95 ชนิด ปลาสวยงามน้ำจืดไทย

ที่่�ปรึึกษา องคมนตรีี
อธิิบดีีกรมประมง
1. ดร. จรััลธาดา กรรณสูตู รองอธิิบดีีกรมประมง
2. นายมีีศักั ดิ์์� ภัักดีีคง รองอธิิบดีีกรมประมง
3. นายเฉลิิมชััย สุวุ รรณรักั ษ์์ รองอธิิบดีีกรมประมง
4. นายวิิชาญ อิิงศรีีสว่่าง รองอธิิบดีีกรมประมง
5. นายบััญชา สุุขแก้ว้
6. นายถาวร ทัันใจ

คณะทำ�ำ งานจััดทำ�ำ หนังั สือื พันั ธุ์์�สัตั ว์์น้ำ�ำ� สวยงามของไทย
1. นายเฉลิิมชััย สุุวรรณรัักษ์์ รองอธิิบดีีกรมประมง (ประธาน คณะทำ�ำ งาน)
2. นางอรุุณีี รอดลอย ผู้�เ้ ชี่�ยวชาญด้้านสัตั ว์์น้ำ�ำ�และพรรณไม้้น้ำ��ำ สวยงาม
(รองประธาน คณะทำ�ำ งาน)
3. นางสุุวิิมล สีีหิิรัญั วงศ์์ ผู้�้เชี่ย� วชาญด้้านความหลากหลายทางชีีวภาพ
ด้้านการประมงน้ำ��ำ จืืด
4. นายวิิศณุพุ ร รัตั นตรััยวงศ์์ ผู้�้เชี่�ยวชาญด้้านพันั ธุุกรรมสัตั ว์์น้ำ��ำ
5. นางสุุทธิินีี ลิ้้�มธรรมมหิิศร ผู้�้อำำ�นวยการกองวิิจัยั และพัฒั นาการเพาะเลี้�ยงสััตว์์น้ำ�ำ�ชายฝั่ง�่
6. นายเฉลิิมพล เพ็็ชรรัตั น์์ ผู้�อ้ ำ�ำ นวยการกองวิิจัยั และพัฒั นาประมงน้ำ��ำ จืืด
7. นายอำำ�นวย คงพรหม ผู้�อ้ ำ�ำ นวยการกองวิิจัยั และพัฒั นาประมงทะเล
8. ดร.สง่่า ลีีสง่่า ผู้�้อำ�ำ นวยการกองวิิจััยและพัฒั นาพันั ธุุกรรมสััตว์์น้ำ��ำ
9. นายธเนศ พุ่่�มทอง ผู้�้อำ�ำ นวยการกองวิิจััยและพััฒนาการเพาะเลี้�ยงสัตั ว์์น้ำ�ำ�จืืด
10.นางสาวอ้้อมเดืือน มีีจุ้�ย หัวั หน้้ากลุ่�มวิิจัยั และพััฒนาการเพาะเลี้�ยงสัตั ว์์น้ำ�ำ�สวยงาม
และพรรณไม้้น้ำ�ำ�
11. นายประสิิทธิ์์� คงพรปรารถนา หััวหน้้ากลุ่�มชีีววิิทยาและความหลากหลายทางทะเล
12. นายอนุุชา พงษ์์พัฒั นะ หััวหน้้ากลุ่�มเทคโนโลยีีโสตทััศนููปกรณ์์และสื่่�อสิ่่�งพิิมพ์์
13. นางนฤนารถ ภััคพงศ์์โยธิิน หัวั หน้้ากลุ่�มเผยแพร่่และประชาสัมั พันั ธ์์
สำ�ำ นัักงานเลขานุุการกรม

ผู้�้เรีียบเรีียง นางอรุุณีี รอดลอย ผู้�้เชี่ย� วชาญด้้านสััตว์์น้ำ��ำ และพรรณไม้้น้ำ��ำ สวยงาม
ภาพประกอบ นางอรุุณีี รอดลอย นายณัฐั ชพงศ์์ เพชรฤทธิ์์� นายสมศัักดิ์์ � ทองหุุล
นางสาวชาญทอง ภู่่�นิิยม นายชลทรััพย์์ วรวิิชาน นายพิิเชษฐ์์ สันั ต์์ธนะวาณิิ

ปีีที่่พ� ิิมพ์์ พ.ศ. 2564

จำ�ำ นวนที่่พ� ิิมพ์ ์ 2,000 เล่่ม

ISBN 978-616-358-575-2

ออกแบบ/พิิมพ์ท์ ี่่ � โรงพิิมพ์์ชุมุ นุมุ สหกรณ์์การเกษตรแห่่งประเทศไทย จำำ�กัดั

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง
กรมประมง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์์

คำำนิิยม

หนัังสืือชุุด “ใต้้ร่่มพระบารมีี จากสายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี
กรมประมง” ที่่ก� รมประมงได้้จัดั ทำำ�ขึ้น�้ นั้้น� เป็น็ ความพยายามของกรมประมง
ในการรวบรวมปลาไทยที่่�มีีถิ่่�นอาศััยในแหล่่งน้ำ��ำ จืืด น้ำ��ำ กร่่อย และน้ำ�ำ�เค็็ม
รวมทั้้�งรวบรวมเครื่�องมืือประมงประเภทต่่าง ๆ ทั้้�งทางด้้านประมงน้ำ��ำ จืืด
และประมงทะเลของประเทศไทย ไว้้เป็็นฐานทรััพยากรชีีวภาพและคลัังความรู้�้
ด้้านการประมงของประเทศ เพื่่�อให้้เด็็กนัักเรีียน นัักศึึกษา เยาวชน
และประชาชนทั่่�วไปในแต่่ละภููมิิภาคได้้มีีโอกาสเรีียนรู้�้ได้้รู้�้จัักชนิิดพัันธุ์ �ปลา
และทรััพยากรท้้องถิ่่�นของตนเอง รวมทั้้�งรู้�้จัักลัักษณะเครื่�องมืือประมง
ของไทย ดังั นั้้�น หนังั สืือชุดุ นี้้�จึึงเอื้้�ออำำ�นวยประโยชน์ใ์ ห้้เกิดิ ขึ้น้� ทั้้ง� โดยทางตรง
และทางอ้้อมแก่่สัังคมในการร่่วมกัันดููแล รัักษา และอนุุรัักษ์์คุ้้�มครอง
ทรัพั ยากรสััตว์์น้ำ�ำ�ของประเทศ เป็็นการสร้้างการมีีส่่วนร่่วมของคนในชุุมชน
และสังั คม สร้้างแนวร่่วมในการรักั ษาและติิดตามการเปลี่่ย� นแปลงของพันั ธุ์�
ปลาชนิิดต่่าง ๆ ที่่�จะเกิิดขึ้�้น ทำำ�ให้้ทราบถึึงการเปลี่่�ยนแปลงที่่�ผ่่านมา
และที่่�จะเป็็นไปในอนาคตว่่าจะพบมากขึ้�้นหรืือน้้อยลงอย่่างไร สามารถ
นำ�ำ ไปใช้้เป็็นฐานข้้อมููลในการวางแผนจััดการและพััฒนาทรััพยากรปลา
และสัตั ว์น์ ้ำ��ำ รวมทั้้ง� สร้้างจิติ สำ�ำ นึึกในการอนุรุ ักั ษ์แ์ ละคุ้้ม� ครองแหล่ง่ พันั ธุ์�ปลา
และการเพาะและขยายพันั ธุ์�ปลาให้้มีเี พิ่่ม� มากขึ้น้� ด้้วยวิธิ ีกี ารต่า่ ง ๆ เพื่่อ� ไม่ใ่ ห้้
สููญสิ้้�นไปจากแหล่่งอาศััยในท้้องถิ่่�นและสัังคมไทย
หนัังสืือชุดุ “ใต้้ร่่มพระบารมีี จากสายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี กรมประมง”
กรมประมงจััดทำ�ำ ขึ้้�นเพื่่�อทููลเกล้้าถวายสมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จ
พระเทพรััตนราชสุุดา เจ้้าฟ้้ามหาจัักรีีสิิริินธร มหาวชิิราลงกรณวรราชภัักดีี
สิิริิกิิจการิิณีีพีีรยพััฒน รััฐสีีมาคุุณากรปิิยชาติิ สยามบรมราชกุุมารีี ซึ่่�งทรงมีี
ความสนพระทัยั ในด้้านสััตว์์น้ำ��ำ และการประมง โดยในการเสด็จ็ พระราชดำำ�เนิิน
เพื่่อ� ปฏิบิ ัตั ิพิ ระราชกรณียี กิจิ ด้้านการประมงทุกุ ครั้ง� ทรงมีพี ระราชดำำ�รัสั ถามถึึง
ชนิิดพัันธุ์�ปลาและเครื่อ� งมืือประมงประเภทต่่าง ๆ หนังั สืือชุุดนี้้�จึึงใช้้เป็็นข้้อมููล

๙๕ii ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

เพื่่�อทรงงานในการตรวจเยี่่�ยมและติิดตามผลโครงการ
ด้้านการประมง และสำ�ำ หรัับให้้นัักเรีียนระดัับ
ประถมศึึกษาในโครงการประมงโรงเรียี นภายใต้้โครงการ
เกษตรเพื่่�ออาหารกลางวัันตามพระราชดำ�ำ ริิ ซึ่่�งเป็็น
โรงเรีียนในสัังกััดกองบััญชาการตำ�ำ รวจตระเวนชายแดน
และสัังกััดกรมการศึึกษานอกโรงเรีียน และในโครงการ
พัฒั นาประมงอันั เนื่่อ� งมาจากพระราชดำ�ำ ริพิ ื้้น� ที่่ท� ุรุ กันั ดาร
ของจัังหวััดต่่าง ๆ ทั่่�วประเทศ เพื่่�อจัักได้้นำำ�ไปเผยแพร่่ ส่่งเสริิม สนัับสนุุน
ใ ห้้พัั ฒ น า ค ว า ม เ ป็็ น อ ยู่ � ข อ ง ป ร ะ ช า ช น ใ ห้้มีี ค ว า ม รู้�้ ค ว า ม เ ข้้ า ใ จด้้ า น ก า ร
ประกอบอาชีีพประมงได้้อย่่างถููกต้้องและเป็็นสื่่�อการเรีียนการสอน
เสริิมทัักษะด้้านเครื่ �องมืือประมงอัันเป็็นประโยชน์์แก่่นัักเรีียน นิิสิิต นัักศึึกษา
ทั้้�งระดับั ประถมศึึกษา มัธั ยมศึึกษา และอุุดมศึึกษา
ด้้วยเหตุนุ ี้้จ� ึึงเห็น็ ว่า่ หนังั สือื เล่ม่ นี้้จ� ะเป็น็ ประโยชน์อ์ ย่า่ งยิ่่ง� และขอเป็น็
กำำ�ลังั ใจให้้กรมประมงได้้สืืบสานเจตนาและดำำ�รงความต่อ่ เนื่่อ� งในการศึึกษา
เรื่�องพรรณปลาของไทย เพื่่�อดำ�ำ รงความมั่่�นคงทางอาหารและความ
หลากหลายทางชีีวภาพสััตว์์น้ำ�ำ� รวมทั้้�งการจััดการด้้านการใช้้ประโยชน์์
และการอนุุรักั ษ์์เพื่่อ� ให้้ปลาและสััตว์์น้ำ��ำ ยังั คงดำำ�รงอยู่่�คู่่�กัับสัังคมไทยตลอดไป

นายจรััลธาดา กรรณสููต
องคมนตรีี

๒ กัันยายน ๒๕๖๔

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย iii
๙๕ ปีี กรมประมง

คำำนิิยม

กรมประมง เป็็นหน่่วยงานหนึ่่�งของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์
ซึ่่�งมีีความรัับผิิดชอบโดยตรงเกี่่�ยวกัับการบริิหารจััดการทรััพยากรสััตว์์น้ำ�ำ�
รวมทั้้�งการเพาะและขยายพัันธุ์์�สััตว์์น้ำ��ำ ทั้้�งสััตว์์น้ำ��ำ เศรษฐกิิจและสััตว์์น้ำ��ำ
สวยงาม การศึึกษาด้้านพัันธุ์�ปลาและความหลากหลายทางชีีวภาพของ
ปลาไทยรวมทั้้�งข้้อมููลด้้านเครื่�องมืือประมง เป็็นอีีกความพยายามหนึ่่�ง
ของกรมประมงที่่�จะมุ่�งมั่่�นดำ�ำ เนิินงานตามภารกิิจการบริิหารจััดการ
ทรััพยากรสััตว์์น้ำ��ำ และการประมงของประเทศให้้ดำ�ำ รงความอุุดมสมบููรณ์์
และคงความหลากหลายทางชีีวภาพของสััตว์์น้ำ�ำ� ผลสััมฤทธิ์์�อัันเกิิดจาก
ภารกิจิ ดังั กล่า่ วล้้วนเป็น็ ไปเพื่่อ� สนับั สนุนุ ให้้ประชาชนในประเทศมีที รัพั ยากร
สััตว์์น้ำ�ำ�ใช้้อย่่างต่่อเนื่่�องและยั่่�งยืืน มีีความมั่่�นคงทางอาหารและโภชนาการ
ที่่�ดีี มีีการจ้้างงาน สร้้างรายได้้ มีีคุุณภาพและวิิถีีชีีวิิตที่่�ดีี
การจััดทำำ�หนัังสืือชุุด “ใต้้ร่่มพระบารมีี จากสายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี
กรมประมง” ซึ่่�งมีีข้้อมููลทั้้�งปลาน้ำ��ำ จืืดและปลาทะเลของไทย ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืด
และปลาสวยงามทะเลรวมทั้้�งเครื่ �องมืือประมงของไทยเล่่มนี้้� จััดเป็็นคู่่�มืือ
ชนิิดพัันธุ์ �ปลาและเครื่ �องมืือประมงของประเทศที่่�รวบรวมจากการศึึกษา
ของกรมประมง และบููรณาการข้้อมููลกัับองค์์กรและสถาบัันการศึึกษา
ที่่�เกี่่�ยวข้้องถืือเป็็นฐานข้้อมููลความมั่่�นคงทางด้้านความหลากหลายของ
ชนิิดพัันธุ์�ปลาในประเทศ รวมถึึงเป็็นฐานข้้อมููลความมั่่�นคงด้้านอาหาร
ภาคการเกษตร ในภาคส่่วนของการประมงที่่�สามารถนำำ�มาจััดทำำ�ระบบ
สารสนเทศ ฐานข้้อมููลและเชื่�อมโยงระบบบริิหารจััดการพื้้�นที่่�เกษตรกรรม
(Agri-Map) ตั้้�งแต่่พื้้�นที่่�น้ำ�ำ�จืืด ชายฝั่่�งทะเล และในทะเลจะเห็็นภาพปลา
ประจำ�ำ ถิ่่�น เครื่�องมืือประมงประจำำ�พื้้�นที่่�และชุุมชนนำำ�มาขยายผล โดย
กรมประมงเป็น็ หน่่วยงานหลัักในการบริิหารจััดการทรััพยากรสัตั ว์์น้ำ��ำ ในพื้้�นที่่�

๙๕iv ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

จึึงหวัังเป็็นอย่่างยิ่�งว่่าหนัังสืือชุุด “ใต้้ร่่มพระบารมีี จากสายธาราสู่�มหานทีี
๙๕ ปีี กรมประมง” จะเป็็นประโยชน์์ต่่อผู้�้สนใจนำ�ำ ไปใช้้ในการสร้้างความรู้�้
ความเข้้าใจที่่�ถููกต้้อง ให้้แก่่เกษตรชาวประมง นัักเรีียน นิิสิิต นัักศึึกษา
ประชาชนทั่่�วไป ทำำ�ให้้ได้้รู้�้จััก รััก และหวงแหนทรััพยากรสััตว์์น้ำ��ำ ของประเทศ
รวมทั้้�งร่่วมกัันสืืบสานการบำำ�รุุงรัักษาให้้มีีเพิ่่�มมากขึ้�้น และอนุุรัักษ์์ให้้ยัังคงอยู่�
คู่ �ประเทศไทยสืืบไป

นายเฉลิิมชัยั ศรีีอ่อ่ น
รัฐั มนตรีีว่่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์

๒ กัันยายน ๒๕๖๔

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย v
๙๕ ปีี กรมประมง

คำำนำำ

เนื่่�องในวโรกาสวัันคล้้ายวัันพระราชสมภพ สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า
กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดา เจ้้าฟ้้ามหาจัักรีีสิิริินธร มหาวชิิราลงกรณ
วรราชภัักดีี สิิริิกิิจการิิณีีพีีรยพััฒน รััฐสีีมาคุุณากรปิิยชาติิ สยามบรมราชกุุมารีี
ในวัันที่่� ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๔ ณ ท่่าวาสุกุ รีี ผู้�บ้ ริิหารกรมประมงได้้รัับ
พระมหากรุุณาธิิคุุณให้้เข้้าเฝ้้าและรัับฟัังพระราชดำำ�รััสเกี่่�ยวกัับการพััฒนา
ความรู้�้ให้้กัับนัักเรีียนในโรงเรีียนตามพระราชดำ�ำ ริิ ซึ่่�งทรงมีีพระราชวิินิิจฉััย
ให้้ปรัับปรุุงการถ่่ายทอดความรู้�้ให้้สอดคล้้องกัับวิิถีีการดำ�ำ รงชีีวิิตเพิ่่�มเติิม
จากการส่่งเสริิมอาชีีพด้้านการประมง เช่่น การทำ�ำ ประมง เครื่�องมืือประมง
โดยเฉพาะอย่่างยิ่่ง� การจัับสัตั ว์์น้ำ��ำ ที่่ถ� ููกต้้องและยั่่ง� ยืืน
สมเด็็จพระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดา ฯ
ทรงประกอบพระราชกรณีียกิิจนานััปการด้้วยพระวิิริิยะอุุตสาหะ และทรงมีี
พระคุณุ ููปการในวงการด้้านการประมง ทรงอุทุ ิิศพระวรกาย พระสติิปััญญา
และพระราชหฤทััย เพื่่�อประโยชน์์สุุขของพสกนิิกร ให้้มีีความเป็็นอยู่�ให้้ดีียิ่�งขึ้้�น
พระองค์์ท่่านทรงมีีความสนพระทััยในด้้านสััตว์์น้ำ�ำ�และการประมงตั้้�งแต่่
ทรงพระเยาว์์ ในการเสด็็จพระราชดำ�ำ เนิินเพื่่�อปฏิิบััติิพระราชกรณีียกิิจ
ด้้านการประมงทุุกครั้�ง ทรงมีีพระราชดำ�ำ รััสถามถึึงชนิิดพัันธุ์�ปลา และเครื่�องมืือ
ประมงประเภทต่่างๆ ด้้วยความสนพระทััย และทรงห่่วงใยในการอนุุรัักษ์์
ทรััพยากรสััตว์์น้ำ�ำ�ของไทยทั้้�งสััตว์์น้ำ��ำ จืืดและสัตั ว์์ทะเล
กรมประมง ในฐานะหน่ว่ ยงานรับั ผิดิ ชอบโดยตรงเกี่่ย� วกับั การบริหิ าร
จััดการทรััพยากรสััตว์์น้ำ��ำ และการประมง รวมทั้้�งการเพาะและขยายพัันธุ์�
สััตว์์น้ำ�ำ� ทั้้�งสััตว์์น้ำ��ำ เศรษฐกิิจและสััตว์์น้ำ��ำ สวยงามนัับตั้้�งแต่่มีีพระมหากรุุณาธิิคุุณ
จััดตั้้�งกรมรัักษาสัตั ว์์น้ำ�ำ�ขึ้้�นเมื่่อ� ปีี พ.ศ. ๒๔๖๙ บัดั นี้้� ได้้ผ่่านล่่วงเลยมาเกืือบ

๙๕vi ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

หนึ่่�งศตวรรษของการประมงไทย กรมประมงได้้ศึึกษา
สำำ�รวจ และวิิจััยด้้านพัันธุ์�ปลาและสััตว์์น้ำ��ำ ที่่�มีีอยู่�
ต ล อ ดทั่่� ว ทุุ ก ภููมิิ ภ า ค แ ล ะ ทุุ ก พื้้� น ที่่� ข อ ง ป ร ะ เ ทศ
ทั้้�งลุ่�มน้ำ��ำ ในผืืนแผ่่นดิินและท้้องทะเลในอาณาเขต
เพื่่�อให้้การสนัับสนุุนงานด้้านการบำำ�รุุงรัักษาและ
ขยายประชากรสััตว์์น้ำ��ำ กิิจกรรมดัังกล่่าวเริ่�มต้้นมา
ตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๔๖๖ ในรััชสมััยของพระบาทสมเด็็จ
พระมงกุุฎเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว โดยมีี ดร.ฮิิว แมคคอร์์มิิค สมิิท (Dr. Huge M. Smith)
อดีีตผู้�้บััญชาการกรมการประมงของรััฐบาลสหรััฐอเมริิกาที่่�มารัับราชการ
เป็็นที่่�ปรึึกษาด้้านการประมงของกระทรวงเกษตราธิิการนานถึึง ๑๓ ปีี
และได้้ดำ�ำ รงตำำ�แหน่่งเจ้้ากรมหรืืออธิิบดีีท่่านแรก ภายหลัังจากมีีพระบรม
ราชโองการตั้้�งกรมรัักษาสััตว์์น้ำ�ำ�ขึ้้�นเมื่่�อวัันที่่� ๒๑ กัันยายน พ.ศ. ๒๔๖๙
และต่่อมาได้้เปลี่่ย� นชื่อ� เป็็นกรมการประมง และกรมประมง ตามลำ�ำ ดับั
เนื่่�องในวาระครบรอบ ๙๕ ปีี ของการสถาปนากรมประมง
กรมประมงได้้จััดทำ�ำ หนัังสืือชุุด “ใต้้ร่่มพระบารมีี จากสายธาราสู่�มหานทีี
๙๕ ปีี กรมประมง” ซึ่ง่� ประกอบด้้วยหนังั สือื ๔ เล่ม่ ได้้แก่่ “พรรณปลาไทยจาก
สายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี กรมประมง” “๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง” “๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามทะเล ๙๕ ปีี กรมประมง” และ
“เครื่อ� งมืือประมงของไทย”

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย vii
๙๕ ปีี กรมประมง

โดยหนัังสืือ “พรรณปลาไทยจากสายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี
กรมประมง” เป็็นการรวบรวมชนิิดพัันธุ์�ปลาของไทยทั้้�งจากผืืนแผ่่นดิิน
ในระบบนิิเวศแหล่่งต้้นน้ำ�ำ�ลำ�ำ ธารต่่อเนื่่�องไปถึึงอาณาเขตท้้องทะเลในระบบนิิเวศ
ทะเลและชายฝั่่�งของไทย ซึ่่�งได้้รัับการสนัับสนุุนข้้อมููลจากหน่่วยงานในสัังกััด
กรมประมง ศููนย์์พััฒนาการประมงแห่่งเอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ (SEAFDEC)
และนักั วิชิ าการอิิสระที่่เ� กี่่ย� วข้้อง แล้้วนำ�ำ มาเรียี งร้้อยเป็น็ เรื่อ� งราวพรรณปลาไทย
ที่่�ได้้จากการรวบรวมและสืืบค้้นจนถึึงปััจจุุบััน อย่่างไรก็็ตามกรมประมง
จะยังั คงมุ่�งมั่่น� สืบื สานการดำ�ำ เนินิ งานด้้านความหลากหลายของชนิดิ พันั ธุ์�ปลาไทย
ดัังกล่่าวสืืบต่่อไปในอนาคต
สำำ�หรับั หนัังสืือ “๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย ๙๕ ปีี กรมประมง”
เป็็นการรวบรวมชนิิดพัันธุ์�ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดพื้้�นเมืืองของไทย ๙๕ ชนิิด
ที่่ม� ีคี วามโดดเด่น่ เป็น็ ที่่ร� ู้จ�้ ักั และเป็น็ ที่่ต� ้้องการของตลาดทั้้ง� ในและต่า่ งประเทศ
ซึ่ง่� กรมประมงได้้มีนี โยบายในการส่ง่ เสริมิ และพัฒั นาอาชีพี เกษตรกรผู้เ�้ พาะเลี้้ย� ง
ปลาสวยงามมาอย่่างต่่อเนื่่�อง ในส่่วนของหนัังสืือ “๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามทะเล
๙๕ ปีี กรมประมง” เป็็นการรวบรวมพันั ธุ์�ปลาทะเลสวยงามที่่ไ� ด้้รับั ความนิิยม
ในการเลี้้�ยงทั่่�วโลก ๙๕ ชนิิด ซึ่่ง� มีีความนิิยมนำำ�มาเลี้้�ยงเป็น็ สััตว์์เลี้้�ยงสวยงาม
นอกจากการเลี้้�ยงในตู้�้ปลาเพื่่�อความเพลิิดเพลิินในบ้้าน สำำ�นัักงาน และ
สถานที่่�ต่่างๆ แล้้ว แต่่ละประเทศทั่่�วโลกยัังนำ�ำ ไปจััดแสดงในสถานแสดง
พันั ธุ์์�สัตั ว์์น้ำ�ำ� (Aquarium) เพื่่อ� เป็น็ แหล่่งเรีียนรู้�ข้ องเยาวชนและประชาชนทั่่ว� ไป
ร ว ม ทั้้� ง ก า ร ส่่ ง เ สริิ ม ธุุ ร กิิ จท่่ อ ง เ ที่่� ย ว เ พื่่� อ ใ ห้้นัั ก ท่่ อ ง เ ที่่� ย ว ไ ด้้ ม า เ ยี่ � ย ม ช ม
พร้้อมหาความรู้�อ้ ีีกด้้วย

๙๕viii ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

สำ�ำ หรัับหนัังสืือ “เครื่�องมืือประมงของไทย” เป็็นการรวบรวม
องค์์ความรู้�้ของเครื่�องมืือประมง ประเภทต่่างๆ ทั้้�งด้้านประมงน้ำ�ำ�จืืด
และประมงทะเล ลัักษณะเครื่�องมืือ รููปแบบ ภาพประกอบ วิิธีีการทำ�ำ ประมง
สััตว์์น้ำ�ำ�ที่่�จัับได้้ แหล่่งทำ�ำ การประมง ทั้้�งที่่�ยัังใช้้ในการทำ�ำ ประมงในปััจจุุบััน
และบางชนิิดที่่�ไม่่นิิยมใช้้แล้้ว เพื่่อ� เป็น็ ฐานข้้อมููลเครื่�องมืือประมงที่่�ใช้้อ้้างอิิง
ได้้อย่า่ งเหมาะสม นอกจากนี้้ย� ังั มีกี ารเพิ่่ม� เติมิ ข้้อกำำ�หนดด้้านกฎหมายประมง
ที่่เ� กี่่ย� วข้้องกับั การใช้้เครื่อ� งมืือประมงเหล่่านั้้�นด้้วย
กรมประมงหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่าหนัังสืือชุุด “ใต้้ร่่มพระบารมีี
จากสายธาราสู่�มหานทีี ๙๕ ปีี กรมประมง” จะอำ�ำ นวยประโยชน์์ต่่อผู้�ท้ ี่่ส� นใจ
และนำำ�ไปใช้้ในการสร้้างความรู้�้ความเข้้าใจที่่�ถููกต้้องให้้แก่่เกษตรกร
ชาวประมง นัักเรีียน นิิสิิต นัักศึึกษา ประชาชนทั่่�วไป รวมทั้้�งช่่วยปลููกฝััง
ให้้เยาวชนได้้รู้�้จัักและหวงแหนทรััพยากรสััตว์์น้ำ��ำ และช่่วยกัันอนุุรัักษ์์
ให้้คงมีีอยู่�ในแหล่่งน้ำ��ำ ของไทยตลอดไป

(นายมีีศัักดิ์์� ภัักดีีคง)
อธิิบดีีกรมประมง
๒ กัันยายน ๒๕๖๔

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย ix
๙๕ ปีี กรมประมง

สารบัญั

หน้า้

บทนำ�ำ
ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดของไทย ...............................................................................................................................................1
แป้้นแก้้วยัักษ์์.......................................................................................................................................................................... 2
แขยงธง แขยงธงเผืือก...................................................................................................................................................... 3
แขยงหิิน ขี้้�เหี่่ย� กดหิิน แค้้หมูู ยางบอน.................................................................................................................. 4
จิ้้�งจกแดง จิ้้�งจกลายเลอะ..............................................................................................................................................5
หมููน่่าน.......................................................................................................................................................................................6
หมููอารีีย์.์ ................................................................................................................................................................................... 7
หมููลายจุุด เขี้ �ยวไก่่..............................................................................................................................................................8
หมููข้้างลาย .............................................................................................................................................................................9
หมููค้้อ หมููคอก....................................................................................................................................................................10
ช่่อนข้้าหลวง ช่่อนทอง.....................................................................................................................................................11
ช่่อนงููเห่่า ช่่อนดอกจัันทร์์ ...........................................................................................................................................12
ชะโด แมลงภู่่� อีีแกตููแม..................................................................................................................................................13
ช่่อนทอง ช่่อนเผืือก ช่่อน..............................................................................................................................................14
รากกล้้วยคุุณรุ่ �งทิิพย์์......................................................................................................................................................15
รากกล้้วยจิินดา รากกล้้วยเทีียมเมธ รากกล้้วยแม่่ปิิง ซ่่อนทราย......................................................16
ปล้้องอ้้อยตะวัันออก คููลี่่�ยักั ษ์์....................................................................................................................................17
ปล้้องอ้้อยพรุุ อีีแกตาลีี..................................................................................................................................................18
หางไหม้้ หางเหยี่่ย� ว หนามหลัังหางดำ�ำ .................................................................................................................19
อีีกอง โสร่่ง...........................................................................................................................................................................20
ตะเพีียนทอง ตะเพีียนทองเผืือก อีีแจะ ปีีกแดง.............................................................................................21
กระแห ลำำ�ปำ�ำ เลีียนไฟ ปก......................................................................................................................................... 22
เล็็บมืือนาง เล็็บมืือนางหางจุุด สร้้อยดอกยาง ฮึึม......................................................................................23
เสืือป่่าพรุุ เสืือหกขีีด อีีแกยาลุุยีีลีีมา.................................................................................................................... 24
ตะเพีียนลาย ตะเพีียนข้้างลาย ................................................................................................................................25

๙๕x ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

หน้้า

ทรงเครื่ �อง หางแดง.........................................................................................................................................................26
กาแดง กาแดงเผืือก สร้้อยดอกยาง..................................................................................................................... 27
เลีียหิิน มันั .............................................................................................................................................................................28
กระสููบขีีด กระสููบ สููด โสด อีีแกบารา สิิก ขม..............................................................................................29
พลวงหิิน ปุุง.........................................................................................................................................................................30
มะไฟ มุงุ หมาย....................................................................................................................................................................31
ยี่่ส� กไทย เอิิน เสืือ.............................................................................................................................................................32
เสืือข้้างลาย เสืือสุมุ าตราไทย อาเนาะมาละฮ์์มานีี......................................................................................33
น้ำ��ำ หมึึกท่่าแซะ น้ำ�ำ�หมึึกทอง.......................................................................................................................................34
ซิิว 3 จุุด ซิิวเพชรน้้อย อาเนาะแมเราะฮ์์...........................................................................................................35
ซิิวแคระสามจุุดแดง ซิิวเพชรน้้อย..........................................................................................................................36
ซิิวหนูู อีีแกบุงุ งะไอ.......................................................................................................................................................... 37
ซิิวเจ็ด็ สีี ซิิวไข่่มุกุ ซิิวใบไผ่.่ .........................................................................................................................................38
ซิิวใบไผ่่แม่่แตง ซิิวแม่่แตง...........................................................................................................................................39
ซิิวอ้้าว นางอ้้าว................................................................................................................................................................. 40
ซิิวตาเขีียว ซิิวเขีียว...........................................................................................................................................................41
ซิิวหางแดง............................................................................................................................................................................ 42
ซิิวทอง..................................................................................................................................................................................... 43
ซิิวควาย ซิิวควายหางไหม้้.......................................................................................................................................... 44
ซิิวหางกรรไกร อาเนาะแอกอลาแป......................................................................................................................45
ซิิวผอม ซิิวแถบทอง........................................................................................................................................................46
ซิิวข้้างขวานเล็ก็ ................................................................................................................................................................. 47
ซิิวข้้างขวานใหญ่่ มะลิิ สะเต็น็ อีีแกบุงุ โงะมาแจ...........................................................................................48
ซิิวสมพงษ์์.............................................................................................................................................................................49
บู่่�หมาจูู....................................................................................................................................................................................50
บู่่�รำ�ำ ไพ.......................................................................................................................................................................................51

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย xi
๙๕ ปีี กรมประมง

หน้า้

บู่ �เสืือ.........................................................................................................................................................................................52
บู่่�ดำำ� บู่่�หัวั มััน........................................................................................................................................................................53
บู่ �กล้้วยกระโดงฟ้้า ปลากััดทะเล.............................................................................................................................54
น้ำ��ำ ผึ้้�ง ลููกผึ้�้ง อีีดููด.............................................................................................................................................................55
หมอจููบเผืือก หมอตาล.................................................................................................................................................56
บ้้า............................................................................................................................................................................................... 57
เสืือตอลายใหญ่่.................................................................................................................................................................58
เสืือตอลายเล็ก็ ...................................................................................................................................................................59
หลด หลดจุดุ .......................................................................................................................................................................60
กระทิิงไฟ ...............................................................................................................................................................................61
เฉี่่�ยว เฉี่่ย� วจันั ทร์์...............................................................................................................................................................62
เสืือดำ�ำ ......................................................................................................................................................................................63
ค้้อแต้้มดำ�ำ ค้้อทราย ค้้อซ่่อนทราย.. ......................................................................................................................64
ค้้อแม่่น้ำ��ำ น่่าน.......................................................................................................................................................................65
ค้้อหางแดง ค้้อนิิโคล......................................................................................................................................................66
ค้้อสมเด็จ็ พระเทพ...........................................................................................................................................................67
กราย กรายเผืือก..............................................................................................................................................................68
หมอจำ�ำ ปะ หมอจำำ�ปา อีีแกปาลอ อีีแกกืือปา.................................................................................................69
กััดภาคใต้้ กััดลููกทุ่ �งภาคใต้้ อีีแกกาเกยิิ ............................................................................................................70
กัดั มหาชััย...............................................................................................................................................................................71
กัดั ลููกทุ่ �งตะวัันออก ........................................................................................................................................................ 72
กััดอีีสาน กัดั เขีียว............................................................................................................................................................. 73
กััด กัดั ภาคกลาง............................................................................................................................................................... 74
ช่่อนเข็ม็ อีีแกตููบุ๊๊�บาแน..................................................................................................................................................75
แรด แรดเผืือก....................................................................................................................................................................76
กระดี่่�มุุก อีีแกสะป๊๊ะอางิิง............................................................................................................................................. 77

๙๕xii ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

หน้้า

กระดี่่น� าง กระเดิิด สะลาก.........................................................................................................................................78
สลิิด ใบไม้้ อีีแกสะป๊๊ะกืือดอ สะป๊๊ะนููวอ..............................................................................................................79
กระดี่่�สีีทอง กระดี่่� กระดี่่�หม้้อ...................................................................................................................................80
กระดี่่�นางฟ้้า ........................................................................................................................................................................81
ตะพััดเขีียว มัังกร หางเข้้ อีีแกกืือซอ....................................................................................................................82
สวายเผืือก............................................................................................................................................................................83
หนวดพราหมณ์์ หนวดพราหมณ์์ 14 เส้้น..........................................................................................................84
ตะกรัับเสืือดาว กระทะ แปบลาย, ขี้้�ตััง..............................................................................................................85
ตะกรัับหน้้าแดง ตะกรัับเสืือดาวหน้้าแดง ขี้้�ตััง..............................................................................................86
ขาไก่่ เพีียว กะปิ๋๋�ว ปีกี ไก่่ นาง ดอกบััว หางไก่่ ไส้้ไก่่...................................................................................87
ก้้างพระร่่วง ผีี อีีแกนีีปี๊๊�ฮ์์..............................................................................................................................................88
ชะโอน ชะโอนทอง สยุมุ พร หน้้าสั้้�น ...................................................................................................................89
ปัักเป้้าทอง ปัักเป้้าน้ำ�ำ�กร่่อย.......................................................................................................................................90
ปัักเป้้าตุ๊๊�กแก.........................................................................................................................................................................91
ปัักเป้้าเขีียวจุุด....................................................................................................................................................................92
ปัักเป้้าซีีลอน........................................................................................................................................................................93
ปัักเป้้าดำ�ำ แม่่น้ำ�ำ�โขง ปัักเป้้าโคชิิน.............................................................................................................................94
เสืือพ่่นน้ำ�ำ�สยาม เสืือพ่่นน้ำ�ำ�นครสวรรค์์...............................................................................................................95
เข็็ม เข็็มเผืือก .....................................................................................................................................................................96
ดััชนีีชื่่อ� สามััญภาษาไทย.. .................................................................................................................................................. 97
ดัชั นีีชื่่�อสามััญภาษาอัังกฤษ........................................................................................................................................ 102
ดััชนีีชื่่�อวิิทยาศาสตร์.์ ........................................................................................................................................................ 105
พรรณไม้น้ ้ำ�ำ� ของไทยที่่�ใช้ป้ ระดับั ตู้ �ปลา............................................................................................................... 107
บรรณานุุกรม........................................................................................................................................................................... 114
คำ�ำ ขอบคุุณ................................................................................................................................................................................. 116

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย xiii
๙๕ ปีี กรมประมง

๙๕xiv ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

บทนำำ

ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดของไทย มีีความหลากหลายของชนิิดพัันธุ์์� ที่่�มีีความ
สวยงาม แปลกตา เป็น็ ที่่�รู้�จ้ ัักกันั ทั่่�วโลก เกษตรกรไทยจึึงได้้ทำ�ำ การรวบรวม
พ่่อแม่่พัันธุ์์�จากธรรมชาติิเพื่่�อนำำ�มาเพาะขยายพัันธุ์์�จำ�ำ หน่่าย ทั้้�งตลาด
ในประเทศและส่่งออกไปต่่างประเทศ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดหลายชนิิดที่่�ตลาด
ต่่างประเทศมีีความต้้องการ ที่่�ผลิิตโดยวิิธีีการเพาะพัันธุ์ �ในฟาร์์มของเกษตรกร
เช่่น ปลาน้ำ�ำ�ผึ้�้ง กาแดง ทรงเครื่�อง เล็็บมืือนาง หางไหม้้ ตะเพีียนทอง
กระแห กระดี่่น� างฟ้้า กระดี่่�มุุก กราย กััด บู่่�หมาจูู แรด เข็็มเผืือก เฉี่่�ยวหิิน
ตะกรัับ เป็็นต้้น ซึ่่�งสามารถสร้้างอาชีีพให้้แก่่เกษตรกรผู้�้เพาะเลี้้�ยง
ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืด มาเป็็นเวลาเนิ่่�นนาน และยัังมีีการผลิิตเพื่่�อส่่งออก
อย่่างต่่อเนื่่�อง ส่่วนชนิิดที่่�มาจากการจัับรวบรวมจากแหล่่งน้ำ��ำ ธรรมชาติิ
เป็็นส่่วนใหญ่่และจำำ�หน่่ายส่่งออก เช่่น ปลาก้้างพระร่่วง ปล้้องอ้้อย
ซิวิ ข้้างขวาน ซิวิ เพชรน้้อย เป็น็ ต้้น ปััจจุบุ ันั มีนี ักั วิชิ าการ กรมประมง ได้้ทำำ�การ
ศึึกษาวิิจััยวิิธีีการเพาะพัันธุ์�ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดของไทย ได้้หลากหลายชนิิด
เช่่น ปลาปล้้องอ้้อย ซิิวข้้างขวาน ซิิวเจ็็ดสีี ซิิวใบไผ่่แม่่แตง ซิิวเขีียว ซิิวทอง
ร่่องไม้้ตัับ ก้้างพระร่่วง หมููน่่าน หมููค้้อ หมููข้้างลาย รากกล้้วยจิินดา
รากกล้้วยคุณุ รุ่�งทิิพย์์ ตะเพีียนข้้างลาย อีีกอง มะไฟ เสืือตอลายเล็ก็ เป็น็ ต้้น
ซึ่่�งองค์์ความรู้�้ดัังกล่่าว เกษตรกรผู้�้เพาะเลี้้�ยงปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดของไทย
จะได้้รับั การถ่่ายทอดองค์์ความรู้�้จากกรมประมงต่่อไป
ในหนังั สือื เล่ม่ นี้้ � จะมีเี นื้้อ� หาพร้้อมภาพประกอบ เพื่่อ� ให้้เห็น็ ความสวยงาม
ของปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดของไทย ที่่�ได้้รัับความนิิยมนำำ�มาเลี้้�ยงในตู้�้ปลา
และเป็็นที่่�ต้้องการของผู้�้ค้้าทั่่�วโลก กรมประมงได้้มีีนโยบายในการส่่งเสริิม
และพััฒนาอาชีีพเกษตรกรผู้�้เพาะเลี้้�ยงปลาสวยงาม โดยสนัับสนุุนให้้มีี
การวิิจััยและถ่่ายทอดองค์์ความรู้�้ เพื่่�อให้้สามารถบริิหารจััดการทรััพยากร
ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดของไทย โดยการใช้้ประโยชน์์ควบคู่�ไปกัับการอนุุรัักษ์์
ให้้ยังั คงมีีอยู่�ในแหล่่งน้ำ��ำ อย่่างยั่่�งยืืน

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย xv
๙๕ ปีี กรมประมง

“ปลาค้อ้ สมเด็็จพระเทพ”

Schistura sirindhornae Suvarnaraksha, 2015

ปีี 2558 ผู้�้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.อภิินัันท์์  สุุวรรณรัักษ์์  อาจารย์์คณะเทคโนโลยีี
การประมงและทรััพยากรทางน้ำ�ำ� มหาวิิทยาลััยแม่่โจ้้ และทีีมงาน ได้้ค้้นพบปลาค้้อ
ชนิดิ ใหม่่จากการสำำ�รวจในบริิเวณลุ่�มน้ำ��ำ น่า่ น ถืือเป็น็ ปลาค้อ้ ชนิิดใหม่ข่ องโลก เป็น็ ปลา
น้ำ�ำ�จืืดตััวเล็ก็ ที่่เ� ป็น็ ดัชั นีีชี้�ความสมบููรณ์์ของแหล่่งน้ำ��ำ และผืืนป่่า
และ เนื่่�องในโอกาสเฉลิิมพระชนมายุุ 60 พรรษา สมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดาฯ
สยามบรมราชกุุมารีี มหาวิิทยาลััยแม่่โจ้้ จึึงขอพระราชทานนาม ชื่่�อพัันธุ์�ปลาค้้อที่่�
ค้้นพบใหม่่นี้้�ว่่า “ปลาค้อ้ สมเด็จ็ พระเทพ” ซึ่่ง� พระองค์์ท่่านทรงพระราชทานพระราชานุุญาต 
และให้้ทำ�ำ การศึึกษาวิิจััยเพิ่่�มเติิม ทั้้�งการขยายพัันธุ์�และการอนุุรัักษ์์ เพื่่�อจััดทำ�ำ รายงาน
กราบบัังคมทููลประกอบพระราชดำำ�ริิต่่อไป

๙๕xvi ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

ค้อ้ สมเด็็จพระเทพ
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Schistura sirindhornae Suvarnaraksha, 2015
ชื่่�อสามัญั Crown Scaly Stream Loach
ชื่่�อวงศ์์
ลัักษณะทั่่�วไป Nemacheilidae

เป็น็ ปลาค้้อที่่ม� ีขี นาดใหญ่ ่ มีคี วามโดดเด่น่ จากปลาค้้อชนิดิ อื่่น� ๆ ลำ�ำ ตัวั มีสี ีนี ้ำ��ำ ตาล
และมีลี ายรููปทางอิสิ ระสีสี ้้มสดคล้้ายเสือื ส่ว่ นท้้ายทอยมีรี ููปสามเหลี่่ย� ม ระหว่า่ ง
ตามีีรููปร่่างคล้้ายมงกุุฎสีีส้้ม เป็็นที่่�มาของชื่�อสามััญว่่า “Crown Scaly Stream
อาหาร Loach” ด้้านล่่างของปากมีีแต้้มสีีดำำ� แถบดำำ�ที่่�บริิเวณฐานของครีีบหางเป็็น
พระจัันทร์์เสี้้�ยว แถบสีีดำำ�ที่่�ฐานของครีีบหลัังยาวต่่อเนื่่�องกััน ครีีบทุุกครีีบสีีใส
ครีีบหููและครีีบท้้องใส ปััจจุุบัันปลาค้้อสมเด็็จพระเทพ พบเห็็นได้้ในปริิมาณที่่�
น้้อยมาก ทางกรมประมงจึึงมีีนโยบายในการรวบรวมพ่่อแม่่พัันธุ์�มาศึึกษา
ข้้อมูลู ทางชีีววิิทยาเพื่่อ� เพาะขยายพัันธุ์�ปล่อ่ ยกลัับคืืนสู่�ธรรมชาติิต่่อไป

ถิ่่�นอาศััย ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ� และตะไคร่่น้ำ��ำ

แพร่่กระจายเฉพาะในลุ่�มน้ำ�ำ�น่่านตอนบนเท่่านั้้�น บริิเวณแหล่่งน้ำ�ำ�ที่่�เป็็นต้้นน้ำ��ำ
คืือลำำ�ธารบนภููเขาสููงที่่�ไหลมาจากน้ำ�ำ�ตก จััดเป็็นปลาที่่�สามารถใช้้เป็็นตััวบ่่งชี้ �
ความอุุดมสมบููรณ์์ของแหล่่งน้ำ�ำ�ได้้ เป็็นสัตั ว์์ถิ่่�นเดีียวของประเทศไทย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ตกแต่่งตู้�้ด้้วยกรวดแม่่น้ำ��ำ และก้้อนหิิน
อุปุ นิิสััยชอบนอนนิ่่ง� ๆ บนพื้้�นกรวด

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 1
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

แป้น้ แก้ว้ ยัักษ์์
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Parambassis wolffii Bleeker, 1851

ชื่่�อสามัญั Duskyfin glassy perchlet

ชื่่อ� วงศ์์ Ambassidae

ลักั ษณะเด่่น ลำำ�ตััวมัักมีีสีีใสหรืือขุ่�นจนสามารถมองเห็็นกระดููกภายในลำ�ำ ตััวได้้
นิิยมนำำ�มาฉีีดสีีสะท้้อนแสงเข้้าบริิเวณข้้างลำ�ำ ตััวเพื่่�อให้้มีีสีีสัันสวยงาม
แล้้วส่่งขายต่่างประเทศ

ลัักษณะทั่่ว� ไป มีีขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 20 ซม. ลำ�ำ ตััวแบนข้้าง หััวโต ตาโต
ปากกว้้าง ขากรรไกรล่่างยื่่น� ยาว ครีีบหลังั แบ่่งออกได้้เป็็น 2 ตอน ตอนแรก
เป็็นก้้านแข็็งแรงและแหลมคม ตอนหลัังเป็็นครีีบอ่่อน ครีีบหางเว้้าลึึก
ครีีบก้้นมีีก้้านแข็็ง 3 ชิ้้�น ครีีบท้้องมีีก้้านแข็ง็ 1 ชิ้้�น ครีีบอกเล็็ก ด้้านท้้องมีีสีีเงิิน

อาหาร จุุลิินทรีีย์์และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย ลุ่�มน้ำ�ำ�แม่่กลอง เจ้้าพระยา แม่่น้ำ��ำ โขง และในประเทศเวีียดนาม ลาว
กััมพููชา บรููไน และ อิินโดนีีเซีีย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เป็็นปลาขนาดเล็ก็ เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�ท้ ี่่ม� ีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�

๙๕2 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

แขยงธง แขยงธงเผืือก
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Mystus bocourti (Bleeker, 1864)

ชื่่�อสามัญั Bocourt’s river catfish

ชื่่�อวงศ์์ Bagridae

ลักั ษณะเด่น่ ก้้านครีีบหลัังยื่�นยาวมากดููคล้้ายธง ทำำ�ให้้ดููแปลกตากว่่าปลาแขยงชนิิดอื่่�น ๆ
โดยเฉพาะแขยงธงเผืือก จะได้้รัับความนิิยม แต่่ปััจจุบุ ััน เป็น็ ปลาสวยงาม
ที่่�หายากในตลาด

ลัักษณะทั่่ว� ไป เป็็นปลาไม่่มีีเกล็็ดขนาดเล็็ก ขนาดเฉลี่่�ยมีีความยาวประมาณ 15 ซม.
รููปร่่างยาว ลำำ�ตััวแบนข้้างมาก หััวเล็็กแหลม หนวดที่่�มุุมปากยาวถึึงหาง
ก้้านครีีบหลัังยื่่�นยาวมากดููคล้้ายธง หางและส่่วนฐานครีีบไขมัันยาวกว่่า
แขยงชนิิดอื่่�น ลำำ�ตัวั มีีลายแถบสีีจาง ๆ ไม่่ชัดั เจน

อาหาร ปลาขนาดเล็็ก ลููกกุ้้�ง แมลงน้ำ��ำ ซากสัตั ว์์และพืืชที่่เ� น่่าเปื่่�อย

ถิ่่�นอาศััย ลุ่�มน้ำ�ำ�เจ้้าพระยา แม่่น้ำ�ำ�แม่่กลอง แม่่น้ำ��ำ โขง

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ร่่วมกัับปลาไม่่มีีเกล็็ดชนิิดอื่่�นที่่�มีีขนาดใกล้้เคีียงกััน จััดตู้�้
โดยวางวััสดุุตกแต่่งประเภทก้้อนหิินหรืือขอนไม้้ เพื่่อ� ให้้มีีที่่ห� ลบซ่่อน

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 3
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

แขยงหินิ ขี้เ� หี่�ย่ กดหิิน แค้้หมูู ยางบอน
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Pseudomystus siamensis (Regan, 1913)
ชื่่�อสามัญั
ชื่่อ� วงศ์์ Asian bumblebee catfish

ลักั ษณะเด่น่ Bagridae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป เป็็นปลาที่่�มีีสีีสัันและลวดลายสวยงามมากชนิิดหนึ่่�ง นิิยมนำำ�มาเลี้้�ยงในตู้�้ปลา
และส่่งไปจำำ�หน่่ายยัังต่่างประเทศ

อาหาร เป็็นปลาไม่่มีีเกล็็ดขนาดเล็็ก ขนาดเฉลี่�ยความยาวประมาณ 10 ซม. ขนาดใหญ่่สุุด
ที่่พ� บความยาวประมาณ 20 ซม. ลำ�ำ ตััวเรีียวยาวแบนข้้างเล็็กน้้อย หััวแบนลงเล็ก็ น้้อย
พื้้�นลำ�ำ ตััวสีีน้ำ��ำ ตาลแดง มีีแถบสีีดำำ�ขนาดใหญ่่พาดขวางลำ�ำ ตััว 4 แถบ แถบที่่� 1
พาดขวางส่่วนหััวทั้้�งหมด แถบที่่� 2 พาดจากบริิเวณครีีบหลัังและแผ่่นกว้้างไป
คลุมุ ด้้านล่่างของลำำ�ตัวั ตั้้�งแต่่ครีีบอกจนถึึงครีีบท้้อง แถบที่่� 3 เริ่�มจากบริิเวณ
ครีบี ไขมันั พาดผ่า่ นลำำ�ตัวั ไปยังั ครีบี ส่ว่ นแถบที่่� 4 พาดคลุมุ บริเิ วณโคนหางทั้้ง� หมด
ปากขนาดเล็็กอยู่่�ค่่อนข้้างต่ำ�ำ� มีีหนวด 4 คู่่� หนวดที่่�ขากรรไกรบนยาวที่่�สุุดยาวจนถึึง
ครีีบอก ส่่วนหนวดคู่่�อื่่น� ๆ ยาวไม่่ถึึงครีีบอก ครีีบทุุกครีีบยกเว้้นครีีบอกสีีเหลืืองอ่่อน
มีีแถบสีีดำำ�พาดขวางครีีบประมาณ 1-2 แถบ ครีีบอกสีีเหลืืองอ่่อนมีีจุดุ ประสีีดำำ�
มีีก้้านครีีบแข็ง็ ใหญ่่แข็ง็ แรงเป็็นซี่่�ฟัันเลื่่อ� ย ครีีบหลัังมีี 2 อััน ครีีบหางเว้้าลึึก

ถิ่่น� อาศััย ลููกปลา ลููกกุ้้�งขนาดเล็็ก ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ� แพลงก์์ตอน ซากพืืชและซากสััตว์์

แม่่น้ำ�ำ� ลำ�ำ ธาร ลำ�ำ คลองในทุุกภาคของประเทศไทย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ร่่วมกัับปลาไม่่มีีเกล็็ดชนิิดอื่่�นที่่�มีีขนาดใกล้้เคีียงกััน จััดตู้�้โดยวาง
วัสั ดุุตกแต่่งประเภทก้้อนหิินหรืือขอนไม้้ เพื่่อ� ให้้มีีที่่�หลบซ่่อน

๙๕4 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

จิ้ง� จกแดง จิ้�งจกลายเลอะ
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Homaloptera ogilviei Alfred, 1967

ชื่่�อสามััญ Lizard Loach, Gecko Loach.

ชื่่อ� วงศ์ ์ Bal itoridae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลายสีีน้ำ�ำ�ตาลแดง เป็็นปล้้อง และกลุ่�มไม่่เป็็นระเบีียบ ครีีบอกและ
ครีีบท้้องสีีแดง มีีขนาดเล็็กกว่่าชนิิดอื่่�น ๆ ในสกุลุ

อาหาร แมลงน้ำ�ำ� แพลงก์์ตอน ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย ลำ�ำ ธารหรืือแม่่น้ำ�ำ� ที่่�น้ำ�ำ�ไหลเอื่่�อย ที่่�พื้้�นท้้องน้ำ��ำ มีีพืืชน้ำ�ำ� รากไม้้ และเศษใบไม้้
ทัับถม แถบมาเลเซีีย และเกาะบอร์์เนีียวตะวันั ออก

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็ก็ ที่่�ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิิน และขอนไม้้

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 5
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

หมูนู ่่าน
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Ambastaia nigrolineata Kottelat & Chu, 1987

ชื่่�อสามัญั Mekong clawn loach

ชื่่อ� วงศ์์ Bot iidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป มีีมีีรููปร่่างและสีีสัันคล้้ายคลึึงปลาหมููอารีีย์์ (Ambastaia sidthimunki)
ซึ่่�งเป็็นปลาที่่�อยู่�ในสกุุลเดีียว กััน แต่่ปลาหมููน่่านลายจะเป็็นแถบยาว
เมื่่�อปลามีีขนาดใหญ่่ขึ้�้น ลายตามยาวจะขาดเป็็นท่่อน ๆ และจะเกิิดลายขวาง
เพิ่่ม� มากขึ้�้น โดยที่่�ลายแถบของปลาหมููน่่านจะมีีราว 8-10 แถบ ในขณะที่่�
ปลาหมููอารียี ์ซ์ ึ่ง่� จะมีีแค่่ 5-8 แถบ ดังั นั้้�นเมื่่อ� มองด้้วยตาเปล่า่ แล้้วจะพบว่า่
ลายเส้้นของปลาหมููน่่านจะใหญ่่และหนากว่่าของปลาหมููอารีีย์์ อีีกทั้้�ง
เมื่่�อโตเต็็มที่่�แล้้วจะมีีขนาดลำำ�ตััวใหญ่่กว่่าปลาหมููอารีีย์์ คืือ ขนาดเฉลี่่�ย
ความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ� หนอนและซากสััตว์์

ถิ่่�นอาศััย พบที่่แ� ม่่น้ำ�ำ�ว้้า อำำ�เภอแม่่จริิม จัังหวัดั น่่าน

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็ ร่ว่ มกับั ปลาชนิดิ อื่่น� ได้้ ตกแต่ง่ ตู้ด�้ ้้วยก้้อนหินิ หรือื ขอนไม้้
อุุปนิิสััยมัักหลบตามที่่�หลบซ่่อน วััสดุุตกแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก
เมื่่�อปลาตกใจจะมุดุ เข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕6 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

หมูอู ารีีย์์
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Ambastaia sidthimunki Klausewitz, 1959
ชื่่อ� สามััญ Dwarf botia, Dwarf loach, Chain botia
ชื่่�อวงศ์์ Botiidae
ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวแบนข้้างเล็็กน้้อย ค่่อนข้้างยาวเรีียว สีีลำ�ำ ตััวเหลืืองนวลหรืือขาว ถ้้ามองจาก
ด้้านบนจะเห็็นแถบสีีดำำ�พาดไปตามความยาวลำำ�ตััวตามแนวสัันหลัังจากหััว
ถิ่่น� อาศััย ไปถึึงโคนหาง 2 แถบ ขนานไปกับั แนวครีบี หลังั และระหว่า่ งแถบทั้้ง� 2 นี้้ � จะมีแี ถบ
สีีดำำ�เล็ก็ ๆ เชื่�อมติิดต่่อกัันเป็็นระยะ ๆ ทำำ�ให้้เห็น็ เป็็นจุดุ สีีขาวหรืือสีีเหลืืองนวล
ขอบดำำ� บริิเวณด้้านข้้างตััวมีีแถบสีีดำำ�พาดไปตามความยาวลำ�ำ ตััวจากปลาย
จะงอยปากผ่่านตาไปถึึงโคนครีีบหางอีีก 1 แถบ ระหว่่างแถบสีีดำำ�ด้้านข้้างลำ�ำ ตััว
กัับแถบที่่�อยู่�แนวสัันหลัังจะมีีแถบสีีดำำ�เล็็ก ๆ เชื่�อมติิดต่่อกัันเป็็นระยะ ๆ เช่่น
เดีียวกััน และจะทำ�ำ ให้้เห็็นเป็็นจุุดสีีขาวหรืือเหลืืองนวลขอบดำำ�ประมาณ 6 จุุด
อยู่�ในแนวเหนืือเส้้นข้้างตััว ปากขนาดเล็็กอยู่�ปลายสุุด มีีหนวดสั้้�น ๆ 3 คู่่�
บริิเวณหน้้าตามีีหนามแหลมปลายแยกเป็น็ 2 แฉก ซึ่่ง� เป็น็ ลัักษณะเด่่นของปลา
ในสกุุลนี้้� ครีีบทุุกครีีบใสโปร่่งแสงยกเว้้นครีีบหางจะมีีจุุดสีีดำ�ำ บนแพนหางบน
และล่่าง ขนาดใหญ่่สุุดมีีความยาวประมาณ 6 ซม. ได้้รัับความนิิยมเลี้้�ยงเป็็น
ปลาสวยงามเพราะมีีสีีสัันสวยงามและหายากในที่่ส� ุดุ ในสกุุลนี้้�
แม่่น้ำ�ำ�แม่่กลอง แม่่น้ำ�ำ�โขง และสาขา
อาหาร แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ ตััวแมลงน้ำ�ำ�ขนาดเล็ก็
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นได้้ ตกแต่่งตู้�้ด้้วยก้้อนหิินหรืือขอนไม้้
อุุปนิิสัยั มักั หลบตามที่่�หลบซ่่อน วัสั ดุตุ กแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก เมื่่อ� ปลาตกใจ
จะมุุดเข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 7
๙๕ ปีี กรมประมง

ชาญทอง ภู่่�นิิยม

หมูลู ายจุุด เขี้�ยวไก่่
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Syncrossus beauforti (Smith, 1931)

ชื่่อ� สามัญั Tiger spiny loach, Tiger botia, Chameleon botia Chameleon loach

ชื่่�อวงศ์์ Botiidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป มีีรููปร่่างและสีีสัันคล้้ายคลึึงปลาหมููอารีีย์์ (Ambastaia sidthimunki)
ซึ่่ง� เป็น็ ปลาที่่�อยู่�ในสกุุลเดีียวกัันรููปร่่างป้้อม ลำำ�ตัวั แบนข้้าง หัวั เรีียวแหลม
ปากแหลม ลำำ�ตััวเป็็นสีีเนื้้�ออมเขีียว หััวและหลัังมีีแถบคาดลำ�ำ ตััวคล้้าย
ลายเสืือ และมีีจุุดประกระจายทั่่�วลำ�ำ ตััว ครีีบทุุกครีีบมีีสีีเหลืืองอมส้้ม
ครีบี หลังั และครีบี หางมีสี ีสี ้้มและมีแี ถบดำ�ำ และจุดุ ดำ�ำ กระจายทั่่ว� หากินิ ตาม
พื้้�นท้้องน้ำ��ำ ตามโขดหิินและก้้อนหิิน ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 7 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอน ไรน้ำ��ำ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่�นอาศััย พบที่่�แม่่น้ำ��ำ ว้้า อำำ�เภอแม่่จริิม จัังหวัดั น่่าน

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นได้้ ตกแต่่งตู้�้ด้้วยก้้อนหิินหรืือ
ขอนไม้้ อุุปนิิสััยมัักหลบตามที่่�หลบซ่่อน วััสดุุตกแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก
เมื่่อ� ปลาตกใจจะมุดุ เข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕8 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

หมูขู ้้างลาย
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Syncrossus helodes (Sauvage, 1876)

ชื่่อ� สามัญั Tiger loach

ชื่่อ� วงศ์์ Botiidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวเรีียวแบนทางด้้านข้้าง ปากแหลมสีีชมพูู ลำ�ำ ตััวเป็็นสีีเทาปนเหลืือง
มีีสีีน้ำ�ำ�เงิินแกมเขีียวประเป็็นจุุด ๆ และมีีแถบคาดตามลำ�ำ ตััว 11-14 แถบ
คล้้ายลายเสืือ ครีีบทุุกครีีบมีีสีีส้้มเหลืือง ขนาดเฉลี่่�ยความยาว 10-15 ซม.
จะหากิินตามพื้้�นท้้องน้ำ�ำ�ตามโขดหิินและก้้อนหิิน

อาหาร แพลงก์์ตอน ไรน้ำ��ำ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�ไหล แม่่น้ำ�ำ� ลำ�ำ คลอง ชอบซุุกซ่่อนตามตอไม้้ ซอกหิิน และพื้้�น
ดิินโคลน

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็ ร่ว่ มกับั ปลาชนิดิ อื่่น� ได้้ ตกแต่ง่ ตู้ด�้ ้้วยก้้อนหินิ หรือื ขอนไม้้
อุุปนิิสััยมัักหลบตามที่่�หลบซ่่อน วััสดุุตกแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก เมื่่�อปลา
ตกใจจะมุดุ เข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 9
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

หมููค้้อ หมูคู อก
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Yasuhikotakia morleti (Tirant, 1885)

ชื่่�อสามัญั Skunk botia

ชื่่�อวงศ์์ Botiidae

ลัักษณะทั่่�วไป รููปร่่างป้้อมสั้้�น ลำำ�ตััวแบนข้้าง หลัังโค้้ง ครีีบหลัังอยู่�ตรงข้้ามครีีบท้้อง
พื้้�นลำำ�ตััวสีีน้ำ�ำ�ตาลอ่่อน มีีแถบดำำ�พาดตามแนวหลัังจากปลายจะงอยปาก
จรดโคนหาง มีีแถบดำ�ำ ขนาดใหญ่่พาดขวางคอดหาง ครีีบหลัังและหาง
สีีเหลืืองจาง ๆ อาจมีีจุุดดำ�ำ เล็็ก ๆ กระจายทั่่�วไปไม่่เป็็นระเบีียบ หรืืออาจ
ไม่่มีี ครีีบอก ครีีบท้้อง ครีีบก้้นมีีสีีส้้ม ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 9 ซม.

อาหาร แมลง ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ� หนอนและซากสัตั ว์์

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ แม่่กลอง เจ้้าพระยาและแม่่น้ำ�ำ�โขง

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็ ร่ว่ มกับั ปลาชนิดิ อื่่น� ได้้ ตกแต่ง่ ตู้ด�้ ้้วยก้้อนหินิ หรือื ขอนไม้้
อุุปนิิสััยมัักหลบตามที่่�หลบซ่่อน วััสดุุตกแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก เมื่่�อปลา
ตกใจจะมุุดเข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕10 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ช่อ่ นข้้าหลวง ช่อ่ นทอง

R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Channa marulioides (Bleeker, 1851)
ชื่่อ� สามััญ
ชื่่อ� วงศ์์ Emperor snakehead

ลัักษณะทั่่�วไป Channidae

อาหาร ลููกปลาขนาดเล็็กสีีน้ำ��ำ ตาลและมีีแถบสีีส้้มข้้างลำำ�ตััวเฉีียงขึ้้�นมาด้้านบนข้้าง
ละหนึ่่ง� แถบ ปลาโตเต็ม็ วัยั ท้้องสีเี หลืือง มีแี ถบลายเฉีียงประกอบด้้วยเกล็ด็
สีีดำ�ำ /เทา และเกล็ด็ สีีดำ�ำ ขอบขาวประมาณ 5-7 แถบ รอบดวงตาสีีแดง/ส้้ม
ลำำ�ตัวั ยาวเรีียวรููปทรงกระบอก ลัักษณะคล้้ายปลาช่่อนงููเห่่าแต่่ลำำ�ตััวสั้้�นป้้อมกว่่า
ครีีบมีีจุุดประสีีเหลืืองสด ท้้องสีีจาง ขนาดโตเต็็มที่่�มีีความยาวประมาณ
90 เซนติิเมตร แต่่นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามมากกว่่าจะนำ�ำ มาบริิโภค
และมีีราคาขายที่่�ค่่อนข้้างสููง

ถิ่่�นอาศััย สััตว์์น้ำ�ำ�อื่่�น ๆ ที่่ม� ีีขนาดเล็็กกว่่า

ในประเทศไทยพบเฉพาะภาคใต้้เท่่านั้้�น โดยเป็็นปลาที่่�พบได้้น้้อยบริิเวณ
เขื่อ� นรัชั ชประภา จังั หวัดั สุรุ าษฎร์ธ์ านีี และพบชุกุ ชุมุ ที่่ม� าเลเซียี พบได้้จนถึึง
อิินโดนีีเซีีย เช่่น เกาะสุุมาตรา และเกาะบอร์์เนีียว มัักอาศััยตามแม่่น้ำ�ำ�
สายใหญ่่หรืือลำ�ำ ธารขนาดใหญ่่ในป่่าหรืือพรรณไม้้ชายฝั่�่งหนาแน่่น
โดยจะหลบอยู่ �ใต้้ร่่มเงาของไม้้นั้้�น
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดใหญ่่ที่่�ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินขอนไม้้ อุุปนิิสััยชอบนอนนิ่่�ง ๆ
บนขอนไม้้

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 11
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ช่อ่ นงูเู ห่า่ ช่อ่ นดอกจันั ทร์์
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Channa marulius (Hamilton, 1822)
ชื่่�อสามัญั
ชื่่อ� วงศ์์ Great snakehead

ลัักษณะเด่่น Channidae

ลัักษณะทั่่�วไป บริิเวณโคนครีีบหางหรืือส่่วนต้้นของครีีบหางมีีจุุดสีีดำ�ำ ที่่�มีีขอบขาวขนาดใหญ่่
ซึ่่�งเป็น็ ลัักษณะเด่่นของปลาชนิิดนี้้� และทำำ�ให้้ได้้ชื่่อ� ว่่า “ช่่อนดอกจัันทร์์”

อาหาร ลำำ�ตััวยาวเรีียวรููปทรงกระบอก ส่่วนหััวจะเรีียวแหลมกว่่าปลาช่่อน สีีลำ�ำ ตัวั
จะแตกต่่างกัันออกไปตามอายุุและสภาพแวดล้้อมที่่�ปลาอาศััยอยู่่�
โดยทั่่�วไปมักั มีีสีีคล้ำ�ำ� เช่่น ดำำ� น้ำ��ำ ตาลอมเทาหรืือเทาอมเขีียว ในขณะปลา
อายุุน้้อยจะมีีแถบสีีส้้มสดพาดไปตามความยาวลำ�ำ ตััวถึึงโคนหาง เมื่่�อปลา
เจริิญขึ้�้นอีีกระยะหนึ่่�งจะมีีแถบสีีดำำ� 5-6 แถบอยู่�บริิเวณใต้้เส้้นข้้างตััว
บริิเวณท้้องจะมีีสีีส้้มบริิเวณฐานเกล็็ดจะมีีสีีคล้ำ��ำ บริิเวณส่่วนท้้ายของลำำ�ตััว
ครีีบหางและครีีบก้้นจะมีีจุุดสีีขาว ครีีบหลัังและครีีบก้้นมีีฐานครีีบยาว
ครีีบหางกลม ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 35 ซม.

ถิ่่น� อาศััย สััตว์์น้ำ�ำ�อื่่น� ๆ ที่่ม� ีีขนาดเล็็กกว่่า

แม่น่ ้ำ�ำ�สายใหญ่่ ๆ ของประเทศไทย และยังั พบในประเทศอื่่น� ๆ ตั้้ง� แต่ป่ ระเทศ
อิินเดีีย จนถึึงประเทศจีีน
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดใหญ่่ที่่�ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินขอนไม้้ อุุปนิิสััยชอบนอนนิ่่�ง ๆ
บนขอนไม้้
๙๕12 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ชะโด แมลงภู่�่ อีีแกตูแู ม
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Channa micropeltes (Cuvier, 1831)
ชื่่�อสามััญ Giant snakehead fish, Red snakehead fish
ชื่่อ� วงศ์์ Channidae
ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวยาวเรีียวเป็็นรููปทรงกระบอก จััดเป็็นปลาที่่�มีีขนาดใหญ่่ที่่�สุุดของปลา
ในสกุุลนี้้� ขนาดโตเต็็มที่่�มีีความยาวลำ�ำ ตััวเกืือบถึึง 1 เมตร และมีีน้ำ��ำ หนัักมากกว่่า
อาหาร 20 กิิโลกรััม เกล็ด็ ตามลำำ�ตัวั มีีสีีน้ำ�ำ�ตาลปนดำำ�หรืือปนเทา ท้้องสีีขาว ด้้านข้้างลำ�ำ ตัวั
มีีแถบสีีดำำ� 2 แถบ พาดตามความยาวลำ�ำ ตัวั จากลููกตาและมุุมปากไปจรดโคนหาง
ในขณะปลายัังเล็็กระหว่่างแถบสีีดำำ�ทั้้�งสองจะมีีแถบสีีแดงหรืือสีีส้้มปรากฏ
ให้้เห็็นอีีก 1 แถบ ปากกว้้างมาก มุุมปากยาวถึึงขอบตาด้้านหลััง ปลาชะโด
ในแต่่ละช่่วงอายุุมีีสีีและชื่�อเรีียกแตกต่่างกัันไป ลููกปลาขนาดเล็็กเรีียกว่่าลููกครอก
พื้้�นลำำ�ตัวั สีีส้้มสด มีีแถบสีีดำำ�สองแถบบริิเวณข้้างลำำ�ตัวั ปลาวัยั รุ่�นสีีส้้มจะเริ่�มจางลง
และมีีลายสีีดำำ�เข้้ามาแทนที่่�เรีียกกัันว่่า ‘ไอ้้ป๊๊อก’ และเมื่่�อปลามีีขนาดใหญ่่
สีสี ้้มจะจางลงไปจนกลายเป็น็ ปลาที่่ม� ีลี ายสีดี ำ�ำ สลับั ขาว หรือื บางครั้ง� จะมีเี งาเหลือื บ
สีีฟ้้า/ม่่วงบนลำ�ำ ตััว เรีียกปลาในช่่วงนี้้�ว่่า ‘ปลาชะโด’ ต่่อมาเมื่่�อมีีอายุุมากขึ้้�น
พื้้�นสีีขาวจะน้้อยลงเรื่�อย ๆ จนกลายเป็็นปลาสีีดำ�ำ เหลืือบม่่วงสะท้้อนแสง
เรีียกกันั ว่่า ‘ปลาแมลงภู่�”
สัตั ว์์น้ำ��ำ อื่่น� ๆ ที่่ม� ีีขนาดเล็็กกว่่า
ถิ่่น� อาศััย แม่น่ ้ำ��ำ และอ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ ขนาดใหญ่ท่ ุกุ ภาคของประเทศไทย ประเทศมาเลเซียี อินิ เดียี
หมู่่�เกาะอิินเดีียตะวันั ออกและประเทศอื่่น� ๆ ในแถบอิินโดจีีน
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา ปลาขนาดเล็็กนิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามเพราะมีีสีีสัันสดใส เลี้้�ยงในตู้�้ที่่�ตกแต่่ง
ด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้ อุปุ นิิสััยชอบนอนนิ่่ง� ๆ บนขอนไม้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 13
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ช่่อนทอง ช่่อนเผืือก ช่่อน
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Channa striata (Bloch, 1793)

ชื่่�อสามััญ Snakehead fish , Striped snakehead

ชื่่�อวงศ์์ Channidae

ชื่่�อสามััญ Horseface loach, Long-nose loach

ลัักษณะทั่่�วไป ลำำ�ตััวกลมยาวเรีียว ท่่อนหางแบนข้้าง หััวแบนลง เกล็็ดมีีขนาดใหญ่่
ปากกว้้าง ครีีบทุุกครีีบไม่่มีีก้้านครีีบแข็็ง ครีีบหลัังและครีีบก้้นยาวไป
จนเกืือบติิดครีีบหาง ครีีบหางกลม พื้้�นลำำ�ตััวและหลัังสีีเขีียวอมน้ำ�ำ�ตาล
หรืือสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้ม ท้้องสีีขาว มีีลายพาดขวางบนลำ�ำ ตััวที่่�เห็็นไม่่เด่่นชััดนััก
เป็น็ ปลาสวยงามที่่ค� ัดั สายพันั ธุ์�มาจากปลาช่อ่ นพื้้น� เมือื งของไทย ขนาดเฉลี่่ย�
ความยาวประมาณ 35 ซม.

อาหาร สััตว์์น้ำ�ำ�อื่่�น ๆ ที่่ม� ีีขนาดเล็็กกว่่า

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ และอ่่างเก็บ็ น้ำ�ำ�ขนาดใหญ่่ทุุกภาคของประเทศไทย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ท้ ี่่ต� กแต่่งด้้วยกรวดแม่่น้ำ�ำ�และก้้อนหิิน

๙๕14 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

รากกล้ว้ ยคุุณรุ่�งทิิพย์์
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Acantopsis dialuzona Van Hasselt, 1823
ชื่่อ� สามัญั
ชื่่�อวงศ์์ Horseface loach, Long-nose loach

ลักั ษณะทั่่�วไป  Cobitidae

อาหาร ลำำ�ตััวยาวเรีียวแบนข้้างเล็็กน้้อย ลำ�ำ ตััวสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อน ท้้องสีีขาว ตามแนวสัันหลััง
มีีแถบสั้้�น ๆ สีีน้ำ�ำ�ตาลดำ�ำ พาดขวางประมาณ 10 แถบ ตามแนวเส้้นข้้างตััวมีีแถบ
สีีน้ำ�ำ�ตาลขนาดเล็็กพาดไปตามความยาวลำ�ำ ตััวข้้างละ 1 แถบ มีีจุุดสีีน้ำ�ำ�ตาล
8-12 จุดุ เรีียงไปตามความยาวของแนวเส้้นข้้างตัวั หััวมีีขนาดใหญ่่เรีียวแหลม
และแบนข้้าง ตามีีขนาดเล็็กอยู่่�ค่่อนไปทางด้้านบนของส่่วนหััว บริิเวณหน้้าตา
มีีหนามแหลมเล็็ก ๆ ปลายแยกเป็น็ สองแฉกซ่่อนอยู่�ในร่่องใต้้ผิิวหนังั จะงอยปาก
ค่่อนข้้างยาวแหลมและงุ้�มต่ำ��ำ มีีหนวดสั้้�น ๆ 3 คู่่� ครีีบหลังั และครีีบหางมีีสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อน
ครีีบอื่่�น ๆ ใสไม่่มีีสีี ครีีบต่่าง ๆ ไม่่มีีก้้านครีีบแข็็ง ครีีบหลัังมีีก้้านครีีบเดี่่�ยว
3-4 อััน ก้้านครีีบแขนง 10 อัันครีีบก้้นมีีขนาดเล็็ก ครีีบหางเว้้าไม่่ลึึก 8-10 ซม.
ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 25 ซม.

ถิ่่น� อาศััย แพลงก์์ตอน ไรน้ำ��ำ ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

แม่่น้ำ�ำ� ลำ�ำ ธารที่่�มีีพื้้�นท้้องน้ำ�ำ�ที่่�เป็็นทราย และมีีกระแสน้ำ��ำ ไหลถ่่ายเทปานกลาง
พบกระจายอยู่�ในแหล่่งน้ำ�ำ�ของภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ ภาคกลาง เช่่น ลุ่่�มน้ำ�ำ�
เจ้้าพระยา ลุ่่�มน้ำ��ำ โขง เป็็นต้้น ไปจนถึึง ประเทศมาเลเซีีย อิินโดนีีเซีียและพม่่า
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นที่่�ไม่่ก้้าวร้้าว อุุปนิิสััยชอบนอนนิ่่�ง ๆ
บนพื้้�นทราย

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 15
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

รากกล้ว้ ยจินิ ดา รากกล้้วยเทีียมเมธ รากกล้ว้ ยแม่่ปิิง ซ่่อนทราย
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Acantopsis thiemmedhi Sontirat 1999

ชื่่อ� สามัญั Horseface loach, Long-nose loach

ชื่่อ� วงศ์ ์ Cobitidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป รููปร่่างเพรีียวยาว ความยาวลำำ�ตััวประมาณ 10-15 เซนติิเมตร ลำำ�ตััว
ค่่อนข้้างกลม มีีจะงอยปากยาวแหลม มีีหนวดสั้้�น ๆ 3 คู่่� มีีหนามแหลม
อยู่�ใต้้ตา ตััวมีีสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อน ผิิวหนัังเรีียบและมีีเมืือกคลุุม ส่่วนหัวั ด้้านบน
และลำำ�ตััวลายเป็็นกล่่องสี่่�เหลี่่�ยมขนาดใหญ่่สลัับกัันเป็็นเอกลัักษณ์์
ชื่�อวิิทยาศาสตร์์ตั้้�งเป็็นเกีียรติิแก่่ อาจารย์์จิินดา เทีียมเมธ อดีีตคณบดีี
คณะประมง มหาวิิทยาลัยั เกษตรศาสตร์์

อาหาร แพลงก์์ตอน ไรน้ำ�ำ� ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย ลุ่�มแม่่น้ำ��ำ เจ้้าพระยาเท่่านั้้�น

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ข้ นาดเล็ก็ ร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่น� ที่่ไ� ม่่ก้้าวร้้าว อุุปนิิสัยั ชอบนอนนิ่่�ง ๆ
บนพื้้�นทราย

๙๕16 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ปล้้องอ้อ้ ยตะวันั ออก คููลี่ย่� ัักษ์์
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Pangio myersi (Harry, 1949)

ชื่่�อสามัญั Giant Kuhli loach, Myer loach

ชื่่อ� วงศ์์ Cobitidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวเพรีียวยาว อวบอ้้วน มีีแถบสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้มขนาดใหญ่่ที่่�โอบลงไปถึึง
ส่่วนท้้องในขณะที่่เ� ส้้นสีีเหลืืองจะแคบกว่่าแถบสีีเข้้มมาก

อาหาร แพลงก์์ตอน ไรน้ำ�ำ� ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย ลำำ�ธารที่่�มีีพื้้�นเป็็นทราย พบในภาคตะวัันออก และภาคใต้้ของประเทศ

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นที่่�ไม่่ก้้าวร้้าว ตกแต่่งตู้�้ด้้วยก้้อนหิิน
หรืือขอนไม้้ อุปุ นิิสัยั มัักหลบตามที่่ห� ลบซ่่อน

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 17
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ปล้้องอ้้อยพรุุ อีีแกตาลีี
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Pangio semicincta (Fraser-Brunner, 1940)

ชื่่�อสามััญ Kuhli Loach

ชื่่อ� วงศ์ ์ Cobitidae

ลัักษณะทั่่�วไป คล้้ายปลาไหลขนาดเล็็ก ลำำ�ตััวยาว ลายปล้้องสีีเหลืืองสลัับน้ำ�ำ�ตาลเข้้ม
จำำ�นวน 9-12 แถบ แถบสีีเข้้มจะหยุุดแค่่บริิเวณท้้องไม่่ข้้ามท้้องไปอีีกฝั่�่ง
แถบสีีเหลืืองขนาดเล็็กกว่่าสีีน้ำ�ำ�ตาลเล็็กน้้อย และบริิเวณส่่วนท้้องมีีสีีขาว
ในตััวเมีียมักั จะมีีขนาดใหญ่่มากกว่่าตัวั ผู้�้

อาหาร แพลงก์์ตอน ไรน้ำ�ำ� ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย พบในป่่าพรุุทางภาคใต้้ของประเทศไทย แถบประเทศมาเลเซีีย หมู่่�เกาะ
บอร์์เนีียวและสุุมาตรา มัักพบในแหล่่งน้ำ��ำ นิ่่�งพื้้�นทราย และโคลน เช่่น
ในลำำ�ธาร หนองน้ำ�ำ� ทะเลสาบ ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�ขึ้�้นปกคลุุม และมีี pH ต่ำ��ำ
และพื้้�นแหล่่งน้ำ��ำ มัักมีีเศษใบไม้้ทับั ถมจำ�ำ นวนมาก

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นที่่�ไม่่ก้้าวร้้าว ตกแต่่งตู้�้ด้้วยก้้อนหิิน
หรืือขอนไม้้ อุปุ นิิสััยมักั หลบตามที่่�หลบซ่่อน

๙๕18 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

หางไหม้้ หางเหยี่ย่� ว หนามหลัังหางดำำ�
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Balantiocheilos melanopterus (Bleeker, 1850)

ชื่่�อสามัญั Silver shark, Bala shark, Tricolor sharkminnow

ชื่่อ� วงศ์์ Cyprinidae

ลัักษณะเด่น่ เป็็นปลาสวยงา มที่่�ได้้รัับความนิิยมสููง มีีรููปร่่างปราดเปรีียวสวยงาม
ว่่ายน้ำ�ำ�รวดเร็็วจึึงมีีชื่อ� เรีียกอีีกชื่�อหนึ่่�งว่่า “ฉลามหางไหม้้”

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ตาเล็็ก หน้้าแหลมยาว ลำ�ำ ตััวสีีเงิิน ครีีบสีีเหลืืองอ่่อน ขอบนอกของครีีบ
ทุกุ ครีบี ยกเว้้นครีบี อกมีขี อบสีดี ำำ�ค่อ่ นข้้างหนา บริเิ วณโคนหางและโคนหลังั
มีีสีีดำ�ำ จาง ๆ ปากเล็็กไม่่มีีฟััน ปากยึึดหดได้้ ริิมฝีีปากบนยื่่�นยาวกว่่า
ริิมฝีปี ากล่่าง ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 25 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนพืืช แพลงก์์ตอนสัตั ว์์และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย ประเทศอิินโดนีีเซีีย มาเลเซีีย และเขมร ในประเทศไทยปััจจุบุ ัันหายากมาก

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ๆ ตกแต่่งตู้�้โดยใช้้
ก้้อนหิินหรืือขอนไม้้ ไม่่นำำ�พรรณไม้้น้ำ�ำ�มาตกแต่่ง เพราะเป็็นปลาที่่�ชอบกิินพืืช
ปััจจุุบัันปลาที่่�มีีจำ�ำ หน่่ายในประเทศไทยเป็็นปลาที่่�นำ�ำ พ่่อแม่่พัันธุ์�มาจาก
ประเทศอิินโดนีีเซีียแล้้วนำำ�มาเพาะพัันธุ์ �โดยวิิธีีผสมเทีียม

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 19
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

อีีกอง โสร่่ง
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Barbodes lateristriga (Valenciennes, 1842)

ชื่่�อสามัญั Spanner barb

ชื่่�อวงศ์์ Cyprinidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ด้้านบนของหััวมีีสีีเทา ด้้านข้้างของหััวและลำำ�ตััวมีีสีีพื้้�นเป็็นสีีเนื้้�ออมชมพูู
ด้้านข้้างลำ�ำ ตััวมีีแถบสีีดำำ� 3 แถบ สองแถบแรกทอดในแนวขวางลำ�ำ ตััว
รููปร่า่ งของแถบมีลี ักั ษณะคล้้ายรููปสามเหลี่่ย� มชี้ล� ง ตำ�ำ แหน่ง่ ของแถบที่่ห� นึ่่ง�
อยู่่�ด้้านหลัังช่่องเปิดิ เหงืือก แถบที่่ส� องอยู่�ใต้้ฐานครีีบหลังั แถบที่่ส� ามทอด
ในแนวยาวบริิเวณตอนกลางของคอดหางเริ่ �มจากด้้านหน้้าครีีบก้้นถึึง
ฐานครีีบหาง ครีีบท้้องสีีขาว ครีีบก้้นสีีส้้มแดง ขอบตอนปลายของครีีบ
มีีสีีเทา ครีีบหลังั สีีเทา ครีีบหางสีีส้้มเข้้ม

อาหาร สัตั ว์์หน้้าดิินขนาดเล็ก็ และแมลง

ถิ่่น� อาศััย บริิเวณลำำ�ธารตามที่่�ราบ หรืือในแอ่่งน้ำ��ำ ตกที่่�มีีพื้้�นเป็็นกรวดหิิน และน้ำ��ำ ใส
พบเฉพาะในลุ่�มน้ำ��ำ ทางภาคใต้้

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ข้ นาดเล็ก็ ที่่ต� กแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕20 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ตะเพียี นทอง ตะเพีียนทองเผือื ก อีีแจะ ปีีกแดง

R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Barbonymus altus (Günther, 1868)

ชื่่�อสามััญ Red tinfoil barb, Goldfoil barb, Red tailed tinfoil

ชื่่�อวงศ์์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลักั ษณะโดยทั่่ว� ไปคล้้ายกับั ปลากระแหมาก ลักั ษณะลำำ�ตัวั แบนข้้างและกว้้าง
บริิเวณกระพุ้้�งแก้้มและบริิเวณลำ�ำ ตััวโดยเฉพาะบริิเวณท้้องจะมีีสีีเหลืือง
เห็็นได้้ชััดเจน มีีหนวด 2 คู่่� ครีีบหลัังบริิเวณโคนครีีบมีีสีีเทา ส่่วนปลาย
เป็็นสีีเทาอมดำำ�ไม่่ดำำ�เข้้ม เช่่น ปลากระแห ครีีบท้้องและครีีบก้้นสีีแดงสด
ครีีบอกสีีเหลืือง ครีีบหางสีีแดงอ่่อน บริิเวณขอบบนและขอบล่่างของ
ครีีบหางมีีสีีเทา ไม่่เห็็นเป็็นขอบสีีดำำ�ชััดเจน เช่่น ปลากระแห ปลาเต็็มวััย
มีีเกล็ด็ สีีทองอร่่ามทั่่ว� ตัวั ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 25 ซม. ขนาด
เฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 15 ซม.

อาหาร พรรณไม้้น้ำ�ำ�ที่่อ� ยู่�ใต้้น้ำ�ำ� แพลงก์์ตอนพืืช แพลงก์์ตอนสััตว์์และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย แม่่น้ำ��ำ และอ่่างเก็บ็ น้ำ��ำ ทุกุ ภาคของประเทศไทย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ๆ ตกแต่่งตู้�้โดยใช้้
ก้้อนหิินหรืือขอนไม้้ ไม่่นำ�ำ พรรณไม้้น้ำ��ำ มาตกแต่่ง เพราะเป็็นปลาที่่�ชอบกิินพืืช
ปััจจุุบัันมีีการคััดพัันธุ์์�จนได้้พัันธุ์�เผืือกสีีทองทั้้�งตััว เรีียกชื่�อทางการค้้าว่่า
“ตะเพีียนทองเผืือก” ได้้รับั ความนิิยมสููง

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 21
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

กระแห ลำ�ำ ปำำ� เลีียนไฟ ปก
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Barbonymus schwanefeldii (Bleeker, 1854)

ชื่่�อสามััญ Tinfoil barb, Schwanenfeld’s barb

ชื่่�อวงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวค่่อนข้้างกว้้าง ความลาดจากส่่วนหััวถึึงหลัังชัันมาก โดยเฉพาะ
ในปลาที่่�มีีอายุุมาก เกล็็ดตามลำ�ำ ตััวมีีสีีเงิินเหลืือบเหลืืองอ่่อน ๆ บริิเวณ
กระพุ้้�งแก้้มมีีสีีเหลืืองจาง ๆ มีีหนวด 2 คู่่� ที่่ข� ากรรไกรบน 1 คู่่� และที่่�จะงอยปาก
1 คู่่� ครีีบหลังั มีีสีีแดงอมส้้มและมีีจุดุ สีีดำ�ำ เข้้มตรงปลาย ครีีบท้้องและครีีบก้้น
สีีแดง ครีีบอกสีีเหลืืองอมส้้ม ครีีบหางสีีแดงอมส้้ม เช่่นเดีียวกัับครีีบหลััง
ขอบบนและขอบล่า่ งของครีบี หางมีแี ถบสีดี ำ�ำ ข้้างละ 1 แถบ ขนาดเฉลี่่ย� ความ
ยาวประมาณ 25 ซม.

อาหาร พรรณไม้้น้ำ��ำ ที่่�อยู่�ใต้้น้ำ�ำ� แพลงก์์ตอนพืืช แพลงก์์ตอนสััตว์์และตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย แม่่น้ำ�ำ�และอ่่างเก็บ็ น้ำ��ำ ทั่่ว� ไปทุกุ ภาคของประเทศ ประเทศมาเลเซีีย ประเทศ
อิินโดนีีเซีียที่่�เกาะสุุมาตรา และเกาะบอร์์เนีียว

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ๆ ตกแต่่งตู้�้โดยใช้้
ก้้อนหิินหรืือขอนไม้้ ไม่่นำ�ำ พรรณไม้้น้ำ�ำ�มาตกแต่่ง เพราะเป็็นปลาที่่�ชอบ
กิินพืืช

๙๕22 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

เล็บ็ มือื นาง เล็บ็ มืือนางหางจุุด สร้้อยดอกยาง ฮึึม
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Crossocheilus oblongus Kuhl & Van Hasselt, 1823

ชื่่อ� สามัญั silver flying fox, siamese flying fox

ชื่่อ� วงศ์์ Cyprinidae

ลักั ษณะทั่่�วไป มีีรููปร่่างลำ�ำ ตััวเพรีียวยาว หััวเล็็ก ปากเล็็กอยู่่�ด้้านล่่างของจะงอยปาก
และมีีแผ่่นหนัังคลุุม มีีหนวดสั้้�น 1 คู่่� เกล็็ดเล็็ก ลำำ�ตััวสีีเงิินอมเหลืือง
ขอบเกล็็ดทุุกเกล็็ดจะมีีแนวสีีดำำ�คล้้ายลายตาข่่าย โคนครีีบหางมีีจุุดสีีดำ�ำ
เห็็นชััดเจน ครีีบใสสีีเหลืืองเรื่�อ ๆ ขนาดเฉลี่่�ยมีีความยาว 8-10 ซม.
ขนาดใหญ่่สุุดพบความยาวประมาณ 17 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนพืืชและแพลงก์์ตอนสััตว์์ ตะไคร่่น้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย ลำำ�ธาร และแม่่น้ำ��ำ ในบริิเวณน้ำ��ำ ตื้้�น และไหลไม่่แรงมากนักั

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นในตู้�้ปลาที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� อุุปนิิสััยชอบและเล็็มกิิน
ตะไคร่่น้ำ��ำ และเศษใบไม้้ในตู้�้ปลา คล้้ายกับั ปลาน้ำ��ำ ผึ้�้ง

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 23
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

เสือื ป่่าพรุุ เสืือหกขีีด อีีแกยาลุุยีีลีีมา
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Desmopuntius hexazona (Weber & de Beaufort, 1912)

ชื่่อ� สามัญั Six-banded tiger barb,

ชื่่อ� วงศ์์ Cyprinidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตััวยาวแบนข้้าง ส่่วนหลัังโค้้ง หััวมีีขนาดเล็็ก ตาโต ปากมีีขนาดเล็็ก
มีีหนวดที่่ม� ุมุ ปาก 1 คู่่� จุดุ เริ่ม� ต้้นของครีีบหลังั อยู่�กลางตัวั และอยู่่�หลังั ครีีบท้้อง
ครีบี หางแฉกเว้้าลึึก พื้้น� เกล็ด็ สีสี ้้มอ่อ่ นตัดั กับั ลายพาดสีดี ำ�ำ บนลำำ�ตัวั 6 แถบ
โดยมีีที่่�ลำ�ำ ตััว 5 แถบ และที่่ส� ่่วนหััวอีีก 1 แถบ พาดผ่่านตา เกล็ด็ บางเกล็ด็
มีสี ีขี าวเงินิ สะท้้อนแสง ขนาดโตเต็ม็ ที่่ป� ระมาณ 5.5 เซนติเิ มตร มีพี ฤติกิ รรม
ชอบอยู่�รวมกันั เป็น็ ฝููง

อาหาร แพลงก์์ตอนสัตั ว์์และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย อยู่�เป็็นฝููงในแหล่่งน้ำ��ำ ของพรุุ ซึ่่�งน้ำ��ำ เป็็นสีีชา มีีค่่าความเป็็นกรดอ่่อน ๆ
พบเฉพาะในพื้้�นที่่�พรุุดั้้�งเดิิมและพรุุฟื้้�นตััว ในประเทศไทยพบที่่�พรุุโต๊๊ะแดง
และใกล้้เคีียงไปจนถึึงมาเลเซีีย สุุมาตรา บอร์์เนีียว รวมทั้้�งประเทศกััมพููชา
และเวีียดนาม

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงาม โดยเลี้้�ยงรวมกันั เป็น็ ฝููง หรืือรวมกัับปลาขนาด
ใกล้้เคีียงกันั ในตู้�ท้ ี่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕24 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ตะเพียี นลาย ตะเพีียนข้้างลาย
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Desmopuntius johorensis (Duncker, 1904)

ชื่่อ� สามัญั Striped barb

ชื่่อ� วงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่�วไป มีีรููปร่่างแบบปลาตะเพีียนแต่่ลำำ�ตััวเรีียวแบบกระสวย ส่่วนหััวและจะงอย
ปากค่่อนข้้างเรีียว ปากเล็ก็ มีีหนวด 2 คู่่� ครีีบหางเว้้าลึึก ลำ�ำ ตััวมีีสีีน้ำ��ำ ตาล
แดงหรืือเหลืืองเข้้ม ข้้างแก้้มและด้้านท้้องสีีจาง เกล็็ดมีีสีีเงิินเหลืือบ
มีีแถบสีีดำำ�ตามแนวยาวของลำำ�ตัวั 5-6 แถบ ตั้้�งแต่่ด้้านหลังั จนถึึงด้้านท้้อง
แถบใหญ่่สุุดอยู่่�ที่่�กลางลำ�ำ ตััว ตามแนวเส้้นข้้างตััวไปถึึงโคนครีีบหาง
ในปลาตััวเล็็กมีีบั้้�งตามแนวขวางลำ�ำ ตััว 4 บั้้�ง บนพื้้�นสีีเหลืืองอ่่อน
เมื่่�อเริ่�มโตขึ้�้นจะเปลี่่�ยนเป็็นแถบตามแนวยาว ขนาดใหญ่่สุุดพบความยาว
ประมาณ 10 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนสััตว์์และตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย พบอยู่�เป็็นฝููงในลำ�ำ คลองและแอ่่งน้ำ��ำ ของพรุุดั้้�งเดิิม

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้ย� งเป็น็ ฝููงในตู้ป�้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่ม� ีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็น็ ปลาป่า่ พรุทุ ี่่เ� ลี้้ย� งไม่ย่ าก
ปรัับตััวง่่าย เลี้้�ยงรวมกัับปลาอื่่�นได้้หลายชนิิด สามารถเลี้้�ยงจนมีีไข่่
ในตู้�้ปลาขนาดเล็ก็

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 25
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ทรงเครื่�อง หางแดง
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Epalzeorhynchos bicolor (Smith, 1931)

ชื่่�อสามััญ Redtail sharkminnow

ชื่่อ� วงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะเด่น่ เป็็นปลาสวยงามที่่�เป็็นที่่�รู้�้จัักกัันดีีทั่่�วโลกเพราะมีีรููปร่่างปราดเปรีียวลำำ�ตััว
สีีดำ�ำ คล้ำ�ำ�ตััดกับั สีีแดงของครีีบหาง ทำำ�ให้้มองดููสวยเด่่นสะดุุดตา มีีชื่�อเรีียก
กันั อีีกชื่�อว่่า “ฉลามหางดำำ�”

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตััวเพรีียวยาว แบนข้้าง ปากเล็็ก มีีหนวด 2 คู่่� เกล็็ดเล็ก็ ลำำ�ตััวสีีเทาเข้้ม
ถึึงดำำ� ท้้องสีีจาง ครีีบดำำ�หรืือคล้ำ��ำ ยกเว้้นครีีบหางสีีแดงสด ครีีบอกใส ครีีบ
หางเว้้าลึึก ขนาดเฉลี่่ย� มีีความยาวประมาณ 10-12 ซม.

อาหาร สารอิินทรีีย์์เล็็ก ๆ ตะไคร่่น้ำ��ำ และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ ขนาดเล็ก็

ถิ่่�นอาศััย พบเฉพาะทางตอนกลางของไทย ในแม่่น้ำ��ำ แม่่กลองและเจ้้าพระยาเท่่านั้้�น

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นในตู้�้ปลาที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ อุุปนิิสััยชอบและเล็็มกิิน
ตะไคร่่น้ำ��ำ และเศษสารอิินทรีีย์์ในตู้�ป้ ลา

๙๕26 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กาแดง กาแดงเผือื ก สร้้อยดอกยาง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Epalzeorhynchos frenatus (Fowler, 1934)

ชื่่�อสามััญ Red-fin shark, Rainbow sharkminnow

ชื่่อ� วงศ์ ์ Cyprinidae

ลักั ษณะเด่น่ เป็็นปลาสวยงามที่่�เป็็นที่่�รู้�้จัักกัันดีีทั่่�วโลกเพราะมีีรููปร่่างปราดเปรีียวลำ�ำ ตััว
สีเี ทาคล้ำ�ำ� ครีบี ทุกุ ครีบี มีสี ีแี ดง ตัดั กับั สีขี องลำำ�ตัวั ทำำ�ให้้มองดููสวยเด่น่ สะดุดุ
ตา ในการเพาะเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามจะพััฒนาสายพัันธุ์�ให้้มีีลัักษณะเป็็น
ปลาเผืือก เรีียกว่่า “กาแดงเผืือก” ได้้รัับความนิิยมสููง และมีีราคาสููงกว่่า
สายพันั ธุ์�เดิิม

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลักั ษณะทั่่�ว ๆ ไป คล้้ายปลาทรงเครื่อ� งมาก แตกต่่างกัันคืือลำำ�ตััวค่่อนข้้าง
ยาวเรีียวกว่่า เมื่่�อเปรีียบเทีียบปลาที่่�มีีขนาดเดีียวกััน ลำ�ำ ตััวมีีสีีน้ำ��ำ ตาลอมเทา
ไม่ด่ ำำ�เข้้มเหมือื นปลาทรงเครื่อ� ง ครีบี ทุกุ ครีบี สีสี ้้มอมแดง โคนหางมีจี ุดุ สีดี ำำ�
รููปไข่่ข้้างละ 1 จุุด ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร สารอิินทรีีย์์เล็็ก ๆ ตะไคร่่น้ำ�ำ� และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ ขนาดเล็็ก

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ ในภาคกลาง ภาคเหนืือ และภาคตะวันั ออกเฉีียงเหนืือ

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�นในตู้�้ปลาที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ อุุปนิิสััยชอบและเล็็มกิิน
ตะไคร่่น้ำ��ำ และเศษสารอิินทรีีย์์ในตู้�ป้ ลา

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 27
๙๕ ปีี กรมประมง

สมศักั ดิ์์� ทองหุุล

เลีียหิิน มันั
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Garra cambodgiensis (Tirant, 1883)

ชื่่อ� สามััญ Stone-lapping minnow

ชื่่�อวงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะเด่่น ปลาในกลุ่�มนี้้�ปััจจุุบัันนิิยมนำำ�มาใช้้ในธุุรกิิจสปา เรีียกว่่า Fish spa หรืือ
Doctor fish โดยต้้นตำำ�รับั ธุุรกิิจนี้้�ใช้้ปลาชนิิด Garra rufa จากประเทศตุรุ กีี
และในประเทศไทยดัดั แปลงมาใช้้ปลาสกุุล Garra ของไทย

ลัักษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวเพรีียวยาว รููปทรงกระบอกแบนข้้างเล็็กน้้อย หััวเรีียบมนไม่่มีีนอ
มีีลายที่่�เป็็นเอกลัักษณ์์เฉพาะตััว ปากอยู่่�ด้้านล่่างลัักษณะเป็็นปากดููด
มีีหนวดที่่�ปลายปาก 1 คู่่� ลำำ�ตัวั ด้้านหลังั มีีสีีเขีียวอมน้ำ�ำ�ตาล ปากของเพศผู้�้
จะเปลี่่�ยนเป็็นสีีแดงสด และมีีตุ่�มขึ้้�นที่่�ด้้านบน ส่่วนเพศเมีียจะอ้้วนขึ้�้น
อย่่างชัดั เจนขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตััวอ่่อนแมลง ตะไคร่่น้ำ�ำ�และสาหร่่าย

ถิ่่�นอาศััย มีีการกระจายพัันธุ์�อย่่างกว้้างขวาง และพบได้้บ่่อยในประเทศไทย อาศััย
ในลำ�ำ ธารขนาดเล็็ก จนถึึงลำำ�ธารสายใหญ่่ ๆ

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็ก อุุปนิิสััยชอบใช้้ปากดููดติิดกัับก้้อนหิินและ
ดููดกิินตะไคร่่น้ำ��ำ สาหร่่าย หรืืออิินทรีียวััตถุตุ ่่าง ๆ

๙๕28 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

กระสูบู ขีีด กระสููบ สููด โสด อีีแกบารา สิกิ ขม
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Hampala macrolepidota Kuhl & Van Hasselt, 1823

ชื่่�อสามััญ Banded shark, Transverse-bar barb, Hampala barb

ชื่่�อวงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลููกปลามีีขีีด 4 ขีีดพาดผ่่านดวงตา หลัังเหงืือก กลางตััว และโคนหาง
เมื่่�อโตขึ้้�นจะค่่อย ๆ หายไปเหลืือขีีดกลางลำ�ำ ตััวเท่่านั้้�น รููปร่่างกลมเพรีียวยาว
แบนข้้างเล็ก็ น้้อย ลำำ�ตัวั สีีขาวเงิินส่่วนหลังั มีีสีีคล้ำ��ำ ครีีบมีีสีีแดงเรื่�อ ขอบบน
และขอบล่า่ งของครีบี หางมีแี ถบสีคี ล้ำ��ำ ขนาดความยาว ขนาดเฉลี่่ย� ความยาว
ประมาณ 25 ซม.

อาหาร สััตว์์น้ำ�ำ�ขนาดเล็็ก

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ หนอง บึึง ในประเทศแถบเอเซีียตะวันั ออกเฉีียงใต้้

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดกลาง ว่่ายน้ำ�ำ�รวดเร็็ว มีีสีีสัันสวยงาม อุุปนิิสััย
ค่่อนข้้างก้้าวร้้าว เลี้้�ยงรวมกัับพัันธุ์�ปลาชนิิดอื่่น� ที่่�มีีขนาดใกล้้เคีียงกัันได้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 29
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

พลวงหิิน ปุุง
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Neolissochilus stracheyi (Day, 1871)

ชื่่�อสามััญ Soro brook carp, Mahseer barb

ชื่่�อวงศ์์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่�วไป เป็็นปลาขนาดเล็็กมีีสีีเงิินหม่่น พาดด้้วยแถบสีีน้ำ�ำ�ตาลอ่่อนกลางลำำ�ตััว
ปลาขนาดใหญ่่มีีเหลืือบฟ้้าตามครีีบ ลำ�ำ ตััวทรงกระบอก เกล็ด็ ใหญ่่

อาหาร เมล็็ดพืืชต่่าง ๆ

ถิ่่น� อาศััย ลำำ�แม่่น้ำ��ำ ลำ�ำ ธารที่่�มีีน้ำ��ำ ไหลแรงในภาคเหนืือ ภาคตะวัันตกและภาคใต้้
ของประเทศ

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ข้ นาดเล็็กที่่ต� กแต่่งด้้วยก้้อนหิิน

๙๕30 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

มะไฟ มุุงหมาย
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Pethia stoliczkana (Day, 1871)

ชื่่อ� สามััญ Stoliczkae’s barb

ชื่่อ� วงศ์์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป รููปร่่างลำ�ำ ตััวสี่่�เหลี่่�ยมป้้อมเล็็กน้้อย หััวสั้้�นตาเล็็ก ปากเล็็ก ไม่่มีีหนวด
เกล็ด็ ค่่อนข้้างใหญ่่ ครีีบหลัังสั้้�นมีีสีีแดงสดใส ครีีบหางเว้้าลึึก ลำำ�ตััวสีีเงิิน
มีีจุุดสีีดำำ�ที่่�เหนืือครีีบอกและโคนครีีบหาง ในตััวผู้�้และฤดููผสมพัันธุ์�
จะมีีแดงเหลืือบบนลำำ�ตััว ครีีบใสมีีสีีแดงแต้้มและมีีแถบสีีคล้ำ�ำ�เล็็กน้้อย
ขนาดใหญ่่สุุดมีีความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย ลำ�ำ ธาร น้ำ��ำ ตกขนาดเล็็ก หรืือริิมฝั่�่งของลำ�ำ ธารขนาดใหญ่่ พบตั้้�งแต่่
แม่่น้ำ�ำ�สาละวิิน ต้้นแม่่น้ำ��ำ เจ้้าพระยา และแม่่น้ำ��ำ โขงตอนกลาง ในภาคเหนืือ
ของไทย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาที่่�เลี้้�ยงง่่าย
ปรัับตััวอยู่ �ในตู้�้และผสมพัันธุ์ �วางไข่่จนลููกปลาเจริิญเติิบโตอยู่ �ในตู้�้ปลา
ขนาดเล็็กได้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 31
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ยี่่ส� กไทย เอินิ เสือื
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Probarbus jullieni Sauvage, 1880

ชื่่�อสามััญ Seven-stripped carp, Isok barb

ชื่่อ� วงศ์์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลำำ�ตัวั ยาวเรีียว แบนข้้างเพีียงเล็็กน้้อย รอบตาสีีแดงสด เกล็ด็ บริิเวณลำ�ำ ตััว
จะมีีสีีเหลืืองนวลหรืือเหลืืองทองและมีีแถบสีีน้ำ�ำ�ตาลดำำ�พาดไปตามความ
ยาวลำำ�ตัวั 6-8 แถบ สีบี ริเิ วณหัวั เป็น็ สีเี หลือื งแกมเขียี ว ปากอยู่่�ต่ำ��ำ ริมิ ฝีปี าก
ยืืดหดได้้ มีีฟัันในคอหอย มีีหนวดสั้้�นที่่ข� ากรรไกรบน 1 คู่่� ครีีบอก ครีีบท้้อง
และครีีบก้้นเป็็นสีีชมพูู ครีีบหางสีีดำ�ำ เป็็นปลาที่่�มีีขนาดใหญ่่รองลงมา
จากปลากระโห้้ ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 80 ซม. น้ำ�ำ�หนัักเฉลี่่�ย
6-18 กก. ขนาดใหญ่่สุุดพบมีีความยาวประมาณ 120 ซม.

อาหาร หอย ปูู พืืชน้ำ��ำ และตะไคร่่น้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย แม่่น้ำ��ำ สายใหญ่่ เช่่น แม่่น้ำ��ำ แม่่กลอง แม่่น้ำ��ำ เจ้้าพระยา แม่่น้ำ��ำ ป่่าสััก
และแม่่น้ำ��ำ โขง

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ อุุปนิิสััยชอบอมกรวดขนาดเล็็กตามพื้้�นตู้�้
แล้้วพ่่นออกมา และชอบยืืดหดริิมฝีีปากบ่่อย ๆ

๙๕32 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง