95 ชนิด ปลาสวยงามน้ำจืดไทย

อรุณุ ีี รอดลอย

เสืือข้า้ งลาย เสือื สุุมาตราไทย อาเนาะมาละฮ์์มานีี
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Puntigrus partipentazona (Fowler, 1934)

ชื่่�อสามััญ Tiger barb, Five-banded barb

ชื่่�อวงศ์ ์ Cyprinidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตัวั แบนข้้างมาก ลำ�ำ ตัวั สีเี หลือื งอ่อ่ น เหลือื งอมเขียี วหรือื เหลือื งอมน้ำ��ำ ตาล
มีีแถบสีีดำำ�พาดขวางลำำ�ตััว 5 แถบ แถบที่่� 1 พาดผ่่านหััวจากบนลงล่่าง
ผ่่านตาพอดีี แถบที่่� 3 สั้้�นมากเริ่�มจากโคนครีีบหลังั ยาวลงมาเพีียงกึ่่�งกลาง
ลำ�ำ ตัวั ถึึงแนวเส้้นข้้างตััว แถบที่่� 5 อยู่�บริิเวณโคนครีีบหาง เส้้นข้้างลำำ�ตัวั
ไม่ต่ ่อ่ เป็น็ เส้้นเดียี วกันั ในปลาตัวั ผู้จ�้ ะมีสี ีเี ข้้มสดใสกว่า่ ปลาตัวั เมียี ครีบี หลังั
สีสี ้้มสดมีกี ้้านครีบี แข็ง็ อันั สุดุ ท้้ายแข็ง็ และหยักั เป็น็ หนาม ครีบี ท้้องสีเี หลืือง
นวลหรืือสีีขาวขอบสีีส้้มหรืือสีีแดง ครีีบอก ครีีบก้้น และครีีบหางใสไม่่มีีสีี
จะงอยปากสีีส้้ม เป็็นปลาขนาดเล็็กโตเต็็มที่่�ความยาวไม่่เกิิน 5 ซม.
ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 3.5 ซม. ในธรรมชาติิชอบอยู่�รวมกัันเป็็นฝููง

อาหาร แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ และลููกกุ้้�งขนาดเล็็กที่่ม� ีีชีีวิิต

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ�ำ� อ่่างเก็บ็ น้ำ�ำ� และธารน้ำ��ำ บนภููเขาทั่่ว� ทุกุ ภาคของไทย ประเทศมาเลเซีีย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาที่่�ได้้รัับความนิิยม
เนื่่�องจากมีีสีีสันั สวยงาม และเลี้้�ยงง่่าย

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 33
๙๕ ปีี กรมประมง

ชลทรััพย์์ วรวิิชาน

น้ำำ�� หมึกึ ท่า่ แซะ น้ำ�ำ� หมึึกทอง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Barilius ornatus Sauvage, 1883

ชื่่�อสามัญั -

ชื่่อ� วงศ์์ Danionidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตัวั ยาว แบนข้้าง ลำำ�ตัวั มีีสีีเงิินเหลืือบเขีียว ปากกว้้างเชิิดขึ้�้น หนวดสั้้�น
มากหรืือไม่่มีี โคนหางมีีจุุดขนาดเล็็กสีีน้ำ�ำ�เงิินหรืือดำ�ำ ลำำ�ตััวมีีลายแนวขวาง
8-14 แถบ เพศผู้�้ในฤดููผสมพัันธุ์์�มีีบริิเวณคางและท้้องสีีส้้มทอง ขนาด
เมื่่�อโตเต็ม็ ที่่ม� ีีความยาว 7-12 เซนติิเมตร

อาหาร กิินแมลงที่่ต� กลงที่่�ผิิวน้ำ�ำ�

ถิ่่�นอาศััย แม่่น้ำ��ำ ลำำ�ธาร ที่่�มีีน้ำ��ำ ไหลและมีีคุุณภาพดีี เป็็นปลาที่่�มีีการกระจายพัันธุ์�
แคบมากชนิดิ หนึ่่ง� พบประชากรหลักั อาศัยั อยู่�ในคลองท่า่ แซะ จังั หวัดั ชุมุ พร
เท่่านั้้�น และมีีพบอาศััยอยู่�ในคลองใกล้้เคีียงอีีกไม่่กี่่แ� ห่่งเท่่านั้้�น

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา นิิยมเลี้้�ยงเป็น็ ปลาสวยงาม โดยเลี้้�ยงรวมกัันเป็น็ ฝููง ในตู้�้ที่่ม� ีีพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕34 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

ณัฐั ชพงศ์์ เพชรฤทธิ์์�

ซิวิ 3 จุุด ซิวิ เพชรน้อ้ ย อาเนาะแมเราะฮ์์
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Boraras maculatus (Duncker, 1904)

ชื่่อ� สามัญั   Dwarf rasbora

ชื่่�อวงศ์ ์ Danionidae

ถิ่่�นอาศััย  พบเป็น็ ฝููงเล็ก็ ๆ ปะปนกับั ปลาซิิวชนิิดอื่่�น ๆ ในบริิเวณพรุุซึ่่�งน้ำ�ำ�มีีค่่าความ
เป็น็ กรดมากในบริเิ วณที่่น� ้ำ�ำ�ไหลช้้าทางภาคใต้้ของไทย พบน้้อยในพรุโุ ต๊๊ะแดง
จัังหวัดั นราธิิวาส และเคยพบครั้�งแรกที่่พ� รุุในอำ�ำ เภอท่่าใหม่่ จัังหวัดั จันั ทบุุรีี

ลักั ษณะทั่่ว� ไป  รููปร่่างเรีียวยาว หััวโต ปากเล็็ก ตาโต เกล็็ดค่่อนข้้างใหญ่่ พื้้�นลำำ�ตััว
สีีส้้มชมพูู มีีจุุดสีีดำำ� 3 ตำ�ำ แหน่่ง ที่่�เหนืือครีีบอก ครีีบก้้น และที่่�โคนหาง
เส้้นข้้างลำ�ำ ตัวั ไม่ส่ มบููรณ์์ ครีบี อกเล็ก็ ครีบี ก้้นค่อ่ นข้้างใหญ่่ ครีบี หางเว้้าลึึก
ครีีบก้้น ครีีบหลังั มีีแต้้มสีีแดงสดและประสีีคล้ำ��ำ

อาหาร  แพลงก์์ตอนสััตว์์ขนาดเล็็ก

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� เป็็นปลาสวยงามที่่�แปลก
แต่่เลี้้�ยงได้้ยากต้้องปรัับคุุณภาพน้ำ�ำ�ให้้มีีลัักษณะใกล้้เคีียงกัับน้ำ��ำ ในป่่าพรุุ
ไม่่เปลี่่�ยนถ่่ายน้ำ�ำ�บ่่อยจนเกิินไป

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 35
๙๕ ปีี กรมประมง

ชลทรััพย์์ วรวิิชาน

ซิวิ แคระสามจุุดแดง ซิวิ เพชรน้อ้ ย
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Boraras naevus Conway & Kottelat, 2011

ชื่่�อสามััญ  Dwarf rasbora

ชื่่�อวงศ์์  Danionidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวและครีีบมีีสีีส้้มอมชมพููทั้้�งตััว และจุุดที่่�บริิเวณลำำ�ตััวมีีขนาดใหญ่่
ปลาเพศผู้�้มีีจุุดสีีดำ�ำ ที่่บ� ริิเวณลำ�ำ ตััวขนาดใหญ่่กว่่าเพศเมีียอย่่างเห็น็ ได้้ชัดั

ถิ่่น� อาศััย  อยู่�รวมกัันเป็็นฝููงในแหล่่งน้ำ��ำ นิ่่�งที่่�มีีคุุณภาพน้ำ��ำ ดีี และมีีพืืชน้ำ��ำ หนาแน่่น
ได้้แก่่ หนอง บึึง และนาข้้าว พบปลาชนิิดนี้้�เฉพาะในเขตพื้้�นที่่�ภาคใต้้
ตอนล่่างแถบนครศรีีธรรมราช

อาหาร  แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ขนาดเล็็ก

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาสวยงามที่่�แปลก
แต่่เลี้้�ยงได้้ยากต้้องปรัับคุุณภาพน้ำ��ำ ให้้มีีลัักษณะใกล้้เคีียงกัับน้ำ��ำ ในป่่าพรุุ
ไม่่เปลี่่ย� นถ่่ายน้ำ��ำ บ่่อยจนเกิินไป

๙๕36 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ��จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ซิวิ หนูู อีีแกบุุงงะไอ
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Boraras urophthalmoides (Kottelat, 1991)
ชื่่อ� สามัญั Least rasbora
ชื่่�อวงศ์ ์ Danionidae
ลักั ษณะทั่่�วไป ปลาเพศผู้�้จะมีีขนาดเล็็กกว่่าเพศเมีีย ในฤดููผสมพัันธุ์์�จะเปลี่่�ยนเป็็นสีีแดงอมส้้ม
แถบสีเี ข้้มบนลำำ�ตัวั ของปลาเพศผู้จ�้ ะออกสีเี ขียี วเข้้มเหลือื บ ในขณะที่่ข� องเพศเมียี
อาหาร จะเป็็นแถบขนาดเล็็กสีีดำำ� สีีบนลำำ�ตััวของเพศเมีียจะไม่่เข้้มเท่่าและส่่วนท้้อง
จะอวบหนากว่่าซึ่่�งจะเห็็นชััดเมื่่�อปลาโตเต็็มวััยและเข้้าสู่่�ช่่วงเจริิญพัันธุ์์� ลำำ�ตััวสีีพื้้�น
มีีสีีน้ำ�ำ�ตาลอ่่อน บริิเวณท้้องมีีสีีเงิิน แผ่่นกระดููกปิดิ เหงืือกมีีสีีเงิินเหลืือบสีีเหลืือง
บริิเวณขากรรไกรบนมีีเม็็ดสีีดำำ�ขนาดเล็็กรวมกลุ่�มจำ�ำ นวนมาก ลำ�ำ ตัวั มีีแถบสีีดำ�ำ
หรือื สีดี ำำ�เหลือื บเขียี วทอดยาวจากด้้านหลังั ช่อ่ งเปิดิ เหงือื กจนถึึงบริเิ วณคอดหาง
แถบมีีลัักษณะกว้้างและเรีียวสอบไปทางส่่วนท้้าย ตอนบนของแถบสีีดำำ�มีีแถบ
สีีเหลืืองหรืือส้้มทอดขนานไปตามแนวยาวจนถึึงจุุดกึ่่�งกลางของฐานครีีบหางแพนบน
บริิเวณฐานครีีบก้้นมีีแต้้มสีีดำ�ำ บริิเวณจุุดกึ่่�งกลางของฐานครีีบหางมีีจุุดสีีดำำ�
ครีีบหลัังและครีีบก้้นใส ขอบด้้านหน้้าของครีีบมีีสีีดำำ� ตอนกลางของครีีบมีีสีีส้้ม
จางหรืือเหลืือง ครีีบหางใสขอบด้้านบนและด้้านล่่างมีีสีีส้้มจางหรืือเหลืือง
แพลงก์์ตอนสััตว์์ขนาดเล็็ก
ถิ่่น� อาศััย แหล่่งน้ำ��ำ นิ่่�ง หนองบึึง ที่่�มีีพืืชน้ำ�ำ�ขึ้้�นรกหนาแน่่นและน้ำ�ำ�มีีคุุณภาพดีี รวมถึึงแหล่่งน้ำ��ำ
ในป่่าพรุุ บางฤดููกาลอาจจะพบอาศััยอยู่�รวมเป็็นฝููงใหญ่่ จััดเป็็นปลาที่่�มีีการกระจาย
พันั ธุ์�กว้้าง พบทั้้�งในภาคกลาง ตะวันั ออก ตะวัันตก และภาคใต้้ รวมทั้้�งในกรุุงเทพฯ
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�ป้ ลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 37
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ซิิวเจ็ด็ สีี ซิวิ ไข่่มุุก ซิวิ ใบไผ่่
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Danio albolineatus (Blyth, 1860)

ชื่่อ� สามัญั Pearl danio, White-lined danio, Rearing danio

ชื่่�อวงศ์์ Danionidae

ลักั ษณะเด่น่ ลำำ�ตััวมีีสีีสวยงาม เวลาว่่ายน้ำ�ำ�จะเห็็นเหลืือบสีีวิิบวัับเหมืือนสีีรุ้�ง สวยงาม
จึึงมีีชื่�อเรีียกว่่า ซิิวเจ็็ดสีี หรืือ ซิิวไข่่มุุก

ลัักษณะทั่่ว� ไป ปลาน้ำ��ำ จืืดขนาดเล็็ก ลำ�ำ ตััวมีีสีีรุ้�งปรากฏชััดเจนในเพศผู้�้ มีีรููปร่่างเรีียวยาวแบนข้้าง
หััวและจะงอยปากมน ปากกว้้าง มีีหนวดยาวที่่�ริิมฝีปี ากบน 1 คู่่� และที่่�มุมุ ปาก 1 คู่่�
เกล็็ดมีีขนาดใหญ่่มีีลัักษณะบางและหลุุดง่่าย ครีีบหลัังค่่อนไปทางด้้านหาง
ครีีบก้้นสั้้�น ครีีบหางเว้้าตื้้�น เส้้นข้้างลำ�ำ ตััวไม่่สมบููรณ์์ ครีีบหลัังมีีก้้านครีีบเดี่่�ยว
2 ก้้าน และก้้านครีีบแขนง 7 ก้้าน ครีีบก้้นมีีก้้านครีีบเดี่่ย� ว 3 ก้้าน และก้้านครีีบ
แขนง 13 ก้้าน มีีขนาดโตเต็็มที่่�ประมาณ 3.5 เซนติิเมตร

อาหาร กิินอาหารได้้ทั้้�งพืืชและสัตั ว์์

ถิ่่�นอาศััย แหล่่งน้ำ��ำ ที่่ม� ีีคุุณภาพน้ำ��ำ ดีีมาก อุุณหภููมิิน้ำ��ำ 22 - 27 องศาเซลเซีียส เขตเอเชีีย
ตะวัันออกเฉีียงใต้้ ในแม่่น้ำ��ำ สาละวิิน, แม่่น้ำ�ำ�แม่่กลอง, แม่่น้ำ�ำ�เจ้้าพระยา,
แม่่น้ำ�ำ�โขง และแม่่น้ำ��ำ ต่่าง ๆ ในภาคใต้้ รวมถึึงแหล่่งน้ำ��ำ ในป่่าพรุุด้้วย โดยมัักซ่่อน
อยู่�ใต้้ซากใบไม้้ และพบเรื่�อยไปจนถึึงเกาะสุุมาตรา ในประเทศอิินโดนีีเซีีย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕38 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ��จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ซิิวใบไผ่่แม่แ่ ตง ซิวิ แม่แ่ ตง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Devario maetaengensis Fang, 1997

ชื่่อ� สามััญ Maetaeng danio, Fire bar danio

ชื่่�อวงศ์์ Danionidae

ลักั ษณะเด่น่ ปลาซิิวใบไผ่่แม่่แตงจััดว่่าเป็็นสััตว์์น้ำ�ำ�เฉพาะถิ่่�นและมีีความสวยงาม ค้้นพบครั้�ง
แรกในประเทศไทยและมีีการศึึกษาลัักษณะทางอนุุกรมวิิธานเมื่่อ� ปีี พ.ศ. 2540
มีีการแพร่่กระจายอยู่�ในบางพื้้�นที่่�บริิเวณน้ำ�ำ�ตกบนภููเขาสููงเฉพาะในเขตอำ�ำ เภอ
แม่่แตง จัังหวััดเชีียงใหม่่ เพีียงที่่�เดีียวจึึงได้้ชื่่�อชนิิดตามแหล่่งที่่�พบว่่า Devario
maetaengensis คืือ มีีต้้นกำำ�เนิิดมาจากประเทศไทย ที่่�อำ�ำ เภอแม่่แตง และ
มีีปริิมาณปลาที่่�พบในธรรมชาติิไม่่มาก สามารถจัับได้้เพีียงบางฤดููกาลเท่่านั้้�น
กรมประมง โดย ศููนย์์วิิจััยและพััฒนาการเพาะเลี้้�ยงสััตว์์น้ำ�ำ�จืืดเชีียงใหม่่ พบมีี
ปลาซิิวใบไผ่่แม่่แตงแพร่่กระจายในลำำ�ห้้วยม่่อนเงาะ บริิเวณพื้้�นที่่�ศููนย์์พััฒนา
โครงการหลวงม่่อนเงาะ อำำ�เภอแม่่แตง จัังหวัดั เชีียงใหม่่ จึึงได้้นำำ�มาเพาะเลี้้�ยง
เพื่่อ� เป็น็ การฟื้้น� ฟููพันั ธุ์�ปลาซิิวใบไผ่่แม่่แตงในธรรมชาติิตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. 2556

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวมีีแถบสีีดำำ�สลัับทองพาดตามแนวตั้้�งจำ�ำ นวน 6 - 12 แถบ และมีีขีีดสีีทอง
และดำำ�อย่่างละ 1 แถบพาดตามความยาวไปจนถึึงโคนหาง

อาหาร แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ขนาดเล็็ก ลููกน้ำ��ำ ตัวั อ่่อนแมลง

ถิ่่�นอาศััย บริิเวณน้ำ��ำ ตกบนภููเขาสููงเฉพาะในเขตอำ�ำ เภอแม่่แตง จังั หวัดั เชีียงใหม่่

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็น็ ฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ
๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 39
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ซิวิ อ้า้ ว นางอ้า้ ว
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Luciosoma bleekeri Steindachner, 1878

ชื่่อ� สามััญ Apollo shark

ชื่่อ� วงศ์์ Danionidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวเรีียวยาวคล้้ายกระสวยและแบนข้้างเล็็กน้้อย แถบสีีดำำ�ทอดยาว
จากปลายสุุดของจะงอยปากผ่่านส่่วนตาไปถึึงกึ่่�งกลางของฐานครีีบหาง
ตาขนาดใหญ่่รููปร่่างกลมอยู่�ตอนบนของหััว ตอนบนของลำำ�ตัวั สีีเงิินปนเทา
ตอนล่า่ งมีสี ีเี งินิ เส้้นข้้างลำ�ำ ตัวั มีจี ุดุ สีดี ำำ�เข้้มขนาดเล็ก็ กระจายอยู่�ตลอดแนว
บริิเวณแนวกลางลำ�ำ ตััว มีีแถบสีีดำ�ำ ทอดยาวจากปลายสุุดของจะงอยปาก
ผ่่านส่่วนตาไปถึึงกึ่่�งกลางของฐานครีีบหาง บริิเวณโคนครีีบหางแพนบน
มีีแต้้มวงกลมสีีดำำ� ครีีบอกมีีสีีน้ำ�ำ�ตาลอ่่อน ครีีบท้้องใส ครีีบหลัังและ
ครีีบหางมีีสีีเทา

อาหาร ปลาขนาดเล็ก็ แมลง กุ้้�ง ปูู

ถิ่่น� อาศััย อาศััยในแม่่น้ำ�ำ�ขนาดใหญ่่ที่่�มีีน้ำ�ำ�ไหล โดยดำำ�รงชีีวิิตใกล้้ผิิวน้ำ�ำ� พบในลุ่�มน้ำ��ำ
ทางภาคใต้้ ลุ่่�มน้ำ��ำ แม่่กลอง ลุ่่�มน้ำ��ำ เจ้้าพระยา และลุ่�มน้ำ��ำ โขง

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕40 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

ณัฐั ชพงศ์์ เพชรฤทธิ์์�

ซิวิ ตาเขีียว ซิิวเขีียว
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Microdevario kubotai (Kottelat & Witte, 1999)
ชื่่�อสามัญั
ชื่่�อวงศ์์ Yellow neon rasbora, Green neon rasboara, Smaragdi rasbora

ลักั ษณะเด่่น Danionidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวมีีแถบยาวสีีเขีียวเป็็นแนวกลางลำำ�ตััวทอดยาวจากตอนท้้ายของช่่อง
ปิิดเหงืือกไปถึึงกึ่่�งกลางฐานครีีบหาง ด้้านข้้างของท้้องมีีสีีเหลืืองเหลืือบเขีียว
เวลาว่่ายน้ำ�ำ�จะเห็็นสีีเหลืือบเขีียวชััดเจน ดููสวยงาม ปััจจุุบัันส่่วนใหญ่่มีีการจัับ
จากธรรมชาติิเพื่่�อส่่งขายต่่างประเทศ กรมประมงสามารถเพาะขยายพัันธุ์�ได้้
และมีีนโยบายที่่�จะส่่งเสริิมให้้มีีการเพาะเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามเพื่่�อส่่งออก
จำำ�หน่่ายต่่างประเทศ ต่่อไป

อาหาร ลำำ�ตัวั สีีพื้้�นเป็็นสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อน ด้้านล่่างของหััวและท้้องมีีสีีเงิิน แนวกลางลำำ�ตััวมีี
แถบยาวสีีเขีียวทอดยาวจากตอนท้้ายของช่่องปิิดเหงืือกไปถึึงกึ่่�งกลางฐานครีีบหาง
แนวกลางตัวั รวมถึึงตอนบนของหัวั และฐานครีบี หางมีเี ม็ด็ สีดี ำำ�ขนาดเล็ก็ รวมกลุ่�ม
กัันจำ�ำ นวนมาก ด้้านข้้างของท้้องมีีสีีเหลืืองเหลืือบเขีียว ครีีบอก ครีีบท้้อง 
และครีีบหางค่่อนข้้างใส ครีีบก้้นและตอนบนของครีีบหลัังมีีสีีเหลืืองอ่่อน

ถิ่่�นอาศััย แมลงน้ำ�ำ�ขนาดเล็ก็

อยู่�รวมกัันเป็็นฝููงขนาดใหญ่่ในลำำ�ธารที่่�น้ำ�ำ�ไหลไม่่แรงนััก และบริิเวณแอ่่งน้ำ�ำ�
บริิเวณด้้านข้้างของลำำ�ธาร พื้้�นของแอ่่งน้ำ�ำ�เป็็นกรวดหิินและมีีเศษใบไม้้ทัับถม
จำำ�นวนมากพบในลำำ�ธารบนภููเขาในพื้้�นที่่�จังั หวัดั ระนองและพังั งา
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็น็ ฝููงในตู้�ป้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 41
๙๕ ปีี กรมประมง

ชาญทอง ภู่่�นิิยม

ซิวิ หางแดง
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Rasbora borapetensis Smith, 1934

ชื่่�อสามัญั Blackline rasbora

ชื่่�อวงศ์์ Danionidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป มีีรููปร่่างเรีียวยาว ลำำ�ตััวแบนข้้างเล็็กน้้อย ปากเล็็ก ครีีบหางเว้้าลึึก
เกล็็ดค่่อนข้้างใหญ่่ หััวและด้้านท้้องสีีเงิิน ตััวมีีสีีเหลืืองอ่่อน มีีแถบสีีดำำ�
พาดตามแนวยาวตลอดกลางลำ�ำ ตััวและมีีแถบสีีทองขนาบด้้านบน ครีีบใส
ยกเว้้นโคนครีีบหางมีีสีีแดงสด ขนาดใหญ่่สุุดมีีความยาวประมาณ 6 ซม.
ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 3.5 ซม.

อาหาร ลููกน้ำ�ำ� แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่�นอาศััย อยู่�เป็็นฝููงใหญ่่ในแหล่่งน้ำ��ำ นิ่่�งที่่�มีีคุุณภาพน้ำ�ำ�ค่่อนข้้างดีี และมีีพืืชน้ำ��ำ ขึ้�้น
และในที่่�น้ำ��ำ หลาก พบตั้้�งแต่่ลุ่�มแม่่น้ำ��ำ แม่่กลอง ถึึงแม่่น้ำ�ำ�โขง และภาคใต้้
ไปจนถึึงมาเลเซีีย และสิิงคโปร์์

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็น็ ฝููงในตู้�ป้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� เป็น็ ปลาที่่เ� ลี้้�ยงง่่าย ปรับั ตัวั
อยู่ �ในตู้�้ได้้ดีี

๙๕42 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ซิวิ ทอง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Rasbora einthovenii (Bleeker, 1851)

ชื่่อ� สามัญั Brilliant rasbora

ชื่่�อวงศ์์ Danionidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป มีีรููปร่่างทรงกระบอกเรีียว แบนข้้างเล็ก็ น้้อย ครีีบหลังั ตั้้�งอยู่�กึ่�งกลางลำ�ำ ตัวั
ครีีบหางเว้้าลึึก เส้้นข้้างลำ�ำ ตััวไม่่สมบููรณ์์มีีถึึงเพีียงบริิเวณหน้้าครีีบก้้น
ตััวมีีสีีส้้มอมทอง เกล็็ดสีีเงิินวาว มีีแถบดำ�ำ พาดตั้้�งแต่่จะงอยปากไปถึึง
ขอบครีีบหางตอนกลาง แถบมีีขนาดใหญ่่ในตอนท้้ายลำำ�ตัวั ครีีบสีีส้้มทอง
ครีีบหลังั มีีแถบสีีคล้ำ��ำ หรืือเรื่อ� ที่่�ขอบบน ปลายครีีบสีีจาง ครีีบหางสีีส้้มสด
ครีีบก้้นมีีขลิิบสีีคล้ำ��ำ ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 8 ซม.

อาหาร ไรน้ำ��ำ ลููกน้ำ��ำ แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่�นอาศััย ลำำ�ธารและอ่่างน้ำ��ำ บริิเวณพรุุโต๊๊ะแดงจนถึึงพรุุในมาเลเซีียและสุุมาตรา
บอร์์เนีียว

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาที่่�หายาก พบน้้อย
ในแหล่่งน้ำ�ำ�ธรรมชาติิ

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 43
๙๕ ปีี กรมประมง

ชลทรััพย์์ วรวิิชาน

ซิวิ ควาย ซิิวควายหางไหม้้
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Rasbora tornieri Ahl,1922

ชื่่อ� สามััญ Silver rasbora, Yellowtail rasbora

ชื่่อ� วงศ์ ์ Danionidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป เป็็นปลาซิิวที่่�มีีขนาดค่่อนข้้างใหญ่่ ขนาดเมื่่�อโตเต็็มที่่ม� ีีความยาวประมาณ
17 เซนติิเมตร มีีสีีสัันสวยงาม หางสีีเหลืืองมีีขอบสีีดำำ�กว้้างและเด่่นชััด
ข้้างลำำ�ตััวหลัังเหงืือกมีีแถบสีีคล้ำ��ำ พาดตามความยาวลำำ�ตััว 1 แถบและมีี
เส้้นสีีทองขนาบเหนีีอแถบนี้้� 1 เส้้น เส้้นข้้างตัวั ยาวตลอดตัวั

ถิ่่�นอาศััย แม่่น้ำ�ำ�และลำำ�คลองในพื้้�นที่่�ลุ่ �ม

อาหาร สััตว์์น้ำ��ำ ขนาดเล็ก็ หรืือแมลงที่่�ตกลงบนผิิวน้ำ�ำ�

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็น็ ฝููงในตู้�้ปลาที่่ม� ีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�

๙๕44 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

ชาญ ทอง ภู่่�นิิยม

ซิิวหางกรรไกร อาเนาะแอกอลาแป
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Rasbora trilineata Steindacher, 1870
ชื่่อ� สามัญั Scissortail rasbora, Three-lined rasbora
ชื่่�อวงศ์์ Danionidae
ลักั ษณะเด่น่ จุุดเด่่นอยู่�ที่�ครีีบหาง ที่่ม� ีีแถบสีีดำำ�พาดขวางแพนหางทั้้�งบนและล่่าง ขอบในและ
ขอบนอกของแถบสีีดำำ�นี้้�มีีแถบสีีขาวพาดขนานคู่่�กัันไปอีีกด้้วย สีีดำ�ำ และสีีขาวนี้้�
จะตัดั กัับสีีเหลืืองอ่่อน ซึ่่ง� เป็็นสีีพื้้�นของครีีบหาง ทำ�ำ ให้้สวยสะดุุดตา
ลักั ษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวยาวเรีียวและแบนข้้างเล็็กน้้อย ส่่วนหััวและปากมีีขนาดเล็็ก ไม่่มีีหนวดลำำ�ตััว
มีีสีีเขีียวอ่่อน ส่่วนล่่างของลำ�ำ ตััวมีีสีีซีีดกว่่าบริิเวณด้้านข้้างและด้้านหลัังของลำ�ำ ตััว
กลางลำ�ำ ตัวั มีแี ถบสีดี ำ�ำ พาดจากหัวั ถึึงโคนหาง และยาวเลยไปถึึงส่ว่ นของก้้านครีบี
หางด้้วย เหนืือแถบสีีดำ�ำ มีีแถบสีีเงิินเล็็ก ๆ ข้้างละ 1 แถบ พาดขนานไปกัับแถบสีีดำำ�นี้้�
เหนืือฐานครีีบก้้นมีีแถบสีีดำำ�เล็็ก ๆ ข้้างละแถบ ตอนปลายของแถบทั้้�งสองนี้�จะไปชนกััน
บริเิ วณปลายฐานครีบี ก้้นแล้้วยาวเลยไปถึึงโคนครีบี หาง ครีบี หางมีแี ถบสีดี ำ�ำ พาด
ขวางแพนหางทั้้ง� บนและล่า่ ง ซึ่ง่� แถบสีดี ำ�ำ นี้้อ� ยู่่�ค่อ่ นไปทางส่ว่ นปลายของแพนหาง
ขอบในและขอบนอกของแถบสีดี ำ�ำ นี้้ม� ีแี ถบสีขี าวพาดขนานคู่่�กันั ไป สีดี ำ�ำ และสีขี าว
นี้้�จะตััดกัับสีีเหลืืองอ่่อน ซึ่่�งเป็็นสีีพื้้�นของครีีบหาง ครีีบหลัังมีีก้้านครีีบเป็็น
สีีเหลืืองอ่่อน ส่่วนครีีบก้้น ครีีบท้้องและครีีบอกใสไม่่มีีสีี ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ
13 ซม. ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 6 ซม.
อาหาร แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ ขนาดเล็็ก
ถิ่่�นอาศััย อาศัยั เป็น็ ฝููงใหญ่ใ่ นแหล่ง่ น้ำ��ำ นิ่่ง� และแม่น่ ้ำ��ำ ในบริเิ วณน้ำ�ำ�ไหลไม่แ่ รงนักั มีพี ืชื น้ำ�ำ�หรือื
พืืชชายน้ำ��ำ ขึ้�้น ตั้้�งแต่่ลุ่�มน้ำ�ำ�แม่่กลอง กัับแม่่น้ำ��ำ โขง และภาคใต้้ จนถึึงอิินโดนีีเซีีย
พบบ่่อยในพื้้�นที่่พ� รุุ
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็ก็ ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� ได้้รับั ความนิิยมในตลาดต่่างประเทศ
๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 45
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ซิวิ ผอม ซิวิ แถบทอง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Trigonopoma gracile (Kottelat, 1991)

ชื่่�อสามััญ Redstripe rasbora

ชื่่�อวงศ์์ Danionidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ปลาซิิวขนาดเล็็ก ลำำ�ตัวั ผอมยาว ลัักษณะโดยรวมใกล้้เคีียงกัับปลาซิิวแถบทอง
แต่่มีีลำำ�ตััวผอมกว่่ามาก โดยเฉพาะท่่อนหางที่่�คอดเล็็ก ลายบนลำ�ำ ตััว
เป็น็ เส้้นไม่่ชััดนักั และมีีแถบสีีดำำ�ขนาดใหญ่่กว่่าอยู่่�ด้้านล่่าง

อาหาร แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ ขนาดเล็ก็

ถิ่่น� อาศััย พบที่่�พรุุคันั ธุลุ ีีจัังหวััดสุรุ าษฎร์์ธานีีและพรุโุ ต๊๊ะแดงจนถึึงประเทศมาเลเซีีย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้ย� งเป็น็ ฝููงในตู้ป�้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่ม� ีพี รรณไม้้น้ำ�ำ�เป็น็ ปลาที่่พ� บน้้อยในแหล่ง่ น้ำ��ำ
ธรรมชาติิ

๙๕46 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ซิิวข้้างขวานเล็็ก
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Trigonostigma espei Meinken, 1967
ชื่่�อสามััญ
ชื่่�อวงศ์์ Lambchop rasbora

ลัักษณะเด่่น Danionidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป บริเิ วณกึ่่ง� กลางลำำ�ตัวั ถึึงโคนครีบี หางมีแี ถบสามเหลี่่ย� มสีดี ำำ� โดยฐานสามเหลี่่ย� ม
อยู่�ที่ก�ึ่่ง� กลางลำ�ำ ตัวั ปลายสามเหลี่่ย� มเรียี วเล็ก็ ไปทางโคนหาง ลักั ษณะคล้้ายขวาน
จึึงมีชีื่อ� เรียี กว่า่ “ซิวิ ข้้างขวานเล็ก็ ” เป็น็ ปลาสวยงามที่่ไ� ด้้รับั ความนิยิ มสููงในตลาด
ต่่างประเทศ ปััจจุุบัันส่่วนใหญ่่มีีการจัับจากธรรมชาติิเพื่่�อส่่งขายต่่างประเทศ
แต่่กรมประมงสามารถเพาะขยายพัันธุ์�ได้้ และมีีนโยบายที่่�จะส่่งเสริิมให้้มีี
การเพาะเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามเพื่่อ� ส่่งออกจำำ�หน่่ายต่่างประเทศ ต่่อไป

อาหาร เป็็นปลาขนาดเล็็ก พื้้�นลำำ�ตััวสีีเทาเงิิน กลางลำำ�ตััวเป็็นสีีน้ำ�ำ�ตาลอมแดง และกึ่่�งกลาง
ลำำ�ตััวถึึงโคนครีีบหางมีีแถบสามเหลี่่ย� มสีีดำำ� โดยฐานสามเหลี่่ย� มอยู่�ที่�กึ่่ง� กลางลำ�ำ ตัวั
ปลายสามเหลี่่ย� มเรียี วเล็ก็ ไปทางโคนหาง ลักั ษณะคล้้ายขวาน ครีบี หลังั ครีบี ก้้น
และครีีบหางมีีก้้านครีีบบางส่่วนเป็็นสีีแดงอ่่อนหรืือสีีส้้ม โคนครีีบหางก็็มีีสีีแดงอ่่อน
หรืือสีีส้้ม ปลาตััวผู้�้จะมีีสีีเข้้มกว่่าตััวเมีียและขนาดลำ�ำ ตััวเล็็กกว่่าตััวเมีีย ขนาด
ใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 2.5 ซม. ชอบอยู่�รวมกันั เป็็นฝููง ว่่ายน้ำ�ำ�ตลอดเวลา

ถิ่่�นอาศััย แพลงก์์ตอน พืืชน้ำ�ำ� และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงาม

ภาคตะวัันออกของไทย เขตจัังหวััดจัันทบุุรีี ระยอง ตราด และทางภาคใต้้และ
ป่่าพรุุโต๊๊ะแดง จัังหวัดั นราธิิวาส
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็น็ ฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 47
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ซิิวข้้างขวานใหญ่่ มะลิิ สะเต็็น อีีแกบุุงโงะมาแจ
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Trigonostigma truncata Tan, 2020
ชื่่�อสามัญั
ชื่่�อวงศ์์ Red rasbora, Harlequin rasbora

ลักั ษณะเด่น่ Danionidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป บริเิ วณกึ่่ง� กลางลำำ�ตัวั ถึึงโคนครีบี หางมีแี ถบสามเหลี่่ย� มสีดี ำำ� โดยฐานสามเหลี่่ย� ม
อยู่�ที่ก�ึ่่ง� กลางลำำ�ตัวั ปลายสามเหลี่่ย� มเรียี วเล็ก็ ไปทางโคนหาง ลักั ษณะคล้้ายขวาน
ซึ่่�งลัักษณะขวานจะใหญ่่และหนากว่่าซิิวข้้างขวานเล็็ก จึึงมีีชื่�อเรีียกว่่า “ซิิวข้้าง
ขวานใหญ่่” เป็น็ ปลาสวยงามที่่�ได้้รัับความนิิยมสููงในตลาดต่่างประเทศ

อาหาร เป็็นปลาขนาดเล็็ก พื้้�นลำำ�ตััวสีีเทาเงิิน แต่่กลางลำ�ำ ตััวเป็็นสีีน้ำ��ำ ตาลอมแดง
และกึ่่�งกลางลำ�ำ ตััวถึึงโคนครีีบหางมีีแถบสามเหลี่่�ยมสีีดำ�ำ โดยฐานสามเหลี่่�ยม
อยู่�ที่ก�ึ่่ง� กลางลำำ�ตัวั ปลายสามเหลี่่ย� มเรียี วเล็ก็ ไปทางโคนหาง ลักั ษณะคล้้ายขวาน
ซึ่่�งลัักษณะขวานจะใหญ่่และหนากว่่าซิิวข้้างขวานเล็็ก Trigonostigma espei
ครีีบหลััง ครีีบก้้น และครีีบหางมีีก้้านครีีบบางส่่วนเป็็นสีีแดงอ่่อนหรืือสีีส้้ม
โคนครีีบหางก็็มีีสีีแดงอ่่อนหรืือสีีส้้ม ปลาตััวผู้�้จะมีีสีีเข้้มกว่่าตััวเมีียและขนาด
ลำ�ำ ตััวเล็็กกว่่าตัวั เมีีย ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 2.5 ซม.

ถิ่่น� อาศััย แพลงก์์ตอน พืืชน้ำ�ำ� และตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงาม

ที่่�ราบลุ่�มต่ำำ��ที่่�น้ำ��ำ มีีความเป็็นกรดเล็็กน้้อย แถบชายฝั่่�งตะวัันออกของคาบสมุุทรมาเลย์์
ตั้้�งแต่่ทางใต้้ของคอคอดกระในจัังหวััดนราธิิวาสไปจนถึึงรััฐตรัังกานููของมาเลเซีีย
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้ย� งเป็น็ ฝููงในตู้ป�้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่ม� ีพี รรณไม้้น้ำ��ำ เป็น็ ปลาสวยงามที่่ไ� ด้้รับั ความนิยิ ม
สููงในตลาดต่่างประเทศ

๙๕48 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ซิวิ สมพงษ์์
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Trigonostigma somphongsi Meinken, 1958

ชื่่อ� สามััญ -

ชื่่อ� วงศ์ ์ Danionidae

ถิ่่น� อาศััย ลุ่�มน้ำ��ำ แม่่กลอง ลุ่่�มแม่่น้ำ�ำ�เจ้้าพระยา แม่่น้ำ�ำ�บางปะกง

ลัักษณะทั่่ว� ไป เพศผู้�้มีีรููปร่่างลัักษณะรููปร่่างเรีียวยาวและมีีขนาดเล็็กว่่าปลาเพศเมีีย
บริิเวณลำำ�ตััวมีีสีีเหลืืองส้้มและลวดลายข้้างลำำ�ตััวจะเข้้มชััดเจนเมื่่�อใกล้้ฤดูู
ผสมพัันธุ์์� เพศเมีียมีีลัักษณะรููปร่่างป้้อมมีีสีีซีีดจางและลวดลายข้้างลำำ�ตััว
ไม่่ชััดเจน อุุปนิิสััยชอบว่่ายไปมาตลอดเวลา ปรัับตััวเข้้ากัับสิ่่�งแวดล้้อมได้้
ง่่าย ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 3 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอน พืืชน้ำ�ำ� และตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ นิิยมเลี้้�ยงเป็น็ ปลาสวยงาม

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� เป็็นปลาสวยงามที่่�หายาก
พบน้้อยในแหล่่งน้ำ�ำ�ธรรมชาติิ

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 49
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

บู่ �หมาจูู
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Brachygobius doriae (Günther, 1868)

ชื่่�อสามััญ Bumblebee fish

ชื่่�อวงศ์์ Gobiidae

ลัักษณะเด่น่ เป็็นปลาสว ยงามขนาดเล็็กมาก มีีรููปร่่างและลวดลายสีีสัันที่่�แปลกตา
ลำำ�ตััวมีีสีีดำ�ำ สลับั เหลืืองคล้้ายแมลงภู่่� จึึงมีีชื่อ� สามััญว่่า “Bumblebee fish”

ลักั ษณะทั่่ว� ไป เป็น็ ปลาที่่�มีีขนาดเล็็กมาก ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 5 ซม. ลำ�ำ ตััว
มีีสีีดำำ�สลัับเหลืืองคล้้ายแมลงภู่่� ซึ่่�งจะมีีลัักษณะเด่่น ๆ คืือ นอกจาก
จะมีีครีีบหนาม อยู่่�ด้้านหน้้าครีีบหลัังแล้้ว และมีีการพััฒนาครีีบหน้้าไปเป็็น
Suction cup เอาไว้้ยึึดเกาะกัับผิิวหน้้าของของแข็็งที่่�ปลาบู่�เกาะ อย่่างเช่่น
หิิน ขอนไม้้ เป็็นต้้น

อาหาร ไรน้ำ�ำ� แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย ปากแม่่น้ำ�ำ�ใกล้้ทะเล พบในประเทศไทย อิินเดีีย พม่่า มาเลเซีีย
และอิินโดนีีเซีีย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� สามารถเลี้้�ยงรวมกัับปลา
ชนิิดอื่่�น ๆ ที่่�มีีนิิสััยไม่่ก้้าวร้้าว เป็็นปลาสวยงามขนาดเล็็กที่่�ได้้รัับความ
นิิยมสููงในตลาดต่่างประเทศ

๙๕50 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

บู่่�รำ�ำ ไพ
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Mugilogobius rambaiae (Smith, 1945)

ชื่่อ� สามัญั Queen of Siam goby, Queen Rambai’s goby

ชื่่อ� วงศ์์ Gobiidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป มีีลำำ�ตััวยาวทรงกระบอก หััวเล็็ก ปากกว้้างในตััวผู้�้ เกล็็ดค่่อนข้้างใหญ่่
พื้้�นลำำ�ตััวสีีเหลืือง ขอบเกล็็ดมีีสีีน้ำ�ำ�ตาล แก้้มมีีลายสีีน้ำ�ำ�ตาล ครีีบหลััง
มีีลายสีีดำ�ำ และขอบสีีจาง ครีีบหางมีีลาย

อาหาร สััตว์์หน้้าดิินขนาดเล็ก็

ถิ่่�นอาศััย แอ่่งน้ำ�ำ�ในป่่าพรุุ หรืือลำ�ำ น้ำ��ำ ขนาดเล็็ก

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงาม ซึ่่�งสามารถนำำ�มาเลี้้�ยงได้้เป็็นอย่่างดีีในตู้�้
ไม้้น้ำ��ำ น้ำ��ำ จืืด

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 51
๙๕ ปีี กรมประมง

ชลทรัพั ย์์ วรวิิชาน

บู่ �เสือื
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Mugilogobius tigrinus Larson, 2001

ชื่่อ� สามััญ  Tiger Goby, Narrow-barred Mangrove Goby

ชื่่อ� วงศ์์ Gobiidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป เป็็นปลาบู่�ขนาดเล็็ก ขนาดความยาวเฉลี่่�ย 3.5-4 เซนติิเมตร ลำำ�ตััว
รููปทรงกระบอกเรียี ว หัวั เล็ก็ กลมทู่่� พื้้น� ลำำ�ตัวั สีเี นื้้อ� มีลี ายสีดี ำ�ำ พาดเป็น็ ปล้้อง
ตามลำ�ำ ตััวที่่�สมบููรณ์์ 4 อััน และมีีจุุดสีีดำ�ำ อยู่�บริิเวณฐานของครีีบหาง
ครีีบหลัังครีีบแรกมีีหนาม 6 อััน ครีีบหลัังครีีบที่่�สองมีีหนาม 1 อััน
ครีีบกระโดงมีีแต้้มสีีดำำ�ล้้อมด้้วยสีีเหลืืองสดใส

ถิ่่น� อาศััย แหล่ง่ น้ำ��ำ กร่่อย บริเิ วณที่่ม� ีีกรวดเล็ก็ ๆ และเศษใบไม้้ ปากแม่่น้ำ�ำ� ป่่าชายเลน
ทางภาคใต้้ของไทย และประเทศมาเลเซีีย สิิงคโปร์์ และศรีีลัังกา

อาหาร กิินสิ่่�งมีีชีีวิิตขนาดเล็็กเป็น็ อาหาร

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ท้ ี่่�มีีการตกแต่่งด้้วย ก้้อนหิิน ขอนไม้้ และพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕52 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

บู่่�ดำำ� บู่่�หััวมััน
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Oxyeleotris urophthalmus (Bleeker, 1851)

ชื่่อ� สามััญ Black Goby, Tail-spotted Goby

ชื่่�อวงศ์์ Gobiidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตััวกลมยาว พื้้�นลำำ�ตััวสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้ม มีีลายพาดบนลำ�ำ ตััวเป็็นปล้้อง
สีีเหลืืองแคบ ๆ บริิเวณปากบนมีีติ่่�งเนื้้�อขนาดเล็็กสองติ่่�ง บริิเวณส่่วนบน
ของโคนหางมีีจุุดคล้้ายดวงตาขนาดใหญ่่ เชื่�อว่่ามีีไว้้เพื่่�อข่่มขู่�และหลอก
ให้้ศััตรููคิิดว่่าเป็็นตาของปลาขนาดใหญ่่

อาหาร สััตว์์หน้้าดิินขนาดเล็ก็

ถิ่่น� อาศััย ปากแม่่น้ำ�ำ� แม่่น้ำ�ำ�ขนาดใหญ่่ พบอาศััยถึึงแหล่่งน้ำ��ำ กร่่อย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา นิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงาม ซึ่่�งสามารถนำ�ำ มาเลี้้�ยงได้้เป็็นอย่่างดีีในตู้�้ไม้้น้ำ��ำ
น้ำ�ำ�จืืด

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 53
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

บู่�กล้ว้ ยกระโดงฟ้า้ ปลากััดทะเล
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Stigmatogobius sadanundio (Hamilton, 1822)

ชื่่อ� สามััญ Knight goby, Spotted goby

ชื่่�อวงศ์์ Gobiidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป กระโดงส่ว่ นหน้้าและขอบของครีบี มีแี ถบสีฟี ้า้ ลำ�ำ ตัวั ค่อ่ นข้้างกลม หางแบน
หัวั โต นัยั น์์ตามีีขนาดใหญ่่ ลำ�ำ ตััวมีีสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อนอมเหลืือง ลำ�ำ ตััวมีีจุุดแต้้ม
สีดี ำ�ำ หรือื สีนี ้ำ�ำ�ตาลเข้้ม มีจี ุดุ ประสีเี ข้้มขนาดเล็ก็ กระจายอย่า่ งไม่เ่ ป็น็ ระเบียี บ
ทั่่ว� ทั้้ง� ลำ�ำ ตัวั ครีบี หลังั ยาวแบ่ง่ เป็น็ สองตอน ตอนหน้้าเป็น็ เส้้นยาว ตอนหลังั
แผ่่กางมีีจุุดประสีีดำำ�กระจายทั่่�วอย่่างเป็็นระเบีียบ ครีีบหางใหญ่่ปลายมน
มีีจุุดประสีีเข้้มกระจายทั่่ว� ครีีบท้้องมีีจุดุ ประ ครีีบอกใส อุุปนิิสััยชอบนอนนิ่่�ง ๆ
แผ่่ครีีบกางออกอวดสีีสันั สวยงาม ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 6 ซม.

อาหาร ไรน้ำ�ำ� แพลงก์์ตอนสััตว์์ ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่น� อาศััย ประเทศไทย อิินเดีีย ศรีีลังั กา สิิงคโปร์์ และอิินโดนีีเซีีย

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้ย� งในตู้ป�้ ลาขนาดเล็ก็ ที่่ม� ีพี รรณไม้้น้ำ�ำ� เป็น็ ปลาสวยงามที่่ห� ายากในปััจจุบุ ันั

๙๕54 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

น้ำ�ำ�ผึ้้ง� ลููกผึ้้ง� อีีดูดู น้ำ�ำ�ผึ้้ง� เผืือก
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Gyrinocheilus aymonieri (Tirant, 1883)
ชื่่อ� สามัญั
ชื่่อ� วงศ์์ Chinese algae-eater

ลัักษณะเด่น่ Gyrinocheilidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ปากดััดแปลงเป็็ นอวััยวะสำ�ำ หรัับเกาะติิดกัับสิ่่�งอื่�นได้้ ชอบใช้้ปากดููดกิินตะไคร่่น้ำ��ำ
ที่่�เกาะตามตู้�้ปลา ปััจจุุบัันมีีการคััดสายพัันธุ์ �เป็็นปลาเผืือกซึ่่�งได้้รัับความ
นิิยมมากเรีียกว่่า “น้ำ��ำ ผึ้้�งเผืือก” เป็็นปลาสวยงามที่่�ได้้รัับความนิิยมสููง
ในตลาดต่่างประเทศ

อาหาร ลำำ�ตััวยาวเรีียวรููปร่่างทรงกระบอก ลำำ�ตััวมีีสีีน้ำ��ำ ตาล บริิเวณหลัังมีีจุดุ แต้้ม
สีดี ำำ�หรือื สีนี ้ำ�ำ�ตาลเข้้ม ส่ว่ นหัวั สั้้น� ด้้านล่า่ งของส่ว่ นหัวั และส่ว่ นท้้องแบนราบ
ไม่่มีีหนวด ตาอยู่่�ค่่อนไปทางด้้านบนของส่่วนหััว จะงอยปากค่่อนข้้างยาว
และกว้้าง บริิเวณจะงอยปากมีีตุ่�มเล็็ก ๆ กระจายทั่่ว� ไป ปากดัดั แปลงเป็น็
อวััยวะสำำ�หรัับเกาะติิดกัับสิ่�งอื่�นได้้ ครีีบทุุกครีีบไม่่มีีก้้านครีีบแข็็ง ครีีบมีีสีีเหลืือง
อมน้ำ��ำ ตาลและมีีจุดุ ดำำ�เล็็ก ๆ กระจายอยู่�ทั่�วไป ครีีบหางเว้้าเล็็กน้้อย ขนาดเฉลี่่�ย
ความยาวประมาณ 13 ซม. ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 20 ซม.

ถิ่่�นอาศััย ตะไคร่่น้ำ��ำ เศษใบไม้้ที่่�เน่่าเปื่่อ� ย

แม่่น้ำ��ำ อ่่างเก็็บน้ำ�ำ�ทั่่�วทุกุ ภาคของประเทศไทย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาที่่�ตกแต่่งด้้วยพรรณไม้้น้ำ��ำ หรืือตู้�้พรรณไม้้น้ำ��ำ อุุปนิิสััย
ชอบใช้้ปากดููดกิินตะไคร่่น้ำ�ำ�ที่่�เกาะตามตู้�้ปลา
๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 55
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

หมอจูบู เผือื ก หมอตาล
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Helostoma temminckii Cuvier, 1829

ชื่่�อสามััญ Kissing gourami 

ชื่่อ� วงศ์์ Helostomatidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวแบนข้้าง ห�วเล็็ก จะงอยปากสั้้�นทู่่� ปากเล็็กยืืดหดได้้ ริิมฝีีปากหนา
เต็็มไปด้้วยฟัันขนาดเล็็กใช้้ในการขููดตะไคร่่กิินเป็็นอาหาร นััยน์์ตา
อยู่ �ในระดัับเดีียวกัันกัับมุุมปาก มีีเกล็็ดขนาดปานกลางปกคลุุมส่่วนหััว
และลำำ�ตััว ครีีบหลัังฐานยาว ครีีบหางกลมมน ครีีบท้้องและครีีบก้้นยาว
ลำ�ำ ตัวั เป็น็ สีเี ขียี วปนเทา หลังั สีเี ทาปนดำ�ำ ท้้องสีขี าว ขนาดใหญ่ส่ ุดุ ความยาว
ประมาณ 20 ซม.

อาหาร สาหร่่าย ไรน้ำ�ำ�และแมลงต่่าง ๆ

ถิ่่น� อาศััย ลำำ�คลองขนาดเล็็กที่่�มีีพืืชน้ำ��ำ ขึ้้�นหนาแน่่น กระจายพัันธุ์์�ทางภาคกลาง
และภาคใต้้ตอนล่่าง

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดกลาง ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕56 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

บ้า้
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Leptobarbus hoevenii Bleeker, 1851

ชื่่�อสามััญ Pink-tail barb, Golden shark, Mad barb

ชื่่อ� วงศ์ ์ Leptobarbidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลำำ�ตััวค่่อนข้้างกลม เรีียวยาว แบนข้้างเล็็กน้้อย หััวค่่อนข้้างใหญ่่ ลำำ�ตััว
ด้้านหลัังและด้้านข้้างมีีสีีเขีียวอมเหลืือง แต่่ด้้านหลัังสีีคล้ำ�ำ�กว่่าด้้านข้้างลำำ�ตััว
บริิเวณท้้องสีีขาว กระพุ้้�งแก้้มสีีเหลืือง หลัังกระพุ้้�งแก้้มมีีจุุดสีีดำ�ำ ในปลา
ขนาดเล็ก็ จะมีแี ถบสีดี ำ�ำ พาดตามความยาวลำ�ำ ตัวั 1 แถบ แต่แ่ ถบนี้้จ� ะหายไป
เมื่่�อปลาโตขึ้้�น ครีีบหลัังสีีเขีียว ครีีบท้้องและครีีบก้้นสีีแดงสด ครีีบหาง
บริิเวณปลายครีีบสีีแดงแต่่บริิเวณฐานครีีบสีีเขีียวหม่่น ครีีบอกใส ปากอยู่�
ปลายสุดุ เฉีียงลงเล็็กน้้อย มีีหนวด 2 คู่่� ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 55 ซม.

อาหาร พืืชน้ำ��ำ ผลไม้้ และเมล็ด็ พืืชบางชนิิด

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ เจ้้าพระยา แม่่น้ำ��ำ มููล แม่่น้ำ�ำ�น่่าน และแม่่น้ำ��ำ โขง และพบในประเทศ
อิินโดนีีเซีีย มาเลเซีีย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงเป็็นฝููงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ว่่ายน้ำ��ำ รวดเร็็ว มีีสีีสัันสวยงาม เลี้้�ยงรวม
กัับปลาชนิิดอื่่น� ได้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 57
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

เสือื ตอลายใหญ่่
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Datnioides pulcher (Kottelat, 1998)
ชื่่�อสามััญ
ชื่่�อวงศ์์ Siamese tiger perch

ลัักษณะเด่่น Lobotidae

ลักั ษณะทั่่�วไป มีีแถบสีีดำ�ำ ขนาดใหญ่่คาดขวางลำำ�ต�วในแนวเฉีียงตััดกัับพื้้�นลำ�ำ ตััวสีีเหลืืองทอง
ดููสวยงาม สะดุดุ ตา

อาหาร รููปร่่างแบนข้้าง ปากยาวสามารถยืืดได้้ ครีีบก้้นเล็็กมีีก้้านครีีบแข็็ง 3 ชิ้้�น
ครีีบหลัังแบ่่งเป็็น 2 ตอน ตอนแรกเป็็นก้้านครีีบแข็็งมีีเงี่�ยง 13 ชิ้้�น ตอนหลััง
เป็็นครีีบอ่่อน พื้้�นลำ�ำ ตััวสีีเหลืืองน้ำ�ำ�ตาลจนถึึงสีีส้้มอมดำำ� มีีแถบสีีดำำ�ขนาดใหญ่่
คาดขวางลำ�ำ ตัวั ในแนวเฉีียงรวมทั้้�งสิ้้�นประมาณ 5 - 6 แถบ เริ่ม� ที่่ด� วงตาจนถึึง
โคนหาง ส่ว่ นหัวั มีลี ักั ษณะลาดเอียี งมาก เกล็ด็ เป็น็ แบบสาก (Ctenoid) มีลี ักั ษณะ
นิิสััยอยู่�เป็็นฝููงเล็็ก ๆ ใต้้น้ำ�ำ� โดยมัักจะอาศััยบริิเวณใกล้้ตอไม้้หรืือโพรงหิิน
ด้้วยการอยู่่�ลอยตััวอยู่�นิ่�ง ๆ หััวทิ่่�มลงเล็็กน้้อย หากิินในเวลากลางคืืน โดยกิิน
อาหารแบบฉกงับั (Snap) ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 40 ซม.

ถิ่่�นอาศััย สััตว์์น้ำ��ำ ขนาดเล็ก็ และแมลงต่่าง ๆ

แม่น่ ้ำ��ำ สายใหญ่ใ่ นภาคกลางของประเทศไทย เช่น่ แม่น่ ้ำ�ำ�เจ้้าพระยา แม่น่ ้ำ��ำ แม่ก่ ลอง
แม่่น้ำ�ำ�ท่่าจีีน ในภาคอีีสาน เช่่น แม่่น้ำ��ำ โขงและสาขา ต่่างประเทศพบที่่�กััมพููชา
และเวีียดนาม แต่่ปััจจุุบััน ไม่่มีีรายงานการพบมานานแล้้ว จนเชื่ �อว่่าสููญพัันธุ์�
จากธรรมชาติิแล้้วในประเทศไทย
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ป้ ลาขนาดใหญ่่ ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕58 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

เสืือตอลายเล็ก็
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Datnioides undecimradiatus (Roberts & Kottelat, 1994)

ชื่่�อสามััญ Mekong tiger perch

ชื่่�อวงศ์์ Lobotidae

ลัักษณะทั่่�วไป มีีรููปร่่างคล้้ายและพฤติิกรรมคล้้ายเสืือตอลายใหญ่่ แต่่มีีขนาดเล็็กกว่่า
หัวั มีสี ่ว่ นลาดกว่า่ มีลี ายเส้้นที่่เ� ล็ก็ กว่า่ อย่า่ งเห็น็ ได้้ชัดั เกล็ด็ มีขี นาดใหญ่ก่ ว่า่
พื้้�นลำ�ำ ตััวค่่อนข้้างไปทางสีีเหลืืองอ่่อนหรืือขาว ไม่่ออกส้้มเหมืือนเสืือตอ
ลายใหญ่่ ขนาดใหญ่่สุดุ ความยาวประมาณ 30 ซม.

อาหาร สััตว์์น้ำ��ำ ขนาดเล็ก็ และแมลงต่่าง ๆ

ถิ่่�นอาศััย พบในลุ่ �มน้ำ�ำ�โขงและสาขา

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาที่่�ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 59
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

หลด หลดจุุด

R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Macrognathus siamensis (Günther, 1861)
ชื่่อ� สามัญั
ชื่่อ� วงศ์ ์ Spotted spiny eel, Peacock eel

ลัักษณะทั่่ว� ไป Mastacembelidae

อาหาร ลำ�ำ ตััวยาวเรีียวแบนข้้างเล�กน้้อย สีีลำ�ำ ตััวเป็็นสีีน้ำ�ำ�ตาลหรืือน้ำ��ำ ตาลอมเทา
ลัักษณะเด่่นของปลาชนิิดนี้้�คืือ ไม่่มีีหนามแหลมที่่�กระดููกใต้้นััยน์์ตา
บริิเวณฐานของครีีบหลัังและฐานครีีบก้้นมีีจุุดดำ�ำ ขอบขาว แต่่จำ�ำ นวนจุุดนี้้�
จะไม่่เท่่ากัันทุุกตััว บริิเวณฐานครีีบหลััง จุุดดำำ�นี้้�จะอยู่�เรีียงกัันเป็็นแถว
ประมาณ 1-5 จุุด ส่่วนฐานครีีบก้้น อาจมีี 1-2 จุุด บนฐานครีีบหลัังระหว่่าง
จุุดดำ�ำ มีีจุุดขาวเล็็ก ๆ อยู่�กระจายเรีียงกัันเป็็นระเบีียบคั่่�นสลัับ เป็็นปลา
ที่่ช� อบอาศัยั อยู่�ในที่่ก� ำ�ำ บังั จะออกจากที่่ก� ำำ�บังั เมื่่อ� ไม่ม่ ีแี สงสว่า่ งหรือื ออกมา
เพื่่�อกิินอาหารเท่่านั้้�น โดยปกติิจะมุุดลงไปฝัังตััวอยู่�ตามพื้้�นโคลนหรืือ
พื้้�นทรายและโผล่่ปลายจะงอยปากขึ้้�นมาหายใจ ขนาดใหญ่่สุุดความยาว
ประมาณ 35 ซม. ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ 15 ซม.

ถิ่่�นอาศััย ไส้้เดืือน หนอน กุ้้�ง แมลงน้ำ�ำ� ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ� ลููกปลาขนาดเล็็กที่่�อยู่�
ตามหน้้าดิินและพื้้�นทราย ปลาหลดชอบออกหากิินในเวลากลางคืืน

ทุุกภาคของประเทศไทย และในประเทศอิินเดีีย พม่่า มาเลเซีีย และอิินโดนีีเซีีย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดเล็็ก ตกแต่่งด้้วยกรวดแม่่น้ำ��ำ และก้้อนหิินเพื่่�อให้้เป็็นที่่�
หลบซ่่อนตัวั

๙๕60 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

กระทิิงไฟ
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Mastacembelus erythrotaenia Bleeker, 1850

ชื่่อ� สามััญ Fire eel

ชื่่อ� วงศ์ ์ Mastacembelidae

ลักั ษณะเด่่น ลำ�ำ ตัวั มีีสีีดำำ�และแถบสีีแดงพาดตามความยาวลำำ�ตัวั ดููสวยงาม

ลัักษณะทั่่ว� ไป มีีลำำ�ตััวยาวคล้้ายงูู แบนข้้างเล็็กน้้อย ลำำ�ตััวมีีสีีดำ�ำ และแถบสีีแดงประมาณ
4-5 แถบ พาดตามความยาวลำำ�ตััว ยกเว้้นส่่วนท้้ายลำำ�ตััว ซึ่่�งแถบสีีแดง
จะไม่่ค่่อยติิดต่่อกัันตลอดทำ�ำ ให้้ดููมีีลัักษณะคล้้ายจุุดสีีแดง ครีีบหลััง
ครีบี หาง ครีบี อก และครีบี ก้้น มีสี ีดี ำำ� จะงอยปากยื่่น� ยาว ที่่ป� ลายของจะงอย
ปากมีีจมููกลัักษณะคล้้ายท่่อและมีีช่่องเปิิดตรงปลาย เป็็นปลาขนาดใหญ่่
ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 1 เมตร

อาหาร กุ้้�งและสัตั ว์์น้ำ��ำ ขนาดเล็ก็

ถิ่่น� อาศััย แม่่น้ำ��ำ ในภาคกลางและภาคใต้้ของประเทศไทย ประเทศมาเลเซีีย
และอิินโดนีีเซีีย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินหรืือขอนไม้้เพื่่�อให้้เป็็น
ที่่�หลบซ่่อนตัวั

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 61
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

เฉี่่ย� ว เฉี่�ย่ วจันั ทร์์
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Monodactylus argenteus (Linnaeus, 1758)

ชื่่�อสามัญั Moon fish, Silver moony

ชื่่อ� วงศ์์ Monodactylidae

ลัักษณะทั่่�วไป รููปร่่างแบนข้้างมาก หััวเล็็ก ปา กเฉีียงขึ้�้น ฟัันเล็็กละเอีียด นััยน์์ตาโต
มีีแถบสีีดำำ�พาดทัับและค่่อย ๆ จางลงเมื่่อ� ปลาโตขึ้�้น ครีีบหลัังและครีีบก้้น
ตั้้�งอยู่ �ในแนวเดีียวกัันขนาดใหญ่่สีีเหลืืองสด พื้้�นลำำ�ตััวสีีขาวเงิิน ด้้านหลััง
มีีสีีเขีียวแกมเหลืือง ครีีบหางมีีสีีเหลืืองจาง ๆ ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ
22 ซม.

อาหาร กุ้้�ง แมลง

ถิ่่�นอาศััย ปากแม่น่ ้ำ��ำ ที่่เ� ป็น็ น้ำ�ำ�กร่อ่ ย เป็น็ ปลาสองน้ำ�ำ� เมื่่อ� ยังั เล็ก็ สามารถเลี้้ย� งในน้ำ�ำ�จืืด
เติิมเกลืือเล็็กน้้อย แต่่ปลาที่่�โตขึ้้�นจะต้้องการน้ำ�ำ�ที่่�มีีความเค็็มมากขึ้้�น
และจะสามารถแพร่่พัันธุ์�ได้้ในน้ำ��ำ ที่่�มีีความเค็ม็ ใกล้้เคีียงกัับน้ำ��ำ ทะเล

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�ป้ ลาขนาดกลาง ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและขอนไม้้

๙๕62 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

เสือื ดำำ�
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Nandus nebulosus Gray, 1835

ชื่่�อสามัญั Bornean leaffish

ชื่่อ� วงศ์ ์ Nandidae

ลักั ษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวแบนข้้าง หััวโต ตาโต จะงอยปากมน บนแผ่่นปิิดเหงืือกมีีหนามเล็็ก ๆ
1 อััน เกล็ด็ ใหญ่่ตััวมีีสีีน้ำ�ำ�ตาลแดง มีีลายบั้้�งและประสีีคล้ำ��ำ พาดขวางลำ�ำ ตัวั
5-6 บั้้�ง มีีแถบสีีดำำ�พาดตั้้�งแต่่ปลายปากถึึงท้้ายทอย ครีีบหลัังตอนแรก
สีีเหมืือนลำ�ำ ตััว ตอนหลัังใส มีีจุุดสีีคล้ำ��ำ กระจายเช่่นเดีียวกัับครีีบหาง
และครีีบก้้นตอนท้้าย ครีีบอกใส ครีีบท้้องและครีีบก้้นตอนหน้้าสีีคล้้าย
ของลำ�ำ ตัวั ขนาดใหญ่ส่ ุดุ มีคี วามยาวประมาณ 10 ซม. ขนาดเฉลี่่ย� ความยาว
ประมาณ 7 ซม.

อาหาร ไรน้ำ�ำ� สััตว์์น้ำ�ำ�ขนาดเล็็ก

ถิ่่�นอาศััย น้ำ�ำ�ตก ลำำ�ธารมี่่�มีีพรรณไม้้หนาแน่่นและในพรุุ พบตั้้�งแต่่ลุ่�มน้ำ�ำ�เพชรบุุรีี
ภาคตะวัันออกและภาคใต้้ถึึงบอร์์เนีียว

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดเล็็ก ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิิน อุุปนิิสััยชอบอยู่่�นิ่่�ง ๆ
หลบซ่่อนตััวอยู่ �ตามก้้อนหิิน

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 63
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ค้้อแต้ม้ ดำำ� ค้้อทราย ค้้อซ่อ่ นทราย
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Schistura geisleri Kottelat, 1990

ชื่่อ� สามัญั Geisler’s Brook Loach, Sand Brook Loach

ชื่่�อวงศ์์ Nemacheilidae

ลักั ษณะทั่่�วไป เป็็นปลาค้้อขนาดเล็ก็ มีีลายแต้้มสีีน้ำ�ำ�ตาลเป็็นเอกลัักษณ์์

ถิ่่น� อาศััย แพร่ก่ ระจายในแถบลุ่�มน้ำ�ำ�เจ้้าพระยา ตั้้ง� แต่ต่ ้้นน้ำ��ำ แม่น่ ้ำ��ำ โขง จังั หวัดั เชียี งราย
จนถึึงลุ่�มน้ำ��ำ ตาปีี จัังหวััดสุุราษฎร์์ธานีี พบในแหล่่งน้ำ��ำ ใสสะอาด มีีออกซิิเจนสููง
ซึ่่�งแหล่่งน้ำ�ำ�มีีร่่มเงาต้้นไม้้ปกคลุุม พื้้�นท้้องน้ำ��ำ เป็็นกรวดหรืือทรายไม่่มีีไม้้น้ำ��ำ

อาหาร สััตว์์เกาะติิดขนาดเล็็ก และเศษซาก

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็ ร่ว่ มกับั ปลาชนิดิ อื่่น� ได้้ ตกแต่ง่ ตู้ด�้ ้้วยก้้อนหินิ หรือื ขอนไม้้
อุุปนิิสััยมัักหลบตามที่่�หลบซ่่อน วััสดุุตกแต่่งไม่่ควรมีีรููขนาดเล็็ก เมื่่�อปลา
ตกใจจะมุุดเข้้าไปติิดแล้้วออกไม่่ได้้

๙๕64 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ค้้อแม่่น้ำ��ำ น่า่ น
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Schistura menanensis (Smith, 1945)

ชื่่�อสามัญั -

ชื่่อ� วงศ์์ Nemacheilidae

ลักั ษณะทั่่�วไป ลัักษณะหลัักที่่�เป็็นจุุดเด่่นคืือมีี แถบสีีดำำ�ค่่อนข้้างกว้้างพาดกลางลำำ�ตััว
เป็น็ แนวยาว แต่ล่ ายนี้้ช� ัดั เฉพาะในบางตัวั เท่า่ นั้้น� ในปลาบางตัวั จะมีลี ักั ษณะ
เป็็นลายปล้้อง 8-9 ปล้้องหรืือลายอาจจะจางจนแทบมองไม่่เห็น็ มีีแถบสีี
ดำำ�ที่่�โคนหางตลอดแนว แผ่่นหางแดงและมีีจุุดดำำ� ที่่�ส่่วนหน้้าของโคน
ครีีบหลังั

อาหาร กิินสััตว์์ขนาดเล็็ก

ถิ่่�นอาศััย อาศััยอยู่�ในลำ�ำ ธารที่่�บริิเวณที่่น� ้ำ��ำ ไหลค่่อนข้้างแรงถึึงปานกลาง พบเฉพาะต้้น
แม่่น้ำ�ำ�น่่าน

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ตกแต่่งตู้�้ด้้วยกรวดแม่่น้ำ�ำ�และ
ก้้อนหิิน อุปุ นิิสัยั ชอบนอนนิ่่ง� ๆ บนพื้้�นกรวด

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 65
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ค้อ้ หางแดง ค้้อนิิโคล
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Schistura nicholsi (Smith, 1933)

ชื่่อ� สามััญ Nichol’s Brook Loach

ชื่่�อวงศ์์ Nemacheilidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวยาว พื้้�นลำำ�ตััวสีีน้ำ�ำ�ตาล มีีลายบั้้�งสีีน้ำ�ำ�ตาลเข้้ม จำำ�นวน 8-10 แถบ
ขอบคมชััดและค่่อนข้้างเป็็นระเบีียบ ครีีบหลัังและหางสีีแดงเรื่�อ มีีจุุด
ประเล็็ก ๆ เป็น็ แถบ ที่่ค� รีีบหลััง 1 แถบและหาง 2 แถบ มีีจุุดสีีดำำ�แดง-ดำ�ำ
ที่่�โคนครีีบหลังั และแถบสีีดำ�ำ ที่่�โคนหาง

อาหาร แพลงก์์ตอนสัตั ว์์ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย อาศััยอยู่�ในลำ�ำ ธารที่่�น้ำ��ำ ไม่่ลึึกนัักในบริิเวณที่่�น้ำ�ำ�ไหลค่่อนข้้างแรง กระจายพัันธุ์�
หลัักในลุ่�มแม่่น้ำ�ำ�โขง แต่่ก็็สามารถพบได้้ในลำำ�ธารบางแห่่งบริิเวณต้้นน้ำ�ำ�
ป่่าสััก ใกล้้กัับอุทุ ยานแห่่งชาติิเขาใหญ่่อีีกที่่ห� นึ่่�ง

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ตกแต่่งตู้�้ด้้วยกรวดแม่่น้ำ��ำ
และก้้อนหิิน อุุปนิิสััยชอบนอนนิ่่�ง ๆ บนพื้้�นกรวด

๙๕66 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำำ��จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ค้้อสมเด็จ็ พระเทพ
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Schistura sirindhornae Suvarnaraksha, 2015
ชื่่อ� สามััญ Crown Scaly Stream Loach
ชื่่อ� วงศ์์
ลักั ษณะทั่่ว� ไป Nemacheilidae

เป็น็ ปลาค้้อที่่ม� ีขี นาดใหญ่ ่ มีคี วามโดดเด่น่ จากปลาค้้อชนิดิ อื่่น� ๆ ลำำ�ตัวั มีสี ีนี ้ำ�ำ�ตาล
และมีีลายรููปทางอิิสระสีีส้้มสดคล้้ายเสืือ ส่่วนท้้ายทอยมีีรููปสามเหลี่่�ยม
ระหว่่างตามีีรููปร่่างคล้้ายมงกุุฎสีีส้้ม เป็็นที่่�มาของชื่�อสามััญว่่า “Crown Scaly
Stream Loach” ด้้านล่่างของปากมีีแต้้มสีีดำำ� แถบดำำ�ที่่�บริิเวณฐานของครีีบหาง
เป็็นพระจัันทร์์เสี้้�ยว แถบสีีดำำ�ที่่�ฐานของครีีบหลัังยาวต่่อเนื่่�องกััน ครีีบทุุกครีีบ
สีีใส ครีีบหููและครีีบท้้องใส ปััจจุบุ ันั ปลาค้้อสมเด็็จพระเทพพบเห็็นได้้ในปริิมาณ
ที่่น� ้้อยมาก ทางกรมประมงจึึงมีนี โยบายในการรวบรวมพ่อ่ แม่พ่ ันั ธุ์�มาศึึกษาข้้อมููล
อาหาร ทางชีีววิิทยาเพื่่�อเพาะขยายพัันธุ์ �ปล่่อยกลัับคืืนสู่่�ธรรมชาติิต่่อไป ตั้้�งชื่ �อเพื่่�อ
เทิิดพระเกีียรติิสมเด็จ็ พระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุุดาฯ

ถิ่่น� อาศััย ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ และตะไคร่่น้ำ��ำ

แพร่่กระจายเฉพาะในลุ่�มน้ำ�ำ�น่่านตอนบนเท่่านั้้�น บริิเวณแหล่่งน้ำ��ำ ที่่�เป็็นต้้นน้ำ��ำ
คืือ ลำำ�ธารบนภููเขาสููงที่่�ไหลมาจากน้ำ�ำ�ตก จััดเป็็นปลาที่่�สามารถใช้้เป็็นตััวบ่่งชี้ �
ความอุดุ มสมบููรณ์์ของแหล่่งน้ำ�ำ�ได้้ เป็็นสััตว์์ถิ่่น� เดีียวของประเทศไทย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กร่่วมกัับปลาชนิิดอื่่�น ตกแต่่งตู้�้ด้้วยกรวดแม่่น้ำ�ำ�และก้้อนหิิน
อุปุ นิิสัยั ชอบนอนนิ่่�ง ๆ บนพื้้�นกรวด

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 67
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กราย กรายเผือื ก
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Chitala ornata (Gray, 1831)
ชื่่อ� สามััญ Clown featherback
ชื่่อ� วงศ์ ์ Notopteridae
ลัักษณะทั่่�วไป ลำำ�ตััวบาง แบนข้้างมากและยาวเรีียวไปทางส่่วนหางคล้้ายใบมีีด ส่่วนหััวมีีขนาดเล็็ก
และแยกจากลำ�ำ ตััวเห็็นชััดเจน รอยเว้้าบริิเวณต้้นคอมีีมากกว่่าปลาชนิิดอื่่�น
อาหาร ในสกุุลเดีียวกัันนี้้� ปากค่่อนข้้างกว้้าง มุุมปากอยู่�เลยหลัังขอบตาออกไปมาก
ลำ�ำ ตััวบริิเวณหลัังสีีคล้ำ�ำ� ด้้านข้้างลำำ�ตััวมีีสีีน้ำ�ำ�เงิินหรืือสีีเงิินปนเทา ส่่วนหััว
และส่่วนหลัังมีีสีีคล้ำ��ำ กว่่าส่่วนท้้อง เหนืือครีีบก้้นมีีจุุดดำ�ำ ล้้อมรอบด้้วยวงแหวน
สีีขาวขนาดใหญ่่ เรีียงขนานไปกัับครีีบก้้นประมาณ 5-10 จุดุ ในปลาขนาดเล็ก็
จะมีีแถบสีีดำ�ำ พาดขวางลำ�ำ ตััวประมาณ 10-15 แถบ และแถบเหล่่านี้้�จะหายไป
เมื่่อ� ปลาโตขึ้น�้ และมีจี ุดุ เกิดิ ขึ้น�้ แทน เกล็ด็ มีขี นาดเล็ก็ ละเอียี ด ครีบี ต่า่ ง ๆ ทุกุ ครีบี
เป็น็ ก้้านครีบี อ่อ่ นทั้้ง� หมด ครีบี ก้้นยาวมากและติดิ ต่อ่ กับั ครีบี หางเป็น็ อันั เดียี วกันั
ค รีี บ หลัั ง เ ล็็ ก ตั้้� ง อ ยู่ � ป ร ะ ม า ณ กึ่่� ง ก ล า ง หลัั ง ลัั ก ษ ณ ะ ค ล้้ า ย ข น น ก เ สีี ย บ อ ยู่่�
ขนาดใหญ่่สุดุ ความยาวประมาณ 75 ซม.
ตัวั อ่่อนแมลงน้ำ�ำ� กุ้้�ง และลููกปลาขนาดเล็ก็ ที่่อ� าศัยั บริิเวณผิิวน้ำ�ำ�
ถิ่่�นอาศััย แหล่่งน้ำ��ำ ไหลและแหล่่งน้ำ��ำ นิ่่�งขนาดใหญ่่ทั่่�วทุุกภาคของประเทศไทย พม่่า
อิินเดีีย เขมร มาเลเซีีย และอิินโดนีีเซีีย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ปลาขนาดใหญ่่ ที่่�ตกแต่่งด้้วยขอนไม้้และพรรณไม้้น้ำ��ำ หากเลี้้�ยง
เป็น็ ฝููงเล็็กต้้องมีีขนาดไล่่เลี่่ย� กััน ปลากรายขนาดเล็็กเป็็นปลาสวยงามที่่ส� ่่งออก
จำ�ำ หน่่ายยัังต่่างประเทศ ปััจจุุบัันมีีการคััดสายพัันธุ์�เป็็นปลาเผืือกซึ่่�งได้้รัับ
ความนิิยมเรีียกว่่า “กรายเผืือก”

๙๕68 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำำ�� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

หมอจำำ�ปะ หมอจำ�ำ ปา อีีแกปาลอ อีีแกกืือปา
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Belontia hasselti (Cuvier, 1831)
ชื่่�อสามัญั Malay combtail
ชื่่�อวงศ์์ Osphronemidae
ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตััวแบนข้้าง ตััวยาว หััวโต ตาโต ปากเล็็ก มีีเกล็็ดใหญ่่ เส้้นข้้างตััว
ไม่่ต่่อเนื่่�องกััน ครีีบหลัังและครีีบก้้นมีีฐานยาว มีีก้้านครีีบแข็็งที่่�ครีีบหลััง
12-13 อััน ที่่�ครีีบก้้น 16 อััน ปลายครีีบหลัังและครีีบก้้นเรีียวแหลม
โดยเฉพาะในตััวผู้�้จะมีีครีีบยาวใหญ่่กว่่าตััวเมีีย ครีีบหางมีีปลายมน
ครีบี ท้้องเล็ก็ มีปี ลายของก้้านครีบี เรียี วเป็น็ เส้้นยาว 2 เส้้น ตัวั มีสี ีเี หลือื งทอง
หรืือเหลืืองคล้ำ�ำ� ถึึงน้ำ�ำ�ตาลแดง ขอบเกล็็ดมีีสีีคล้ำ�ำ�และที่่�ฐานครีีบหลััง
ตอนท้้ายมีีจุุดสีีดำ�ำ ขนาดใหญ่่ ครีีบหลัังและครีีบก้้นตอนหน้้าสีีคล้ำ��ำ หาง
และส่่วนท้้ายของครีีบหลััง และครีีบก้้นมีีลายกลมสีีเหลืือง ขนาดใหญ่่สุุด
ที่่�พบความยาวประมาณ 20 ซม.
อาหาร กุ้้�ง แมลง แพลงก์์ตอนสัตั ว์์
ถิ่่น� อาศััย พบเฉพาะในถิ่่�นอาศััยแบบพรุุดั้้�งเดิิมเท่่านั้้�น ในไทยพบเฉพาะพรุุโต๊๊ะแดง
จัังหวััดนราธิิวาส
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดกลางที่่�ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิิน ขอนไม้้และพรรณไม้้น้ำ�ำ�
เลี้้�ยงรวมกัับปลาชนิิดอื่่น� ที่่ม� ีีขนาดใกล้้เคีียงกัันได้้

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย 69
๙๕ ปีี กรมประมง

พิิเชษฐ์ ์ สัันต์์ธนะวาณิิช

กััดภาคใต้้ กัดั ลููกทุ่�งภาคใต้้ อีีแกกาเกยิิ
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Betta imbellis Ladiges, 1975
ชื่่�อสามัญั Crescent betta
ชื่่อ� วงศ์์ Osphronemidae
ลักั ษณะทั่่ว� ไป รููปร่่างทรงกระบอกสั้้�นแบนข้้างเล็็กน้้อย ครีีบหลัังสั้้�นปลายมน ครีีบหางใหญ่่
แต่่ปลายกลม ครีีบอกเป็็นเส้้นยาว ครีีบท้้องยาว เกล็็ดใหญ่่ ส่่วนหััวสั้้�น ตััวมีีสีีพื้้�น
เป็็นสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้ม หรืือดำำ� บริิเวณแผ่่นปิดิ เหงืือกมีีแถบสีีเขีียว 2 แถบ ทอดขนาน
ในแนวตั้้�งโดยมีีแถบสีีดำำ�กั้้�นระหว่่างกลาง ด้้านข้้างลำ�ำ ตััวมีีแถวของจุุดสีีเขีียว
อมฟ้้าทอดในแนวยาวจำำ�นวน 7 - 8 แถว ครีีบหลัังมีีเยื่่�อยึึดระหว่่างก้้านครีีบ
เป็็นสีีเขีียวอมฟ้้า และก้้านครีีบสีีเขีียว ครีีบหางมีีเยื่่�อยึึดระหว่่างครีีบบริิเวณฐาน
และตอนกลางของครีบี สีเี ขียี วอมฟ้า้ ส่ว่ นปลายครีบี หางมีสี ีแี ดงเข้้ม ครีบี หลังั และ
ครีีบก้้นสีีคล้ำ��ำ แดงมีีแถบสีีฟ้้าเรืืองแสง ปลายครีีบก้้นมีีแต้้มสีีแดงสด ปลายครีีบ
ท้้องสีีแดงสดมีีขลิิบขาว ตััวและหััวจะมีีสีีสดขึ้้�นเด่่นชัดั เวลาที่่ป� ลาพองเพื่่อ� ต่่อสู้�้
อาหาร แมลงน้ำ�ำ�ขนาดเล็ก็ ลููกน้ำ��ำ หนอนแดง
ถิ่่น� อาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�นิ่่�งที่่ส� ะอาดและไม่่ถููกรบกวน เช่่น ชายหนอง บึึง ท้้องนา พบในภาคใต้้
ตั้้�งแต่่จัังหวััดชุุมพรลงไปทางฝั่่�งแม่่น้ำ��ำ ที่่�ไหลลงอ่่าวไทย และอัันดามัันตอนล่่าง
รวมทั้้�งเกาะขนาดใหญ่่ เช่่น เกาะภููเก็ต็ สมุุย ยกเว้้นระนอง ไปจนถึึงมาเลเซีีย
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เป็็นปลาสวยงามที่่�นิิยมเลี้้�ยงเฉพาะตััวผู้�้ เนื่่�องจากลำำ�ตััวและครีีบต่่าง ๆ มีีสีีสััน
สวยงาม เลี้้�ยงในโหลขนาดเล็ก็ โหลละตัวั ถ้้าหากวางโหลใกล้้กัันจะแผ่่กางครีีบ
เพราะเป็็นปลาที่่�มีีนิิสััยชอบการต่่อสู้�้ อาจเลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�
โดยไม่่ต้้องมีีการเพิ่่�มออกซิิเจน เพราะปลากััดเป็็นปลาที่่�มีีอวััยวะที่่�ช่่วยในการหายใจ
ที่่เ� รีียกว่่า Labyrinth organ จึึงทำ�ำ ให้้สามารถฮุุบอากาศจากบนผิิวน้ำ�ำ�ได้้โดยตรง
โดยไม่่ต้้องรอให้้ออกซิิเจนละลายในน้ำ��ำ ผ่่านซี่่�กรองเหงืือกเหมืือนปลาทั่่�วไป
๙๕70 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

พิิเชษฐ์ ์ สันั ต์ธ์ นะวาณิิช

กััดมหาชัยั
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Betta mahachaiensis Kowasupat, Panijan, Ruenwongsa & Sriwattanarothai,
2012
ชื่่อ� สามััญ Mahachai betta
ชื่่อ� วงศ์์ Osphronemidae
ลัักษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวคล้้ายปลากัดั ภาคกลาง (B. splendens) พื้้�นลำำ�ตัวั สีีน้ำ��ำ ตาลเข้้มถึึงดำ�ำ สีีของ
เกล็ด็ เป็็นสีีฟ้้าอมเขีียวหรืือสีีเขีียวอย่่างเดีียวแวววาวทั้้�งตัวั เยื่่อ� ใต้้แผ่่นปิิดเหงืือก
อาหาร สีดี ำำ�สนิทิ ลักั ษณะเกล็ด็ ไล่เ่ รียี งตัวั กันั เหมือื นฝัักข้้าวโพด บนพิ้้น� ลำ�ำ ตัวั มีสี ีเี ขียี วเข้้ม
ตั้้�งแต่่น้ำ�ำ�ตาลจนถึึงดำ�ำ สนิิท บริิเวณแก้้มหรืือแผ่่นปิิดเหงืือกเป็็นขีีดสีีฟ้้า 2 ขีีด
ครีีบอกคู่�แรกที่่�เรีียกว่่า ตะเกีียบ เส้้นหน้้ามีีสีีฟ้้า ครีีบหางมีีทั้้�งกลมและปลายแหลม
เหมืือนใบโพธิ์ม� ีีสีีฟ้้า
เมื่่�อมีีขนาดเล็็กจะกิินแมลงเป็็นอาหาร เมื่่�อโตขึ้�้นจะกิินแมลงบนผิิวน้ำ�ำ�
ถิ่่�นอาศััย และเมื่่อ� โตขึ้้�นอีีกจะกิินอาหารที่่ม� ีีขนาดใหญ่่ขึ้้�น
อาศััยในหนองน้ำ��ำ ที่่�มีีน้ำ�ำ�ขัังตลอดปีี เป็็นปลาที่่�มีีถิ่่�นที่่�อยู่�อาศััยจำ�ำ กััด โดยพบ
แค่่เพีียงเขตจัังหวััดสมุุทรสาคร สมุุทรสงคราม สมุุทรปราการ และเขต
บางขุนุ เทีียน ของจัังหวััดกรุุงเทพมหานครเท่่านั้้�น
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เป็็นปลาสวยงามที่่�นิิยมเลี้้�ยงเฉพาะตััวผู้�้ เนื่่�องจากลำำ�ตััวและครีีบต่่าง ๆ มีีสีีสััน
สวยงาม เลี้้�ยงในโหลขนาดเล็็ก โหลละตัวั ถ้้าหากวางโหลใกล้้กันั จะแผ่่กางครีีบ
เพราะเป็็นปลาที่่�มีีนิิสััยชอบการต่่อสู้�้ อาจเลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�
โดยไม่่ต้้องมีีการเพิ่่�มออกซิิเจน เพราะปลากััดเป็็นปลาที่่�มีีอวััยวะที่่�ช่่วยในการหายใจ
ที่่�เรีียกว่่า Labyrinth organ จึึงทำ�ำ ให้้สามารถฮุบุ อากาศจากบนผิิวน้ำ��ำ ได้้โดยตรง
โดยไม่่ต้้องรอให้้ออกซิิเจนละลายในน้ำ��ำ ผ่่านซี่่�กรองเหงืือกเหมืือนปลาทั่่ว� ไป

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย 71
๙๕ ปีี กรมประมง

พิิเชษฐ์์ สันั ต์์ธนะวาณิิช

กััดลูกู ทุ่�งตะวัันออก
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Betta siamorientalis Kowasupat, Panijpan, Ruenwongsa & Jeenthong, 2012

ชื่่�อสามััญ -

ชื่่�อวงศ์ ์ Osphronemidae

ลัักษณะทั่่�วไป ปลากัดั ขนาดเล็ก็ ส่่วนหัวั มีีสีีดำำ� แก้้มมีีจุดุ สีีแดง เกล็ด็ สีีเขีียว ปลายครีีบก้้น
มีีแต้้มสีีแดง ตะเกีียบสีีแดง ขอบดำ�ำ ปลายขาว ขอบหางแดง

อาหาร แมลง และแพลงก์์ตอนสัตั ว์์

ถิ่่น� อาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�นิ่่�ง เช่่น บึึง หนอง ทางภาคตะวัันออกตอนบนของประเทศ
เช่่น ฉะเชิิงเทรา สระแก้้ว ปราจีีนบุุรีี ชลบุรุ ีี ถึึงประเทศกัมั พููชา

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เป็็นปลาสวยงามที่่�นิิยมเลี้้�ยงเฉพาะตััวผู้�้ เนื่่�องจากลำำ�ตััวและครีีบต่่าง ๆ
มีีสีีสัันสวยงาม เลี้้�ยงในโหลขนาดเล็็ก โหลละตััว ถ้้าหากวางโหลใกล้้กััน
จะแผ่ก่ างครีบี เพราะเป็น็ ปลาที่่ม� ีนี ิสิ ัยั ชอบการต่อ่ สู้�้ อาจเลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็
ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ โดยไม่่ต้้องมีีการเพิ่่�มออกซิิเจน เพราะปลากััดเป็็นปลา
ที่่�มีีอวัยั วะที่่ช� ่่วยในการหายใจ ที่่เ� รีียกว่่า Labyrinth organ จึึงทำ�ำ ให้้สามารถ
ฮุุบอากาศจากบนผิิวน้ำ��ำ ได้้โดยตรง โดยไม่่ต้้องรอให้้ออกซิิเจนละลายในน้ำ��ำ
ผ่่านซี่่ก� รองเหงืือกเหมืือนปลาทั่่�วไป

๙๕72 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำำ��จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

พิิเชษฐ์์ สันั ต์ธ์ นะวาณิิช

กััดอีีสาน กัดั เขีียว

R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Betta smaragdina Ladiges,1972

ชื่่�อสามัญั Blue betta, Emerald green betta

ชื่่อ� วงศ์์ Osphronemidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป เป็็นปลากััดประเภทก่่อหวอด มีีรููปร่่างและพฤติิกรรมคล้้ายปลากััด
ภาคกลาง (Betta splendens) แต่่มีีรููปร่่างที่่�เพรีียวยาวกว่่า เกล็ด็ มีีสีีเขีียว
มากกว่่าทั้้�งที่่�ข้้างแก้้มและลำ�ำ ตััว ในบางตััวอาจมีีเหลืือบสีีฟ้้า ครีีบมีีสีีเขีียว
หรืือฟ้้าและมีีลายประสีีดำำ� ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 5 ซม.

อาหาร ไรน้ำ�ำ� ลููกน้ำ�ำ� ตััวอ่่อนแมลงน้ำ�ำ�

ถิ่่น� อาศััย พบในแหล่่งน้ำ��ำ ตื้้�นที่่�นิ่่�ง และที่่�น้ำ�ำ�ไหลเอื่่�อย ๆ ในพื้้�นที่่�ภาคอีีสานของ
ประเทศไทยในลุ่ �มน้ำ�ำ�โขง

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เป็็นปลาสวยงามที่่�นิิยมเลี้้�ยงเฉพาะตััวผู้�้ เนื่่�องจากลำำ�ตััวและครีีบต่่าง ๆ
มีีสีีสัันสวยงาม เลี้้�ยงในโหลขนาดเล็็ก โหลละตััว ถ้้าหากวางโหลใกล้้กััน
จะแผ่ก่ างครีบี เพราะเป็น็ ปลาที่่ม� ีนี ิสิ ัยั ชอบการต่อ่ สู้�้ อาจเลี้้ย� งในตู้ข�้ นาดเล็ก็
ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� โดยไม่่ต้้องมีีการเพิ่่�มออกซิิเจน เพราะปลากััดเป็็นปลา
ที่่ม� ีีอวััยวะที่่ช� ่่วยในการหายใจ ที่่�เรีียกว่่า Labyrinth organ จึึงทำ�ำ ให้้สามารถ
ฮุบุ อากาศจากบนผิิวน้ำ�ำ�ได้้โดยตรง โดยไม่่ต้้องรอให้้ออกซิิเจนละลายในน้ำ�ำ�
ผ่่านซี่่�กรองเหงืือกเหมืือนปลาทั่่�วไป 

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 73
๙๕ ปีี กรมประมง

พิิเชษฐ์์ สัันต์์ธนะวาณิิช

กััด กััดภาคกลาง
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Betta splendens Regan, 1910
ชื่่�อสามัญั Siamese fighting fish
ชื่่อ� วงศ์์ Osphronemidae
ถิ่่�นอาศััย พบทุุกภาคของประเทศไทย อาศััยอยู่�ในอ่่างเก็บ็ น้ำ��ำ ทะเลสาบ หนอง บึึง แอ่่งน้ำ��ำ
ลำำ�คลอง และกระจายทั่่ว� ไปในเขตเอเชีียตะวันั ออกเฉีียงใต้้
ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตัวั ทรงกระบอกและแบนข้้างเล็ก็ น้้อย หัวั สั้้�น ปากเล็็ก ครีีบหางใหญ่่และปลายกลม
ครีบี ท้้องเป็น็ เส้้นยาว ลำำ�ตัวั สีนี ้ำ�ำ�ตาลอ่อ่ นเหลือื บแดง น้ำ��ำ เงินิ หรือื เขียี ว ครีบี สีแี ดง
อาหาร มีแี ถบสีเี หลือื งประ ตัวั ผู้ส�้ ีสี ันั สดใสกว่า่ ตัวั เมียี ปััจจุบุ ันั มีกี ารคัดั พันั ธุ์์�จนมีลี ักั ษณะ
ครีีบ และสีีที่่ห� ลากหลาย ได้้รัับความนิิยมสููงในตลาดต่่างประเทศ เช่่น ประเภท
สองหาง (Double – tailed) หางมงกุฎุ (Crown-tailed) หางพระจันั ทร์์ครึ่ง� เสี้้�ยว
(Halfmoon-tailed) หรืือประเภทสองสีี (Butterfly) หลายสีี (Fancy) เป็็นต้้น
เป็น็ ปลาสวยงามที่่ม� ููลค่า่ สููงและมีชีื่อ� เสียี งของประเทศไทย ขนาดเฉลี่่ย� ความยาว
ประมาณ 5 ซม.
ไรน้ำ�ำ� ลููกน้ำ�ำ� ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ
การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เป็็นปลาสวยงามที่่�นิิยมเลี้้�ยงเฉพาะตััวผู้�้ เนื่่�องจากลำำ�ตััวและครีีบต่่าง ๆ มีีสีีสััน
สวยงาม เลี้้�ยงในโหลขนาดเล็็ก โหลละตัวั ถ้้าหากวางโหลใกล้้กันั จะแผ่่กางครีีบ
เพราะเป็็นปลาที่่�มีีนิิสััยชอบการต่่อสู้�้ อาจเลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็กที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ
โดยไม่่ต้้องมีีการเพิ่่�มออกซิิเจน เพราะปลากััดเป็็นปลาที่่�มีีอวััยวะที่่�ช่่วยในการหายใจ
ที่่เ� รีียกว่่า Labyrinth organ จึึงทำ�ำ ให้้สามารถฮุุบอากาศจากบนผิิวน้ำ�ำ�ได้้โดยตรง
โดยไม่่ต้้องรอให้้ออกซิิเจนละลายในน้ำ��ำ ผ่่านซี่่�กรองเหงืือกเหมืือนปลาทั่่�วไป

๙๕74 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

ช่่อนเข็ม็ อีีแกตูบู ุ๊๊�บาแน

R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Luciocephalus pulcher (Gray, 1830)
ชื่่อ� สามััญ
ชื่่อ� วงศ์์ Pikehead

ลักั ษณะทั่่�วไป Osphronemidae

อาหาร รููปร่่างเพรีียวยาวส่่วนหััวและจะงอยปากแหลมยื่่�น ปากยาวยื่่�น ยืืดหดได้้
จะงอยปากล่า่ งยาวกว่่าปากบน ตาโต เกล็ด็ ใหญ่่ ครีีบหลังั อันั เล็ก็ มีีฐานสั้้น�
อยู่่�ค่่อนไปทางด้้านท้้ายใกล้้กัับคอดหาง ครีีบหางมีีปลายมน ครีีบก้้นมีีฐานยาว
แบ่่งออกเป็็นสองตอนโดยเว้้าที่่�ตอนกลาง ครีีบท้้องเล็็กมีีก้้านครีีบอัันแรก
ยาวเป็็นเส้้น ครีีบอกเล็็ก ตััวมีีสีีน้ำ�ำ�ตาลไหม้้หรืือน้ำ�ำ�ตาลอมเขีียว ด้้านหลััง
มีีสีีจางกว่่าตอนกลางมีีแถบใหญ่่สีีคล้ำ�ำ�ขอบสีีจางพาดจากจะงอยปาก
ไปถึึงโคนครีีบหางและมีีแถบสีีจางพาดบริิเวณด้้านท้้อง โคนครีีบหาง
มีจี ุดุ จางสีดี ำ�ำ ขอบขาว ด้้านท้้องสีจี าง ครีบี หลังั มีสี ีคี ล้ำ�ำ� ครีบี หางมีลี ายสีคี ล้ำ��ำ
ประ ครีีบด้้านล่่างใส ว่่ายอยู่�ใกล้้ผิิวน้ำ��ำ เป็็นกลุ่�มเล็็ก ๆ 5-10 ตััว หรืือ
ลอยอยู่�เหนืือใบไม้้เพื่่อ� รอเหยื่่�อ ขนาดใหญ่่สุุดความยาวประมาณ 20 ซม.

ถิ่่�นอาศััย แมลง สััตว์์น้ำ�ำ�ขนาดเล็ก็

พบเฉพาะในถิ่่�นอาศััยแบบพรุุดั้้�งเดิิม ตั้้�งแต่่พรุุโต๊๊ะแดงถึึงสุุมาตราและ
บอร์์เนีียว
การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดเล็็ก ตกแต่่งด้้วยขอนไม้้และพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาที่่�เลี้้�ยง
ค่่อนข้้างยาก ถููกรวบรวมเพื่่�อส่่งออกเป็น็ จำำ�นวนมากจากพรุุโต๊๊ะแดง

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 75
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

แรด แรดเผือื ก
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Osphronemus goramy Lacepède, 1801

ชื่่อ� สามััญ Giant gourami

ชื่่�อวงศ์์ Osphronemidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำำ�ตััวลึึกและแบนข้้างมาก หััวค่่อนข้้างเล็็ก จะงอยปากแหลม ขากรรไกร
ล่่างยื่่�นกว่่าขากรรไกรบนเล็็กน้้อย มีีฟัันซี่่เ� ล็ก็ ๆ บนขากรรไกรบนและล่่าง
ครีีบหลัังและครีีบก้้นยาวมาก มีีเกล็็ดบนฐานครีีบ ความสููงของก้้านครีีบ
บริิเวณตอนปลายของครีีบทั้้�งสองจะสููงกว่่าตอนต้้นของครีีบ ครีีบท้้องมีี
ก้้านครีีบแข็็ง 1 อันั ก้้านครีีบอ่่อน 5 อััน ก้้านครีีบอ่่อนอันั แรกของครีีบท้้อง
มีีลักั ษณะเป็น็ เส้้นยาว อาจจะยาวถึึงหรืือยาวเลยปลายครีีบหาง ครีีบหางกลม
เพศผู้�้เมื่่�อโตเต็็มที่่�จะมีีก้้อนเนื้้�อที่่�หััวคล้้ายนอ ขนาดเฉลี่่�ยความยาวประมาณ
30 ซม

อาหาร กิินสัตั ว์์ขนาดเล็ก็ และแมลงที่่ต� กลงบนผิิวน้ำ��ำ เป็น็ อาหาร ในปลาขนาดใหญ่่
กิินพืืชเป็็นหลักั

ถิ่่�นอาศััย อ่า่ งเก็บ็ น้ำ��ำ แม่น่ ้ำ�ำ�สายใหญ่่ ๆ และสาขาทุกุ ภาคของไทย ประเทศอินิ โดนีเี ซียี
และหมู่่�เกาะอิินเดีียตะวันั ออก

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดกลาง ตกแต่่งด้้วยขอนไม้้

๙๕76 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กระดี่�ม่ ุุก อีีแกสะป๊๊ะอางิงิ

R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Trichopodus leerii (Bleeker, 1852)

ชื่่�อสามััญ Pearl gourami, leeri, Mosaic gourami

ชื่่�อวงศ์์ Osphronemidae

ลักั ษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวเพรีียวยาวและแบนข้้างมาก ตามตััวมีีจุุดสีีขาวคล้้ายมุุกขนาดเล็็ก
กระจายอยู่�ทั่�วไป คางและท้้องมีีสีีส้้มสด ครีีบก้้นของเพศผู้�้แตกออกเป็็นแฉก
คล้้ายชายครุุย เพศเมีียมีีขนาดเล็็กและสีีอ่่อนกว่่า ที่่�กลางลำำ�ตััวจากปาก
จรดโคนหางมีีแถบสีีดำำ�คาดตามความยาวลำ�ำ ตััว โคนหางมีีจุุดดำำ�ข้้างละ
1 จุุด ครีีบมีีลัักษณะเรีียวยาวคล้้ายหนวด เกล็็ดมีีขนาดเล็็กละเอีียด
ขนาดเฉลี่่ย� ความยาวประมาณ 12 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอน พืืชน้ำ��ำ ขนาดเล็ก็ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ และซากพืืชที่่เ� น่่าเปื่�่อย

ถิ่่น� อาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�นิ่่�ง หนอง บึึง ลำำ�ห้้วย ซึ่่�งมีีพืืชพรรณไม้้น้ำ��ำ หนาแน่่น ตั้้�งแต่่
ประจวบคีีรีีขัันธ์์ ลงไปทางภาคใต้้

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาสวยงามที่่�ได้้รัับความนิิยมสููงเพราะ
มีีสีีสัันสวยงาม มีีการจััดประกวดทั้้�งในประเทศ (งานประมงน้้อมเกล้้าฯ)
และต่่างประเทศ เช่่น ในงาน Aquarama ประเทศสิิงคโปร์์ ปััจจุุบัันมีีการ
คััดพันั ธุ์�ให้้มีีลัักษณะลำำ�ตััวสั้้�น หรืือ shortbody ซึ่่ง� กำ�ำ ลัังเป็น็ ที่่น� ิิยมในวงการ
ปลาสวยงาม

๙๕ ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 77
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กระดี่�น่ าง กระเดิิด สะลาก
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Trichopodus microlepis (Günther, 1861)

ชื่่อ� สามััญ Moonlight gourami

ชื่่�อวงศ์ ์ Osphronemidae

ลัักษณะทั่่ว� ไป รููปร่่างคล้้ายคลึึงกัับปลากระดี่่�หม้้อ แต่่ขนาดโดยเฉลี่่�ยจะโตกว่่า บริิเวณ
ลำ�ำ ตััวและครีีบเรีียบไม่่มีีลาย เกล็็ดบริิเวณลำำ�ตััวขนาดเล็็กสีีขาวเงิิน หรืือ
สีีฟ้้าอ่่อน ครีีบสีีขาว เกล็็ดด้้านข้้างลำำ�ตััวมีีขนาดเล็็ก ครีีบท้้องมีีก้้านครีีบ
อัันแรกเปลี่่�ยนเป็็นเส้้นยาว ครีีบก้้นยาว ครีีบหางเว้้าตื้้�น ขนาดโดยเฉลี่่�ย
ประมาณ 13 ซม. ปลาตััวผู้�้สัังเกตได้้จากขอบครีีบท้้องและขอบครีีบก้้น
จะมีีสีีส้้ม

อาหาร แพลงก์์ตอน พืืชน้ำ�ำ�ขนาดเล็็ก ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ และซากพืืชที่่�เน่่าเปื่่�อย

ถิ่่�นอาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�ทั่่�วไป ทุุกภาคของประเทศไทยและในประเทศแถบอิินโดจีีน

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ�

๙๕78 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

สลิิด ใบไม้้ อีีแกสะป๊๊ะกือื ดอ สะป๊๊ะนูวู อ
R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์์ Trichopodus pectoralis Regan, 1910

ชื่่�อสามัญั Snakeskin gourami

ชื่่�อวงศ์ ์ Osphronemidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตัวั แบนกว้้าง หัวั เล็ก็ และปลายจะงอยปากแหลม ตากลมโตค่่อนไปทาง
ตอนบนของหััว ลำ�ำ ตััวสีีน้ำ��ำ ตาลอ่่อน ด้้านล่่างของหััวและท้้องมีีสีีจาง
ด้้านข้้างของลำ�ำ ตััวมีีแถบสีีดำ�ำ ตามแนวนอน และลายเฉีียงขนาดเล็็กพาด
ไม่่เป็็นระเบีียบ ครีีบอกและครีีบท้้องมีีสีีน้ำ�ำ�ตาลปนเขีียว ครีีบหลังั ครีีบก้้น
ครีีบหางมีีสีีเทาดำ�ำ

อาหาร แพลงก์์ตอน และแมลง

ถิ่่�นอาศััย แหล่่งน้ำ�ำ�นิ่่�ง ลำ�ำ คลอง หนองบึึง นาข้้าว ในแถบลุ่�มน้ำ�ำ�แม่่กลอง ลุ่่�มน้ำ��ำ
ทางภาคใต้้ ภาคตะวัันออก ลุ่่�มน้ำ��ำ เจ้้าพระยา และลุ่�มน้ำ�ำ�โขง

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดกลาง ที่่ต� กแต่่งด้้วยพรรณไม้้น้ำ��ำ

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ��ำ จืดื ไทย 79
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กระดี่่�สีีทอง กระดี่่� กระดี่่�หม้อ้
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์ ์ Trichopodus trichopterus (Pallas, 1770)

ชื่่�อสามัญั Blue gourami, Three-spot gourami

ชื่่อ� วงศ์ ์ Osphronemidae

ลัักษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวเพรีียวยาวและแบนข้้างมาก เกล็็ดสีีเงิินหม่่น พื้้�นลำำ�ตััวมีีสีีเทาอ่่อน
มีีแถบสีีน้ำ��ำ ตาลอมเทาพาดเฉีียงตลอดลำ�ำ ตััว ด้้านข้้างลำำ�ตััวมีีจุุดสีีส้้ม
อมน้ำ��ำ ตาลหรืือสีีดำ�ำ ขนาดใหญ่่ 2 จุุด อยู่�บริิเวณกึ่่�งกลางลำ�ำ ตััว 1 จุุด
บริิเวณโคนครีีบหางอีีก 1 จุุด แต่่เหตุุที่่�มีีชื่�อเรีียก Three spot gourami
เนื่่อ� งจากนับั รวมตาเข้้าไปอีีก 1 จุุด บริิเวณครีีบหลััง ครีีบก้้นและครีีบหาง
มีีจุุดสีีเหลืืองกระจายทั่่�วไป ในปลาตััวผู้�้ สีีจะเข้้มจนเป็็นสีีส้้ม ปากมีีขนาด
เล็็กยื่่�นเฉีียงขึ้้�นด้้านบน ตาโตตั้้�งอยู่�ในระดัับเดีียวกัับปาก ขนาดเฉลี่่�ย
ความยาวประมาณ 10 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนพืืช พืืชน้ำ�ำ�ขนาดเล็ก็ ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ

ถิ่่�นอาศััย แหล่่งน้ำ��ำ ทั่่ว� ไปในภาคของประเทศไทย และประเทศอื่่�นในแถบอิินโดจีีน

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ�ำ� ปััจจุบุ ัันมีีการคัดั พัันธุ์�ให้้ได้้สายพันั ธุ์�เผืือกเรีียก
“กระดี่่�เผืือก”

๙๕80 ชนิิด ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืดื ไทย
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุุณีี รอดลอย

กระดี่น่� างฟ้้า
R
ชื่่อ� วิิทยาศาสตร์์ Trichopodus trichopterus (Pallas, 1770)

ชื่่อ� สามัญั Blue gourami, Cosby strain,

ชื่่�อวงศ์์ Osphronemidae

ถิ่่�นอาศััย พบได้้ในแหล่่งน้ำ��ำ นิ่่ง� ทุกุ ภาคของประเทศไทย

ลัักษณะทั่่�วไป ลำ�ำ ตััวแบนข้้างมาก เกล็็ดมีีขนาดเล็็กละเอีียด พื้้�นลำ�ำ ตััวมีีสีีฟ้้าสลัับ
ด้้วยลวดลายสีฟี ้า้ อมน้ำ��ำ เงินิ จนถึึงดำำ� ครีบี อกมีลี ักั ษณะเรียี วยาวคล้้ายหนวด
ครีีบหลัังและครีีบทวารมีีก้้านครีีบที่่�แหลมคม ขนาดเฉลี่่�ยความยาว
ประมาณ 12 ซม.

อาหาร แพลงก์์ตอนพืืช พืืชน้ำ�ำ�ขนาดเล็็ก ตััวอ่่อนแมลงน้ำ��ำ ทั้้�งที่่ม� ีีชีีวิิตและไม่่มีีชีีวิิต

การเลี้้ย� งในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ที่่�มีีพรรณไม้้น้ำ��ำ เป็็นปลาที่่�มีีความปราดเปรีียวและปรัับตััว
เข้้ากัับสภาพแวดล้้อมได้้ดีี ได้้รัับความนิิยมเลี้้�ยงเป็็นปลาสวยงามเพราะมีี
สีีสวยงาม

๙๕ ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ� จืืดไทย 81
๙๕ ปีี กรมประมง

อรุณุ ีี รอดลอย

ตะพัดั เขีียว มัังกร หางเข้้ อีีแกกือื ซอ

R
ชื่่�อวิิทยาศาสตร์ ์ Scleropages formosus (Müller & Schlegel, 1840)

ชื่่อ� สามัญั Asian bonytongue, Asian Arowana

ชื่่�อวงศ์ ์ Osteoglossidae

ลักั ษณะทั่่ว� ไป ลำ�ำ ตััวแบนด้้านข้้าง เกล็็ดสีีเขีียวอมน้ำ�ำ�ตาล ส่่วนท้้องแบนเป็น็ สันั คม เกล็ด็
มีีขนาดใหญ่่และหนา เกล็็ดบนเส้้นข้้างตััวมีี 21-24 เกล็็ด ครีีบหลัังและ
ครีีบก้้นตั้้�งอยู่่�ค่่อนไปทางปลายหาง ส่่วนครีีบอกยาวประมาณหนึ่่�งในสาม
ของความยาวลำำ�ตััว ครีีบหางกลม ปากกว้้างเฉีียงขึ้�้นด้้านบน ที่่�ปลาย
ขากรรไกรล่า่ งมีหี นวดขนาดใหญ่แ่ ต่ส่ ั้้น� จำ�ำ นวน 1 คู่่� ขนาดใหญ่ส่ ุดุ ความยาว
ประมาณ 1 เมตร

อาหาร กบ เขีียด สััตว์์เลื้้�อยคลานขนาดเล็ก็ และแมลงขนาดใหญ่่ เช่่น แมลงสาบ
จิ้้�งจก

ถิ่่�นที่่อ� าศัยั เคยพบทางภาคตะวัันออก ได้้แก่่ จัังหวััดระยอง จัันทบุุรีี และตราด
ตามลำำ�ธารหรืือลำ�ำ คลองที่่�น้ำ��ำ ไหลเอื่่�อย ๆ ซึ่่�งท้้องน้ำ��ำ มัักเป็็นหิินปนทราย
ปััจจุุบัันพบที่่�จัังหวััดสุุราษฎร์์ธานีี สตููล และพบในประเทศมาเลเซีีย
และอิินโดนีีเซีีย

การเลี้้�ยงในตู้�ปลา เลี้้�ยงในตู้�้ขนาดใหญ่่ ตกแต่่งด้้วยก้้อนหิินและพรรณไม้้น้ำ�ำ� มีีความทนทาน
อยู่ �ในตู้�้ได้้นาน

๙๕82 ชนิดิ ปลาสวยงามน้ำ�ำ�จืืดไทย
๙๕ ปีี กรมประมง