาของพระองค์ได้ถึงแก่อนิจกรรมตั#งแต่ วัยเยาว์ ส่วนพระอนุชา “ถมยา” ได้มีชีวิตอยู่ต่อมาจนอายุราว ๒๗-๒๘ ปี จึงถึง แก่กรรมลงด้วยโรคเยื,อหุ้มสมองอักเสบ ครอบครัวของพระชนกชูและพระชนนีคํา ได้พํานักอยู่ที,จังหวัดนนทบุรี เป็น เวลานานเท่าใดไม่ปรากฏ แต่เมื,อสมเด็จย่าทรงจําความได้ก็พบว่าครอบครัวของ พระองค์ได้ย้ายมาตั#งถิ,นฐานอยู่ที,ซอยวัดอนงค์ บริเวณเชิงสะพานสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ้ าจุฬาโลก ย่านฝั,งธนบุรีแล้ว โดยบ้านที,ทรงพํานักเป็นเหมือนห้องแถวชั#น เดียว ก่อด้วยอิฐมุงหลังคากระเบื#อง สมเด็จย่าทรงเป็นกําพร้าตั#งแต่ยังเยาว์ เนื,อง ด้วยพระชนกชูได้ถึงแก่กรรมลงในขณะที,สมเด็จย่ายังทรงเล็กอยู่ พระชนนีคํา จึงต้อง รับภาระในการเลี#ยงดูสมเด็จย่าและพระอนุชาโดยลําพังต่อมา
๗ ดูพระราชธิดา และพระราชโอรสมากยิ,งขึ#นเป็นเท่าทวีคูณ ซึ,งการถวายอภิบาลองค์ยุ วกษัตริย์ของสมเด็จย่านั#น เป็นที,ยอมรับจากทั#งพระบรมวงศานุวงศ์ และประชาชน โดยทั,วไป ทรงสูญเสียพระราชโอรส “อานันทมหิดล” ในวันที, ๙ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๘๙ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดสวรรคต ณ พระที,นั,งบรมพิมานในพระบรมมหาราชวัง การเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัวอย่างกระทันหัน ก่อให้เกิดความเศร้าโศกสะเทือนพระราชหฤทัยแก่สมเด็จย่า เป็นที,ยิ,ง จนพระวรกายซูบลงอย่างรวดเร็ว แม้จะทรงเสียพระทัยมากเพียงใดสมเด็จ ย่าก็ทรงพระองค์ด้วยความเข้มแข็ง เป็นที,น่าสรรเสริญยิ,ง ในวันเดียวกับที,สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลเสด็จสวรรคต สภา ผู้แทนราษฎรได้ลงมติเป็นเอกฉันท์ให้คณะรัฐมนตรีกราบบังคมทูลเชิญ สมเด็จพระเจ้า น้องยาเธอ เจ้าฟ้ าภูมิพลอดุลยเดชเสด็จขึ#นสืบราชสันตติวงศ์ เป็นพระมหากษัตริย์ แห่งบรม ราชจักรีวงศ์ ซึ,งขณะนั#นทรงมีพระชนมพรรษาเพียง ๑๘ พรรษา สมเด็จย่าจึงยังคง ต้องรับพระราชภาระในการถวายพระอภิบาลพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใหม่ต่อไป ทรงเป็ นสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที, ๙ ได้ทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศเฉลิมพระนามพระราชบิดา สมเด็จเจ้าฟ้ ามหิดล อดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ เป็น สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดช วิกรม พระบรมราชชนก และมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ ประกาศเฉลิมพระนาม สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ เป็น สมเด็จพระศรีนครินทรา บรมราชชนนี เมื,อวันที, ๙ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๑๓
๑๓ สมเด็จย่าจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทุน ๑ ล้านบาท จัดตั#งเป็นมูลนิธิ ใช้ชื,อ ในการจดทะเบียนว่า “มูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี” ใช้ ชื,อย่อว่า “พอ.สว.” โดยมีวัตถุประสงค์เพื,อให้ความช่วยเหลือ รักษาพยาบาลแก่ ประชาชนและเจ้าหน้าที,ที,ปฏิบัติงานในท้องถิ,นทุรกันดารตามชายแดน โดยไม่จํากัด เชื#อชาติ ศาสนา และไม่คิดมูลค่า สมเด็จย่ากับกิจการลูกเสือชาวบ้าน ระหว่างวันที, ๒๕-๒๘ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๑๔ กองกํากับการตํารวจตระเวน ชายแดน เขต ๔ ได้ฝึกอบรมลูกเสือชาวบ้านรุ่นที, ๙ ที,บ้านทรายมูล ตําบลอุ่มเหม้า อําเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม มีผู้เข้ารับการฝึกจํานวน ๒๓๘ คน เวลานั#น สมเด็จย่าเสด็จฯ เยี,ยมราษฎร และประทับแรมอยู่ที,โครงการชลประทานเขื,อนนํ#าอูน จังหวัดสกลนคร พระองค์ได้เสด็จฯ ไปทอดพระเนตรการฝึกและทรงเป็นประธานใน พิธีปิด พระองค์ทรงมีรับสั,งกับคณะวิทยากรว่า “พยายามพัฒนาการฝึกให้เกิดผลดี ต่อชาติ บ้านเมือง ให้ประชาชนรู้จักพึ,งตนเอง ช่วยตนเอง รู้จักนําวิธีที,ฝึกไปพัฒนา ตัวเอง ครอบครัวและชุมชน” สมเด็จย่าได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จํานวน ๒๓๘,๐๐๐ บาท สนับสนุนกิจการลูกเสือชาวบ้าน ทําให้สามารถขยายกิจการลูกเสือชาวบ้านไปได้ทั,ว ประเทศ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับกิจการลูกเสือชาวบ้านไว้ในพระ บรมราชานุเคราะห์ เมื,อวันที, ๒๙ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๑๕ สมเด็จย่า ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อกิจการลูกเสือชาวบ้านอย่างยิ,ง พระองค์ ได้เสด็จฯ ไปพระราชทานธงประจํารุ่นลูกเสือชาวบ้านเป็นครั#งแรก ที,อําเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี เมื,อวันที, ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๕ และพระราชทานเหรียญ อนุสรณ์มหาราชแก่คณะวิทยากร และเหรียญลูกเสือแก่ผู้เข้าอบรมทุกคน มูลนิธิ วิทยากรลูกเสือชาวบ้าน (มวส.) ได้ก่อตั#งขึ#นในวันที, ๔ เมษายน พ.ศ.๒๔๒๘ โดย ได้รับพระราชทานเงินทุนจากสมเด็จย่า เป็นเงินแปดแสนบาท รวมกับมีผู้บริจาคอีก ส่วนหนึ,ง รวมเป็นเงินทั#งสิ#น ๑ ล้านบาท
๑๔ สมเด็จย่ากับการสงเคราะห์ตํารวจตระเวนชายแดน ในการเสด็จฯ ไปเยี,ยมเยียนตํารวจตระเวนชายแดนที,ฐานปฏิบัติการ สมเด็จ พระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้ทอดพระเนตรเห็นสภาพความเป็นอยู่ที,ลําบาก แร้นแค้นและอันตรายที,ตํารวจตระเวนชายแดนผู้ออกไปปฏิบัติหน้าที,ปกป้ องชาติ บ้านเมือง บางครั#งถึงกับเสียชีวิตหรือสูญเสียอวัยวะบางส่วนไปในการปฏิบัติหน้าที, เป็นเหตุให้ครอบครัวที,อยู่เบื#องหลังต้องประสบเคราะห์กรรมลําบาก เนื,องจากต้อง ขาดหัวหน้าครอบครัวหรือหัวหน้าครอบครัวต้องทุพพลภาพไม่อาจทํามาหาเลี#ยง ครอบครัว ได้อีกต่อไป ด้วยเหตุนี#สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จึงได้ พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ให้นําไปจัดตั งเป็ น “มูลนิธิสงเคราะห์ ตํารวจชายแดนและ ครอบครัวในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์” มีชือย่อว่า “มส.ชด.สว.” เมื,อวันที, ๑๘ กันยายน ๒๕๑๐ มีวัตถุประสงค์เพื,อช่วยเหลือสวัสดิการตํารวจและ ครอบครัวที,ได้รับบาดเจ็บ หรือถึงแก่กรรมลงในขณะปฏิบัติหน้าที, ตลอดรวมไปถึง การช่วยเหลือในด้านการศึกษาให้แก่บุตรของเหล่าตํารวจตระเวนชายแดน ทั#งยังรับ เอามูลนิธิแห่งนี#ไว้ในพระอุปถัมภ์ของพระองค์อีกด้วย เป็นผลให้เกิดขวัญและกําลังใจ แก่ข้าราชการตํารวจตระเวนชายแดน และครอบครัวเป็นอย่างมาก ในปี พ.ศ.๒๕๑๓ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชโองการโปรด เกล้าฯ สถาปนาสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ขึ#นเป็น “สมเด็จพระศรีนครินทราบรม ราชชนนี” ดังนั#นกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดนจึงได้ขอเปลี,ยนนาม “มูลนิธิ สงเคราะห์ตํารวจชายแดนและครอบครัวในอุปถัมภ์สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์” (มส.ชด.สว.) เป็น “มูลนิธิสงเคราะห์ตํารวจตระเวนชายแดนและครอบครัวในพระ ราชูปถัมภ์ของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี” (มส.ตชด.สว.)” ตั#งแต่วันที, ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๒ เป็นต้นมา
๑๕ เนื,องจากสมเด็จย่าทรงเล็งเห็นว่า ตํารวจตระเวนชายแดน ได้ทําการสู้รบกับ ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ และปกป้ องเอกราช เป็นเหตุให้ได้รับบาดเจ็บและสูญเสีย ชีวิต ต้องพักรักษาตัวตามโรงพยาบาลต่างๆ สมเด็จย่าทรงเล็งเห็นความจําเป็นที, จะต้องให้ความช่วยเหลือในการพักฟื# นอาการเจ็บป่ วยเนื,องจากการสู้รบ ก่อนที,จะ กลับไป ปฏิบัติภารกิจ และเพื,อใช้เป็นสถานที,รับส่งคนไข้ในพระราชานุเคราะห์ ที,จะ เข้ามารักษาในโรงพยาบาลส่วนกลาง เนื,องจากคนไข้ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ หรือเดินทางไปมาไม่ถูก หรือเป็นที,พักคนไข้ก่อนที,จะนําตัวส่งไปรักษาใน โรงพยาบาลและ ระหว่างรอส่งตัวกลับภูมิลําเนา จึงได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์เป็นทุน ในการก่อสร้างโรงพยาบาล กรมตํารวจได้พิจารณาอนุมัติให้กองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน ใช้ที,ดิน ภายในกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดนเนื#อที,๓๐๐ตารางวา เพื,อสร้างโรงพยาบาล ขนาด ๓๐ เตียง และอนุมัติเพิ,มอีก ๑๕๓.๔๐ ตารางวา เพื,อขยายโรงพยาบาลเป็น ๕๐ เตียง กองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดนได้ขอพระราชทานพระราชานุญาตอัญเชิญ พระนามาภิไธย เป็นนามอาคารโรงพยาบาลตํารวจตระเวนชายแดนว่า “อาคารศรี นครินทร์” ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามโรงพยาบาลว่า “นวุติ สมเด็จย่า” ซึ,งมีความหมายว่า “สมเด็จย่า ๙๐ ปี ” เมื,อวันที, ๕ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๓๓
โรงเรียนตำ รวจตระเวนชายแดนบ้านหาดทราย หลักสูตรสมเด็จย่า