MODUL EKONOMI SEMESTER 1

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

BAB 1 : PENGENALAN

1.1 Definisi:
§ Ilmu ekonomi sebagai kajian tentang bagaimana sumber terhad digunakan bagi
memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad.

1.2 Sumber Ekonomi/ Faktor Pengeluaran
(i) Tanah
§ Sumber alam semula jadi yang terdapat di permukaan atau di dalam tanah.
§ Meliputi sumber galian dan tumbuh-tumbuhan serta air dan udara.
§ Penawaran tanah adalah terhad.
§ Ganjaran dalam bentuk sewa.

(ii) Buruh
§ Menyumbangkan tenaga fizikal atau mental dalam proses pengeluaran / mengeluarkan
barang atau perkhidmatan.
§ Boleh dipindahkan (mobiliti) dari satu tempat ke tempat yang lain
§ Ganjaran kepada buruh ialah upah / gaji.

(iii) Modal
§ Digunakan oleh pengeluar dalam proses pengeluaran.
§ Modal ialah peralatan yang digunakan dalam proses pengeluaran seperti jentera, mesin
dan wang.
§ Boleh dipindahkan (mobiliti) dari satu tempat ke tempat yang lain.
§ Ganjaran kepada modal ialah kadar bunga.

(iv) Usahawan
§ Bertanggungjawab menggabungkan faktor-faktor pengeluaran untuk menghasilkan
barang dan perkhidmatan
§ Berinovasi dan sanggup menanggung risiko.
§ Ganjaran kepada usahawan ialah keuntungan.

1.3 Kehendak manusia
§ Barang dalam ekonomi dapat di bahagikan kepada:-

(i) Barang percuma
§ Penawarannya tidak terhad.
§ Tidak memerlukan kos untuk mengeluarkannya.
§ Tiada kos lepas.
§ Tidak dikenakan bayaran
§ Contoh: air hujan dan cahaya matahari

(ii) Barang ekonomi
§ Penawarannya terhad
§ Memerlukan kos untuk mengeluarkannya.
§ Ada kos lepas.
§ Perlu dibayar untuk menggunakannya.
§ Contoh: kereta dan telefon bimbit

(iii) Barang awam
§ Barang yang ditawarkan kepada semua orang / tiada pengeculian dalam
penggunaannya.
§ Penawarannya terhad
§ Ada kos lepas
§ Tidak dikenakan bayaran, kalau dikenakan pun hanya minimum sahaja.
§ Contoh: rumah api dan taman rekreasi.

Mikroekonomi 1
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

(iv) Barang persendirian
§ Barang yang dimiliki oleh orang persendirian
§ Orang lain tidak boleh menggunakannya tanpa kebenaran pemiliknya.
§ Contoh: rumah dan kereta.

(v) Barang pengeluar / barang modal
§ Barang siap atau barang akhir yang digunakan untuk mengeluarkan barangan lain.
§ Barang yang tidak berubah bentuk fizikalnya semasa proses pengeluaran.
§ Contoh: mesin dan jentera.

(vi) Barang perantaraan
§ Merupakan barang pertengahan atau barang yang masih diproses untuk dijadikan
barang siap.
§ Barang perantaraan akan mengalami perubahan bentuk fizikalnya semasa proses
pengeluaran.
§ Contoh: tepung gandum dan gula pasir

(vii) Barang pengguna
§ Merupakan barang akhir / barang siap untuk digunakan oleh pengguna.
§ Terbahagi kepada barang tahan lama dan tidak tahan lama.
§ Contoh barang tidak tahan lama ialah ikan dan sayur-sayuran.
§ Contoh barang tahan lama ialah motorsikal dan radio.

1.4 Masalah ekonomi
(a) Disebabkan kehendak manusia adalah tidak terhad manakala sumber ekonomi
adalah terhad akan mewujudkan;-

(i) Masalah kekurangan
§ Sumber / faktor pengeluaran yang sedia ada hanya dapat mengeluarkan sebahagian
daripada barangan yang dikehendaki oleh pengguna.
§ Apabila sesuatu sumber digunakan untuk mengeluarkan sesuatu barang, sumber
tersebut tidak dapat digunakan untuk mengeluarkan barang lain.
§ Isi rumah mengalami kekurangan pendapatan dan firma mengalami kekurangan
sumber pengeluaran.

(ii) Masalah pilihan
§ Masalah kekurangan menyebabkan isi rumah dan firma tidak dapat memenuhi semua

kehendak mereka.
§ Masalah kekurangan menyebabkan isi rumah dan firma perlu membuat pilihan.
§ Isi rumah membuat pilihan untuk memaksimumkan kepuasan dan firma membuat

pilihan untuk memaksimumkan keuntungan.

(iii) Masalah kos lepas
§ Jumlah barang kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan kerana memilih pilihan yang
terbaik.
§ Contoh: seorang pelajar mempunyai RM10.00. Dia terpaksa membuat pilihan sama
ada membeli sebuah buku latihan ekonomi yang berharga RM10.00 atau membeli
monopod yang berharga RM10.00. Jika pelajar tersebut memilih membeli buku
latihan ekonomi, maka kos lepasnya ialah monopod.

(b) Terdapat tiga masalah asas ekonomi seperti berikut:-

(i) Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan
§ Merujuk kepada jenis barangan serta kuantiti barangan yang hendak dikeluarkan.
§ Bergantung kepada permintaan dan penawaran masyarakat.
§ Lebih banyak sesuatu barang itu dikeluarkan, semakin kurang barangan lain yang

Mikroekonomi 2
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

dikeluarkan kerana masalah kekurangan sumber ekonomi.
§ Oleh itu apa barang yang hendak dikeluarkan akan menentukan corak penggunaan

sumber ekonomi.

(ii) Bagaimana barang hendak dikeluarkan
§ Ia merujuk kepada teknik atau kaedah pengeluaran yang akan dipilih oleh
pengeluar.
§ Pengeluar boleh memilih sama ada menggunakan kaedah intensif buruh atau
intensif modal.
§ Jika harga buruh rendah, kaedah intensif buruh digunakan kerana pengeluar dapat
meminimumkan kos pengeluaran dan memaksimumkan untung.
§ Jika harga modal rendah, kaedah intensif modal digunakan kerana pengeluar dapat
meminimumkan kos pengeluaran dan memaksimumkan untung

(iii) Untuk siapa barang hendak dikeluarkan
§ Merujuk kepada pengagihan barang dan perkhidmatan kepada masyarakat.
§ Bergantung pada corak agihan pendapatan atau kuasa beli pengguna.
§ Biasanya golongan yang berpendapatan tinggi mempunyai kuasa beli yang besar
dan dapat memiliki lebih banyak barang daripada golongan berpendapatan rendah.

1.5 Keluk Kemungkinan Pengeluaran

Definisi: Satu keluk yang menunjukkan kombinasi maksimum dua jenis barang
yang dapat dikeluarkan oleh sesebuah ekonomi dengan menggunakan semua sumber
yang ada pada tingkat teknologi tertentu.

Andaian:
(i) Ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh
(ii) Ekonomi hanya mengeluarkan dua jenis barang
(iii) Jumlah faktor pengeluaran tetap
(iv) Tingkat teknologi tidak berubah

Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Lurus

Kombinasi Pakaian Kain
(unit) (unit)
A 0
B 5 25
C 10 20
D 15 15
E 20 10
F 25 5
0

Kain (unit)
A"

B" Keluk kemungkinan pengeluaran!
C"

D"

E"

F"
0" Pakaian (unit)
5" 10" 15" 20" 25"

Mikroekonomi 3
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

Ÿ Kombinasi pada titik A, 25 unit barang kain dan 0 unit barang pakaian

Ÿ Kombinasi pada titik B, 20 unit barang kain dan 5 unit barang pakaian

Ÿ Kombinasi pada titik C, 15 unit barang kain dan 10 unit barang pakaian

Pergerakan Kos lepas untuk mengeluarkan
A ke B seunit barang pakaian
B ke C
C ke D 25 – 20
D ke E = 1 unit kain
E ke F
5–0

20 – 15
= 1 unit kain

10 – 5

15 – 10
= 1 unit kain

15 – 10

10 – 5
= 1 unit kain

20 – 15
5–0
= 1 unit kain

25 – 20

• Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang pakaian,
ekonomi terpaksa mengurangkan 1 unit barang kain.

• Keluk kemungkinan pengeluarannya berbentuk garis lurus di sebabkan oleh kos lepas
malar di mana kecekapan faktor pengeluaran adalah sama

Kain (unit) Pengeluaran pada kombinasi G tidak
A" boleh dicapai kerana faktor-faktor
B"
pengeluaran tidak mencukupi!
!H"
Pengeluaran pada kombinasi H tidak
!G" cekap. Pengangguran dan pembaziran

C" sumber berlaku!

D" Pengeluaran pada kombinasi A, B, C,
D, E, F adalah cekap. Ekonomi berada
pada guna tenaga penuh!

E"

F"
Pakaian (unit)

Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Cembung

Kombinasi Barang Barang
industri (unit) pertanian(unit)
A
B 0 30
C 1 29
D 2 27
E 3 23
F 4 17
5 0

Mikroekonomi 4
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

Barang Pertanian (unit)

30" A" B"
29" C"
27"
D"
23"

17" E"

0" F"

1" 2" 3" 4" 5" Barang Industri(unit)

Ÿ Kombinasi pada titik A, 30 unit barang pertanian dan 0 unit barang industri
Ÿ Kombinasi pada titik B, 29 unit barang pertanian dan 1 unit barang industri

Ÿ Kombinasi pada titik C, 27 unit barang pertanian dan 2 unit barang industri

Pergerakan Kos lepas untuk mengeluarkan
A ke B seunit barang industri
B ke C
C ke D 30 – 29
D ke E = 1 unit barang pertanian
E ke F
1–0

29 – 27
= 1 unit barang pertanian

2–1
27 – 23

= 4 unit barang pertanian
3–2

23 – 17
= 6 unit barang pertanian

4–3

17 – 0
= 17 unit barang pertanian

5–4

• Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang industri,
•
ekonomi terpaksa mengurangkan lebih banyak barang pertanian.
Mikroekonomi
Keluk kemungkinan pengeluarannya berbentuk cembung.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5
 

  Modul PdP Ekonomi Penggal 1

Perubahan Keluk Kemungkinan Pengeluaran
 

(i) Perubahan anugerah sumber Barang Y
Barang Y

A’ A

A
A’

0 B B’ Barang X 0 B’ B Barang X

(a) Pertambahan anugerah sumber (b) Pengurangan anugerah sumber

• Pertambahan anugerah sumber disebabkan pertambahan penduduk atau kemasukan buruh
asing, penemuan sumber alam baru dan pertambahan pelaburan.
Ia akan menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan secara selari
dari AB ke A’B’

• Pengurangan anugerah sumber disebabkan oleh kepupusan bahan galian, pengurangan
tenaga kerja asing dan kemerosotan pelaburan.

• Ia akan menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kiri secara selari
dari AB ke A’B’.

• (ii) Kemajuan tingkat teknologi

Barang Y

A’
A

0 B B’ Barang X

• Perkembangan teknologi menyebabkan daya pengeluaran meningkat. Kesannya,
pengeluaran barang dalam ekonomi bertambah.
Perkembangan teknologi yang sama dalam pengeluaran barang X dan barang Y ,
menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran beralih ke kanan secara selari dari AB ke
A’B’

Mikroekonomi 6
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

Barang Y

A’
A

0 B Barang X
•
• Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang Y sahaja, maka

pengeluaran barang Y sahaja bertambah.
Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke A’B.
Barang Y

A

0 B B’ Barang X

• Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang X sahaja, maka
pengeluaran barang X sahaja bertambah.

Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke AB’.

• (iii) Komposisi barang modal dan barang pengguna

Barang Pengguna Barang pengguna

A’ A

A
A’

0 B B’ Barang 0 B’ B Barang
Mikroekonomi Modal Modal

7
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

(a) Kadar pertambahan komposisi (b) Kadar pengurangan komposisi
barang modal sama dengan barang barang modal sama dengan barang
pengguna. Pengguna.

• Kadar pertambahan komposisi barang modal sama dengan kadar pertambahan barang
pengguna akan menyebabkan pertambahan barang modal dan barang pengguna dalam
kadar yang sama (rajah a)

• Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan secara selari dari AB ke A’B’.
• Kadar pengurangan komposisi barang modal sama dengan kadar pengurangan barang

pengguna akan menyebabkan pengurangan barang modal dan barang pengguna dalam
kadar yang sama (rajah b)

• Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kiri secara selari dari AB ke A’B’.

Barang pengguna

A’
A

0 B Barang Modal
• Sekiranya pertambahan komposisi barang pengguna sahaja yang bertambah, pengeluaran

barang pengguna sahaja bertambah manakala barang modal adalah tetap.
• Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke A’B.

Barang pengguna

A

0 B B’ Barang Modal

• Sekiranya pertambahan komposisi barang modal sahaja yang bertambah, pengeluaran
barang modal sahaja bertambah manakala barang pengguna adalah tetap.
Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke AB’.

Mikroekonomi 8
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

1.6 Sistem Ekonomi

(a) Sistem Ekonomi Kapitalis / Pasaran Bebas

• Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas mebuat keputusan dan
menjalankan aktiviti ekonomi tanpa campurtangan kerajaan. Contoh : Amerika
Syarikat

Kreteria Asas / Huraian
Ciri-ciri

(i) Sistem pemilikan • Individu bebas memiliki dan menggunakan sumber
ekonomi iaitu buruh, tanah, modal dan usahawan.

(ii) Sistem membuat • Pengguna dan pengeluar bebas membuat keputusan
keputusan / ekonomi.
peruntukan
sumber • Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
iaitu kuasa permintaan dan penawaran di pasaran.

(iii) Agihan • Agihan pendapatan ditentukan berdasarkan jumlah faktor
pendapatan pengeluaran dimiliki. Semakin banyak faktor dimiliki,
semakin banyak pendapatan diperoleh.

• Keadaan in menyebabkan agihan pendapatan tidak setara

(iv) Insentif / • Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan dan
matlamat pengeluar bebas bersaing untuk mendapatkan
keuntungan maksimum.

• Oleh itu terdapat pelbagai insentif untuk meningkatkan
daya saing.

(b) Sistem Ekonomi Perancangan Pusat (Sosialis)
• Adalah satu sistem ekonomi di mana kerajaan mempunyai kuasa mutlak dalam

menentukan keputusan dan kegiatan ekonomi. Contoh: negara komunis

Kreteria Asas / Huraian
Ciri-ciri

(i) Sistem pemilikan • Sumber ekonomi iaitu buruh, modal, tanah dan
usahawan adalah milik kerajaan sepenuhnya.

• Ia digunakan kerajaan untuk menghasilkan barang dan
perkhidmatan.

(ii) Sistem membuat • Semua keputusan ekonomi dibuat oleh kerajaan
keputusan melalui badan perancangan pusat.

Mikroekonomi • Kerajaan memperuntukkan sumber ekonomi untuk
mengeluarkan barang demi memaksimumkan
kebajikan masyarakat.

• Individu tidak berhak memilih barang dan
perkhidmatan yang digunakan.

9
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

(iii) Agihan pendapatan • Kerajaan bertanggung jawab dalam pengagihan
pendapatan dan kekayaan secara adil dan saksama.
Oleh itu, agihan pendapatan setara.

• Tidak wujud persaingan untuk mengeluarkan barang
dan perkhidmatan kerana semuanya dikeluarkan oleh
kerajaan.

(iv) Insentif / peruntukan • Tujuan utama pengeluaran barang adalah untuk
sumber memaksimumkan kebajikan rakyat,

• Individu tidak bebas memperoleh dan mencari
kekayaan. Oleh itu , insentif / ganjaran kurang.

(c) Sistem Ekonomi Campuran
• Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas mebuat keputusan dan

menjalankan aktiviti ekonomi dan wujud campurtangan kerajaan.
• Iaq menekankan kerjasama antara pihak swasta dengan kerajaan dalam menyelesaikan

masalah asas ekonomi.
• Contoh : Malaysia

Kreteria Asas / Huraian
Ciri-ciri

(i) Sistem pemilikan • Individu bebas memiliki sumber ekonomi dan terdapat
sumber milik kerajaan untuk mengeluarkan barang
awam

(ii) Sistem membuat • Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-sama
keputusan membuat keputusan ekonomi.

• Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
dan dikawal oleh kerajaan melalui undang-undang dan
peraturan.

• Individu dan pihak swasta bebas memilih barang
untuk memaksimumkan kepuasan dan
memaksimumkan keuntungan.

• Kerajaan memiliki sumber ekonomi untuk
memaksimumkan kebajikan dengan mengeluarkan
barang awam.

(iii) Agihan pendapatan • Agihan pendapatan lebih setara kerana ada campur
tangan kerajaan melalui pengenaan cukai kepada
golongan yang berpendapatan tinggi dan pemberian
subsidi kepada golongan berpendapatan rendah.

(iv) Insentif / peruntukan • Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan
sumber dan pengeluar bebas bersaing untuk mendapatkan

keuntungan maksimum, tetapi dikawal oleh kerajaan.

• Kerajaan mengeluarkan barang awam unutk
memaksimumkan kebajikan masyarakat.

• Oleh itu terdapat pelbagai insentif untuk
meningkatkan daya usaha individu dan kerajaan.

Mikroekonomi 10
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

(d) Sistem Ekonomi Islam

• Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas membuat keputusan dan
menjalankan aktiviti ekonomi dengan campurtangan kerajaan dan berlandaskan kepada
syariat Islam (Al-Quran dan Sunnah)

Kreteria Asas / Huraian
Ciri-ciri
• Sumber ekonomi adalah milik Allah dan manusia
(i) Sistem pemilikan hanya sebagai pemegang amanah.

• Individu bebas mengumpul harta kekayaan tetapi tidak
bertentangan dengan dengan syariat Islam.

(ii) Sistem membuat • Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-sama
keputusan membuat keputusan ekonomi.

• Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
dan dikawal oleh kerajaan melalui undang-undang dan
peraturan berdasarkan hukum Islam.

(iii) Agihan pendapatan • Harta dan kekayaan perlu diagihkan secara adil.
• Mereka yang mampu diwajibkan mengeluarkan zakat

untuk membantu golongan miskin. Ini akan dapat
merapatkan jurang perbezaan antara golongan kaya

dan golongan miskin.

(iv) Insentif • Tujuan dalam sistem ekonomi ini adalah untuk
mendapatkan kesejahteraan dunia dan akhirat.

• Segalanya dianggap sebagai ibadah dan akan
mendapat ganjaran di akhirat.

• Oleh itu , terdapat unsur insentif .

Bagaimanakah Sistem Ekonomi Pasaran Bebas Menyelesaikan Masalah Asas 11
 
Ekonomi

(i) Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan
• diselesaikan melalui mekanisme harga iaitu interaksi antara kuasa permintaan dan
penawaran dalam pasaran.
• Pengguna mempunyai kuasa (dianggap sebagai raja) dalam menentukan jenis dan
kuantiti barang yang dikeluarkan.

(ii) Bagaimanakah barang yang hendak dikeluarkan
• bergantung kepada teknik pengeluaran yang paling cekap / teknik pengeluaran yang
dapat meminimumkan kos pengeluaran bagi memaksimumkan keuntungan.
• Pengeluar perlu memilih teknik yang paling cekap dengan kos yang lebih murah
sama ada intensif buruh atau intensif modal.

(iii) Untuk siapakah barang itu dikeluarkan
• bergantung kepada kemampuan membeli / kuasa beli / kesanggupan membayar /
corak agihan pendapatan.
• Individu berpendapatan tingggi cenderung mendapat lebih banyak barang
berbanding individu berpendapatan rendah.

Kebaikan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas

(i) Mementingkan kebajikan individu
• Kebajikan negara berada pada tahap tinggi kerana individu berusaha untuk

Mikroekonomi

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

memaksimumkan kepuasan masing-masing.

(ii) Menggalakkan persaingan
• Persaingan yang sihat dikalangan pengeluar dapat meningkatkan kecekapan dan
kebajikan pengguna seperti harga barang di pasaran yang sentiasa rendah.

(iii) Menggalakkan perkembangan teknologi dan penciptaan baharu.

• Persaingan akan meningkatkan teknologi dan reka cipta baru di pasaran.
• Kesannya, kos pengeluaran akan berkurangan, kualiti barang meningkat dan proses

pengeluaran dapat di percepatkan.

Kelemahan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas

(i) Kegagalan mengeluarkan barang awam

• Barang awam tidak dikeluarkan oleh pengeluar kerana tidak menguntungkan.
• Objektif utama sistem ekonomi pasaran bebas untuk mendapat keuntungan yang

maksimum

(ii) Ketidakstabilan ekonomi
• Harga barang cenderung turun naik akibat kebebasan pengeluar membuat keputusan
ekonomi dan tiada campurtangan kerajaan.
• Ketidakstabilan harga mendorong kepada ketidakstabilan ekonomi, yang akan
menjejaskan kebajikan rakyat sesebuah negara.

(iii) Ketidakadilan dalam agihan pendapatan

• Kebebasan memiliki sumber-sumber pengeluaran menyebabkan jurang pendapatan
antara golongan berpendapatan tinggi dengan golongan berpendapatan rendah
semakin besar.

• Kesannya, proses pembangunan negara dan keharmonian negara akan terjejas.

(iv) Mewujudkan monopoli dalam pasaran
• Persaingan bebas antara pengeluar akan mengwujudkan monopoli dalam pasaran
dimana firma yang kuat sahaja dapat bertahan dalam pasaran.
• Kewujudan monopoli dalam pasaran memberi kesan buruk pada pengguna seperti
harga yang tinggi dan kuantiti barang yang sedikit di pasaran.

(v) Kewujudan kesan luaran (eksternaliti) negatif
• Objektif untuk memaksimumkan untung menyebabkan pengelauar mengabaikan
tanggungjawab sosial.
• Contohnya: Pencemaran air sungai hasil dari pembuangan sisa-sisa kilang ke dalam
sungai yang akan menjejaskan kesihatan dan kebajikan masyarakat.

Perlunya Campur Tangan Kerajaan 12
 

(i) Menyediakan barang awam
• Tidak dikeluarkan oleh pihak swasta kerana tidak menguntungkan mereka.
• Oleh itu, kerajaan akan campurtangan dalam menyediakan barang awam seperti
hospital untuk kebajikan rakyat.

(ii) Mengawal kuasa monopoli
• Kuasa monopoli menyebabkan ketidakcekapan pengeluaran dan peruntukkan sumber
dalam ekonomi. Firma monopoli juga akan mengenakan harga yang tinggi dan
mengeluarkan keluaran yang rendah.
• Oleh itu, campurtangan kerajaan perlu mengawal harga dan meningkatkan keluaran
dengan melaksanakan dasar harga maksimum / dasar harga minimum / dasar

Mikroekonomi

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

peletakan harga

(iii) Mencapai kestabilan ekonomi
• Ketidakstabilan ekonomi seperti masalah inflasi / pengangguran akan mendatangkan
masalah kepada negara.
• Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan dengan melaksanakan dasar fiskal atau dasar
kewangan untuk memastikan kestabialan ekonomi.

(iv) Merapatkan jurang agihan pendapatan
• Agihan pendapatan yang tidak setara menyebabkan jurang pendapatan golongan
kaya dan miskin semakin besar.
• Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan dengan mengenakan cukai kepada golongan
kaya dan bantuan subsidi kepada golongan miskin supaya agihan pendapatan lebih
setara.

(v) Mengawal kesan luaran yang negatif

• Perkembangan industri yang tidak terkawal dan sikap pengeluar mementingkan
keuntungan mewujudkan kesan luaran negatif seperti pencemaran udara, air atau
bunyi yang menyebabkan penurunan taraf hidup masyarakat.

• Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan seperti dengan melaksanakan peraturan dan
undang-undang.

PANDUAN MENJAWAB

BAHAGIAN B (ESEI)

1. (a) Terangkan dua kebaikan sistem ekonomi pasaran bebas. [4]

Cadangan jawapan :

i) Mementingkan kebajikan individu
Kebajikan negara berada pada tahap tinggi kerana individu berusaha untuk
memaksimumkan kepuasan masing-masing.

(ii) Menggalakkan persaingan
Persaingan yang sihat dikalangan pengeluar dapat meningkatkan kecekapan dan
kebajikan pengguna seperti harga barang di pasaran yang sentiasa rendah.

(b) Terangkan bagaimana sistem ekonomi pasaran bebas mengatasi masalah asas

ekonomi yang dihadapi oleh pengeluar kopi? [6]

Cadangan jawapan:

i. Berapa banyak kopi hendak dikeluarkan?
• Kuantiti kopi yang hendak dikeluarkan bergantung kepada jumlah
permintaan pasaran melalui proses mekanisme harga.

(ii) Bagaimana kopi hendak dikeluarkan?

• Pengeluar menggunakan kaedah pengeluaran yang cekap samada intensif
buruh atau intensif modal untuk meminimumkan kos pengeluaran dan
memaksimumkan keuntungan.

(iii) Untuk siapa kopi dikeluarkan?

• Kopi dikeluarkan berdasarkan kepada corak agihan pendapatan.
• Semakin tinggi pendapatan atau kuasa beli pengguna maka semakin banyak

kopi boleh diperolehi.

Mikroekonomi 13
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

BAHAGIAN C (KUANTITATIF)

1. Jadual di bawah menunjukkan kombinasi barang modal dan barang penggunayang
dapat dikeluarkan oleh sesebuah ekonomi.

Kombinasi AB C DE F

Barang perkilangan (unit) 0 1 2 34 5

Barang pertanian (unit) 35 33 30 25 15 0

(a) Nyatakan andaian yang dibuat dalam penerbitan keluk kemungkinan [2]
pengeluaran. [2]
[2]
(b) Dengan menggunakan kertas graf, lukiskan keluk kemungkinan pengeluaran bagi [2]
ekonomi tersebut. [2]

(c) Jelaskan implikasi kombinasi pengeluaran jika pengeluaran seperti berikut: 14
 

(i) 3 unit barang perkilangan dan 30 unit barang pertanian
(ii) 10 unit barang pertanian dan 4 unit barang perkilangan
(iii) 2 unit barang perkilangan dan 30 unit barang pertanian

Cadangan Jawapan

(a) Andaian:

i. Ekonomi hanya mengeluarkan 2 jenis barang sahaja

ii. Tingkat teknologi tidak berubah

iii. Jumlah faktor pengeluaran tetap

iv. Ekonomi pada guna tenaga penuh

(b)


  Barang pertanian (unit)


 

40
 


  A
35
 
B

 
C
30
 


  D
25
 


 

20
 


  E
15
 


 

10
 


 

5
 


  F

0 1 2 3 45

Barang perkilangan (unit)

Mikroekonomi

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

(C) (i)
• Kombinasi ini terletak di luar keluk kemungkinan pengeluaran.
• Ekonomi tidak dapat mengeluarkan kombinasi ini kerana sumber ekonomi dan
tingkatan teknologi yang disedia ada tidak mengcukupi.

(C) (ii)
• Kombinasi ini terletak didalam kemungkinan pengeluaran.
• Kombinasi ini menunjukkan ketidakcekapan penggunaan sumber kerana keluaran
masih dapat ditingkatkan tanpa mengurangkan barang lain.

(C) (iii)
• Kombinasi ini menunjukkan keluaran maksimum yang dapat dikeluarkan apabila
semua sumber digunakan sepenuhnya dengan cara yang cekap.
• Tambahan keluaran satu barang tidak dapat dilakukan tanpa mengurangkan
keluaran barang yang lain.

SOALAN PENGAYAAN: 15
 

BAHAGIAN A (ANEKA PILIHAN)

1. Penyataan berikut adalah benar tentang jenis barang yang terdapat dalam ekonomi
kecuali

A barang percuma ialah barang yang tiada kos lepas.
B barang awam ialah barang yang tiada prinsip pengeculian
C barang ekonomi ialah barang yang tertakluk kepada prinsip pengeculian
D barang perantaraan ialah barang yang telah diproses dan boleh digunakan

terus oleh pengguna.

2. Masalah ekonomi merujuk kepada satu keadaan

A pilihan terpaksa dibuat tanpa wujudnya kos lepas
B masyarakat akan membuat pilihan bagi memenuhi semua kehendak mereka
C sumber ekonomi yang dimiliki adalah tidak terhad tetapi barang dan perkhidmatan

yang dikehendaki adalah terhad
D sumber ekonomi yang dimiliki adalah terhad tetapi barang dan perkhidmatan yang

dikehendaki adalah tidak terhad

3. Sesebuah ekonomi mencapai kecekapan pengeluaran yang maksimum apabila ekonomi

A.tidak dapat meningkatkan pengeluaran suatu barang tanpa mengurangkan
pengeluaran barang lain

B dapat meningkatkan pengeluaran semua barang
C dapat meningkatkan pengeluaran suatu barang tanpa mengurangkan

pengeluaran barang lain

Mikroekonomi

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

D dapat mengurangkan pengeluaran semua barang

4. Akibat daripada masalah kekurangan dalam ekonomi menyebabkan

A. pelaku ekonomi perlu membuat pilihan
B. pertumbuhan ekonomi akan terjejas
C. tiada barang percuma bagi pengguna
D. kos lepas semakin meningkat

5. Setiap titik pada keluk kemungkinan pengeluaran menggambarkan kombinasi barang

A. maksimum yang dapat dihasilkan dengan menggunakan semua sumber dalam
ekonomi

B. maksimum yang dapat dihasilkan dengan menggunakan sebahagian daripada
sumber ekonomi

C. yang dapat dihasilkan dengan menggunakan sebahagian daripada sumber ekonomi
D. yang dapat dihasilkan dengan menggunakan semua sumber ekonomi.

6. Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk kemungkinan pengeluaran bagi sebuah
negara.

Barang Y (unit)

100
80
50

0 60 70 80 Barang X (unit)

Kos lepas untuk mengeluarkan
A seunit barang X adalah tetap
B seunit barang Y ialah 10 unit barang X
C 10 unit barang X ialah 20 unit barang Y
D tambahan barang X daripada 70 unit kepada 80 unit adalah 50 unit barang Y

7. Bagi keluk kemungkinan pengeluaran yang mengalami kos lepas yang semakin
meningkat, pertambahan satu unit barang pertanian akan menyebabkan
A pengurangan pengeluaran yang semakin besar bagi barang industri
B pengurangan pengeluaran yang semakin kecil bagi barang industri
C pengurangan pengeluaran yang sama bagai barang industri
D pertambahan pengeluaran yang semakin besar bagi barang industri.

8. Antara berikut yang manakah bukan kebaikan sistem kapitalis?
A. Keputusan yang cepat dapat dilakukan melalui mekanisme harga
B. Persaingan dapat meningkatkan kualiti barang yang dihasilkan
C. Barang awam dapat dikeluarkan

Mikroekonomi 16
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

D. Pekerja mempunyai dorongan untuk bekerja keras.

BAHAGIAN B (ESEI)

1. (a) Terangkan mengapakah masalah asas ekonomi wujud? [2]

(b) Terangkan bagaimana sistem ekonomi campuran mengatasi masalah asas [8]
ekonomi yang dihadapi.

2. Dengan menggunakan gambar rajah keluk kemungkinan pengeluaran, jelaskan konsep:

(a) Pengangguran [3]

(b) Kekurangan [3]

(c) Kos lepas [4]

3. Jelaskan bagaimana sistem ekonomi kapitalis menyelesaikan masalah: [10]
(a) Peruntukan faktor pengeluaran
(b) Cara pengagihan barang
(c) Jenis dan kuantiti barang yang hendak dikeluarkan.

BAHAGIAN C (KUANTITATIF)

1. Jadual di bawah menunjukkan pelbagai kombinasi pengeluaran barang A dan barang B
bagi sebuah negara.

Kombinasi Barang A (unit) Barang B (unit)

A 0 20
B 2 19
C 4 16
D 6 10
E80

(a) Hitung kos lepas untuk mengeluarkan: [2]
(i) seunit barang A pada setiap kombinasi pengeluaran [2]
(ii) seunit barang B pada setiap kombinasi pengeluaran

(b) (i) Apakah bentuk keluk kemungkinan pengeluaran bagi negara tersebut? [1]

(ii) Apakah jenis faktor pengeluaran bagi negara tersebut? [1]

(c) Nyatakan keadaan ekonomi apabila negara ini mengeluarkan 4 unit barang A

dan 14 unit barang B. Berikan sebab untuk jawapan anda. [2]

(d) Adakah kombinasi 3 unit barang A dan 19 unit barang B boleh dicapai? [2]
Mengapa?

Mikroekonomi 17
 

BAB 2: PASARAN BARANG DAN HARGA Modul PdP Ekonomi Penggal 1

2.1 dan 2.2:
 
Permintaan dan Penawaran
Penawaran (SS)
Permintaan (DD) Takrif:
Takrif: Kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk
Kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk menawarkan sejumlah barangan tertentu pada
membeli sejumlah barangan tertentu pada tingkat tingkat harga tertentu dalam tempoh masa
harga tertentu dalam tempoh masa tertentu. tertentu.

Hukum Permintaan: Hukum Penawaran:
Apabila harga sesuatu barang meningkat kuantiti Apabila harga sesuatu barang meningkat kuantiti
diminta akan berkurangan, manakala apabila harga ditawar akan bertambah, manakala apabila harga
sesuatu barang jatuh kuantiti diminta akan sesuatu barang jatuh kuantiti ditawar akan
bertambah. berkurang.

Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti diminta
(RM) (unit) (RM) (unit)

1 10 1 2
2 8 2 4
3 6 3 6
4 4 4 8
5 2 5 10

Harga (RM) Harga (RM) S
D 5

5 4
3
4 2

3
2

1 Kuantiti (unit) 1S Kuantiti (unit)
D 0 2 4 6 8 10

0 2 4 6 8 10

Huraian jadual & Keluk Permintaaan: Huraian jadual & keluk Penawaran:

Andaian harga asal RM3, kuantiti diminta ialah 6 Andaian harga asal RM3, kuantiti ditawar ialah
unit. 6 unit.
Jika harga meningkat (RM3 ke RM4), kuantiti Jika harga meningkat (RM3 ke RM4), kuantiti
diminta berkurangan (6 unit ke 4 unit). ditawar bertambah (6 unit ke 8unit).
Jika harga menurun (RM3 ke RM2), kuantiti diminta Jika harga menurun (RM3 ke RM2), kuantiti
meningkat (6 unit ke 8 unit). ditawar berkurang (6 unit ke 4 unit).
Wujud hubungan songsang/negatif antara harga dan Wujud hubungan langsung/positif antara harga
kuantiti diminta. dan kuantiti ditawar.

Mikroekonomi 18
 

Fungsi/persamaan permintaan: Modul PdP Ekonomi Penggal 1

Qd = a – bP
 
Jika P = RM3, Qd = 6 unit.
Jika P = RM4, Qd = 4 unit Fungsi/persamaan penawaran:
Maka:
Qs = a + bP
6 = a – 3b …….(persamaan 1) Jika P = RM 3, Qs = 6 unit.
4 = a – 4b ……..(persamaan 2) Jika P = RM4, Qs = 8 unit.
Gunakan kaedah penyelesaian persamaan serentak: Maka:
Persamaan 1 tolak persamaan 2
2 = b. 6 = a +3b …….(persamaan 1)
8 = a + 4b …….(persamaan 2)
Gantikan b = 2 dalam pers. 1 atau 2 Gunakan kaedah penyelesaian persamaan
serentak:
6 = a – 3(2) Persamaan 2 tolak persamaan 1
6=a–6 2=b
a = 6+6 b=2
a = 12
Gantikan b = 2 dalam pers. 1 atau 2
Maka persamaan permintaan ialah;
Qd = 12 – 2P 6 = a + 3(2)
6=a+6
a=6-6
a=0

Jika diberi fungsi permintaan adalah, Maka persamaan penawaran ialah
Qd = 50 - 5p Qs = 2P
Maka jadual permintaan boleh dibentuk
seperti berikut: Jika diberi fungsi penawaran adalah,
Qd = 20 + 5p
Maka jadual penawaran boleh dibentuk seperti
berikut:

Pada tingkat harga RM2, kuantiti diminta ialah; Pada tingkat harga RM2, kuantiti ditawar ialah;

Qd = 50 – 5(2) Qs = 20 + 5(2)
Qd = 50 – 10 Qs = 20 + 10
Qd = 40 unit. Qs = 30 unit.

Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti ditawar
(RM) (unit) (RM) (unit)

2 40 2 30
4 30 4 40
6 20 6 50
8 10 8 60
10 0 10 70

Mikroekonomi 19
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.1.1 & 2.2.1: Faktor yang mempengaruhi permintaan dan faktor yang
mempengaruhi penawaran

Faktor yang mempengaruhi permintaan Faktor yang mempengaruhi penawaran
a) Harga barang itu sendiri a) Harga barang itu sendiri
b) Harga barang lain b) Harga barang lain
• barang penawaran bertanding
• barang pengganti • barang penawaran bersama
• barang penggenap. c) Harga input
c) Pendapatan pengguna
d) Cita rasa penduduk. e) Bilangan pengeluar
e) Jumlah penduduk f) Tingkat Teknologi
f) Musim g) Dasar Kerajaan
g) Dasar Kerajaan h) Jangkaan harga masa depan
h) Jangkaan harga masa depan.

Perbezaan antara perubahan kuantiti diminta Perbezaan antara perubahan kuantiti ditawar
dan perubahan permintaan. dan perubahan penawaran.

a) Perubahan kuantiti diminta: a) Perubahan kuantiti ditawar
Berlaku di sebabkan oleh: Berlaku di sebabkan oleh:
i) Harga barang itu sendiri i) Harga barang itu sendiri

Harga (RM) Harga (RM)
D
S
P1
P D Kuantiti (unit) P1 Kuantiti (unit)
P0 Q0
P Q1
0 Q1 Q P0

S
0 Q0 Q

• Jika harga barang X naik (P ke P1), kuantiti • Jika harga barang X naik (P ke P1), kuantiti
diminta ke atas barang X akan berkurang ditawar ke atas barang X akan bertambah (Q
(Q ke Q1), jika harga barang X turun (P ke ke Q0), jika harga barang X turun (P ke P0),
P0), kuantiti diminta ke atas barang X akan kuantiti ditawar ke atas barang X akan
bertambah (Q ke Q0)
berkurang (Q ke Q1)

b) Perubahan Permintaan b) Perubahan Penawaran
Berlaku disebabkan oleh faktor-faktor lain selain Berlaku disebabkan oleh faktor-faktor lain selain
daripada factor harga barang itu sendiri seperti daripada factor harga barang itu sendiri seperti
berikut: berikut:
i) Perubahan harga barang lain i) Perubahan harga barang lain

a) Barang pengganti a) Barang bertanding.

• Dua barang yang boleh saling • tambahan penawaran satu barang
mengganti kerana fungsinya adalah menyebabkan pengurangan
sama. penawaran barang lain.

• contoh: margerin & mentega. • Contoh: getah & kelapa sawit.

Mikroekonomi 20
 

Harga kelapa sawit Modul PdP Ekonomi Penggal 1
(RM)

 

S2 S S1

P

S2 S S1 Q1 Kuantiti kelapa sawit
0 Q0 Q (unit)

• Apabila harga margerin meningkat, kuantiti • Apabila harga getah meningkat, kuantiti
diminta margerin berkurang menyebabkan ditawar getah bertambah menyebabkan
permintaan ke atas mentega bertambah. penawaran kelapa sawit berkurang.
Kesannya keluk permintaan mentega beralih Kesannya keluk penawaran kelapa sawit
ke kanan dari DoDo ke D1D1, dan pada harga beralih ke kiri dari SS ke S2S2, dan pada
yang sama kuantiti diminta mentega harga yang sama kuantiti ditawar kelapa
bertambah dari Q ke Q1 sawit berkurang dari Q ke Q2.

• Apabila harga margerin berkurang. Kuantiti • Apabila harga getah berkurang, kuantiti
diminta margerin bertambah, menyebabkan ditawar getah berkurang menyebabkan
permintaan ke atas mentega berkurang. penawaran kelapa sawit bertambah.
Kesannya keluk permintaan mentega beralih Kesannya keluk penawaran kelapa sawit
ke kiri dari DD ke D2D2, dan pada harga yang beralih ke kanan dari SS ke S1S1, dan pada
sama kuantiti diminta mentega berkurang dari harga yang sama kuantiti ditawar kelapa
Q ke Q2. sawit bertambah dar Q ke Q1

b) Barang Penggenap b) Barang penawaran bersama
• Dua barang yang perlu • Barang yang dikeluarkan bersama/
serentak.
digunakan bersama untuk membolehkanya • Contoh: daging kambing dan kulit
berfungsi. kambing.
• Contoh: kereta & petrol.

Harga Petrol D1 Harga kuit kambing S2 S S1
(RM) (RM)

D
D2

PP

D2 D D1 S2 S
0 Q0
Q2 Q Q1 kuantiti petrol S1 Q1 Kuantiti kulit kambing
Q (unit)
(unit)

• Apabila harga kereta meningkat, kuantiti • Apabila harga kambing meningkat, kuantiti
diminta kereta berkurang menyebabkan ditawar daging kambing bertambah
permintaan ke atas petrol berkurang. Kesannya menyebabkan penawaran kulit kambing
keluk permintaan petrol beralih ke kiri dari turut bertambah. Kesannya keluk
DD ke D2D2, dan pada harga yang sama penawaran kulit kambing beralih ke kanan
kuantiti diminta petrol berkurang dari Q ke Q2 dari SS ke S1S1, dan pada harga yang sama
kuantiti ditawar kulit kambing bertambah
• Apabila harga kereta jatuh. Kuantiti diminta dari Q ke Q1
kereta bertambah, menyebabkan permintaan
ke atas petrol bertambah. Kesannya keluk • Apabila harga daging kambing jatuh,
permintaan petrol beralih ke kanan dari DD ke kuantiti ditawar daging kambing berkurang
D1D1, dan pada harga yang sama kuantiti menyebabkan penawaran kulit kambing
diminta petrol bertambah dari Q ke Q1 turut berkurang,. Kesannya keluk
penawaran kulit kambing beralih ke kiri
Mikroekonomi
21
 

ii) Pendapatan Pengguna Modul PdP Ekonomi Penggal 1
• Apabila pendapatan pengguna meningkat,
kuasa beli pengguna meningkat dan
 
permintaan turut meningkat
dari SS ke S2S2, dan pada harga yang sama
iii) Cita rasa kuantiti ditawar kulit kambing berkurang
• Apabila cita rasa pengguna meningkat
permintaan turut meningkat. dari Q ke Q2

ii) Harga Input
•
Apabila harga input meningkat, kos
• pengeluaran meningkat dan penawaran
akan berkurang.
.

iv) Jumlah penduduk iii) Bilangan pengeluar
Semakin ramai penduduk permintaan • Semakin ramai bilangan pengeluar,
semakin bertambah. penawaran semakin bertambah.

v) Musim iv) Tingkat Teknologi.
• Pada Musim hujan, permintaan ke atas • Semakin tinggi teknologi
payung bertambah. pengeluaran, semakin kurang kos
pengeluaran maka semakin
vi) Dasar Kerajaan. v) meningkat jumlah penawaran.

• Jika kerajaan mengenakan cukai pendapatan, Dasar Kerajaan
pendapatan boleh guna jatuh dan permintaan • Apabila cukai dikenakan, kos
berkurang. pengeluaran akan meningkat, maka
penawaran akan berkurang.
• Apabila kerajaan melaksanakan kempen • Apabila subsidi diberi, kos
galakan penggunaan barang tempatan, pengeluaran akan berkurang,
permintaan ke atas barang tempatan maka penawaran akan bertambah.
meningkat
Jangkaan Harga Masa Depan.
vii) Jangkaan harga masa depan vi) • Jika harga masa depan dijangka
• naik penawaran ke atas barang
jika harga masa depan dijangka naik tersebut sekarang berkurang.
permintaan ke atas barang tersebut sekarang
meningkat.

Mikroekonomi 22
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.3: Keseimbangan Pasaran

2.3.1: Keseimbangan Pasaran
• Keseimbangan pasaran bermaksud satu keadaaan di mana kuantiti diminta di pasaran
sama dengan kuantiti ditawar di pasaran pada satu tingkat harga tertentu.
• Syarat keseimbangan pasaran: Qd = Qs atau
Keluk permintaan pasaran bersilang dengan keluk penawaran pasaran.

• Penetuan keseimbangan Pasaran:
a) Pendekatan Rumus:
Jika diberi fungsi permintaan dan penawaran seperti berikut:
Qd = 100 – 4P
Qs = 50 + P
Maka keseimbangan pasaran ialah;
Qs = Qd
100 – 4P = 50 + P
100 – 50 = P + 4P
50 = 5p
P = 50/5
P = RM10
Gantikan P = RM10 dalam mana-mana fungsi DD atau SS
Q = 100 – 4(10)
Q = 100 – 40
Q = 60 unit

• Penetuan keseimbangan pasaran:
b) Pendekatan Jadual

Harga Kuantiti diminta Kuantiti ditawar Keadaan pasaran
(unit)
(RM) (unit) 55 Lebihan Permintaan
60 keseimbangan
5 80 65
70 Lebihan Penawaran
10 60 75 Lebihan Penawaran
Lebihan Penawaran
15 40

20 20

25 0

• Penentuan keseimbanan pasaran
c) Pendekatan Rajah

Harga (RM)

D Lebihan SS S
S

10

S Lebihan DD D Kuantiti (unit)
0 60

• Keseimbangan pasaran ialah pada titik E, harga keseimbangan RM10 dan kuantiti
keseimbangan 60 unit.

• Lebihan Permintaan berlaku apabila kuantiti diminta di pasaran melebihi kuantiti ditawar
iaitu pada tingkat harga yang lebih rendah daripada RM10

• Lebihan penawaran berlaku apabila kuantiti ditawar di pasaran melebihi kuantiti diminta
iaitu pada tingkat harga lebih tinggi daripada harga RM10

Mikroekonomi 23
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.3.2: Perubahan Keseimbangan pasaran
Disebabkan oleh perubahan keluk permintaan atau perubahan keluk penawaran

1. Perubahan Permintaan Sahaja

a) Pertambahan permintaan b) Pengurangan permintaan

Andaian penawaran tetap, kesan pertambahan Andaian penawaran tetap, kesan pengurangan

pendapatan, permintaan pengguna bertambah, keluk pendapatan, permintaan pengguna berkurang,

permintaan beralih ke kanan. keluk permintaan beralih ke kiri.

Harga (RM) D1 S0 Harga (RM) S0
D0 E1 D0
E0
P1 D1 E1
P0
P0 E0
P1

S0 D0 D1 S0 D1 D0
0 0
Q0 Q1 Kuantiti (unit) Q1 Q0 Kuantiti (unit)

• Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan • Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan
kuantiti=Q0. kuantiti=Q0.

• Kesan pertambahan pendapatan, permintaan • Kesan pengurangan pendapatan,
bertambah, keluk permintaan beralih ke permintaan berkurang, keluk permintaan
kanan dari D0D0 ke D1D1. beralih ke kiri dari D0D0 ke D1D1.

• Titi keseimbangan E0 bergerak ke E1 • Titi keseimbangan E0 bergerak ke E1
• Harga keseimbangan meningkat dari P0 ke P1 • Harga keseimbangan jatuh dari P0 ke P1
• Kuantiti keseimbangan bertambah dari Q0 ke • Kuantiti keseimbangan berkurang dari Q0

Q1 ke Q1

Mikroekonomi 24
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2. Perubahan Penawaran Sahaja

Menunjukkan keadaan keluk penawaran beralaih ke kanan (pertambahan penawaran) atau ke kiri

(pengurangan penawaran)

a) Pertambahan penawaran b) Pengurangan penawaran

Andaian permintaan tetap, kesan penurunan harga Andaian permintaan tetap, kesan kenaikan harga

input, penawaran firma bertambah, keluk penawaran input, penawaran firma berkurang, keluk

beralih ke kanan. penawaran beralih ke kiri.

Harga (RM) Harga (RM)

D0 S0 D0 S1
S1 S0

P E0 P1 E1
P0 E0
P1 E1
S1 S0
S0 S1 Q1 D0 0 Q1 Q0 D0
0 Q0 Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)

• Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan • Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan
kuantiti=Q0. kuantiti=Q0.

• Kesan penurunan harga input, penawaran • Kesan kenaikan harga input, berkurang
bertambah, keluk penawaran beralih ke berkurang, keluk penawaran beralih ke
kanan dari S0S0 ke S1S1
kiri dari S0S0 ke S1S1.
• Titik keseimbangan E0 bergerak ke E1 • Titik keseimbangan E0 bergerak ke E1
• Harga keseimbangan jatuh dari P0 ke P1 • Harga keseimbangan meningkat dari P0

Kuantiti keseimbangan bertambah ke P1.
dari Q0 ke Q1 Kuantiti keseimbangan berkurang

dari Q0 ke Q1

3. Pertambahan permintaan dan penawaran serentak

a) pertambahan DD = SS b) Pertambhan DD>SS c) Pertambahan DD<SS

Harga (RM) D1 S0 Harga (RM) D1 S0 Harga (RM) S0
D0 S1 E0 S1 D1 S1
D0
P0 E0 E1 P1 E1 D0 E0
P0 P0
E1
P1
S0 S1 D0 D1 S0 S1 D0 D1 S0 S1 D0 D1
0 Kuantiti (unit) Kuantiti (unit) Q1 Kuantiti (unit)
Q1 0 Q0 Q1 0
Rajah (a) Q0 Rajah (b) Rajah (c) Q0

Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan penawaran
secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E0 bergerak ke E1, keluk permintaan dan keluk
penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S1

Kesannya: Kesannya: Kesannya:

harga tetap dan kuantiti harga meningkat dengan harga jatuh dengsn ksdsr ysng lebih

bertambah dari Q0 ke Q1 kadar yang lebih kecil dari P0 kecil dari P0 ke P1 dan kuantiti
ke P1 dan kuantiti bertambah bertambah dengan kadar yang lebih

dengan kadar yang lebih besar dari Q0 ke Q1
besar dari Q0 ke Q1

Mikroekonomi 25
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

4. Pertambahan permintaan dan pengurangan penawaran

a) Pertambahan DD = b) Pertambahan DD > c) Pertambahan DD <
pengurangan SS pengurangan SS pengurangan SS

Harga (RM) S1 Harga (RM) E1 S1 Harga (RM) S1
D1 E1 S0 D1 S0 D1 E1 S0

D0 E0 D0 D0
P1 P1
D0 D1 P1
P0 Kuantiti (unit)
P0 E0 P0 E0
S1 S0 Q0
0 Rajah (a) S1 D0 D1 S1 S0 D0 D1
S0 Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
Q0 Q1 0 Q0
0 Rajah (c) Q1
Rajah (b)

Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan penawaran

secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E0 bergerak ke E1, keluk permintaan dan keluk

penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S1

Kesannya: Kesannya: Kesannya:

harga meningkat daripada P0 ke harga meningkat dengan kadar harga meningkat dengan kadar

P1 dan kuantiti tidak berubah yang lebih besar dari P0 ke P1 yang lebih besar dari P0 ke P1 dan

dan kuantiti bertambah dengan kuantiti bertambah dengan kadar

kadar yang kecil dari Q0 ke Q1 yang kecil dari Q0 ke Q1

5. Pengurangan DD dan pengurangan SS

a) Pengurangan DD = b) Pengurangan DD > c) Pengurangan DD <
pengurangan SS
pengurangan SS pengurangan SS

Harga (RM) S1 Harga (RM) E1 S1 Harga (RM) S1
D1 D0 S0 D0 S0 S0
D1 D0
P0 E1 E0 D1 E0 P1 E1 E0
P0
P0
P1

S1 S0 D1 D0 S1 D0
0 Kuantiti (unit)
S1 S0 D1 D0 Rajah (b) S0 D1
Q1 0
0 Q0 Kuantiti (unit) Q0 Rajah (b) Q0 Q1 Kuantiti (unit)
Rajah (a)
Q1

Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan penawaran

secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E0 bergerak ke E1, keluk permintaan dan keluk

penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S1

Kesannya: Kesannya: Kesannya:

harga tetap dan kuantiti berkurang harga jatuh dengan kadar yang harga meningkat dengsn kadar

dari Q0 ke Q1 lebih kecil dari P0 ke P1 dan yang lebih kecil dari P0 ke P1 dan
kuantiti bertambah dengan kadar kuantiti bertambah dengan kadar

yang lebih besar dari Q0 ke Q1 yang lebih besar dari Q0 ke Q1

Mikroekonomi 26
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.4: Lebihan Pengguna dan Lebihan Pengeluar

• Lebihan pengguna = Perbezaan antara harga • Lebihan pengeluar = Perbezaan antara
yang sanggup dibayar dengan harga sebenar harga yang sanggup dijual dengan harga
dibayar/ harga pasran sebenar dijual/ harga pasaran.

• Cara penghitungan:
Lebihan Pengguna = Harga sanggup dibayar – Harga
Pasaran.

i) Cara jadual

Kuantiti Harga (RM) Lebihan

Barang Sanggup Pasaran Pengguna

(unit) dibayar (RM)

1 20 5 15

2 15 5 10

3 10 5 5

4 55 0

• Apabila 1 unit barang digunakan Lebihan
pengguna = RM15 (20 – 5)

ii) Cara gambar rajah. i) Cara gambar rajah
Lebihan pengguna = ½(tapak x tinggi) Lebihan pengeluar = ½(tapak x tinggi)

Harga (RM)

10 D E0 S Harga (RM) E0 S
5 D
Lebihan Pengguna = Lebihan Pengeluar =
1/2 (20) (10 - 5) 10 1/2 (20) (10 - 4)
1/2 (20 x 5) 1/2 (20 x 6)
1/2 (100) 1/2 (120)
= RM50 = RM60

S D 4 D
0 Kuantiti (unit) S Kuantiti (unit)

20 0 20

Mikroekonomi 27
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.5 & 2.6:
Keanjalan Permintaan & Keanjalan Penawaran

2.5: Keanjalan Permintaan (Ed) 2.6: Keanjalan Penawaran (Es)

• Maksud Ed = Mengukur peratus perubahan • Maksud Es = Mengukur peratus
kuantiti diminta kesan peratus perubahan perubahan kuantiti ditawar kesan
harga barang itu sendiri, harga barang lain, perubahan harga barang itu sendiri.
dan tingkat pendapatan.

• Jenis-jenis Keanjalan Permintaan
a) Keanjalan Permintaan Harga (Ed)
b) Keanjalan Permintaan Silang (Ec)
c) Keanjalan Permintaan Pendapatan (Ey)

a) Keanjalan Permintaan Harga Keanjalan Penawaran

• Maksud (Ed) = Mengukur peratus • Maksud Es = Kaedah mengukur peratus
perubahan kuantiti diminta kesan perubahan kuantiti ditawar kesan
perubahan harga barang itu sendiri perubahan harga barang itu sendiri.

• Rumus / Formula: • Rumus / Formula:
Ed = % Δ kuantiti diminta Es = % Δ kuantiti ditawar
% Δ harga barang % Δ harga barang
= Q1 –Qo x Po = Q1 – Qo x Po
Qo P1 - Po Qo P1 – Po

• Contoh Pengiraan Ed • Contoh Pengiraan Es

Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti ditawar

(RM) (unit) (RM) (unit)

2 10 5 20

36 6 25

Hitung nilai keanjalan permintaan harga apabila Hitung nilai keanjalan penawaran apabila

harga meningkat daripada RM2 ke RM3. harga meningkat daripada RM5 ke RM6.

Jawapan: Jawapan:
Ed = Q1 – Qo x Po Es = Q1 – Qo x Po

Qo P1 – Po Qo P1 – Po
= 6 – 10 x 2 = 25 – 20 x 5

10 3 – 2 20 6 – 5
= -4 x 2 =5 x 5

10 1 20 1
= - 0.8 = 1.25
*Apabila harga meningkat 1% kuantiti diminta *Apabila harga meningkat sebanyak 1% kuantiti
berkurang sebanyak 0.8% ditawar bertambah sebanyak 1.25%

Darjah Keanjalan Permintaan Harga Darjah Keanjalan Penawaran
i) Anjal i) Anjal

Harga (RM) Harga (RM)

D 12 S
12 10
Kuantiti (unit)
10 S 20

S D 0 10
0 Kuantiti (unit)

5 10

Mikroekonomi 28
 

i) Nilai Ed > 1 Modul PdP Ekonomi Penggal 1
Andaian harga naik (RM10 ke RM12)

 
Ed = Q1 – Qo x Po
Qo P1 - Po i) Nilai Es > 1
Andaian harga jatuh (RM12 ke RM10)
= 5 – 10 x 10
10 12 – 10 Es = Q1 – Qo x Po
Qo P1 - Po
= -5 x 10
10 2 = 10 – 20 x 12
20 10 – 12
= -2.5
ii) % Δ kuantiti > % Δ harga = -10 x 12
20 -2
% Δ harga = 12 -10 x 100
10 =3
ii) % Δ kuantiti > % Δ harga
= 20%
% Δ kuantiti = 5 - 10 x 100 % Δ harga = 10 -12 x 100
12
10
= 50% = 16.67%
iii) Keluk DD berbentuk landai % Δ kuantiti = 10 - 20 x 100

ii) Tidak Anjal 20
= 50%
Harga (RM) iii) Keluk SS berbentuk landai
D
ii) Tidah Anjal
20
Harga (RM) S

20

10

10

S D Kuantiti (unit) S Kuantiti (unit)
0 0 10 12
57

i) Nilai Ed < 1 i) Nilai Es < 1
Andaian harga naik (RM10 ke RM20)
Andaian harga naik (RM10 ke RM20)
Ed = Q1 – Qo x Po Es = Q1 – Qo x Po
Qo P1 - Po Qo P1 - Po
= 12 – 10 x 10
= 5 – 7 x 10 10 20 – 10
7 20 – 10 = 2 x 10
10 10
= -2 x 10 = 0.2
7 10
ii) % Δ kuantiti < % Δ harga
= -0.29 % Δ harga = 20 -10 x 100
ii) % Δ kuantiti < % Δ harga 10
= 100%
% Δ harga = 20 -10 x 100 % Δ kuantiti = 12 - 10 x 100
10 10
= 20%
= 100%
% Δ kuantiti = 5 - 7 x 100 iii) Keluk SS berbentuk curam

7
= 28.57%
iii) Keluk DD berbentuk curam

iii) Anjal Satu iii) Anjal Satu

Harga (RM) Harga (RM) S
D
P1
P1

P

P

S D S Kuantiti (unit)
0Q Kuantiti (unit) 0 Q Q1

Q1

Mikroekonomi 29
 

i) Nilai Ed = 1 Modul PdP Ekonomi Penggal 1
ii) % Δ kuantiti = % Δ harga
iii) Keluk DD berbentuk hiperbola
 

iv) Anjal Sempurna i) Nilai Es = 1
ii) % Δ kuantiti = % Δ harga
Harga (RM) iii) Kelik SS bermula dari asalan

iv) Anjal Sempurna

Harga (RM)

P D PS
Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
0
Tidak anjal sempurna 0
0 v)
D 0 v) Tidak anjal sempura
Harga (RM)
Harga (RM) S

Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)

0Q 0Q

i) Nilai Ed = 0 i) Nilai Es = 0
ii) Perubahan harga tidak ii) Perubahan harga tidak

mempengaruhi sebarang mempengaruhi sebarang
kuantiti. perubahan kuantiti.
iii) Keluk selari dengan paksi harga
ii) Keluk selari dengan paksi harga

Penentu-penentu keanjalan Penentu-penentu keanjalan penawaran
permintaan Harga
i) Kadar pertambahan kos
i) Kewujudan barang pengganti pengeluaran.
• Barang yang mempunyai banyak
• Semakin kecil tambahan kos pengeluaran
pengganti lebih anjal daripada barangg berbanding tambahan pengeluaran
yang tidak mempunyai pengganti, semakin anjal penawaran barang tersebut
• Contoh: Sayur kobis mempunyai banyak
barang pengganti lebih anjal daripada ii) Bekalan input berubah.
barang yang tiada barang pengganti • Jika bekalan input sukar dicari,
seperti garam
penawaran ke atas barng ttersebut adalah
iii) Nisbah pendapatan daripada perbeanjaan tidak anjal.

pengguna iii) Faktor pengeluaran tertentu.
• Jika perbelanjaan ke atas suatu barang • Jika pengeluaran sesuatu barang

melibatkan jumlah perbelanjaan yang memerlukan faktor yang khusus, maka
besar daripada pendapatan, maka barang semakin tidak anjal penewaran barang
itu adalah anjal. tersebut.
• Contoh: Perbelanjaan ke atas televisyen
lebih anjal berbanding perbelanjaan ke iv) Jangka masa
atas pen. • Semakin lama jangka masa yang

iii) Kegunaan barang tersebut diperlukan untuk pengeluaran sesuatu
• Jika suatu barang mempunyai banyak barang semakin tidak anjal penawaran
barang tersebut.
kegunaan, permintaan ke atasnya lebih
anjal berbanding barang yang sedikit v) Bilangan firma/ pengeluar
kegunaannya.
30
 
Mikroekonomi

• Contoh: Komputer lebih anjal berbanding Modul PdP Ekonomi Penggal 1
mesin taip.

 
iv) Jangka masa
• Semakin lama jangka masa, permintaan • Semakin banyak bilangan firma dalam
sebuah industri semakin anjal penawaran
ke atas suatu barang lebih anjal barang tersebut.
berbanding jangka masa yang singkat.
• Contoh; Dalam jangka masa panjang •
pengguna mempunyai lebih masa untuk
mencari barang pengganti, maka
permintaan ke atas barang tersebut lebih
anjal

v) Kepentingan barang tersebut
• Semakin penting sesuatu barang maka

keanjalan permintaannya adalah tidak
anjal.

Hubungan Antara Keanjalan Permintaan Harga dengan Jumlah Hasil/ Jumlah Perbelanjaan.

a) Keluk Permintaan Anjal

i) Kesan Kenaikan Harga ii) Kesan Kejatuhan Harga

Harga (RM) TRo = RM10 x 10 unit Harga (RM) TRo = P x Q
= RM12 x 5 unit
D = RM100 D = RM60
12 TR1 = P x Q 12
TR1 = RM10 x 10 unit
10 = RM12 x 5 unit 10 = RM100

= RM60

DD

0 Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
5 10 0

5 10

• Kesan kenaikan harga ke atas keluk • Kesan kejatuhan harga ke atas keluk
permintaan anjal, TR telah berkurang permintaan anjal,TR telah bertambah
(RM100 kepada RM60) (RM60 kepada RM100)

b) Keluk Permintaan Tidak Anjal

i) Kesan Kenaikan Harga ii) Kesan Kejatuhan Harga

Harga (RM) TRo = P x Q Harga (RM) TR0 = RM20 x 7 unit
D = RM10 x 7 unit D = RM140
= RM70
20 20 TR1 = P x Q
TR1 = RM20 x 7 unit = RM10 x 7 unit
10 = RM140 10
= RM70

0 D Kuantiti (unit) D Kuantiti (unit)
57 0

• Kesan kenaikan harga ke atas keluk 57
permintaa tidak anjal, TR telah
bertambah (RM70 kepada RM140) • Kesan kejatuhan harga ke atas keluk
permintaa tidak anjal, TR telah berkurang
(RM140 kepada RM70)

Mikroekonomi 31
 

b) Keanjalan Permintaan Silang Modul PdP Ekonomi Penggal 1

• Maksud = Kaedah mengukur peratus
 
perubahan kuantiti diminta suatu barang
kesan perubahan harga barang lain. c) Keanjalan Permintaan Pendapatan

• Rumus: • Maksud = Kaedah mengukur peratus
Ec = % Δ kuantiti diminta X perubahan kuantiti diminta suatu barang
% Δ harga barang Y kesan perubahan tingkat pendapatan
= Qx1 – Qxo x Pyo
Qxo Py1 – Py0 • Rumus:
Ey = % Δ kuantiti diminta
• Contoh pengiraan: % Δ pendapatan
= Qx1 – Qxo x Yo

• Qxo Y1– Yo
• Contoh pengiraan:

Harga X Kuantiti Diminta Y Pendapatan Kuantiti Diminta X

(RM) (unit) (RM) (unit)

2 10 1000 10

3 20 2000 50

Hitung nilai keanjalan permintaan silang antara Hitung nilai keanjalan permintaan pendapatan bagi

barang X dan barany Y jika harga meningkat barang X jika pendapatan meningkat daripada

daripada Rm2 ke RM3. RM1000 ke RM2000

Ec = Qx1 – Qxo x Pyo Ey = Qx1 – Qxo x Yo
Qxo Py1 – Py0 Qxo Y1 – Y0

= 20 – 10 x 2 = 50 – 10 x 1000
10 3 – 2 10 2000 - 1000

= 10 x 2 = 40 x 1000

10 1 10 1000
=2 =4

*Barang X dan barang Y adalah barang * Barang X adalah barang mewah kerana nilai Ey

pengganti kerana nilai Ec = +ve >1

• Kegunaan Keanjalan permintaan silang • Kegunaan Keanjalan permintaan
untuk menentukan sama ada hubungan pendapatan untuk menentukan sama ada
antara 2 barang adalah barang barang itu merupakan barang normal,
pengganti, barang penggenap atau barang mewah, barang mesti atau barang
barang tiada kaitan. giffen

Nilai Ec Jenis hubungan Nilai Ey Jenis barang

Positif Barang Pengganti 0 < Ey ≤ 1 Normal
Negatif Barang Penggenap Ey > 1 Mewah
Ey = 0 Mesti
Sifar Tiada kaitan Ey < 0 Bawahan

Mikroekonomi 32
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.7: Campurtangan Kerajaan Dalam Pasaran

2.7.1: Analisis Kesan Cukai dan Subsidi Kerajaan

Beban Cukai Faedah Subsidi
• jumlah cukai yang dikenakan oleh kerajaan • Pemberian kerajaan kepada pengeluar.
ke atas pengeluar

Kesan cukai terhadap harga, output dan Kesan subsidi terhadap harga, output dan
agihan beban cukai agihan faedah subsidi

• Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran • Pemberian subsidi kerajaan
meningkat, penawaran jatuh dan keluk menyebabkan kos pengeluaran
penawaran beralih ke kiri menurun, penawaran bertambah dan
keluk penawaran beralih ke kanan.
• Cukai tak langsung = cukai yang dikenakan
oleh kerajaan ke atas pengeluar dan
sebahagian baban cukai tersebut dipindahkan
kepada pengguna.

Harga (RM) S1 Harga (RM) S S1
D S D A
B
P1 E1 C E
P BE
P

P1 E1

C A D S S1 D
S1 S Kuantiti (unit) 0 Q Q1 Kuantiti (unit)

0 Q1 Q

Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q. Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti

Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat, = Q.

penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran

S1S1. berkurang, penawaran naik, keluk SS beralih
Keseimbangan baru = E1
Harga meningkat dari P ke P1 ke kanan dari SS ke S1S1.
Kuantiti jatuh daripada Q ke Q1. Keseimbangan baru = E1
Beban cukai pengguna = PP1E1B Harga berkurang dari P ke P1
Beban cukai pengeluar = CPBA Kuantiti meningkat daripada Q ke Q1
Faedah subsidi pengguna = P1PBE1
Faedah subsidi pengeluar = PCAB

Mikroekonomi 33
 

Kesan Cukai terhadap Lebihan Pengguna dan Modul PdP Ekonomi Penggal 1
Pengeluar

 
• Kesan cukai terhadap lebihan pengguna
Kesan Subsidi terhadap Lebihan
Harga (RM) S1 Pengguna dan Pengeluar
S
• Kesan subsidi terhadap lebihan
pengguna

AD Harga (RM) S
AD S1

P1 E1 PE

PE P1 E1

D S S1 D Kuantiti (unit)
S Kuantiti (unit) 0
0 Q Q1

Q1 Q Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti

Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q. = Q.
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat,
penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran
S1S1. meningkat, penawaran naik, keluk SS beralih
Keseimbangan baru = E1
Harga meningkat dari P ke P1 ke kanan dari SS ke S1S1.
Kuantiti jatuh daripada Q ke Q1. Keseimbangan baru = E1
Lebihan Pengguna asal PAE telah berkurang kepada Harga menurun dari P ke P1
P1AE1 Kuantiti naik daripada Q ke Q1.
Lebihan pengguna asal PAE telah bertambah

kepada P1AE1

• Kesan cukai terhadap lebihan pengeluar • Kesan subsidi terhadap lebihan
pengeluar
Harga (RM)
D S1

P1 E1 S Harga (RM) S
D S1

PE PE
A P1 E1

D A
B Kuantiti (unit) D

0 Q1 Q B Kuantiti (unit)
0 Q Q1
Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q.
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat, Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti
penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke = Q.
S1S1. Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran
Keseimbangan baru = E1 meningkat, penawaran naik, keluk SS beralih
Harga meningkat dari P ke P1 ke kanan dari SS ke S1S1.
Kuantiti jatuh daripada Q ke Q1. Keseimbangan baru = E1
Lebihan pengeluar asal BPE telah berkurang kepada Harga menurun dari P ke P1
AP1E1 Kuantiti naik daripada Q ke Q1.
Lebihan pengeluar asal APE telah bertambah
kepada BP1E1

Mikroekonomi 34
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

2.7.2: Analisis Kesan Dasar Harga Maksimum dan Dasar Harga Minimum

Dasar Harga Maksimum Dasar Harga Minimum

• Penetapan Harga oleh kerajaan pada tingkat • Penetapan Harga oleh kerajaan pada
harga yang lebih rendah daripada harga tingkat harga yang lebih tinggi

pasaran daripada harga pasaran

Kesan Penetapan Dasar Harga Maksimum Kesan Penetapan Dasar Harga Minimum

Terhadap Harga dan Output Keseimbangan Terhadap Harga dan Output Keseimbangan

Harga (RM) Harga (RM)

D S D S
P P1
E E
P

P1 S D Kuantiti (unit)
0 Q2 Q Q1
S D Kuantiti (unit)
0 Q2 Q Q1

Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q. Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti

Kesan penetapan harga maksimum oleh kerajaan, = Q.

harga menurun daripada P ke P1. Kesan penetapan harga minimum oleh
Kuantiti diminta bertambah dari Q ke Q1.
Kuantiti ditawar berkurang dari Q ke Q2. kerajaan, harga meningkat daripada P ke P1.
Wujud Lebihan DD sebanyak Q2Q1. Kuantiti diminta berkurang dari Q ke Q1.
Untuk kekalkan harga pada P1 kerajaan perlu Kuantiti ditawar bertambah dari Q ke Q2
menampung lebihan permintaan sebanyak Q2Q1. Wujud Lebihan SS sebanyak Q ke Q2.
Untuk kekalkan harga pada P1 kerajaan perlu
membeli lebihan penawaran sebanyak Q1Q2

Mikroekonomi 35
 

Kesan Dasar Harga Maksimum terhadap Lebihan Modul PdP Ekonomi Penggal 1
Pengguna dan Pengeluar

 

Kesan Dasar Harga Minimum terhadap

Lebihan Pengguna dan Pengeluar

Kesan Terhadap Lebihan Pengguna Kesan Terhadap Lebihan Pengguna

Harga S Lebihan Pengguna Harga Lebihan Pengguna
Asal = PP2E.
P2 D Lebihan Pengguna P2 S Asal = PP2E.
E Baru P1 A Lebihan Pengguna
= P1P2B P
P Lebihan Pengguna B Baru
P1 A bertambah sebyk S
0 Q1 E = P1P2B
S B P1PEB Lebihan Pengguna
0 Q2 Q
D berkurang sebyk

Kuantiti PP1AE
Q1
D

Q Q2 Kuantiti

Kesan Terhadap Lebihan Pengeluar Kesan Terhadap Lebihan Pengeluar

Harga Lebihan Pengeluar Harga Lebihan Pengeluar
Asal = PP3E. Asal = PP3E.
D S Lebihan Pengeluar D S Lebihan Pengeluar
Baru Baru
E = P1P3A E = P1P3A
P Lebihan Pengeluar P Lebihan Pengeluar
berkurang sebanyak berkurang sebanyak
A B PP1AE A B PP1AE
P1 P1
P3 S D P3 S D
0 Q2 Q 0 Q2 Q
Kuantiti Kuantiti
Q1 Q1

Mikroekonomi 36
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

PANDUAN MENJAWAB SOALAN.

BAHAGIAN B (SOALAN ESEI) [2]
1. a) Apakah maksud permintaan? [8]

b) Berdasarkan gambar rajah, jelaskan hubungan antara harga dan kuantiti
diminta.

Cadangan Jawapan:

a) Permintaan merupakan kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk membeli sejumlah
barangan tertentu pada tingkat harga tertentu dalam tempoh masa tertentu.

b)

Harga (RM) Kuantiti (unit)

D
P1

P
P0

D

0 Q1 Q Q0

Anadaian harga asal adalah P, kuantiti diminta ialah Q. Jika harga meningkat daripada P ke P1,
kuantiti diminta berkurang daripada Q ke Q1. Jika harga menurun daripada P ke Po, kuantiti diminta
bertambah daripada Q ke Q0. Wujud hubungan songsang antara harga dan kuantiti diminta

2. a) Apakah maksud lebihan permintaan dan lebihan penawaran? [2]
b) Dengan menggunakan gambar rajah, jelaskan bagaimana keseimbangan [8]
pasaran boleh dicapai jika berlaku lebihan permintaan dan lebihan penawaran

Cadangan Jawapan:
a) Lebihan permintaan bermaksud kuantiti diminta melebihi kuantiti ditawar pada

satu tingkat harga tertentu.
Lebihan penawaran bermaksud kuantiti ditawar melebihi kuantiti diminta pada satu tingkat
harga tertentu.
b)

Harga (RM)

DS

P1
E

P

P2

S Q1 Q Q2 D
0 Kuantiti (unit)

• Keseimbangan pasaran tercapai apabila keluk permintaan pasaran bersilang dengan keluk
penaawaran pasaran iaitu apabila kuantiti diminta di pasaran sama dengan kuantiti ditawar di
pasaran pada tingkat harga P dan kuantiti Q.

• Pada tingkat harga P2, berlaku lebihan permintaan sebanyak Q1Q2 menyebabkan harga
meningkat sehingga mencapai keseimbangan pada tingkat harga P dan kuantiti Q.

• Pada tingkat harga P1, berlaku lebihan penawaran sebanyak Q1Q2 menyebabkan harga
menurun sehingga mencapai keseimbangan pada tingkat harga P dan kuantiti Q.

Mikroekonomi 37
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

BAHAGIAN C (SOALAN KUANTITATIF)

1. Persamaan permintaan dengan penawaran daging kambing import masing-masing adalah

seperti yang berikut:

P = 70 – 2Q

P = 10 + Q

dengan

P = Harga daging kambing per kilogram (RM)

Q = Kuantiti daging kambing (kg)

a) Hitung harga dan kuantiti keseimbangan [2]

b) Hitung lebihan pengguna pada tingkat keseimbangan. [1]

c) Sekiranya kerajaan mengenakan cukai ke atas daging kambing import sebanyak RM3.00

per kilogram,

i) hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru. [2]

ii) hitung perubahan lebihan pengguna dan jelaskan makna bagi nilai yang

diperoleh. [2]

d) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk permintaan dan penawaran

sebelum dan selepas cukai dikenakan. [3]

Cadangan Jawapan.
a) 70 – 2Q = 10 + Q
3Q = 60
Q = 20kg
P = 70 – 2(Q)
= 70 – 2(20)
= 70 – 40
= RM30

b) Lebihan pengguna = ½ x 20 x (70 – 30)
= ½ x 20 x 40
= RM400

c) (i) Qd = Qs
70 – 2Q = 10 + Q + 3

3Q = 57
Q = 19kg
P = 70 – 2(19)
P = RM32

(ii) Lebihan pengguna baru = ½ x (70 – 32) x 19
= RM361

Perubahan Lebihan pengguna = RM361 – RM400 = -RM39
Lebihan pengguna berkurang

Mikroekonomi 38
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

e) Kertas graf S1 Kuantiti(kg)
S0
Harga (RM)
D
70

32
30
13
10

0 19 20

SOALAN PENGAYAAN

BAHAGIAN A (SOALAN ANEKA PILIHAN)

1 Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk penawaran (SS) terhadap suatu

Barang.

Harga (RM) S

10

0 10 40 Kuantiti (unit)

Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk penawaran (SS) terhadap suatu barang
A Qs = 4 + 40P
B Qs = 10 + 3P
C Qs = 10 + 20P
D Qs = 40 + 10P

2 Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk permintan kereta di pasaran.

Harga
D1

D

D D1
0 Kuantiti

Peralihan keluk permintaaan kereta dari D0D0 ke D1D1 adalah disebabkan oleh peningkatan
A subsidi petrol
B harga kereta import
C kuasa beli pengguna
D bilangan pengedar kereta

Mikroekonomi 39
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

3 Kuantiti barang Y yang diminta akan meningkat apabila
A harga barang Y jatuh
B penawaran barang Y meningkat
C harga input barang Y dijangka akan jatuh
D pendapatan pengguna semakin meningkat

Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk permintaan (DD) dan keluk
penawaran (SS) bagi suatu barang Keluk DD dan SS yang asal adalah D0D0
dan S0S0.

Harga D1 S2
S0
D0
D2 J S1

! !1
! !M
K
S2 H

S0 S1 D2 D0 D1
01 Kuantiti

4 Jika kerajaan bertindak menarik balik pemberian subsidi ke atas barang
tersebut, titik keseimbangan
yang baru ialah

AH
BJ
CK
DM

5 Persamaan permintaan dan persamaan penawaran bagi suatu barang masing-
masing ialah
P = 50 - 2Q
P = 10 + 3Q
dengan P ialah harga (RM), dan Q ialah kuantiti (unit). Jika kerajaan mengenakan cukai
Sebanyak RM5 per unit keluaran ke atas barang tersebut, harga keseimbangan akan
A meningkat sebanyak RM2.00
B menurun sebanyak RM9.00
C meningkat sebanyak RM32.00
D menurun sebanyak RM34.00

6 Dalam pasaran suatu barang, harga dan kuantiti keseimbangan akan meningkat
jika pertambahan permintaan
A melebihi pengurangan penawaran.
B menyamai pertambahan penawaran .
C lebih kecil daripada pertambahan penawaran.
D lebih kecil daripada pengurangan penawaran.

Mikroekonomi 40
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

7 Jadual di bawah menunjukan harga, permintaan , dan penawaran barang X di pasaran

Harga Permintaan Penawaran
(RM) (unit) (unit)
180 145
10 160 160
20 140 175
30 120 190
40 100 205
50

Kejatuhan harga input pengeluaran telah menyebabkan penawaran terhadap
barang X jatuh sebanyak 20% pada setiap tingkat harga. Berapakah harga
keseimbangan yang baru?
A RM20.00
B RM30.00
C RM40.00
D RM50.00

8 Andaikan fungsi permintaan dan penawaran bagi suatu barang masing-masing
adalah
P = 50 - 5Q
P = 10 + 3Q
dengan P ialah harga (RM) dan Q ialah kuantiti (unit). Apabila tingkat
pendapatan meningkat dan
fungsi permintaan yang baru adalah P = 80 - 4Q, maka harga keseimbangan akan
meningkat sebanyak
A RM10.00
B RM15.00
C RM25.00
D RM40.00

Mikroekonomi 41
 

BAHAGIAN B (SOALAN ESEI) Modul PdP Ekonomi Penggal 1

1 a) Jelaskan maksud konsep-konsep berikut
 
i) keanjalan permintaan silang?
ii) barang pengganti dan barang penggenap? [2]
[2]

b) Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk hubungan antara barang A dan
barang B.

Harga A (RM)

25
10

Kuantiti B (unit)

0 20 30

Berdasarkan gambar rajah di atas berserta contoh, jelaskan hubungan antara barang A [6]
dan barang B menggunakan kaedah keanjalan permintaan silang.

2 Dengan menggunakan gambar rajah, terangkan kesan ke atas keseimbangan pasaran [5]
suatu barang jika
a) permintaan ke atas barang tersebut bertambah dengan kadar yang lebih besar
Daripada pertambahan penawaran.

b) permintaan ke atas barang tersebut bertambah dengan kadar yang lebih kecil [5]
daripada pengurangan penawarannya.

3 "Kejatuhan tingkat harga sesuatu barang akan mengurangkan jumlah hasil pengeluar". [10]
Bincangkan pernyataan di atas.
[5]
4 Dengan menggunakan gambarajah, terangkan kesan terhadap harga dan kuantiti [5]
keseimbangan barang X apabila

a) harga barang Y iaitu pengganti kepada X telah meningkat.

b) Kos upah buruh untuk mengeluarkan barang X telah meningkat.

5 a) Apakah maksud Keanjalan Permintaan Pendapatan. [2]
[8]
b) Dengan menggunkan contoh yang sesuai jelaskan bagaimana penentuan barang
Normal dan barang mewah ditentukan.

7 "Kejatuhan tingkat harga sesuatu barang akan mengurangkan jumlah hasil [10]
pengeluar". Bincangkan pernyataan di atas.

8 a) Apakah Maksud Dasar Harga Maksimum dan Dasar Harga Minimum?. [2]

b) Berdasarkan gambar rajah jelaskan kesan penetapan Dasar Dasar Harga Maksimum

Kerajaan ke atas

i) Lebihan Pengguna

ii) Lebihan Pengeluar [10]

Mikroekonomi 42
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

BAHAGIAN C (SOALAN KUANTITATIF)

1 Persamaan permintaan dan penawaran bagi suatu barang adalah seperti berikut [2]
Px = 50 - 2.5Qx
Px = -10 + 2.5Q
dengan
Px = harga barang X
Qx = kuantiti barang X

a)
Hitung harga dan kuantiti keseimbangan bagi barang X

b) Jika kerajaan memberi subsidi sebanyak RM10 per unit keluaran,

i) bentukkan persamaan penawaran baru selepas subsidi diberi [2]

ii) hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru selepas subsidi diberi [1]

iii) hitung Lebihan pengguna sebelum dan selepas subsidi diberi [2]

iv) hitung peratus perubahan Lebihan Pengguna selepas subsidi diberi. [1]
c) Menggunakan kertas graf, lukis keluk permintaan dan penawaran, dan lorek [2]

bahagian perubahan Lebihan Pengguna selepas subsidi diberi.

2 Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan barang A dan keluk
permintaan barang B di pasaran.

Harga A(RM) HargHaa(rRgaMAB)(RM)
D D D1

20

15
10

D 0 D D1

0 20 25 Kuantiti B (unit) 15 30 Kuantiti B (unit)

a) Jika harga barang A meningkat daripada RM10 ke RM20 seunit

i) Hitung keanjalan permintaan bagi barang A. [2]
[3]
ii) Hitung keanjalan permintaan silang antara barang A dan barang B.
Nyatakan hubungan antara barang A dan barang B . Jelaskan [3]

iii) kuantiti diminta ke atas barang C telah berkurang daripada 40 unit ke
30 unit, hitung keanjalan permintaann silang antara barang A dan
barang B.

Mikroekonomi 43
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

b) Gambar rajah di bawah menunjukkan hubungan antara tingkat pendapatan dengan
permintaan barang B.

Pendapatan(RM)

2500

1500

Kuantiti B (unit)

0 20 30

Hitung keanjalan permintaan pendapatan bagi barang B apabila tingkat [2]
pendapatan meningkat. Apakah jenis barang B. Jelaskan.
[2]
3 Fungsi permintaan dan fungsi penawaran bagi barang X adalah seperti
berikut: [2]
P = 50 - 2Q [2]
P = 25 + 3Q [2]
dengan [2]
Q = kuantiti barang X (unit)
P = harga barang X (RM)

a) Hitung harga dan kuantiti keseimbangan pasaran bagi barang X.

b) Jika kerajaan memberi subsidi sebanyak RM10 per unit ke atas barang X,

i) Hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru selepas subsidi diberi?

ii) Hitung jumlah perbelanjaan yang ditangung oleh kerajaan
iii) Berapakah peratusan subsidi yang dinikmati oleh pengguna?

c) Hitung perbezaan lebihan pengguna sebelum dan selepas subsidi diberi

Mikroekonomi 44
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

BAB 3 : TEORI PENGELUARAN DAN KOS PENGELUARAN

NOTA PADAT

3.1 Firma dan Industri

1. Firma
• Satu unit pengeluar yang menggunakan kombinasi faktor-faktor tertentu bagi mengeluarkan
suatu produk.
• Contohnya Syarikat Penerbitan Pelangi dan Syarikat Proton Holding.

2. Industri
• Sekumpulan firma yang mengeluarkan produk yang sama atau hampir sama dalam suatu
pasaran.
• Contohnya industri restoran makanan segera – mengandungi firma seperti Marry Brown,
KFC, A&W, McDonald’s dan Pizza Hut.

3.2 Fungsi Pengeluaran

1. Satu persamaan yang menunjukkan hubungan antara kuantiti keluaran yang dikeluarkan dengan
kuantiti input berubah yang digunakan.

Qx = f (K, L)

dengan Qx = kuantiti barang X

f = hubungan tranformasi input kepada kuantiti barang X

K = input tetap misalnya tanah

L = input berubah misalnya buruh.

2. Input

• Faktor pengeluaran yang digunakan dalam proses pengeluaran. Input terbahagi kepada dua
iaitu input tetap dan input berubah.

• Input tetap
o Input yang tidak berubah jumlahnya mengikut kuantiti keluaran. Walaupun keluaran
bertambah, kuantiti input tidak berubah. Input tetap hanya wujud dalam jangka masa

pendek sahaja.

o Contoh input tetap ialah bangunan dan tanah.

• Input berubah
o Input yang berubah jumlahnya mengikut kuantiti keluaran. Ini bermakna apabila
kuantiti keluaran ditambah, maka jumlah input berubah juga bertambah. Input

berubah wujud dalam jangka pendek dan jangka panjang.

o Contoh input berubah ialah bahan mentah dan buruh.

3. Jangka masa pendek
• Jangka masa apabila masih terdapat input yang tidak berubah dari segi kuantitinya.

4. Jangka masa panjang
• Jangka masa di mana semua input yang digunakan telah berubah dari segi kuantitinya.

5. Jumlah keluaran (TP)
• Jumlah keluaran yang dikeluarkan dengan menggunakan kombinasi input tertentu dalam
tempoh masa tertentu.

TP = AP x L

Mikroekonomi 45
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

6. Keluaran purata (AP)

• Jumlah keluaran yang dikeluarkan oleh seunit input berubah. Rumusnya ialah :
AP = TP
L

7. Keluaran sut (MP)
• Perubahan jumlah keluaran yang dikeluarkan akibat perubahan seunit input berubah yang
digunakan.

MP = Perubahan TP
Perubahan L

8. Contoh penghitungan :

Input berubah TP AP MP
(unit) (unit) (unit) (unit)

1 5 5 5
2 13 6.5 8
3 23 7.66 10
4 30 7.5 7
5 35 7 5
6 35 5.83 0
7 33 4.71 -2

Keluaran (unit)

TP

AP

0 3 5 6 MP Input berubah (unit)

9. Hubungan antara TP, AP dan MP

Hubungan antara TP dan MP
• Semasa TP meningkat, MP dalam keadaan positif, iaitu daripada input 0 hingga 6 unit.
• Semasa TP maksimum, MP bernilai sifar, iaitu pada input 6 unit.
• Semasa TP menurun, MP bernilai negatif, iaitu selepas input 6 unit.

Hubungan antara TP dan MP
• Semasa AP meningkat, MP lebih tinggi daripada AP, iaitu daripada input 0 hingga 3 unit.
• Semasa AP maksimum, MP menyamai AP, iaitu pada input 5 unit.
• Semasa AP menurun, MP lebih rendah daripada AP, iaitu selepas input 5 unit.

10. Hukum pulangan berkurangan – Suatu keadaan apabila penggunaan input berubah ditambah
secara berterusan ke atas input tetap, tambahan keluaran (keluaran sut) semakin berkurang.

Mikroekonomi 46
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

3.3. Kos Pengeluaran

3.3.1 Kos pengeluran jangka pendek

1. Kos pengeluaran

• Jumlah perbelanjaan yang ditanggung oleh pengeluar untuk mendapatkan input dan bagi
mengeluarkan output.

2. Kos perakaunan

• Kos yang dibayar berdasarkan perbelanjaan yang dibuat oleh pengeluar.
3. Kos ekonomi

• Gabungan antara kos yang dibayar dan kos yang tidak dibayar.
4. Kos eksplisit

• Kos yang dibayar atau perbelanjaan yang dibuat oleh pengeluar untuk mendapatkan faktor
pengeluaran.

• Sewa bangunan, upah buruh dan kos untuk mendapat bahan mentah.
5. Kos implisit

• Kos yang tidak dibayar oleh pengeluar dalam proses pengeluaran.
• Contoh pengeluar menggunakan tapak miliknya sendiri untuk pembinaan kilang.

Kos Perakaunan = Jumlah kos eksplisit
Kos Ekonomi = Jumlah kos eksplisit + jumlah kos implisit

6. Kos pengeluaran jangka pendek
• Perbelanjaan yang dibayar untuk mendapatkan input tetap dan input berubah.

Jumlah kos tetap • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)
ditanggung untuk
TFC = TC – TVC mendapatkan input tetap TFC
TFC = AFC x Q dalam proses pengeluaran. 0 Keluaran (unit)

• Contohnya ialah pembelian
mesin dan sewa tapak

Jumlah kos berubah • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)
ditanggung untuk
TVC = TC – TFC mendapatkan input berubah TVC
TVC = AVC x Q dalam proses pengeluaran.

• Contohnya ialah upah buruh 0 Keluaran (unit)
dan beli bahan mentah

Jumlah kos • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM) TC
ditanggung untuk TVC
TC = TFC + TVC mendapatkan input berubah
TC = AC x Q dan input tetap dalam proses TFC
pengeluaran.

0
Keluaran (unit)

Mikroekonomi 47
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

Kos tetap purata • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)
AFC = AC – AVC ditanggung untuk
AFC = TFC mendapatkan input tetap bagi

Q mengeluarkan seunit keluaran.

Kos berubah purata 0 AFC
AVC = AC – AFC
AVC = TVC Keluaran (unit)

Q • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM) AVC
ditanggung untuk
Kos purata mendapatkan input berubah
AC = AFC + AVC bagi mengeluarkan seunit
AC = TC keluaran.

Q 0
Keluaran (unit)
Kos sut
MC = Perubahan TC • Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)

Perubahan Q ditanggung untuk AC

mengeluarkan seunit keluaran.

0 Keluaran (unit)

• Tambahan kos akibat Harga (RM)
tambahan satu unit keluaran.
MC

0 Keluaran (unit)

0 Hubungan antara keluk-keluk kos AC, AVC dan AFC

Kos (RM) AC
X AVC

Y

Z AFC

0 Q0 Q1 Keluaran (unit)

• Jarak XQ0 adalah hasil tambah antara jarak YQ0 dan ZQ0. Ini sesuai dengan konsep AC
= AFC + AVC. Ringkasnya YQ0 + ZQ0 = XQ0.

• Apabila keluaran bertambah, AC dan AVC menurun. Walau bagaimanapun, AVC lebih
awal mencapai titik minimum berbanding AC.

• AFC berbentuk hiperbola kerana nilainya terus berkurang apabila keluaran bertambah.
• Pada keluaran antara Q0 dan Q1, AVC sedang meningkat, manakala AC sedang

menurun.
• Selepas Q1, AC dan AVC meningkat, manakala AFC terus menurun.

Mikroekonomi 48
 

8. Hubungan antara keluk kos AC, AVC dan MC Modul PdP Ekonomi Penggal 1

Kos (RM) AC
 

AMCC
 
 

AVC

0 Q0 Q1 Keluaran (unit)


 
 
 

Hubungan antara keluk kos AC dan MC

• Semasa AC menurun, MC lebih rendah daripada AC, iaitu keluaran 0 hingga Q1.
• Semasa AC minimum, MC menyamai AC pada keluaran Q1.
• Semasa AC meningkat, MC lebih tinggi daripada AC, iaitu keluaran melebihi Q1.

Hubungan antara keluk kos AVC dan MC

• Semasa AVC menurun, MC lebih rendah daripada AVC, iaitu keluaran 0 hingga Q0.
• Semasa AVC minimum, MC menyamai AVC pada keluaran Q0
• Semasa AVC meningkat, MC lebih tinggi daripada AVC, iaitu keluaran melebihi Q0.

9. Sebab keluk kos purata (AC) berbentuk ‘U’

i. Hukum pulangan berkurangan
• Bahagian keluk yang mencerun ke bawah dari kiri ke kanan disebabkan oleh berlaku hukum
pulangan bertambah.
• Manakala bahagian keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan disebabkan oleh berlaku
hukum pulangan berkurangan.

ii. Perubahan kos tetap purata
• Bahagian keluk yang mencerun ke bawah dari kiri ke kanan disebabkan oleh pengurangan
dalam kos tetap purata dan kos berubah purata.
• Manakala bahagian keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan disebabkan oleh kenaikan kos
berubah purata lebih besar daripada kejatuhan kos tetap purata. Kedua-dua sebab ini
menyebabkan keluk AC seperti ‘U’.

Mikroekonomi 49
 

Modul PdP Ekonomi Penggal 1


 

3.3.2 Kos pengeluaran jangka panjang

1. Dalam jangka panjang, semua input mengalami perubahan dari segi kuantiti yang digunakan.
2. Keluk kos purata jangka panjang (LAC) – Suatu keluk yang menunjukkan bahagian kos purata

jangka pendek paling rendah yang dipilih pada pelbagai tingkat keluaran.

Kos (RM)

SAC3 LAC

SAC1 SAC2

0 10 1120
  2100
  1250
  Keluaran (unit)

Perkaitan antara LAC dengan keluk kos purata jangka pendek (SAC)

• Keluk-keluk SAC1, SAC2 dan SAC3 adalah saiz loji yang menunjukkan kos purata jangka
pendek.

• Tujuan utama firma ialah meminimumkan kos pengeluaran.
• Pada keluaran 10 unit, saiz loji yang dipilih ialah SAC1. Ini kerana kos puratanya lebih rendah

berbanding dengan SAC2.

• Apabila firma hendak mengeluarkan 12 unit keluaran, maka SAC2 yang dipilih. Ini kerana kos
purata di SAC2 adalah lebih rendah daripada kos purata di SAC1.

• Semasa keluaran 20 unit, hanya SAC2 yang terlibat. Maka SAC2 yang digunakan.
• Apabila keluaran 25 unit yang hendak dikeluarkan, pilihan SAC2 memberikan kos purata yang

lebih rendah berbanding SAC3.

• Oleh itu, jika disambungkan titik-titik yang dipilih pada keluk SAC yang dipilih, maka
terbentuklah keluk kos purata jangka panjang seperti yang ditunjukkan oleh keluk LAC.

3.4 Ekonomi bidangan dan tak ekonomi bidangan

Ekonomi bidangan • Faedah-faedah yang diperolehi firma yang menyebabkan
Tak ekonomi bidangan kos purata jangka panjang berkurangan semasa firma
Ekonomi bidangan dalaman mengeluarkan output secara besar-besaran.

Tak ekonomi bidangan dalaman • Masalah-masalah yang dihadapai oleh firma yang
menyebabkan kos purata jangka panjang meningkat
semasa firma mengeluarkan output secara besar-besaran.

• Faedah-faedah yang diperolehi firma yang menyebabkan
kos purata jangka panjang berkurangan disebabkan oleh
keadaan dalaman firma semasa mengeluarkan output
secara besar-besaran.

• Masalah-masalah yang dihadapi firma yang menyebabkan
kos purata jangka panjang meningkat disebabkan oleh
keadaan dalaman firma semasa mengeluarkan output
secara besar-besaran.

Mikroekonomi 50