หลักสูตรลูกเสือสามัญ( ป.4-6 )

หลกั สูตร

ลกู เสือสามญั
( SCOUT )

นายอนุรัตน์ พนั ธ์ศิลป์
A.L.T.

ครู คศ. 2 ชานาญการ
ผู้กากบั กล่มุ ลูกเสือ โรงเรียนมายอ(สถติ ย์ภูผา)

ผู้ช่วยผู้ตรวจการลูกเสือ สพป.ปน. 2

สานักงานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาปัตตานี เขต 2

บันทกึ ข้อความ

ส่วนราชการ โรงเรียนมายอ (สถติ ย์ภูผา)
ที่ - วนั ท่ี 1 ตุลาคม 2556
เร่ือง การวเิ คราะห์หลกั สูตร และจัดทาหลกั สูตรลกู เสือสามญั

เรียน ผ้อู านวยการโรงเรียนมายอ (สถติ ย์ภูผา)

ตามท่ี ไดร้ ับมอบหมายใหจ้ ดั กิจกรรมการเรียนการสอน การฝึกอบรมลูกเสือ ของโรงเรียน
ต้งั แต่ระดบั อนุบาล ถึง ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 6 น้นั

ได้ ดาํ เนินการวเิ คราะห์หลกั สูตร และจดั ทาํ หลกั สูตรลูกเสือสามญั โดยยดึ หลกั สูตรแกนกลาง 2551 เสร็จ
สิ้นแลว้ ไดส้ ่งมาเพือ่ แสดงความคิดเห็นใหข้ อ้ เสนอแนะ เพื่อนาํ ไปจดั การฝึกอบรมลูกเสือ และนาํ ไปเผยแพร่แก่
ผรู้ ับผดิ ชอบการฝึกอบรมลูกเสือตอ่ ไป ตามที่แนบมาดว้ ยแลว้

จึงเรียนมาเพ่ือทราบ

ลงช่ือ
( นายอนุรัตน์ พนั ธ์ศิลป์ )

ครู คศ. 2 โรงเรียนมายอ (สถิตยภ์ ผู า)

ความคิดเห็นและขอ้ เสนอแนะของผบู้ ริหาร
………………………………………………………………………………………....................................

......................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................

ลงชื่อ
( นายภคั วฒั น์ พงษเ์ ดชวฒั นาพร )
ผอู้ าํ นวยการโรงเรียนมายอ(สถิตยภ์ ผู า)

คานา

หลกั สูตรการศึกษาขนึ้ พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช 2544 กจิ กรรมพฒั นาผ้เู รียนในระดบั ช่วงช้ันที่ 1 และช่วงช้ันท่ี 2 มจี ดุ ประสงค์
ทจี่ ะพฒั นาผู้เรียนให้เป็ นคนดี มปี ัญญาสามารถดารงชีวติ อยู่ในสังคมได้อย่างมคี วามสุข สามารถเลอื กกจิ กรรมทตี่ นเองถนดั และ
สนใจอย่างแท้จริง

หลกั สูตรกจิ กรรมพฒั นาผู้เรียน ลูกเสือสามญั ตรี โท เอก ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 4 ,5 ,6 เล่มนี้ จงึ เป็ นหลกั สูตรสาระ
แกนกลางตามหลกั สูตรของคณะลูกเสือแห่งชาตกิ าหนดโดยม่งุ หวงั ให้เป็ นกจิ กรรมทเี่ น้นกระบวนการกลุ่มและทกั ษะปฏบิ ตั ิ ซึ่ง
โรงเรียนมายอ(สถติ ภูผา) ได้มอบหมายให้ ข้าพเจ้า นายอนุรัตน์ พนั ธ์ศิลป์ เป็ นผู้วเิ คราะห์หลกั สูตร และจดั ทาหลกั สูตร จน
หลกั สูตรเล่มนสี้ าเร็จลลุ ่วง ด้วยความเรียบร้อยสามารถนาไปใช้จดั กจิ กรรมการฝึ กอบรมได้ทนั ที

ข้าพเจ้าขอขอบคณุ ผู้บริหารโรงเรียน คณะครูโรงเรียนมายอ(สถติ ย์ภูผา) ตลอดจนเพอ่ื นร่วมวชิ าชีพลูกเสือ คณะวทิ ยากร
ลูกเสือ ครู อาจารย์ลูกเสือ ทใ่ี ห้การสนบั สนนุ ส่งเสริม ให้ข้อมูล ให้กากลงั ใจ จนทาให้การวเิ คราะห์หลกั สูตร และจดั ทาหลกั สูตรเล่ม
นปี้ ระสบผลสาเร็จ หวงั ว่าหลกั สูตรเล่มนีค้ งจะเป็ นประโยชน์สาหรับการฝึ กอบรมลูกเสือต่อไป

นายอนุรัตน์ พนั ธ์ศิลป์
ผู้จดั ทา

สารบัญ 1
2
คาํ ช้ีแจงการใชห้ ลกั สูตร 3
คาํ อธิบายรายวชิ าลูกเสือสามญั 7
คาํ อธิบายกิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน 8
ผงั มโนทศั นก์ ิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน 9
ผงั มโนทศั น์กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี 10
ผลการเรียนรู้ที่คาดหวงั รายปี ช่วงช้นั ท่ี 2 ช่วงช้นั 11
คุณลกั ษณะอนั พึงประสงคข์ องคณะลูกเสือแห่งชาติ 12
คุณลกั ษณะอนั พึงประสงคข์ องสถานศึกษา 13
การวางแผนการสอนระยะส้นั (การเปิ ด - ปิ ดประชุมกอง) 16
พธิ ีเปิ ดประชุมกองลูกเสือสามญั 19
การเล่นเกมลูกเสือสามญั 20
เรียนตามหลกั สูตรเน้ือหาวชิ าลูกเสือสามญั 21
การเล่าเรื่องส้ันท่ีเป็ นประโยชน์ลูกเสือสามญั 24
พิธีปิ ดประชุมกองลูกเสือสามญั 32
หลกั สูตรและวชิ าพเิ ศษลูกเสือสามญั พ.ศ. 2525 40
หลกั สูตรลูกเสือสามญั ตรี 51
หลกั สูตรลูกเสือสามญั โท
หลกั สูตรลูกเสือสามญั เอก

ภาคผนวก
- เพลง
- เกม
- ระเบียบต่างๆ
- ประวตั ผิ ้เู ขียน

1

คาชี้แจงการใช้หลกั สูตร

1. กจิ กรรมลกู เสือสามัญ ใหห้ มายความรวมถึง เนตรนารีสามญั ซ่ึงใชห้ ลกั สูตรและพิธีการเดียวกนั กบั
ลูกเสือสามญั โดยกาํ หนดให้เป็นกิจกรรมบงั คบั และใชเ้ วลาของกิจกรรมตามโครงสร้างหลกั สูตรสถานศึกษาท่ี
กาํ หนดให้ 40 ชว่ั โมง/ปี

2. รายละเอยี ดในคู่มือหลกั สูตรฉบับนี้ เป็นเพียงแนวปฏิบตั ิใหผ้ กู้ าํ กบั ลูกเสือหรือครูผสู้ อน ไดใ้ ช้
ประกอบการสอน โดยเนน้ การปฏิบตั ิเป็นสาํ คญั เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนเกิดลกั ษณะนิสัยท่ีดี ผสู้ อนอาจเปล่ียนแปลง
กิจกรรมตามความเหมาะสมของทอ้ งถิ่นได้ เช่น ถา้ กรณีมีลูกเสือ-เนตรนารี รับถือศาสนาอิสลามท้งั หมด ก็ใหต้ ดั
ข้นั ตอนการสวดมนตอ์ อก ท้งั น้ีใหย้ ดึ หลกั สูตรและวธิ ีการตามขบวนการลูกเสือเป็นหลกั

3. ควรจัดให้มกี ารเปิ ดประชุมกองทุกคร้ัง ก่อนท่ีจะจดั การเรียนรู้และการปฏิบตั ิกิจกรรมเพือ่ เป็นการฝึก
ความเป็นระเบียบเรียบร้อยและการมีวนิ ยั ในตนเอง โดยปฏิบตั ิตามข้นั ตอน ดงั น้ี

3.1 พธิ ีเปิ ด (ชกั ธงข้ึน สวดมนต์ สงบนิ่ง ตรวจสุขภาพ แยก)
3.2 เกมหรือเพลง ทาํ ใหเ้ กิดความสนุกสนานเป็นการอบอุ่นร่างกายก่อนปฏิบตั ิกิจกรรม
อ่ืน อาจใชอ้ ยา่ งหน่ึงอยา่ งใดหรือท้งั สองอยา่ ง ซ่ึงบางคร้ังไม่จาํ เป็นตอ้ งสอดคลอ้ งกบั
เน้ือหาเสมอไป
3.3 การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ ใชก้ ิจกรรมการเรียนรู้ท่ีหลากหลายโดยเนน้ การปฏิบตั ิ
กิจกรรมเป็นฐานและเนน้ ผเู้ รียนเป็นสาํ คญั ระบบหมู่จะพฒั นาศกั ยภาพของนกั เรียนได้
ชดั เจนและสะดวกตอ่ การเรียนการสอนและการควบคุมกาํ กบั ดูแลดว้ ย
3.4 การเล่าเร่ืองส้ันทเี่ ป็ นประโยชน์ ควรเป็นเร่ืองง่ายๆใชเ้ วลานอ้ ยและควรให้
ลูกเสือ-เนตรนารี ไดร้ ่วมกนั สรุปถึงคุณและโทษ เช่น ความสามคั คี ความเสียสละ ความ
ซื่อสัตย์ ฯลฯ
3.5 พธิ ีปิ ด (นดั หมาย ตรวจเคร่ืองแตง่ กาย เชิญธงลง เลิก)
4. สาหรับวชิ าพเิ ศษ ใหผ้ กู้ าํ กบั หรือครูผสู้ อน ปฏิบตั ิ ดงั น้ี
1) วชิ าพเิ ศษใดที่มีเน้ือหาสมั พนั ธ์กบั กิจกรรมการเรียนการสอนปกติ กใ็ หน้ าํ ไปบูรณาการรวมถึงการ
ทดสอบทกั ษะของวชิ าพเิ ศษน้นั ๆ และใหถ้ ือวา่ ลูกเสือไดส้ อบผา่ นการทดสอบและมีสิทธิประดบั เคร่ืองหมายวชิ า
พเิ ศษน้นั ดว้ ย
2) เปิ ดทาํ การสอนหรือทดสอบวชิ าพิเศษโดยใชเ้ วลานอกเหนือจากที่ทาํ การสอนปกติลูกเสืออาจใชเ้ วลา
วา่ งของตนเองทาํ การฝึกฝนทกั ษะต่างๆของวชิ าพเิ ศษแลว้ ขอทาํ การทดสอบหรือส่งรายงานผลการปฏิบตั ิงานของ
รายวชิ าน้นั ตามข้นั ตอนเพอ่ื ขอประดบั เครื่องหมายวชิ าพิเศษต่อไป

2

คาอธิบายรายวชิ าลกู เสือสามัญ

เปิ ดประชุมกอง ดาํ เนินการตามกระบวนการของลูกเสือสามญั และจดั กิจกรรม โดยใหศ้ ึกษาวเิ คราะห์
วางแผน ปฏิบตั ิกิจกรรมตามฐาน โดยเนน้ ระบบหมู่ สรุปผลการปฏิบตั ิกิจกรรม ปิ ดประชุมกองในเร่ือง

หลกั สูตรลูกเสือสามญั ประกอบดว้ ย
ลูกเสือสามญั ตรี ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 4

- ความรู้เก่ียวกบั ขบวนการลูกเสือ
- ระเบียบแถว
- คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั
- กิจกรรมกลางแจง้
ลูกเสือสามญั โท ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 5
- การรู้จกั ดูแลตนเอง
- การช่วยเหลือผอู้ ่ืน
- การเดินทางไปยงั สถานที่ตา่ งๆ
- ทกั ษะในทางวชิ าลูกเสือ
- งานอดิเรกและเรื่องท่ีสนใจ
- คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั
- ระเบียบแถว
ลูกเสือสามญั เอก ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 6
- การพ่ึงตนเอง
- การบริการ
- การผจญภยั
- ทกั ษะในทางวชิ าลูกเสือ
- ระเบียบแถว

วชิ าพเิ ศษและการสอบเคร่ืองหมายวชิ าพเิ ศษ

เพอ่ื ใหม้ ีความรู้ความเขา้ ใจในกิจกรรมลูกเสือ สามารถปฏิบตั ิตามคาํ ปฏิญาณ กฎ และคติพจนข์ องลูกเสือ
สาํ รอง มีนิสยั ในการสังเกต จดจาํ มีความร่าเริงแจ่มใส มีระเบียบวนิ ยั ประหยดั ซ่ือสตั ยส์ ุจริต อดทน เสียสละ
ช่วยเหลือตนเอง และผอู้ ่ืนได้ เป็นผนู้ าํ และผตู้ ามท่ีดี สามารถทาํ งานร่วมกบั ผอู้ ่ืนได้ สนใจและอนุรักษธ์ รรมชาติ
และสิ่งแวดลอ้ ม

3

คาอธิบาย
กจิ กรรมพฒั นาผู้เรียน

1. ความสาคัญ
พระราชบญั ญตั ิการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 กาํ หนดแนวการศึกษา โดยยดึ หลกั วา่ ผเู้ รียนทุกคนมี

ความสามารถเรียนรู้และพฒั นาตนเองได้ และถือวา่ ผเู้ รียนมีความสาํ คญั ที่สุด กระบวนการจดั การศึกษาตอ้ งเสริม
ใหผ้ เู้ รียนสามารถพฒั นาธรรมชาติและเตม็ ตามศกั ยภาพ โดยจดั เน้ือหาและสาระและกิจกรรมใหส้ อดคลอ้ งกบั ความ
สนใจและความถนดั ของผเู้ รียน คาํ นึงถึงความแตกตา่ งระหวา่ งบุคคล ฝึกทกั ษะกระบวนการคิด การจดั การ การ
เผชิญสถานการณ์ และการประยกุ ตค์ วามรู้มาใชใ้ นการป้ องกนั แกป้ ัญหาและเรียนรู้จากประสบการณ์จริง
ประกอบกบั มีการเปล่ียนแปลงอยา่ งรวดเร็วของสงั คมและเทคโนโลยี ก่อใหเ้ กิดท้งั ผลดีและผลเสียตอ่ การดาํ เนิน
ชีวติ ในปัจจุบนั ของบุคคล ทาํ ใหเ้ กิดความยงุ่ ยากและซบั ซอ้ นมากยง่ิ ข้ึน จาํ เป็นตอ้ งปรับเปลี่ยนวธิ ีการดาํ เนินชีวติ
อยใู่ นสงั คมไทยอยา่ งมีคุณคา่ มีศกั ด์ิศรี และมีความสุข

หลกั สูตรการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน กาํ หนดใหม้ ีสาระการเรียนรู้ 8 กลุ่ม และกิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน ซ่ึง
กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนเป็ นกิจกรรมใหผ้ เู้ รียนไดพ้ ฒั นาความสามารถของตนเองตามศกั ยภาพ มุ่งเนน้ เพิ่มเติมจาก
กิจกรรมที่ไดจ้ ดั ใหเ้ รียนรู้ตามกลุ่มสาระการเรียนรู้ท้งั 8 กลุ่ม การเขา้ ร่วมและปฏิบตั ิกิจกรรมท่ีเหมาะสมร่วมกบั
ผอู้ ่ืนอยา่ งมีความสุขกบั กิจกรรมที่เลือกดว้ ยตนเองตามความถนดั และความสนใจอยา่ งแทจ้ ริง การพฒั นาท่ีสาํ คญั
คือ การพฒั นาองคร์ วมของความเป็นมนุษยใ์ หค้ รบทุกดา้ น ท้งั ร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม ใหเ้ ป็นผมู้ ี
ศีลธรรม จริยธรรม มีระเบียบวนิ ยั และมีคุณคา่ ปลูกฝั่งและสร้างจิตสาํ นึกของการทาํ ประโยชนเ์ พ่ือสงั คมซ่ึง
สถานศึกษาตอ้ งดาํ เนินการอยา่ งมีเป้ าหมาย มีรูปแบบและวธิ ีการที่เหมาะสม กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนตามหลกั สูตร
สถานศึกษาข้นั พ้ืนฐาน แบ่งออกเป็ น 2 ลกั ษณะคือ

กจิ กรรมแนะแนว เป็นกิจกรรมท่ีส่งเสริมและพฒั นาความสามารถของผเู้ รียนใหเ้ หมาะสมตามความ
แตกต่างระหวา่ งบุคคล สามารถคน้ พบและพฒั นาศกั ยภาพของตน เสริมสร้างทกั ษะชีวติ วฒุ ิภาวะทางอารมณ์
การเรียนรู้ในเชิงพหุปัญญา และการสร้างสัมพนั ธภาพที่ดีซ่ึงผสู้ อนทุกคนตอ้ งทาํ หนา้ ท่ีแนะแนวใหค้ าํ ปรึกษาดา้ น
ชีวติ การศึกษาตอ่ และพฒั นาตนเองสู่โลกอาชีพและการมีงานทาํ

กจิ กรรมนักเรียน เป็นกิจกรรมที่ผเู้ รียนเป็ นผปู้ ฏิบตั ิดว้ ยตนเองอยา่ งครบถว้ น ต้งั แต่ ศึกษาวเิ คราะห์
วางแผน ปฏิบตั ิตามแผน ประเมิน และปรับปรุงการทาํ งาน โดยเนน้ การทาํ งานร่วมกนั เป็นกลุ่ม เช่น ลูกเสือ
เนตรนารี ยวุ กาชาด และผบู้ าํ เพญ็ ประโยชน์ เป็นตน้

กิจกรรมนกั เรียน เป็นกิจกรรมที่เกิดจากการสมคั รใจของผเู้ รียนมุง่ พฒั นาคุณลกั ษณะท่ีพงึ ประสงค์
เพ่มิ เติมจากกิจกรรมในกลุ่มสาระ เป็นกิจกรรมผเู้ รียนช่วยกนั คิด ช่วยกนั ทาํ ช่วยกนั แกป้ ัญหา ส่งเสริมศกั ยภาพ
ของผเู้ รียนอยา่ งเตม็ ท่ี ร่วมถึงกิจกรรมที่มุง่ ปลูกฝังความมีระเบียบวนิ ยั รับผดิ ชอบ รู้สิทธิและหนา้ ที่ของตนเอง
แบง่ ความแตกต่างระหวา่ งกิจกรรมไดเ้ ป็น 2 ลกั ษณะ

4

1. กิจกรรมพฒั นาความถนดั ความสนใจ ความตอ้ งการของผเู้ รียน เป็นกิจกรรมที่มุง่ เนน้ การเติมเตม็
ความรู้ ความชาํ นาญ และประสบการณ์ของผเู้ รียนใหก้ วา้ งขวางยงิ่ ข้ึนเพอื่ การคน้ พบความถนดั ความสนใจของ
ตนเอง และพฒั นาตนเองใหเ้ ตม็ ศกั ยภาพ ตลอดจนการพฒั นาทกั ษะของสงั คม และปลูกจิตสาํ นึกของการกระทาํ
ประโยชน์ของสงั คม

2. กิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี ยวุ กาชาด ผบู้ าํ เพญ็ ประโยชน์ และรักษาดินแดนเป็ นกิจกรรมท่ีมุง่ ปลูกฝ่ัง
ระเบียบวนิ ยั กฎเกณฑ์ เพือ่ การอยรู่ ่วมกนั ในสภาพชีวติ ต่างๆนาํ ไปสู่พ้นื ฐานการกระทาํ ประโยชน์แก่สงั คม และ
วถิ ีชีวติ ในระแบบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุข ซ่ึงกระบวนการจดั ใหเ้ ป็นไปตามขอ้ กาํ หนด
ของคณะกรรมการลูกเสือแห่งชาติ ยวุ กาชาด สมาคมผบู้ าํ เพญ็ ประโยชน์ และกรมการรักษาดินแดน

ในทางปฏิบตั ิสถานศึกษาควรจดั กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนในลกั ษณะของการบูรณาการองคค์ วามรู้ต่างๆที่
เก้ือกลู ส่งเสริมการเรียนรู้ตามกลุ่มสาระการเรียนรู้ใหม้ ีความกวา้ งขวา้ งลึกซ้ึงยงิ่ ข้ึนอีกท้งั ใหผ้ เู้ รียนคน้ พบและใช้
ศกั ยภาพที่มีในตนอยา่ งเตม็ ที่ เลือก ตดั สินใจ ไดอ้ ยา่ งมีเหตุผลเหมาะสมกบั ตนเอง สามารถวางแผนชีวติ และ
อาชีพไดอ้ ยา่ งมีคุณภาพ เนน้ การเสริมสร้าง ทกั ษะชีวติ วุฒิภาวะทางอารมณ์ ศีลธรรม และจริยธรรม รู้จกั สร้าง
สมั พนั ธภาพที่ดีเพอื่ ปรับตวั เขา้ กบั บุคคลและสถานการณ์ตา่ งๆไดอ้ ยา่ งดีและมีความสุข เช่น กิจกรรมสร้างเสริม
ความรู้สึกรักและเห็นคุณค่าในตนเอง กิจกรรมพฒั นาวฒุ ิภาวะทางอารมณ์ ศีลธรรม และจริยธรรม กิจกรรม
พฒั นาทกั ษะชีวติ กิจกรรมสร้างเสริมประสิทธิภาพการเรียน เป็นตน้ กิจกรรมเหล่าน้ีสามารถหลอมเขา้ ไปใน
กิจกรรมลูกเสือเนตรนารี ยวุ กาชาด ผบู้ าํ เพญ็ ประโยชนใ์ นลกั ษณะของการเขา้ ค่ายตา่ งๆ หรืออาจจะแยกเป็ น
กิจกรรมเฉพาะทางได้ เช่น จดั กิจกรรมลูกเสือ – เนตรนารี ยวุ กาชาด บาํ เพญ็ ประโยชน์ โดยมุง่ เป็ นการฝึก
ระเบียบวนิ ยั การอยรู่ ่วมกนั อยา่ งมีความสุข กิจกรรมชมรมวชิ าการ มุง่ สร้างเสริมประสบการณ์ความชาํ นาญ
เฉพาะเรื่องท่ีถนดั และสนใจ จากการที่เรียนรู้กลุ่มสาระตา่ งๆ ชุมนุมตา่ งๆ เพ่ือการร่วมกานคิดคน้ กิจกรรมที่
สร้างสรรคก์ ่อใหเ้ กิด ความสนุก ความสุข และพฒั นาทกั ษะทางสงั คม ท้งั น้ีแมจ้ ะแยกกิจกรรมเฉพาะทางก็
สามารถบรู ณาการกิจกรรมแนะแนวเขา้ ไวด้ ว้ ย เพ่อื ใหค้ น้ พบ ศกั ยภาพตนเอง
2. ความหมาย

กิจกรรมผเู้ รียน เป็นกิจกรรมท่ีจกั อยา่ งเป็นกระบวนการดว้ ยรูปแบบ วธิ ีการที่หลากหลาย ใหไ้ ดร้ ับ
ประสบการณ์จากการปฏิบตั ิจริง มีความหมาย และมีคุณคา่ ในการพฒั นา ผเู้ รียนท้งั ดา้ นร่างกาน จิตใจ สติปัญญา
อารมณ์และสังคม มุ่งเสริมเจตคติ คุณคา่ ชีวติ ปลูกฝั่งคุณธรรมและคา่ นิยมที่พึงประสงค์ ส่งเสริมใหผ้ เู้ รียนรู้จกั และ
เขา้ ใจตนเอง สร้างจิตสาํ นึกในธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม ปรับตวั และปฏิบตั ิตนใหเ้ ป็ นประโยชนต์ ่อสังคม
ประเทศชาติ และดาํ รงชีวติ ไดอ้ ยา่ งมีความสุข
3. เป้ าหมาย

การจดั กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนมุง่ พฒั นาใหบ้ ุคคลรู้จกั และเห็นคุณค่าในตนเองและผอู้ ื่น มีวฒุ ิภาวะทาง
อารมณ์ มีกระบวนการคิด มีทกั ษะและการดาํ เนินชีวติ อยา่ งเหมาะสมและมีความสุขมีจิตสาํ นึกในการรับผดิ ชอบ
ตอ่ ตนเอง ครอบครัว สังคม และประเทศชาติ โดยกาํ หนดจดั กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน ดงั น้ี

5

1. ผเู้ รียนไดร้ ับประสบการณ์ที่หลากหลาย เกิดความรู้ ความชาํ นาญ ท้งั วชิ าการและวชิ าชีพอยา่ งกวา้ ง
ขวา้ งมากยง่ิ ข้ึน

2. ผเู้ รียนคน้ พบความสนใจ ความถนดั และพฒั นาความสามารถพิเศษเฉพาะตวั มองเห็นช่องทางในการ
สร้างงาน อาชีพในอนาคตไดเ้ หมาะสมกบั ตนเอง

3. ผเู้ รียนเห็นคุณคา่ ขององคค์ วามรู้ต่างๆ สามารถนาํ ความรู้และประสบการณ์ไปใชใ้ นการพฒั นาการ
ตนเอง และประกอบสัมมาชีพ

4. ผเู้ รียนพฒั นาบุคลิกภาพ เจตคติ ค่านิยมในการดาํ เนินชีวิตและเสริมสร้างศีลธรรม จริยธรรม
5. ผเู้ รียนมีจิตสาํ นึก และทาํ ประโยชน์เพ่อื สงั คมและประเทศชาติ
4. หลกั การจัด
กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียนมีหลกั การดงั น้ี
1. มีการกาํ หนดวตั ถุประสงคแ์ ละแนวปฏิบตั ิที่ชดั เจนเป็ นรูปธรรม
2. จดั ใหเ้ หมาะกบั วยั วฒุ ิภาวะ ความสนใจ ความถนดั และความสามารถของผเู้ รียน
3. บูรณาการวชิ าการกบั ชีวติ จริง ใหผ้ เู้ รียนไดต้ ระหนกั ถึงความสาํ คญั ของการเรียนรู้ตลอดชีวติ และรู้สึกสนุก
กบั การใฝ่ รู้ใฝ่ เรียน
4. ใชก้ ระบวนการกลุ่มในการจดั ประสบการณ์เรียนรู้ ฝึกใหค้ ิดวเิ คราะห์ สร้างสรรค์ จินตนาการ ที่เป็น
ประโยชนแ์ ละสมั พนั ธ์กบั ชีวติ ในแต่ละช่วงวยั อยา่ งตอ่ เน่ือง
5. จาํ นวนสมาชิกที่มีความเหมาะสมกบั ลกั ษณะของกิจกรรม
6. มีการกาํ หนดเวลาในการจดั กิจกรรมให้เหมาะสม สอดคลอ้ งกบั วสิ ยั ทศั นแ์ ละเป้ าหมายของการศึกษา
7. ผเู้ รียนเป็นผดู้ าํ เนินการ มีครูเป็นท่ีปรึกษา ถือเป็นหนา้ ที่และงานประจาํ โดยคาํ นึงถึงความปลอดภยั
8. ยดึ หลกั การมีส่วนร่วม โดยเปิ ดโอกาสใหค้ รู พอ่ แม่ ผปู้ กครอง ชุมชน องคก์ รท้งั ภาครัฐและเอกชน มี
ส่วนร่วมในการจดั กิจกรรม
5. แนวการจัด
สถานศึกษาตอ้ งจดั ใหผ้ เู้ รียนทุกคนเขา้ ร่วมกิจกรรม โดยคาํ นึงถึงแนวการจดั ดงั ตอ่ ไปน้ี
1. การจดั กิจกรรมตา่ งๆ เพ่อื เก้ือกลู ส่งเสริมการเรียนรู้ตามกลุ่มสาระการเรียนรู้ เช่น การบูรณาการ

โครงการ องคค์ วามรู้จากกลุ่มสาระการเรียนรู้ เป็นตน้
2. จดั กิจกรรมตามความสนใจ ความถนดั ตามธรรมชาติ ความสามารถ ความตอ้ งการของผเู้ รียนและ

ชุมชน เช่น ชมรมทางวชิ าการต่างๆ เป็นตน้
3. จดั กิจกรรมเพื่อปลูกฝ่ังและสร้างจิตสาํ นึกในการทาํ ประโยชน์ต่อสงั คม เช่น กิจกรรมลูกเสือ เนตร

นารี เป็นตน้
4. จดั กิจกรรมประเภทบริการต่างๆ ฝึกการทาํ งานที่เป็นประโยชนต์ ่อตนเองและส่วนรวม เช่น บริการ

หอ้ งสมุด เพ่อื นช่วยเพื่อน สหกรณ์ พยาบาล เป็นตน้

6

6. การวดั ผลประเมินผล
การประเมินผลการจดั กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน เป็นเงื่อนไขสาํ คญั ประการหน่ึงสาํ หรับการผา่ นช่วงช้นั หรือ

จบหลกั สูตร ผเู้ รียนตอ้ งเขา้ ร่วมและปฏิบตั ิกิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน ตลอดจนผา่ นการประเมินตามเกณฑท์ ่ี
สถานศึกษากาํ หนดตามแนวประเมิน ดงั น้ี

1. ประเมินการร่วมกจิ กรรมพฒั นาผู้เรียนตามวตั ถุประสงค์ ดว้ ยวธิ ีการที่หลากหลายตามสภาพจริงให้
ไดผ้ ลประเมินที่ถูกตอ้ ง

2. ครูทปี่ รึกษากจิ กรรม ผู้เรียน และผ้ปู กครอง จะมบี ทบาทในการประเมิน ดงั น้ี
2.1 ครูทป่ี รึกษากจิ กรรมพฒั นาผู้เรียน

1) ตอ้ งดูแลและพฒั นาผเู้ รียนใหเ้ กิดคุณลกั ษณะตามวตั ถุประสงคข์ องกิจกรรม
2) ตอ้ งรายงานเวลา และพฤติกรรมการเขา้ ร่วมกิจกรรม
3) ตอ้ งศึกษาติดตามและพฒั นาผเู้ รียนในกรณีผเู้ รียนไมเ่ ขา้ ร่วมกิจกรรม
2.2 ผู้เรียน
1) ปฏิบตั ิกิจกรรมใหบ้ รรลุผลตามวตั ถุประสงค์
2) มีหลกั ฐานแสดงการเขา้ ร่วมกิจกรรมไม่นอ้ ยกวา่ 80 % พร้อมท้งั แสดงผลงาน
การปฏิบตั ิกิจกรรมและพฒั นาการดา้ นต่างๆ
3) ถา้ ไม่ผา่ นตอ้ งปฏิบตั ิกิจกรรมเพ่ิมเติมตามท่ีครูที่ปรึกษากิจกรรมมอบหมาย
4) ประเมินตนเองและเพื่อนร่วมกิจกรรม
2.3 ผ้ปู กครอง
1) ใหค้ วามร่วมมือในการติดตามพฒั นาการของผเู้ รียนกบั สถานศึกษาเป็นระยะๆ
2) บนั ทึกความเห็น สรุปพฒั นาการและการปฏิบตั ิกิจกรรมของผเู้ รียน
3. เกณฑ์การผ่านกจิ กรรมพัฒนาผ้เู รียน
3.1 ผเู้ รียนเขา้ ร่วมกิจกรรมอยา่ งนอ้ ย 80%
3.2 ผเู้ รียนผา่ นจุดประสงคท์ ่ีสาํ คญั ของแต่ละกิจกรรมไม่น้อยกว่า 60%
3.3 การอนุมตั ิและตดั สินคือ ผ่าน หรือ ไม่ผ่าน

7
ผงั มโนทศั น์กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน

8
ผงั มโนทศั นก์ ิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี

9
ผลการเรียนรู้ที่คาดหวงั รายปี ช่วงช้นั ท่ี 2

10

คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ของคณะลูกเสือแห่งชาติ
กจิ กรรมลกู เสือ – เนตรนารี

ขอ้ 1 สงั เกต จดจาํ เช่ือฟัง และพ่งึ ตนเอง
ขอ้ 2 ซื่อสตั ย์ สุจริต มีระเบียบวนิ ยั และเห็นอกเห็นใจผอู้ ่ืน
ขอ้ 3 บาํ เพญ็ ตนเพือ่ สาธารณประโยชน์
ขอ้ 4 รู้จกั การทาํ การฝีมือ
ขอ้ 5 พฒั นากาย จิตใจ และศีลธรรม ท้งั น้ีโดยไมเ่ ก่ียวขอ้ งกบั สทั ธิการเมืองใดๆ

11

คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ของสถานศึกษา

ขอ้ 1 รักสามคั คี รักชาติ ศาสน์ กษตั ริย์
ขอ้ 2 มีความเป็นประชาธิปไตย
ขอ้ 3 เสียสละเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม
ขอ้ 4 กระตือรือร้น ใฝ่ รู้ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
ขอ้ 5 กตญั ํูกตเวที
ขอ้ 6 อดทน อดกล้นั
ขอ้ 7 มีความอุตสาหะ พ่ึงตนเอง รักการทาํ งาน
ขอ้ 8 ขยนั ประหยดั ซื่อสัตย์ สุจริต
ขอ้ 9 มีวนิ ยั ในตนเอง
ขอ้ 10 รักและเห็นคุณค่าในตนเอง
ขอ้ 11 มีพลานามยั สมบูรณ์ ท้งั ร่างกาย และจิตใจ

12

การวางแผนกาหนดการสอนระยะส้ัน

การประชุมกองลูกเสือสามญั

การประชุมกอง คร้ังที่ ....... เวลา........................... นาที

ว.ด.ป.ที่ สอน.........................................................................

................................................................

1. พธิ ีเปิ ดประชุมกอง (,ชกั ธงข้ึน,สวดมนต,์ สงบน่ิง,ตรวจสุขภาพ........ ...................,แยก) ............นาที

โดยผกู้ าํ กบั (ระบุชื่อ) .......................................................................................

2. การเล่น (เพ่ือบริหารร่างกาย เกม............................... ) ...............นาที

โดยผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ที่ไดร้ ับมอบหมาย(ระบุชื่อ)..................................

3. การสอนวชิ าตามหลกั สูตร ( ฐาน) ..............นาที

ฐาน ก (ระบุชื่อฐานและวทิ ยากรประจาํ ฐาน)........................................................................

ฐาน ข.....................................................................................................................................

ฐาน ค ......................................................................................................................................

4. เล่าเรื่องส้ัน ( นิทาน คติ เร่ือง...................................................................) ................นาที

โดย.ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ที่ไดร้ ับมอบหมาย(ระบุชื่อ).....................

5. พธิ ีปิ ดประชุมกอง (นดั หมาย,ตรวจเคร่ืองแตง่ กาย,ชกั ธงลง,เลิก) .................นาที

โดยผกู้ าํ กบั (ระบุช่ือ)...............................................................................

13

พธิ ีเปิ ดประชุมกองลูกเสือ

สามัญ/ สามัญรุ่นใหญ่ / วสิ ามญั

( ชกั ธง สวดมนต์ สงบน่ิง ตรวจสุขภาพ แยก )

การเปิ ดประชุมกองของลูกเสือมีข้นั ตอนปฏิบตั ิตามดงั ตอ่ ไปน้ี
1. ผู้กากบั ลกู เสือ
กล่าวคาํ วา่ “ กอง “ ดงั ๆ พร้อมทาํ สัญญาณมือเป็นรูปคร่ึงวงกลม
2. ลกู เสือ
วงิ่ มาเขา้ แถวเป็ นรูปคร่ึงวงกลม ตามลาํ ดบั หมู่ เร่ิมจากนายหมู่ พลาธิการ คนครัว ผชู้ ่วยคนครัว คน

หาน้าํ คนหาฟ้ื น คนรับใชท้ ว่ั ไป และรองนายหมู่ ระยะห่างระหวา่ งบุคคล 1 ช่วงศอก ระหวา่ งหมู่ 1 ช่วงแขน
3. ผู้กากบั
สั่ง “ จัดแถว “ ลูกเสือ จดั แถวตามขา้ งตน้ เม่ือเห็นวา่ เรียบร้อยแลว้
4. ผ้กู ากบั
สงั่ “ น่ิง “ แลว้ ส่งั “ ตามระเบียบพกั “ พดู คุยกบั ลูกเสือ ถึงหนา้ ที่ของหมู่บริการ ในการชกั ธง

ชาติ นาํ สวดมนต์ แลว้ ส่ัง “ กองตรง “ พร้อมพดู วา่ “ เชิญหมู่บริการ “ ผกู้ าํ กบั วงิ่ มาเขา้ แถวท่ีหลงั เสาธง ใน
แถวเดียวกบั รองผกู้ าํ กบั โดยยนื ที่หวั แถว

5. ลูกเสือหมู่บริการ
ลูกเสือหมู่บริการจาํ นวน 2 คน ฝากพลองกบั ผทู้ ่ีอยดู่ า้ นขา้ ง วง่ิ ออกมาพร้อมกนั ท้งั 2 คน มาหยดุ ท่ี

หนา้ เสาธง ห่างประมาณ 3 กา้ ว ทาํ วนั ทยหตั ถพ์ ร้อมกนั เอามือลง คนท่ีอยทู่ างขวามือ กา้ วออกไปแกะเชือกธง
โดยยนื ในทา่ เทา้ ชิด เมื่อแกะเชือกธงออกมาแลว้ กา้ วถอยหลงั กลบั มายนื ในท่ีเดิมขนานกบั คนท่ีอยทู่ างซา้ ยพร้อม
ส่งเชือกธงใหค้ นทางซา้ ย โดยที่ธงอยดู่ า้ นขวาเสมอ คนทางซา้ ยเป็นคนชกั ธงชาติ

6. ผ้กู ากบั
สัง่ “ กองเคารพธงชาติ วนั ทยาวธุ “

7. ลูกเสือหมู่บริการ
นาํ ร้องเพลงชาติ ลูกเสือทุกคนร่วมกนั ร้องเพลงชาติ คนทางซา้ ยมือชกั ธงชาติข้ึนสู่ยอดเสา เมื่อเพลง

ชาติจบ คนทางซา้ ยส่งเชือกธงใหก้ บั คนทางขวามือ คนทางขวามือรับเชือกธงแลว้ กา้ วออกไปผกู เชือกธงท่ีเสาธง
โดยยนื ในทา่ เทา้ ชิด และผกู เชือกธงตอนจบดว้ ยเงื่อนตะกรุดเบด็ เม่ือผกู เชือกธงเรียบร้อยแลว้ กา้ วถอยหลงั กลบั มา
ยนื ในที่เดิม พร้อมกบั ทาํ วนั ทยหตั ถพ์ ร้อมกนั ท้งั 2 คน ลดมือลง กลบั หลงั หนั วงิ่ ไปเขา้ แถว รับไมพ้ ลองคืนจาก
การที่ฝากไว้ แลว้ ทาํ วนั ทยาวธุ ท้งั 2 คน รอคาํ สั่งของผกู้ าํ กบั

14

8. ผู้กากบั
เห็นวา่ ผชู้ กั ธงเขา้ ประจาํ ที่และทาํ วนั ทยาวธุ เป็นที่เรียบร้อย จึงสงั่ “ เรียบอาวธุ “

9. ลกู เสือ
ลูกเสือทุกคน เรียบอาวธุ

10. ผ้กู ากบั
สัง่ “ หม่บู ริการนาํ สวดมนต์ “

11. ลกู เสือ
ลูกเสือทุกคนยกไมพ้ ลอง มาวางไวต้ รงระหวา่ งเทา้ ท้งั สอง แลว้ ลม้ พลองไปฝากไวท้ ่ี แขนซา้ ย

ลูกเสือท่ีนบั ถือศาสนาอ่ืน ๆ ที่ไม่ใช่ศาสนาพทุ ธ ถอยหลงั ออกไปจาํ นวน ประมาณ 3 – 5 กา้ ว และยนื ในท่าสงบ
น่ิง ลูกเสือท่ีนบั ถือศาสนาพุทธ ยกหมวกข้ึนมาเพื่อพนมมือโดยใหใ้ นหมวกอยทู่ างซา้ ยทุกคน แลว้ ร่วมสวดมนต์
จนจบ แลว้ ยนื ในท่าสงบนิ่ง ผทู้ ี่นบั ถือศาสนาอ่ืนกา้ วเขา้ มาในแถว ยนื ในท่าสงบน่ิง

12. ผ้กู ากบั
สง่ั “ สงบน่ิง “

13. ลูกเสือ
ลูกเสือทุกคน ใชม้ ือซา้ ยจบั ปี กหมวก มือขวาจบั บนมือซา้ ย กม้ หนา้ สงบน่ิง

14. ผู้กากบั
เม่ือครบกาํ หนด 1 นาที สั่ง “ สวมหมวก “

15. ลกู เสือ
ลูกเสือทุกคนยกหมวกมาสวมบนศีรษะ แลว้ กลบั มายนื ในทา่ ตรง

16. ผู้กากบั
ส่งั “ ตามระเบียบพกั “ พร้อมกา้ วออกไปยนื ท่ีหนา้ เสาธง ห่างประมาณ 3 กา้ ว

17. ลูกเสือ
ลูกเสือทุกคนยนื ในท่าตามระเบียบพกั

18. ผ้กู ากบั
ผกู้ าํ กบั มอบหมายใหร้ องผกู้ าํ กบั ตรวจสุขภาพของลูกเสือ

19. รองผู้กากบั
รองผกู้ าํ กบั กา้ วออกมาทาํ ความเคารพผกู้ าํ กบั โดยการทาํ วนั ทยหตั ถ์ แลว้ กา้ วออกไปยนื ท่ีหนา้ หมู่ที่

รับผดิ ชอบ

15

20. นายหมู่ลกู เสือ
นายหมลู่ ูกเสือแต่ละหมสู่ ่ัง “ หมู่ ……….. ตรง วนั ทยาวุธ “ ลูกเสือทุกคนยนื ในท่าตรง และท

วนั ทยาวธุ พร้อมกนั นายหมู่ ลดมือลง กา้ วออกมา 1 กา้ ว ทาํ วนั ทยาวธุ พร้อมพูดวา่ “ หมู่ ……. พร้อมทร่ี ับการ
ตรวจแล้ว ครับ / คะ “ ( รองผกู้ าํ กบั รับดว้ ยการทาํ วนั ทยาหตั ถต์ ้งั แตต่ น้ จนจบ ) นายหมูล่ ดมือลง กา้ วถอยหลงั 1
กา้ ว ทาํ วนั ทยาวธุ และสง่ั “ เรียบอาวธุ “ ลูกเสือทุกคนเรียบอาวธุ และยนื ในท่าตรง

21. รองผู้กากบั
กา้ วเขา้ ไปหน่ึงกา้ ว พร้อมตรวจที่นายหมูก่ ่อน ( ในขณะที่ตรวจลูกเสือคนใดใหค้ นน้นั ฝากพลองไว้

กบั แขนซา้ ย เม่ือตรวจเสร็จแลว้ ใหค้ นน้นั กลบั มาอยใู่ นทา่ ตรง ส่วนคนอ่ืนที่ยงั ตรวจไม่ถึงใหย้ นื ในทา่ ตรง )
หลงั จากตรวจนายหมูแ่ ลว้ รองผกู้ าํ กบั กา้ วชิดไปทางดา้ นขวา โดยนายหม่กู า้ วออกมายนื ดา้ นขา้ งของผตู้ รวจโดย
เย้อื งไปทางดา้ นหลงั เลก็ นอ้ ยและกา้ วชิดไปพร้อมกบั ผกู้ าํ กบั จนถึงคนสุดทา้ ยของหมู่ ( รองนายหมู่ ) นายหมวู่ งิ่
ออ้ มทางดา้ นหลงั ผตู้ รวจ และออ้ มดา้ นหลงั ของแถว กลบั มายนื ในท่ีของนายหมู่ ผตู้ รวจกา้ วกลบั มายงั ท่ีนายหมู่
ยนื

22. นายหมู่
นายหมู่ส่งั “ วนั ทยาวุธ “ ( รองผกู้ าํ กบั รับดว้ ยการทาํ วนั ทยหตั ถ์ ) ลุกเสือทุกคนในหมทู่ าํ วนั ทยาวธุ

นายหมู่กล่าวขอบคุณ “ หมู่ …………. ขอขอบคุณมากครับ / คะ “ สั่ง “ เรียบอาวุธ “ “ ตามระเบียบพกั
“ ลูกเสือทุกคนยนื ในทา่ ตามระเบียบพกั

23. รองผ้กู ากบั
กลบั หลงั หนั ดูรองผกู้ าํ กบั คนอื่น ถา้ ยงั ไมม่ ีผรู้ ายงาน หรือรายงานจบแลว้ พูด “ ขออนุญาต

“ พร้อมทาํ วนั ทยาหตั ถ์ แลว้ กล่าวรายงาน จนจบ ลดมือลง วงิ่ กลบั เขา้ ไปยนื ท่ีหลงั เสาธงเช่นเดิม จนครบทุกคน
24. ผ้กู ากบั
พดู กบั ลูกเสือถึงเร่ืองที่รองผกู้ าํ กบั รายงาน และขอใหล้ ุกเสือไดป้ รับปรุงในส่วนท่ียงั บกพร่องอยใู่ นท่า

เรียบร้อย แลว้ ส่ัง “ กองตรง กองแยก “
25. เล่นเกม
26. เรียนตามหลกั สูตรเน้ือหาวชิ า
27. เล่าเร่ืองส้ันที่เป็นประโยชน์
28. พธิ ีปิ ดประชุมกอง ( นดั หมาย / ตรวจเครื่องแบบ / ชกั ธงลง / กองเลิก )

16

การเล่นเกม
ลูกเสือสามัญ/สามญั รุ่นใหญ่/วสิ ามัญ
การเป็ นผู้นาเกม
การเป็นผนู้ าํ เกม หมายถึง ศิลปะต่างๆ ของท่ีจะทาํ ใหผ้ อู้ ื่นสนุกสนาน จากเกม และทกั ษะทางกีฬาให้
มากท่ีสุดที่จะมากได้ ซ่ึงลกั ษณะตา่ งๆ พอประมวลไดด้ งั น้ี
1. ตระหนกั และเขา้ ใจเร่ืองความสนุกสนานร่าเริงของชีวติ และศิลปในการดาํ เนินชีวิตแตะละบุคคล
2. ตอ้ งเป็ นผกู้ ระตือรือร้นในหนา้ ท่ีการงาน อนั จะทาํ ใหท้ ุกคนกระตือรือร้นอยากร่วมในกิจกรรมดว้ ย
3. มีอารมณ์ขนั ยมิ้ แยม้ แจม่ ใสเสมอ จะทาํ ใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมสนุกสนานเตม็ ท่ี แต่มิไดห้ มายความวา่ ขนั ไป
เสียหมด ไม่สมเหตุสมผลและไม่แสดงลกั ษณะเคร่าเครียดจนเกินไป
4. มีอารมณ์มนั่ คง ตอ้ งอดทนต่อการกระทาํ ผิดๆ และถูกๆ ของผเู้ ขา้ ร่วมและมีความพยายามช่วยแกไ้ ข
ใหถ้ ูกวธิ ีและเกิดความสนุกสนานในที่สุด
5. ตอ้ งเป็ นคนสุภาพเรียบร้อย พดู จาไพเราะเสมอ
6. พยายามมองผา่ นความผดิ เลก็ ๆ นอ้ ยๆ ไปเสียบา้ ง คือไม่พยายามจูจ้ ้ีในความผดิ เล็กๆ นอ้ ยๆ ของ
ผเู้ ขา้ ร่วม เพราะจะทาํ ใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมเกิดความเบื่อหน่าย
7. มีสุขภาพและพลานามยั ดีท้งั ทางกายและทางจิต
8. มีลกั ษณะนิสัยเป็นมิตรต่อทุกคน
9. มีความยตุ ิธรรม ไมล่ าํ เอียง ใหค้ วามยตุ ิธรรมกบั ทุกคน
10. ตอ้ งมีความเชื่อมนั่ ในตนเอง
11. ตอ้ งเป็ นผรู้ ับการบริการและอยากเห็นบุคคลอ่ืนมีความสุข สนุกสนาน
12. รู้จกั แกป้ ัญหาและเขา้ ใจความรู้สึกของแต่ละบุคคล
13. เป็นผหู้ าความรู้อยเู่ ป็นนิจ โดยเฉพาะในวงนนั ทนาการและพลศึกษา
14. มีจินตนาการ และความคิดสร้างสรรค์
การสอนและการเป็ นผ้นู าเกม
ในการสอนเกมน้ัน ต้องสอนให้เด็กได้รับความรู้ ความเข้าใจในทกั ษะเบือ้ งต้นและได้เกดิ ผลตามมาดังนี้
1. การจดั พวก ก่อนอ่ืนผสู้ อนน้นั ตอ้ งรู้วา่ เกมน้นั เล่นได้ ก่ีคน การจดั ช้นั เรียนควรเป็นแบบใดจึงจะ
ไดผ้ ลดีท่ีสุด ท้งั น้ีตอ้ งจดั ให้เรียบร้อยและรวดเร็วโดยไมเ่ สียเวลา
2. การอธิบายวธิ ีการเล่น ผสู้ อนตอ้ อธิบายวธิ ีการเล่นของแต่ละเกม ดว้ ยคาํ พดู ที่ชดั เจน ชดั ถอ้ ยชดั คาํ
กะทดั รัดไม่ชา้ ไม่เร็ว
3. การสาธิตการเล่น เมื่อผสู้ อนอธิบายวธิ ีการเลนเสร็จแลว้ บางเกมเดก็ ไมเ่ ขา้ ใจแจม่ แจง้ ผสู้ อนจะตอ้ ง
ทาํ การสาธิตการเล่นใหท้ ุกคนไดเ้ ห็นไดเ้ ขา้ ใจ และการสาธิตน้นั ควรจะกระทาํ อยา่ งชา้ ๆ หรืออาจ
สาธิตไปพร้อมๆ กบั คาํ อธิบายดว้ ยก็จะเป็นการดี

17

4. การปฏิบตั ิ เมื่อเด็กเขา้ ใจวธิ ีการเล่นแลว้ ใหเ้ ด็กเล่นเกมน้นั ๆ ตามท่ีไดอ้ ธิบายสาธิตไปแลว้ การให้
เล่นหรือปฏิบตั ิน้นั ควรใหเ้ วลาพอสมควร ไม่นอ้ ยหรือนานเกินไป จะทาํ ใหเ้ บื่อหน่าย การปฏิบตั ิ
น้นั ครูตอ้ งดูแลใหท้ วั่ ถึงและถูกตอ้ งใหม้ ากท่ีสุด
4.1 ตอ้ งให้เหมาะสมกบั เพศของเด็ก
4.2 ตอ้ งใหเ้ หมาะสมกบั วยั ของเดก็ ในระดบั ช้นั
4.3 ตอ้ งใหท้ กั ษะกบั เดก็ ทุกดา้ น
4.4 ตอ้ งให้เหมาะสมกบั เวลา ไมส่ ้ันหรือยาวจนเกินไป
4.5 ตอ้ งให้เหมาะสมกบั สถานที่ท่ีมีอยู่
4.6 ตอ้ งใหท้ ้งั ความสนุกสนาน ร่าเริง และทกั ษะทางดา้ นกีฬาดว้ ย
4.7 ตอ้ งใหม้ ีการแขง่ ขนั ดว้ ย
4.8 ตอ้ งใหส้ มดุลกบั จาํ นวนนกั เรียน

การจัดอปุ กรณ์ในการสอน
1. ตอ้ งใหเ้ หมาะสมกบั วยั และระดบั ของเด็ก
2. ตอ้ งมีจาํ นวนเพียงพอ
3. ตอ้ งปลอดภยั ใชก้ ารไดเ้ สมอ ไม่ชาํ รุด
4. ตอ้ งมีหลายชนิดและเหมาะสมกบั กิจกรรมที่สอน

ข้อคานึงในการสอนเกม
1. ตอ้ งเตรียมเกมใหเ้ พียงพอและเหมาะสมกบั เวลา
2. ตอ้ งเตรียมอุปกรณ์ใหพ้ ร้อมเพรียง
3. ใชภ้ าษาง่ายๆ ส้ันๆ เขา้ ใจง่ายและรวดเร็ว
4. ตอ้ งคิดก่อนวา่ เกมน้นั จะใหท้ กั ษะอะไรกบั เดก็
5. ตอ้ งสอนใหเ้ หมาะสมกบั เวลา
6. ควรหาเกมที่สอนท่ีใหโ้ อกาสเดก็ ฝึกทกั ษะการเป็นผนู้ าํ ที่ดีไปดว้ ย
7. การสอนควรหดั เดก็ ให้รับผดิ ชอบในหนา้ ที่
8. การสอนควรมีคาํ ชมเชย เม่ือมีการทาํ ดี และตกั เตือนเมื่อกระทาํ บกพร่อง
9. การสอนตอ้ งใหท้ ว่ั ถึง ใหเ้ ด็กทุกคนไดเ้ ล่นไดเ้ รียนไม่วา่ ในลกั ษณะเช่นไร
10. ควรสาํ รวจความบกพร่องชวั่ โมงท่ีแลว้ และแกไ้ ขก่อนสอนในชวั่ โมงต่อไป

18

ข้อควรคานึง ในการนาเกมไปใช้กจิ กรรม
1. ผนู้ าํ เกม ควร “อิน” กบั การเล่นเกม เพราะเมื่อผนู้ าํ เกมรู้ลึกสนุก ซ่ึงแสดงออกไดท้ างรอยยมิ้ แววตา
และทา่ ท่าที่ต้งั ใจจะเล่นเกมแลว้ ยอ่ มส่งผลใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมอยากมีส่วนร่วมและเกิดอารมณ์สนุกตามไป
ดว้ ย
2. ผนู้ าํ เกม ควรใชจ้ าํ นวนผเู้ ขา้ ร่วมเป็นตวั เลือกอนั ดบั แรกในการเลือกเกม และควรเริ่มจากเกมที่
ผเู้ ขา้ ร่วมรู้ลึกสะดวกใจในการเล่น เช่น เกมที่ใหพ้ ดู ถึงตวั เอง เกมท่ีใชก้ ารสมั ผสั บริเวณมือ ไหล่
จากน้นั จึงพฒั นาสมั พนั ธภาพของผเู้ ขา้ ร่วมให้รู้สึกใกลช้ ิดกนั มากข้ึนโดยใชเ้ กมที่ทาํ ใหท้ ุกคนไดม้ ี
โอกาสสมั ผสั สบตา และพดู คุยกนั เป็นตน้
3. ผนู้ าํ เกม ควรชวนคุยดว้ ยการเกริ่นนาํ เพ่ือใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมคลายความ เคอะเขินในการร่วมเล่น เช่น “ก่อน
จะมาเล่นเกมดว้ ยกนั ดิฉนั /ผม ทราบวา่ ทุกคนคือผเู้ ชี่ยวชาญในการทาํ กิจกรรมเกมเป็นอยา่ งยง่ิ แต่
เพ่อื ความสนุกสนานร่วมกนั จะขอความร่วมมือจากทุกทา่ น ดงั น้ี ถา้ ถามวา่ “ เคยเล่นเกม.................
(ช่ือเกม) น้ี ไหม “ ทุกคนตอ้ งตอบวา่ “ ไม่เคย “ และถา้ ถามทุกคนวา่ “ อยากเล่นเกม ( ช่ือเกม ) น้ี
ไหม “ แมน้ วา่ ทุกทา่ นจะไมเ่ คยเล่นแต่ ทุกท่านจะตอ้ งตอบวา่ “ อยากเล่น “
4. ผนู้ าํ เกม ควรเตรียมความพร้อมในเรื่องสถานที่ เช่น จดั หอ้ งใหม้ ีพ้นื ท่ีโล่งเพื่อใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมไดเ้ ล่นเกม
อยา่ งสะดวก และควรเตรียมอุปกรณ์ เช่นเชือก นกหวดี เทปเพลง เครื่องเสียง และภาพประกอบ
ตา่ งๆ ไวล้ ่วงหนา้
5. ผนู้ าํ เกม ควรฝึกการบอกคาํ สั่งท่ีกระชบั ชดั เจน และเป็นลาํ ดบั ข้นั ตอน เพื่อใหผ้ เู้ ขา้ ร่วมทุกคนเขา้ ใจ
ตรงกนั และทาํ ตามคาํ สง่ั อยา่ งไมส่ ับสน
6. ผนู้ าํ เกม ควรสังเกตอารมณ์และทา่ ทีของผเู้ ขา้ ร่วมตลอดเวลาที่นาํ เกม รวมท้งั มีความยดึ หยนุ่ เช่น
พยายามชกั ชวนใหค้ นที่ไมค่ ่อยแสดงออกใหม้ ีส่วนร่วมมากข้ึน หรือถา้ สังเกตคนท่ีต้งั ครรภ์ เจบ็ ป่ วย
หรือมีทา่ ทีรู้สึกอึดอดั ไมส่ บายใจที่จะแสดงความคิดเห็นหรือเล่นเกม กไ็ มค่ วรเชา้ ช้ีผนู้ ้นั เป็นตน้

ประเภทของเกม
1. เกมเตรียมความพร้อม
2. เกมทาํ ความรู้จกั กนั
3. เกมตกลงกติกาเรียนรู้ร่วมกนั
4. เกมกระตุน้ ความไว ไหวพริบ
5. เกมพฒั นาทกั ษะการฟัง
6. เกมแบง่ กลุ่ม

19

เรียนตามหลกั สูตรเนือ้ หาวชิ า
ลกู เสือสามญั /สามัญรุ่นใหญ่ /วสิ ามญั
การจดั กิจกรรมการเรียนตามหลกั สูตรเน้ือหาวิชา ผกู้ าํ กบั รองผกู้ าํ กบั ควรคาํ นึงถึงเน้ือหาของหลกั สูตร
เช่น การเตรียมอุปกรณ์ สื่อ สถานท่ี และอื่นๆ ใหเ้ หมาะสมกบั กิจกรรม

การเข้าฐาน ลาฐาน
ลกู เสือสามญั /สามัญรุ่นใหญ่ /วสิ ามัญ

ใหป้ ฏิบตั ิดงั ต่อไปน้ี
1. ผกู้ าํ กบั เรียกลูกเสือรวม ช้ีแจงการเขา้ เรียนฐานกิจกรรมตามหลกั สูตร นายหมู่แตล่ ะหมู่ ส่ัง “แบก อาวธุ ”

หรือ “คอน อาวธุ ” “หนา้ เดิน “ แตล่ ะหมเู่ ขา้ ไปเรียนตามฐาน จนครบกาํ หนดเวลา ผกู้ าํ กบั ใหส้ ัญญาณนกหวดี 1
คร้ัง ใหแ้ ตล่ ะฐานเตรียมลาฐาน ผกู้ าํ กบั ใหส้ ัญญาณนกหวีด คร้ังท่ี 2 แต่ละหมเู่ ปล่ียนฐาน(ปฏิบตั ิเช่นน้ีจนครบทุก
ฐาน)

2. การยนื ของวทิ ยากรประจาํ ฐาน (ควรหาที่ใหเ้ หมาะสม อาจจะจดั เป็นการยนื หนั หนา้ เขา้ หาวงกลม หรือ
หนั หลงั ใหว้ งกลม และใหล้ ูกเสือเขา้ ทางดา้ นขวามือของวิทยากร)

3. ลูกเสือเดินเขา้ หาวทิ ยากรประจาํ ฐานทางดา้ นขวามือ(ในท่าแบกอาวธุ หรือคอนอาวธุ )ห่างประมาณ 3
กา้ ว นายหม่หู ยดุ ตรงหนา้ วทิ ยากรประจาํ ฐาน นายหมู่ สง่ั “เรียบ อาวธุ “ สัง่ “ ซา้ ย หนั “ สั่ง “ จดั แถว “ สัง่ “นิ่ง”
สง่ั “ หมู.่ ......... วนั ทยาวธุ ” ทุกคนทาํ วนั ทยาวธุ นายหมู่ ลดมือลง กา้ วเทา้ ซา้ ยไป ขา้ งหนา้ 1 กา้ ว นายหม่ยู กมือข้ึน
ทาํ วนั ยาวธุ แลว้ กล่าววา่ “หมู่........... พร้อมท่ีจะรับการฝึ กแลว้ ครับ/คะ่ ” นายหมู่ลดมือลง กา้ วเทา้ กลบั ที่เดิม นาย
หมยู่ กมือข้ึนทาํ วนั ทยาวธุ นายหมู่ สั่ง “ เรียบ อาวธุ “ สั่ง “ ตามระเบียบ พกั “

4. วทิ ยากรประจาํ ฐาน ช้ีแจง เน้ือหาวชิ าตามหลกั สูตรในฐานใหล้ ูกเสือเขา้ ใจ
5. นายหมสู่ ัง่ “หม.ู่ ..... ตรง” สง่ั “ พกั ” ลูกเสือทุกคน รวมพลอง
6. วทิ ยากรประจาํ ฐาน ใหก้ ารฝึ กอบรม หรือกิจกรรมตา่ งๆ ในฐานของตนเอง จนไดย้ นิ สัญญาณ นกหวดี
คร้ังที่ 1 วทิ ยากรประจาํ ฐานสรุป และใหล้ ูกเสือนาํ พลองมาประจาํ ตวั
7. นายหมู่ สัง่ “ จดั แถว “ สัง่ “ นิ่ง “ ส่งั “ หม.ู่ ............วนั ทยาวธุ “ และกล่าวา่ “ หม.ู่ .....ขอขอบคุณครับ/ค่ะ
สง่ั “ เรียบ อาวธุ “ สั่ง “ ขวา หนั “ สัง่ “ แบก อาวธุ “ หรือ “ คอน อาวธุ “ ส่งั “ หนา้ - เดิน “ (สญั ญาณนกหวดี คร้ัง
ท่ี 2 ลูกเสือออกเดินไปยงั ฐานอื่นต่อไป)
8. เม่ือลูกเสือเดินไปถึงฐานตอ่ ไปใหป้ ฏิบตั ิ ตาม ขอ้ 2 - 7 และปฏิบตั ิเช่นน้ี จนครบทุกฐาน
9. เมื่อครบทุกฐาน ผกู้ าํ กบั เรียก รวม เพื่อ กิจกรรมการเล่าเร่ืองส้ันตอ่ ไป

20

การเล่าเรื่องส้ันทเ่ี ป็ นประโยชน์
ลกู เสือสามญั /สามัญรุ่นใหญ่/วสิ ามัญ

ควรเป็ นเร่ืองง่ายๆใชเ้ วลานอ้ ยและควรใหล้ ูกเสือ-เนตรนารี ไดร้ ่วมกนั สรุปถึงคุณและโทษ เช่น ความ
สามคั คี ความเสียสละ ความซื่อสตั ย์ ฯลฯ ใหป้ ฏิบตั ิดงั น้ี

1. ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ที่ไดร้ ับมอบหมายเรียกลูกเสือสามญั รวม
2. ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ที่ไดร้ ับมอบหมาย จดั หาสถานท่ีที่เหมาะสม(ใตต้ น้ ไม,้ ใตถ้ ุนอาคาร,
หรือท่ีร่มร่ืน) นง่ั พกั รวม หรือเป็นหมกู่ ไ็ ด้
3. ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ที่ไดร้ ับมอบหมาย อาจสรุปบทเรียน หรือจดั กิจกรรมเร่ืองง่ายๆ ส้ันๆ
4. ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ท่ีไดร้ ับมอบหมาย สรุปบทเรียนที่เรียนมาแลว้ ในวนั น้ี ส้นั ๆ
5. ผกู้ าํ กบั หรือรองผกู้ าํ กบั ท่ีไดร้ ับมอบหมาย เล่านิทานที่มีคติสอนใจส้ันๆ ตามเวลาที่กาํ หนด

21

พธิ ีปิ ดประชุมกองลกู เสือสามัญ/สามัญรุ่นใหญ่ / วสิ ามัญ

ใหป้ ฏิบตั ิดงั ต่อไปน้ี

1. ผ้กู ากบั
กา้ วออกไปยนื ท่ีหนา้ เสาธง ห่างประมาณ 3 กา้ ว กล่าวคาํ วา่ “ กอง “ ดงั ๆ พร้อมทาํ สัญญาณมือเป็ น

รูปคร่ึงวงกลม
2. ลกู เสือ
วง่ิ มาเขา้ แถวเป็ นรูปคร่ึงวงกลม ตามลาํ ดบั หมู่ เริ่มจากนายหมู่ พลาธิการ คนครัว ผชู้ ่วยคนครัว คน

หาน้าํ คนหาฟ้ื น คนรับใชท้ วั่ ไป และรองนายหมู่ ระยะห่างระหวา่ งบุคคล 1 ช่วงศอก ระหวา่ งหมู่ 1 ช่วงแขน
3. ผู้กากบั
สัง่ “ จัดแถว “ ลูกเสือ จดั แถวตามขา้ งตน้ เม่ือเห็นวา่ เรียบร้อยแลว้
4. ผ้กู ากบั
ส่ัง “ ตามระเบยี บพกั “
5. ลกู เสือ
ลูกเสือทุกคนยนื ในท่าตามระเบียบพกั
6. ผ้กู ากบั
นัดหมาย ลูกเสือเก่ียวกบั ส่ิงท่ีตอ้ งเตรียมมาในการเรียนในคร้ังต่อไป
7. ผ้กู ากบั
ผกู้ าํ กบั มอบหมายใหร้ องผกู้ าํ กบั ตรวจเครื่องแตง่ กายของลูกเสือ
8. รองผู้กากบั
รองผกู้ าํ กบั กา้ วออกมาทาํ ความเคารพผกู้ าํ กบั โดยการทาํ วนั ทยาหตั ถ์ แลว้ กา้ วออกไปยนื ท่ีหนา้ หมทู่ ่ี

รับผดิ ชอบ
9. นายหมู่ลกู เสือ
นายหมูล่ ูกเสือแต่ละหมสู่ ั่ง “ หมู่ ……….. ตรง วนั ทยาวธุ “ ลูกเสือทุกคนยนื ในทา่ ตรง และทาํ

วนั ทยาวธุ พร้อมกนั นายหมู่ ลดมือลง กา้ วออกมา 1 กา้ ว ทาํ วนั ทยาวธุ พร้อมพดู วา่ “ หมู่ ……. พร้อมทร่ี ับการ
ตรวจแล้ว ครับ / คะ “ ( รองผกู้ าํ กบั รับดว้ ยการทาํ วนั ทยาหตั ถต์ ้งั แตต่ น้ จนจบ ) นายหมลู่ ดมือลง กา้ วถอยหลงั 1
กา้ ว ทาํ วนั ทยาวธุ และสัง่ “ เรียบอาวธุ “ ลูกเสือทุกคนเรียบอาวธุ และยนื ในท่าตรง

10. รองผ้กู ากบั
กา้ วเขา้ ไปหน่ึงกา้ ว พร้อมตรวจที่นายหมกู่ ่อน โดยการส่ัง “ นายหมกู่ ลบั หลงั หนั “ ดูเครื่องแต่งกาย

ของนายหมู่ แลว้ สัง่ “ นายหม่กู ลบั หลงั หนั “ ( ลูกเสือทุกคนยนื ในทา่ ตรง )หลงั จากตรวจนายหมูแ่ ลว้ รองผกู้ าํ กบั
กา้ วชิดไปทางดา้ นขวา โดยนายหมู่กา้ วออกมายนื ดา้ นขา้ งของผตู้ รวจโดยเย้ืองไปทางดา้ นหลงั เลก็ นอ้ ยและกา้ วชิด

22

ไปพร้อมกบั ผกู้ าํ กบั จนถึงคนสุดทา้ ยของหมู่ ( รองนายหมู่ ) รองผกู้ าํ กบั กา้ วไปตรวจทางดา้ นหลงั ของลุกหมู่ทุก
คน จนหมด นายหม่วู งิ่ ออ้ มทางดา้ นหลงั ผตู้ รวจ กลบั มายนื ในที่ของนายหมู่ ผตู้ รวจกา้ วกลบั มายงั ท่ีนายหมยู่ นื

11. นายหมู่
นายหม่สู ่ัง “ วนั ทยาวธุ “ ( รองผกู้ าํ กบั รับดว้ ยการทาํ วนั ทยาหตั ถ์ ) ลูกเสือทุกคนในหมทู่ าํ วนั ทยาวธุ

นายหมกู่ ล่าวขอบคุณ “ หมู่ …………. ขอขอบคุณมากครับ / คะ “ สั่ง “ เรียบอาวธุ “ “ ตามระเบยี บพกั
“ ลูกเสือทุกคนยนื ในทา่ ตามระเบียบพกั

12. รองผู้กากบั
กลบั หลงั หนั ดูรองผกู้ าํ กบั คนอ่ืน ถา้ ยงั ไม่มีผรู้ ายงาน หรือรายงานจบแลว้ พูด “ ขออนุญาต

“ พร้อมทาํ วนั ทยาหตั ถ์ แลว้ กล่าวรายงาน จนจบ ลดมือลง วงิ่ กลบั เขา้ ไปยนื ท่ีหลงั เสาธงเช่นเดิม จนครบทุกคน
13. ผ้กู ากบั
พดู กบั ลูกเสือถึงเร่ืองท่ีรองผกู้ าํ กบั รายงาน และขอใหล้ ูกเสือไดป้ รับปรุงในส่วนที่ยงั บกพร่องอยใู่ ห้

เรียบร้อย แลว้ สัง่ “ กองตรง “ “ เชิญหมู่บริการ “
14. ลกู เสือหมู่บริการ
ลูกเสือหมู่บริการจาํ นวน 2 คน ฝากพลองกบั ผทู้ ี่อยดู่ า้ นขา้ ง วงิ่ ออกมาพร้อมกนั ท้งั 2 คน มาหยดุ ที่

หนา้ เสาธง ห่างประมาณ 3 กา้ ว ทาํ วนั ทยาหตั ถพ์ ร้อมกนั เอามือลง คนท่ีอยทู่ างขวามือ กา้ วออกไปแกะเชือกธง
โดยยนื ในท่าเทา้ ชิด เม่ือแกะเชือกธงออกมาแลว้ กา้ วถอยหลงั กลบั มายนื ในที่เดิมขนานกบั คนท่ีอยทู่ างซา้ ยพร้อม
ส่งเชือกธงใหค้ นทางซา้ ย โดยที่ธงอยดู่ า้ นขวาเสมอ คนทางซา้ ยเป็นคนชกั ธงชาติ

15. ผู้กากบั
สัง่ “ กองเคารพธงชาติ วนั ทยาวุธ “

16. ลูกเสือ
ลูกเสือทุกคนทาํ วนั ทยาวธุ ผชู้ กั ธงชาติชกั ธงชาติลงจากยอดเสา ( ไม่ตอ้ งร้องเพลงชาติ ) โดยคน

ทางขวา และคนทางขวาผกู เชือกธง กลบั มายนื แลว้ ทาํ วนั ทยาหตั ถพ์ ร้อมกนั กลบั หลงั หนั เขา้ ไปยนื ในแถว
รับพลองมาจากท่ีฝากไวท้ าํ วนั ทยาวธุ

17. ผู้กากบั
สง่ั “ เรียบอาวธุ “

18. ลูกเสือ
ลูกเสือทุกคน “ เรียบอาวธุ “

19. ผู้กากบั
สัง่ “กองเลกิ “

23

20. ลูกเสือ
“ ทาวนั ทยาวุธ “ พร้อมพดู วา่ “ ขอบคุณครับ/คะ “ ทาํ ขวาหนั เรียบอาวธุ เลิกแถวแยกยา้ ยกนั ออกไป
เป็นการจบพธิ ีปิ ดประชุมกอง

24

หลกั สูตรและวชิ าพเิ ศษลูกเสือสามญั พ.ศ. 2525

จุดหมายของการลูกเสือสามญั คือ เพื่อส่งเสริมการพฒั นาในทางร่างกาย สติปัญญา จิตใจ ศีลธรรมและ
สังคมของลูกเสืออายุ 11 ถึง 16 ปี โดยถือวา่ เป็ นส่วนสําคญั ส่วนหน่ึงของแผนการฝึ กอบรมที่ต่อเน่ืองกนั กบั ของ
เดก็ ในวยั ตา่ งๆ ที่อยใู่ นขบวนการลูกเสือ

แผนการฝึ กอบรมลูกเสือสามญั มีระดบั สูงข้ึนตามวยั และสมรรถภาพของเด็กแต่ละคนกบั มีหลกั สูตรวิชา
พเิ ศษต่างๆดว้ ย
การเขา้ อยใู่ นกองลูกเสือสามญั

เดก็ อาจเขา้ อยใู่ นกองลูกเสือสามญั โดยเลื่อนมาจากกองลูกเสือสาํ รอง หรือโดยการสมคั รเขา้ เป็นสมาชิก
ใหม่ของคณะลูกเสือแห่งชาติ

ระบบหมู่
กองลูกเสือสามญั ประกอบดว้ ยหมู่ลูกเสือ 2 – 6 หมู่ หมู่หน่ึงมีลูกเสือ 6 – 8 คน รวมท้งั นายหมู่ลูกเสือและ
รองนายหมู่ลูกเสือดว้ ย แต่ละหมู่มีนายหมู่ลูกเสือเป็ นผนู้ าํ โดยมีรองนายหมู่ลูกเสือเป็ นผชู้ ่วย ระบบหมู่เป็ นเร่ือง
สําคญั และจาํ เป็ นในการฝึ กอบรมลูกเสือสามญั ซ่ึงประกอบดว้ ยการฝึ กอบรมในเร่ืองการเป็ นผนู้ าํ การวางแผน
และการประกอบกิจกรรมตา่ งๆ โดยถือหลกั การพ่งึ ตนเองเป็นสาํ คญั
หมู่ลูกเสือเป็นหน่วยในการจดั กิจกรรมท้งั ปวง
ความสําเร็จของการฝึ กอบรมลูกเสือ อยทู่ ่ีการฝึ กอบรมนายหมู่และการเปิ ดโอกาสให้นายหมู่ทุกคนได้มี
ส่วนร่วมอยา่ งเตม็ ท่ีในกิจการของกองโดยมีการปรึกษาหารือกนั ในท่ีประชุมนายหมู่
ผกู้ าํ กบั ลูกเสือสามญั มีหนา้ ท่ีเป็นท่ีปรึกษาของที่ประชุมนายหมู่และทาํ การฝึ กอบรมนายหมู่ในกองของตน
เพอ่ื ใหน้ ายหมเู่ หล่าน้นั ไปทาํ การฝึกอบรมลูกเสือในหมู่ของตนอีกช่วงหน่ึง
ในค่ายพกั แรม ลูกเสืออยแู่ ละทาํ งานร่วมกนั เป็นหมใู่ นการประกอบกิจกรรมตา่ งๆ
ช้นั ของลูกเสือสามญั
แผนการฝึกอบรมลูกเสือสามญั แบ่งออกเป็น 3 ช้นั คือลูกเสือตรี ลูกเสือโท ลูกเสือเอก
ลูกเสือตรี มีหลกั สูตรโดยยอ่ ดงั น้ี
1. ความรู้เกี่ยวกบั ขบวนการลูกเสือ
2. คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั
3. กิจกรรมกลางแจง้
4. ระเบียบแถว
เม่ือสอบวชิ าตามหลกั สูตรลูกเสือตรี ไดแ้ ลว้ จึงไดเ้ ขา้ พิธีประจาํ กองและใหไ้ ดร้ ับการฝึกอบรมช้นั สูงต่อไป
ตามลาํ ดบั

25

ลูกเสือโท มีหลกั สูตรโดยยอ่ ดงั น้ี
1. การรู้จกั ดูแลตนเอง
2. การช่วยเหลือผอู้ ่ืน
3. การเดินทางไปยงั สถานท่ีตา่ งๆ
4. ทกั ษะในทางวชิ าลูกเสือ
5. งานอดิเรกและเรื่องท่ีสนใจ
6. คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือ
7. ระเบียบแถว
ลูกเสือเอก มีหลกั สูตรโดยยอ่ ดงั น้ี
1. การพ่ึงตนเอง
2. การบริการ
3. การผจญภยั
4. วชิ าช่างของลูกเสือ
5. ระเบียบแถว

การสอบวชิ าลูกเสือทุกช้นั ใหผ้ กู้ าํ กบั กองลูกเสือเป็นผดู้ าํ เนินการสอบ
การสอบวชิ าลูกเสือตรี วชิ าลูกเสือโท วชิ าลูกเสือเอก ลูกเสือจะตอ้ งสอบวชิ าตามท่ีกาํ หนดไว้
ในหลกั สูตรสาํ หรับแตล่ ะช้นั ใหไ้ ดค้ รบทุกวชิ าเสียก่อนจึงจะเล่ือนช้นั ได้
ลูกเสือสามญั อาจทาํ งาน และสมคั รสอบเพื่อขอรับเครื่องหมายลูกเสือสามญั รุ่นใหญ่ ใน
ระยะเวลา 3 เดือน ก่อนที่จะเลื่อนจากกองลูกเสือสามญั ไปอยกู่ องลูกเสือสามญั รุ่นใหญ่

หมวด 1
ลกู เสือตรี
ลกั ษณะเครื่องหมาย
ทาํ ดว้ ยผา้ สีกากี รูปโล่ ยาว 4 ชม. กวา้ ง 2.5 ซม. มีรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติสีแดง แต่ไม่
มี แถบคาํ ขวญั และมีคาํ วา่ “ลูกเสือ” สีเหลือง ติดที่กึงกลางกระเป๋ าเส้ือขา้ งซา้ ย

หลกั สูตร
1.ความรู้เกี่ยวกบั ขบวนการลูกเสือ
แสดงวา่ มีความรู้ทว่ั ไปเกี่ยวกบั ขบวนการลูกเสือและการพฒั นาของกิจการลูกเสือโลก
1.1 ประวตั ิสงั เขปของ ลอร์ดเบเดน – โพเอลล์

26

1.2 พระราชประวตั ิสงั เขปของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยหู่ วั
1.3 ววิ ฒั นาการของขบวนการลูกเสือไทยและลูกเสือโลก
1.4 การทาํ ความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย และคติพจน์ของลูกเสือ
2.คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั
เขา้ ใจและยอมรับคาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั
3.กิจกรรมกลางแจง้
มีส่วนร่วมในกิจกรรมของหมู่หรือกองลูกเสือนอกสถานที่
4.ระเบียบแถว
4.1 ท่ามือเปล่า
4.2 ท่าถือไมพ้ ลอง
4.3 การใชส้ ัญญาณมือและนกหวดี
4.4 การต้งั แถวและการเรียกแถว

หมวด 2
ลกู เสือโท
ลกั ษณะเคร่ืองหมาย
ทาํ ดว้ ยผา้ สีกากี รูปไต ยาว 4.5 ซม. กวา้ ง 2.5 ซม. มีคาํ วา่ “ลูกเสือ” สีเหลือง เหนือกรอบสี
แดง ในกรอบสีแดงมีคาํ วา่ “เสียชีพอยา่ เสียสัตย”์ สีเหลือง ติดที่แขนเส้ือขา้ งซา้ ยก่ึงกลาง
ไหล่กบั ศอก
หลกั สูตร
1.การรู้จกั ดูแลตนเอง
1.1 บรรจุส่ิงของตา่ งๆลงในเคร่ืองหลงั สาํ หรับการไปอยคู่ ่ายพกั แรมปลายสัปดาห์
1.2 เตรียมเคร่ืองปัจจุบนั พยาบาลเป็นส่วนตวั สาํ หรับการเดินทางไกล
1.3 ก่อไฟ ปรุงเคร่ืองดื่มร้อน ปรุงอาหารง่ายๆ นอกสถานที่
1.4 กางเตน็ ทส์ าํ หรับพกั แรมในการเดินทางไกล
1.5 ออกไปอยคู่ า่ ยพกั แรมอยา่ งนอ้ ยหน่ึงคืน
2.การช่วยเหลือผอู้ ื่น
2.1 รู้จกั วธิ ีปฏิบตั ิต่อบาดแผล แมลงสตั วก์ ดั ตอ่ ย แดดเผา ไฟลวก น้าํ ร้อนลวก และการเป็นลม
2.2 แสดงความสามารถในการช้ีทางใหแ้ ก่คนต่างถ่ินและมีความรู้พอสมควร เก่ียวกบั บริการขนส่ง
สาธารณะของทอ้ งถ่ิน สถานท่ีน่าสนใจหรือสาํ คญั ของทอ้ งถ่ิน รวมท้งั ตาํ บลท่ีอยขู่ องแพทย์ สถานีตาํ รวจ สถานี
ดบั เพลิง สถานที่ต้งั โทรศพั ทส์ าธารณะและสถานท่ีราชการตา่ งๆ

27

3.การเดินทางไปยงั สถานท่ีต่างๆ
3.1 รู้ทิศท้งั 8 ทิศ รู้วธิ ีวางแผนที่ใหถ้ ูกทิศทางและรู้จกั การใชเ้ ขม็ ทิศ
3.2 แสดงวา่ เขา้ ใจในเรื่องมาตราส่วน และเครื่องหมายต่างๆ ท่ีใชก้ นั เป็นธรรมเนียมในการทาํ แผนท่ี โดย
อธิบายประกอบเส้นทางระยะส้นั ๆ ท่ีกาํ หนดใหต้ ามแผนท่ี
3.3 เดินทางไกลไปกลบั ระยะทาง 10 กม. กบั เพ่อื นคนหน่ึงซ่ึงมีอายุรุ่นราวคราวเดียวกนั และเม่ือกลบั
มาแลว้ ใหร้ ายงานต่อผกู้ าํ กบั ลูกเสือดว้ ยวาจา ถึงวตั ถุประสงคท์ ่ีไดก้ ระทาํ สาํ เร็จในระหวา่ งการเดินทาง (เช่น
สเกต็ ซ์ภาพ หรือไดร้ ับความรู้พิเศษเก่ียวกบั สถานที่บางแห่ง หรือ บุคคล)

3.4 แสดงวา่ รู้จกั และเขา้ ใจกฎจราจรตลอดจนเคร่ืองหมายท่ีใชใ้ นการจราจร
3.5 ศึกษาเรื่องราวเก่ียวกบั ต่างประเทศ 1 ประเทศ หาทางที่น่าสนใจในการที่จะเดินทางไปยงั ประเทศน้นั
และเล่าใหล้ ูกเสือในหมขู่ องตนทราบถึงส่ิงสาํ คญั ตา่ งๆ ท่ีหวงั วา่ จะไดพ้ บเห็นที่นนั่
4.ทกั ษะในทางวชิ าลูกเสือ
4.1 อธิบายถึงวธิ ีใชแ้ ละเกบ็ รักษามีดและขวาน ใชม้ ีดเหลาไมใ้ หเ้ ป็นสมอบกสาํ หรับขึงเตน็ ท์ หรือใหเ้ ป็น
เครื่องใชอ้ ยา่ งอ่ืน และใชข้ วานสาํ หรับผา่ ไมเ้ พอ่ื เตรียมก่อไฟ
4.2 แสดงวธิ ีผกู เง่ือน ซ่ึงเป็นประโยชนใ์ นการอยคู่ ่ายพกั แรมหรือบนเรือ คือ

ก. ผกู เง่ือนดว้ ยเชือกเส้นเดียวหรือสองเส้นที่มีขนาดเดียวกนั (Knots) เช่น เง่ือนประมง เงื่อนผกู
ร่น เง่ือนผกู คนลาก

ข. ผกู เงื่อนดว้ ยเชือกท่ีมีขนาดตา่ งกนั (Bends) เช่น เงื่อนขดั สมาธิ เง่ือนขดั สมาธิ 2 ช้นั
ค. ผกู เงื่อนดว้ ยเชือกกบั วสั ดุอยา่ งหน่ึงอยา่ งใด (Hitches) เช่น เงื่อนผกู ซุง เง่ือนตะกรุดเบด็ เงื่อน
ผกู ร้ัง
ง. ผกู แน่น (Lashing) เช่น ผกู ประกบ ผกู แทยง ผกู กากบาทสาํ หรับเงื่อน ตามขอ้ ก – ข – ค อยา่ ง
ละเง่ือนและ ตามขอ้ ง. ท้งั 3 เง่ือน
4.3 แสดงวา่ มีความรู้ทว่ั ไปและสนใจลกั ษณะและสญั ญาณเกี่ยวกบั กาลอากาศ โดยเฉพาะในส่วนท่ี
เกี่ยวกบั ทอ้ งถ่ินของตน
5.งานอดิเรกและเรื่องท่ีสนใจ
แสดงใหห้ ม่หู รือกองลูกเสือของตนเห็นวา่ ตนมีทกั ษะหรือสมรรถภาพพอสมควรในงานอดิเรก
หรือเร่ืองที่สนใจส่วนตวั เช่น การข่ีรถจกั รยาน , การวา่ ยน้าํ , ธรรมชาติศึกษา , เร่ืองราวเกี่ยวกบั กาลอากาศ , การ
รู้จกั ชนิดของเครื่องบิน , ดาว , การขี่มา้ , การทาํ หุ่นจาํ ลอง , การสานตะกร้า , การสะสมแสตมป์ ,วรรณคดี ,
การวาดภาพ , การตกแต่งบา้ น , การสร้างเครื่องรับวทิ ยุ , การทาํ เคร่ืองไม้ เช่น ประตู หนา้ ตา่ งๆ และบนั ได
สิ่งเหล่าน้ีเป็นเพยี งตวั อยา่ งเทา่ น้นั เรื่องที่สนใจและงานอยา่ งอ่ืนยงั มีอีกมาก

28

6.คาํ ปฏิญาณและกฏของลูกเสือ
สนทนากบั นายหมูข่ องตนเก่ียวกบั ความเจริญกา้ วหนา้ ของตนในเร่ืองวชิ าลูกเสือ ตลอดจนการ

ปฏิบตั ิตามคาํ ปฏิญาณและกฏของลูกเสือ กบั วางแผนเพ่ือความเจริญกา้ วหนา้ ของตนในอนาคตดว้ ย
7.ระเบียบแถว
ทบทวนท่าฝึกต่างๆ ที่กาํ หนดไวใ้ นหลกั สูตรวชิ าลูกเสือตรี และปฏิบตั ิตามหนงั สือคูม่ ือการฝึก

ระเบียบแถวลูกเสือของสาํ นกั งานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติ
หมวด 3
ลกู เสือเอก

ลกั ษณะเครื่องหมาย
ทาํ ดว้ ยผา้ สีกากี รูปโล่ ยาว 5 ซม. มีรูปตราคณะลูกเสือแห่งชาติ สีแดงและมีคาํ วา่ “ลูกเสือ”

สีเหลือง ติดท่ีแขนเส้ือขา้ งซา้ ยก่ึงกลางไหล่กบั ศอก

หลกั สูตร
1.การพ่ึงตนเอง
1.1 นบั แต่เขา้ เป็นลูกเสือสามญั ไดอ้ ยคู่ ่ายพกั แรมแลว้ เป็ นเวลาไมน่ อ้ ยกวา่ 12 คืน
1.2 วา่ ยน้าํ ไดร้ ะยะทาง 45 เมตร (ผอู้ าํ นวยการกอง กองลูกเสือ ผอู้ าํ นวยการลูกเสือจงั หวดั หรือ

ผอู้ าํ นวยการลูกเสืออาํ เภอ แลว้ แต่กรณี อาจอนุมตั ิใหส้ อบวชิ าอยา่ งอื่นแทนได)้
1.3 เขา้ ใจถึงการรักษาตวั ซ่ึงจาํ เป็นตอ้ งกระทาํ รวมท้งั ความรู้เกี่ยวกบั การที่ตอ้ งตรากตราํ จากการ

เปลี่ยนแปลงของสภาวะอากาศ สาเหตุของการป่ วยเจบ็ การป้ องกนั อาการ และการรักษาอยา่ งทนั ทีทนั ใด ก่อนท่ี
จะเร่ิมประกอบกิจกรรม ซ่ึงมีการผจญภยั เช่น การแล่นเรือใบ การเดินขา้ มเนินเขา และการสาํ รวจถ้าํ เป็นตน้

1.4 รู้จกั ใช้ ดูแลรักษา และระมดั ระวงั อนั ตราย อนั เนื่องจากการนาํ สิ่งต่อไปน้ีไปใช้
1.4.1 ตะเกียงและเตาสมยั ใหม่
1.4.2 ตะเกียงและเตาที่ใชส้ ูบ เช่น ตะเกียงเจา้ พายุ และเตาฟ่ ู
1.4.3 การใชไ้ ฟฟ้ าหรือเคร่ืองมือท่ีตอ้ งใชไ้ ฟฟ้ าในชีวติ ประจาํ วนั เช่น พดั ลม เตารีด เตา
ไฟฟ้ า ตเู้ ยน็ วทิ ยุ โทรทศั น์ เป็นตน้

1.5 ทาํ เร่ืองต่อไปน้ีอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงใหส้ าํ เร็จ

29

1.5.1 รู้วธิ ีพจิ ารณา ในเมื่อจะเลือกสถานท่ีต้งั คา่ ยพกั แรมและทาํ รายการอาหาร (รวมท้งั ปริมาณ)
สาํ หรับการอยคู่ า่ ยพกั แรมสองคน ในวนั หยดุ ปลายสัปดาห์

1.5.2 ปรุงอาหาร 2 อยา่ ง สาํ หรับ คน 2 คน
2.การบริการ
2.1 สามารถใหค้ าํ ช้ีแจงอยา่ งชดั เจนและส้นั ในเม่ือติดต่อขอความช่วยเหลือจากรถพยาบาล ตาํ รวจ หรือ
สถานีดบั เพลิง กบั รู้จกั วา่ ควรปฏิบตั ิอยา่ งไรในกรณีท่ีเกิดอุบตั ิเหตุ หรือเหตุฉุกเฉินอยา่ งอ่ืนรวมท้งั การช่วยเหลือ
เนื่องจากไฟไหม้ การจมน้าํ การถูกไฟฟ้ าช็อค และแก๊สรั่ว
2.2 รู้จกั การปฐมพยาบาล สาํ หรับกรณีเลือกออกภายนอกและอาการช็อค รู้วธิ ีที่ถูกตอ้ ในการช่วยใหค้ น
หายใจ และรู้ถึงอนั ตรายตา่ งๆ อนั เกี่ยวขอ้ งกบั การเคลื่อนยา้ ยคนเจบ็ ตลอดจนรู้จกั การนาํ ผปู้ ่ วยเจบ็ ส่งโรงพยาบาล
2.3 ใหบ้ ริการบางอยา่ ง ภายในหรือนอกวงการลูกเสือ ดว้ ยความสมคั รใจ โดยทาํ งานที่มีคุณค่าอยา่ งนอ้ ย
เป็นเวลา 3 ชวั่ โมง หรือโดยการใหบ้ ริการอยา่ งสม่าํ เสมอรวมเป็ นเวลา 3 ชว่ั โมง
3.การผจญภยั
3.1 เดินทางไกลดว้ ยเทา้ หรือโดยทางเรือดว้ ยความสามารถของตนเอง เป็นระยะทาง 20 กม. หรือโดย

รถจกั รยาน เป็ นระยะทาง 80 กม. และไปอยคู่ ่ายพกั แรมคา้ งคืนกบั ลูกเสือสามญั คนหน่ึง ที่มีอายรุ ุ่นราวคราว
เดียวกนั แลว้ บนั ทึกรายงานการเดินทางโดยยอ่ และกล่าวถึงสิ่งที่น่าสนใจ

3.2 ใชเ้ ขม็ ทิศในท่ีกลางแจง้ เพือ่ ทาํ แบบฝึกหดั ง่ายๆเก่ียวกบั การหาทิศ
3.3 อธิบายระบบเส้นช้นั ความสูง (Contour System) กบั สามารถแจง้ และหาตาํ แหน่งที่ต้งั โดยอาศยั ระบบ
พิกดั กริด (Grid Reference) ในแผนที่ของกรมแผนที่ทหารได้
3.4 เลือกทาํ งานตอ่ ไปน้ีใหส้ าํ เร็จ 2 อยา่ ง

ก. เขา้ ร่วมกบั หมู่หรือกองลูกเสือของตนในกิจกรรมกลางแจง้ โดยร่วมกบั ลูกเสือหมู่หน่ึงจาก
กองอื่น เช่น การอยคู่ า่ ยพกั แรมการเดินทางไกล การเล่นในที่กวา้ ง หรือการเดินทางสาํ รวจ

ข. เดินทางตามลาํ พงั หรือกบั เพ่ือนคนหน่ึงท่ีมีอายุรุ่นราวคราวเดียวกนั ไปยงั สถานที่น่าสนใจ
หรือ เดินทางไกลระยะทางไม่นอ้ ยกวา่ 40 กม. และรายงานดว้ ยวาจาโดยยอ่ เกี่ยวกบั เหตุการณ์
ท่ีเกิดข้ึนในวนั น้นั

ค. พายเรือนง่ั คนเดียว เป็ นระยะทาง 1,600 เมตร หรือทาํ การแล่นเรือใบขนาดเล็ก รอบระยะทาง
รูปสามเหล่ียม หรือมีความเขา้ ใจในระบบการผกู เชือกพนั หลกั ให้แน่น (the belay systemcc)
ไตล่ งตามเส้นเชือกจากท่ีสูง (abseil) ระยะ 9 เมตร โดยถูกตอ้ งตามวธิ ี

ง. ในขณะท่ีไปอย่คู ่ายพกั แรมในต่างประเทศให้ใชเ้ วลา 1 วนั กบั หมู่ของตนหรือกบั ลูกเสืออีก
คนหน่ึง จากกองลูกเสือของตน หรือกองลูกเสือในทอ้ งถ่ิน เพื่อสาํ รวจตาํ บลหรือหมู่บา้ นใน
ทอ้ งถิ่น เมื่อกลบั มาแลว้ ให้รายงานดว้ ยวาจาวา่ ไดท้ าํ อะไร เห็นอะไร พบกบั ใคร และมี
อะไรบา้ งที่ไดเ้ รียนรู้เกี่ยวกบั ชีวติ ในทอ้ งถิ่น

30

4.วชิ าการของลูกเสือ
4.1 ทาํ โครงการบุกเบิก 1 โครงการใหส้ าํ เร็จ โดยใชก้ ารผกู แน่น (Lashings) ที่แตกต่างกนั อยา่ งนอ้ ยที่สุด
2 วธิ ี และ/หรือ ใชร้ อกประกอบเชือก (blocks and tackle) เร่ืองโดยปกติควรจะทาํ เป็นโครงการของหมู่
4.2 แสดงวธิ ีผกู เงื่อนตา่ งๆ 3 อยา่ ง ที่มีประโยชนส์ าํ หรับช่วยเหลือผทู้ ่ีตกอยใู่ นอนั ตราย เช่น เง่ือนบ่วงสาย
ธนู เง่ือนบ่วงสายธนูสองช้ัน เง่ือนบ่วงสายธนูสามช้ัน เง่ือนเก้าอ้ี และวิธีผูกเชือกพนั หลักให้แน่น (belay
procedure ) ท่ีถูกตอ้ ง
4.3 ปรุงอาหารแบบชาวป่ า และกินอาหารน้นั กีบทาํ ท่ีพกั แรมชว่ั คราว และนอนคา้ งคืนในที่พกั แรมน้นั
4.4 รู้จกั กฎแห่งความปลอดภยั ของการใชข้ วาน และรู้จกั วธิ ีเก็บรักษาเล่ือยและขวาน กบั ใชเ้ ล่ือยและขวาน
สาํ หรับโคน่ ตน้ ไม้ ริดกิ่งไม้ หรือตดั ไมเ้ น้ือออ่ น
4.5 เลือกทาํ งานต่อไปน้ีใหส้ าํ เร็จ 2 อยา่ ง

ก. จดั ทาํ อนุทินธรรมชาติ เก่ียวกบั นกหรือสัตวเ์ ล้ียง หรือทาํ การสะสมตวั อยา่ งใบไมแ้ ละดอกไม้
เป็นเวลาอยา่ งนอ้ ย 1 เดือน

ข. จดั ทาํ สถิติกาลอากาศประจาํ วนั อยา่ งง่ายๆเป็นเวลา 1 เดือน หรือจดั ทาํ สมุดหมายเหตุรายวยั
ของหมูล่ ูกเสือเป็นเวลา 2 เดือน

ค. ไปเยอื นอาคารหรือสถานท่ีสาํ คญั แห่งหน่ึงของทอ้ งถ่ิน และเขียนรายงานสังเขป บรรยายถึง
ประวัติและวตั ถุประสงค์ของอาคาร หรื อสถานที่น้ัน หรือสํารวจบริเวณเล็กๆ แห่งหน่ึงในละแวกบ้าน
ของตน เช่น บริเวณสองฝั่งแม่น้าํ หรือลาํ คลองระยะทาง 800 เมตรและทาํ แผนผงั ขนาดใหญ่แสดงส่ิงต่างๆใน
บริเวณน้นั

ง. ไดร้ ับเคร่ืองหมายวชิ าพเิ ศษลูกเสือสามญั อยา่ งนอ้ ย 2 เครื่องหมาย
จ. แสดงวา่ ตระหนกั ในความจาํ เป็นของการอนุรักษธ์ รรมชาติโดยมีส่วนร่วมในโครงการ
อนุรักษธ์ รรมชาติ 1 โครงการ อยา่ งจริงจงั
4.6 อภิปรายกบั ผกู้ าํ กบั ลูกเสือของตนในเรื่องตอ่ ไปน้ี
ก. ความเขา้ ใจของตน เกี่ยวกบั คาํ ปฏิญาณและกฏของลูกเสือ
ข. การฝึกอบรมวชิ าลูกเสือของตนในอนาคตและการสมคั รเขา้ เป็นลูกเสือสามญั รุ่นใหญ่
ค. ความหมายในทางปฏิบตั ิของความเป็นพน่ี อ้ งของลูกเสือทว่ั โลก
5.ระเบียบแถว
5.1 ทบทวนท่าฝึกตา่ งๆ ท่ีกาํ หนดไวใ้ นหลกั สูตรวชิ า ลูกเสือ ตรี โท
5.2 การเดินสวนสนาม

31

วชิ าพเิ ศษลูกเสือสามญั

1. กระบ่ีกระบองเบ้ืองตน้ 2. การใชพ้ ลงั งานทดแทน 3. การพราง 4. การพฒั นาชุมชน
5. การหามิตร 6. การอนุรักษธ์ รรมชาติ 7. ช่างเขียน 8. ช่างเบ็ดเตลด็
9. ช่างไม้ 10. ช่างหนงั 11. ชาวค่าย 12. ชาวนา
13. ชาวไร่ 14. ชาวสวน 15. นกั กรรเชียงเรือ 16. นกั กรีฑา
17. นกั ขี่มา้ 18. นกั เคร่ืองบินเลก็ เบ้ืองตน้ 19. นกั จกั รยาน 2 ลอ้ 20. นกั จกั สาน
21. นกั จบั ปลา 22. นกั ดนตรี 23. นกั ดาราศาสตร์เบ้ืองตน้ 24. นกั ธรรมชาติศึกษา
25. นกั บุกเบิก 26. นกั ผจญภยั ในป่ า 27. นกั พายเรือ 28. นกั ยงิ ปื นเบ้ืองตน้
29. นกั เล้ียงสตั วเ์ ลก็ 30. นกั แลน่ เรือใบ 31. นกั วา่ ยน้าํ 32. นกั สะสม
33. นกั สงั เกตและจาํ 34. นกั สญั ญาณ 35. นกั สาํ รวจ 36. นกั อุตุนิยมวทิ ยา
37. นายทา้ ยเรือบด 38. นิเวศวทิ ยา 39. บรรณารักษ์ 40. ผชู้ ่วยคนดบั เพลิง
41. ผชู้ ่วยตน้ เด่น 42. ผชู้ ่วยเหลือผปู้ ระสบภยั 43. ผบู้ ริบาลคนไข้ 44. ผปู้ ระกอบอาหารในค่าย
45. ผใู้ หก้ ารปฐมพยาบาล 46. มวยไทยเบ้ืองตน้ 47. มวยสากลเบ้ืองตน้ 48. มคั คเุ ทศก์
49. มารยาทในสงั คม 50. ยามอากาศเบ้ืองตน้ 51. ล่าม 52. ลกู เสือเอกพระมงกฏุ เกลา้
53. ลูกเสือโทพระมงกฏุ เกลา้ 54. สายยงยศ

32

หลกั สูตร
ลูกเสือสามัญ ตรี
ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี 4

33

ผลการเรียนรู้ทคี่ าดหวงั รายปี ลูกเสือสามัญ ตรี

ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงั รายปี สาระการเรียนรู้ช้ัน ป.4

1. มีความรู้ความเขา้ ใจเน้ือหาเร่ืองราวของกิจกรรม  หลกั สูตรลูกเสือตรี

และเสนอแนะการนาํ กิจกรรมไปใชใ้ นสถานการณ์ ความรู้เกี่ยวกบั ขบวนการลูกเสือ

ตา่ งๆ ระเบียบแถว

2. ช่วยเหลือหรือแนะนาํ ผอู้ ื่นใหป้ ฏิบตั ิกิจกรรม คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั

และชื่นชมยนิ ดีต่อผปู้ ฏิบตั ิไดส้ าํ เร็จ กิจกรรมกลางแจง้

3. ปฏิบตั ิกิจกรรมโดยการวางแผนและกาํ หนด

ข้นั ตอนดว้ ยตนเองหรือร่วมกบั ผอู้ ื่น  วชิ าพเิ ศษและการสอบเครื่องหมายวชิ าพเิ ศษ
4. พฒั นาตนเองอยเู่ สมอ

5. ช่วยเหลือหรือแนะนาํ ผอู้ ื่นใหท้ าํ งานและปฏิบตั ิ

ตามคาํ ปฏิญาณ กฎ ระเบียบ ขอ้ บงั คบั คติพจน์

ฯลฯ และช่ืนชมตอ่ ผปู้ ฏิบตั ิไดส้ าํ เร็จ

34

คาอธิบายรายวชิ า
กจิ กรรมลูกเสือสามัญ ตรี ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี 4

คาอธิบาย
เปิ ดประชุมกอง ดาํ เนินการตามกระบวนการลูกเสือและจดั กิจกรรมโดยใหศ้ ึกษาวเิ คราะห์วางแผน ปฏิบตั ิ

กิจกรรมเป็นฐานการเรียนรู้และใชก้ ระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย โดยเนน้ ระบบหมู่ สรุปผลการปฏิบตั ิกิจกรรม
ปิ ดประชุมกองในเร่ือง

หลกั สูตรลูกเสือตรี (ความรู้เกี่ยวกบั ขบวนการลูกเสือ ระเบียบแถว คาํ ปฏิญาณและกฎของลูกเสือ
กิจกรรมกลางแจง้ วชิ าพิเศษและสอบเคร่ืองหมายวชิ าพิเศษ )

เพื่อใหม้ ีความรู้ ความเขา้ ใจในกิจกรรมลูกเสือสามญั สามารถปฏิบตั ิตามคาํ ปฏิญาณ กฎและคติพจน์ของ
ลูกเสือสามญั มีนิสยั ในการสงั เกต จดจาํ มีความร่าเริงแจม่ ใส มีระเบียบวนิ ยั ประหยดั ซ่ือสัตยส์ ุจริต อดทน
เสียสละ ช่วยเหลือตนเองและผอู้ ่ืน เป็นผนู้ าํ และผตู้ ามท่ีดี สามารถทาํ งานและอยรู่ ่วมกบั ผอู้ ่ืนได้

35

กาหนดหน่วยการเรียนรู้

กจิ กรรมลูกเสือ-เนตรนารี (ลูกเสือตรี) ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 4

จานวน 4 หน่วยการเรียนรู้ เวลา 40 ชั่วโมง

หน่วยการเรียนรู้ เน้ือหา เวลา(ชว่ั โมง)

หลกั สูตรลูกเสือตรี ( 40 )

- ปฐมนิเทศ ภาคเรียนท่ี 1 ,2 2

- ทดสอบปลายภาค ปลายปี 2

1  ความรู้เกย่ี วกบั ขบวนการลกู เสือ 3
1.1 ประวตั ิสังเขปของ ลอร์ดเบเดน – โพเอลล์ 3
1.2 พระราชประวตั ิสังเขปของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฏุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั

1.3 ววิ ฒั นาการของขบวนการลูกเสือไทยและลูกเสือโลก 3

1.4 การทาํ ความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย และคติพจนข์ องลูกเสือ 6

 คาปฏญิ าณและกฎของลกู เสือ 3
2 เขา้ ใจและยอมรับคาํ ปฏิญาณและกฏของลูกเสือสามญั

 กจิ กรรมกลางแจ้ง 2
3 มีส่วนร่วมในกิจกรรมของหมูห่ รือกองลูกเสือนอกสถานที่

 ระเบยี บแถว 2
4 4.1 ท่ามือเปล่า 2
4
4.2 ท่าถือไมพ้ ลอง 6
4.3 การใชส้ ัญญาณมือและนกหวดี -
4.4 การต้งั แถวและการเรียกแถว
- วชิ าพเิ ศษและการสอบเคร่ืองหมายวชิ าพเิ ศษ

36

การจัดทาแผนการฝึ กอบรม

กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน (ลูกเสือสามญั ตรี ) ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 4

เวลา 40 ชว่ั โมง

แผนท่ี เร่ือง เวลา
(ชั่วโมง)
1 การปฐมนิเทศ
2 ประวตั ิโดยสังเขป ลอร์ด เบเดน โพเออล์ 1
1
-ศึกษาประวตั ิ ลอร์ด เบเดน โพเอลล์ 1
3 ประวตั ิโดยสังเขป ลอร์ด เบเดน โพเออล์ 1
1
-แตล่ ะหมู่นาํ เสนอผลงาน ประวตั ิ ลอร์ด เบเดน โพเออล์ 1
4 ประวตั ิโดยสังเขป ลอร์ด เบเดน โพเออล์ 1
1
-แตล่ ะหมแู่ สดงบทบาทสมมุติ บางตอนของลอร์ด เบเดน โพเออล์
5 พระราชประวตั ิโดยสังเขปพระบาทสมเด็จพระมุงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั 1

-ศึกษาพระราชประวตั ิพระบาทสมเด็จพระมุงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั 1
6 พระราชประวตั ิโดยสังเขปพระบาทสมเด็จพระมุงกุฎเกลา้ เจา้ อยหู่ วั

-แต่ละหมนู่ าํ เสนอพระราชประวตั ิโดยสงั เขป
7 พระราชประวตั ิโดยสังเขปพระบาทสมเด็จพระมุงกุฎเกลา้ เจา้ อยหู่ วั

-แตล่ ะหม่นู าํ เสนอพระราชกรณียกิจท่ีสาํ คญั
8 ววิ ฒั นาการขบวนการลูกเสือไทยและลูกเสือโลก

-แตล่ ะหมู่ศึกษาพระราชประวตั ิรัชกาลปัจจุบนั
-แต่ละหมู่นาํ เสนอผลงาน
9 ววิ ฒั นาการขบวนการลูกเสือไทยและลูกเสือโลก
-ศึกษาววิ ฒั นาการลูกเสือโลก
-ร่วมกนั อภิปรายววิ ฒั นาการลูกเสือโลก
10 ววิ ฒั นาการขบวนการลูกเสือไทยและลูกเสือโลก
-ศึกษาววิ ฒั นาการลูกเสือไทย
-ร่วมกนั อภิปรายววิ ฒั นาการลูกเสือไทย

37 เวลา
(ช่ัวโมง)
แผนที่ เรื่อง
1
11 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจนล์ ูกเสือสามญั 1
-การแสดงความเคารพทา่ มือเปล่า 1
1
12 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจน์ลูกเสือสามญั 1
-การแสดงความความเคารพท่าถือไมพ้ ลอง 1
1
13 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจน์ลูกเสือสามญั 1
-การแสดงรหสั แบบลูกเสือ 1
1
14 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจนล์ ูกเสือสามญั 1
-การจบั มือซา้ ยแบบลูกเสือ 1
1
15 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจน์ลูกเสือสามญั 1
-ทอ่ ง บอกปฏิบตั ิตามคติพจน์ของลูกเสือสามญั
1
16 การแสดงความเคารพ การแสดงรหสั การจบั มือซา้ ย คติพจนล์ ูกเสือสามญั
-การเปิ ดประชุมกอง และการปิ ดประชุมกองลูกเสือสามญั

17 คาํ ปฏิญาณ และกฎของลูกเสือสามญั
-ท่อง บอก ปฏิบตั ิตามคาํ ปฏิญาณ กฎของลูกเสือสามญั

18 คาํ ปฏิญาณ และกฎของลูกเสือสามญั
-แต่ละหมู่แสดงบทบาทสมมุติ กฎของลูกเสือสามญั ขอ้ 1 - 5

19 คาํ ปฏิญาณ และกฎของลูกเสือสามญั
-แต่ละหมูแ่ สดงบทบาทสมมุติ กฎของลูกเสือสามญั ขอ้ 6 - 10

20 ทดสอบปลายภาคเรียนท่ี 1
21 ปฐมนิเทศภาคเรียนที่ 2
22 กิจกรรมกลางแจง้

-การมีส่วนร่วมในกิจกรรมภายในหมขู่ องตนเอง
23 กิจกรรมกลางแจง้

-การมีส่วนร่วมในกิจกรรมภายในกองของตนเอง
24 ระเบียบแถวลูกเสือ

-ทา่ ตรง ไมม่ ีอาวธุ
-ท่าพกั ไม่มีอาวธุ
25 ระเบียบแถวลูกเสือ
ทา่ หนั อยกู่ บั ท่ี มีอาวธุ

38 เวลา
(ชั่วโมง)
แผนท่ี เร่ือง
1
26 ระเบียบแถวลูกเสือ 1
-ทา่ เดิน ท่าหยดุ มีอาวธุ 1
1
27 ระเบียบแถวลูกเสือ 1
-ทา่ ตรง ท่าพกั มีอาวธุ 1
1
28 ระเบียบแถวลูกเสือ 1
-ท่าวนั ทยาวธุ เรียบอาวธุ -ท่าแบกอาวธุ เรียบอาวธุ 1
1
29 ระเบียบแถวลูกเสือ 1
-สัญญาณมือแบบตา่ งๆ 1
1
30 ระเบียบแถวลูกเสือ 1
-สญั ญาณนกหวดี 1

31 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวตอนเรียงหน่ึง

32 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวหนา้ กระดานแถวเดียว

33 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวหนา้ กระดานหมู่เปิ ดระยะ

34 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวหนา้ กระดานหมู่ปิ ดระยะ

35 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวคร่ึงวงกลม

36 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถววงกลม ก.

37 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สญั ญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถววงกลม ข.

38 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สัญญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวรัศมี

39 ระเบียบแถวลูกเสือ
-สญั ญาณมือเรียกแถว ต้งั แถว รูปแถวส่ีเหล่ียมเปิ ด

40 ทดสอบปลายปี

39

ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงั กจิ กรรมลูกเสือสามัญ ตรี

หน่วยที่ 1 ประวตั ลิ อร์ด เบเดน โพเอลล์
1.1เล่าประวตั ิของ ลอร์ด เบเดน โพเอลล์ โดยยอ่ ๆ ได้

หน่วยท่ี 2 พระราชประวตั ขิ องพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกล้าเจ้าอย่หู ัว
2.1 เล่าพระราชประวตั ิของพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยหู่ วั โดยยอ่ ๆ ได้
2.2 บอกพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั อยา่ งนอ้ ย 2 ขอ้ ได้
2.3 อธิบายการกาํ เนิดของลูกเสือไทยโดยสงั เขป ได้

หน่วยท่ี 3 ววิ ฒั นาการของลูกเสือโลกและลกู เสือไทย
3.1 บอกววิ ฒั นาการของการลูกเสือโลกและลูกเสือไทยได้

หน่วยท่ี 4 การทาความเคารพ การแสดงรหสั การจับมือ คติพจน์ของลูกเสือสามญั
4.1 แสดงความเคารพท่ามือเปล่า และทา่ ถือพลองได้
4.2 บอกความหมายของรหสั ลูกเสือไดถ้ ูกตอ้ ง
4.3 บอกความเป็นมาของการจบั มือแบบลูกเสือ และปฏิบตั ิได้
4.4 อธิบายความหมายของคติพจนข์ องลูกเสือสามญั ได้

หน่วยท่ี 5 คาปฏญิ าณ กฎ ของลกู เสือสามญั
5.1 บอกความหมาย และปฏิบตั ิตามคาํ ปฏิญาณลูกเสือสามญั ได้
5.2 กล่าวคาํ ปฏิญาณ และท่องกฎของลูกเสือสามญั ได้

หน่วยท่ี 6 กจิ กรรมกลางแจ้ง
6.1 ปฏิบตั ิกิจกรรมร่วมกบั หมู่ลูกเสือและกองลูกเสือ นอกสถานท่ีได้

หน่วยที่ 7 ระเบยี บแถว
7.1 ปฏิบตั ิตามระเบียบแถวท่ามือเปล่าได้
7.2 ปฏิบตั ิตามระเบียบแถวทา่ ถือไมพ้ ลองได้
7.3 ปฏิบตั ิตามสญั ญาณมือ สญั ญาณนกหวดี ได้
7.4 เขา้ แถวรูปแบบต่างๆ ได้

40

หลกั สูตร
ลูกเสือสามัญ โท
ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี 5

41
กาหนดสาระการเรียนรู้รายปี
การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ลูกเสือ-เนตรนารี ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 5

ผลการเรียนรู้ทคี่ าดหวงั รายปี สาระการเรียนรู้รายปี

1. มีความรู้ความเขา้ ใจสาระการเรียนรู้เรื่องราวการจดั  การรู้จักตนเอง
กิจกรรมการเรียนรู้และเสนอแนะการนาการจดั 1) การบรรจุส่ิงของลงในเครื่องหลงั
กิจกรรมการเรียนรู้ไปใชใ้ นสถานการณ์ตา่ งๆ 2) เตรียมเคร่ืองปัจจุบนั พยาบาล
2. ช่วยเหลือหรือแนะนาผอู้ ่ืนใหป้ ฏิบตั ิการจดั กิจกรรม 3) การก่อไฟ ปรุงเคร่ืองด่ืมร้อนปรุงอาหารอยา่ ง
การเรียนรู้และชื่นชมยนิ ดีตอ่ ผปู้ ฏิบตั ิไดส้ าเร็จ
3. ปฏิบตั ิการจดั กิจกรรมการเรียนรู้โดยการวางแผน ง่าย
และกาหนดข้นั ตอนดว้ ยตนเองหรือร่วมกบั ผอู้ ื่น 4) กางเตน็ ทส์ าหรับพกั แรม
4. พฒั นาตนเองอยเู่ สมอ 5) ออกไปอยคู่ ่ายพกั แรมอยา่ งนอ้ ย 1 คืน
5. ช่วยเหลือหรือแนะนาผอู้ ื่นไดท้ างานแบะปฏิบตั ิตาม
คาปฏิญาณ กฎ ระเบียบ ขอ้ บงั คบั คติพจน์ ฯลฯ และ  การช่วยเหลอื ผู้อนื่
ช่ืนชมต่อผปู้ ฏิบตั ิไดส้ าเร็จ 1) การปฏิบตั ิต่อบาดแผล แมลงสัตวก์ ดั ต่อย แดด

เผา น้าร้อนลวก ไฟลวก และการเป็นลม
2) แนะนาสถานที่ใหค้ นตา่ งถิ่น
3) สถานที่ที่น่าสนใจ

 การเดินทางไปยงั สถานทตี่ ่างๆ
1) ทิศท้งั 8 และการใชเ้ ขม็ ทิศ
2) มาตราส่วนและเครื่องหมายต่างๆในแผนที่
3) เดินทางไกลไป-กลบั ระยะทาง 10 กม.
4) กฎจราจรและเครื่องหมายจราจร
5) ศึกษาเร่ืองราวเก่ียวกบั ต่างประเทศ 1 ประเทศ

 ทกั ษะในทางวชิ าลกู เสือ
1) การใช้ การเก็บรักษามีดและขวาน
2) การผกู เงื่อน
- เง่ือนเชือกท่ีมีขนาดเดียวกนั
- เงื่อนเชือกท่ีมีขนาดตา่ งกนั
- เงื่อนเชือกกบั วตั ถุ
- ผกู แน่น

42

กาหนดสาระการเรียนรู้รายปี

การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ลูกเสือ-เนตรนารี ช้ันประถมศึกษาปี ท่ี 5 หน้า 2

ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงั รายปี สาระการเรียนรู้รายปี

 งานอดเิ รกและเร่ืองทส่ี นใจ
แสดงถึงความสามารถของตนเองในงานอดิเรกหรือ
เร่ืองที่ในใจส่วนตวั เช่น การข่ีจกั รยาน การวา่ ยน้า
ธรรมชาติศึกษา กาลอากาศ การรู้จกั ชนิดของ
เคร่ืองบิน ดาว การขี่มา้ การทาหุ่นจาลอง การสาน
ตะกร้า การสะสมแสตมป์ การวาดภาพ ฯลฯ

 คาปฏิญาณและกฎของลกู เสือสามญั
การปฏิบตั ิตามคาปฏิญาณและกฎ

 ระเบียบแถว
ทบทวนทา่ ฝึกต่างๆ

 วชิ าพเิ ศษและการสอบเครื่องหมายวชิ าพเิ ศษ
ลูกเสือสามัญ
- 53 รายวชิ า
- เครื่องหมายสายยงยศ

43

คาอธบิ ายรายวชิ า
การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ลูกเสือ-เนตรนารี ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 5

……………………………..

คาอธิบาย
เปิ ดประชุมกอง ดาเนินการตามกระบวนการลูกเสือและจดั การจดั กิจกรรมการเรียนรู้โดยใหศ้ ึกษา

วเิ คราะห์วางแผน ปฏิบตั ิการจดั กิจกรรมการเรียนรู้เป็ นฐานการเรียนรู้และใชก้ ระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย โดย
เนน้ ระบบหมู่ สรุปผลการปฏิบตั ิการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ ปิ ดประชุมกองในเรื่อง

หลกั สูตรลูกเสือโท (การรู้จกั ตนเอง การช่วยเหลือผอู้ ่ืน การเดินทางไปยงั สถานท่ีต่างๆ ทกั ษะ
ในทางวชิ าลูกเสือ งานอดิเรกและเรื่องที่น่าสนใจ คาปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามญั ระเบียบแถว)

เพอื่ ใหม้ ีความรู้ ความเขา้ ใจในการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ลูกเสือสามญั สามารถปฏิบตั ิตามคา
ปฏิญาณ กฎและคติพจน์ของลูกเสือสามญั มีนิสัยในการสังเกต จดจา มีความร่าเริงแจ่มใส มีระเบียบวนิ ยั
ประหยดั ซื่อสตั ยส์ ุจริต อดทน เสียสละ ช่วยเหลือตนเองและผอู้ ่ืน เป็นผนู้ าและผตู้ ามที่ดี สามารถทางานและอยู่
ร่วมกบั ผอู้ ่ืนได้
หมายเหตุ เมื่อผเู้ รียนไดป้ ฏิบตั ิการจดั กิจกรรมการเรียนรู้การเรียนรู้แลว้ และผา่ นการทดสอบ จะไดร้ ับ
เครื่องหมายลกู เสือโทและเวลาที่เหลือสามารถทดสอบเครื่องหมายวชิ าพเิ ศษท่ีเกี่ยวขอ้ งไดต้ ามความถนดั ของผเู้ รียน
และเม่ือสอบผา่ นแลว้ กจ็ ะไดร้ ับเคร่ืองหมายวชิ าพเิ ศษน้นั ๆ

44

กาหนดหน่วยการเรียนรู้

กจิ กรรมลูกเสือ-เนตรนารี (ลกู เสือโท) ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 5

จานวน 7 หน่วยการเรียนรู้ เวลา 40 ชั่วโมง

หน่วยการเรียนรู้ เน้ือหา เวลา(ชวั่ โมง)

หลกั สูตรลูกเสือโท ( 40 )

- ปฐมนิเทศ ภาคเรียนท่ี 1 ,2 2

- ทดสอบปลายภาค ปลายปี 2

1  การรู้จักตนเอง 5

1.การบรรจุส่ิงของลงในเคร่ืองหลงั

2.เตรียมเคร่ืองปัจจุบนั พยาบาล

3.การก่อไฟ ปรุงเคร่ืองดื่มร้อนปรุงอาหารอยา่ งง่าย

4.กางเตน็ ทส์ าหรับพกั แรม

5.ออกไปอยคู่ า่ ยพกั แรมอยา่ งนอ้ ย 1 คืน

2  การช่วยเหลือผู้อนื่ 5

1.การปฏิบตั ิต่อบาดแผล แมลงสตั วก์ ดั ต่อย แดดเผา น้าร้อนลวก ไฟลวก

และการเป็ นลม

2.แนะนาสถานที่ใหค้ นต่างถ่ิน

3.สถานที่ที่น่าสนใจ 8
3  การเดนิ ทางไปยงั สถานทตี่ ่างๆ

1.ทิศท้งั 8 และการใชเ้ ขม็ ทิศ

2.มาตราส่วนและเคร่ืองหมายต่างๆในแผนที่

3.เดินทางไกลไป-กลบั ระยะทาง 10 กม.

4.กฎจราจรและเครื่องหมายจราจร

5.ศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกบั ต่างประเทศ 1 ประเทศ 8
4  ทกั ษะในทางวชิ าลกู เสือ

1.การใช้ การเกบ็ รักษามีดและขวาน

2.การผกู เง่ือน

- เงื่อนเชือกที่มีขนาดเดียวกนั

- เงื่อนเชือกท่ีมีขนาดต่างกนั

- เง่ือนเชือกกบั วตั ถุ

- ผกู แน่น

45

หน่วยการเรียนรู้ เน้ือหา เวลา(ชวั่ โมง)
3
5  งานอดเิ รกและเรื่องทสี่ นใจ
3
แสดงถึงความสามารถของตนเองในงานอดิเรกหรือเร่ืองท่ีในใจส่วนตวั เช่น 4

การขี่จกั รยาน การวา่ ยน้า ธรรมชาติศึกษา กาลอากาศ การรู้จกั ชนิดของ

เครื่องบิน ดาว การข่ีมา้ การทาหุ่นจาลอง การสานตะกร้า การสะสม

แสตมป์ การวาดภาพ ฯลฯ

6  คาปฏญิ าณและกฎของลกู เสือสามัญ

การปฏิบตั ิตามคาปฏิญาณและกฎ

7  ระเบียบแถว

ทบทวนทา่ ฝึกต่างๆ
-  วชิ าพเิ ศษและการสอบเคร่ืองหมายวชิ าพเิ ศษลูกเสือสามัญ

- 53 รายวชิ า

- เคร่ืองหมายสายยงยศ

46

การจัดทาแผนการฝึ กอบรม

กจิ กรรมพฒั นาผู้เรียน ลกู เสือ-เนตรนารี (ลูกเสือโท) ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 5

เวลา 40 ช่ัวโมง

แผนท่ี เร่ือง เวลา(ช่ัวโมง)

1 การปฐมนิเทศ ภาคเรียนที่ 1 1

2 การรู้จกั ดูแตนเอง 1

- การบรรจุสิ่งของลงเคร่ืองหลงั สาหรับการเดินทางไกลและอยคู่ ่ายพกั แรม

- เคร่ืองใชต้ า่ งๆ และยา เครื่องปัจจุบนั พยาบาล

3 การรู้จกั ดูแตนเอง 1

- เตา และการก่อไฟดว้ ยไมฟ้ ื นหรือถ่าน

4 การรู้จกั ดูแตนเอง 1

- การปรุงเครื่องร้อน

- การปรุงอาหารอยา่ งง่าย

5 การรู้จกั ดูแตนเอง 1

- การออกไปต้งั ค่ายพกั แรม 1 คืน

- เตน็ ทช์ นิดตา่ งๆ

6 การรู้จกั ดูแตนเอง 1

- การกางเตน็ ท์

- การเกบ็ เต็นท์

7 การช่วยเหลือผอู้ ่ืน 1

- ชนิดของสัตวม์ ีพิษ

- การปฐมพยาบาลสัตวม์ ีพิษกดั ตอ่ ย

8 การช่วยเหลือผอู้ ื่น 1

- การปฐมพยาบาลผผู้ กู ถูกแดดเผา

- การปฐมพยาบาลผไู้ ฟลวก

9 การช่วยเหลือผอู้ ื่น 1

- การปฐมพยาบาลผถู้ ูกน้าร้อนลวก

- การปฐมพยาบาลคนเป็นลม

47 เวลา(ช่ัวโมง)
1
แผนท่ี เรื่อง 1
10 การช่วยเหลือผอู้ ื่น 1
- การแนะนาสถานที่ใหค้ นตา่ งถ่ิน 1
11 การช่วยเหลือผอู้ ่ืน 1
- สถานท่ีที่น่าสนใจในทอ้ งถิ่น 1
12 การเดินทางไปยงั สถานท่ีตา่ งๆ 1
- ทิศท้งั 8 ทิศ 1
13 การเดินทางไปยงั สถานที่ตา่ งๆ 1
- เขม็ ทิศ และการใชเ้ ขม็ ทิศ 1
14 การเดินทางไปยงั สถานท่ีต่างๆ 1
- การใชแ้ ผนที่ประกอบเขม็ ทิศ 1
15 การเดินทางไปยงั สถานที่ต่างๆ 1
- การวางแผนท่ีใหถ้ ูกทิศ และการใชเ้ ขม็ ทิศประกอบ
16 การเดินทางไปยงั สถานท่ีต่างๆ 1
- มาตราส่วน และเคร่ืองหมายตา่ งๆ ในแผนที่
17 การเดินทางไปยงั สถานที่ตา่ งๆ
- การเดินทางไกล ไป กลบั ระยะทาง 1 กม.
18 การเดินทางไปยงั สถานที่ต่างๆ
- เคร่ืองหมายจราจร และกฎจราจร
19 การเดินทางไปยงั สถานท่ีตา่ งๆ
- การศึกษาเรื่องราวเก่ียวกบั ตา่ งประเทศ
20 ทอสอบปลายภาคเรียนที่ 1
21 ปฐมนิเทศ ภาคเรียนที่ 2
22 ทกั ษะในทางวชิ าการลูกเสือ
- การใชม้ ีด และขวาน
- การระววั รักษามีด และขวาน
23 ทกั ษะในทางวชิ าการลูกเสือ
- การสบั สมอบกดว้ ยมีด
การใชข้ วานฝ่ าฟื น