วรรคทองวรรคธรรม

คำสอน
ของพระพทุ ธเจ้ำ

เรื่องบุญ

ธรรมชำตใิ ด....
ย่อมชำระสันดำน
ของสัตวท์ งั้ หลำยให้สะอำด

ธรรมชำตนิ ั้นชอื่ ว่ำ บุญ

ผู้ทำบุญไว้
ยอ่ มเพลดิ เพลนิ ในโลกนี้
ยอ่ มเพลดิ เพลนิ ในโลกหน้ำ
ยอ่ มเพลิดเพลนิ ในโลกทงั้ สอง

บุคคลทำบุญแล้ว
ย่อมได้รับควำมสุข
และยอ่ มไมเ่ ดอื ดร้อนในภำยหลัง

สหำยเป็ นมติ รของคน
ผู้ทธี่ ุระเกดิ ขนึ้ เนือง ๆ
บุญทตี่ นทำเอง
เป็ นมติ รตดิ ตำมไปถงึ ภพหน้ำ

ชีวิตถูกชรำนำเข้ำไปใกล้ควำมตำยมอี ำยุสั้น
ผู้ทถี่ กู ชรำนำเข้ำไปใกล้แล้ว

ยอ่ มไม่มีทตี่ ้ำนทำน
เมือ่ บุคคลเลง็ เหน็ ภัยในควำมตำยนี้
ควรทำบุญทงั้ หลำยอันนำควำมสุขมำให้
ควำมสำรวมทำงกำย ทำงวำจำ และทำงใจ

ในโลกนี้ ยอ่ มเป็ นไปเพอ่ื ควำมสุข

แก่ผู้ทลี่ ะโลกนีไ้ ปแล้ว

ผู้ซึ่งสร้ำงสมบุญไว้แต่เม่ือยงั มชี วี ิตอยู่

ผู้ทเี่ กดิ มำแล้วจำจะต้องตำยในโลกนี้
ยอ่ มทำกรรมอันใดไว้
คอื เป็ นบุญและบำปทงั้ สองประกำร
บุญและบำปน้ันแล เป็ นสมบัตขิ องเขำ
และเขำจะพำเอำบุญและบำปน้ันไป (สู่ปรโลก)
อนึ่ง บุญและบำปน้ันย่อมเป็ นของตดิ ตำมเขำไป
ประดจุ เงำตดิ ตำมเขำไป ฉะน้ัน

เพรำะฉะนั้น บุคคลพงึ ทำกัลยำณธรรม
สะสมไว้เป็ นสมบัตใิ นปรโลก
(เพรำะว่ำ)บุญท้งั หลำยย่อมเป็ นทพ่ี ง่ึ
ของสัตวท์ ้ังหลำยในปรโลก

ดกู รภกิ ษุทงั้ หลำย
เธอทงั้ หลำยอย่ำได้กลัวต่อบุญเลย
คำว่ำ “บุญ” นี้ เป็ นชื่อแหง่ ควำมสุข
อันน่ำปรำรถนำ

น่ำใคร่ น่ำรัก น่ำพอใจ

ชวี ิต คือ อำยมุ ีประมำณน้อย
ถูกต้อนเข้ำไปเร่อื ย

เม่ือบุคคลถกู ชรำต้อนเข้ำไปแล้ว
ยอ่ มไม่มีผู้ป้องกัน

บุคคลเหน็ ภัยนีใ้ นมรณะ
พงึ ทำบุญท้ังหลำยทนี่ ำควำมสุขมำให้

อย่ำดูหมน่ิ ตอ่ บุญ
วำ่ บุญมีประมำณน้อยจักไม่ใหผ้ ล
แม้หม้อน้ำก็ยงั เตม็ ได้ด้วยหยำดน้ำทต่ี ก
ผู้มีปัญญำส่ังสมบุญอยู่แม้ทลี ะน้อย ๆ

ย่อมเตม็ ได้ดว้ ยบุญ ฯ

ชนเหล่ำใดสร้ำงสวน

ปลูกป่ ำ ใหโ้ รงประปำ
บอ่ นำ้ และทพี่ กั อำศัย
บุญของชนเหล่ำนั้น
ยอ่ มเพม่ิ พนู ทกุ เมอ่ื

ทงั้ คนื ทงั้ วัน

พงึ รีบเร่งกระทำควำมดี
และป้องกันจติ จำกควำมช่วั
เพรำะเมอ่ื กระทำควำมดชี ้ำไป
ใจจะกลับยนิ ดใี นควำมช่ัว

เมือ่ เกิดมำแล้วจะต้องตำย
ก็ควรสร้ำงบุญกุศลไวใ้ หม้ ำก
เหมือนนำยมำลำกำรร้อยพวงมำลัย
เป็ นจำนวนมำกจำกกองดอกไม้

คำสอน
ของพระพุทธเจ้ำ
เรื่องควำมสุข

มเี พอ่ื นตำยก็มคี วำมสุข
ยนิ ดเี ท่ำทหี่ ำมำไดก้ ็มีควำมสุข

ทำบุญไว้ถงึ ครำวจะตำยก็มคี วำมสุข
ละทกุ ขไ์ ดท้ งั้ หมดก็มีควำมสุข

จงปล่อยวำงท้งั อดตี อนำคตและปัจจุบัน
และอยู่เหนือควำมมีควำมเป็ น
เมื่อใจหลุดพ้นจำกทุกอย่ำงแล้ว

พวกเธอจักไม่เกิดไม่แก่อกี ต่อไป

ธรรมทำนชนะทำนทุกอย่ำง
รสพระธรรมชนะรสทกุ อยำ่ ง
ควำมยนิ ดใี นธรรมชนะควำมยนิ ดที ุกอยำ่ ง
ควำมสิน้ ตัณหำ ชนะทกุ ขท์ ุกอย่ำง

คนทำดยี อ่ มสุขใจในโลกนี้
คนทำดยี อ่ มสุขใจในโลกหน้ำ
คนทำดยี อ่ มสุขใจในโลกท้งั สอง
เมือ่ คดิ ว่ำตนได้ทำแตบ่ ุญกุศล ยอ่ มสุขใจ
ตำยไปเกิดในสุคติ ยง่ิ สุขใจยง่ิ ขึน้

ยศยอ่ มเจรญิ แก่ผู้ขยนั มสี ติ

มีกำรงำนสะอำด
ทำงำนดว้ ยควำมรอบคอบระมัดระวัง
เป็ นอยโู่ ดยชอบธรรม ไม่ประมำท

ถำ้ หำกจะทำควำมดี กค็ วรทำดบี อ่ ยๆ
ควรพอใจในกำรทำควำมดนี ั้น

เพรำะกำรสะสมควำมดนี ำสุขมำให้

พวกเธออยำ่ มัวประมำท
อย่ำมัวเอำแต่สนุก

ยนิ ดใี นกำมคุณอยูเ่ ลย
ผู้ไม่ประมำท

เพ่งพนิ ิจตำมควำมเป็ นจรงิ เท่ำนั้น
จงึ จะบรรลุถงึ ควำมสุขอันไพบูลยไ์ ด้

ควำมไม่มโี รคเป็ นลำภอยำ่ งยงิ่
ควำมรู้จักพอเป็ นทรัพยอ์ ย่ำงยง่ิ
ควำมไว้วำงใจกันเป็ นญำตอิ ยำ่ งยง่ิ
พระนิพพำนเป็ นสุขอย่ำงยง่ิ

มีญำตพิ วกพอ้ งมำกย่อมเป็ นกำรดี
เช่นเดยี วกับตน้ ไม้ในป่ ำทม่ี จี ำนวนมำก
ต้นไม้ทขี่ ึน้ อยูโ่ ดดเดย่ี ว
ถงึ จะงอกงำมใหญ่โตสักเทำ่ ใด

ลมก็พัดใหโ้ ค่นลงได้

เพรำะวัยเสื่อมไปอย่ำงนั้นหนอ
อัตภำพยอ่ มบกพร่อง
หนทำงทคี่ นเดนิ ตอ้ งมีควำมพลัดพรำกจำกกัน
โดยไม่ตอ้ งสงสัย หมู่สัตวท์ ยี่ ังเหลอื อยู่

ควรมีเมตตำเอน็ ดกู ัน

คนมปี ัญญำเมอื่ ปรำรถนำผล
ทจ่ี ะนำควำมสุขมำใหส้ ำมอยำ่ ง
คอื ควำมสรรเสริญ กับได้ทรัพย์
ควำมบันเทงิ ในสวรรคใ์ นโลกหน้ำ

ก็พงึ รักษำศลี เถดิ ฯ

เม่อื รู้ว่ำใครเป็ นอยำ่ งเดยี วกับตน
ท้งั ทำงควำมประพฤติ
ทำงสตปิ ัญญำ และทำงกำรศึกษำ
ก็ควรผูกไมตรีกับคนเช่นนั้นเข้ำไว้ทเี ดยี ว
เพรำะกำรสังคมกับคนดเี ช่นนั้น

มแี ตน่ ำประโยชนส์ ุขมำให้

ขุมทรัพยค์ ือบุญ ฝังไว้ดแี ล้วด้วยทำน
ใครๆ ไม่อำจผจญได้

เป็ นของตดิ ตำมตนไป เม่อื เขำจำตอ้ งละไป

เขำย่อมพำขุมทรัพยค์ อื บุญน้ันไป

โจรลักไปไม่ได้
เทวดำและมนุษยท์ งั้ หลำยปรำรถนำผลใด
ยอ่ มได้ด้วยบุญนิธินี้ อิฐผลท้ังปวง
อันเทวดำและมนุษยย์ ่อมได้ดว้ ยบุญนิธินี้

คำสอน
ของพระพุทธเจ้ำ
เรื่องควำมประมำท

โลกนีม้ ดื มนนัก น้อยคนทจี่ ะเหน็ แจ้ง
น้อยคนทจี่ ะไปสวรรค์
เหมือนนก (ทตี่ ดิ ข่ำยของนำยพรำนแล้ว)
น้อยตวั ทจ่ี ะหลุดจำกข่ำยไปได้ ฉันน้ัน ฯ

ผู้ใดเหน็ สิ่งทไ่ี ม่เป็ นสำระว่ำเป็ นสำระ เหน็ สงิ่ ทเ่ี ป็ นสำระว่ำไร้สำระ
ผู้น้ันมีควำมคดิ ผิดเสียแล้ว ยอ่ มไม่ประสบสง่ิ ทเี่ ป็ นสำระ

ในเวลำทคี่ วรลุกขนึ้ ทำงำน
ไม่ลุกขึน้ ทำ
ทง้ั ทยี่ ังหนุ่มแน่นมกี ำลังกลับเฉ่ือยชำ
ปล่อยควำมคิดใหจ้ มปลัก
เกียจคร้ำน
มัวซึมเซำอยู่
ย่อมไม่ประสบทำงแห่งปัญญำ

จะมัวร่ำเรงิ สนุกสนำนกันทำไม
ในเม่อื โลกกำลังลุกเป็ นไฟอยู่เนืองนิตย์
พวกเธอถกู ควำมมืดมดิ ปิ ดบังตำ
ไยไม่แสวงหำแสงสว่ำงกันเล่ำ

เมือ่ ยงั อยใู่ นวัยหนุ่มสำว
ไม่ทำตวั ใหด้ แี ละไม่หำทรัพยไ์ ว้

พอถงึ วัยแก่เฒำ่
พวกเขำยอ่ มน่ังซบเซำ

เหมอื นนกกะเรียนแก่
จับเจ่ำอยู่รมิ สระทไ่ี ร้ปลำ

สูเจ้ำทงั้ หลำย จงมำเถดิ มำดโู ลกนี้
อันวจิ ติ รพสิ ดำร เหมอื นกับรำชรถทรง
ณ ทน่ี ่ีแหละ เหล่ำคนโงพ่ ำกันหมกมุ่นอยู่ แต่ผู้รู้หำตดิ ข้องอย่ไู ม่

อย่ำประพฤตสิ งิ่ เลวทรำม
อย่ำอยูด่ ้วยควำมประมำท
อย่ำยดึ ถอื ควำมเหน็ ผิด
อย่ำทำตนเป็ นคนรกโลก
ลุกขึน้ เถดิ อยำ่ มัวประมำทอยูเ่ ลย
จงประพฤตสิ ุจรติ ธรรม
เพรำะผู้ประพฤตธิ รรมยอ่ มอยเู่ ป็ นสุข

ทั้งในโลกนีแ้ ละโลกหน้ำ

คำสอน
ของพระพุทธเจ้ำ
เรื่องกฎแหง่ กรรม

สัตวท์ ้งั หลำยท้งั ปวงต้องตำย

เพรำะชีวติ มคี วำมตำยเป็ นทส่ี ุด
สัตวท์ ั้งหลำยจักไปตำมกรรม

เข้ำถงึ ผลแห่งบุญและบำป
คือ ผู้ทม่ี ีกรรมเป็ นบำปจักไปสู่นรก
ส่วนผู้ทม่ี ีกรรมเป็ นบุญจักไปสู่สุคติ
เพรำะฉะน้ัน พงึ ทำกรรมงำม

อันจะนำไปสู่สัมปรำยภพ

ส่ังสม (กรรมงำมนั้น) ไว้
บุญทงั้ หลำยย่อมเป็ นทพี่ งึ่

ของสัตวท์ ง้ั หลำยในปรโลก

ดกู รภกิ ษุทั้งหลำย ไม่มีใครๆ
จะเป็ นสมณะ พรำหมณ์ เทวดำ
มำร พรหม หรือผู้ใดผู้หน่ึงในโลก
ทจี่ ะรับรองว่ำวบิ ำกแหง่ กรรมอันลำมก
เศร้ำหมอง ให้บังเกดิ ในภพใหม่

มที ุกขเ์ ป็ นกำไร มที กุ ขเ์ ป็ นวิบำก

ธรรมเหล่ำใดเกิดแตเ่ หตุ
พระตถำคตทรงแสดงเหตแุ หง่ ธรรมเหล่ำน้ัน
และควำมดับของธรรมเหล่ำนั้น
พระมหำสมณะทรงส่ังสอนอย่ำงนี้

กรรมทกุ อยำ่ งทนี่ รชนส่ังสมไว้แล้ว
ย่อมมีผลเสมอไป

ขึน้ ช่อื ว่ำกรรมแม้จะเล็กน้อย
ทจี่ ะไม่ใหผ้ ลเป็ นอันไม่มี

คนพำลทำกรรมอันช่ัวช้ำ ตนทำบำปเอง ตนก็เศร้ำหมองเอง
ก็สำคัญว่ำสิ่งนีเ้ ท่ำนั้นประเสริฐ ตนไม่ทำบำปตนก็บริสุทธิ์เอง
เหน็ แต่เพยี งโลกนีไ้ ม่เหน็ โลกหน้ำ ควำมบรสิ ุทธิ์หรอื ไม่บริสุทธิ์
ต้องไดร้ ับเครำะหร์ ้ำยในโลกทัง้ สอง
เป็ นของเฉพำะตน
คนอ่นื จะใหค้ นอน่ื บรสิ ุทธิ์แทนไม่ได้

สัตวบ์ ำงพวกกลับมำเกิดอีก
พวกทที่ ำบำปไปนรก
พวกทที่ ำดไี ปสวรรค์
พวกทห่ี มดอำสวกเิ ลสปรินิพพำน

กรรมไม่ดี ทั้งไม่มีประโยชนแ์ ก่ตน ทำง่ำย
แตก่ รรมดแี ละมปี ระโยชน์ ทำได้ยำกยงิ่

ตนทำบำปเอง ตนก็เศร้ำหมองเอง
ตนไม่ทำบำปตนก็บรสิ ุทธิ์เอง
ควำมบรสิ ุทธิห์ รอื ไม่บรสิ ุทธิ์

เป็ นของเฉพำะตน
คนอ่นื จะใหค้ นอื่นบริสุทธิ์แทนไม่ได้

ภกิ ษุทงั้ หลำย
เจตนำน่ันเองเรำเรียกว่ำกรรม
บคุ คลจงใจแล้วจงึ กระทำกรรม

ด้วยกำย ดว้ ยวำจำ ดว้ ยใจ

หญงิ ชำย คฤหัสถ์ บรรพชิต
ควรพจิ ำรณำเนือง ๆ
ว่ำเรำมกี รรมเป็ นของตน
เป็ นผู้รับผลของกรรม
มีกรรมเป็ นกำเนิด มกี รรมเป็ นเผ่ำพันธุ์
มกี รรมเป็ นทอี่ ำศัย เรำทำกรรมอันใดไว้
ดกี ็ตำม ช่ัวก็ตำม

เรำจักได้ผลของกรรมน้ัน

ถำ้ ท่ำนกลัวทุกข์
กอ็ ย่ำทำกรรมช่ัว

ทัง้ ในทลี่ ับทแี่ จ้ง
ถ้ำทำ่ นจักทำ

หรือทำอยู่ซง่ึ กรรมช่ัว
ถงึ แม้จะเหำะหนีไป
กย็ อ่ มไม่พน้

จำกควำมทกุ ขไ์ ดเ้ ลย

ไม่ว่ำบนทอ้ งฟ้ำ
ไม่ว่ำทำ่ มกลำงสมุทร
ไม่ว่ำในหบุ เขำ
ไม่มีแม้แต่แหง่ เดยี ว
ทผี่ ู้ทำกรรมช่ัวอำศัยอยู่
จะหนีพน้ กรรมไปได้

กรรมช่ัวทท่ี ำแล้ว

ยังไม่ใหผ้ ลทันทที ันใด
เหมือนนมรดี ใหม่ ๆ
ไม่กลำยเป็ นนมเปรยี้ วในทนั ที
แต่มันจะค่อย ๆ

เผำผลำญผู้กระทำในภำยหลัง
เหมือนไฟไหม้แกลบ

อยำ่ ดถู กู ควำมช่ัวเลก็ น้อย

ว่ำจักไม่สนองผล
นำ้ ตกจำกเวหำทลี ะหยำดๆ ยังเตม็ ตุ่มได้
คนพำลทำควำมช่ัวทลี ะเลก็ ละน้อย
ยอ่ มเตม็ ด้วยควำมช่ัวไดเ้ ช่นกัน

ตลอดระยะเวลำทบ่ี ำปยังไม่ใหผ้ ล
คนพำลสำคัญบำปหวำนปำนนำ้ ผงึ้
เมือ่ ใดบำปใหผ้ ล

เมือ่ นั้นเขำยอ่ มได้รับทกุ ข์