กำลังใจ เล่มที่ ๖๗

โดย พระจลนายกุ (สุชาติอภชาโต ิ ) วดญาณสังวรารามวรมหาวัหาริ ในพระบรมราชูปถมภั ์ อาเภอบางละมํงุจงหวัดชลบัรุี พมพิ แจกเป ์ ็ นธรรมทาน www.kammatthana.com www.phrasuchart.com www.facebook.com/Abhijato กาล ํ งใจ ั ๑๖ กาล ํ งใจ ั ๖๗ (จ ุ ลธรรมน ําใจ ๓๙)

1 ท่านทม่ีความประสงค ี จะพ ์ มพิหน ์ งสัอเล ื มน่้ีแจกเป็ นธรรมทาน ท่านสามารถพมพิ ได์ โดยไม ้ ต่องขออน ุ้ญาตแต่อย่างใด โดยใหถ ้ อตามหล ื กธรรมทั แสดงไว ่ี ว ้ า่ การใหธรรมะ ้ ชนะการใหท ้งปวง ั้

2 สารบญ ั กณฑัท ์ ่ีหนา้ ๔๗๘ ธรรมโอสถ 3 ๔๗๙ ปญญาดับทักขุ 28 ์ ๔๘๐ ความสุขทแท่ีจร้งิ 57

3 กณฑัท ์ ่ี ๔๗๘ ธรรมโอสถ ๒๒ มิถนายน ุ ๒๕๕๗ วนนั้ีเป็นวนครบรอบป ั ีท่ี๙ ของคณะจลธรรมุทได่ีมาเร้่มฟิงเทศนั ฟ์ งธรรมัตงแตั้่เดอนื มถินายนุพ.ศ. ๒๕๔๘ มาปีน้ีก็๒๕๕๗ เดอนมืถินายนกุ็ครบ ๙ ปีผลงานทเก่ีดจากิ การมาฟงเทศนั ฟ์ งธรรมักนเดัอนละื๑ ครงั้กได็หน้งสัอจืลธรรมนุาใจํ๓๘ เลม่น่ีเป็น ผลทปรากฏให ่ีเห้ นได ็อย้ ่างชดเจนัส่วนผลทางดานจ้ ตใจ ิอนนั้ีก็ยงไมัทราบว่า่ ไดมาก้ หรือไดน้อย้ผูท้มาศ่ี ึกษามาปฏบิตัิพงรึูได้ด้วยตนเอง้ เพราะเป็นสนทัฐิโกิ การมาฟงั เทศนฟ์ งธรรมอยัู่เป็นประจาํก็เหมอนกื บการไปหาหมอ ัเพอไปร ่ืบหยัูกรบยามาั รบประทานมาร ั กษาโรค ั โรคทพวกเราม่ีกีนอยัู่ทกคนุก็คอโรคของความท ืกขุใจ์ ยาทเรา่ี มารบไปร ักษากั ็คอืธรรมโอสถ คอพระธรรมคื าสอนของพระพํทธเจุา้ท่สามารถร ีกษาั โรคของความทกขุใจ์ ใหหายขาดได ้อย้ ่างถาวร อยู่ทผ่ีูท้ร่ีบยาไป ัวาจะร่ บประทานยา ั ตามทหมอมอบไปให ่ี ได้หร้ ือไม่ถาสามารถร้ บประทานยาตามท ัหมอส่ี งไปั่ โรคภยคั อโรค ื ของความทกขุใจก์ ต็องหายไป ้ เพราะยาธรรมโอสถน้ี ไดร้กษาโรคของความท ักขุใจของ ์ คน มาเป็นจานวนมากแลํ วเป้ ็นเวลาอนยาวนานแลัว้นบตังแตั้่วนแรกทัพระพ่ีทธเจุาได้ ้ ทรงแสดงพระปฐมเทศนา โปรดแก่พระปญจวัคคัยี์ กม็ผีูท้ร่ีบยาไปได ัด้บความทักขุ์ ภายในใจ ในขนแรกคั้อขื นพระโสดาบ ั้ นไดั ้๑ รูป คอพระอื ญญาโกณฑ ัญญะัหลงจากั นนั้เมอได่ื ฟ้งเทศนั ฟ์ งธรรมอักีก็ไดบรรล้ เปุ็นพระอรหนตัก ์ นทังั้๕ รูป ไดหล้ดพุนจาก้ ความทกขุอย ์ ่างถาวร ไดหล้ดพุนจากการเว้ยนวี ่ายตายเกดอยิ ่างถาวร พระพทธศาสนานุ้ีสงสอนคนนอกศาสนาทั่งนั้นั้เพราะสมยทัพระพ่ีทธเจุาทรงตร้สรัูน้นั้ ยงไมัม่พีทธศาสนุิกชน มเพียงพระพีทธเจุาเพ้ยงพระองคีเด ์ ยวีบคคลตุ่างๆทมาศ่ี ึกษา พระธรรมคาสอนของพระพํทธเจุา้ และปฏบิตัตามพระธรรมคิ าสอนจนได ํบรรลุ้มรรค ผลนิพพานขนตั้่างๆ ลวนเป ้ ็นบคคลนอกพระพุทธศาสนาุเป็นบคคลทุม่ีศาสนาอีน่ืมคีาํ

4 สอนอนเป่ื ็นครูเป็นอาจารย ์ แต่คาสอนเหลําน่ นไม ั้สามารถท่จะสอน่ี ใหเขาหล้ดพุนจาก้ ความทกขุได์ ้มเพียงพระพีทธเจุา้มเพียงคีาสอนของพระพํทธเจุา้เพยงพระองคีเด ์ ยวี เท่านนั้ทสามารถสอนให ่ี เขาได ้หล้ดพุนจากความท้กขุได์ ้หลงจากทั เขาฟ่ีงธรรมแลัวและ้ ไดปฏ้บิตัิจนดบความทักขุภายในใจได ์ หมดแล้ว้เขากเปล ็ยนศาสนา่ี ขอบวชเป็นพระใน พระพทธศาสนากุนัดงนันศาสนาพั้ทธุคาสอนของพระพํทธเจุาน้้ีจงไมึ ได่เล้ งไปท ็ชาว่ี พทธศาสนุิกชน เลงไปท ็บ่ีคคลทุน่ีบถัอศาสนาอืน่ืหรอไม ื ่มศาสนาี เพราะเป็นเหมอนกืบั คนทไม่ีม่ยารี กษาโรค ัหมอก็ตองไปร ้ กษาคนไข ัท้ไม่ีม่ยารี กษาโรค ั ใหเขาได ้ม้ยารีกษาั เพอเขาจะได ่ื หายจากโรคภ ้ ยไข ัเจ้บ็ดงนันคั้าสอนของพระพํทธเจุาน้้ีเป็นคาสอนทํสากล่ี คอบางทื ่านถามวา่คนทเขาน่ีบถัอศาสนาอืน่ืเวลาเขาทาบํ ญเขาจะได ุร้บอานั ิสงส ์ เหมอนกืบชาวพัทธทุน่ีบถัอพระพืทธศาสนาหรุอไม ื ่หรือเวลาเขาตายไปแลว้เขาอทุศบิญุ ใหเขาได ้หร้ ือไม่ ไดท้งนั้นเพราะวั้า่คาสอนของพระพํทธเจุาน้้ีเป็ นคาสอนสากลํคอใช ื ได้ ้ กบมนัุษยท ์ กชาตุิทกภาษาุทกศาสนาุ พระพทธเจุาในพระพ ้ทธคุ ุณ ก็แสดงไวแล้วว้า่ เป็นสตถาัเทวมนุส สานงั เป็ นครูของ มนุษยและเทวดาท ์ งหลาย้ัอย่าวาแต่ ่มนุษยเลย ์ เทวดาทเราไม ่ีสามารถมองเห่นร็ูปร่างได้ ก็ยงนับถัอพระพืทธเจุาเป้ ็นศาสดา ฟงเทศนั ฟ์ งธรรมจากพระพัทธเจุา้ และไดร้บั ประโยชนได์ ร้บอานั ิสงส ์ไดบรรล้ มรรคผลไดุ้ทงทั้ย่ีงเปั ็นเทวดาอยู่บางท่านก็เคยสงสยั วา่ถาไปเก ้ ดเปิ ็นเทวดาแลวย้ งจะปฏ ับิตัธรรมได ิหร้ อไม ื ่ถาฟ้งจากตัารากํ ็ควรจะได้ เพราะพระพทธเจุาก้ ็ทรงสอนเทวดา เช่นพระพทธมารดาุใหบรรล้ เปุ็นพระโสดาบนไดั ้ แต่เทวดาน้ีกม็หลายพวกีเทวดาน้ีก็เป็นเหมอนกืบผัูท้ไปท ่ี ่องเทยว่ีเพราะมเวลาและมี ี เงนิเหมอนคนทืท่ีาบํญนุ้ีก็เหมอนกืบัมเงีนเวลาตายไปก ิ ็สามารถไปท่องเทยวในโลก ่ี ทพยิ ได์ ้แต่คนทไปท ่ี ่องเทยวน่ี้ีก็มหลายพวกีบางพวกกท็ ่องเทยวแล่ีวก้ ็แวะไปทาบํญุ ดวย้เช่นคนทไปท ่ี ่องเทยวท่ี ประเทศอ่ีนเดิยี อาจจะไปดูสถานทต่ี่างๆทเป่ี ็นสถานท่ี ท่องเทยว่ีแลวก้ ็แวะไปทส่ีงเวชนั ียสถาน ๔ เพอแสวงบ่ืญุเทวดาบางพวกก็เป็นพวกท่ี สนใจธรรมะ ถงแมึว้่าจะไดเป้ ็นเทวดาไดไปท้ ่องเทยวในสวรรค ่ี ์ แต่ถารู้ว้าท่ ไหนม ่ี ี พระพทธเจุาหร้อมืพระอรหีนตั ์ แสดงธรรม เขากจะแวะไปนม ็ สการไปฟ ังธรรมกันั เทวดาพวกน้ีตองเป ้ ็นพวกทม่ีจีตใจใฝ ิ ่ธรรม คอมืนีิสยชอบมาวัดอยั ่างพวกเราน้ีทม่ีนีิสยั

5 ทจะมาฟ่ีงเทศนั ฟ์ งธรรมกันอยั ่างต่อเน่ือง มโอกาสส ีูงทเวลาตายไปแล ่ีว้ จะไดไปฟ ้งเทศนั ์ ฟงธรรมจากพระอรหันตั ์ หรอจากพระพืทธเจุาบางรู้ปบางองคได์ ้เพราะเวลาไปสวรรคก ์ ็ จะมเพีอนเทวดาด่ืวยก้นัทจะส่ีงข่ ่าวผ่านทางโทรศพทัม ์ อถือืผ่านทางลงผ่านทางไลน์ให้ รูว้าท่ ไหนม ่ีการแสดงธรรมเทศนาีพอถงวึนเวลานันกั้จะแวะเว็ยนกี นไป ั อย่างทสม่ียพระพัทธเจุาด้ารงพระชนมํช ์ พอยีู่กทรงแสดงโปรดเทวดาท ็กคุนื เป็นหน่ึงใน พทธกุจิทรงดาเนํ ินอยู่ประมาณ ๔๕ ปีดวยก้นัช่วงนนกั้็เป็นช่วงทเทวดาม่ี โอกาสได ี ฟ้งั เทศนฟ์ งธรรมั ไดศ้ึกษาเท่าเทยมกีบมนัุษย ์ ในช่วงบ่ายก็เป็นเวลาของฆราวาสญาตโยมิ ในช่วงคากํ่เป็ ็นช่วงของพระภกษิุสามเณรภกษิุณีในยามดกกึ ็เป็นช่วงของเทวดา และใน ยามรุ่งอรุณตอนก่อนทจะทรงออกบ่ีณฑบาติก็ทรงเลงญาณด็ูวา่มใครบ ีางท้เหมาะสม่ี กบการรับพระธรรมเทศนาัของพระพทธเจุาในว ้นนันั้พระองคก ์ ็จะมงไปโปรดบ ุ่คคลนุนั้ เพราะอาจจะมกรณี ีพเศษิก็คอจื ตใจเขาอาจจะส ิุกงอม พรอมท้จะร่ีบพระธรรมคัาสอนํ และชวีตของเขาอาจจะติ องใกล ้ จะหมดไป ้ถาไม้ ่ไปรบโปรดบ ีคคลนุ้ีก่อน ก็อาจจะไปไม่ ทนัน่ีคือเหตผลของการเลุ งญาณของพระพ็ทธเจุา้เพอด่ืูจตใจของบ ิ คคลใดบุาง้ทส่ีุก งอมพรอมท้จะบรรล่ี ธรรมไดุ้และมเวลาเหลีอนือย้ชวีตของเขาอาจจะติ องหมดไปใน ้ ระยะเวลาอนใกล ั ้พระองคก ์ ็จะม่งไปโปรดบุคคลนุนั้ น่ีคอเรื่องของธรรมโอสถ ืยารกษาโรคใจ ัทร่ีกษาโรคใจของมน ัุษยท ์ กชาตุทิกภาษาุทกุ วยทักเพศุไมว่าจะน่บถั อศาสนาใดก ื ็ตาม ถาได้ร้บยาคัอพระธรรมคืาสอนํของ พระพทธเจุ าไปปฏ ้บิตัแลิว้ก็สามารถทจะร่ี กษาโรคของความท ักขุใจให ์ หายขาดไปได ้ ้ เพราะอย่างทได่ี แสดงไว ้ ้ในสมยแรกๆนั้ีพระพทธศาสนากุ็ไมม่พีทธศาสนุิกชน กต็อง้ สอนบคคลทุอย่ีู่นอกพทธศาสนาทุงนั้นั้แต่ต่อมาเมอม่ืผีูท้ได่ีร้บประโยชย ัจากพ ์ ทธุ ศาสนา หนหนัามาน้บถัอพืทธศาสนาุจงปรากฏม ึพีทธศาสนุิกชนปรากฏข้นมาตามลึาดํบั จนมเปี ็นจานวนมากํแต่การมจีานวนมากนํ้ีกลบเปั ็นสงท่ิ ไม่ีม่คีุณค่าไป เพราะวา่ เป็ น พทธศาสนุิกชนเพยงแตี ่ช่ือ คออยื ่างประเทศไทยเราน้ีเราก็ทราบกนวัาม่ ีชาวไทยทน่ีบั ถอพื ทธศาสนาในทะเบุยนประมาณ ี๙๐ เปอรเซ ์ นต็ ์ แต่การประพฤตของชาวไทย ิ๙๐ เปอรเซ ์ นต็น ์ ้ีไม่สอดคลองก้ บการเป ั ็ นพทธศาสนุิกชนเลย เพราะถาเป้ ็นพทธศาสนุิกชน

6 จรงนินั้จะตองถ้งพระพึทธพระธรรมพระสงฆุเป์ ็นสรณะเป็นทพ่ีง่ึคือตองม้ความเชี่อฟืงั มความเคารพี ในพระธรรมคาสอนของพระพํทธเจุ าและปฏ ้บิตัตามอยิ ่างเคร่งครดัเช่น ทาบํ ญใส ุ่บาตรทกวุนัเขาว้ ดฟังเทศนั ฟ์ งธรรมในว ันพระัละเวนอบายม้ขตุ่างๆ เช่นการ ดมส่ืุรายาเมา เลนการพน่นัเทยวกลางค่ีนืคบคนชวเปั่็นมตริและความเกยจครีาน้แต่ ในทางความเป็นจริงนนั้ชาวพทธไทยเรานุ้ีไมได่ ปฏ้บิตัตามอยิ ่างเคร่งครดั ปลอยให ่ม้ี สถานแหลงบ่นเทังติ ่างๆ ทเท่ียวกลางค่ี ืนออกบานเหมอนดอกเหืด็มสถาบีนเลันการ่ พนนถักตู องตามกฏหมาย้คือสลากกนแบิ ่งของรฐบาลัและก็มโรงผล ีตสิุรายาเมา ถกตู องตามกฏหมายของร้ฐบาลัเหลาน่้ีไมได่ เป้ ็นเคร่องหมายของการเป ื ็นชาวพทธุถา้ เป็นชาวพทธจรุิง ๙๐ เปอรเซ ์ นต็ ์ในเมองไทยน ื้ีควรจะไมม่สถานบีนเทังิ ไมม่บารี ไม์ ม่ผีบั ทจะไปด ่ีมส่ืุรายาเมา ไมม่บีอนการพน่นทั จะไปเล ่ีนการพน่นกันัแต่น่ีก็เป็นเพราะวาเป่ ็น พทธเพุยงแตี ่ช่อื ไม่ไดเป้ ็ นพทธทุ่ตีวทั่ใจี ถาเป้ ็นพทธทุใจน่ีนั้จะมการปฏ ีบิตัสอดคลิอง้กบคัาสอนของพระพํทธเจุา้ท่ไมี ่เป็ นก ็ เพราะว่า ไม่ไดมาศ้ ึ กษา ไม่ไดฟ้ังเทศนฟ์ งธรรมกันนันเองั่เกิดมากเพ็ยงแตี ่เช่อตามื ปู่ย่าตายายบดามารดาิ ปู่ย่าตายายบดามารดาเชิ่ออะไรก ืเช็่อตามืทากํท ็าพอหอมปาก ํ หอมคอ เช่นในวนสัาคํ ญในว ันเกัดวิ นปั ีใหม่หรอเวลาทืาบํญข ุ้นบึ านใหม ้ ่ทาบํญครบรอบ ุ คนตาย ทาบํญครบรอบว ุนเกัดิหรอวืนสัาคํญทางพระพัทธศาสนาุก็จะมีการทาบํญกุนั กได็ เพ้ยงระดีบผั ิวระดบเปล ัอกื สวนล่กเข ึ าไปน ้้นจะไม ั ่ค่อยไดก้นัคอระดื บศั ีลและ ระดบภาวนาัศีล ๕ น้ีก็รกษากั นไม ัค่ ่อยได้อบายมขกุ็ละเวนก้ นไม ัค่ ่อยได้อย่าไปวาถ่งึ เร่องภาวนาเลยืภาวนาน้ีแทบไมรู่เลยว้ าเป่ ็นอะไร ไมรู่ว้าน่งหลั่บตากั นไปท ั าไมํ หาอะไร ไดอะไรจากการน ้งหลั่บตาั ไมค่ ่อยรูเร้่องราวเหลืาน่้ีกนั เพราะขาดการปฏบิตัตามคิาสอนํ ของพระพทธเจุาน้นเองั่จงไมึ ได่ถ้อวื าเป่ ็นชาวพทธอยุ่างแทจร้งิเพราะถาเป้ ็ นชาวพทธุ อย่างแทจร้งนิ่ี จะปฏบิตัตามกินอยั ่างเคร่งครดั และจะไดร้บอานั ิสงสจากการปฏ ์ บิตัิ ตาม กค ็อได ืด้บความทักขุตามก ์ าลํ งของการปฏ ับิตัิไดร้บอานั ิสงสอย ์ ่างนอยท้่สีดกุจะไม ็ ่ ตองไปเก ้ ดในอบาย ิคอถืาร้กษาศั ีล ๕ ไดอย้ ่างครบถวนบร้บิูรณ ์ตายไปกไม็ต่ องไปเก ้ดิ ในอบาย ไมต่ องไปเก ้ ดเปิ ็นเดรจฉานั เป็นเปรตเป็นผไมีต่ องไปตกนรก ้ถาร้กษาศั ีลเพยงี อย่างเดยวกี ็กลบมาเกั ดเปิ ็นมนุษยได์ เลย้ถาได้ท้าทานดํวยก้ ็จะไดไปเก ้ ดเปิ ็นเทพชนั้

7 ต่างๆ ถาภาวนาท้ าใจให ํ สงบเป ้ ็นสมาธไดิก้็จะเป็นพรหมขนตั้่างๆ ถาเจร้ ญปิญญาั วปิสสนาัพจารณาไตรล ิกษณัพ ์ จารณาอริยสิจั๔ ได้ตดกัเลสติณหาั ความโลภความ โกรธความหลง ความอยากต่างๆได้ก็จะบรรลเปุ็นพระอรยบิคคลขุนต้ั ่างๆ ขนท้ั่ี๑ ก ็ คอขื นพระโสดาบ ้ันัขนท้ ั่ี๒ กค ็อพระสก ืทาคามิ ีขนท้ ั่ี๓ กค ็ อพระอนาคามื ีขนท้ั่ี๔ ก ็ คอขืนพระอรห้ันตั ์ ซงเป่ึ ็นผลทชาวพ่ี ทธในสมุยพระพัทธกาลนุ้ีไดร้บกั นเปั ็นจานวนมากํ จนถอเปื ็นเร่องปกต ื ิ ไมเหม่อนกืบสมัยนั้ีการทจะได ่ีบรรล้ผลตุ่างๆเหลาน่้ีนนั้กลบั กลายเป็นของแปลกประหลาดไป เป็นของทไม่ีน่ ่าเช่อื ไมน่ ่าจะเป็นไปไดก้นัเพราะมผีูท้่ี ปฏบิตัและบรรลิผลนุ้ีมจีานวนนํอยน้นเองั่ น่ีแหละคอืเร่องของพระพืทธศาสนาุเร่องของพวกเราทื เป่ี ็นพทธศาสนุิกชน พวกเราควร ทจะเปร่ียบเทียบดีูในสมยพระพัทธกาลกุบในสม ั ยปัจจับุนัวาท่ าไมพวกเราจ ํ งไมึ ่ สามารถทจะบรรล่ีมรรคผลนุิพพานขนตั้่างๆได้มอะไรเป ี ็นอปสรรคุมอะไรเป ี ็นปญหาั ถาเราพ้จารณาเรากิ ็อาจจะแกป้ญหาัแกอ้ปสรรคไดุ้และทาใหํ เราได ้ร้บผลั ไดร้บมรรคั ผลนิพพานกนได ั ้ในสมยพระพัทธกาลุก็มพระพีทธเจุา้มพระอรหีนตสาวกั เป็นครูเป็น อาจารย ์ และผูท้ศ่ีึกษากม็ศรีทธามัความเชี่อืศึกษาอย่างจรงจิงั ปฏบิตัอยิ ่างจรงจิงัผลก็ เลยปรากฏข้นมาอยึ ่างจรงจิงัสมยนั้ีถงแมึว้าจะไม ่ม่พระพีทธเจุาแล้วก้ ็ตาม แต่พระองคก ์ ็ ทรงตรสไว ัว้า่พระธรรมวนิยทัพระองค่ี ได์ ตร้ สสอนไว ัแล้วน้นั้จะเป็นศาสดาแทน พระองคต ์ ่อไป เราก็ยงไมัอยู่่โดยปราศจากศาสดา คอเรากืม็ พระไตรป ี ิฎก มพระธรรมี คาสํงสอนตั่่างๆ พระสูตรสาคํญตั ่างๆทเราสามารถท่ีจะศ่ี ึกษา และปฏบิตัตามได ิ ้เราเป็น ชาวพทธเราเคยอุ่าน พระสูตรของพระพทธเจุาก้นบัางหร้ ือเปลา่พระสูตรกค ็ อคื าสอนํ เช่น ธมมจักกั ปปว ัตตนสัูตร อนตตลักขณสัูตร สตปิฏฐานสัูตร มงคลสูตร น่ีคอพระื สูตรสาคํญๆัท่เปี ็ นแกนของพระพ่ ทธศาสนาุเราเป็นชาวพทธเราตุองรู้จ้กพระสัูตร เหลาน่้ีถาเรารู้เราก้จะสามารถท็ จะปฏ่ีบิตัตามได ิ ้ทเราไม ่ี ปฏ่บิตัตามกิ ็เพราะวาเราไม ่รู่ก้นั เราไมได่ศ้ึกษากนั ฉะนนเราตั้องแก้ ป้ญหาทัตรงน่ี้ีคอเราตืองพยายามศ้ ึกษาพระสูตรสาคํญๆของั พระพทธเจุา้อนนั้ีกเป็ ็นวธิหนี่ึงทเราจะย่ีงศั ึกษา พระธรรมคาสอนของพระพํทธเจุาได้ ้

8 อกวีธิหนี่ึงก็ศึกษากบพระทั ปฏ่ีบิตัดิปฏีบิตัชอบิพระทได่ีบรรล้มรรคผลนุิพพานแลว้ถา้ เรารูว้าท่ ไหนม ่ีพระอยี ่างนนอยัู้่เราก็ไปศึกษากบทัานเหล่าน่นั้เมอเราได ่ืศ้ึกษา เราก็จะได้ รูว้าเราต่ องปฏ ้บิตัอะไรก ินบัาง้เมอเราได ่ืศ้ึกษาแลวม้นกั ็อยู่ทต่ีวเราแลัว้ทนี้ีวาเราจะ่ ปฏบิตัหริ อไม ื ปฏ่บิตัิเหมอนกื บเราไปร ับยาจากหมอแลัว้อยู่ทว่ีาเราจะร่ บประทานยา ั หรือไมร่ บประทานยา ัถาไม้ ่รบประทานยา ัต่อใหไปหาหมอก ้่รีอยก้่พีนครังั้ โรคภยไข ัเจ้บ็ ก็จะไม่มวีนหายได ั ้สูอย้ ่าไปใหเส้ยเวลาดีกวีา่ถาไปร ้บยามาแลัว้ก็ตองน้าเอายานํ นไป ั้ รบประทาน ัเพราะเมอร่ื บประทานยาแล ัว้ ยาจะไดท้าหนําท้ร่ีกษาโรคภ ั ยไข ัเจ้บได ็ ้โรคภยั ไขเจ้บก็ ็จะหายไดอย้ ่างแน่นอน เพราะยาน้ีไดร้กษาโรคมาก ั บคนไข ั เป้ ็นหมนเป่ื ็นแสนเป็น ลานแล้ว้มผีูท้บรรล่ีมรรคผลนุิพพานเป็นจานวนมากมายํนบตังแตั้่สมยพระพัทธกาลุ มาจนถงสมึ ยปัจจับุนนั้ีแลว้ ไมน่ ่าจะสงสยวัายาน่้ีรบประทานแล ัว้จะรกษาโรคภ ั ยไข ัเจ้บ็ ไดหร้ อไม ื ่เหมอนกืบเวลาทั เราไม ่ีสบาย่ เราไปหาหมอทโรงพยาบาล ่ีหรอไปซ ื้อยาตามื รานขายยา้พอเราซ้อมาแลืวเราร้บรี บประทานก ั นเลยใช ั ่ไหม เพราะเราเช่อประส ืทธิภาพิ ของยา พอรบประทานเข ั าไปแล ้ วไม้ก่่วีนกั ็หายจากโรคภยไข ัเจ้บ็แต่ทาไมยาอ ํนวัเศษิท่ี จะรกษาโรคท ัร่ีกษาได ัยากแสนยากน้้ีกลบไมัร่ บประทานก ันั เป็นยาทนานๆจะม่ีผีูท้ผล่ีติ ออกมาจาหนํ ่ายสกครังหนั้ ่ึง คอนานๆจะมืพระพี ทธศาสนามาปรากฏ ุใหเป้ ็นทพ่ีงของ่ึ สตวั โลกส ์ กครังหนั้ ่ึง แลวท้ าไมเราจะไม ํร่บกีนัสมมตุวิาม่บรีษิทยาัผลตยาริ กษาโรค ั เอดส ์ หรอรื กษาโรคมะเร ั ็ง ใหหายขาดได ้น้้ีเราจะซ้อมารื บประทานก ันหรั ือไม่ถาเราเป ้ ็น โรคเอดส์ ถาเราเป ้ ็นโรคมะเร็ง เราตองซ้้อมาอยื ่างแน่นอน เสยเงีนเทิ ่าไหร่เรากยอมเส็ยี เพราะวาเง่นทองนินมั้ นไมัม่คี่าเทาช่วีตของเราิเงนทองเราเสิ ยไปหมดไป ี เราไดช้วีติ กลบมาัเรากย็งสามารถหาเงั นทองใหม ิ มาได ่ ้แต่ถาเส้ยชีวีตไปเง ินทองทิม่ีอยีู่เรากใช็ ้ ไมได่อยู้่ด ี เราก็ควรจะคดอยิ ่างนนกั้บจั ตใจของเรา ิวานานๆท่ เราจะได ีมาเจอยาร้ กษาโรคของใจ ัคอื โรคของความทกขุใจน์ ้ีใหหายขาดได ้ ้ทาไมเราจะมาเส ํยดายเงีนเลิกๆน็อยๆ้ทเราสามารถ่ี ทจะหาเม่ี อไหร ่ื ่ก็หาได้ตายจากภพน้ีไป เดยวกี๋็กลบมาเกั ดใหม ิ ่กมาหาความส็ุขแบบน้ี อกกี ็ได้แต่ชาตนิ้ีเป็นชาตทิเราได ่ีมาเจอยาร้ กษาโรคใจ ัทนานๆจะม่ีสีกครังหนั้ ่ึง ทาไมเรา ํ ไมยอมร่กษากันัทาไมย ํงเสัยดายเวลาีของการหาความสุขทางร่างกายกนอยัู่ทาไมย ํงั

9 เสยดายกีบการหาความสัุขทางตาหูจมกลู้นกายิทาไมร ํกษาศั ีล ๘ กนไม ั ได่ ้ถาร้กษาศั ีล ๘ ไมได่ก้็แสดงวาย่งเสัยดายความสีุขทางร่างกายอยู่ยงไมัยอมร่ กษาโรคทางใจก ันัยงั ไมยอมร่ บประทานยา ัศีล ๘ น้ีก็เป็นยารกษาโรคใจ ัผูท้อยากจะร่ี กษาโรคใจให ัหายขาด้ น้ีจาเปํ ็นจะตองร้กษาศั ีล ๘ ข้นไป ึศีล ๘ ศีล ๑๐ ศีล ๒๒๗ และศีล ๓๑๑ ขอ้ศีล ๘ ก็ศีลของอบาสกอุบาสุกาหริอแมืช่ ีศีล ๑๐ ก็ของสามเณร ศีล ๒๒๗ ก็ของพระภกษิุศีล ๓๑๑ ก็ของพระภกษิุณีถงแมึว้่าสมยนั้ีจะไมม่พระภีกษิุณีถาเราอยากจะเป ้ ็นภกษิุณีใคร จะหามเราได ้ ้ภกษิุณีอยู่ทตรงไหน ่ีอยู่ทโกนห ่ีวหั ่มผาส้เหลีองืหรอวืาอยู่่ทม่ีศีีล ๓๑๑ ขอ้ น้ีถาเราอยากจะเป ้ ็นภกษิุณีเราก็ไปอ่านศึกษาดูสวิาภ่กษิุณีรกษาศั ีลก่ขีอก้นัมอะไรบ ีาง้ เราก็รกษามั นไปั ไม่เหนจ็ าเปํ ็นจะตองโกนห ้วหั ่มผาเหล้องื ใหคนเขามาร้บรองมาเคารพั นบถัอเราเลยืเพราะการบวชน้ีไมได่มาบวชเพ้ อให ่ืคนมาน้บถัอเราืเหมอนกืบการกันยานิ่ี ไมได่ก้นยาเพิ อให ่ืคนเขามาน้บถัอเราืวาเราเป ่ ็นคนดีเช่อฟืงหมอั หมอใหยามาก้ก็นยาิ ตามหมอสงั่มนไมั ได่ก้นยาเพิอแบบน่ื นใช ั้่ไหม เรากนยาเพิอร่ื กษาโรคภ ั ยไข ัเจ้บของเรา็ ใหหายไป ้ ใครเขาจะมาช่นชมยืนดิกีบการกันยาของเราหริ อไม ื ่เราก็ไมสนใจ ่ฉนใด ัการ เป็นภกษิุณีกเป็ ็นไดก้นทักคนุปจจับุนนั้ีก็เป็นได้แต่ไมเห่นจ็ าเปํ ็นวาจะต่ องให ้ม้การี รบรองเป ั ็นทางการ ตองให ้ร้ฐบาลมารับรองัตองให ้สถาบ้นสงฆัมาร ์ บรองั ไอน้นมั่นเปั ็น เปลอกทืงนั้นั้ ไอต้วเนั้ือทาไมไม ํ ่เอา ทาไมเราไม ํร่บรองตัวเราเองัถาเราร้กษาศั ีลของ ภกษิุณีครบถวน้เรากเป็ ็นภกษิุณีเราก็รบรองตั วเราเองได ั ้ไม่เหนต็ องให ้คนอ้่นมารืบรองั แลวใครได ้ร้บประโยชน ัจากการร ์ กษาศั ีลไดครบถ้วนบร้บิูรณ ์ คนทร่ีบรองเราหรั ือเราผู้ ปฏบิตัิใช่ไหม ทาไมเราไม ํค่ดกินอยั ่างน้ีถาค้ดกินอยั ่างน้ีตอนน้ีเราก็เป็นภกษิุณีกนไดั ้ อย่ามาอางว้าเก่ ดมาเป ิ ็นผูหญ้งเสิ ยเปร ี ียบผูชาย้ผูชายบวชได ้แต้ ่ผูหญ้ งบวชไม ิ ได่ ้น่ี แสดงวาไม่รู่ความหมายของค้าวําบวช่วาแปลว ่ าอะไร ่ การบวช กค ็ อการรื กษาศั ีลของนกบวชนั้นเองัศีลมี๒ ระดบัดวยก้นัคือศีลของนักบญุ กบัศีลของนักบวช ศีลของนกบัญคุออะไร ืก็คอศื ีล ๕ น้ีน่ีคอนืกบัญุพวกทย่ีงทัาบํญุ แต่ยงไมัอยากท่จะบวชก่ีนัก็รกษาศั ีล ๕ ไป ถาร้กษาศั ีล ๕ ก็ยงไปท ั ่องเทยวได ่ี ้กนขิาว้ เยนได ็ ้ยงรั ่วมหลบนอนกั บแฟนได ั ้น่ีคือศีลของนกบัญุทาทานรํกษาศั ีล ตายไปก็ไดเป้ ็น เทวดา แต่ถาอยากจะไปส ู้งกวาน่นั้ อยากจะไปเป็นพรหม อยากจะไปเป็นพระอรยบิคคลุ

10 อยากจะหลดพุนจากการเว้ยนวีายตายเก่ดิก็ตองถ้อศื ีลของนกบวชัก็เร่มทิศ่ีีล ๘ ก็ได้ ศีล ๘ ทแม่ีช่อีบาสกอุบาสุการิกษากันอยัู่น้ีก็เป็นศีลของนกบวชแลัว้พอทจะสน่ีบสนัุน การเจรญสมถวิ ปิสสนาและวั ปิสสนาภาวนาัสามารถบรรลมรรคผลนุิพพานไดด้วยศ้ ีล ๘ แต่ถาอยากจะเคร้ ่งกวาน่นั้ถาเป้ ็นชายก็บวช ถาเป้ ็นเดกก็ บวชเป ็ ็นสามเณร ก็รกษาศั ีล ๑๐ เป็นชายก็บวชเป็นพระรกษาศั ีล ๒๒๗ เป็นผูหญ้งกิ ็บวชเป็นภกษิุณีรกษาศั ีล ๓๑๑ ขอไป้ศีล ๓๑๑ ขอน้้ีก็ยงมัจารี ึกอยู่ในพระธรรมวนิยของพระพัทธเจุา้ ลองไปเปิดดูใน วนิยปั ิฎกดูจะมศีีล จะมเลีาเหต่ผลของการเกุดขิ้นของศึ ีลขอต้ ่างๆ ใหเราเข้าอกเข้ าใจก ้นั เราก็ศึกษาดูแลวเราก้ร็กษาของเราไป ั เราไม่ตองให ้คนอ้นเขามาร่ืบรองเราัสมยทัเราเร่ี่มิ ปฏบิตัิเรากไม็ ได่ ไปขอศ ้ ีลจากพระ ไมเคยไปว ่ดัอ่านจากหนงสัอืเมอร่ืูว้าต่องร้กษาศั ีล อะไรเราก็รกษาของเราไป ั ไม่เหนจะต็ องไปเข ้าว้ดั ไมเห่นจะต็ องให ้ พระมาให ้ศ้ีลใหพร้ อะไร เพราะการใหศ้ีลใหพรของพระก้ เป็ ็นการสอนนนเองั่เป็นการบอกใหเรารู้ว้าศ่ ีลทเรา่ี ควรจะรกษามั อะไรบ ีาง้ แต่ในสมยนั้ีเราสามารถอ่านหนงสัอกื นได ั ้ ไมเหม่อนสมื ยโบราณท ั ไม่ี ่มการไปโรงเร ี ียน คนส่วนใหญ่จะอ่านไมออกเข่ ยนไม ี ได่ก้นัจาเปํ ็นจะตองไปฟ ้งเทศนั ฟ์ งธรรมจากพระั จาเปํ ็นจะตองไปฟ ้งคัาสอนจากพระํเพอท่ื จะได ่ีรู้ว้่าตองปฏ ้บิตัอะไรก ินบัาง้ เวลาพระให้ ศีล ศีล ๕ ศีล ๘ น้ีเป็นตน้คนทไม่ีม่การศี ึกษาอ่านหนงสั อไมื ได่ ้ก็จะไมรู่ว้าเป่ ็น อะไรบาง้ก็ตองไปฟ ้งจากพระัแต่ถาเราอ้ ่านไดเราอ้ ่านหนงสัอือ่านคาสอนของํ พระพทธเจุาได้ โดยตรง ้เราทาไมต ํ องไปให ้พระมาสอนเรา้เราอ่านแลวเราก้ ็ปฏบิตัตามิท่ี พระพทธเจุาทรงส้ งสอนเลยไม ั่ด่กวีาหร่อื ไดค้าสอนทํถ่ีกตูองแม้นย่าํเพราะบางทผีูท้ไป่ี อ่านมาไปศึกษามา อาจจะจาคลาดเคลํอนก่ื ็ได้เวลามาสงสอนเราอั่กทอดหนี่ึง กอาจจะ็ สอนไม่ถกตูองก้ ็ได้แต่ถาเราได ้ศ้ึกษาจากพระธรรมคาสอนของพระพํทธเจุาเลย้เรากจะ็ ไดค้าสอนทํถ่ีกตูองแม้นย่าํเราก็จะสามารถปฏบิตัไดิอย้ ่างไดผล้ถาค้ าสอนไม ํถ่กตูอง้ ผลก็จะไม่ถกตูอง้เหตไมุ่ถกผลกู็จะไมถ่กูคาสอนตํ องเป ้ ็นคาสอนทํถ่ีกตูอง้และก็จะทาํ ใหเราม้หลีกมัเกณฑี ์ เวลาทเราไปศ ่ี ึกษากบพระรัูปอน่ื เพราะเราอาจจะไดย้นได ิ ฟ้งคัาลําํ่ ลอวื าเป่ ็นพระวเศษวิ โสิเรากจะได ็ ไปฟ ้งเทศนั ฟ์ งธรรมของทั ่าน เราจะไดรู้ว้าท่ ่านสอน เหมอนกืบทัพระพ่ีทธเจุาสอนหร้ อไม ื ่ถาท้ ่านสอนไมเหม่อนเรากื ็จะไดม้ขีอเปร ้ ียบเทยบี

11 แลวเราลองปฏ ้บิตัดิูตามทท่ี่านสอนวาจะได ่ผลหร้ อไม ื ่ถาไม้ ได่ผลเราก้ ็รูว้าเพราะท่ ่าน ไมได่สอน้ตามทพระพ่ีทธเจุาทรงส้งสอนกั่นัอย่างวนนั้ีกม็ โอกาสได ีคุ้ย เร่องชาวื ต่างประเทศผูหน้่ึงมาบวชเป็นพระ แลวก้ ็ไดไปศ้ ึกษาพทธศาสนาหลายสายดุวยก้นัสาย พมาก่ ็ไปศึกษามา แลวก้ ็รูส้กวึ าเป่ ็นเซน ซงเขาจะเน่ึนการเจร้ ิญวปิสสนาั เขาจะไมเน่น้ เร่องการเจรืญสมถภาวนาิ ไม่สอนใหน้งสมาธั่ิสอนใหใช้ ป้ญญาัซงเขาบอกว่ึ าปฏ ่บิตัไปิ แลว้มนไมั ได่ผล้ เพราะใจเขาไมม่สมาธี ิพอต่อมาศึกษาทางสายวดปั ่า ทเน่ีนการเจร้ญิ สมถะก่อนทจะเข่ีาสู้่การเจรญวิ ปิสสนาัเขากเลยเก็ดศริทธาัเพราะมนตรงกับทั่ี พระพทธเจุาได้ทรงส้งสอนั่ พระพทธเจุาทรงสอนเป ้ ็นขนๆั้ขนทาน้ ัแลวก้ ็ขนศ้ั ีล ขนศั้ีลแลวก้ ็ขนสมาธ้ั ิจากขนสมาธั้ิ ถงจะเขึาสู้่ขนป้ ัญญาัเขาสู้่ขนวั้ปิสสนาัท่านไม่ใหข้ามข้นตอนั้ท่านตรสสอนไว ัเลยว้ ่า สมาธทิศ่ีีลอบรมแลวน้้ีจะมอานี ิสงสม ์ประโยชน ีมาก ์ สมาธทิได่ีร้บการอบรมดัวยศ้ ีลกค็อื ผูท้จะน่ีงสมาธั่ ใหิ ได้ผลน้้ีจะตองม้ศีีลก่อน แลวป้ญญาทัสมาธ่ีอบรมแลิวก้ ็จะมอานี ิสงสม ์ ี ประโยชนมาก ์ กหมายถ็งวึาผู่ท้จะเจร่ี ญปิ ญญาให ัม้เหตีมุผลได ีต้องม้สมาธีกิ่อนนนเองั่ แลวจ้ตทิ ได่ีร้บการอบรมดั วยป ้ญญากั ็จะหลดพุนโดยถ ้ายเด่ยวีคอจืตทิ ได่ีร้บคัาสอนํ จากปญญาั ปญญานั้ีกม็ ี๓ ระดบดัวยก้นัสวนใหญ ่ ่เราจะไปหลงตดอยิู่กบระดับทั่ี๒ ก ็ คอจื นตามยป ิญญาัจนตามยป ิญญานั้ีก็เป็นความคดในทางป ิญญาัแต่ยงไมั ่เป็นปญญาั ทจะด่ีบความทักขุได์ ้ตองเป ้ ็นภาวนามยปญญาัจะแยกแยะยงไงว ั าเป่ ็นจนตาฯกิ บเปั ็น ภาวนา ก็ถาเราค้ ิดไปในทางปญญาัคอคืดถิงเรึ่องไตรล ืกษณั ์ แต่ตอนทใจเราไม ่ีม่ความี ทกขุ์ คดไปเราก ิ ็จะไม่เหนประโยชน ็จากการค ์ ดิเพราะวาเราไม ่ ่มความทีกขุ์ เราคิดไปมนั ก็ไมได่ท้าใหํ ใจเราหายท ้กขุเพราะม ์ นไมัม่ทีกขุ์ มนอยัู่เฉยๆของมนอยัู่อย่างนนั้อย่างนนั้ เรยกวี าเป่ ็นการซอมไปก ้ ่อน เช่นเราพจารณาวิาเราเก่ดมาแลิว้ตองแก้ ่ตองเจ้บต็องตาย้ เป็นธรรมดา ตอนทเราค่ีดอยิ ่างนนเรากั้็รูส้กเฉยๆึ ไมรู่ส้กสึุขหรือทกขุ์ แต่ถาเราไปหา ้ หมอแลวหมอบอกว้า่คุณเป็นโรคมะเร็งเหลออืกี๓ เดอนืตอนนนใจของค ัุ้ณเป็นยงไง ั สุขหรอทืกขุหร ์ อเฉยๆืถาท้กขุท ์ นี้ีถาคุ้ณมาพจารณาิวาร่ ่างกายน้ีมนเกัดแลิวต้องแก้ ่ตอง้ เจบต็องตาย้ ไปหามม้ นไมั ได่ม้นเปั ็นอนตตาัถาไปอยากให ้ม้นไมัแก่ ่ไมเจ่ บไม ็ตายม่นกั ็ จะทกขุ์ เช่นเราตอนน้ีกาลํงทักขุเพราะอะไร ์ ทกขุเพราะว ์ ่าเราไมยอมตายใช ่ ่ไหม หมอ

12 บอกแลวว้าจะต่ องตายภายใน ้๓ เดอนืตอนน้ีเกดความทิกขุข ์้นมาแลึว้แต่พอเรา พจารณาดิ วยป ้ญญาวัา่ร่างกายน้ีทาอยํ ่างไรก็หามไม ้ ให่ม้นตายไม ั ่ได้อยากอย่างไรก็หาม้ มนไมั ได่ ้อยากไปก็มแตี ่จะทาใหํเก้ดความทิกขุข ์้นมาึพอยอมรบความจรังิหยุดความ อยากไมตายได ่ ป้บความทั๊กขุก ์ ็หายไป อย่างนนแหละถั้งจะเรึ ียกวาเป่ ็นภาวนามยปญญาั เป็นปญญาทัแท่ีจร้งิผูท้จะปลงได ่ีก้็ตองม้สมาธีกิ่อน เพราะถาไม้ม่สมาธีกิ็ไม่รูจะไปปลง ้ ไวท้ตรงไหน ่ี ไมรู่จะวางอย้ ่างไร การฝึกสมาธิน้ีเป็นการฝึกปลอยวางร่ ่างกายน่ีเอง เวลาเราทาใจให ํสงบตอนน้ นใจจะไม ั้่ สนใจเร่องรื ่างกาย เร่องตาหืูจมกลู้นกายนิ้ีจะไมเข่ามาเก้่ยวขีองก้ บใจ ั ใจสงบใจจะปลอย่ วาง ร่างกายจะเจบตรงน็ นปวดตรงน ั้ ้ีหรอจะได ืย้นเสิ ยงอะไรก ี ็ตาม หรอได ืดมกล้ นอะไร ่ิ ก็ตาม ใจกจะไม ็เด่อดรื อนไม ้วุ่นวาย่เพราะตอนนนใจเข ั้ าไปส ู้ความสงบ่ทเร่ียกวี ่า อเบกขาุวางเฉยได้นนแหละคั่อทื ปลง่ีถาม้ทีปลงแล่ีว้พอเกดความทิกขุข ์้นมาึก็ดงใจึ ใหกล้บเขั าไปท ้ตรงอ่ีเบกขานุ่ีเอง ดวยการใช ้ ป้ญญาัดวยการพ้นิิจพจารณาอนิ ิจจงทักขุงั อนตตาั พอใจเขาใจว ้าตอนน่้ีทกขุ์ไมอยู่่ในอเบกขาุก็เพราะวาม่ความอยากีพอมความี อยากมนกั ็จะออกจากจดของอุเบกขาไปุก็จะเกดความทิกขุใจข ์ ้นมาึถาอยากจะให ้ความ้ ทกขุใจหายไป ์ ก็ตองย้อนกล้บเขัามาท้อ่ีเบกขาุวธิทีจะกล่ีบเขัาสู้่อเบกขากุ็ตองละความ้ อยากนนเองั่ปลอยวางความอยาก่ เพราะความอยากไมม่คีุณไมม่ ประโยชน ีก ์บใครเลย ั ไมม่คีุณประโยชนก ์ บรั ่างกาย ไม่มคีุณประโยชนก ์บใจ ั อยากไมตายม่นกั ็ตายอยู่ดีแต่ อยากไมตายม่นกัท็ าใหํเก้ ิดความทกขุใจข ์ ้นมาึพอเรายอมรบความจรังวิาร่ ่างกายจะตอง้ ตาย แลวเราหยุ้ดความอยากไมตายได ่ ้ใจก็กลบเขัาสู้่อเบกขาุใจก็เยน็ พอปลงไดแล้ วใจ้ ก็เยนสบาย็ ไมท่กขุก ์ บความตายอักตี ่อไป อย่างน้ีถงจะเรึยกวี าเป่ ็นภาวนามยปญญาั ภาวนากบอกแล็วว้าจะต่องม้สมถภาวนากี ่อน จงจะเป ึ ็นภาวนามยปญญาั เป็นปญญาทั่ี แทจร้งิ เป็นปญญาทัจะด่ีบความทักขุใจได ์ ้ส่วนจนตามยป ิญญาัจนตากิมาจาก็ จนตนาการิคอสืงขารความคั ดปร ิุงแต่งของเรา เราจนตนาการไปก ิ ่อนวา่เราเกดมาแลิว้ เราตองแก้ ่ตองเจ้บต็ องตายเป ้ ็นธรรมดา ลวงพ่นความแก้ ่ความเจบความตายไปไม ็ ได่ ้เรา ตองพล้ดพรากจากบัคคลจากสุงท่ิเราร่ี กไปเป ั ็นธรรมดา อนนั้ีเป็นการซอมไว ้ก้่อนทาํ การบานไว ้ก้่อน เหมอนกืบทหารทัเขาซ่ีอมรบก้นัเขายงไมั ได่ ใช้กระสุ้นจริงกนัแต่เขารูว้า่

13 มนตั ่อไปในอนาคตเขาจะตองเจอกระสุ้นจรงแนิ ่นอน แลวถ้าเขาเตร้ ยมไว ีก้่อนซอมไว ้ ้ ก่อน พอเจอกระสุนจรงเขาจะได ิรู้จ้กวัธิหลบวีธิสีู้อนนั้ีก็เหมอนกืนั ก่อนทเราจะเข่ีาสู้่ภาวนามยปญญาได ั ้เราก็ตองอยู้่ทจ่ีนตามยป ิญญากั ่อน แต่เราอย่าไป หลงวาม่ นเปั ็นปญญาทัแท่ีจร้งิหรอสืุตตมยปญญานั้ีก็เหมอนกืนัสุตตมยปญญากัค็ ือ ปญญาทัเก่ีดจากิ การไดย้นได ิ ฟ้งคัาสอนของพระพํทธเจุา้แต่เรายงไมัสามารถท่จะด่ีบั ความทกขุได์ ้นอกจากว่าตอนทเราฟ่ีงธรรมเรามัความทีกขุใจ์ เก่ยวกีบเรั่องใดเร ื่องหนื่ึง แลวพอท้ ่านแสดงวา่ ใหพ้จารณาวิาเร่่องนืนวั้าเป่ ็นอนิจจงทักขุงอนัตตาัแลวเราพ้จารณาิ ตามไดแล้ วปล ้อยวางเร่่องนื นได ั้้อนนันกั้็เป็นภาวนามยปญญาขั้นมาได ึ ้เช่นทกขุก ์ บลัูก ทกขุก ์ บสามัทีกขุก ์ บภรรยาัพอพจารณาวิ าเป่ ็นไตรลกษณั ์ แลวก้ ็ปลอยวางเขาได ่ ป้บกั๊็ หายทกขุเลย ์ ไมท่กขุก ์ บลัูกอกตี ่อไป ไมท่กขุก ์ บภรรยาหรั ือสามอีกตี ่อไป อย่างน้ีก็เป็น ปญญาได ั ้อย่างน้ีเรยกวีาบรรล่ ธรรมในขณะทุฟ่ีงธรรมเลยัคนบางคนมความทีกขุใจพอ ์ ฟงธรรมแลัวหายท้กขุ์ แสดงวาเขาบรรล่ ธรรมไดุในข ้นนั้ นในเร ั้ ่องนืนั้น่ีกค็อเรื่องของื ปญญาทัม่ีอยีู่๓ ระดบดัวยก้นัแต่ปญญาทัส่ีาคํญทัส่ีุดกต็องเป ้ ็น ภาวนามยปญญาัและ การท่จะมี ีภาวนามยปญญาได ัก้ต ็ องม้ ีสมถภาวนาก่อน ตองม้ ีสมาธมิีความสงบกอน่ ดงนั้นการปฏ ับิตัตามทิ่พระพีทธเจุาทรงส้งสอนนั่ ้ีจงข ึ ามข้ นไม ้ั ่ได้ตดออกไปไม ั ่ได้ เหมอนกืบกันยาิเราเลอกกืนยาชนิ ิดน้ียาชนิดนนเราไม ั้่กนิ หมอใหมา้๕ – ๖ ชนิดขอกนิ แค่ชนิดเดยวีเพราะคดวิ ่ายาน้ีสาคํญทัส่ีุดยาอย่างอ่นไม ืส่าคํญัแต่ไมรู่ว้ายาต่ ่างๆนนเขาั้ มหนีาท้ต่ี่างกนัฉนใด ัธรรมต่างๆทพระพ่ีทธเจุาให้เราก้ ็มหนีาท้ต่ี่างกนัการทาทานกํ ็มี หนาท้อย่ี ่างหน่ึง การรกษาศั ีลกม็หนีาท้อย่ี ่างหน่ึง การเจรญสมาธิเจริ ิญสตกิ็มหนีาท้อย่ี ่าง หน่ึง การพจารณาไตรล ิกษณัพ ์ จารณาอริยสิจั๔ ก็มหนีาท้อ่ีกหนีาท้หน่ี่ึงต่างกนไปไม ั ่ เหมอนกืนั ขาดไมได่ต้องม้ ใหีครบบร้บิูรณให์ ครบสู้ตร เมอครบส่ืูตรแลวการหล้ดพุนจาก้ ความทกขุอย ์ ่างถาวร ก็จะเป็นผลอย่างแน่นอน ถาไม้ครบสู่ตรก็อาจจะดบความทักขุได์ ้ ชวครั่งชั้วคราวั่เช่นถาใช้สมาธ้กิ็ดบไดั ้เวลาทใจเข ่ี าไปในสมาธ ้ ใจสงบ ิความทกขุ์ เก่ยวกีบเรั่องตื ่างๆก็หายไป แต่พอออกจากสมาธมาิพอมารบรัูเร้่องราวตื ่างๆ ก็กลบั ทกขุข ์้นมาใหม ึ ่ เพราะไมได่ ไปถอนรากถอนโคนของเร ้่องราวเหลืาน่นั้แต่ปญญานั้ีจะแก้ ดวยการถอนรากถอนโคนของเร ้่องทืท่ีาใหํเราท้กขุ ์

14 รากโคนของเร่องทื่ทีาใหํเราท้กขุ์ กค ็ อความหลงืความหลงทาใหํเราเก้ดความอยากิ ข้นมาึพอเกดความอยากกิ ็จะเกดความทิกขุใจข ์ ้นมาึถาเราแก้ ความหลงได ้ ้ความอยาก ก็จะหายไป ความหลงคออะไร ืก็คอืไม่เหนไตรล ็ กษณั ์ น่ีเอง ไมเห่นอน็ ิจจงทักขุงอนัตตาั ท่านจงสอนให ึเราพ้จารณาิอนิจจงทักขุงอนัตตาอยัู่เร่ือยๆ เพอให ่ืเราเห้นอน็ ิจจงทักขุงั อนตตาทัม่ีอยีู่ตลอดเวลา มอยีู่กบทักสุงท่ิกอยุ่าง แต่เรากลบมองไม ัเห่นก็นั ไมเห่น็ อนิจจงัเหนอะไรก ็ ็เหนเป็ ็นนิจจงไปหมด ัเหนอะไรก ็ ็เป็นสุขขงไปหมด ัเหนอะไรก ็ ็เป็น อตตาไปหมด ั เป็นของเราไปหมด แลวพอม้ นไมั ่เป็นอย่างทเราเห่ีน็ก็เกดความทิกขุใจ์ ข้นมาึ เพราะเราอยากใหเป้ ็นนิจจงสัุขขงอัตตาัแต่มนบอกไม ั ใช่ ่ เราเป็นอนิจจงทักขุงั อนตตาัเรากไม็ยอมเช่่อมืนั ใช่ไหม เหมอนกื บเราไปเจอ ัคนน้ีเขาบอกเขาช่อสมชายืเรา บอกไม่ใช่คุณช่อสมศืกดั์ ิเขาบอกไมใช่ ่ผมช่อสมชายืก็เถยงกีนอยัู่นนั่ เราไม่รูความจร้ ิง ไมรู่ว้าของต่ ่างๆในโลกน้ีเป็นอนิจจงทักขุงอนัตตากันัเราจงตึองคอยพ้จารณาอยิู่เร่อยๆื แต่การท่เราจะพีจารณาอนิ ิจจงทักขุงอนั ตตาได ัน้้ีเราตองม้ ีสมาธิเพราะอะไร เพราะถา้ ไม่มีสมาธนิ้ีกเลสม ินมั ีแรงมาก มนจะไม ั ่ยอมใหเราพ้จารณาิมนจะให ัเราพ้จารณาแติ ่ นิจจงสัขขุงอัตตาัแต่พอเราทาใจให ํสงบน้้ีกเลสถิกตูดกัาลํ งลงไป ัเราก็สามารถสงใหั่ ใจ้ คดไปในทางอน ิ ิจจงทักขุงอนั ตตาได ั ้น่ีแหละคือ สมาธทิ่สนี บสนัุนปญญาัจะทาใหํ ้ สามารถพจารณาอนิ ิจจงทักขุงอนั ตตาได ัอย้ ่างต่อเน่ือง ความจรงไมิ ใช่ ่เราไมรู่นะ้อนิจจงทักขุงอนัตตาัเราก็รูก้นัแต่รูน้อย้รูเป้ ็นพกๆรัูเป้ ็น บางครงบางเวลาั้ ไม่รูอย้ ่างต่อเน่ือง ถารู้อย้ ่างปญญานั้ีตองรู้อยู้่ตลอดเวลา มองเหนอะไร ็ น้ีตองเห้นว็ าเป่ ็นอนิจจงทักขุงอนัตตาเลยัถาเห้นแล็วม้ นจะไม ั อยากได ่ ้เหนเง็นกิ ็เหนเป็ ็น อนิจจงทักขุงอนั ตตาป ับกั๊ ไม็ อยากได ่เง้นิเหนยศฐาบรรดาศ็กดั์ กิ็จะไม่อยากได้เหน็ สรรเสรญกิ ไม็ ่อยากได้ใครอยากจะชมไมชมก่ ็ไมสนใจ ่ เขาชมไดเด้ยวบางวี๋ นเขาไม ั ่ชมก็ ได้เวลาเขาไมชมแล่วจะรู้ส้กอยึ ่างไร น่ีเราตองเห้นอน็ ิจจงทักขุงอนัตตาตลอดเวลาัถงจะึ เป็นปญญาทัแท่ีจร้งิ เป็นปญญาทัละต่ี ณหาความอยากได ั ้เป็นปญญาทัด่ีบความทักขุได์ ้ น่ีคอเรื่องของธรรมโอสถท ื พวกเราได ่ีมาร้ บไปร ั บประทาน ัรบไปเพ ัอร่ื กษาโรคของความ ั ทกขุใจก์ นั ขอใหพวกเราเอาไปร ้กษากันอยั ่างจรงจิงเถัดิเพราะน่ีก็รกษากันมาตังั้๙ ปี แลว้จนกระทงหมอกั่เบ็อข่ื้หนีาแล้ว้มาทไรกี ็มารบยาั ไมม่ อะไรเปล ี ยนแปลงเลย่ี ไม่ได้

15 โกนศีรษะใหเห้นเลย็ ไมได่นุ้่งขาวห่มขาวใหเห้นม็งั่นนแหละคั่อคนทืหายท่ีกขุ์ คนทหาย่ี ทกขุเขาก ์ ไม็รู่จะเก้ ็บผมไวท้าไมํเขาเหนว็าผมม่ นเปั ็นทกขุ์ เกะกะลาบากลําบนํตองคอย้ สระ ตองคอยเซท้ตองคอยหว้ ีตองคอยแต้ ่งอยู่เร่อยๆืถาโกนห ้วตัดมันทั้งไปก ิ ็สบาย เวลาอาบนากํ้็สบายไม่ตองมาเช้ด็ ปบเดั๊ยวกี ็แหงแล้ว้ ไม่ตองใช ้แชมพงแชมพู้ไมต่ องใช ้ ้ ยาอะไรรกษารังคงรั งแคอะไรต ั ่างๆ เป็นความทกขุท ์ งนั้นแตั้่มองไมเห่นก็นั เพราะไมก่นิ ยานนเองั่ ไม่กนยาธรรมโอสถของพระพ ิทธเจุา้ก็คออนื ิจจงทักขุงอนัตตาัร่างกายมี ความแก่เป็นธรรมดา ลวงพ่นความแก้ ่ไปไมได่ ้ฉะนนกั้็ขอใหท้่านจงไดน้าเอาธรรมโอสถ ํ ทท่ี่านไดย้นได ิ ฟ้งในว ันนั้ีไปพนิิจพจารณาและไปปฏ ิบิตัิเพอผลอ่ืนเลัศอิ นประเสร ัฐทิจะ่ี ตามมาต่อไป ถาม ถาคนท้ ปฏ่ีบิตัแบบสติอยิ ่างเดยวนี่ีสามารถบรรลไดุถ้งขึ นไหนคร ั้บั ตอบ ถาสต้อยิ ่างเดยวกี ็จะไดข้นสมาธั้ิถาม้สตีอยิ ่างต่อเน่ือง เวลานงหลั่บตาัจตกิ ็จะ รวมเขาสู้่ความสงบได้กจะได ็แค้ ่เพยงขีนสมาธั้ิถาอยากจะได ้ ป้ญญาัเวลาออก จากสมาธมาิก็ตองพ้จารณาทิกสุงท่ิกอยุ่างวาเป่ ็นไตรลกษณั ์ เป็นอนิจจงทักขุงั อนตตาัเพอจะได ่ื ละความอยากในส ้งต่ิ ่างๆได้ ถาม เคยอ่านหนงสัอืมคนเขาแบบีมสตีอยิู่กบตัวเองตลอดัจะลมตาหรือหลืบตากั ็ แลวแต้ ่ก็เลยสงสยัทอ่ี่านคลายๆส้าเรํ ็จ แต่ผมสงสยวัาส่าเรํ จได็หร้ อเปล ืาคร่บั ตอบ คอเขาอาจจะหลื งจากได ัสมาธ้แลิว้เขาอาจจะพจารณาทางป ิญญาัเพยงแตี ่วาเขา่ ไมได่มาพ้ดมาบอกมาเลูาให่ เราฟ ้งัคอกื ่อนทเราจะม่ีสมาธีมิปีญญาได ัน้้ีเราตองม้ ี สตกิ่อน เหมอนกื ่อนทเราจะอ่ี ่านออกเขยนได ี ้เราตองท้ ่อง ก.ไก่ข.ไขให่ ได้ก้่อน แต่การท่อง ก.ไก่ข.ไข่เพยงอยี ่างเดยวนี้ีมนยั งไมัท่ าใหํเราอ้ ่านออกเขยนได ี ้เรา ยงตัองรู้จ้กการสะกดัรูจ้กกฎไวยากรณ ัต ์ ่างๆ ถงจะอึ ่านออกเขยนได ีและเข้ าใจ้ ความหมายต่อไป อนนั้ีก็เหมอนกืนับางทเขาพีดยู่อๆวา่เจริญสตไปแล ิวก้ จะได ็ ้ ทกอยุ่าง อนนั้ีก็ถกูเพยงแตี ่วาม่นมัรายละเอียดีคอมืสตีแลิวเวลาน้งสมาธั่ิจตกิ ็ จะรวมเขาสู้ความสงบ่ เป็นสมาธเปิ ็นฌานได้พอออกจากสมาธจากฌานมาิถา้

16 ตองการท้จะก่ี าวไปเก ้นสมาธิ ิก็ตองพ้ จารณาทางป ิญญาัพจารณาอริ ิยสจั๔ พจารณาไตรล ิกษณั ์ ใหเห้น็เพอท่ื เราจะได ่ีต้ดความอยากได ั ้พอตดความอยากั ไดก้็จะบรรลมรรคผลนุิพพานขนตั้่างๆได้จนถงขึนสัู้งสุดได ้ พระพทธเจุาท้ ่านสอนไตรสกขาิก็คอศื ีล สมาธิและปญญาัสมาธกิค็ ือสตนิ่ีเอง สมาธกิ็คอผลทืเก่ีดจากการเจริญสติ ิถาเจร้ญสติอยิ ่างต่อเน่ืองใจก็จะวางใจจะ ่ สงบ ใจจะตงอยัู้่ในปจจับุนั เป็นอเบกขาุอย่างน้ีเรยกวีาสมาธ่ ิแต่สมาธนิ้ีจะไม่ สามารถดบความทักขุได์ อย้ ่างถาวร เวลาออกจากสมาธมาิพอมารบรัูเร้่องนืนั้ เร่องนื้ีก็เกดความอยากขิ้นมาึพอเกดความอยากกิ ็จะเกดความทิกขุข ์้นมาึถา้ อยากจะดบความทักขุ์ ก็ตองใช ้ ป้ญญาหยัุดความอยาก เพราะปญญาจะไปแก ั ้ ความหลง ทเป่ี ็นตนเหต้ของความอยากุทเราอยากเพราะเราค่ี ิดวาม่นดั ีมนใหั ้ ความสุขกบเราัแต่พอเราเหนความจร็งวิาม่ นไมัด่ ีมนใหัความท้กขุก ์ บเราัเราก็ จะไมอยากได ่ ้เหมอนกืบเราเหันง็แตู่เราไปคดวิ าเป่ ็นปลาไหล เรากไปจ ็บมันัพอ ไปจบมันกั ็ถกมูนกัดัแต่ถาเรารู้ว้าม่ นเปั ็นงูมนไมั ใช่ ่ปลาไหลเราก็จะไม่ไปกลาจ้บั มนัตอนน้ีเราไมรู่ว้าท่กสุงท่ิกอยุ่างทเราไปจ ่ีบนั้ีมนเปั ็นงมูนไมั ใช่ ่เป็นปลาไหลกนั ฉะนนเราตั้ องสอนใจว ้า่อย่าไปจบอยั ่าไปแตะตอง้ทกสุงท่ิกอยุ่างทม่ีอยีู่ในโลกน้ี มนเปั ็นงมูนไมั ใช่ ่เป็นปลาไหล เป็นงเพราะอะไรูเพราะมนไมั ่เทยง่ีมเจรีญแลิว้ ตองม้เสีอม่ื เป็นอนตตาเราหัามม้ นไมั ได่ส้งมั่ นไมั ่ได้พอเราอยากใหม้นเทัยงเราก่ี ็ จะทกขุท ์ นทั ี พอเราอยากใหม้นเปั ็นอย่างทเราต่ีองการ้มนไมั เป่ ็นเราก็จะทกขุ์ ข้นมาทึนทั ีพอเราเหนอย็ ่างน้ีเราก็จะไม่อยากไดอะไร ้แลวเราก้ ็จะเหนว็ าไม่ม่ ี อะไรดกวีาความสงบ่ทเราม่ีอยีู่แลวในต ้วเราแลัว้ เราไดจากสมาธ้แลิว้เพยงแตี ่ วาเราไม ่ม่ ปีญญาัพอออกจากสมาธมากิ ็ลมความสืุขทได่ีจากสมาธ้ ิก็ไปหลง อยากไดความสุ้ขจากทางตาหูจมกลู้นกายแทนิก็ตองสอนใจว ้าอย่ ่าไปหา ความสุขเหลาน่นั้เพราะมนเปั ็นความทกขุ์ เพราะมนไมัเท่ยง่ีเพราะมนเปั ็นสงท่ิ่ี เราควบคุมบงคับสังมั่ นไมั ได่ ้พอรูอย้ ่างน้ีเรากหย็ุดหา หยุดแสวงหาความสุข ภายนอก เรากกล็บเขัาหาความสุ้ขภายในคอความสงบืน่ีคอขืนตอนของการั้ ปฏบิตัิ

17 ถาม ถาสมม้ตุบวชพระิแลวถ้อศื ีล ๒๒๗ ขออย้ ่างเดยวีมโอกาสบรรล ีนุิพพานไหม ครบั โดยไมปฏ่บิตัิ ตอบ ไมหรอก่ถาร้กษาศั ีลไดอย้ ่างเดยวีก็จะรกษาความเป ั ็นมนุษยไว์ ได้ ้ไดอย้ ่างมาก ก็ไดกล้บมาเกั ดเปิ ็นมนุษย ์ หรอได ื เป้ ็นเทพถาใจบ ้ญสุ ุนทาน ถาม ถงแมึจะ้๒๒๗ ขอก้ตามแต็ ่ ตอบ ก่แสนขีอม้นกั ็อยู่ในระดบศั ีลเท่านนเองั้แลวศ้ ีลทงหมดนั้ ่ีทส่ีาคํญกั ็เพยงี๔ ขอ้ เท่านนเองสั้าหรํบพระักค็อปาราช ืกิ๔ ก็เหมอนศื ีล ๕ ของฆราวาสน่ีเอง ก็รกษาั ความเป็นมนุษยไว์ เท้ ่านนเองั้ ถาม แสดงวาการน่ ิพพาน มชี่องทางเดยวกี ็คอืสมาธภาวนาิวปิสสนาภาวนาั ตอบ ใช่ตองว้ ปิสสนาัตองสมถะ้ตองเจร้ญสติ ิตองม้ศีีล เพราะศีลจะช่วยทาใหํเรา้ สามารถนงสมาธั่ ไดิ ้สมาธกิ็จะช่วยใหเราเจร้ ญปิ ญญาได ั ้พอเราเจริญปญญาได ั ้ เราก็ทาใหํจ้ตหลิดพุนจากความท้กขุได์ ้มนเปั ็นบนไดัเหมอนกืบการเรัยนี หนงสัอืการทเราจะจบปร่ี ิญญาได้เราก็ตองเข้าช้นอนัุ้บาลก่อน ชนประถม ั้ชนั้ มธยมัแลวถ้งจะเขึาสู้ช้นอั้ดมศุึกษาตามลาดํ บไปั ถาม เวลานงสมาธั่นานๆิแลวพอถ้งจึงหวะหนั่ึง ปวดขามาก ควรจะขามไปให ้ผ้่านหรอื วาถอยกล่บมาดั ี ตอบ ถาเราอยากจะน้งตั่่อ เราก็ตองผ้ ่านไปใหได้ ้เราจะไดน้งไดั่นาน้เพราะการมสมาธี ิ นานๆน้ีจะทาใหํเราม้พลีงเยอะัพลงตั ่อตานก้เลสติ ณหาได ั ้ถาเราไม ้ม่ ีเรานงไมั่่ นานเรากจะม็พลีงนัอย้พอมาเจอความเจบป็บตั๊ณหากัจะออกมา็ความอยากท่ี จะหนีจากความเจบไป ็เราก็ตองใช ้อ้บายุมี๒ อบายดุวยก้นัอบายแรกุเรยกวีา่ อบายของสมาธุหริ อสต ื ิกค็ ือถาเราบร้กรรมพิ ทโธุก็ใหบร้ กรรมให ิถ้ไปเลย ่ีอย่า ใหใจม้ชี่องไปคดถิงความเจึบ็อย่าไปนึกถงความเจึบเลย็ ใหเกาะต้ดอยิู่กบคัาํ

18 บริกรรมอย่างเดยวี พอใจไมไปค ่ดถิงความเจึบ็กจะไม ็เก่ดความอยากิ พอไม่ เกดความอยากใจก ิ ็จะสงบลง พอสงบความเจบก็ จะไม ็ทรมาน่ก็จะอยู่กบมั นไดั ้ อนนั้ีเรยกวีาอ่บายของสมาธุิอบายของสตุ ิ ถาจะใช ้อ้บายของปุ ญญาักต็องพ้จาณาวิา่ความเจบน็่ีมนเจับท็ร่ี่างกายมนไมั ได่ ้ เจบท็ ใจ่ี ใจเป็นผูรู้ผู้ดู้เฉยๆ ใจไม่ตองไปเจ ้บก็บความเจับของร็ ่างกาย ร่างกายก็ ไมเด่อดรือน้กระดูกกไม็เด่อดรือน้เน้ือก็ไมเด่อดรือน้กระดูกหมกระดู ูกไก่เวลา เราตมลงไปในหม ้ อไฟเด ้อดืมนยั งไมั ่เดอดรือนเลย้แลวกระดู้กแขนกระดูกขา เรามนกั ็จะไปเดอดรื อนตรงไหน ้มนไมัเด่อดรือน้มนเจับอย็ ่างไรมนกั ็ไม่ เดอดรือน้ผูเด้อดรือนก้ ็คอใจท ื ไม่ี ได่เจ้บไปก ็บรั ่างกาย เพยงแตี ่ไปรบรัูแล้ วไม้ ่ ชอบมนเทัาน่นเองั้ พอไมชอบก่ ็เกดความอยากให ิม้นหายไป ัความอยากน่ีแหละ ทท่ีาใหํเก้ ดความทรมานใจ ิททนไม ่ี ได่ ไม้ ใช่ ่เพราะความเจบของร็ ่างกาย แต่ความ ทรมานใจทเก่ีดจากความอยากิแต่พอพจารณาวิาความเจ่บม็ นไมั ใช่ ่เรามนไมั ใช่ ่ ตวเราั เราไปหามม้ นไมั ได่ ้มนเปั ็นเร่องของรื ่างกาย ร่างกายก็ไม่ใช่ตวเราไม ั ่ใช่ ของเรา กปล็ อยให ่ม้นเจับของม็ นไปั เราเป็นผูรู้ก้ร็ูม้นไปเท ั ่านนเองั้อย่าไปอยาก ใหม้นหายแลั วความทรมานใจก ้ ็จะดบไปัพอดบไปแล ัวก้ ็สบายใจ ใจเป็นอเบกขาุ ความเจบจร็งๆแลิว้มนนั ิดเดยวีทเจ่ีบส็ ่วนใหญ่มนเจับท็ ใจ่ีอนนั้ีก็คอวืธิแกี ้ถา้ แกด้วยป ้ญญาแลัวต้ ่อไปมนจะไม ักล่วความเจับอ็กตี ่อไป ต่อไปร่างกายปวด ศีรษะปวดทองไม ้ ่ตองหายาก้นแลิว้ ใชธรรมโอสถด ้กวีา่สบายกวา่ ปลอยม่นเจับ็ ไป มนมัเหตีทุาใหํม้นเจับม็นกัต็องเจ้บ็เดยวเหตี๋นุนมั้ นหมดไปม ันกั ็หายเอง เรา อย่าไปเจบก็บมันเทัาน่ นปั้ ญหาจะไม ัม่ ี ถาม ทาไมพระพ ํทธเจุาไม้ ได่ห้ามทานเน้้ือสตวัอย ์ ่างนนหรั้อครืบัศีลหามฆ้ ่าสตวั ์ ตอบ คอเปื ็นพระเป็นเหมอนขอทานไง ื จะไปบอกคนใหว้าฉ่นจะกันแบบนินกั้นแบบนิ้ี ไดอย้ ่างไร ขอทานเขาบอกหรอเปล ืา่จะขอแบงคพ ์ นอยั ่างเดยวแบงคีย ์ ส่ีบไม ิเอา่ บอกไม่ไดหรอก้ ใช่ไหม เขาจะใหอะไร ้ท่านสอนใหพระอยู้่แบบเล้ยงงีาย่อยู่งาย่ กนงิาย่เล้ยงงีาย่ ไมไปรบกวนผ ู่อ้่นมากจนเกื นไป ิแลวก้ ็ใหเป้ ็นไปตามศรทธาั

19 ของผูให้ ้ผูให้ อยากจะให ้ อะไรก ้ ็ใหมา้ส่วนพระจะกนไม ิ ่กนนิ้ีพระมสีทธิ์ ทิจะ่ี เลอกทืหลีงัถาจะก้ ินเจเขาเรยกเจเขียนะ่ีรูจ้กเจเขั ยไหม ่ี อะไรทเป่ี ็นเน้ือก็เขยม่ีนั ออกไป กนแติ ่ผกกันแติ ่ขาวก้ ็ได้แต่จะกนอะไรม ินกั ็ถ่ายออกมาเป็นข้เหมีอนกืนั แลวม้นกั ็ทาหนําท้เหม่ีอนกืนักค็ ือรกษารั ่างกายใหอยู้่ไมเจ่ บไข ็ ได้ ป้่วย ไมห่ วไมิ ่ ทรมานเท่านนเองั้หนาท้ของอาหารก่ี ็มเที ่านนั้คนทก่ีนเนิ้ือสตวัก ์บไมัก่นเนิ้ือสตวั ์ ไมได่ท้าบาป ํ ไมม่การที าบาปจากการก ํนิ บาปเกดจากการฆิ ่า ถาเราฆ้ ่าแลว้ถงแมึ ้ จะกนไม ิก่นมินกั ็บาปแลว้คนกนเจแติ ่ไปฆ่าสตวัอย ์ ่างน้ีมนกั ็บาป แต่คนทไม่ีก่นิ เจแต่ไมได่ฆ้่าไม่บาป ฉะนนเราตั้ องให ้รู้ประเด ้น็ ประเด็นสาคํญอยัู่ท่การกระทีาํ ไม่ใช่อยู่ท่การกีนิกนอะไร ิ ถาม ขอถามปญหาทางโลกโยงส ัู่ทางธรรม หากเรารูเห้นว็าม่การคอรี ปชันั่แลวเรา้ รองเร้ ียนใหม้การตรวจสอบีจนกระทงผัู่กระท้าความผํ ดได ิร้บโทษทางอาญาหร ัอื วนิยั เราจะเป็นบาปไหม เราสมควรทาหรํ อไม ื ่หรอรอให ื เขาได ้ร้บผลกรรมของั เขาเอง ตอบ ถาส้งท่ิเราพ่ี ดเปู็นความจรงิกไม็ บาป ่ถาเป้ ็นสงท่ิ ไม่ี ่เป็นความจรงไปปร ิ กปร ัาเขาํ โดยทไม่ีม่หลีกฐานัอนนั้ีก็ถอวื าเป่ ็นขอโกหกหลอกลวงได ้ ้อนนั้ีก็บาปได้ทาใหํ ้ ผูอ้นต่ืองเด้อดรือน้เพราะคาพํดทูไม่ีตรงก่บความจรังของเราิถาเป้ ็นคาพํดทูตรง่ี กบความจรังกิ ไม็ บาป ่แต่กอาจจะม็ผลกระทบกี บเราได ั ้คนทเขาถ่ี กเราไปฟู้อง เขาอาจจะอาฆาตพยาบาทเราได้ อาจจะจองเวรจองกรรมเราได้เราก็ตองช้งั่ นาหนํ้กดัูวา่ผลทเราได ่ีร้บจะคัุมค้ ่าไหม ถาไม้ ่คุมก้ ็หบปากเสุยอยีู่เฉยๆ ทาใจให ํ ้ เป็นอเบกขาุปลงเสยวี าเป่ ็นกรรมของสตวั ไป์ ใครทากรรมอํ นใดไว ัก้็ตองร้บผลั ของกรรมนนไป ั้เร่องกื ็จบ ถาม พงเร่ึ่มเขิาว้ดและศั ึกษาธรรมะในช่วง ๑ ปีทผ่ี่านมามากข้นึเน่ืองจากมทีกขุเร ์ ่องื สามีเมอก่ื ่อนเราแรง พดจาตรงๆไม ูร่กษานั าใจํ้จนเขารบไมั ่ได้ไมสนใจและม ่ ี ผูหญ้งอิน่ืจงไดึเร้่มเขิาว้ดัเพอต่ืองการม้ ธรรมะเป ี ็นเคร่องยืดเหนึ่ียว และขดั เกลาจตใจ ิทผ่ี่านมาไดลดความแรงลงแล้ว้พยายามทาดํ ีแต่เขาบอกวาไม่ร่กเราั

20 แลว้และยงคงรัูส้กแยึ ่ๆกบเราั ไมดู่แลเราแต่ดูแลผูหญ้งอิน่ื โดยทเราไม ่ีเคยรู่้ แต่ยงเปั ็นพ่อทด่ีของลีูก เราไมได่ว้นอะไรเม ีอร่ืู้และก็ยงคงทัาทานรํกษาศั ีล แต่ การภาวนานนยั้ งไมัเข่ าใจอย ้ ่างลกซึ้งึอยากกราบรบกวนพระอาจารยแนะน ์ าํวธิดีู ทกขุและพ ์ จารณาทิกขุ์ อย่าเอาความทกขุมาใส ์ ่ใจ แต่ใหเห้นม็นัเขาใจนะคะแต ้ ่ ไมทราบว่ธิีตองท้าอยํ ่างไร ทกขุมากไม ์ ่ใหท้กขุแต ์ ่เหนท็กขุ์ ตอบ ก็ใหดู้วา่ความทกขุของเราน ์ ้ีเกดจากความอยากของเราเองิ ไมได่เก้ดจากบิคคลุ นนบั้คคลนุ้ีเหตการณุ์ นนเหตั้การณุน ์ ้ีเกดจากความอยากของเราให ิบ้คคลนุนั้ บคคลนุ้ีเหตการณุน ์ นเหตั้การณุน ์ ้ี เป็นอย่างนนเปั้็นอย่างน้ี พอไมได่ เป้ ็นดงใจั อยาก เราก็ทกขุใจ์ เช่นอยากใหสาม้รีกเราัเหมอนตอนทืเราพ่ีงคบก่ึ นใหม ัๆ่รูจ้กั กนใหม ั ่แต่อนนันมั้นเปั ็นอดตไปแล ีว้มนผั ่านไปแลว้ ปจจับุนนั้ีเขาไม่ไดร้กเราั เหมอนอยื ่างทเขาเคยร่ีกเราัถาเราอยากให ้เขาร้กเราๆกั ็จะเสยใจเราก ีจะท็กขุใจ์ เพราะเรามองไม่เหนป็จจับุนั เรามองไมเห่นความจร็ งในขณะน ิ้ีวา่ตอนน้ีเขาไมร่กั เราแลว้ถาเราเห้นแล็วเรายอมร้บวัา่ ไมร่กกั ็ไมร่กซั ิจบ ไมเห่ นเป็ ็นอะไรเลย ฉนั ก็หาใหมได่ เธอหาได ้ ้แต่หาใหมก่ ็ตองหย้ ่ากนกั ่อนนะ จะไดไม้ผ่ดศิ ีลขอ้๓ น่ีคือ ทกขุ์ ขอใหรู้ว้าความท่กขุของเราเก ์ ดทิความอยากของเรา่ี อยากจะไปเปลยนเขา่ี ซงเราเปล่ึ ยนเขาไม ่ี ได่ ้พระพทธเจุาบอกส้งต่ิ ่างๆเป็นอนตตาั เราไมสามารถท่จะ่ี ไปสงไปเปล ั่ ยนให ่ี เขาเป ้ ็นอย่างนนเปั้็นอย่างน้ีตามทเราต่ี องการได ้ เสมอไป ้ บางครงก้ั ็เปลยนได ่ี ้ถาเปล ้ ยนได ่ีก้รอดไป ็ ไม่ทกขุ์ ถาไปเปล ้ ยนไม ่ี ได่ก้็จะทกขุ์ ถาไม้อยากจะท่กขุก ์ ็อย่าไปเปลยน่ี ปลอยเขาเป ่ ็นไปตามความเป็นจรงของเขาิ ยอมรบสภาพความเป ั ็นจรงวิ าเขาเปล ่ ยนไปแล ่ีว้เราก็อย่าไปใหเขากล้ บไปั เหมอนเดืมิมนกัจบ็ถาอยู้่กนได ัก้อย็ู่กนตั ่อไป ถาอยู้่กนไม ั ได่ก้็หย่ากนไปเล ักิ ทางกนไป ัเท่านนเองั้มนกั ็จะหายทกขุ์ ถาม ทายํ งไงให ัหมดความกล้วั ตอบ ความกลวกั ็คอความอยากอยืู่นนเองั่ก็ตองพ้จารณาความตายอยิู่เร่อยๆืสอนว่า ร่างกายน้ีสกวันหนั่ึงกต็องตายไป ้แลวร้ ่างกายน้ีก็ไมใช่ ่เรา เราเป็นเพยงผีูมา้

21 ครอบครองอาศยอยัู่ชวคราวั่เป็นเหมอนบืาน้บานท้เราอาศ่ียอยัู่ต่อไปมนกั ็ตอง้ เก่า มนกัต็องช้ารํุด มนกั ็ตองพ้ งไปัพอมนพั งไปเราก ั ็ยายบ้ านใหม ้เท่ ่านนั้เปลยน่ี บานใหม ้ ่ เราไมได่ ตายไปก ้บบัาน้ ไมได่พ้งไปก ับบัาน้เรากบรั ่างกายก็เหมอนกืนั เราเป็นคนละสวนก่นัร่างกายเป็นดนนิ าลมไฟ ํ้อาการ ๓๒ ใจน้ีเป็นผูรู้้รูส้กนึ ึก คดิผูรู้ส้กนึ ึกคดนิ้ี ไมได่ ตายไปก ้บรั ่างกาย สอนอย่างน้ีไปเร่อยๆื แยกใจออก จากกายอยู่เร่อยๆืต่อไปก็จะหายกลวั ถาม จตทิ เป่ี ็นสมาธและมิเมตตาีคอเปื ็นจตทิต่ีองการจะให ้เพ้ยงอยี ่างเดยวีทกครุงทั้ ่ี สรางบ้ญสร ุางก้ศลุมความจี าเปํ ็นตองแผ้ ่เมตตาอทุศสิ ่วนกศลอุกหรี อไม ื ่และผู้ รอรบจะได ัร้บหรั อไม ื ่ ตอบ คอการแผื ่เมตตากบการอัทุศสิ ่วนบญนุ้ีเป็น ๒ เร่องืตองแยกก้ นไว ัก้่อน การแผ่ เมตตากค็ ือความปรารถนาดตี่อผูอ้น่ือนนั้ีตองแผ้ ่ตอนทเราเจอผ่ีูอ้่นืเวลาอยู่คน เดยวจะไปแผ ี ่ใหใคร ้ ใช่ไหม จะไปย้มให ิก้บใคร ัเวลาเจอคนอนน่ืนถั่งตึองย้้มิ แยมแจ้ ่มใสทกทายัสวสดัคี่ะ สบายดหรี ือเปลา่อย่างน้ีเรยกวีาแผ่ ่เมตตา อนนั้ี ตองแผ้ ่ตอนทเราม่ีเหตีการณุ์ เวลาทเราโกรธ ่ี ใครเขาทาใหํเราเส้ยอกเสี ยใจแล ีว้ อยากจะฆ่าเขาอย่างน้ีเราก็ตองแผ้ ่เมตตา กค็อให ือภ้ ยไมั ่ถอโทษโกรธเค ืองือนนั้ี ก็เรยกวี าเป่ ็นการแผ่เมตตา แต่เราตองซ้ อมไว ้ก้่อน เวลาเราไหวพระสวดมนต้น ์ งั่ สมาธเสริ ็จ ใจเราเป็นใจทสงบเย่ีนสบายม็เหตีมุผลีตอนนนเรากั้็ซอมให ้อภ้ยั ซอมไม ้จองเวร่ซอมท้ กทายปราศ ัยัน้ีเรยกวี าเป่ ็นการทาการบํานเตร้ยมตี วไว ั ้ ก่อน พอเวลาเราไปอยู่ในเหตการณุจร ์ งเราจะได ิท้าไดํ ้น่ีเรียกวาแผ่ ่เมตตา ส่วนอทุศบิญนุ้ีก็คอืแบงบ่ญทุเราม่ีอยีู่น้ีใหผู้ท้ล่ีวงล่ บไปแล ัว้แต่ผูท้ล่ีวงล่ บไปั แลวน้้ีจะรบไดัแต้ ่บญทุเก่ี ิดจากการใหทาน้บญทุเก่ี ิดจากการภาวนาน้ีเขารบไมั ได่ ้ เพราะมนเกันฐานะของเขาิเขารบไดัแต้ ่บญทุเก่ี ดจากการให ิทาน้ฉะนนถั้าเราม้ผีู้ ทล่ีวงล่ บไปแล ัว้ เขาขาดแคลนอะไรตองการอะไร ้เราก็ทาบํญอุทุศไปให ิเขา้ เพราะเขาอยู่ในฐานะของขอทานทางจตวิญญาณิขณะทเขาม่ีชีวีตอยิู่เขาไมได่ ้ ทาบํญุเพราะวาอาจจะไม ่เช่่อบืญุหรอวืาเพราะว่าม่ความตระหนี่ีเสยดายหวงี

22 เงนหวงทองกิ ็เลยไม่ไดท้าํแลวก้ ็ไปทาบาป ํ พอตายไปกเลยต็ องไปเป ้ ็นเปรต เปรตก็เหมอนกื บขอทานไม ัม่ทรีพยัสมบ ์ ตัติดติ วไปัก็ตองมาขอให ้ผู้ท้ม่ีชีวีตอยิู่ ช่วยส่งบญไปให ุ้ก็ตองให ้ผู้ม้ชีวีตอยิู่ใส่บาตร หรอทืาบํ ญแบบไหนก ุ็ไดให้ก้บใคร ั ก็ได้แลวก้ ให็อ้ทุศบิญทุท่ีาในว ํนนั นไปให ั้แก้ ่ผูท้ล่ีวงล่ บไปแล ัว้อนนั้ีเรยกวี าเป่ ็น การอทุศบิญสุ่วนกศลใหุแก้ ่ผูท้ล่ีวงล่ บไปแล ัว้ ถาม แสดงวาการอ่ทุศนิ่ีก็ตองท้าทํกครุงหลั้งจากทัสร่ีางบ้ญสร ุางก้ศลเลยุใช่ไหมครบั ตอบ ก็อยู่ทว่ีาเราม่คนจะรีบหรั อไม ื ่ถาเราไม ้ม่คนรีบเรากั ็ไมต่องอ้ทุศิแต่ถาเราไม ้รู่จ้กั ใคร เราอยากจะใหสรรพส้ตวั ์ เราก็อทุศได ิ ้เพราะวาม่ผีูท้ตายไปแล ่ี วไม้ม่ญาตีทิ่ี จะมาทาบํญอุทุศให ิ ้อย่างหลวงตาท่านทกปุีวนทั่ี๓๐ พฤษภาคม ท่านจะจดงานั ทาบํ ญเป ุิดโลกธาตุอทุศสิวนบ่ญสุวนก่ ศลใหุผู้ท้ล่ีวงล่ บไปแล ัว้ทไม่ีม่ญาตีทิจะ่ี ส่งบญไปให ุ้ก็ใหเราท้าเผํ อเขาไปด ่ืวย้ฉะนนเวลาเราอั้ทุศนิ้ีเราสามารถกาหนดํ บคคลทุจะร่ี บไดัตามล้าดํบัเหมอนกืบเราเขัยนพีนิยกรรมอยั ่างน้ีบคคลแรกคุอื นาย ก. คนท่ี๒ คอนายืข. วาก่ นไป ัจนถงสรรพสึตวัท ์ เราไม ่ีรู่จ้กัเจากรรมนาย้ เวรทเคยเป่ี ็นคู่เวรคู่กรรมกนมาัก็ใหเขาไป ้เผอภพหน่ืาชาต้หนิาเจอก้ นจะได ั ไม้ ่ โกรธแคนโกรธเค ้องกืนัอนนั้ีก็ทาไดํ ้ ถาม ในลกษณะเชั ่นน้ีหากเหมารวมวาเป่ ็นญาตพิน่ีองท้งหมดั้ ใหมาร้บอัทุศสิ ่วนบญนุ้ี ไดไหมคร ้บั ตอบ ได้ความจรงพวกเรากิ เป็ ็นญาตพิน่ีองก้นมาัเพราะเกิดกนมาัอาจจะมาเกดใน ิ บานเด้ยวกีนัพอแม่ ่เดยวกีนัพวกเราเกดกิ นมาไม ัรู่ก้่แสนลีานคร้งแลั้ว้ โอกาสท่ี เราจะมความเกี่ยวพีนเกั่ียวดองกนนั้ีมนมัมากีเพยงแตี ่เราจาไมํ ได่เท้ ่านนเองั้ก็ ขอใหค้ดวิาสรรพส่ตวัท ์ งหลายนั้ ้ีก็เป็นเหมอนเพือนเก่ืดแกิ ่เจบตาย็เหมอนพื่ี เหมอนนืองก้นัเวลาเราทาบํญเราก ุ็อทุศไปให ิก้บใครก ั ็ได้ใครผ่านมาก่อนใครอยู่ ใกลก้็เอาไปเลย ใครเดอดรื อนใครต ้องการก้ เอาไป ็หรอวืาถ่าเราต้องการเจาะจง้ นึกถงบึคคลนุนบั้คคลนุ้ีกได็ ้แต่ก็ไมได่หมายความว้าเขาจะรอร่บอยัู่เสมอไป เขา

23 อาจจะเป็นเศรษฐบีญเขาได ุท้าบํ ญเยอะในขณะท ุม่ีชีวีตอยิู่ เขาตายไปเขาก็ไปเป็น เทวดา ไปเป็นเศรษฐบีญุหรอวืาถ่ าเขาไม ้ ่ทาบาปเขาก ํ ็กลบไปเก ั ดเปิ ็นมนุษยเขา ์ ไมต่ องมาเป ้ ็นเปรต เพราะฉะนนทั้ากํท็าเผํ อไว ่ืก้็แลวก้นัหรอในกรณ ื ีทจะท่ีาจรํ ิงๆ ก็คอเวลานอนหลืบแลัวเขามาเข้ าฝ้นอยั ่างน้ี มาฝนวัาขอส่งน่ิูนส้งน่ิ้ีตอนน้ีตก ทกขุยากล ์ าบากเหลํอเกืนิอย่างนนเรากั้็อทุศไปให ิเขา้ ถาม ในกรณีทเราไปเย ่ียมผ่ีูท้ป่ี่วยทสมองตายแล่ีว้เน่ืองจากเสนโลห ้ตแตกิเขาก็จะไม่ สามารถโตตอบเราได ้ ้ เราไปบอกใหเขาน้ ึกถงบึญุใหเขาภาวนา้แต่มนไมั ่มการี โตตอบ้ ไมทราบว่าจ่ตเขาออกจากริ ่างไปหรอยืงคะั ในกรณีอย่างน้ี ตอบ ยงหรอกัถาร้ ่างกายยงไมัตายจ่ตเขายิงอยัู่เพยงแตี ่วาร่ ่างกายน้ีไมสามารถส่ ่ง ขอม้ ลไปใหูใจ้ทใช่ีร้่างกายเป็นสอได่ื ้เหมอนกืบถั าเป้ ็นโทรศพทัม ์ อถือกื ็เสยีคือ เคร่องเสืยี เราไม่สามารถโทรตดติ ่อใหเขาร้ บสายได ัเพราะเคร้่องเขาเสืยีแต่คน รบไม ัเส่ยีจตไม ิ ได่เส้ยจีตยิ งเปั ็นเหมอนเดืมิเหมอนกืบตอนทัร่ี่างกายเป็นปกติ เพยงแตี ่วาร่ ่างกายทเป่ี ็นเคร่องมื อในการส ือสารม่ืนเสัยีเหมอนโทรศ ืพทัม ์ อถือื ของเขาเสยี เราโทรไปหาเขา เขาก็จะรบสายไม ั ได่ ้เพราะเคร่องเขาไม ื ่มสีญญานั ไมได่ร้บสัญญานจากเครั่องของเราื ถาม เท่ากบเขากั ็ไมร่บรัูในส ้งท่ิเราพ่ีดู ตอบ ไมร่บรัูอะไรท ้งหมดั้เพราะวาร่ ่างกายเขาไม่สามารถทาหนําท้น่ีนได ั้้ไมสามารถร่บั รูปเสยงกลี นรสโผฏฐ ่ิพพะั ใหไปสู้่จกขัวุ ญญานิ ใหไปสู้่จตได ิอ้กทีหนี่ึง แต่จตกิ ็ ยงอยัู่เพราะว่ามนยั งไมั ่ขาดจากกนัจะขาดก็ต่อเมอร่ื ่างกายหมดลมหายใจ จติ ถงจะปล ึอยร่ ่างนนไป ั้ ถาม แลวทางไหนเป ้ ็นวธิทีด่ีทีส่ีุดทจะท่ี าใหํ เขาได ้คร้บั ตอบ ก็ทาตอนทํเขาม่ีสตีอยิ ่างเรา อย่างทเป่ี ็นอยู่ตอนน้ีชวนเขามาวดมาทัาบํ ญมาฟ ุงั เทศนฟ์ งธรรมั ไปทาตอนทํเขาท่ี าไมํ ่ไดแล้ว้แต่ตอนทเขาม่ีชีวีตอยิู่เขาก็ไมยอมมา่

24 อกีตอนทเขาส่ีุขเขาสบาย เขาก็อยากไปดูหนงฟังเพลงั ไปกนไปด ิมมากกว่ืาท่จะ่ี มานงหลั่งขดหลังแขัง็มานงฟั่งสังท่ิ เขาไม ่ีเข่ าอกไม ้เข่ าใจ้อนนั้ีก็เป็นเร่องของบืญุ กรรมไป คออาจจะไม ืเคยท่าบํญมาก ุ่อน ก็เลยไมค่ ่อยเหนความส็าคํญของบัญุ ไมชอบท่าบํญุแต่คนทเคยท่ีาบํ ญมาในอด ุตนี้ีจะตดมาเป ิ ็นนิสยัแลวก้จะชอบ็ ทาบํญุฉะนนถั้าเราย้ งไมัม่นีิสยในการท ัาบํญชาต ุนิ้ีเราก็พยายามสรางน้ ิสยนั้ี ข้นมาึพยายามทาบํญบุ อยๆ่ ไมอยากท่ากํ ็บงคับมันับงคั บไปเร ั่อยๆืต่อไปมนกั ็ จะเป็นนิสยขั้นมาเองึ พอเป็นนิสยแลัว้ พอไมได่ท้าจะรํูส้กขาดอะไร ึเร่องราวื เหลาน่้ีสงท่ิเราท่ี าไดํก้็ชกชวนัช้แจงี ใหข้อม้ลตู่างๆ แต่เขาจะรบไปปฏ ับิตัไดิหร้อื ไมได่น้นั้ก็เป็นเร่องของเขาืเราทาไดํเพ้ยงเที ่าน้ีฉะนนเราอยั้่าไปทกขุอะไรไปก ์ บั เขามากไปกวาน่้ีถาเราท้าหนําท้ของเราแล่ีว้ เขาไมท่าหนําท้ของเขาก่ี ็ช่วยไมได่ ้ ถาม เคยเหนอย็ู่หลายครงั้ทบางคนใกล ่ีตาย้หรอเปื ็นพระภกษิุสงฆใกล ์ มรณะ้บาง คนจะกลาวว่า่ขอแบ่งชวีตทิเหล่ีอของตื วเองให ั ้อย่างน้ีเป็นไปไดหร้ อไม ืคร่บั ตอบ แบ่งยงไง ัแบงช่วีติ ถาม เหมอนกืบอธัษฐานแบิ ่งชวีตบางสิ ่วนของเราให้เพอต่ื ่ออายุ ตอบ ได้ก็บรจาคอวิ ยวะให ั ไปไง ้ ใครตองการตาก้ ็เอาไป ใครตองการต้บกั ็เอาไป อย่าง น้ีก็ต่อชวีตของเขาได ิ ้ ถาม ขอวธิการทีจะค่ีดถิงความตายตลอดเวลาึคดอยิ ่างไรครบั ตอบ ก็นึกอยู่เร่อยๆืตอนตนก้ ็ท่องไปก่อนกได็ว้า่เราเกดมาแลิวม้ ความตายเป ี ็น ธรรมดา ลวงพ่ นความตายไปไม ้ ได่ ้ท่องไปอย่างน้ี ถาม ท่องไปก่อน ตองไปด ู้คนตายไหม ตอบ ไมต่องดู้หรอก ใหจ้าไวํ ให้ ได้ก้่อนวาเราต่องตาย้ท่องไปเร่อยๆืต่นขื้นมาพอลึมื ตาก็บอก อย่างวนนั้ีเราอาจจะตายเมอไหร ่ื ่ก็ได้ ไม่มใครร ีู้ความตายมนอยัู่แค่

25 ปลายลม ปลายจมกนู่ีเอง หายใจเขาแล้ วไม้ หายใจออกก ่ ็ตาย หายใจออกแลวไม้ ่ หายใจเขาก้ตาย็คิดอยู่อยู่อย่างน้ีคดถิงเรึ่องของความตายวืา่เรามโอกาสท ีจะ่ี ตายไดท้กขณะทุกเวลาุ ถาม วธิการเพี ่งอสุภะ ทายํ งไงคร ับั ตอบ อสุภะก็หมายถงใหึเรา้นึกส่วนทไม่ี ่สวยงามของร่างกาย เพอท่ื จะได ่ีท้าลายํ กามารมณ ์ เช่นตอนน้ีเขามประกวดนางงาม ีเราก็ดูเพงเข่ าไปในใต ้ผ้วหนิงเขาัดู โครงกระดูกเขาบาง้ดูตบไตไส ัพ้งุดูปอดดูหวใจเขาบ ัาง้อย่าดูแต่หนงของเขาั อย่าดูแต่รูปร่างหนาตาของเขา้นนแหละคั่อดืูอสุภะ ถาดู้อสุภะแลวม้นกั จะปลง ็ ได้มนจะไม ัเก่ ดความอยากจะได ิ เขามาเป ้ ็นแฟน วนนั้ีคนคงจะจองดู้นางงาม ใครจะเป็น ใครจะมาจองเป็นเจาของก้นันนเพราะวั่ าเขาไม ่ ่ไดดู้อสุภะ ถาเขาเห้น็ อสุภะแลวเขาจะไม ้ จองให ่เส้ยเงีนเสิยทองเสียเวลาี ถาม แลวพ้ จารณาไตรล ิกษณัน ์ ้ีทายํ งไง ัเอาแบบงายๆ่ ตอบ ก็แบบเดยวกีนัพจารณาวิ าไม่ ่เทยง่ีคาวํ าไม่ ่เทยงก่ี ็คอทืกอยุ่าง มเกีดแลิวม้ดีบั ไมว่ าจะเป ่ ็นอะไรทงนั้นั้ ถาม ตองค้ดถิงตอนเดึกแล็วก้ ็โตแลวก้ ็แก่แลวเป้ ็นกระดูกไปไหมครบั ตอบ ก็ไดแล้วแต้ ่เราจะคดิ ไดท้งนั้นั้มการเปล ี ยนแปลงอย่ีู่ตลอดเวลา ซ้อรถมาวืนนั้ี เดยวอี๋กี๒ ปีมนกั ็เก่าแลว้อนนั้ีก็เป็นอนิจจงั ถาม ใหค้ดอยิ ่างน้ีบอยๆ่ ตอบ กบทักสุงท่ิกอยุ่าง วาท่กอยุ่างเมอม่ืเจรี ิญแลวม้นตัองม้เสีอม่ื ใหพ้จารณาสิวนท่่ี เสอมให ่ืมาก้ส่วนทเปล่ี ยนไป ่ีอย่างทผ่ีูหญ้งเมิอก่ื้บีนว่าสาม่เคยรีกเดัยวนี๋ ้ีไมร่กั แลว้กเพราะเขาไม ็พ่จารณาวิา่มนเปั ็นอนิจจงัมนไมั ่เทยง่ี เขาไมร่ กเราไปตลอด ั แต่เวลาเราเจอใครน้ีเราจะคดวิาเขาร่ กเราไปตลอด ั อยากจะไดเขามาเป ้ ็นคู่ครอง

26 แต่พอไดมาแล้วก้ ็ถงจะเหึนว็า่ออ้มนเปั ็นอนิจจงมั นไมัเท่ยง่ี เพราะเขาไมร่กเราั ไปตลอด ถาม ผมเคยเหน็เกดนิ ิมตแบบิอย่างทเขาเข่ียนนะีวาเก่ดนิ ิมตแบบเหินร็ ่างกายผุพงั สลายไป มนจะเกั ดตอนไหน ิอย่างไร ตอบ อนนันกั้็เกดจากทิเวลาน่ีงสมาธั่ิส่วนทเวลานอนหล่ีบแลั วฝ้ นไป ัก็เกดขิ้นได ึ ้แต่ จะเกดขิ้นได ึก้็ต่อเมอเราพ่ื จารณาไว ิก้่อน เราดูมาก่อนแลว้มนฝังอยัู่ในใจแลว้ พอใจเราสงบมนกั ็จะโผลข่้นมาให ึเราเห้ นได ็ ้ ถาม ผูท้เล่ีนการพน่ นบอลโลก ักรรมทนอกจากเส่ียเงีนแลิวย้งมั กรรมอะไรอ ีกครีบั ตอบ ก็คอไปท ื าใหํผู้อ้นเขาเด่ือดรือน้คนทเส่ียการพนีนเขากัต็องเส้ยเงีนเสิยทองีเขา อาจจะไปกูหน้้ียมสืนมาเลินการพน่นัเรากได็ความสุ้ขบนกองทกขุของผ ์ูอ้น่ื เช่นเดยวกีบเวลาเราเสัยีเขาก็ไดความสุ้ขจากกองทกขุของเรา ์ ฉะนนการได ั้้ ความสุขแบบน้ีเป็นความสุขทม่ีชอบิ เป็นการเบยดเบียนผีูอ้น่ื เป็นการทาบาปท ําํ กรรมต่อผูอ้น่ืเรากไม็ควรท่จะท่ีาํควรจะทามาหากํนดิวยอาช้พทีส่ีุจริต ทไม่ีม่ ี ใครเดอดรื อนจากการได ้ รายได ้ของเรา้อนนั้ีถงจะเป ึ ็นสมมาชัพีการเลนการพน่นั น้ีเรยกวี าเป่ ็นมจฉาชิพี เป็นอบายมขุเพราะเลนแล่วม้นกัจะต็ดิ เวลาไดก้จะใช ็ ้ เงนแบบสิุรุ่ยสุร่าย แลวเวลาเส้ยกี ็จะตองไปเป ้ ็นหน้ีเป็นสนิหรือไปลกขโมยไป ั ฉอโกงเพ ้อท่ื จะได ่ีม้เงีนมาเลินต่ ่อ ก็จะนาไปส ํู่การทาบาป ํและอาจจะตองเส้ยชีวีติ ได้ จากการเป็นหน้ีเขาแลวไม้ม่ ปีญญาจะจั ่าย ผูท้ม่ีอีทธิพลติองการจะทวงหน้้ี เขาก็อาจจะตองฆ้ ่าเราเพอท่ื าเปํ ็นตวอยั ่าง ใหผู้อ้่นทืก่ีูหน้้ียมสื นจากเขาจะได ิกล้วั ไมกล่าท้จะเบ่ี้ยวีอนนั้ีกค็ ือผลต่างๆทจะตามมา่ีทเก่ีดจากการเลินการพน่นัท่าน บอกวา่ ขโมยข้นบึานม้นกั ็เพยงแตี ่ขโมยไดแต้ ่ขาวของ้ ไฟไหมบ้านม้นกั ได็ ้ เพยงแตี ่ไหมบ้าน้ทด่ีนยิงอยัู่แต่การพนนนั้ีมนเอาหมดเลยัขายของแลวก้ขาย็ บานขายท้ด่ีนิแลวก้ ็ขายชวีตติ ่อไป หมดเน้ือหมดตวหมดชัวีติน่ีคอภืยทัเก่ีดจากิ

27 การเลนการพน่นัจะทาใหํเราต้ องไปท ้ าบาป ํแลวเวลาตายไปเราก ้ ็จะตองไปใช ้ ้ กรรมในอบาย ถาม คอมืรีุ่นพท่ีร่ีูจ้กเมั อหลายป่ื ีก่อน เสยพนี นบอลโลกเป ั ็นหลกลัาน้แลวเขาใช ้ว้ธิจีาง้ คนไปยงเจิาม้อเพื อจะได ่ืล้างหน้้ีแต่ยงไมิตายก่ ็กลายเป็นเร่องราวขื้นมาึ ตอบ ก็อย่างทพ่ีดูอบายมขนุ้ีจะนาไปส ํู่การทาบาป ํคาวําอบายก่ ็แปลวา่ทเก่ีดของิ เดรจฉานของเปรตของนรก ัมขกุ็แปลวาทวารหร่ อประต ืูถาใครไปเล ้นอบายม่ขกุ็ เหมอนไปย ืนอยืู่ทปากประต่ีูโอกาสทจะเข่ี าไปในอบาย ้มนนั ิดเดยวเที ่านนเอง้ั งายมาก่พอเลนการพน่นพอเสัยการพนีนกั ็ตองไปท ้ าบาปแล ํว้ฆ่าเขาหรอวื าไป่ ลกทรัพยัเพ ์ อท่ื มาใช ่ีหน้้ีฉะนนอยั้่าไปทาํ ถาม บางคนอาจจะคดในเช ิงทิว่ีา่ เป็นเงนของเราิเราเสยกี ็เร่ืองของเรา ดงนั นไม ั้ ได่ ไป้ เบยนเบี ยนใครนะคร ีบั ตอบ ก็ไมได่ว้า่เพยงแตี ่วาพ่ดตามเหตูตามผลเทุ่านนเองั้ ใครอยากจะเลนก่เล็ นไป ่แต่ ทบอกว่ี าเวลาเราได ่นะ้เราก็ไดเง้นจากคนทิเขาต่ีองท้กขุ์ คนทเขาเส่ียเขากี ็ตอง้ ทกขุ์ เวลาเราเสยเรากี ็ตองท้กขุ์ ถาเราชอบความท้กขุแบบน ์ ้ีก็ทาไปํ ไมได่ห้าม้ อะไร มนเปั ็นเร่ืองของเหตและผลุทถ่ีาม้เหตีมุนกั ็มผลตามมาีถาไม้ต่องการผล้ แบบน้ีก็อย่าไปสรางเหต้แบบนุ้ีเท่านนเองั้

28 กณฑัท ์ ่ี ๔๗๙ ปญญาด ั บท ั กข ุ ์ ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๕๗ การทพวกเรามาฟ่ีงเทศนั ฟ์ งธรรมกันอยัู่อย่างน้ีเรยกวี าเป่ ็นการมาเจรญปิญญาั ปญญาทั่ี เกดจากการได ิย้นได ิ ฟ้งัเรยกวี ่าสตมยปุ ญญาั เป็นปญญาขันทั้ ่ี๑ หลงจากทั เราได ่ีย้นได ิ ้ ฟงธรรมตั ่างๆแลว้เวลาเรากลบไปบ ัาน้เราก็ตองท้าการบําน้ก็คอเราตืองเอาส้งท่ิ เราได ่ี ้ ยนได ิ ฟ้งไปพ ัจารณาติ ่อ เพราะวาถ่ าเราไม ้พ่จารณาติ ่อ สงท่ิ เราได ่ีย้นได ิ ฟ้งกั จะจางหายไป ็ ปญญาทั ได่ีร้บจากการได ัย้นได ิ ฟ้งกั ็จะหายไป แต่ถาเราน้ าเอาไปพ ํจารณาอยิู่เนืองๆ ดงทั่ี พระพทธเจุาทรงสอนว้า่เกดมาแลิวย้ ่อมมความแกี ่เป็นธรรมดา ย่อมมความเจี บไข ็ ได้ ้ ป่วยเป็นธรรมดา ย่อมมความตายเป ี ็นธรรมดา ย่อมมการพลีดพรากจากกั นเปั ็นธรรมดา ลวงพ่นจากส้งเหล่ิาน่้ีไมได่ ้ถาเราไม ้ เอาไปพ ่จารณาอยิู่เนืองๆ ไม่ไปคิดอยู่เร่อยๆืความ จรงอินนั้ีคอปืญญาอันนั้ีก็จะจางหายไป พอจางหายไปก็จะไมเป่ ็นประโยชนอะไร ์ เป็น ประโยชนเพ ์ ยงขณะที ได่ีย้นได ิ ฟ้งเทั ่านนั้พอหลงจากนันแลั้ว้ก็จะหายไปหมด เพราะวา่ เราก็จะไปคดเริ่องอื่นื ไปทาเรํ่องอืน่ืความคดของเริ่ืองอย่างอน่ืก็จะเขามากลบความค้ดิ ความรู้ทเราได ่ี จากการได ้ย้นได ิ ฟ้งธรรมัแต่ถาเราเอาธรรมะท้่เราได ีย้นได ิ ฟ้งมาั พจารณาอยิู่เนืองๆ เรากจะร ็ กษาความรัู้คอปืญญาอันนั้ีไวได้ ้แลวพอเราไปพบก ้บั เหตการณุของจร ์ ิง คือเวลาทเราไปเข ่ีาห้องสอบ้เราก็จะไดท้าขํ อสอบได ้ ้ถาเราไม ้ล่มืเช่น เราไปพบกบความแกั ่ความเจบความตาย็ ไมว่าจะพบก่บตัวเราเองัหรอกืบตัวของคนอั่นื กบบัคคลอุน่ืถาเราไม ้ หลงไม ่ล่มืเรามความรีูอ้นนั้ีเรากจะสามารถด็บความทักขุได์ ้ ความทกขุท ์ เก่ีดจากความแกิ ่ความเจบความตายก็ จะไม ็เก่ดิ ถาเราม้ ปีญญาัเราทาการบํานอยู้่เร่อยๆืการทาการบํานค้อการนื ําเอาความรูท้่เราได ีย้นิ ไดฟ้งมาพัจารณาอยิู่เนืองๆ เรยกวี ่าจนตามยป ิญญาัเราตองเอามาค้ดอยิู่เร่ือยๆ พจารณาอยิู่เร่อยๆืการคดการพิจารณาธรรมอยิู่เร่อยๆนื้ีกเร ็ ยกวี ่าเป็ นการเจรญธรรมาิ

29 นุสติเราคงเคยไดย้นพิทธานุ ุสติคอระลืกถึงพระพึทธเจุา้เราท่องบรกรรมพิ ทโธๆ ุอนนั้ี เพอเป่ื ็นการรกษาใจให ัต้งมั้นั่ ใหเป้ ็นสมาธใหิเข้าสู้่ความสงบ ถาเราพ้จารณาธรรมกิจะ็ ไดผลเหม้อนกืนัคอถืาเราพ้จารณาธรรมทิ เราได ่ีย้นได ิ ฟ้งอยัู่เร่อยๆืแทนทเราจะ่ี บริกรรมพทโธๆ ุเรากจะได ็ สต้ ิคอธรรมานืุสติและเรากจะได ็ สมาธ้ ิคือใจกจะสงบจาก ็ การพจารณาธรรมิท่เรียกวี ่า ปญญาอบรมสมาธั ิธรรมทเราได ่ีย้นิถาเราเอาไปพ ้จารณาิ เช่นความแก่ความเจบความตาย็หรออสืุภะ อาการ ๓๒ หรือการพจารณาธาติุ๔ ดนินาํ้ ลม ไฟ ถาใจของเราค ้ดอยิู่อย่างน้ีอย่างต่อเนือง สลบกับการนังสมาธั่ิเรากจะม ็ ีสตมิี สมาธและมิ ีปญญาัพรอมท้่จะเอาไปใช ีด้บความทักขุ์ เวลาเกดความทิกขุข ์้ึ นมา เช่น เวลาเราสูญเสยบีคคลทุเราร่ี กไปัเรากจะม ็ ีปญญาทั่เรียกวี ่าภาวนามยปญญาัเพราะวาเรา่ ไดพ้ฒนาสั ตมยปุ ญญาัดวยการเจร้ญจิ นตามยป ิญญาอยัู่อย่างสมาเสมอํ่สลบกับการั นงสมาธั่ิเวลานงสมาธั่เรากิหย็ุดพจารณาิทาใจให ํสงบ้หมายความวา่เวลาจตรวมแลิว้ เราก็ไมต่องพ้จารณาิแต่เวลาทย่ีงไมั ่สงบเราก็พจารณาไป ิแทนการบรกรรมพิ ทโธกุ็ได้ ถาพ้ จารณาเป ิ ็นธรรม จตกิ ็จะสงบตวไดั ้เป็นสมาธไดิ ้เป็นปญญาอบรมสมาธั ิ พอออกจากสมาธมาิเราก็กลบมาพั จารณาใหม ิ ่พจารณาอาการิ๓๒ พจารณาเกิดแกิ ่เจบ็ ตาย พจารณาดินนิ าลมไฟ ํ้พจารณาอยิ ่างน้ีไปเร่อยๆสลืบกับการเขั าไปในสมาธ ้ ิถาเราท้าํ อย่างน้ีเรากจะม็สตีมิสมาธีและมิ ปีญญาัพอเราพบกบความแกั ่ ปญญาคัอภาวนามยื ปญญากั ็จะเกดขิ้นมาึถาเราด้บความทักขุได์ ้คือเราไม่กลวความแกั ่ ไมกล่วความเจั ็บไข้ ไดป้่วย ไมกล่วความตายั เราไมท่กขุก ์ บความแกั ่ความเจบความตาย็ก็แสดงวาเราม่ ี ภาวนามยปญญาัดบความทักขุได์ ้ปญญาขันทั้ ่ี๓ น้ีเท่านนทั้จะด่ีบความทักขุได์ ้คือ ตองเจอความท้กขุ์ ตองอยู้่ในเหตการณุ์ ท่านถงพึดกูนวัา่ทกขุบ ์ ่มีปญญาบัเก่ดิตองม้ ี ความทกขุ์ เม่ือมีความทกขุเราก ์ เอาป ็ ญญาทั่เราได ี จากส้ ตมยปุ ญญาั จากการไดย้นได ิ ้ ฟงแลัวมาพ้ฒนาดัวยจ้ นตามยป ิญญาัพอเราพฒนาอยัู่อย่างต่อเนือง กจะกลายเป ็ ็ น ภาวนามยปญญาไป ัพอเกดทิกขุข ์้นมาไม ึ ่วาจะเก่ดกิบเรั่ืองอะไรก็ตาม ถาเราเคย้ พจารณาเริ่องเหลืาน่นมากั้่อน เรากจะสามารถด็บความทักขุ์ หรอปื ้องกนไม ั ให่ความท้กขุ์ เกดขิ้นมาได ึ ้ดวยภาวนามยป ้ญญาัถาย้ งไมัสามารถท่จะด่ีบความทักขุได์ ้กแสดงว็าเรา่ ยงไมัม่ ภาวนามยป ีญญาัเราสอบตก เหมอนกืบเราทัาการบํานแล้ว้พอเราเขาห้องสอบ้

30 เราทาไมํ ่ได้เราทาขํ อสอบไม ้ ได่ ้เราสอบตก เราก็ตองกล้ บไปท ัาการบํ านใหม ้ ่เมอเรา่ื พรอมเราก้ ็กลบไปเข ัาห้ องสอบใหม ้ ่อย่างนกเรัยนนีกศั ึกษาทบางคนต่ีองสอบหลายรอบ้ ถงจะผึ ่าน สอบรอบแรกไมผ่ ่าน ก็ตองกล้ บไปท ัาการบํานกล้ บไปด ัูหนงสั อใหม ื ่ ไปท่องไป จาใหํ ไม้ ให่ล้มืแลวเวลาเข้าห้องสอบคร้งตั้่อไปกจะท็าขํ อสอบได ้ ้ น่ีคอปืญญาั๓ ระดบัซงเหม่ึอนกื บทางโลก ั ทางโลกก็เวลาเขาห้องเร้ยนีเรยนหนีงสัอกื ็ เรยกวีาเจร่ญสิุตมยปญญาัพอกลบบัานก้ ็ตองท้าการบําน้ทบทวนสงท่ิ ได่ีเร้ยนมาใน ี หองเร้ ียน เพอจะได ่ื ไม้ หลงไม ่ล่มืแลวพอถ้งเวลาสอบกึเข็ าไปสอบแล ้วก้ ็ทาขํอสอบ้ถาไม้ ่ ลมความรืูท้ได่ีเร้ยนมาในห ีองเร้ยนีก็จะทาขํ อสอบได ้ ้ก็จะผาน่ ไดร้บปร ัญญาิ ไดร้บั ความสาเรํ จในการศ ็ ึกษา การปฏบิตัธรรมกิ ็เป็นแบบเดยวกีนัถาเราได ้ ภาวนามยป ้ญญาั ดบความทักขุต ์ ่างๆภายในใจได้เรากบรรล ็ มรรคผลนุิพพานได้มรรคผลขนตั้่างๆกจะ็ ปรากฏข้นมาึการเจรญมรรคนิ้ีแหละเรยกวี ่าเป็ นการเจรญปิญญาัคอสื ตมยปุ ญญาัจนิ ตามยปญญาั และภาวนามยปญญาัถาเราพร้อมท้จะเข่ีาห้องสอบเพ้อทดสอบ่ืวาเราม่ ี ภาวนามยปญญาหรั อเปล ืา่พอเราเขาไปเผช ้ ิญกบความแกั ่ความเจบความตาย ็ แลวเรา้ ไม่ทกขุก ์ บความแกั ่ความเจบความตาย ็ เรากบรรล ็ มรรคผลนุิพพานขนท้ั่ี๑ คอขืนพระ้ั โสดาบนัทให่ีพ้จารณาความแกิ ่ความเจบความตายอย็ู่เร่ือยๆ พจารณาริ ่างกายวาเป่ ็น เพยงดีนนิ าลมไฟ ํ้ ไมใช่ ่ตวตนไม ั ใช่ ่ตวเราของเราั เป็นอนตตาั เป็นอนิจจงไมั ่เทยง่ีเกดิ แลวต้องแก้ ่ตองเจ้บต็องตาย้ถาไปหลงย ้ดตึดวิ าเป่ ็นตวเราของเราั อยากใหไม้แก่ ่ไมเจ่บ็ ไมตาย่ก็จะเกดความทิกขุข ์้นมาึ ถาอยากจะด้บความทักขุ์ ทเก่ีดจากความแกิ ่ความเจบความตาย็ก็ตองเจร้ ญปิญญาั นาเอาป ํญญาทั เราได ่ีย้นได ิ ฟ้งจากพระพัทธเจุา้จากครูบาอาจารย ์ มาเจรญอยิู่เร่อยๆื พจารณาอยิู่เนืองๆ สลบกับการเขั าไปในสมาธ ้ ิถาเราไม ้ สามารถใช ่ ป้ญญาัทาใหํ ใจสงบ ้ เราก็ใชอย้ ่างอนแทนก่ื ได็ ้ ใชอานาปานสต ้กิได็ ้ ใชพ้ทธานุ ุสตคิือการบรกรรมพิ ทโธกุได็ ้ ขอใหใจเข ้ าไปส ู้่ความสงบเป็นสมาธิแลวพอออกจากสมาธ้มาิกมาพ็ จารณาป ิญญาัมา เจรญจิ นตามยป ิญญาัพจารณาใคร ิ ่ครวญอยู่เร่อยๆืวาร่ ่างกายน้ีเกดมาแลิวต้องแก้ ่ตอง้ เจบต็องตาย้ตองพล้ดพรากจากสังต่ิ ่างๆจากบคคลตุ่างๆ ถาม้ ปีญญาอยั ่างน้ีหลอเล่้ยงี

31 อยู่ภายในใจตลอดเวลา มสมาธีมิความสงบความตีงมั้นสนั่บสนัุน เวลาเกดความทิกขุ์ ข้นมาึกจะได ็ม้ปีญญาทัเร่ียกวี าภาวนามยป ่ญญามาดับความทักขุได์ ้ถาย้งดับความทักขุ์ ไมได่ก้็ถอวืา่ยงไมั ใช่ ่เป็นภาวนามยปญญาั เป็นจนตามยป ิญญาอยัู่ก็ตองพยายามเจร้ญิ ใหมาก้เจรญจนกระทิงจั่ตมิความกลีาหาญ้มความเดีดเด็ยวม่ีความแนี ่วแน่ก็ตองเก้ดิ จากการทาจํ ตให ิ เป้ ็นสมาธิจะทาจํ ตให ิ เป้ ็นสมาธิดวยพ้ทธานุ ุสติหรออานาปานสต ื ิหรอื ธรรมานุสตคิอปืญญากั ได็ ้อย่างไหนกได็ ้ทาแลํวก้ ขอให ็ จ้ตรวมเป ิ ็ นเอกคคตารมณั ์ รวมเป็ นหน่ึงเป็ นอปปนาฯ ัตงอย้ ัู่ในความว่าง ในความสงบ มีอเบกขาเปุ็ นอารมณ ์ คอื วางเฉยในทกสุงท่ิกอยุ่าง ถาม้อยี ่างน้ีเวลาไปเจอกบเหตัการณุต ์ ่างๆ ก็จะสามารถใช้ ปญญารั กษาใจ ั ใหต้งอยัู้่ในอเบกขาุไมวุ่นวายไม ่เด่อดรื อนไม ้ท่กขุก ์ บเหตัการณุต ์ ่างๆท่ี ปรากฏใหร้บรัู้ไมว่ าจะเป ่ ็นความแก่ความเจบความตาย็หรออะไรก ื ็ตาม ขนแรกนั้ ้ีท่านกสอนให ็เจร้ญิพจารณาเริ่ืองของความเจบก็ บความตายเป ั ็นหลกัคือ ทกขเวทนาุความเจบของร็ ่างกาย ถาม้สตีมิสมาธีมิปีญญาั จะปลอยวางทุ่กขเวทนาน้ีได้ เวลาร่างกายเจบ็ ปญญากัจะมาพ็จารณาแยกแยะวิา่เวทนาน้ีไมใช่ ่ตวเราั ไม่ใช่ร่างกาย ไมใช่ ่ใจ เวทนาเป็นสภาวธรรมทเก่ีดขิ้นึตงอยัู้่แลวก้ ็ดบไปั เป็นอนตตาคั อไม ืม่ ใครไป ี บงคับั ไปสงใหั่เป้ ็นอย่างนนเปั้็นอย่างน้ีได้เพราะเขามเหตีมุปีจจัยัทาใหํ เขาเป ้ ็นอย่างนนั้ เป็นอย่างน้ีเวลาเขาไม่ทกขุเขาก ์ ็มเหตี ปุจจัยทัท่ีาใหํ ไม้ท่กขุ์ เวลาทเขาท่ีกขุก ์ ็มเหตีมุปีจจัยั ทาใหํเขาท้กขุ์ ตองพ้ จารณาให ิเห้นว็ าเป่ ็นอนิจจงไมัเท่ยง่ีเกดขิ้นตึงอยัู้่แลวก้ ็ดบไป ั เป็น อนตตาไปห ั ามเขาไม ้ ได่ ไปส้ งเขาไม ั่ ได่ ้ใหรู้เฉยๆ้ ใหส้กแตั ่วารู่ด้วยอ้เบกขาุถาม้สมาธีกิ็ จะมอีเบกขาุและถาม้ ปีญญากัจะด็ งใจไม ึ ่ใหไปอยากให ้ความท้กขุน ์้ีหายไป พอไมม่ ี ตณหาความอยากทั จะให ่ีความท้กขุน ์้ีหายไป ทกขเวทนาหายไปุใจก็จะเป็นอเบกขาุใจก็ จะไมท่กขุก ์ บทักขเวทนาุเช่นเดยวกีบความตายัเวลาตองเผช้ญกิบเหตัการณุท ์ ท่ีาทาย้ ต่อความเป็นความตาย ใจก็ตองใช ้ ป้ญญาสอนใจไม ั ให่ ไปอยากไม ้ ่ตาย ถาถ้งเวลาตึอง้ ตายก็ปลอยให ่ร้่างกายมนตายไป ัยอมตาย เพราะร่างกายไมใช่ ่ตวเราของเราั เป็นเพยงี ธาตุ๔ ดนนิ าลมไฟ ํ้ถาม้สมาธีมิอีเบกขาุก็ใชป้ญญารักษาสมาธัริกษาอัเบกขานุนั้ดวย้ การพจารณาวิาร่ ่างกายเป็นอนตตาไม ั ใช่ ่ตวเราของเราัร่างกายเป็นอนิจจงเกัดแกิ ่เจบตาย็

32 ไมเท่ยง่ี ไมม่ ใครย ีบยังความจรั้งอินนั้ีได้ถายอมร้บความจรั ิงปลอยให ่ร้่างกายเป็นไป ตามความเป็นจรงิ ใจกจะไม ็ท่กขุ ์ น่ีคอืปญญาระดั บของพระโสดาบ ันัท่านตองละส้กกายทัฐิิคอความหลงความเหืนท ็ ่คีดิ ว่าร่างกายเป็ นตวเราของเราั เวทนาเป็ นตวเราของเราัตองปล ้ อยวางเขาไป ่ถาปล้อย่ วางแลวก้ ็จะไมท่กขุ์ อนนั้ีก็จะรูเองเวลาเข้าห้องสอบ้ถาอยากจะรู้ว้าตนเองบรรล่ โสดาบุนั หรือไม่กให็เข้าห้องสอบพ้จารณาดิูเขาไปหาความเจ ้บด็ูอยู่กบความเจั บได ็หร้ ือเปลา่ อยู่กบความตายได ัหร้ อเปล ืา่เวลาทต่ีองไปอย ู้่ในทๆหวาดเส่ียวนี ่ากลวัทาทายต้ ่อความ เป็นความตาย ดูวาใจท ่กขุก ์ บมันหรั ือไม่ถาม้ ปีญญาระดั บภาวนามยป ัญญาัทได่ีร้บการั บมด่วยจ้ นตามยป ิญญาัคือไดร้บการพัจารณาอยิู่เนืองๆ สลบกับการเขั าไปในสมาธ ้ ิใจก็ จะพรอมท้จะท่ี าใหํม้ภาวนามยป ีญญาเกัดขิ้นมาึภาวนากค็ ือสมถภาวนาสมาธนิ่ีเอง ปญญากั ็คอความรืูตามความเป ้ ็นจรงิ ความเป็ นจรงกิค ็ ออนื ิจจงทักขุงอนั ัตตา ร่างกายก ็ เป็ นอนิจจงทักขุงอนัตตาัแต่เรามกจะลัมกืนั เราไมมาพ่จารณากินัพอเราเจอความจริง เขามาเราก้ ็ทกขุข ์้นมาทึนทั ีเกดติ ณหาความอยากไม ั ่ใหเจอความจร้งิ อยากจะใหความ้ จรงนิ้ีหายไป แต่ความจรงนิ้ีเราไปสงเขาไม ั่ ได่ ้เวลาหมอบอกวาเป่ ็นโรคมะเร็ง เหลออืกี ๓ เดอนื จะไปสงวั่ าหายไป ่ ขอใหโรคมะเร ้ ็งหายไป สงมั่ นไมั ได่ ้มนมาหาเราแลัว้อยู่ทว่ีา่ เราพรอมท้จะท่ีาขํอสอบน้้ีหรอยืงัถาเราเตร้ยมตีวมาอยัู่ตลอดเวลา เจรญธรรมานิุสติ พจารณาความเจิ บไข ็ ได้ ป้่วยอยู่ตลอดเวลา พจารณาความตายอยิู่ตลอดเวลา จนจตติงั้ มนเปั่็นสมาธิเป็นอเบกขาุพอเจอความจรงอินนั้ีกจะด็บวัภวติ ณหาได ั ้คอความอยากื ไมเจ่บ็ ความอยากใหความเจ้ บหายไป ็ พอไมม่วีภวติณหาักจะไม ็ม่ความทีกขุใจ์ ความ เจบไข ็ ได้ ป้่วยก็ยงมัอยีู่เหมอนเดืมิ โรคมะเร็งกย็งอยัู่เหมอนเดืมิความตายทจะเก่ีดขิ้นึ ภายในระยะเวลา ๓ เดอนืกย็งมัอยีู่เหมอนเดืมิแต่สงท่ิ ไม่ีม่ ีก็คอความทืกขุใจ์ ความ ทกขุใจท์ ด่ีบดั วยภาวนามยป ้ญญาั ก่อนทเราจะก่ีาวถ้ งภาวนามยป ึ ญญาได ั ้เราก็ตองผ้ ่านสุตมยปญญามากั ่อน คนทไม่ี ่ฟงั เทศนไม์ ฟ่งธรรมนั้ีจะไมรู่จ้กวัธิปฏีบิตักิบความเจั บไข ็ ได้ ป้่วย กบความตายัพอเจอแลว้ ก็มแตี ่ทกขุล ์ูกเดยวีทกขุอย ์ ่างเดยวีแต่ถาได้เข้ าฟ้งเทศนั ฟ์ งธรรมอยัู่เร่อยๆืก็จะตองได ้ ้

33 ยนิเร่องความแกืความเจ่บความตายน ็ ้ีเพราะอนนั้ีเป็ นหวใจของพระพ ัทธศาสนาุ อรยสิจั๔ ทกขสุจคั ืออะไร พระพทธเจุาก้ ็ตรสไว ัแล้ว้ทกขสุจคัอการเกืดิการแก่การ เจบ ็ การตาย การพลดพรากจากกันัถาเข้าหาพระพ้ ทธศาสนาฟุงเทศนั ฟ์ งธรรมแลัว้ ไม่ มการพีดถูงเรึ่ืองการเกดการแกิ ่การเจบการตาย็ก็เหมอนกื บไปหาหมอแล ั วไม้ ได่ร้บยามาั ไดร้บแตั ่ช็อกโกแลตขนมหวานมา ถาไปฟ ้งเทศนัแบบหวานๆ ์ กระว็งั จะแสลงใจใน ภายหลงั จะไมม่ยารี กษาโรคใจ ัการทเราไปหาธรรมะก ่ี ็เพอท่ื จะไปหายา ่ีธรรมะคอธรรมื โอสถน่ีเอง ยารกษาโรคใจ ั ไมใช่ ่ไปหาขนมนมเนยมารบประทานก ันัคนทเข่ีาว้ดแลัว้ ตองการฟ ้งเทศนัแบบหวานๆน ์ ้ีก็จะไมได่ธรรมะ้เวลากลบมาฟ ังเทศนัแบบขมๆก ์ ร็บั ไมได่ ้บางคนพอมาฟงเทศนัว ์ าต่องแก้ ่ตองเจ้บต็องตายก้ ็เปิดเลย ไมกล่บมาเลยั ฟงหนั เดยวแลีวก้ ็บายบาย๊ เพราะเขาไมรู่ว้าธรรมะเป ่ ็นอะไร เขาคดวิ าธรรมะเป ่ ็นขนมหวาน ฟงั แลวท้ าใหํเขาสดช้่นเบืกบานิแต่ความจรงิ ฟงแลัวต้องท้ าใหํเขาค้ดหนิกัคดเพิอท่ื่เขาจะี ไดเตร้ ียมเน้ือเตรยมตีวัรบกับเหตัการณุ์ ท่จะตีองเก้ดขิ้ึ น น่ีคอการฟ ืงธรรมั เวลาฟงั ธรรมน้ีตองได ้ย้นเริ่ืองทกขสุจัถงจะเรึยกวี าเป่ ็นการฟงธรรมถังแกึ ่น เป็นการฟงธรรมทั่ี จะดบทักขุได์ ตามล้าดํบตั ่อไป เพราะเมอเราได ่ืย้นเริ่องของการแกื ่การเจบไข ็ ได้ ป้่วยการ ตาย การพลดพรากจากกันัเรากต็องเอาไปค ้ดอยิู่เร่อยๆืพจารณาอยิู่เร่อยๆืเพอท่ื จะได ่ี ้ เตรยมตีวรับกับความแกั ่ความเจบความตาย็เพอท่ื เราจะได ่ี ไม้ท่กขุก ์ บมันเวลามันเกัดิ ข้นมาึ ในการเตรยมตีวกั ็คือการพจารณาอยิู่เนืองๆ ถาเราพ้จารณาอยิู่เนืองๆน้ีจตกิ ็จะ เป็นสมาธไดิ ้ถาเราค้ดอยิู่กบธรรมะอยั ่างเดยวี ไมไปค ่ ดในทางโลก ิมนกั ็เหมอนกืบการั บริกรรมพทโธุหรอเหมือนกืบเวลาทัเราน่ี งฟั่งเทศนั ฟ์ งธรรมัมนกั เป็ ็นการเจรญธรรมานิุ สติเป็นการทาใจให ํสงบ้ และเป็นการรกษาธรรมะความรัูไม้ ให่ หายไป ้ น่ีคอหนืาท้ของจ่ี นตามยป ิญญาัรกษาความรัูท้ได่ีจากสุ้ตมยปญญาัรกษาไว ัด้วยการ้ พจารณาอยิู่เนืองๆ ใหม้นฝังอยัู่ในใจตลอดเวลา เวลาเหนอะไรท ็ าอะไรน ํ้ีจะตองไม ้ล่มื เร่องของความแกื ่ความเจบความตาย็ถาม้ นไมั ่ลมแลืว้มนจะไม ั ่มตีณหาอยากจะได ั อะไร ้ ไมอยากจะเป ่ ็นอะไร เพราะมนรัูว้าได่ก้็มากได็มาเด้ยวเดี๋ยวชีวคราวั่เป็นอะไรก็เป็น ชวคราวั่เป็นไปทาไมํ ไดมาท้ าไมํแลวย้งถ่ิาต้ องไปขวนขวายไปว ้งเต่ิน้ ไปเสยทรีพยากรั ต่างๆ ก็ไปทามํ นใหัเส้ยเวลาที าไมํสูมาเตร้ยมตีวรับกับความจรังทิจะต่ีองเก้ดขิ้นไม ึด่กวี ่า

34 หรือ อนนั้ีกค็อหนืาท้ของจ่ี นตามยป ิญญาัอนนั้ีแหละเป็นงานทพวกเราท่ีากํ นเปั ็นประจาํ เรยกวีางานภาวนา่ภาวนาก็คือจนตามยป ิญญานั้ีทาใหํ เป้ ็นสมถภาวนาก่อน ทาใหํ เป้ ็น สมถะแลวก้ ็พอเราเขาห้องสอบ้มนกั จะเป ็ ็นภาวนามยปญญาหรั อเปื ็นวปิสสนาัวปิสสนาั ก็คอพืจารณาความจริงอยิู่เร่ือยๆ ถาเราพ้จารณาอยิู่เร่อยๆืมนกั ็จะเหมอนกืบมัอาวีุธใกล้ ตวเราัพอมขีาศ้ ึกศตรัูมา เรากจะคว็าอาวุ้ธเขา้หยบขิ้นมาใช ึ ได้ท้นทั ีแต่ถาเราไม ้ ่ พจารณาอยิู่เนืองๆไมค่ดอยิู่เร่อยๆืจนกระทงมั่นลั มไป ืพอเวลาขาศ้ ึกศตรัูมาก็หาอาวุธ ไมเจอ่ ไมรู่ว้าวางไว ่ท้ไหน ่ีลมืกจะถ็กขูาศ้ ึกศตรัูคอกืเลสติณหาัเหยยบยีาทํ่าลายจํ ตใจ ิ สรางความท้กขุใจให ์ เก้ดขิ้นมาึแต่ถาเราพ้จารณาอยิู่เร่ือยๆ เราจะมอาวีุธตดอยิู่ใกลต้วั เรา อยู่ตดกิบตัวเราเลยกั ็วาได่ ้พอเกดความเจิ บไข ็ ได้ ป้่วยก็เฉยได้ก็มนเปั ็นอย่างน้ีมนั ตองเป ้ ็นอย่างน้ี เมอเช่ืาน้้ีญาตโยมมาใส ิ ่บาตรมาฝากบอกว่า พระอาจารยส ์ุธรรมท่านตองไปผ ้ ่าตดัก็บอก วา่เกดแกิ ่เจบตายม็นกั ็เป็นอย่างน้ีจะเป็นอย่างไรได้จะไปต่นเตื นตกใจไปอะไร ้มนกั ็ไป เปลยนแปลงม่ี นไดัท้ไหน ่ีถาไม้พ่จารณาิ พอไดย้นขิาวน่้ีก็ตกใจกนัต่นตระหนกกื นเปั ็น อะไรเหมอนกืบวั ่าจะไมเป่ ็นกนอยั ่างนนั้ทกคนนุ้ีเดยวกี๋็มขีาวด่ มาแจกให ีคนอ้น่ืตองเข้า้ โรงพยาบาลกนัตองไปผ ้ ่าตดกันัตองเป ้ ็นนนเปั่็นน่ีกนัมนเปั ็นเร่องธรรมดาเป ื ็นเร่องื ปกติเหมอนพระอาทืตยิข ์้นพระอาทึตยิตก ์ มนเปั ็นเร่องปกต ื ิแต่พวกเราน้ีพอพระ อาทตยิตกน ์ ้ีวุนวายก่นัพอร่างกายเจบไข ็ ได้ ป้่วยวุนวายก่นัพอร่างกายของใครตายข้นมาึ สกคนนั่ีวุนวายก่ นไปหมด ัน่ีก็เป็นเพราะวา่ ไมได่ ฟ้งเทศนั ฟ์ งธรรมั ไมได่เจร้ ญปิญญาั คอธรรมทื ได่ีย้นได ิ ฟ้งมาัเมอเช่ืาน้้ีก็มคนเอาผีาขาวมาถวาย้แมไม่สบาย่แมไม่ ่สบาย แลวเราท้ าใหํ หายได ้อย้ ่างไร บอกใหเมตตา้เรากเมตตาอย็ู่แลว้แต่ความเมตตาไมได่ ไป้ รกษาโรคภ ั ยไข ัเจ้บได ็ ้โรคภยไข ัเจ้บก็ ็ตองใช ้ ยาใช ้ หมอใช ้ โรงพยาบาล ้ถาเป้ ็นโรคทร่ีกษาั ไดม้นกั ็รกษาได ั ้ถาเป้ ็นโรคทร่ีกษาไม ั ได่ม้นกัต็องตาย้หรอกื ็ตองอยู้่อย่างนนไป ั้น่ีคอื ความจรงทิ พวกเราไม ่ียอมพ่จารณากินัพอเกดความจริงอยิ ่างน้ีข้นมากึ ็วุนวายใจก ่นัน่ี แหละคอความสืาคํ ญของการฟ ังเทศนั ฟ์ งธรรมั การฟงเทศนั ฟ์ งธรรมกั ็เพอท่ืจะร่ีบรัู้ ปญหาของพวกเราั โจทยของพวกเรา ์ ขอสอบของพวกเรา้เวลาจะสอบเขามหาว้ทยาลิยั เราก็ไปตวกินั ไปดูขอสอบเก้ ่ากนวั ่าเขาถามอะไรกนมังั่ เราจะไดเตร้ยมตีวทัาขํอสอบ้

35 เหลาน่ นไว ั้้พอถงเวลาเขึาห้องสอบเราก้ ็จะไดท้าขํ อสอบได ้ ้แต่ไมได่ท้าแบบโกงเข ํ าใจไหม ้ แบบวารู่ข้อสอบล้วงหน่าก้ ่อนแลว้ก็เพยงแตี ่คอยท่องจาคําตอบของขํอสอบเหล้าน่นั้ ไมรู่้ วาเขาจะออกข่อสอบอ้ นไหน ัเพยงแตี ่อาศยดัูขอสอบเก้ ่าๆทเขาสอบมา่ีแลวเตร้ ียมตวไว ั ้ เพอให ่ืพร้อมท้จะร่ีบกับขัอสอบท้ เขาจะออกมาใหม ่ี ่ ไมใช่ ่ไปแอบดูขอสอบแล้วก้ ็เพยงแตี ่ มาท่องจาวําข่อท้่ี๑ คอืก ขอท้่ี๒ เป็น ข อย่างน้ีมนกั ็แบบวาไม่ ได่ความรู้้ทเขาสอบน่ี้ี เขาตองการทดสอบดู้ความรูของเรา้ว่าเรามความรีูจร้งหริ ือไม ่ แต่ความจรงของความแกิ ่ความเจบความตายน็้ีเราโกงขอสอบไม ้ ได่ ้ขอสอบน้้ีเรารูก้นอยัู่ ทกคนุวาม่นจะตัองออกมาแน้ ่ๆ ความแก่มนตัองออกมาแน้ ่ๆ ความเจ็บไขได้ ป้่วยมนั ตองออกมาแน้ ่ๆ ความตายมนตัองออกมาแน้ ่ๆ ทนี้ีเราจะทาใจไม ํ ให่ท้กขุได์ หร้ อเปล ืา่ การจะทาใจไม ํ ให่ท้กขุได์ ก้็ตองม้เครี่องมือืเคร่องมือกื ็คอภาวนามยป ืญญาัทจะต่ีองเก้ดิ จากการเจรญจิ นตามยป ิญญาัจนตามยป ิญญานั้ีก็หมายถงึมทีงสตั้ทิงสมาธั้มิทีงปั้ญญาั เพราะวาการเจร่ ญปิญญาอยั ่างน้ีได้จตกิต็องม้สตีควบคิุมไมให่ ไปค้ดเริ่ืองราวต่างๆ ให้ คดแติ ่เร่องราวเหลืาน่้ีอยู่ตลอดเวลา คดแติ ่เร่องเกืดแกิ ่เจบตาย็คิดแต่เร่องดืนนิ าลมไฟ ํ้ ไปอยู่ตลอดเวลา จนกระทงไมั่่หลงไมล่มืและจตเขิาสู้่ความสงบได้เป็นสมาธไดิ ้ถาม้ ี สมาธจิตเปิ ็นอปปนา ั เป็นอเบกขาุแลวก้ ็มปีญญาความรัูว้าร่ ่างกายน้ีตองแก้ ่ตองเจ้บต็อง้ ตาย ร่างกายน้ีไมใช่ ่เป็นตวเราของเราั เป็นเพยงดีนนิ าลมไฟ ํ้พอเจอความจรงิ ปญญากั ็ จะสอนใหใจปล ้ อยได ่ ้เพราะถาไม้ ่ปลอยก่ ็จะทกขุ์ มนจะเหันตรงน็นั้ตอนนนมั้นจะตัอง้ เลอกวืาจะท่กขุหร ์ อไม ืท่กขุ์ ถาท้กขุก ์ ต็องยอมร้บความจรังิยอมรบวัาม่นจะเจับก็ ็ตอง้ ปลอยม่นเจั บไป ็มนจะตายกั ็ตองปล ้อยม่ นตายไป ัพอยอมรบความจรังิ ปลอยม่ นไดั ้ ความทกขุก ์ ็จะหายไป ถาไม้ยอมร่บความจรังิยงอยากให ั ไม้เจ่ บอยากให ็ ไม้ตายอยู่่มนกั ็ จะทกขุอย ์ู่อย่างนนไปเร ั้ ่อยๆืแลวไม้ม่ ใครอยากจะท ีกขุ์ แลวเม้อม่ื ปีญญามันกัจะร็ูว้า่ ตองปล ้อย่พอมนปล ั อยได ่แล้วม้นกั ็สบาย พอหลงจากนันมั้นกั ็จะไม่ทกขุก ์ บความแกั ่ ความเจบความตายอ็กตี ่อไป อนนั้ีเรยกวีา่เร่องของป ืญญาั๓ ขนั้มสีุตมยปญญาัเรา ตองได ้ย้นได ิ ฟ้งกั ่อน เพราะเร่องราวเหลืาน่้ีปกตเราจะไม ิรู่ก้นั เราจะไม่รูว้าม่ นเปั ็นปญหาั มนเปั ็นเหตการณุท ์ จะท่ี าใหํเก้ดความทิกขุข ์้นมาึและตนเหต้ของความทุกขุก ์ ็คอความื อยาก อยากไมแก่ ่ อยากไมเจ่บ็ อยากไมตาย่ทเร่ียกวีาว่ภวติณหาัหรอกามตืณหาัคอื

36 ความอยากในรูปเสยงกลี นรสโผฏฐ ่ิพพะัถาเราม้กามตีณหากั ็แสดงวาเราย่งอยากจะมั ี ร่างกายอยู่ อยากจะใชร้่างกายเป็นเคร่องมือื ในการหาความสุขทางตาหูจมกลู้นกายอยิู่ พอมกามตีณหากั ไม็ ่อยากจะใหร้่างกายน้ีตายไป ไมอยากให ่ร้่างกายน้ีเจบไข ็ ได้ ป้่วย เพราะเวลาเจบไข ็ ได้ ป้่วย ไปเทยวไม ่ี ได่ ้เวลาตายไป ไปเทยวไม ่ี ได่ ้ไปหารูปเสยงกลีนรส่ิ โผฏฐพพะไม ั ่ได้ตองม้รี่างกายทแข่ีงแรงสมบ็ูรณ ์ แต่ร่างกายมนกั ็สมบูรณแข ์ งแรงได ็ ใน้ ระยะหน่ึง พอมนเรั่มเขิาสู้่สภาพของความชรามนกัจะเร็่มเสิ อมลงไป ่ื ไมสามารถ่ ตอบสนองกามตณหาได ั ้ถาเราย้งอยากเทัยวอย่ีู่เราก็จะทกขุ์ ยงอยากใช ัร้่างกายหา ความสุขอยู่กจะท็กขุ ์ ถาเราหยุ้ดไมใช่ร้่างกายหาความสุข หาความสุขดวยการภาวนาได ้เราก้ จะไม ็ ่ทกขุ์ ถาเรา้ เจรญสติ ไดิ ้ควบคุมใจใหเข้าสู้่ความสงบได้เวลาใจสงบน้ีกจะได ็ความสุ้ขทด่ีกวีา่ การใช้ ร่างกายหาความสุข ความสุขทได่ีจากร้ ่างกายน้ีสูความสุ้ขทได่ีจากการท้ าใจให ํ สงบไม ้ ได่ ้ ต่างกนเหมั อนฟ ื ้ากบดันิถาได้ความสุ้ขจากการทาใจให ํสงบแล้ว้กสามารถท็ จะโยนท ่ี้งิ ความสุขทางร่างกายไดเลย้เคยมแฟนเคยม ีสามีภรรยากีเล็กกิ นได ั ้แยกทางกนได ั ้อยู่ คนละทศคนละทางได ิ ้ ไมเด่อดรือน้เพราะมความสีุขทเหน่ี ือกวาท่ด่ีกวีาอยู่่ในใจ เป็น ความสุขทไม่ีต่ องใช ้ร้่างกาย ไม่ตองใช ้เง้นทองิ ไมต่ องใช ้รู้ปเสยงกลี นรสโผฏฐ ่ิพพะัอนนั้ี แหละคอความสืุขทเล่ีศทิ ประเสร่ีฐิ เป็นความสุขทแท่ีจร้งิ และเป็นความสุขทถาวรด่ีวย้ จะอยู่กบใจ ั เพราะใจสามารถผลตขิ้นมาได ึตลอดเวลา้อนนั้ีตองต้ดัตณหาทัง้ั๓ เสยี กามตณหาัภวตณหาัวภวติณหาักามตณหากั ็คออยากจะหาความสืุขทางร่างกาย ภวตณหากัอยากจะหาความย็ งใหญ ่ิ ่ อยากจะเป็นใหญ่เป็นโตอยากจะมหนีาม้ตาีผ่าน ทางร่างกาย ส่วนวภวติณหากัค็ ือการอยากจะรกษาให ัร้่างกายไมแก่ ่ไมเจ่ บไม ็ตาย่ ตณหาทัง้ั๓ ตวนั้ีถาเราต้ดมั นได ั ้ใจของเรากจะไม ็ ่มีความทกขุก ์ บรั ่างกายอกตี ่อไป ร่างกายจะเป็นอะไรไม่เป็นอะไร จะแก่ไมแก่ ่จะเจบไม ็เจ่บ็ จะตายไมตาย่ ไมเป่ ็นปญหาั อะไร เพราะใจสามารถมความสีุขไดโดยไม ้ต่ องใช ้ร้่างกาย น่ีก็คอปืญญาทัเราจะต่ี องใช ้ ใน้ การดบตัณหาเหลัาน่้ีดวยการเจร้ญเกิดแกิ ่เจบตาย็เจรญอสิุภะอนนั้ีกเป็ ็นธรรมขนสัู้งต่อ จากขนโสดาบ ั้นัจากขนโสดาบ ้ ันเรากัต ็ องพ้จารณาอส ิภะุเพราะวาเราย่งมักามตีณหาั

37 คอกามราคะืเรายงอยากจะรั ่วมหลบนอนกับคัู่ครอง กบแฟนของเราอย ัู่หรอกืบคนทัเรา่ี รกเราชอบัเวลาเราเหนร็ ่างกายของคนทเราร่ีกเราชอบัเหนว็าสวยว่างาม่เรากเก็ดิ อารมณอยากจะร ์ ่วมสุขกบเขาัแต่ถาเราพ้จารณาสิ ่วนทไม่ี ่น่าดูของเขา ส่วนทน่ี่าเกลยดี ของเขา ส่วนทสกปรกของเขา่ีมนกั ็จะทาใหํกามารมณ้น ์ ้ีดบไปได ั ้น่ีคอทืมาของการเจร่ีญิ อสุภะกรรมฐาน พจารณาดิูส่วนทไม่ีสวยงามของร่ ่างกาย อย่าดูแต่ส่วนทสวยงามเพ่ียงี อย่างเดยวีเพราะมนจะทั าใหํเก้ดกามราคะเกิดกามารมณิข ์ ้นมาึตองดู้ส่วนทไม่ีสวยงาม่ คอสื ่วนทซ่ี่อนอยู่ใตผ้วหนิงัเน้ือเอนกระด็ูก กระดูกก็ดูทงรั้่างเลย โครงกระดูกน้ีมใคร ี บางไม ้ ่มโครงกระด ีูก มอยีู่ดวยก้นทักคนุแต่เวลาเหนโครงกระด ็ูกน้ีกลวกั นไปหมด ัแต่ โครงกระดูกทอย่ีู่กบตัวัอยู่มาตงแตั้่วนเกัดกลิ บไมั ่กลวัแต่ไปกลวโครงกระด ัูกทอย่ีู่ขาง้ นอก ทม่ีนทั าอะไรเราไม ํ ได่ ้เวลาเราไปดูสถานทๆเขาจ่ี ดให ัเราดู้โครงกระดูก ดูปบใจเราก ั๊็ เกดความกลิวขั้นมาึทงๆทั้ม่ีนมัอยีู่กบเราตังแตั้่วนเกัดิแต่เราไมเคยพ่จารณามินั เราไม่ เคยมองมนั ไมเคยเห่นม็นั พอไปเหนม็นอยัู่ขางนอกร้ ่างกายเราก็เลยกลวมันัแต่เวลา มนซั ่อนอยู่ในร่างกายน้ีเราไมกล่วมันัน้ีเราตองพ้จารณาิเพราะมนจะทั าใหํเราด้บั กามารมณได์ ้แลวเราจะได ้อยู้่คนเดยวได ี ้เพราะวาถ่าเราม้กามารมณีเราก ์ ็ตองม้ แฟน ีมี คู่ครองมเพีอนนอน่ื เวลาไมม่เพีอนนอนก่ื ็มความเหงาีมความเศรีาสร้อยหงอยเหงาว้าเว้ ่ มความทีกขุใจ์ ถาไม้ ่อยากจะมีความทกขุใจท์ ่ีเกดจากกามารมณิ ์ กต ็ องหม้นพั่จารณาิ อสภกรรมฐานอย ุ ู่เร่อยๆืจะดูอาการ ๓๒ กได็ ้จะดูซากศพกได็ ้ดูเวลาร่างกายแกแล่วก้ ็ ได้เวลาร่างกายเจบก ็ ได็ ้เวลาร่างกายตายกได็ ้คนทเราเห่ีนว็าเขาสวยเขางามน่่ีเวลาเขา แก่แลวเป้ ็นอย่างไร เวลาเขาเจบไข ็ ได้ ป้่วยแลวเป้ ็นอย่างไร เวลาเขาตายเป็นอย่างไร ให้ พจารณาภาพเหลิาน่้ีสภาพเหลาน่้ีใหม้นตัดตาติ ดใจไว ิ ้พอเวลาเกดกามารมณิข ์ ้นมานึ ึก ถงภาพเหลึาน่้ีปบมั๊นกั จะหายไป ็กามารมณ ์ กจะหายไป ็ กจะอย็ู่คนเดยวได ี ้ไมต่องม้คีู่มี คู่ก็ตองท้กขุก ์ บคัู่ครอง เขาเรียกวาคู่่กดคัู่กรรม มทีงรั้กมัทีงชั้งัเวลาทร่ีกกันกัหวาน็เวลา โกรธกนเกลัยดกีนกั ็ขม แต่มนเปั ็นปกตของโลกของจ ิ ตใจท ิม่ีการเปล ี ยนแปลง่ีบางเวลา ก็รกบางเวลากั ็เกลยดีเวลาเกลยดกี ็ทกขุ์ แต่ถาอยู้่คนเดยวกี ็จะไมม่ความทีกขุเหล ์ าน่้ีน่ี คองานของพระอรื ิยะ

38 พอสาเรํ ็จโสดาบนแลัว้งานขนตั้่อไปก็คอการพืจารณาอสิุภะ ก็เป็นเหมอนกืบขันตั้น้ ตอนตนเราพ้จารณาความแกิ ่ความเจบความตาย็ พอเราไม่มีปญหากับความแกัความ่ เจบความตายแล ็ ว้เรากมาพ ็ จารณาเริ่องของอส ืุภะต่อ กเป็ ็ นจนตามยป ิ ญญาไปก ัอน่ พจารณานิ ึ กถงอาการ ึ ๓๒ ถาไม้รู่ว้าเป่ ็นลกษณะอยั ่างไร ก็ไปเปิดดูหนงสัอของนืกศั ึกษา แพทยก ์ ็ได้ดูอวยวะตั ่างๆ ดูภาพถ่ายทเขาถ่ี ่าย เวลาทเขาช่ีนสัูตรศพ จะไดเห้นว็าล่ าไสํ ้ เป็นอย่างไร กระเพาะเป็นอย่างไร ตบเปั ็นอย่างไร ไตเป็นอย่างไร หวใจเป ั ็นอย่างไร ปอด เป็นอย่างไร กระดูกเป็นอย่างไร เลอดื อะไรต่างๆน้ีเป็นอย่างไร เหนม็ นจะได ัเก้ดความิ เบอหน่ื ่ายข้นมาึความเบอหน่ื ่ายน้ีก็จะดบกามารมณั ได์ ้ตองพ้จารณาอยิู่เร่อยๆจนมืนตัดิ ตาตดใจ ิ ใหม้นเปั ็นเหมอนอาวืุธคู่กายของเรา มองใครกต็องมองให ้ม้นพรั ึบเขาไปหมด ้ เลย ไมใช่ ่มองแต่เฉพาะดานนอกเพ้ยงอยี ่างเดยวีมองเขาไปข ้ างใน ้มองทงขณะทั้เขาม่ี ี ชวีตอยิู่มองทงขณะทั้ เขาตายไป ่ีมองทงขณะทั้เขาแก่ี ่ไป มองทงขณะทั้เขาเจ่ี บไข ็ ได้ ป้่วย ถามองอย้ ่างน้ีไดม้นกัจะท็ าใหํกามารมณ้น ์ ้ีมนเบาบางลงไปและหมดไปได ั ในท้ส่ีุด ขนทั้ ่ี ๒ กค็อการทื าใหํม้นเบาบางลงไป ัคือเรายงไมัสามารถท่จะเจร่ีญอสิุภะไดตลอดเวลา้ ได้ บางไม ้ ่ไดบ้าง้ เวลาไดม้นกั ็จะทาใหํกามารมณ้น ์ อยเบาลงไป ้ เวลาไมได่ ้กามารมณม ์ นกั ็ เกดขิ้นมาได ึอยู้่เรยกวีาย่งเบัอๆอยากๆอย่ืู่ ในขนนั้ ้ีขนพระสก้ ัทาคามิ ีกค ็ อการทื าใหํ ้ กามารมณ ์ น้ีเบาบางลงไป คือจาก ๑๐๐ เปอรเซ ์ นต็ก ์ ็เหลอื ๕๐ เปอรเซ ์ นต็ ์ อย่างพระ โสดาบนนั่ีกามารมณย ์ งั๑๐๐ เปอรเซ ์ นต็อย ์ู่เพราะยงไมั ได่พ้จารณาอสิุภะ พจารณาแติ ่ ความแก่ความเจบความตาย็ผ่านความแก่ความเจบความตายมาได ็ ้แต่มาตดอยิู่ท่ี กามารมณ ์ ก็ตองเจร้ญอสิุภะ พอเจรญได ิ ประมาณคร ้่งหน ึ่ึ งกเร ็ ยกวี ่าไดข้นสก้ ัทาคามิ ี ทาใหํกามารมณ้ ์เบาบางลงไป แต่ยงไมั ่หมด ถาเจร้ญอส ิ ภะไดุอย้ ่างต่อเน่ือง จนมีอยู่ภายในใจตลอดเวลา มองเหนร็ ่างกายของใครก็ จะเหนอส็ุภะตลอดเวลา อนนั้ีเวลาเกดกามารมณิข ์้นมากึ ็ดบกามารมณั ได์ ท้นทั ีก็จะเป็น พระอนาคามไปีกจะได ็ บรรล้ขุนท้ั่ี๓ พระอรยเจิา้๓ ขนนั้ ้ีตดอยิู่ทร่ี่างกาย ร่างกายน้ีเป็น ทต่ีงของป ั้ญหาของพระอรัยะทิงั้๓ ขนนั้ ้ีถาพ้จารณาริ ่างกายไดแล้ว้ ปลอยวางร่ ่างกาย ไดท้กสภาพุปลอยความแก่ ่ได้ ปลอยความเจ่ บได ็ ้ ปลอยความตายได ่ ้ ปลอยความ่ สวยงามความหลงยดตึดกิบรั ่างกาย อยากจะมความสีุขกบรั ่างกายน้ีได้กจะไม ็ม่ ปีญหาั

39 กบรั ่างกายอกตี ่อไป ผูท้ได่ีพ้จารณาผิ ่านและบรรลุเป็นพระอนาคามแลีว้กจะไม ็ม่ความี อยากทจะกล่ีบมาเกั ดเปิ ็นมนุษยอ ์ กตี ่อไป จะไมม่รี่างของมนุษยส ์ าหรํบัพระอนาคามี เพราะไมม่กามารมณี ์ไมม่ความอยากจะเสพกามีถาย้งมักามารมณีย ์ งอยากจะเสพกามกั ็ ตองม้รี่างกาย ใชร้่างกายเป็นเคร่องมือืพระอนาคามจีงไมึต่องกล้บมาเกั ิดเป็นมนุษยอ ์ กี ถาเป้ ็นพระสกทาคามิกีย็งกลับมาเกัดอิกครีงหนั้ ่ึง เพราะวาย่งมั ความอยากในกามารมณ ี ์ อยู่เพยงแตี ่ไมมาก่ ไมเหม่อนกื บพระโสดาบ ันักามารมณของพระโสดาบ ์ นนั้ีมากกวา่ก็ จะกลบมาเกั ดไม ิเก่นิ๗ ชาติกวาจะท่าลายกามารมณํ ได์ หมด้หมายถงวึาถ่ าไม้ขย่นทัาํ อย่างต่อเน่ือง ก็จะตดกามารมณั ได์ ภายใน ้๗ ชาติแต่บางคนกสามารถต็ ดไดั ภายในว ้นั เดยวเวลาเดียวกีนเลยกั ็มี พอเป็นโสดาบนแลัวก้ ็เจรญอสิุภะต่อไปก็ตดไดั ้ตดไดั ้อนนั้ี ข้นอยึู่กบความไวของป ัญญาัถาป้ ญญาไวม ันกั ็จะตดกัเลสติ ณหาได ั ไว้ถาป้ญญาชัาม้นกั ็ จะตดไดัช้า้แต่ก็ไมเก่นิ๗ ชาตสิาหรํ บพระโสดาบ ันั ไมเก่นิ๑ ชาตสิาหรํบพระั สกทาคามิ ีสาหรํบพระอนาคามักี็ตดไดั ภายในชาต ้นิ้ีเลย ไมต่ดกิบของการกลับมาเกัดิ เป็นร่างกายอกตี ่อไป ถาตายไปก ้ ่อนท่บรรลี เปุ็ นพระอรหนตัก ์จะได ็ ไปเก ้ ดในสวรรค ิช ์ น้ั พรหมโลก ท่เรียกวี ่าสวรรคช ์นส้ัทธาวาสุมอยีู่ ๕ ชนดั้วยก้นันนคั่อทื ไปของพระ ่ี อนาคามีจตของทิ ่าน กสามารถเจร็ ญปิญญาทัาลายกํเลสิทย่ีงมัตีดหลงเหลิออยืู่ภายใน ใจ ทเร่ียกวี าเป่ ็นกเลสทิละเอ่ียดีแลวก้ ็จะไดบรรล้ เปุ็นพระอรหนตัอย ์ู่ในสวรรคช ์ นั้ สุทธาวาสน้ีน่ีคือเร่องของป ืญญาั ปญญาเทั ่านนทั้สามารถท่ีจะท่ี าใหํจ้ตได ิบรรล้มรรคผลุ ส่วนศีลสมาธนิ้ีไมสามารถท่จะท่ี าใหํจ้ตเขิาสู้่ขนอรั้ยมรรคอริ ยผลได ิ ้ศีลสมาธนิ้ีทาใหํ ้ จตเจริญขิ้ึนสูสวรรค ่ช ์ นเทพ้ัและสวรรคช ์ นพรหมเท้ั ่าน้นัแต่เป็นสวรรคช ์ นเทพช้ัน้ั พรหมท่จะตี องเส้อม่ื เป็นอนิจจงัพอกาลํงของศั ีลของสมาธอิ่อนลงหมดไป จตกิ ็ตอง้ เลอนลงมา่ืจากชนพรหมกั้็ลงมาสู่ชนเทพั้จากชนเทพกั้็เลอนลงมาส่ืู่ชนมนัุ้ษย ์ แลวก้ ็ กลบมาเกัดแกิ ่เจบตาย็กลบมาสรัางบ้ญสร ุางบาปก ้ นใหม ั ่ถาไม้ ได่เจอคนด้ ีอยู่กบคนไม ั ่ ดถีกเขาชวนทูาบาป ํ ไปทาบาปก ํบเขาั พอตายไปก็เลยลงไปตากวํ่ามนุ่ษยอ ์ กีถาท้ าบาป ํ แลวก้ ็ตองลงไปเก ้ ดในอบาย ิ ไปเกดเปิ ็นเดรจฉานั เป็นเปรต เป็นอสุรกาย ไปตกนรก คอผืูท้ไม่ีร่กษาศั ีล ๕ น้ีตายไปกจะต็ องไปเก ้ ดในอบายก ิ ่อน จนกวาจะใช ่ บาปหมดแล ้ว้ ถงจะกลึบมาเกั ดเปิ ็นมนุษยใหม ์ ่กลบมาเกั ดเปิ ็นมนุษยใหม ์ รอบใหม ่ ได่มาอยู้่กบคนดั ี

40 เขาชวนใหท้าดํกี็ทาดํกีบเขาัก็จะไดไปสวรรคใหม ์ ่มนกัจะข็้นๆลงๆอยึ ่างน้ีไป จนกวาจะ่ มาเจอพระพทธศาสนาุมาเจอคาสอนของพระพํทธเจุา้ทจะสอนให ่ีต้ดตัณหาความอยากั เพอท่ื จะได ่ีก้าวเข้าสู้่มรรคผลนิพพาน คือขนของป ั้ญญาัการตดตัณหานั้ีตองต้ดดัวย้ ปญญาั ปญญากั ็คอตืองเห้นว ็ ่าสงท่ิ่เราอยากนี้ีมนเปั ็นไตรลกษณั ์ เป็ นอนิจจงทักขุงั อนตตาัพอเราเหนว็าม่ นเปั ็นอนิจจงทักขุงอนัตตาัเราก็จะไดไม้ ไปอยากได ่ ไม้อยากม่ ไมี ่ อยากเป็น เราก็จะไดก้าวเข้าสู้่อรยภิูมไดิ ้เขาสู้่การเป็นพระอรยเจิ าได้ ้เป็นพระโสดาบนั เป็นพระสกทาคามิพระอนาคามีพระอรหีนตั ได์ ้ พระอรยเจิาน้้ีมีอยู่ในพระพทธศาสนาเพุยงศาสนาเด ี ียว เพราะไม่มีใครมีปญญาทั่จะรีู้ เหนอร ็ ยสิจั๔ ได้นอกจากพระพทธเจุาเพ้ยงพระองคีเด ์ ียว ศาสดาของศาสนาอนน่ื้ีเขา ไดเพ้ยงระดีบของการทั าใจให ํสงบ้ เป็นพรหม เขาจะพฒนาจั ตใจให ิสู้งเท่าระดบพรหมั เท่านนั้เขาจะรูจ้กวัธินีงสมาธั่ทิาใจให ํสงบ้แต่เขาจะไม่รูจ้กการเจรั ญปิญญาั เขาจะไม่ รูจ้กอรัยสิจั๔ วาท่กขุน ์้ีเกดจากสมิทุยคัอความอยากืทกขุจะด ์ บไดัก้ต็องละสม้ทุยั สมทุยจะละได ัก้็ตองละด้วยมรรค้มรรคก็คอศื ีลสมาธปิญญาัอนนั้ีจะมอยีู่ในศาสนา พทธเพุยงศาสนาเดียวเที ่านนั้เป็นศาสนาทจะน่ีาพาสํตวั โลกให ์ หล้ดออกจากวุ ฏฏะแหั ่ง การเวยนวีายตายเก่ ดได ิ ้ถาไม้ ได่มาเจอก้บพระพัทธศาสนาุกม็ทางเดียวทีจะหล่ีดพุนได้ ้ ก็ตองเป ้ ็นพระพทธเจุาเอง้ตองตร้สรัู้อย่างเจาชายส้ทธิตถะนั้ีมาเกดในย ิุคทไม่ี ่มี พระพทธศาสนาุพยายามไปศึกษากบครัูบาอาจารยต ์ ่างๆ ท่านก็สอนใหไปได ้ถ้งระดึบั พรหมโลกเท่านนเองั้แต่ไมสามารถท่ าใหํ ไปถ้งพระนึ ิพพานได้ ไมสามารถยุ่ตการเวิยนี วายตายเก่ ิดได้พระองคเลยต ์ องใช ้ ป้ญญาของพระองคัเอง ์ พจารณาเองิศึกษาเอง แลว้ ในทส่ีุดก็ไดพบก้บพระอรัยสิจั๔ พบเหนต็นตอของการเว้ยนวีายตายเก่ดิกค็ ือตณหาั ความอยากน่ีเอง พบเหนว็ธิทีจะด่ีบตัณหาความอยากัก็คือศีลสมาธปิญญาัน่ีแหละคือ ความรูท้ม่ีพระพีทธเจุาเพ้ยงพระองคีเด ์ ยวีทจะสามารถร่ีูเห้ นได ็ด้วยตนเอง้คนอนน่ื้ีตอง้ รอใหพระพ้ทธเจุามาเห้นก็ ่อน เหนแล็วเอาความรู้น้้ีมาสอนอกทีหนี่ึง ถงจะหลึดพุนจาก้ การเวยนวีายตายเก่ ดได ิ ้เช่นพระอรหนตสาวกทังหลายั้พอพระพทธเจุาตร้สรัูแล้ว้พอ ทรงประกาศธรรมสงสอนให ั่แก้ ่ผูอ้น่ืก็มผีูบรรล้กุนเปั ็นจานวนมากเลยํขนตั้นก้ ็พระปจจั วคคัยีท ์ งั้๕ ทรงแสดงธรรมโปรดพระปจจวัคคัยีเพ ์ ยงสองสามครีงั้ท่านก็ไดหล้ดพุน้

41 จากการเวยนวีายตายเก่ ดได ิเลย้เพราะท่านไดเห้นพระอร็ยสิจั๔ ตามทพระพ่ีทธเจุาได้ ้ ทรงเหน็ทรงช้บอกให ีดู้ทม่ีอยีู่ในใจของสตวั โลกท ์ งหมดั้ทกคนุแต่สตวั โลกไม ์ ่มองเขา้ ไปในใจกนัเวลาทกขุแทนท ์ จะมองเข่ี าไปในใจ ้กลบไปมองออกข ัางนอก้ ไปหาทแก่ีท้กขุ์ ทข่ีางนอกก้นัเวลาทกขุก ์ ็ไปหาอะไรกนกินัมนกัหายท็กขุไป์ แทนทจะมาด่ีูวาท่กขุม ์ นเกัดิ จากอะไร ก็ไมดู่กนั อนนั้ีแหละเป็นความประเสรฐเลิ ศโลกของพระพ ิทธศาสนาุทนานๆจะมาปรากฏข่ี้นสึกั ครงหนั้ ่ึง ถาใครได ้มาเก้ ดในย ิุคทม่ีพระพีทธศาสนาุก็ถอวื ่าเหมอนกื บไดัถ้กลอตเตอรู่ี รางวลทั่ี๑ นนเองั่ ไดม้สีทธิ์ ทิจะได ่ีหล้ดพุนจากการเว้ยนวีายตายเก่ ดได ิ ้ถาได้พบก้บั พระพทธศาสนาแลุว้ ไม่ยนดิ ีไม่สนใจจะศึ กษา กเร ็ ยกวี ่าเสยชาตีเกิดิเกดมาแลิ วไม้ ่ได้ รบประโยชน ั ์อะไร ยงตั องไปเว ้ยนวี ่ายตายเกดติ ่ออกีอย่างไม่มีวนสั้นสิดุเวยนวีายตาย่ เกดไปเร ิ่อยๆืจนกวาจะเก่ ดความสนใจ ิแลวมาศ้ ึกษามาฟงเทศนั ฟ์ งธรรมัแลวม้ศรีทธาั ทจะน่ีอมเอาค้าสอนของพระพํทธเจุ าไปปฏ ้บิตัิเท่านนแหละถั้ งจะได ึม้โอกาสหล ีุดพนจาก้ การเวยนวีายตายเก่ ดได ิ ้จะหลดไดุไม้ ่ไดก้็อยู่ทความขย่ีนหมันเพั่ยรแลีว้ถาข้้เกี ียจก็ อาจจะไมท่นกับเวลากั ได็ ้เพราะชวีตของเรากิ ็ไม่รูว้าจะตายเม่ อไหร ่ื ่ถาเราม้วั ผลดวั นประก ันพรั ุ่ง ไวว้นหนัา้ ไวป้ีหนาค้ ่อยเขาว้ดั ปีน้ีขอเทยวก่ี ่อน ยงแขังแรงอย็ู่อนนั้ี เดยวพอถี๋งเวลามึ นปั ่วยไขข้้นมากระทึนหันัมนไมัม่ ใครร ีูนะ้บางทอยีู่ดๆมีนกั ็เจบข็้นมาึ พอไปหาหมอ หมอบอกตายแลวเป้ ็นมะเร็งแลว้ ฉะนนอยั้่าประมาท ท่านสอนใหพ้จารณาความแกิ ่ความเจบความตายอย็ู่เร่อยๆืเพอท่ืจะ่ี ไดกระต้ นใหุ้เราเร้ ่งความเพยรี ไมให่ ประมาทนอนใจ ้พอเราเร่งความเพยรแลีว้ เดยวเดี๋ยวงานของเรากีเสร็ ็จ งานสุตมยปญญาังานจนตามยป ิญญาังานภาวนามย ปญญากั ็จะเสร็จ อยู่ทการกระท่ีาของเราเองํหมนฟั่งเทศนั ฟ์ งธรรมั ฟงแลัวก้หม็ นเอาไป ั่ เจรญพิจารณาอยิู่เร่อยๆืพอเราพรอมแล้วก้ ็เขาห้องสอบ้ ไปหาหองสอบก้นันงใหั่ม้นเจับ็ แลวอย้ ่าลกุใหม้นหายเองัหรอไม ื ไปหาท ่ม่ีนนั ่ากลวัทๆม่ีนเสั ยงเป่ี ็นเสยงตายด่ีูดูซวิ่า จะทาใจปลงได ํหร้ อไม ื ่ถาม้ ภาวนามยป ีญญากั ็จะปลงได้จะมภาวนามยป ี ญญาได ัก้ต็อง้ มจีนตามยป ิญญากั ่อน จะมจีนตามยป ิ ญญาได ัก้็ตองม้สีุตมยปญญากั ่อน น่ีคอเรื่องของื

42 การเจรญปิญญาัเพ่อทื่ีจะไดน้ําเอามาดบความทักขุท ์ งหลาย้ ัมาละตณหาทั่ีเป็ นตนเหตุ้ ของความทกขุท ์ งหลาย้ ัอยู่ทต่ีวของเราเองัเราตองปฏ ้บิตัเองิพระพทธเจุาท้ ่านบอกวธิี ใหพวกเราแล้ว้อยู่ท่เราเองไม ี ่มีใครทาใหํ เราได ้ ้เราตองท้าเองํถาเราท้ารํ บรองได ัว้่าเรา กจะได ็ ผลเหม้ ือนกนัเพราะพระพทธเจุาและพระสาวกท้งหลายทั้่านก็ทาเองกํนทังนั้นั้ ไม่ มใครท ี าใหํท้าน่ท่านทาเองกํนทังนั้นั้ท่านก็ไดผล้ถาเราท้าเองเรากํ ็ไดผล้ครูบาอาจารยท ์ ่ี เรากราบไหวท้กวุนนั้ีท่านกท็าเองทํงนั้นั้ท่านมครีูบาอาจารย ์ แต่ครูบาอาจารยท ์ าใหํท้่าน ไมได่ ้ท่านไดย้นได ิ ฟ้งธรรมแลัวท้ ่านก็เอาไปเจรญติ ่อ เอาไปปฏบิตัติ่อ แลวท้ ่านก็ทาจนํ สาเรํ ็จกนทักองคุ์ จงขอฝากเร ึ่องของการมาฟ ืงเทศนั ฟ์ งธรรมัเพอให ่ืเก้ดสิุตมยปญญาั เพอท่ื จะได ่ีน้าเอาไปเจร ํญจิ นตามยป ิญญาตั ่อ เพอท่ื จะได ่ี เอาไปใช ้ก้บการดับความทักขุ์ ทจะเป่ี ็นภาวนามยปญญาตามลัาดํบตั ่อไปน้ี ใหท้่านไดน้าเอาไปพ ํนิิจพจารณาและปฏ ิบิตัิ เพอความหล่ืดพุนจากความท้กขุท ์ งหลายทั้จะตามมาต่ี ่อไป ถาม การดูจตใช ิสต้ ปิญญาตัดกั เลสได ิช้วคราวั่ถาเราปฏ ้บิตัธรรมอยิู่แลว้ ใชอ้เบกขาุ ตดกั เลสได ิถาวร้เราจาเปํ ็นตองเร้ ยนใช ีการดู้จตหริ อไม ื ่และถาเร้ ียนอเบกขาุทาํ อยู่จะหายไปหรือไม ่ ตอบ คอมืนตั องใช ้ท้งปั้ญญาทังสมาธั้ิคอจืตติองม้อีเบกขาเปุ็นพ้นกื ่อน แลวก้ ็ใช้ ปญญารักษาอัเบกขานุนไว ั้้เพราะวาถ่ าไม้ม่ ปีญญาัจะถกโมหะความหลงูหลอก ใหจ้ตไปเก ิดความอยากขิ้นมาึพอเกดความอยากขิ้นมาึความทกขุก ์ ็จะเกดขิ้นึ อเบกขากุ็จะหายไป ดงนันตั้องม้ทีงอั้เบกขามุทีงปั้ญญาัถงจะดึบความทักขุได์ ้ อย่างถาวร การดูจตกิ ็หมายความวาการใช ่ ป้ญญาัเพราะวาใช่ ป้ญญาดัูจติตอนท่ี จตเกิดความทิกขุ์ ทกขุม ์ นเกัดขิ้นมาในจ ึติพอเรามสมาธีนิ้ีเราจะเหนจ็ตแลิว้เรา จะมองเหนจ็ตแลิว้จตสงบเป ิ ็นอย่างไร จตเปิ ็นอเบกขาเปุ็นอย่างไร พอจตเกิดิ ตณหาความอยากขั้นมาึอเบกขาหายไปกุ็จะรู้พอจะรูว้าอ่ เบกขาหายไปุตองการ้ จะรกษาอัเบกขากุต็องใช ้ ป้ญญาัพจารณาสอนใจไม ิ ให่ ไปอยากได ้ ในส ้งท่ิ โมหะ ่ี หลอก เช่นอยากจะไปมแฟน ีก็ใชป้ญญาวัาม่แลีวท้กขุ์ พอเหนว็ าเป่ ็นทกขุม ์ นกั ็

43 จะหยุดไปหาแฟน มนกักล็บมาสัู่อเบกขาไดุ้แลวต้ ่อไปก็จะไมม่ความอยากทีจะ่ี ไปหาแฟนอกตี ่อไป อนนั้ีตองใช ้หลายอย้ ่างรวมกนัจะวาดู่จตกิ ็ใช่เพราะวาป่ญหามันอยัู่ทจ่ีติอรยสิจั ๔ มนอยัู่ทจ่ีตินิโรธกค็ ืออเบกขาุอย่างเวลาไมม่ความทีกขุน ์้ีจตกิ ็เป็นอเบกขาุ พอเกดติณหาขั้นมาึจตกิ ็เกดความทิกขุข ์้นมาึก็ตองใช ้ ป้ญญาคัอมรรคืมาสอน จตให ิหยุ้ดตณหาัเพราะสงท่ิต่ีณหาตัองการน้นั้มนเปั ็นทกขุม ์นไมั ใช่ ่เป็นสุข พอ เหนว็าม่ นเปั ็นทกขุ์ เพราะมนเปั ็นไตรลกษณั ์ มนไมัเท่ยง่ี ไดมาแล้วเด้ยวกี๋็ตอง้ สูญไป เวลาสูญไปก็ทกขุ์เวลาไดเวลาม้อยีู่กท็กขุกล ์ วมันจะสัูญ การทค่ีดวิ าไปได ่ ้ สงน่ิ นมาจะได ั้ความสุ้ข มนกลั บเปั ็นความทกขุเส ์ ยมากกวีา่ถาเห้นว็ าเป่ ็นความ ทกขุก ์ จะหย็ุดความอยากไดส้งน่ินั้พอหยุดความอยากได้อเบกขากุกล็บคั ืนมา คอนื ิโรธ ความสงบก็กลบคันมาืความดบทักขุก ์ ็กลบคันมาืน่ีคอเรื่องของการื ปฏบิตัเมิอเข่ืาสู้่ขนของสมาธั้ปิญญาแลัว้มนจะเป ั ็นอย่างน้ีจตมินจะเขัาข้ างใน ้ แลว้เมอก่ื ่อนน้ีจะออกไปแต่ขางนอก้ ออกไปทางตาหูจมกลู้นกายิเราจงตึ องใช ้ ้ สตดิงเขึามา้ ใชบร้กรรมพิ ทโธๆ ุหรือใชการพ้จารณาธรรมิอย่างทได่ีเทศน้ ไว์ เม้อ่ื ก้นี้ีพจารณาเกิดแกิ ่เจบตาย็ถาพ้จารณาแลิวม้นกั ็จะดงใจให ึเข้าข้ างใน ้พอ เขาข้ างในใจสงบป ้บมั๊นกั ็จะเหนใจ ็เหนความส็ุขวาอยู่่ทใจ่ีน้ีมนจะเหั นใจแล ็วม้นั เป็นตวปัญหาั ใจจะสุขใจจะทกขุม ์ นอยัู่ขางในน ้้ีเอง น่ีเรียกวา่การดูจติ การจะดูจตได ิอย้ ่างจรงแทิ ้ตองได ้สมาธ้กิ่อน ถาไม้ ได่สมาธ้นิ้ีเหมอนกืบดัูจตจากิ ขางนอก้เหมอนกืบเราดัูจากนอกบาน้เหตการณุท ์ เก่ีดขิ้นในบ ึานน้้ีเราไปทาอะไร ํ ไมได่ ้เพราะเราอยู่ขางนอกบ้าน้ถาเราอยากจะแก้เหต้การณุท ์ อย่ีู่ในบาน้เราตอง้ เขาไปในบ ้านก้ ่อน เขาไปในบ ้านแล้ว้ก็ไปแกป้ญหาตั ่างๆทม่ีอยีู่ในบานได ้ ้ฉะนนั้ ผูท้จะด่ีูจตได ิจร้งๆนิ้ีจะตองเป ้ ็นผูท้ได่ีสมาธ้แลิว้ ไดอ้เบกขาแลุว้จตติองรวมลง้ เป็นหน่ึงเป็นอปปนาฯแล ัว้ทนี้ีละจตเขิาข้ างในแล ้ว้เหนข็ างในแล ้ว้ดูจตได ิแล้ว้ อย่างน้ีจงจะดึูจตจริ ิง ถาดู้จตแบบทิย่ีงไมั ่มสมาธี ิก็เหมอนเวลาเกืดความทิกขุ์ ข้นมาเกึ ดความโกรธข ิ้นมาึก็เหน็เหนแล็วก้ท็ าอะไรไม ํ ่ได้อยากจะใหม้นหายไป ั

44 มนกั ็หายไมได่ ้เพราะอยู่ขางนอก้เหตการณุม ์ นอยัู่ขางใน ้ตนเหต้ของความทุกขุ์ ก็คอตืณหามันอยัู่ขางใน ้หยุดตณหาไม ั ได่ ้ถาหยุ้ดตณหาได ัม้นกั ็ไมท่กขุ์ ทท่ีกขุก ์ ็ เพราะมนหยัุดตณหาไม ั ได่ ้เช่นแมไม่สบายก่ท็กขุ์เพราะอะไร เพราะอยากใหแม้ ่ ไมเจ่ บใช ็ ่ไหม อยากจะใหแม้หาย่พอแม่ไมหายก่ ็ทกขุ์ แต่ถาอยู้่ขางในก ้ ็จะรูว้า่ ความทกขุของตนเก ์ ดจากความอยากของตนิถาอยากจะด้บความทักขุของตนก ์ ็ ตองปล ้ อยให ่แม้ เป่ ็นไปตามเร่องของแมื ไป่กต็องเห้นด็ วยป ้ญญาวัาเราก่ ็ทาอะไร ํ ไมได่ ้แมจะเป ่ ็นอะไรไม่เป็นอะไร เราไปเปลยนแปลงเขาไม ่ี ่ได้คดอยิ ่างน้ีตนเอง ก็จะไม่ทกขุ ์ ถาม คุณแมท่ ่องไดแต้ ่บท อติปิิโสฯ จะมอีบายในการปฏ ุบิตัในช ิวีตประจ ิาวํนอยั ่างไร บาง้ ตอบ ก็ใหท้่านสวดไปทงวั้นกัด็อยีู่แลว้ถาท้ ่านสวดอติปิิโสฯไดท้งวั้นัท่านก็จะมสตี ิมี สมาธิเวลานงสมาธั่จิตกิ ็จะสงบได้ก็ไม่มปีญหาอยั ่างไร ปญหาของคนคั อชอบไป ื ยุ่งกบคนอัน่ืทาไมต ํ วเองไม ั ่อยากใหต้วเองสวดมังั่ตองไปให ้แม้สวด่ อยากให้ แมอยากให ่ลู้ก ไมเคยดู่ตวเองเลยั ถาม เราจะมแนวทางในการเร ี่มปฏ ิบิตัอยิ ่างไร สาหรํบเดักเล็กๆ็ ๕ – ๗ ขวบ เพอให ่ื ้ เขาสามารถเป็นพทธศาสนุิกชนทด่ีี ปจจับุนกั ็ไดพาไปท ้าบํญตุกบาตรัเขาว้ ดไปั สวดมนตน ์ งสมาธั่บิาง้แต่เดกๆก็ย็งนังสมาธั่ ไมิ ได่ ้และมพาไปบ ีาเพํ ญประโยชน ็ ์ ทว่ีดบัาง้ทาความสะอาดํรบกวนท่านพระอาจารยช ์่วยแนะนาแนวทางทํถ่ีกตูอง้ ดวยค้ ่ะ ตอบ ทท่ีามากํ ็ถกแลูว้คอเรากื ็ตองท้าตํ วเราเป ั ็นตวอยั ่างทด่ีีเราเป็นชาวพทธทุด่ีีเราใส่ บาตรลูกเขากใส็ ่บาตรตามเรา เรานงฟั่งเทศนัเขาก ์ ็นงฟั่งเทศนัตามเรา ์ เรารกษาั ศีลเขาก็จะรกษาศั ีลตามเรา เราไหวพระสวดมนต้เขาก ์ ็จะไหวพระสวดมนต้ตาม ์ เรา เราเป็นบพพาจารยุของล ์ูก คอเปื ็นอาจารยคนแรกของล ์ูก ฉะนนเรากั้็ตองท้าํ ตวเราเป ั ็นตวอยั ่างทด่ีีเพราะทกสุงท่ิกอยุ่างน้ีลูกเขาเรียนรูจากเรา้เช่นภาษาน่ีเขา

45 ก็เรยนจากเราีอาหารการกนเขากิก็นตามเราิเรากนอะไรเขาก ิ ็กนตามเรากินิ ฉะนนถั้าเราท้ าอะไรเขาก ํท็าตามเราํสวนเขาจะท่ าไดํ มากได ้น้อยน้้ีมนกั ็ข้นอยึู่กบั ความสามารถของเขา ทเราไม ่ีสามารถท่ จะไปบ ่ีงคั บเขาได ั ้ถาเขาน้งสมาธั่ ไดิเพ้ยงี ๕ นาทีก็เป็นความสามารถของเขาเท่านนั้ก็ตองยอมร้บความจรังิถาเขาร้กษาั ศีลไม่ไดครบ้๕ ขอ้มนกั เป็ ็นความสามารถของเขา แต่เราทาหนําท้ของเราท่ีด่ีี แลว้กค็อทืาตํวอยั ่าง ทาตํ วเองให ั เป้ ็นตวอยั ่างทด่ีีไมใช่ ่สอนใหลู้กรกษาศั ีล ๕ พ่อแมก่ ็กนเหลิาก้นัทะเลาะกนัสูบบหรุ่กีนัอย่างน้ีสอนไปก็เหมอนกืบแมั ปู่สอน ลูกปูบอกใหลู้กปูเดนตรงๆแติ ่พ่อแม่กเด็ นเฉไปเฉมา ิแลวลู้กมนจะไม ัเด่นเฉิ ตามไดอย้ ่างไร เพราะฉะนนอยากจะให ั้ลู้กเป็นอย่างไรเราก็ตองท้าตํวอยั ่างนนั้ เพราะลูกเขาจะเรยนจากเราีเขาจะเอาแบบเรา น่ีคอวืธิของพีอแม่ ่ทจะสอนล่ีูก ถาม ช่วงน้ีนบวันยั่งใช ิอ้บายุในการนาตํ วเองไปเปร ั ียบเทยบกีบพระพัทธเจุาหร้อพระื อรยสงฆิต ์ ่างๆ ยงเอาไปเปร ่ิยบเทียบี ไมว่าเราจะท่างานธรรมมามากนํอยแค้ ่ไหน ยงเปร่ิยบเทียบเขี าไปเท ้ ่าไหร่น่ีเรายงกลายเป่ิ ็นผาข้้รี้วเรายิ งกลายเป่ิ ็น ตอนน้ี เหลอแตื ่เศษกระดาษช้นเลิกๆแล็วคร้บัท่านพระอาจารย ์ ถาหากน้ าไปํ เปรยบเทียบกีบพระพัทธเจุาก้บพระอรัยสงฆิคร ์ บัเพราะบางครงกั้็หลงไปวาเรา่ ทางานเยอะํ อะไรอย่างน้ีเรากจะหลงไป ็แต่ถาได้ เปร ้ยบเทียบกีบพระพัทธเจุาก้บั พระอรยสงฆิน ์ ้ีเราเป็นแค่เศษกระดาษช้นเลิกๆเองคร็บั ตอบ ก็ดไงีการทเราร่ีูว้าเราย่ งโง ัอยู่่น้ีท่านบอกวาม่ โอกาสท ี เราจะฉลาดได ่ี ้แต่ถาเรา้ คดวิาเราฉลาดแล่วน้้ีเรานนแหละเป ั่็นคนโงท่แท่ีจร้ ิง เพราะเราจะไมสนใจท ่จะ่ี ขวนขวายหาความรูเพ้มเต่ิมิดงนันการทั้เราเห่ีนว็าเราน่้ียงดัอยอยู้่มนกั ็จะเป็น เหตุทจะท่ี าใหํเราต้องพยายามพ้ฒนาตั วเราเองให ัด้ขี้นไปตามล ึาดํบัการทเราม่ี ี พระพทธเจุา้มพระอรี ิยบคคลุมาเป็นตวแบบฉบั บเปั ็นมาตราฐานน้ีกจะเป ็ ็นการ ช่วยดงเราให ึ เราได ้พ้ฒนาตัวเราเองขั้นไป ึถาเราไปเปร ้ ียบกบคนทัด่ีอยกว้าเรา่เรา ก็จะคดวิาเราเก่ ่งแลว้แต่ถาเราไปเปร ้ ียบกบคนทัเก่ี ่งกวาเรา่เราจะเหนว็าเราย่งั

46 ตองพ้ฒนาอักมากีมนกัจะท็ าใหํ เราได ้ม้โอกาสได ีพ้ฒนาั และไดเก้ ่งข้นไป ึ ตามลาดํบั จนไดเก้ ่งถงขึนสัู้งสุดได้ ถาม ถาการปฏ ้บิตัในช ิวีตประจ ิาวํนั เป็นบางครงเราระลั้กรึูถ้งความรึูส้กตึ ่างๆใน ระหวางว่นัแลวส้ ่วนใหญ่จตมิ นชอบไปย ัดกึบอารมณั ์ คอเหมือนกืบยัดกึบการั ตามดูแลวพอเรารู้ส้กวึ ่า พอยดแลึวก้ ็จะเผลอไป มวีธิไหนท ีจะท่ี าใหํท้าไดํอย้ ่าง เป็นธรรมชาตบิางไหมคะ ้ ตอบ ก็ใหเราม้สตีอยิู่กบการเคลั อนไหวของร ่ื ่างกาย กบการทัางานตํ ่างๆ ใหเราจดจ้ ่อ อยู่กบงานทัเราก่ีาลํงทัาอยํู่ ไมว่ ่าจะทาอะไรก ํ ็ตาม ทไม่ีต่ องใช ้ความค้ดเรากิ ็อย่า ไปคดเริ่องนืนเรั้ ่องนื้ีเช่นเรากาลํ งแปรงฟ ันลัางหน้าท้ าอะไรอย ํู่เราก็ใหอยู้่กบงานั ทเราก่ีาลํงทัาอยํู่ เฝ้าดงใจผ ึูกใจไวอยู้่กบงานทัเราก่ีาลํงทัาอยํู่ ไมให่ ไปค้ดถิงเรึ่องื นนเรั้ ่องนื้ีคนนนคนนั้ ้ีใจก็จะตงมั้นเปั่็นสมาธไดิ ้ ถาม พระอาจารยหมายความว ์ า่ ใหเราตามดู้กายไปก่อนหรอเปล ืาคะ่ ตอบ ใหเฝ้ ้าดูกายไปก่อน เพอให ่ื ใจม้ทีเกาะ่ี ไมลอยไปตามอารมณ ่ต ์ ่างๆ ถาไม้ ่มทีเกาะ่ี พอเราแปรงฟนอยัู่แลวค้ ิดถงหนึ้ีทเราจะต่ีองจ้ ่าย เราก็เกดความทิกขุข ์้นมาแลึว้ ทงๆทั้เหต่ีการณุม ์ นยั งไมัเก่ดขิ้นึ ใจเราก็จะวุ่นไปกบความคัดของเราิการทให่ีดู้ ร่างกายก็เพอท่ื ให่ีหยุ้ด ระงบความคัดติ ่างๆทไม่ีจ่ าเปํ ็นเสยีถาจะค้ดกิ ็ใหค้ดอยิู่ กบงานทัเราก่ีาลํงทัาอยํู่เช่นเรากาลํ งแปรงฟ ันอยัู่เราก็ตองค้ดวิา่ตอนน้ีเราแปรง ดานซ้ายหร้อยืงั แปรงดานขวาหร้อยืงัก็คดได ิเท้ ่านนั้ ใหอยู้่กบงานัแลวเราจะ้ ควบคุมจตของเราไม ิ ให่ ไปค้ดกิบเรั่องอารมณืต ์ ่างๆ หรอเวลามือารมณีต ์ ่างๆเขา้ มา ใจกจะได ็ ไม้ ่ไหลตามอารมณเหล ์ าน่ นไป ั้ เพราะใจจะมทีย่ีดเหนึ่ียว มรี่างกาย เป็นทย่ีดเหนึ่ียว ถาเราผู้กใจไวอยู้่กบรั ่างกายตลอดเวลา ใจของเราก็จะตงมั้นเปั่็น สมาธไดิ ้เวลานงสมาธั่เรากิ ็ผูกใจไวก้บลมหายใจเข ัาออก้ ไมให่ค้ดไปก ิบเรั่องราวื ต่างๆ แลวความท้เราจดจ่ี ่ออยู่กบลมหายใจเข ัาออกน้้ีก็จะดงใจให ึเข้าสู้่ความ สงบได้อนนั้ีเป็นวธิหนี่ึง อกวีธิหนี่ึงทจะท่ี าใหํ ใจไม ้ ลอยไปลอยมา ่ก็การใช้

47 บริกรรมพทโธๆไปก ุ็ได้ท่องพทโธๆไปท ุงวั้นั ไม่วาก่าลํงทั าอะไรอย ํู่กท็ ่องพทุ โธๆไป ควบคู่กบการกระทัาของเราํอย่าไปคิดเร่ืองราวต่างๆ อนนั้ีเรายงไมัม่กีาลํงทั จะไปตามด ่ีูเหตการณุต ์ ่างๆ เพราะเราตามดูแลวม้นกัจะ็ ไหลตามเขาไป ไหลแลวก้ ็เบรกไมอยู่่เกดอารมณิต ์ ่างๆตามมา เกดความดิ ใจเก ีดิ ความเสยใจ ีเกดความวิ นวายใจตุ่ ่างๆตามมา แต่ถาเราไม ้ ไหลไปตามกระแสของ ่ อารมณของความค ์ ดิเราเกาะตดอยิู่กบรั ่างกาย เกาะตดอยิู่กบพั ทโธๆ ุอารมณ ์ ต่างๆก็จะไมเก่ดขิ้นึแลวเวลาน้งสมาธั่ ใจก ิจะรวมเข็าสู้่ความสงบได้ถาเราไม ้ ่ เกาะตดไว ิเวลาน้งสมาธั่มินกั ็ลอยไปลอยมาอยู่นนั่นงไปนานส ั่กเทั ่าไหร่มนกั ไม็ ่ สงบสกทั ี เพราะเราไมม่สตี ิถงคอยสอนอยึู่เสมอวาต่องหม้นเจรั่ญสติอยิ ่าง สมาเสมอตลอดเวลาํ่ตงแตั้่ต่นจนหลืบั ใหใจม้ อะไรย ีดเกาะยึดเหนึ่ียวไว้อย่าให้ ลอยไปตามกระแสของอารมณต ์ ่างๆ อย่าใหลอยไปตามกระแสของความค ้ดิ อย่าไปคิดเร่องนืนเรั้ ่ืองน้ีใหค้ดอยิู่กบสังท่ิ เราใช ่ี เป้ ็นเคร่ืองยดเหนึ่ียวจตใจ ิถาใช้ ้ พทโธกุ็ท่องพทโธไปุบรกรรมพิ ทโธไปอยุ ู่เร่อยๆืถาใช้ร้่างกายกเฝ็ ้าดูการกระทาํ ของร่างกายไป แลวใจก ้ ็จะไม่ลอยไปลอยมา เวลานงสมาธั่ ใจก ิ ็จะรวมเขาสู้่ความ สงบได้ไดผล้ถาใจไม ้สงบน่้ียงถัอวื าไม่ ่ไดผล้แลวจะก้าวข้้นสึู่ขนปั้ญญาตั ่อไป ไมได่ ้ ฉะนนขั้นตั้นน้้ีหมนเจรั่ญสติ ใหิมาก้ หาอะไรเกาะ ใหหาอะไรให ้ เป้ ็นทย่ีดเหนึ่ียว จตใจ ิจะบรกรรมพิ ทโธกุ็ได้ จะใชร้่างกายกได็ ้หรอจะเตือนสตืวิาให่อยู้่ใน ปจจับุนัอย่าลอยไป อย่าไปคดถิงอดึตีอย่าไปคดถิงอนาคตึตอนน้ีเราอยู่ทไหน ่ี ถามตวเราเองบั ่อยๆ ตอนน้ีเราอยู่ตรงน้ีหรอเปล ืา่หรอเราไปอย ืู่ทกร่ีุงเทพฯแลว้ ร่างกายอยู่ตรงน้ีแต่ใจไปอยู่กรุงเทพฯแลว้หรอไปอย ืู่อาทตยิหน ์ าแล้ว้อาทตยิ ์ หนาจะไปเท ้ยวท่ี โน่ีน้ ใจมนไปถ ังนึูนแล้ว้ดงมึนกลับมาั ใหม้นอยัู่ปจจับุนั ใหม้นั อยู่กบความวัาง่แลวใจจะม ้ความสีุข ความสุขทแท่ีจร้งกิค็ ือความวางน่่ีแหละ เพราะความวางจะท่ าใหํ ใจเป ้ ็นอเบกขาุไมร่ กไมัช่ งไมักล่ วไมัหลง่ พอไมม่ความี รกชังกลัวหลงกั ็จะไมม่อารมณี ์ ไมม่อารมณี ์ ใจก็จะเยนจะสบาย็ฉะนนถั้า้

48 อยากจะกาวหน้าต้องขย้นเจรัญสติ ิอนนั้ีเป็นงานสาคํญอยั ่างมาก สตเปิ ็นผูน้าํ ธรรมทงหลายั้ถาม้สตีแลิวเด้ยวสมาธี๋กิ็จะตามมา มสมาธี ปิญญากั ็จะตามมา มี ปญญาวัมิตตุหลิดพุนก้ ็จะตามมา ถาไม้ม่สตีแลิวก้ ็ไมม่ อะไรท ีงนั้นั้ปฏบิตัไปก ิ่ปีีก่ี ชาตมินกั ็ไปไมถ่ งไหนเส ึยที ีปฏบิตัแบบผิดๆถิกๆูคดวิ าปฏ ่บิตัไดิ ้แต่มนปฏ ับิตัิ ขามข้นตอนั้บางทไปข ี นปั้ ญญาโดยท ัค่ีดวิ าเป่ ็นปญญาัความจรงมิ นเปั ็น ความคดฟิ ้งซุ่านเสยมากกวีา่ถาเป้ ็นปญญาจรั ิงมนจะตัองสงบ้มนตัองต้งมั้นั่ เช่นอย่างใหพ้จารณาความแกิ ่ความเจบความตายไปท ็งวั้นัถาพ้ จารณาได ิร้บรองั ไดว้า่จตมินจะตัองสงบต้องต้งมั้ นไดั่้อย่างทพระพ่ีทธเจุาสอนพระอานนท้ ์ ให้ พจารณาความตายทิ กลมหายใจเขุาออก้อนนั้ีเป็นอบายสอนพระอานนทุให์ เจร้ญิ สติเพอให ่ื ได้สมาธ้ตามลิาดํบตั ่อมา แลวก้ จะได ็ ป้ญญาดัวย้เพราะน่ีเป็นปญญาั อบรมสมาธิความรูว้าเก่ดมากิต็องแก้ ่เจบตายน็้ีอนนั้ีเรยกวี าป่ญญาัเพราะเหน็ อนิจจงัเหนอน็ตตาัแลวก้ ็จะดบความทักขุได์ ้ ฉะนนตั้ องขอให ้พยายามเจร้ ิญสตใหิมากๆ้ถาใช้ ป้ญญาเจรัญสติ ไดิก้็จะได้๒ กระทงเลย ยงนกิ๒ ตวดัวยกระสุ้นลูกเดยวีคอถืาเจร้ ญปิญญานั้ีจะไดท้งสมาธั้ิ และจะไดท้งปั้ญญาัแต่ถาเจร้ ญอานาปานสต ิ ิหรอบรืกรรมพิ ทโธุหรือเฝ้าดูการ เคลอนไหวของร ่ื ่างกายน้ีก็จะไดสมาธ้เพิยงอยี ่างเดยวี ไดสต้ ไดิสมาธ้เพิยงอยี ่าง เดยวีแต่จะไมได่ ป้ญญาั เพราะปญญานั้ีจะตองเห้นอน็ ิจจงัเหนท็กขุงัเหน็ อนตตาัจะเหนได ็ก้็ตองพ้จารณาความแกิ ่ความเจบความตาย็พจารณาอสิุภะ อย่างน้ีถงจะเหึน็อนนั้ีกแล็วแต้ ่จรติบางคนถาเป้ ็นพทธุจริตทิเร่ียกวีาคนท่ชอบ่ี ใชป้ญญานั้ีพวกน้ีเขาจะใชป้ญญานัาหนํ าการปฏ ้บิตัของเขาิแต่พวกทใช่ี ป้ญญาั ไมเป่ ็นกต็องใช ้การบร้ ิกรรมนาหนํา้ ใชการท้ ่องบริกรรมไป แลวค้ ่อยมาสอนให้ คดไปในทางป ิญญาตั ่อไป ซงก่ึ ็อาจจะชา้พวกทป่ีญญานั้ีจะเร็ว ถาม ศรทธาทัม่ีในพระพ ีทธพระธรรมพระสงฆุน ์ ้ีมความจี าเปํ ็นอย่างไรในการปฏบิตัิ ธรรมขนเขั้มข้นคร้บั

49 ตอบ คอถืาเราม้ศรีทธาเรามัความเชี่อวืา่พระพทธเจุาท้ ่านเป็นพระพทธเจุาได้เพราะ้ ท่านปฏบิตัิก่อนทท่ี่านจะเป็นพระพทธเจุา้ท่านก็เป็นเหมอนเราืก็เป็นคน ธรรมดามกีเลสติณหาัเพยงแตี ่วาท่ ่านฉลาด ท่านเหนความแก็ ่ความเจบความ็ ตาย ท่านเหนว็ าเป่ ็นสงท่ิ ไม่ีน่ ่าจะมีแลวท้ ่านก็คิดหาวธิทีาอยํ ่างไร จะไดไม้ ่ตอง้ แก่ไมต่องเจ้ บไม ็ต่องตาย้ท่านกเห็นว็าม่นมาจากการเกั ิด ท่านก็คนหาต้นเหตุ้ ของการเกดิก็พบวาม่ นเปั ็นตณหาความอยากัพอท่านคนพบแล้วท้ ่านก็ปฏบิตัิ ทาลายตํณหาหมดัท่านก็ไมต่องกล้บมาเกัดิน่ีคอการศื ึกษาเพอให่ืเรารู้ว้่า พระพทธเจุาท้ ่านเป็นใคร เมอเราศ่ื ึกษารูแล้ว้รูความสามารถรู้ส้งท่ิท่ี่านทาไดํแล้ว้ เราก็อยากจะทาเหมํอนทืาน่น่ีศรทธากัค็ ือวาเช่่อวืาพระพ่ทธเจุาท้ ่านเป็นคนจรงๆิ ไมใช่ ่เป็นนิทาน เป็นคนทค่ีนคว้าหาว้ธิดีบความทักขุ์ หาวธิดีบการเวัยนวีายตาย่ เกดิเราก็ไมอยากจะแก่ ่ไม่อยากจะเจบไม ็อยากจะตายเหม่อนกืนัเรากต็องท้าํ ตามแบบทพระพ่ีทธเจุาทรงกระท้าํเพราะมผีูท้กระท่ีาตามแลํว้ กลายเป็นพระ อรหนตสาวกขั้นมาแลึว้น่ีกค็ ือความมศรีทธาความเชั่อวื าการปฏ ่บิตัตามทิ่ี พระพทธเจุาทรงส้งสอนั่รบรองได ัว้าจะได ่ผล้เหมอนกืบทัพระพ่ีทธเจุาและพระ้ อรหนตสาวกทั งหลายได ั้ร้บัน่ีคอศรืทธาัพอเราเช่ออยื ่างน้ีแลวเราก้ ็จะไดม้ความี มนใจ ั่มความวีริยะอิตสาหะทุ จะปฏ่ีบิตัตามิเหมอนกืบถัาเราซ้้อของแลืว้เรา มนใจว ั่าซ่้อของชื้นนิ้ีมาแลวจะเป ้ ็นไปตามทเขาโฆษณาไว ่ี ้เช่นซ้อรถคืนนั้ีมาแลว้ จะมสมรรถภาพอยี ่างนนจะวั้ งได่ิด้ีอะไรดทีกอยุ่างตามทเขาโฆษณา ่ี พอเราไดย้นิ ไดฟ้งจากคนทัเขาซ่ี้อมาแลื วเขาใช ้มาแล้ว้เขาบอกดีเรากจะซ็้อตามทืเขาบอก่ีน่ี เรยกวีาศร่ทธาัคอให ืเราม้ความมี นใจว ั่า่การกระทาตามคําสอนของพระพํทธเจุา้ น้ีไมไร่ผล้ทาแลํวจะต้ องได ้ผลตามท้พระพ่ีทธเจุาได้ ทรงประกาศไว ้ ้ทรงโฆษณา ไว้เหมอนกืบทั โฆษณาส ่ีนคิาต้ ่างๆ ทเขาได ่ี โฆษณาไว ้ ้วาส่นคิาชน้ ิดน้ีมี ประสทธิภาพอยิ ่างน้ีมความสามารถอยี ่างน้ีมผีูท้ซ่ี้อไปแล ืวมาร้บรองัก็คอพระื อรหนตสาวกทั งหลายเป ั้็นผูท้ซ่ี้อสืนคิาจากพระพ้ทธเจุา้แลวก้ ็มารบรองวั าเป่ ็น สนคิาท้ด่ีเปี ็นสนคิาท้ว่ีเศษิคอมรรคผลนื ิพพาน การหลดพุนจากการเว้ยนวายี ตายเกดิทาตามทํพระพ่ีทธเจุาทรงส้งสอนั่คือทานศีลภาวนา พอเรามศรีทธาแลัว้