ศ ".$ ม.' - )/$ 1 . มีทักษะในการแสดงหลากหลายรูปแบบ
ภาพท ี& เหน ็ ต ่ อไปน ี 1 เป็ นการแสดง ภาคใด
1 ภาคเหนือ : ฟ้อนเทียน
2 ภาคใต้ : โนรา
3 ภาคเหนือ : ฟ้อนเงี3ยว
4 ภาคอีสาน : เซ ิ 3 งบง ั 3ไฟ
5 ภาคเหนือ : ฟ้อนดาบ
6 ภาคกลาง : รําต้นวรเชษฐ์
7 ภาคใต้ : กีปัสเรนัง
8 ภาคอีสาน : ฟ้อนภูไท
9 ภาคใต้ : ล ิ เกฮูลู
10 ภาคเหนือ : นกก ิ งกะหรา
1 1 ภาคอีสาน : เซ ิ = งกะโป๋
12 ภาคใต้ : ระบา ํ ร ่ อนแร ่
13 ภาคเหนือ : ฟ้อนขันดอก
14 ภาคกลาง : ระบา ํ บน ั เท ิ งเภร ี
15 ภาคใต้ : ระบําตารีกีปัสออกยอเก็ต
1. มูลเหตุแห,งการแสดงมาจากสาเหตุใดบ6าง 2. การแสดงพื้นเมืองของไทยแบ,งออกเปBนกี่ภาค อย,างไร 3. บอกเอกลักษณKการแสดงของแต,ละภาคมาเปBนข6อๆ ให6ชัดเจน คำถาม
การแสดงพื้นเมือง
การแสดงที่เกิดขึ้นตามท3องถิ่นและ ตามพื้นที่ต;างๆ ของแต;ละภูมิภาค โดยอาจมี การพัฒนาดัดแปลงมา จากการละเล;นพื้นเมืองของท3องถิ่นนั้นๆ เปFนเอกลักษณI ประจำชาติ เพื่อให3รุ;นลูกรุ;นหลานได3เรียนรู3และรักในคุณค;าในศิลปะไทยในแขนง นี้ และเปFนการแสดงเพื่อก;อให3เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน และ ความบันเทิง ในรูปแบบต;างๆ ซึ่งจะมีลักษณะแตกต;างกันตามสภาพ ภูมิประเทศ สังคม วัฒนธรรม แต;ละท3องถิ่น ความหมายการแสดงพื/นเมือง
รำพื้นเมืองหมายถึง การละเล'นที่มีการแสดง การร'ายรำ มีเพลง ดนตรี ประกอบ ที่ได:วางเป<นแบบแผน และ นิยมเล'นหรือถ'ายทอดสืบต'อกันมาจน แพร'หลาย การแสดงพื้นเมือง อาจเกิดจาก การบูชาบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช'น ขอให:สิ่ง ที่ตนนับถือประทานสิ่งที่ตนปรารถนา หรือ ขจัดปLดเปMาสิ่งที่ไม' ปรารถนา นอกจากนี้ ก็เป<นการแสดงเพื่อความบันเทิงรื่นเริง ประเภทของการแสดง พื/นเมือง การแสดงพื้นเมือง แบ1งเป3น 2 ประเภท 1 เพลงพื้นเมืองหมายถึง เพลงที่ชาวบ:านในท:องถิ่นนั้นๆประดิษฐS ร:องเพลง ไปตามความนิยม และสำเนียงภาษาพูดในท:องถิ่น ของตน นิยมร:องเล'นกันในเทศกาลหรืองานที่มีการ ชุมนุมรื่นเริง เช'น สงกรานตS ทอดกฐิน ทอดผ:าปMา และในการลงแขกเกี่ยวข:าว เนื้อความของเพลง พื้นเมืองที่นิยมร:องกัน มักจะเป<นการเกี้ยวพาราสี ระหว'างชายหญิง ปะทะคารมกัน ในด:านสำนวน โวหาร สิ่งสำคัญ ของการร:องคือ การด:นกลอนสด ร:องแก:กันด:วยปฏิภาณไหวพริบ ทาให:เกิดความ สนุกสนานทั้งสองฝMาย 2
1.การแสดงพื้นเมืองของภาคเหนือ 2.การแสดงพื้นเมืองของภาคกลาง 3.การแสดงพื้นเมืองของอีสาน 4.การแสดงพื้นเมืองของใต6 แบ#งออกเป)น 4 ภูมิภาค การแสดงพื*นเมือง ของไทย
มูลเหตุแห)งการแสดง ซึ่งแบ)งออกได7ดังนี้ 1.แสดงเพื่อเซ)นสรวงหรือบูชาเทพเจ7า เปDนการแสดงเพื่อแสดงความเคารพต)อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือเซ)นบวงสรวงดวงวิญญาณที่ล)วงลับ โสทั %งบั(ง เพื$อประกอบพิธีกรรมในงานศพ เป็นการส่งดวงวิญญาณให้ไปสู่สุคติ "ทั$ง" เป็นภาษาอีสาน หมายถึง การกระทุ้ง ส่วนคําว่า "บั Lง" หมายถึง กระบอกไม้ไผ่
2.แสดงเพื่อความสนุกสนานในเทศกาลต@างๆ เปCนการรำเพื่อการรื่นเริง ของกลุ@มชน ตามหมู@บIาน ในโอกาสต@างๆ หรือเพื่อเกี้ยวพาราสีกันระหว@าง ชาย – หญิง รําโทน
3.แสดงเพื่อความเปCนสิริมงคล เปCนการรำเพื่อแสดงความยินดีในโอกาสต@างๆ หรือใชIในโอกาสตIอนรับแขกผูIมาเยือน ฟ้อนหางนกยูง
4.แสดงเพื่อสื่อถึงเอกลักษณ2ของท5องถิ่นอันเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ และวัฒนธรรมประเพณีเพื่อสร5างชื่อเสียงให5เปGนที่รู5จัก ฟ้อนสาวไหม
เหนือ 1.การแสดงพื*นเมืองของภาคเหนือ
จากสภาพภูมิประเทศที่อุดมไปดIวยปTา มีทรัพยากรมากมาย มีอากาศหนาว เย็น ประชากรมีอุปนิสัยเยือกเย็น นุ@มนวล งดงาม รวมทั้งกิริยา การพูดจา มี สำเนียงน@าฟWง จึงมีอิทธิพลทำใหIเพลงดนตรีและการแสดง มีท@วงทำนองชIา เนิบนาบ นุ@มนวล ตามไปดIวย การแสดงของภาคเหนือเรียกว@า ฟYอน
“ฟ#อน” การฟ%อนเป*นวัฒนธรรมของชาวล4านนา และกลุ9มชนเผ9าต9างๆ เช9น ชาวไต ชาวลื้อ ชาวยอง ชาวเขิน เป*นต4น ลักษณะของการฟQอน แบ,งเปBน 2 แบบ คือ แบบดั้งเดิม และ แบบที่ปรับปรุงขึ้น
เอกลักษณ2ทางการแสดง คือ มีลีลาท1าราที่แช1มช<า อ1อนช<อย มีการแต1งกายตาม วัฒนธรรมท<องถิ่นที่สวยงามประกอบกับการบรรเลงและขับร<อง ด<วยโอกาสที่ แสดงมักเล1นกันในงานประเพณี หรือต<อนรับแขกบ<านแขกเมือง ได<แก1 ฟLอนเล็บ ฟLอนเทียน ฟLอนครัวทาน ฟLอนสาวไหม และฟLอนเจิง
วงดนตรีพื้นบ,าน เช#น วงสะล+อ ซอ ซึง วงปูเจ# วงกลอง แอว เป4นต+น
การแสดงพื้นบIานของภาคกลาง โดยธรรมชาติภูมิ ประเทศเปCนที่ราบ เหมาะสำหรับอาชีพทำนา ทำไร@ ทำสวน และเปCนศูนยZรวมของศิลปวัฒนธรรม การ แสดงจึงออกมาในรูปแบบของขนบธรรมเนียม ประเพณี และการประกอบอาชีพ เช@น เตIนกำรำเคียว เพลงเกี่ยวขIาว เพลงเรือ เพลงฉ@อย เพลงอีแซว ลิเก ลำตัด กลองยาว เถิดเทิง เปCนตIน กลาง 2.การแสดงพื*นเมืองของภาคกลาง
การแสดงพื้นเมืองภาคกลาง ได5แกN - รำโทน เป3นการรำ และการร<องของชาวบ<าน โดยมีโทนเป3นเครื่องดนตรี ประกอบจังหวะ เป3นการร<อง และการรำไปตามความถนัด ไม1มีแบบแผนหรือท1า รำที่กำหนดแน1นอน แบบชาวบ,าน แบบปรับปรุงขึ้นใหม8
รำกลองยาว เป3นการแสดงเพื่อความรื่นเริง ในขบวนแห1ต1างๆ ของไทยมีผู<แสดงทั้งชาย และหญิง ออกมรำเป3นคู1ๆ โดยมีผู<ตีกลองประกอบจังหวะ พร<อม ฉิ่ง ฉาบ กรับ และโหม1ง
ระบำชาวนา เป*นวิถีชีวิตความเป*นมาที่พากันออกมาไถนาหว9าน และเก็บเกี่ยว เมื่อข4าวเจริญงอกงาม หลังจากนั้นพากันร4องรำเพลงด4วยความ สนุกสนาน
การแสดงพื้นบ7านของอีสาน ลักษณะพื้นที่โดยทั่วไปของภาค อีสานเปDนที่ราบสูง มีแหล)งน้ำจากแม)น้ำโขง แบ)งตามลักษณะ ของสภาพความเปDนอยู) ภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณีที่ แตกต)างกัน จะมีลักษณะคล7ายภาคเหนือ ในการรวมกลุ)มของชนชาติ ต)างๆ เช)นพวกไทยลาว ภูไทย ไทยพวน แสก โซ) แต)ละกลุ)มมี ลักษณะแตกต)างตามเชื้อชาติ เผ)าพันธุV แต)ยังมีลักษณะ คล7ายคลึงกันเปDนการแสดงที่เกิดขึ้นเพื่อพิธีกรรมทางศาสนา และความสนุกสนานรื่นเริงในเทศกาลต)างๆ อีสาน 3.การแสดงพื*นเมืองของภาคอีสาน
จากความเชื่อ..ความเชื่อมโยงสู@การแสดง ประชาชนมีความเชื่อในทางไสยศาสตรZ มีพิธีกรรมบูชาภูติ ผี และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การแสดงจึงเกี่ยวขIองกับชีวิตประจำวัน และสะทIอนใหIเห็นถึงการประกอบอาชีพและความเปCนอยู@ไดIเปCนอย@างดี
เอกลักษณ2ทางการแสดง เน7นความสนุกสนาน กระฉับกระเฉงการร)ายรำ จะมีลักษณะเฉพาะของการเคลื่อนไหวอวัยวะ ส)วนต)างๆ ของร)างกาย เช)น ก7าวเท7า การวาดแขน การยกเท7า การส)ายมือ การส)ายสะโพก ที่เกิดขึ้น จากท)าทางอันเปDนธรรมชาติที่ปรากฏอยู)ใน ชีวิตประจำวัน แล7วนำมาประดิษฐVหรือปรุงแต)งให7 สวยงามตามแบบท7องถิ่นอีสานเช)นทำท)าทาง ลักษณะเเอ)นตัวแล7วโยกตัวไปมา เวลาก7าวตาม จังหวะก็มีการกระแทกกระทั้นตัว ดีดขา ขยับเอว ขยับไหล) เซิ้งแหย*ไข*มดแดง