{MÝho d IwUm§Mm dmna Ho$ë¶mZo ˶m ˶m ¶wX²Y^y‘r
{R>H$mUm§~m~V WmoS>³¶mV d AMyH$ ‘m{hVr ZH$mem bmoh‘mJ©
dmMUmè¶mbm {‘iVo. {MÝho d IwUm H$emgmR>r {dhra
dmnaë¶m AmhoV, Vr ‘m{hVr ZH$memÀ¶m gyMrV Pam
{Xbr OmVo. ñWm{ZH$ C§Mr
dñVr
gm§Jm nmhÿ ! JdV
g‘moÀM aofm
Imbrb {MÝho d IwUm AmoiIm d Ë`m§Mr Zmdo Vbmd
Mm¡H$Q>tV {bhm. añVm
ImU
RF amIrd dZo
^maVr` gd}jU g¨ñWoZo ZH$meo V¶ma H$aVmZm ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
dmnabobr H$mhr {MÝho d IwUm gmo~V {Xë¶m
AmhoV, Ë`m§Mm Aä`mg H$am. "^maVr¶ gd}jU g§ñWm' hr ^maVmVrb ZH$mem
V¶ma H$aUmar ‘w»¶ g§ñWm Amho. {VMr ñWmnZm
Q>nmb H$m¶m©b¶ 1767 gmbr Pmbr. ¶m g§ñWoZo à˶j gd}jU
H$ê$Z ^maVr¶ CnI§S>mMo {d{dY à‘mUm§darb
ñWbXe©H$ ZH$meo V¶ma Ho$bo AmhoV. ho ZH$meo
AMyH$Vo~m~V OJÝ‘mݶ AmhoV. ¶m g§ñWoMo ‘w»¶
H$m¶m©b¶ CËVamI§S> amÁ¶mVrb "S>ohamSy>Z' ¶oWo Amho.
~§Xa
XrnJ¥h
{H$ëbm
ñ‘emZ^y‘r
Am§VaamîQ´>r¶ gr‘m
42
Oam S>moHo$ Mmbdm. करून पहा.
Og~ra Am{U ‘Z{OV ZH$mem dmMV AmhoV. AmVm nydu Ho$ë¶mà‘mUo Amnë¶m emioMm
Ë`m§Zm Imbrb IwUm d {MÝho H$iV ZmhrV. qH$dm KamÀ¶m n[agamMm AmamIS>m nwÝhm V¶ma
H$am. ˶mgmR>r dmnam¶Mr {MÝho d IwUm àW_
(1) IwUm d {MÝhm§À¶m nwT>o Ë`m§Mm AW© {ZpíMV H$am. ¶m AmamIS>çmgmR>r ˶m§Mm dmna
{bhÿZ Vwåhr Ë`m§Zm ‘XV H$amb H$m ? H$am.
Q>nmb H$m¶m©b¶ ( IyU ) nhm ~a§, AmVm EH$‘oH$m§Mo AmamIS>o Vwåhm§bm
....................... ( ) g‘Om¶bm gmono dmQ>VmV H$m ?
....................... ( )
....................... ( ) AmnU H$m¶ {eH$bmo?
....................... ( )
....................... ( ) ^yê$nm§Mr AmoiI.
....................... ( ) àmH¥${VH$ aMZm ZH$memV XmIdÊ`mÀ`m
(2) ¶m§Vrb {MÝho H$moUVr d IwUm H$moU˶m nX²YVr.
Vo H§$gmV Zm|Xdm. C§Mr d ImobrgmR>r a§Jm§Mm dmna.
gm§Ho${VH$ {MÝho d IwUm§Mm dmna.
ñdmܶm¶ ***
1. Vw‘À¶m n[agamV AgUmè¶m {d{dY ^yê$nm§Mr 43
¶mXr H$am. ^yê$no XmIdÊ`mMr nX²YV dmnê$Z
Ë`m§Vrb EImXo ^yê$n dhrV H$mT>m.
2. Imbrb XmoZ dm³¶m§Vrb ^yê$nXe©H$ eãXm§Zm
AYmoao{IV H$am d ˶mgmR>r {MÝho d IwUm V¶ma
H$am.
(A) gmoZmbr Q>H$‘H$ S>m|JamÀ¶m nbrH$S>o amhVo.
(~) {Z‘eo Kmamnaw r ~Qo >mda ghbrbm Jbo m Amh.o
3. Imbrb KQ>H$mg§ mR>r {MÝho d IUw m V¶ma H$am.
Ka, é½Umb¶, H$maImZm, ~mJ, IoimMo ‘¡XmZ,
añVm, S>m|Ja, ZXr.
4. gmo~VMm ZH$mem a§Jg§JVrÀ¶m AmYmao C§Mr
XmIdVmo, na§Vw ˶mVrb EH$ a§Jg§JVr MwH$br
Amho. ˶m OmJr H$moUVr a§Jg§JVr ¶mo½¶ Amho Vo
Zm|Xdm.
CnH«$‘ : n[a{MV n[agamMo CR>mdmMo ZH$meo
nhm. {ejH$m§À¶m ‘XVrZo H$mJXmda X²{d{‘Vr¶
ZH$meo V¶ma H$am.
10. AmoiI ^maVmMr
ZH$memer ‘¡Ìr CëboI Amho. {d{dY ZXçm, nd©V d nR>mao `m§Zr
Amnbm Xoe g‘¥X²Y Amho. `m§n¡H$s H$mhtMr Zmdo
Imbr {Xbobm ^maVmMm ZH$mem nhm. ¶m ZH$memV {Xbr AmhoV. gm§Jm ~ao§, ZH$memV {Xboë¶m
ZH$memV ^maVmVrb {d{dY ZXçm XmIdë`m AmhoV. Zmdm§n¡H$s H$moUVr Zmdo Vw‘À¶m n[aM¶mMr AmhoV ?
¶m§n¡H$s H$mhr ZXçm§Mr Zmdo AmnU Zoh‘r EoH$Vmo Vr H$moR>o dmMZmV Ambr AmhoV ˶mMm {dMma H$am.
qH$dm dmMVmo. {d{dY Xoe^p³Vna JrVm§Vhr ˶m§Mm ZH$mem‘Yrb ¶m Zmdm§Zm H$am.
44
ZH$memer ‘¡Ìr
^maV-àmH¥${VH$ ZH$memMm H$miOrnyd©H$ H$ê$Z ˶m§Mr dmhʶmMr {Xem H$moUVr Vo {bhm.
Aä¶mg H$ê$Z Imbrb àíZm§Mr CËVao dhrV {bhm. (5) H$moamo‘§S>b {H$Zmè¶mbm OmD$Z {‘iUmè¶m
(1) nd©V emoYm d ˶m§Mr Zmdo {bhm.
(2) ZH$memVrb S>m|Jam§Mr Zmdo {bhm. à‘wI ZXçm§Mr Zmdo {bhm.
(3) ZH$memVrb nR>mao emoYm d ˶m§Mr Zmdo {bhm. (6) J§Jm, Z‘©Xm, d¡ZJ§Jm, JmoXmdar Am{U H$mdoar
(4) {h‘mb¶mV CJ‘ nmdyZ qgYy ZXrg ¶oD$Z
¶m ZXçm§À¶m àdmh‘mJmªMo {ZarjU H$am.
{‘iUmè¶m ZXçm§Mr Zmdo {bhm. C§MrMm {dMma ˶m§À¶m Imoè¶mVrb O{‘ZrMm CVma H$moU˶m
{XeoH$Sy>Z H$moU˶m {XeoH$S>o Amho Vo Zm|Xdm.
45
(7) ZH$memVrb gamodao emoYm d Zmdo {bhm. dZ àXoe
(8) AmImVm§Mr Zmdo emoYm d Vr ^maVmÀ¶m dmid§Q>r àXoe
‘¡XmZr àXoe
H$moU˶m {Xeobm AmhoV Vo Zmdm§gh {bhm. nd©Vr¶ àXoe
(9) ^maVmÀ¶m VrZhr ~mOy§g Agboë¶m Ob^mJmMo XbXbrMm àXoe
{ZarjU H$am. ˶m§Mr Zmdo emoYyZ Vo H$moU˶m
{Xeog AmhoV Vo {bhm.
(10) bjX²drn, A§X‘mZ Am{U {ZH$mo~ma ho ~oQ>m§Mo
g‘yh emoYyZ ˶m§Vrb H$mhr ~oQ>m§Mr Zmdo {bhm.
(11) CËVaoH$S>rb ‘¡XmZr àXoemV H$moU˶m à‘wI
ZXrMo Imoao Amho ?
AmnU ZH$mem Am{U ˶mda AmYm[aV àíZm§X²dmao
^maVmÀ¶m àmH¥${VH$ aMZoMr ‘m{hVr OmUyZ KoVbr.
Amnbm Xoe {d{dY ZXçm, nd©V, nR>mao, ‘¡XmZo,
~oQ>o BË`mXtZr ZQ>bobm Amho. ^maVr¶ ^yI§S>mÀ¶m VrZ
{Xem§Zm nmʶmZo ì¶mnboë¶m d X{jUoH$S>o {Z‘wi˶m
hmoV OmÊmmè¶m ^mJmg "^maVr¶ X²drnH$ën' åhUVmV.
Amnbr CËVaoH$S>rb gr‘m {h‘mb`mgma»`m A{VC§M
nd©Vam§Jm§Zr V`ma Pmbr Amho. Amnë`m XoemV$dZo,
_¡XmZo, dmid§Q>o BË`mXr, AmhoV. gmo~VMr {MÌo nhm.
Amnë¶m XoemMm {dñVma ‘moR>m Amho. {edm¶
g‘wÐgnmQ>rnmgyZ C§MrVrb ’$aH$ 8000 ‘rQ>anojm
OmñV Amho. ˶m‘wio àXoem§Zwgma ^maVmÀ¶m hdm‘mZmV
{d{dYVm AmT>iVo. hdm‘mZmVrb ¶m {d{dYVo‘wio
dZñnVr, àmUr d nú¶m§‘Yrb {d{dYVmgwX²Ym ‘moR>çm
à‘mUmda nmhm¶bm {‘iVo. VgoM nrH$nmʶmVhr
{d{dYVm AmT>iyZ ¶oVo. Ogo, CËVa ^maVmV Jhÿ ho
à‘wI nrH$ Amho, Va {H$ZmanQ²>Q>rMm àXoe d X{jU
^maVmV ^mV ho à‘wI nrH$ Amho. ‘ܶ^maVmV ÁdmarMo
CËnmXZ ‘moR>çm à‘mUmda hmoVo.
¶m gd© {d{dYVoMm gdmªJrU n[aUm‘ Amnbo
OrdZ‘mZ, MmbrarVr, na§nam, bmoH$OrdZ d
g§ñH¥$Vrda Pmbobm AmT>iVmo.
Amnë¶m XoemV {d{dY OmVr, O‘mVr d Y‘mªMo
bmoH$ amhVmV. {d{dY ^mfm ~mobë`m OmVmV.
àXoemZwgma AmhmamV, nohamdmV, gU-CËgd,
B˶mXt‘ܶo AmnU hr {d{dYVm ghO nmhÿ eH$Vmo.
46
ZH$memer ‘¡Ìr
da {Xboë¶m ^maVmÀ`m amOH$s` ZH$memMo 4. A{Vnyd}H$S>rb amÁ¶o doJdoJiçm a§JmZo a§Jdm.
{ZarjU H$am d Imbrb àíZm§Mr CËVao dhrV Zm|Xdm. ˶m§Mr Zmdo d amOYmݶm H$moU˶m Vo {bhm.
1. Amnbo amÁ` AmoiIm. Vw‘À¶m AmdS>˶m a§JmZo
5. AmH$ma‘mZmZo ‘moR>o AgUmao amÁ` {ndiçm a§JmZo
Vo a§Jdm d amOYmZrMo Zmd {bhm. a§Jdm d amOYmZrbm ¡ H$am.
2. gdmªV CËVaoH$S>o AgUmao amÁ` H$moUVo Vo {bhm?
3. gdmªV X{jUobm AgUmè`m amÁ`mMo Zmd {bhm. 6. bmb Ajam§Zr {b{hbobr Zmdo H$moUVo joÌ
XmIdVmV?
47
^maV ho bmoH$emhr àOmgËVmH$ amîQ´> Amho. Oam S>moHo$ Mmbdm.
{Xëbr hr ^maVmMr amOYmZr Amho. joÌ’$imÀ¶m
ÑîQ>rZo amOñWmZ ho ^maVmVrb gdmªV ‘moR>o amÁ¶ 1) Amnë`m amÁ`mÀ`m eoOmarb Am{U 2014
Amho. ˶mZ§Va ‘ܶàXoe d {Vgè¶m H«$‘m§H$mda gmbr Zì¶mZo V¶ma Pmbobo amÁ¶ H$moUVo?
‘hmamîQ´> amÁ¶ Amho. Jmodm ho ^maVmVrb gdmªV H$‘r
joÌ’$i Agbobo amÁ¶ Amho. 2) ^maVmVrb EHy$U amÁ`o {H$Vr?
3) ^maVr` _hmdmid§Q> àm_w»`mZo H$moUË`m
करून पहा.
amÁ`mV `oVo?
dJm©Vrb {dXçmÏ`mªZr àË`oH$s EH$-EH$ amÁ` AmVm Vwåhr g§H${bV Ho$boë¶m à˶oH$ amÁ¶m§À¶m
{ZdS>m. {ZdS>boë`m amÁ`mMr ‘m{hVr Imbr {Xboë`m d¡{eîQ>çm§Mo V³Vo V¶ma H$ê$Z Vo dJm©V {MH$Q>dm. ho
‘wX²Xçm§À`m AmYmao {‘idm. H$aV AgVmZm g§KamÁ¶ joÌo {dgê$ ZH$m. Aem
àH$mao Vw‘Mr {d{dY amÁ¶m§À`m d¡{eîQ>çm§Zr ¶w³V
(1) gm‘m{OH$/gm§ñH¥${VH$ d¡{eîQ>ço : ^mfm, gU, Aer dJ©Imobr V¶ma hmoB©b.
CËgd, nohamd, Z¥Ë¶àH$ma.
^maVmVrb {d{dY àXoem§Zwgma {nH$m§À¶m
(2) ^m¡Jmo{bH$ d¡{eîQ>ço : ^yê$no, Obê$no, dZo. CËnmXZmVhr Amnë¶mbm ’$aH$ AmT>iVmo. ~mOmamV
qH$dm XþH$mZmV Amnë¶mbm {‘iUmè¶m Mhm, H$m°’$s,
hr ‘m{hVr {‘idÊ`mgmR>r Vwåhr emioMo g§Ìr, Am§~o B˶mXr dñVy Zo‘³¶m H$moR>o CËnmXrV
J«§Wmb`, dV©‘mZnÌo, ‘m{gHo$, B§Q>aZoQ>, XyaXe©Z d hmoVmV, ˶m Amnë¶mn¶ªV H$em nmohmoMVmV ho AmnU
{ejH$m§Mr ‘XV ¿`m. nwT>rb nmZmdarb ZH$memdê$Z g‘OyZ KoD$¶m.
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
^maVr¶ joÌmV ^maVmÀ¶m ‘w»¶ ^y‘r{edm¶ ¶m gd© ~oQ>m§Mr ñWmZo XoemÀ¶m g§ajUmÀ¶m
AZoH$ ~oQ>m§Mm g‘mdoe hmoVmo. ÑîQ>rZo A˶§V ‘hËËdmMr AmhoV. ‘hmamîQ´>mÀ¶m
1. Aa~r g‘wÐmVrb bjX²drn ~oQ>o. {H$Zmè¶mÀ¶m ajUmgmR>r ¶mVrb H$mhr ~oQ>m§da
2. ~§JmbÀ¶m CngmJamVrb A§X‘mZ Am{U {H$ëbo ~m§Ybo Jobo. ho Eo{Vhm{gH$ {H$ëbo ObXþJ©
åhUyZ AmoiIbo OmVmV. H$moH$U {H$ZmanQ²>Q>rda
{ZH$mo~ma ~oQ>o. Ago {H$ëbo AZoH$ {R>H$mUr nhm¶bm {‘iVmV.
3. ^maVmÀ¶m ‘w»¶ ^y‘rOdirb g‘wÐmVrb ~oQ>o.
ObXþJ© : O§{Oam
48
ZH$memer ‘¡Ìr
darb ZH$memMo ZrQ> {ZarjU H$am. ¶m ZH$memV (2) MhmMo CËnmXZ H$moUH$moUË`m amÁ`m§V hmoVo?
^maVmVrb H$mhr à‘wI ZJXr {nHo$ d {d{dY àH$maMo
dmhVwH$sMo ‘mJ© XmIdbo AmhoV. (3) Amnë`m amÁ`mV bd§J AmUÊ`mgmR>r ‘mJ©
{ZpíMV H$am d {Jadm.
ZH$memÀ¶m AmYmao Imbrb àíZm§Mr CËVao
Xçm. (4) g’$aM§XmMo CËnmXZ ^maVmVrb H$moUH$moUË`m
(1) Amnë`m amÁ`mV Ho$ea H$moRy>Z AmUmdo bmJob? amÁ`m§V hmoVo Vo emoYm. ˶m amÁ¶m§À¶m Zmdm^modVr
¡ H$am.
˶mgmR>r gmoB©Mm _mJ© {Jadm.
49
5. ZmJnyaMr g§Ìr {~H$mZoabm nmR>dʶmgmR>r ‘mJ© ho Zoh‘r bjmV R>odm.
{ZpíMV H$am d {Jadm.
Amnë`m XoemVrb dZñnVr, àmUr, njr,
6. npíM‘ ~§Jmb amÁ¶mV H$m°’$s d Am§~o ¶m§À¶mV {d{dYVm Amho. dZàXoemV Joë`mda Vr
nmR>dʶmgmR>r ‘mJ© {ZpíMV H$am d {Jadm. Amnë`mbm ghO nmhVm ¶oVo. hr {d{dYVm
AmnU Onbr nm{hOo.
7. _hmamîQ´>mVrb H$m§Xm AéUmMb àXoe `m amÁ`mV
H$moUË`m _mJm©Zo nmR>dmb? AmnU H$m¶ {eH$bmo?
H$m` H$amdo ~ao ? ^maVmMo dU©Z ZH$memÀ`m AmYmao g‘OyZ KoVbo.
^maVmVrb ^yê$no d Obê$no g‘OyZ KoVbr.
hf© d V{ZîH$m ‘w§~B©bm amhVmV. Ë`m§Zm A§X‘mZ ^maVmVrb {d{dY ^mfm, nohamd, gU, CËgd,
Am{U {ZH$mo~ma ~oQ>o nmhm`Mr AmhoV. àW‘ Vo MoÝZB©
¶oWo ‘m‘mH$S>o OmUma AmhoV. ˶mZ§Va ¶m ~oQ>m§Zm ^oQ> d¡{eîQ>ço `m§Mr ‘m{hVr H¥$VrVyZ g‘OyZ KoVbr.
XoUma AmhoV. ˶m àdmgmgmR>r n¥îR> 49 darb ^maVmVrb H$mhr H¥$fr CËnmXZo d dmhVwH$sMo
ZH$memV {Xboë¶m ‘mJmªn¡H$s H$moUVo ‘mJ© Adb§~mdo
bmJVrb? ZH$memV ho ‘mJ© {JadyZ Vwåhr ˶m§Zm ‘mJ© `m§Mr AmoiI H$ê$Z KoVbr.
‘XV H$amb H$m?
ñdmܶm¶
1. nwT>rb {dYmZm§Vrb MyH$ XþéñV H$ê$Z {dYmZo CnH«$‘
dhrV {bhm.
(1) ^maVmÀ`m CËVa gr‘odarb H$moUË`mhr
(A) {h‘mMb àXoemV H$m°’$sMo ‘io AmhoV. EH$m KQ>H$amÁ¶mVrb bmoH$OrdZm{df¶r
(Am) H$moH$U àXoe ^maVmÀ¶m nyd© ^mJmV Amho. ‘m{hVrMm g{MÌ g§J«h V`ma H$am.
(B) {Ìnwam amÁ¶ AmH$ma‘mZmZo gdmªV bhmZ
(2) EH$m§{H$H$m gmXa H$am. "‘r .... amÁ`
amÁ¶ Amho. ~mobV Amho.'
(B©) gm~a‘Vr ZXr ‘ܶàXoemVyZ dmhVo.
(C) ghçmÐr nd©V Am§Y« àXoemV Amho. (3) Vw‘À`m n[agamV amhUmar ‘mUg¨
H$moUH$moUË`m ^mfm ~mobVmV Ë`mMr ‘m{hVr
2. n¥îR> H«$.44 d n¥îR> H«$. 47 darb ZH$meo Aä`mgm ¿`m. `m ^mfm H$moUË`m amÁ`m§er g¨~§{YV
d H$moUË`m ZX>çm H$moUË`m amÁ`m§VyZ dmhVmV Vo AmhoV Vo dhrV Zm|Xdm.
dhrV Zm|Xdm.
***
50
11. Amnbo Ka d n¶m©daU
करून पहा.
A ~ H$
S> B B©
Våw hr emiVo , ~mOmamV d naJmdr OmVmZm AmT>iVmV ? H$moUVr Kao àm‘w»¶mZo J«m‘rU
àdmgmV AZHo $ Jmîo Q>r nmhVm. Vìo hm AmdOZ©y Kao ^mJmV AmT>iVmV ?
nmhm. KamM§ o {ZarjU H$aVmZm Ë`mMr aMZm, AmH$ma, (6) Vw‘À¶m n[agamMm d hdm‘mZmMm {dMma H$ê$Z
dmnabbo o ~mY§ H$m‘mMo gm{h˶ B˶mXr ~m~r {dMmamV ¶mo½¶ KamOdirb Mm¡H$Q>rV "' Aer IyU
¿`m. Våw hr nm{hbbo r H$mhr Kao da {Xbëo `m Z‘Ýw `me§ r H$am.
{‘iVrOiw Vr AmhVo H$m , nhm ~a o !
{MÌmVyZ AmnU Kam§Mo {d{dY àH$ma nm{hbo.
(1) Kao ~ZdÊ`mgmR>r H$mUo H$mUo Vo gm{hË` dmnaVmV ? Kam§Mm Cn¶moJ àm‘w»¶mZo Imbrb ~m~tgmR>r hmoVmo.
* {Zdmè¶mgmR>r.
(2) Vwåhr nm{hboë¶m H$moU˶mhr XmoZ Kam§‘ܶo H$m¶ * {dlm§VrgmR>r.
’$aH$ hmoVm ho Zm|Xdm. * W§S>r, D$Z, dmam, nmD$g ¶m§nmgyZ g§ajU
(3) Kam§‘wio Amnë`mbm H$moUH$moU˶m ~m~tnmgyZ hmoʶmgmR>r.
g¨ajU {‘iVo ? * O§Jbr ídmnXm§nmgyZ g§ajU hmoʶmgmR>r
* g‘mOH§$Q>H$m§nmgyZ gwa{jV amhʶmgmR>r.
(4) "A', "~', "H$' ¶m Kam§‘ܶo H$m¶ ’$aH$ Amho?
H$moUVo Ka OmñV gwa{jV dmQ>Vo?
(5) darbn¡H$s H$moUVr Kao àm‘w»¶mZo ehar ^mJmV
51
ZH$memer ‘¡Ìr
darb AmH¥$VrV ^maVmMm ZH$mem d ˶m ˶m (1) OmñV nmdgmMo àXoe (2) ‘ܶ‘ nmdgmMo
^mJmV nydunmgyZ dmnamV Agbobo Kam§Mo àH$ma àXoe (3) H$‘r nmdgmMo àXoe (4) dmid§Q>r àXoe
XmIdbo AmhoV. Kam§À¶m aMZo‘ܶo àXoem§Zwgma (5) XbXb`w³V àXoe (6) nd©Vr¶ àXoe
hmoUmao ~Xb g‘OyZ ¿¶m. (7) ‘¡XmZr àXoe.
52
(A) ZH$mem d Kam§Mr {MÌo nhm d Ë`mAmYmao nwT>rb V³Vm nyU© H$am.
A. àXoe àH$ma AmH$ma/aMZm dmnabobo gm{h˶
H«$. Ymã¶mMo Ka Am¶VmH¥$Vr N>V q^V
bmHy$S>, ‘mVr> XJS>,‘mVr>
1. ‘¡XmZr àXoe
2.
3.
4.
5.
(Am) Kam§À¶m aMZoV àXoem§Zwgma hmoUmè¶m ~Xbm§Mr gmYZ {‘iV Zgë¶m‘wio qH$dm Vo nwaogo Zgë¶m‘wio
H$maUo emoYm d Vr Zm|Xdm. AZoH$m§Zm ~oKa ìhmdo bmJVo.
˶m ˶m àXoem§V Agboë`m hdm‘mZmZwgma d ~oKa AgUo hr EH$ gm‘m{OH$ g‘ñ¶m Amho.
CnbãY Z¡g{J©H$ gmYZg§nËVrMm Cn¶moJ H$ê$Z emgZ Aem ì¶³VtZm Kao ~m§YyZ XoʶmgmR>r AZoH$
‘mUgmZo Kao ~m§Ybobr AmT>iVmV. Kam§À`m àH$mamV, ¶moOZm am~dVo. H$mhr eham§‘ܶo emgZm‘m’©$V
Ë`m§À`m aMZoV, Vr ~m§YÊ`mgmR>r dmnaboë`m ~oKam§gmR>r amÌ{ZdmaogwX²Ym CnbãY Ho$bo OmVmV.
gm{hË`mV {d{dYVm AmT>iVo. ¶m‘wio Amnë`mbm
Kam§Mo doJdoJio àH$ma nmhm`bm {‘iVmV. nadS>Umè¶m Anwao Am{W©H$
Kam§Mm A^md CËnÝZ
à˶oH$mbm hdm, AÝZ, nmUr, dñÌ d
{Zdmè¶mMr JaO AgVo; na§Vw ¶m JaOm§Mr nyV©Vm Xm[aÐç ~oKanUmMr ~oamoOJmar
gdmªÀ¶m ~m~VrV hmoVoM Ago Zmhr. ˶m‘wio Imbrb H$maUo
~m~r KS>VmV.
Z¡g{J©H$ emar[aH$ d
{Zdmam Zgbobo AZoH$ bmoH$ Amnë¶m AmnËVr ‘mZ{gH$ AmOma
AdVr^dVr {XgVmV. Ago bmoH$ añ˶mÀ¶m ~mOyÀ¶m
‘miamZmda, nXnWm§da, nwbmImbr, nS>³¶m ñdÀN> nmUr, nwaogo AÝZ, {Zdmam d {ejU ho
B‘maVt‘ܶo, aoëdo ñQ>oeZ qH$dm ~gñWmZHo$ Aem Amnbo h³H$ AmhoV.
AZoH$ {R>H$mUr {Zdmam H$ê$Z amhVmV. CnOr{dHo$Mo
nXnWmda {Zdmam H$m¶ H$amdo ~ao?
A{OVÀ¶m Kamg‘moa ~m§YH$m‘ gwê$
Amho. ˶m‘wio ‘moR>çm à‘mUmda AmdmO hmoVmo
d Yyi ngaVo. A{OVbm d Ë`mÀ`m
KamVë`m§Zm `mMm Iyn Ìmg hmoVmo Amho. ¶m
g‘ñ¶oVyZ ‘mJ© H$mT>ʶmgmR>r A{OVZo H$m¶
H$amdo?
53
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
‘mUgmÀ¶m {Zdmè¶mV H$mimZwê$n
hmoV Jobobo ~Xb
करून पहा.
B‘maVrMo ~m§YH$m‘ Mmby Agboë¶m EImXçm
{R>H$mUmbm ^oQ> Xçm. VoWo AgUmè`m gm{hË`mMr
`mXr H$am. VoWrb àXÿfUmMr _m{hVr ¿`m.
साहित्य मूळ स्रोत
विटा चनु खडीच्या दगडापासून
सिमंटे
लोखडं
लाकडू
पाणी ~m§YH$m‘mÀ¶m {R>H$mUr ^oQ>
खडी ho Zoh‘r bjmV R>odm.
काच वाळू
‘mZdmMr Kao {H$Vrhr doJdoJiçm àH$maMr
फरशी Agbr Var, à˶oH$mbm ñdV…À¶m KamMr AmoT>
वाळू AgVo. H$maU Ka ho Ho$di Xmao, {IS>³¶m, q^Vr,
कौल N>ßna ¶m§Zr V¶ma hmoV Zmhr. KamVrb ‘mUgo,
˶m§Mm ñZoh, EH$‘oH$m§~X²XbMr AmË‘r¶Vm ¶m§‘wio
पत्रा Kambm KanU ¶oVo.
Vw‘Mr `mXr {‘Ì-_¡{ÌUtÀ`m `mXrer nS>VmiyZ
nhm. ~m§YH$m‘ gm{hË`mMo ‘yi òmoV emoYm d darb
Mm¡H$Q>tV {bhm.
54
Imbrc {MÌm§À¶m AmYmao n`m©daU àXyfU d AmnU ¶mda MMm© H$am :
dmiyMm Cngm H$aUmar ~moQ> dUdm
dZH$Q>mB© S>m|Ja nmoIaUo nmʶmMm Cngm
OJmMr bmoH$g¨»`m gmV˶mZo dmT>V Amho, D$O}Mm dmna H$amdm bmJVmo. ‘mVrnmgyZ {dQ>m,
Ë`m‘wio ‘moR>çm g¨»`oZo Kao ~m§Ybr OmV AmhoV. Kao MwZIS>rnmgyZ {g‘|Q>, dmiynmgyZ H$mM ~ZdUo
~m§YʶmgmR>r ‘moR>çm à‘mUmda Z¡g{J©H$ gmYZo B˶mXtgmR>r D$O}Mm ‘moR>çm à‘mUmda dmna Ho$bm
dmnabr OmVmV. hr gmYZo {‘idʶmgmR>r Imbrb OmVmo.
~m~r Ho$ë¶m OmVmV. ˶m‘wio Ob, dm¶y, ÜdZr d D$Om© {Z‘m©U H$aʶmgmR>r AmnU H$moigm,
_¥XoMo àXÿfU hmoVo,> VgoM n`m©daUmMr hmZr hmoVo. Z¡g{J©H$ dm¶y d I{ZO Vob ¶m§gmaIr Z¡g{J©H$ B§YZo
S>m|Ja nmoIaUo. dmnaVmo. hr B§YZo EH$Xm dmnabr H$s g§nVmV. ¶m
g‘wÐ{H$Zmam VgoM ZXrnmÌmVyZ dmiy Cngm H$aUo. D$Om©òmoVm§À¶m ÁdbZmVyZ dm¶y àXyfUhr hmoVo. ho
O{‘ZrVyZ XJS>‘mVr H$mT>Uo. D$Om©òmoV {ZgJm©V {Z‘m©U hmoʶmgmR>r bmImo df]
O{‘ZrVrb nmʶmMm A{VaoH$s Cngm H$aUo. bmJVmV. ˶m‘wioM ‘w~bH$ à‘mUmV CnbãY
O‘rZ ‘moH$ir H$aʶmgmR>r PmS>o VmoS>Uo. Agboë¶m d àXyfU Z H$aUmè¶m gm¡aD$Om©, ndZD$Om©
Vir, AmoT>o, ZXçm, ImS>çm d gIb ^mJmV ^a ¶m§gma»¶m D$Om©òmoVm§Mm dmna dmT>dm¶bm hdm. ho
KmbyZ O‘rZ V¶ma H$aUo. g§nwîQ>mV Z ¶oUmao D$Om©òmoV AmhoV.
eoVr d BVa Cn¶moJm§gmR>r Agbobr O‘rZ gd© gOrdm§Zm {Zdmè`mMr Amdí`H$Vm AgVo.
dmT>˶m eharH$aUm‘wio dñ˶m d añVo C^maʶmgmR>r ‘mUgmà‘mUoM BVa H$mhr gOrdhr n`m©daUmVrb
dmnabr OmVo. eoVrgmR>r O‘rZ H$‘r nSy> bmJë¶mZo {d{dY gmYZm§Mm dmna H$ê$Z {Zdmam V`ma H$aVmV.
dZm§gmR>r amIbobr O‘rZhr eoVrgmR>r dmnaVmV. Ë`m§Mo {Zdmao n`m©daUnyaH$ d VmËnwaVo AgVmV. ho
˶m‘wio ‘moR>çm à‘mUmda d¥jVmoS> hmoD$Z dZm§Mm AmnU ‘mJrb B`ËVoV nm{hbo Amho. Aer
àXoe H$‘r hmoVmo. n`m©daUnyaH$ na§Vw H$m¶‘ñdê$nr Kao Amnë¶mbm
Kam§gmR>r bmJUmao gm{h˶ V¶ma H$aʶmgmR>r gwX²Ym ~ZdVm Ambr nm{hOoV.
55
n¶m©daUnyaH$ Kam§Mr H$mhr d¡{eîQ>ço n¶m©daUnyaH$ Ka
Z¡g{J©H$ gmYZm§Mm H$‘rV H$‘r dmna.
~m¶moJ°g, ndZD$Om© d gm¡aD$Om© Obn¶©Q>Z hm EH$ ‘hËËdmMm
¶m§gma»¶m Anma§n[aH$ D$Om© gmYZm§Mm ì¶dgm¶ Pmbm Amho. H$mhr {R>H$mUr
dmna. n¶©Q>H$m§Mo {Zdmao g‘wÐmImbr V¶ma
nmʶmMm nwZdm©na. Ho$bo AmhoV. ¶m {Zdmè¶m§VyZ
Q>mH$mD$ dñVy§Mm nwZdm©na. g‘wÐmÀ¶m VimMo VgoM VoWrb
H¥${Ì‘ gm{h˶ d H¥${Ì‘ a§Jm§Mm A^md. ‘Zmohmar gmJar OrdZmMo Ñí¶
Kam‘ܶo Z¡g{J©H$ àH$me d hdm IoiVr à˶j AZw^dVm ¶oVo. Ago {Zdmao
amhʶmMr gmo¶. ¶wamon, CËVa A‘o[aH$m ¶oWrb
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? {H$Zmar ^mJm§V nmhm¶bm {‘iVmV.
Ob^mJ ~wOdyZ V`ma Ho$bobm hm àXoe gIb
nmʶmImbrb {Zdmam ^mJmV Agë`mZo AmOhr A{Vd¥îQ>r_wio `m ^mJmV
nmUr gmMVo.
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? AmnU H$m¶ {eH$bmo?
_w§~B© eha ho gmV ~oQ>m§da dgbobo Amho. `m àXoemVrb hdm‘mZmÀ`m ~XbmZwgma Ka-
~oQ>m§À`m Xaå`mZ Agboë`m Ob^mJm§da XJS> d ~m§YUr‘Ü`o {d{dYVm {XgyZ `oVo.
_mVrMo ^amd KmbyZ O_rZ V`ma Ho$br Jobr. Z§Va àXoemZwgma Agbobr Kam§Mr aMZm.
Ë`mda dñVr, añVo d CXçmoJ {dH${gV Pmbo. Kao ~m§YÊ`mgmR>r {d{dY gm{hË` dmnabo OmVo.
Vo {ZgJm©Vrb KQ>H$m§nmgyZM ~Zbobo AgVo.
56 D$O}Mm dmna VmaVå¶mZo H$amdm.
Z¡g{J©H$ D$Om©ñÌmoVm§Mm dmna dmT>dUo JaOoMo Amho.
n`m©daUnyaH$ Kam§Mr {Z{‘©Vr Amdí`H$ Amho.
n`m©daUmMr hmZr hmoUma Zmhr, `mH$S>o bj XoUo
JaOoMo AgVo.
Oam S>moHo$ Mmbdm. H$m¶ H$amdo ~ao?
njr Amnë`m KaQ>çmMm dmna H$emgmR>r n`m©daUmMr hmZr Q>miyZ Kao ~m§YÊ`mgmR>r
H$aVmV? Amnë`mbm H$m` H$m` H$aVm `oB©b?
Våw hmb§ m gMw Umè`m Cnm`m~§ m~V dJmV© MMm© H$am.
ñdmܶm¶
1. (A) nd©Vr¶ àXoemV Imbrbn¡H$s H$moUVo Ka ¶mo½¶ R>aob? ¶mo½¶ {R>H$mUr "' H$am. ˶m‘mJMo H$maU {bhm.
(Am) ~hþ‘Obr Ka ~m§YVmZm ‘w»`V… H$moUVo 4. ~m§YH$m‘mÀ`m {R>H$mUr H$moUH$moUË`m àH$maMo
gm{hË` dmnaVmV ? `mo½` n`m©` {ZdS>m. àXyfU AmT>iVo?
(A) dmiy/H$moigm/{g‘|Q>/{dQ>m. CnH«$‘
(1) n`m©daUnyaH$ KamMr à{VH¥$Vr V`ma H$am.
(~) {g‘|Q>/{dQ>m/H$mnyg/bmoI§S>. (2) n`m©daUmMr hmZr hmoD$ Z`o åhUyZ OZOmJ¥Vr
KS>dyZ AmUÊ`mgmR>r, {ejH$m§À¶m ‘XVrZo
(H$) bmoI§S>/{g‘|Q>/dmiy/{dQ>m. nWZmQ>ç V`ma H$ê$Z gmXa H$am.
(3) bmoH$gh^mJmVyZ Vw‘À¶m n[agamVrb O¡d
2. Kao ~m§YVmZm Imbrb ~m~tZm Vwåhr H$gm {d{dYVoMo ‘hËËd {deX H$aUmao àXe©Z
àmYmݶH«$‘ Xçmb? ^adm.
(A) Amam‘ ***
(Am) aMZm
(B) hdm‘mZ
3. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
(A) Vw‘À¶m KamVrb H$moU˶m ~m~r n¶m©daUnyaH$
AmhoV, ˶m§Mr ¶mXr H$am.
(Am) KamVrb H$moUVr CnH$aUo AmnU gm¡aD$O}À¶m
‘XVrZo dmnê$ eH$Vmo?
57
12. gdmªgmR>r AÝZ
gm§Jm nmhÿ ! bmJVo. ‘emJVrMr H$m‘o H$aUo Amdí¶H$ AgVo.
˶mM~amo~a eoVmVrb
(1) [XdmirÀ¶m gw‘mamg H$moU˶m ^mÁ¶m {nH$m§Mo g§ajU H$amdo
¶oVmV? H$moUVr ’$io ¶oVmV? H$moUVo bmJVo Am{U eodQ>r
Ymݶ ¶oVo? hmVr Amboë¶m YmݶmMr
gwa{jV gmR>dU H$amdr
(2) Ádmar, ~mOar, Vm§Xÿi, Am§~m, g§Ìr, bmJVo. `m gd©M à{H«$`m
’$Ug `m§Mm h§Jm_ Ho$ìhm AgVmo? _hËËdmÀ`m AgVmV.
(3) AmnU dZñnVtÀ¶m H$moUH$moU˶m Amnë¶m XoemMr bmoH$g§»`m dmT>V Agbr,
Ad¶dm§Mm AÝZmgmR>r dmna H$aVmo? Var gdmªÀ`m AÝZmMr JaO ^mJdbr OmV Amho.
eoVrÀ¶m gwYm[aV nX²YVtMm dmna Ho$ë¶m‘wio ho
eoVr e³¶ Pmbo Amho.
eoVrMo h§Jm‘… dZñnVtnmgyZ Amnë¶mbm nma§n[aH$ eoVr … nydm©nma nX²YVrZo eoVr H$aVmZm
~¡bmZo AmoT>m¶Mo Zm§Ja, Am¡V dmnaV. VgoM eoVmbm
AÝZ {‘iVo. Ë`mgmR>r eoVm§_Ü`o {nH$m§Mr noaUr nmUr XoʶmgmR>r ‘moQ>oMm dmna hmoV Ago.
d ~mJm§‘Ü`o ’$iPmS>m§Mr bmJdS> Ho$br OmVo.
^maVmMm gw‘mao 60% ^y^mJ eoVrgmR>r dmnamV H$mnUr, ‘iUr B˶mXr H$m‘o eoVH$è¶m§Mo
Amho. G$Vw‘mZmà‘mUo df©^amV eoVrMo XmoZ à_wI Hw$Qw>§~r¶ ñdV… qH$dm ~¡bm§À¶m ‘XVrZo H$aV; na§Vw
h§Jm‘ AgVmV. AmVm eoVH$ar hr gd© H$m_o `§Ìm§À`m gmhmæ`mZo H$aV
Amho.
OyZ Vo Am°³Q>mo~a n¶ªVÀ¶m h§Jm‘mg Iarn
h§Jm‘ åhUVmV. `m h§Jm_mV nmdgmÀ`m nmÊ`mMm
àË`j dmna hmoVmo.
Am°³Q>mo~a Vo ‘mM©n¶ªVÀ¶m h§Jm‘mbm a~r h§Jm‘
åhUVmV. `m h§Jm_mV O{_ZrV _wabobo nmdgmMo
nmUr, naVrMm _mÝgyZ Am{U nS>Umao Xd `m§Mm
Cn`moJ hmoVmo.
¶m{edm¶ ‘mM© Vo OyZ‘ܶo Or {nHo$ KoVbr
OmVmV ˶m§Zm CÝhmir {nHo$ åhUVmV.
gm§Jm nmhÿ !
^mVeoVr H$moUË`m h§Jm_mV H$aVmV?
eoVrMr H$m‘o … Amnë¶m eoVmVrb nrH$ Mm§Jbo O‘rZ Zm§JaUr
dmT>mdo, Ago à˶oH$ eoVH$è¶mbm dmQ>Vo. nrH$ Mm§Jbo
dmT>bo, Va ˶mnmgyZ Ë`mbm CËnÝZhr A{YH$ {‘iVo.
^aKmog eoVr CËnmXZmgmR>r CËV_ O_rZ, CËV‘
{~¶mUo d IVo VgoM nmÊ`mMr CnbãYVm Agmdr
58
eoVrMo gwYm[aV V§ÌkmZ Vwfma qgMZ
gwYm[aV {~¶mUo … nydu EH$m h§Jm‘mV V¶ma
Vwfma qgMZ nX²YVr‘ܶo bhmZ-‘moR>çm
Pmboë¶m {nH$m§Mo {~¶mUo gwa{jV R>odyZ nwT>rb H$ma§Á¶m‘YyZ {nH$m§da nmUr ’$dmabo OmVo.
h§Jm‘mV dmnaÊ`mMr nX²YV hmoVr. Ë`mnmgyZ
{_iUmao CËnmXZ H$_r Ago. AmVm g§emoYZ ‘m{hVr {‘idm.
H$ê$Z gwYm[aV {~¶mUo V¶ma Ho$bo OmVo. Ádmar,
Jhÿ, ^mV, ^wB©‘yJ Aem à˶oH$ {nH$mMo gwYm[aV 1. ÁdmarÀ`m gwYm[aV {~¶mUm§Mr XmoZ Zmdo.
{~¶mUo ~mOmamV {‘iVo. hr {~¶mUr A{YH$ nrH$
XoVmV. {H$S>rbm ~ir nS>V ZmhrV. VgoM H$mhr 2. eoVH$ar ‘moQ> dmnaʶmgmR>r H$moUmMr ‘XV KoV
{~¶mʶm§nmgyZ {nH$m§Mr dmT> PnmQ>çmZo hmoVo. H$mhr AgV?
{~¶mUr H$‘r nmʶmVhr ^aKmog nrH$ XoVmV.
3. AmOH$mb O{‘ZrImbMo nmUr H$go CngVmV?
qgMZmÀ¶m AmYw{ZH$ nX²YVr … ¶mo½¶ doir
nwaogo nmUr {‘imbo, Va {nH$m§Mr dmT> Mm§Jbr hmoVo. IVo
nmdgm~amo~aM ZXr, Vbmd, {d{har ¶m§Vrb nmʶmMm O{‘Zr‘ܶo VrM VrM {nHo$ KoVbr Joë¶mg
Cn¶moJ eoVrgmR>r Ho$bm OmVmo. ZXçm§da YaUo ~m§YyZ
VgoM nmdgmMo nmUr AS>dyZ nmUrgmR>m Ho$bm OmVmo. O{‘ZrMr gwnrH$Vm H$‘r H$‘r hmoV OmVo, åhUyZ
Ago Ho$ë¶mZo ^yOb nmVirhr dmT>Vo. Amnë¶mbm ‘mVrV IVo {‘giyZ ‘mVrMr gwnrH$Vm
dmT>dmdr bmJVo. Ë`m_wio {nH$m§Zm ¶mo½¶ ˶m
{nH$mbm nmQ>mZo nmUr XoʶmMr nydm©nma nX²YV nmofH$Ðì¶m§Mm nwadR>m hmoVmo. Z¡g{J©H$ IVo Am{U
Amho. na§Vw ¶m nmQ>mVyZ dmhUmè¶m nmʶmn¡H$s ~aoM amgm¶{ZH$ IVo Aer XmoZ àH$maMr IVo AgVmV.
nmUr O{‘ZrV {OaVo qH$dm ˶mMo ~mînr^dZ hmoVo,
˶m‘wio Iyn nmUr dm¶m OmVo. AmVm qgMZmÀ`m Z¡g{J©H$ IVo hr {ZgJm©V CnbãY Agboë¶m
AmYw{ZH$ nX²YVtMm dmna Ho$bm OmV Amho. ¶m‘wio nmbmnmMmoim d eoU Aem nXmWmªMm dmna H$ê$Z
nmʶmMr ~MV hmoVo. {‘idVmV.
{R>~H$ qgMZ Am{U Vwfma qgMZ ¶m qgMZmÀ¶m amgm¶{ZH$ IVo åhUOo H¥${Ì‘ IVo. ¶m
AmYw{ZH$ nX²YVr AmhoV. {R>~H$ qgMZ nX²YVr‘ܶo IVm§‘ܶo eoVrbm Cn¶w³V Aem {d{dY amgm¶{ZH$
{N>Ðo Agboë`m Z{bH$m dmnaVmV. ˶m‘wio {nH$m§À`m KQ>H$m§Mo Zo‘³¶m à‘mUmV Ho$bobo {‘lU AgVo.
_wimnmer Amdí`H$ VodT>oM nmUr {R>~H$Vo. Ë`m_wio
CnbãY nmÊ`mMm nwaonya dmna hmoVmo. nydm©nma eoVrnX²YVrV eoUIV, b|S>rIV
{hadirMo IV, H§$nmoñQ> IV Aem Z¡g{J©H$ IVm§Mm
{R>~H$ qgMZ dmna Ho$bm OmB©. na§Vw CËnmXZmV erK« d A{YH$ dmT>
hmoÊ`mgmR>r dmnaboë`m amgm¶{ZH$ IVm§À¶m dmnamMo
VmoQ>ohr bjmV ¶oD$ bmJbo. amgm¶{ZH$ IVm§Mm
59
~ogw‘ma dmna Pmë¶m‘wio, A{V[a³V IVo O{‘ZrV eoVH$ar hmVr Ambobo YmÝ` CÝhmV Mm§Jbo
{eëbH$ amhVmV. Ë`m_wio O{_ZrMr gwnrH$Vm H$_r dmidyZ nmoË`mV ^aVmV. hr nmoVr KamV qH$dm
hmoVo. Aem O{_ZrV YmÝ` CËnmXZ KQ>Vo. {dH«$sZ§Va JmoXm_m§_Ü`o qH$dm XþH$mZm§_Ü`o _moR>çm
à_mUmV gmR>dbr OmVmV.
eoVrgmR>r nmÊ`mMm A{Vdmna Ho$ë`mZo
O{_Zr jmanS> hmoV AmhoV. Á`m ^mJm§_Ü`o _w~bH$ gmR>dboë¶m YmݶmMr ZmgmS>r XmoZ àH$mam§Zr
à_mUmV nmUr CnbãY Amho Ë`m {R>H$mUr jmanS> hmoVo. H$sS>-‘w§Jr, C§Xra-Kwer ¶m§À¶m‘wio YmݶmMr
O{_ZrMo à_mU dmT>bobo {XgyZ `oVo. CXmhaUmW©, Iyn ZmgmS>r hmoVo; VgoM X‘Q> d H$m|XQ> OmJr Ymݶ
YaUjoÌmbJVÀ`m O{_Zr, ZXrH$mR>À`m O{_Zr. gmR>dë¶mg Ymݶmbm ~waer bmJyZ Vo Imʶmbm¶H$
amhV Zmhr.
O{_Zr jmanS> Pmë¶mg ‘mVrMo narjU H$ê$Z
O{‘ZrVrb H$‘VaVm ^ê$Z H$mT>ʶmgmR>r Amdí¶H$ Ymݶ JmoXm‘
Vo KQ>H$ Q>mH$Vm ¶oVmV. ˶m‘wio O{‘ZrMr gwnrH$Vm
dmT>Vo; na§Vw ˶mV doi Am{U n¡gm dm¶m OmVmo. H$sS>-‘w§JrMm CnÐd hmoD$ Z¶o åhUyZ Ymݶ
˶m‘wio O{‘Zr jmanS> hmoD$ Z`oV åhUyZ nmUr d gmR>dUrÀ¶m OmJr ¶mo½¶ Vr Am¡fYo ’$dmaVmV qH$dm
amgm`{ZH$ IVm§Mm A{Vdmna Q>miUo Mm§Jbo. YmݶgmR>çm^modVr ngaVmV.
{nH$m§Mo g§ajU … {H$S>r‘wio qH$dm amoJ nSy>Z YmݶgmR>çmV H$Sw>qZ~mMm nmbmhr KmbVmV.
{nH$m§Mo ZwH$gmZ hmoVo. `m§da Cnm` åhUyZ H$sS> YmݶgmR>çmV R>odʶmgmR>r H$mhr g§ajH$ Am¡fYohr
Am{U amoJO§Vy ‘maUmar H$sQ>H$ZmeHo$ {nH$m§da ~mOmamV {‘iVmV. ˶m§À¶m dmgmZo Ymݶmbm H$sS>
’$dmabr OmVmV qH$dm {~¶mUo noaʶmAmYr ˶m§da bmJV Zmhr. Ymݶmbm ~waer bmJy Z¶o, åhUyZ Ymݶ
Am¡fYo MmoiVmV. gmR>dʶmMr OmJm Zoh‘r H$moaS>r R>odVmV. VgoM VoWo
hdm IoiVr amhrb ¶mMr H$miOr KoVmV.
H$sQ>H$ZmeH$ ’$dmaUr H$Sw>qZ~mMm nmbm
YmݶmMr gmR>dU … eoVrVrb CËnmXZ
dmT>dʶm~amo~aM eoVmVyZ {‘imbobo Ymݶ ZrQ>
gmR>dUo hohr {VVHo$M ‘hËËdmMo Amho.
Ymݶ gmR>dʶmgmR>r H$moU˶m nX²YVr
dmnaVmV?
60
Oam S>moHo$ Mmbdm. JmOa, ~rQ> hr ˶m ˶m
H$UJr qH$dm Hw$S>mÀ¶m Q>monë¶m§Mm Ymݶ dZñnVtMr ‘wio AmhoV.
gmR>dʶmgmR>r Cn¶moJ Ho$bm AgVm H$m¶ ’$m¶Xm ¶m ^mJm§‘ܶo ¶m dZñnVr
hmoVmo? AÝZgmR>m H$aVmV.
AÝZg§M¶ Am{U n¶m©daU g§dY©Z AmnUhr Amnë`m KamV
_mUgm§à_mUo BVa H$mhr gOrdhr AÝZgmR>m JaOonwaVm AÝZYmݶmMm gmR>m H$aV AgVmo.
H$aVmV. {d{dY gOrdm§Mr AÝZgmR>m H$aÊ`mMr
nX²YV doJir AgVo. CXmhaUmW©, ‘w§½¶m, _w§½`m§gmaIo ^maVmV gwYm[aV eoVr V§ÌkmZm‘wio ‘w~bH$
{H$Q>H$ AÝZmMm g§M¶ H$aVmV. VgoM ‘Y‘mí¶m Ymݶ CËnmXZ hmoV Amho. ho Ymݶ ‘moR>‘moR>çm
’w$bm§VyZ {‘idbobm ‘H$a§X ‘YmÀ¶m ê$nmV JmoXm‘m§V gmR>dbo OmVo. EImXçm dfr° nya, Adf©U,
nmoiçm§‘ܶo gmR>dyZ R>odVmV. dmXio, JmanrQ> Aem AmnËVr‘wio eoVrMo àM§S>
ImargwX²Ym d¥jm§À¶m {~¶m gmR>dyZ R>odVmV. ZwH$gmZ hmoVo. ^yH§$nmgma»¶m AmnËVt‘wio bmoH$
Aem àH$mao AÝZg§M¶ Ho$ë¶m‘wio ¶m àmʶm§Zm {dñWm{nV hmoVmV. ˶m§Zmhr AÝZYmݶmMr H$‘VaVm
Amdí¶H$ ˶m doir AÝZ CnbãY hmoD$ eH$Vo. ^mgVo. Aem doir JmoXm‘mVrb AÝZYmݶgmR>çmMm
Cn¶moJ hmoVmo.
AÝZg§M`
ñdñV YmÝ` XþH$mZmbm ^oQ> … aoeqZJ ì`dñWm
OmUyZ KoÊ`mgmR>r Vw_À`m n[agamVrb ñdñV YmÝ`
XþH$mZmbm ^oQ> Xçm. VoWo H$moUH$moUVo YmÝ` àH$ma
{_iVmV Vo nhm.
h[aVH«$m§Vr … AmOAmnbm Xoe AÝZYmݶmg§X^m©V
ñdmdb§~r Pmbm Amho. ˶mM~amo~a JaOohÿZ A{YH$
{nH$bobo Ymݶ AmnU naXoemV {Z¶m©V H$ê$
eH$Vmo. Amnë¶m XoemV YmݶmoËnmXZmV Pmbobr
àM§S> dmT> "h[aVH«$m§Vr' ZmdmZo AmoiIbr OmVo.
d¡km{ZH$, {dkmZàgmaH$ Am{U eoVH$ar `m§À`m
EH${ÌV à`ËZm§_wio hr h[aVH«$m§Vr KSy>Z Ambr. Jhÿ
d Vm§XimÀ¶m {~¶mUm§V gwYmaUm KS>dyZ AmUyZ
h[aVH«$m§Vr H$aʶmMo lo¶ H¥$fremñÌk S>m°. E‘. Eg.
ñdm‘rZmWZ ¶m§À¶mH$S>o OmVo.
dZñnVr ˶m§Zm bmJUmè¶m AÝZmMr {Z{‘©Vr S>m°. E‘.Eg. ñdm‘rZmWZ
gVV H$aV AgVmV. Varhr AÝZmMm gmR>m H$aUmè¶m 61
H$mhr dZñnVr {ZgJm©V AmT>iVmV.
Vwåhr dZñnVtMo {Za{Zamio H§$X nm{hbo
AmhoV. H$m§Xm, bgyU, ~Q>mQ>o, Ambo ho H§$X åhUOo
˶m dZñnVtMm ImoS>mMm ^mJ hmo¶. aVmio, ‘wim,
AÝZgwajm … AÝZ hr Amnbr _yb^yV JaO ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
Amho. àË`oH$mbm Amdí`H$ d nwaogo AÝZ {_imdo
`m hoVyZo AZoH$ Xoem§Zr AÝZmMr h_r XoÊ`mgmR>r g|{ж eoVr : Z¡g{J©H$ nXmW© dmnê$Z
H$m`Xo Ho$bo AmhoV. Vo "AÝZgwajoMo H$m`Xo' åhUyZ Ho$boë¶m eoVrbm "g|{ж eoVr' åhUVmV. hm
AmoiIbo OmVmV. 2013 _Ü`o Amnë`m XoemZohr nma§n[aH$ eoVrMm EH$ àH$ma Amho. ¶m eoVr‘ܶo
AÝZgwajoMm H$m`Xm Ho$bm Amho. `m§_wio Hw$nmofU, O{‘ZrVrb nmofH$ VËËdo {Q>Hy$Z amhVmV. Aem
Cnmg_ma, ^yH$~ir BË`mXr g_ñ`m§Mm gm_Zm H$aUo eoVr‘ܶo dmnabobr H$sQ>H$ZmeHo$hr Amnë¶m
eŠ` Pmbo Amho. earamda Xþîn[aUm‘ H$aV ZmhrV. `m eoVr‘ܶo
CJdbobo AÝZYmݶ H$gXma AgVo. ¶m{edm¶
H¥$fr ghm¶H$ CnH«$‘ … `m CnH«$_mX²dmao Vo Mdrbmhr CËV‘ AgVo. ˶m‘wio g|{ж eoVr
eoVH$è`m§Zm eoVrg§~§Yr AmYw{ZH$ V§ÌkmZ, H$aUo eoVH$ar ng§V H$ê$ bmJbo AmhoV.
ObqgMZ gmoB©, gwYm[aV {~`mUo, {d{dY IVo d
H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna B˶mXr _m{hVr {_iVo. ¶m eoVr‘ܶo dZñnVtnmgyZ d àmʶm§nmgyZ
eoVH$ar AmVm hdm‘mZmMm A§XmO, eoVr{df¶H$ {‘iUmè¶m IVm§Mm dmna Ho$bm OmVmo. `m
‘m{hVr H¥$fr ghm`H$ H|$Ðm§VyZ {‘idVmV. IVm§‘ܶo hmS>m§Mm Mwam, ‘mgir, eoUIV,
àmʶm§Mo ‘b‘yÌ VgoM dZñnVr d àmÊ`m§Mo
Hw$Obobo Adeof B˶mXtMm g‘mdoe AgVmo.
ho Zoh‘r bjmV R>odm.
H¥$fr ghm¶H$ H|$ÐmVyZ ‘m{hVr KoUmam eoVH$ar (1) eoVrgmR>r Amdí¶H$ VodT>oM nmUr dmnamdo.
(2) amgm¶{ZH$ IVo, H$sQ>H$ZmeHo$ dmnaVmZm
`m{edm¶ Ë`m§À`mgmR>r eoVremimhr gwê$
H$aʶmV Amë¶m AmhoV. ¶m emim§V eoVH$ar H$miOr ¿¶mdr VgoM ˶m§Mm A{V[a³V dmna
Hw$Qw>§~mVrb gXñ¶ eoVr{df¶H$ ZdrZ V§ÌkmZ Q>mimdm.
{eH$VmV. H¥$frCËnÝZ ~mOma g{_˶m§À`m
_mÜ`_mVyZhr àXe©Zo ^adÊ`mV `oVmV. AmnU H$m¶ {eH$bmo?
emgZmMm H¥${f{d^mJ, H¥${f{dXçmnrR>o, XÿaXe©Z, eoVrMo Iarn d aã~r ho à‘wI h§Jm‘ AmhoV.
dV©_mZnÌo, eoVr{df`H$ {d{dY {Z¶VH$m{bHo$, gwYm[aV eoVrV§ÌkmZm‘wio AÝZYmݶ CËnmXZmV
eoVrda AmYm[aV {deofm§H$ `m§À¶m_m\©$V AmYw{ZH$ dmT> hmoVo.
eoVrMm àMma d àgma Ho$bm OmVmo. gd© eoVH$è¶m§Zm H¥${fghm¶H$ CnH«$‘m§X²dmao eoVH$è¶m§Zm
gwYm[aV nX²YVr dmnê$Z ^aKmog CËnÝZ KoUo e³¶ eoVr{df¶H$ ZdrZ V§ÌkmZmMr ‘m{hVr {‘iVo.
Pmbo Amho. g§nyU© Xoembm `mMm \$m`Xm hmoV Amho.
62
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 5. OmoS>çm Owidm.
Hw§$S>rVrb amon dmT>V Zmhr. "A' JQ> "~' JQ
(1) X‘Q> hdoVrb (A) Ymݶmbm ~waer Z
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. YmݶgmR>m bmJUo.
Kam‘ܶo AÝZYmݶmMm gmR>m H$emgmR>r Ho$bobm (2) H$moaS>çm hdoVrb (Am) H$sS>-‘w§Jr Z
YmݶgmR>m bmJUo.
AgVmo? (3) YmݶgmR>çmV (B) ~waer bmJUo.
Am¡fYo R>odUo.
3. MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. MwH$sMo {dYmZ XþéñV
H$ê$Z {bhm. CnH«$‘
1. KamV gmR>m H$ê$Z R>odboë¶m dñVy Vw‘À¶m
(A) eoVr H$aʶmMr ’$³V EH$M nX²YV Amho. nmbH$m§Zr Ho$ìhm IaoXr Ho$ë¶m ˶mMr Zm|X
(Am) Amnbm ^maV Xoe eoVràYmZ Amho. H$am.
(B) gwYm[aV {~¶mUm§À¶m dmnam‘wio CËnmXZ 2. YmݶmÀ¶m nmM àH$maÀ¶m {~¶m Jmoim
H$ê$Z ˶m§Mr N>moQ>r nm{H$Q>o H$ê$Z ‘moR>çm
dmT>V Zmhr. nwR²>R>çmda {MH$Q>dm d Ymݶm{df¶r
g{dñVa ‘m{hVr {‘idm.
4. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm. 3. AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMm dmna H$ê$Z eoVr
(A) gwYm[aV {~¶mUm§À¶m dmnam‘wio H$moUH$moUVo H$aV Agboë¶m {R>H$mUr {ejH$m§~amo~a
^oQ> XoD$Z ‘m{hVr {‘idm.
’$m¶Xo hmoVmV?
(Am) qgMZmÀ¶m gwYm[aV nX²YVr H$moU˶m? ***
˶m§Mo ’$m¶Xo H$moUVo?
(B) {R>~H$ qgMZ nX²YVrMo dU©Z H$am.
(B©) H$moUH$moU˶m H$maUm§‘wio dmT>˶m {nH$mMo
ZwH$gmZ hmoVo?
(C) {nH$m§Mo ZwH$gmZ Q>miʶmgmR>r H$moUVo Cnm¶
¶moOVmV?
(D$) O{‘ZrMm H$g H$em‘wio H$‘r hmoVmo?
(E) AmYw{ZH$ V§ÌkmZm‘wio eoVrÀ¶m nX²YVrV
H$moUVo ~Xb Pmbo AmhoV?
(Eo) H$moUH$moU˶m nX²YVrZo Ymݶ {Q>H$dVm
¶oVo?
(Amo) eoVrgmR>r nmUr H$moRy>Z CnbãY Ho$bo OmVo?
63
13. AÝZ {Q>H$dʶmÀ¶m nX²YVr
Jhÿ, Vm§Xÿi, S>mir, H$S>Ymݶo ¶m§gma»¶m KamoKar AZoH$ àH$maMo nmnS>-Hw$aS>¶m, ‘wam§~o-
Ymݶm§Mr Amnë¶mbm gVV JaO ^mgVo; na§Vw ˶m§Mr bmoUMr, H$m§Xm, ‘mgir, ‘gmbo B˶mXr M{dîQ>
{nHo$ dfm©H$mR>r R>amdrH$ H$mimVM ¶oVmV. ho nXmW© nXmW© df©^amgmR>r {Q>H$dyZ R>odbo OmVmV. hëbr ho
Zoh‘r CnbãY hmoʶmgmR>r EH$m h§Jm‘mMo nrH$ nwT>rb nXmW© {dH$Vhr {‘iVmV.
h§Jm‘ ¶oB©n¶ªV df©^a nwadmdo bmJVo d Vo gwa{jV
R>odʶmMr JaO AgVo. nmnS>, Hw$aS>¶m
{d{dY AÝZnXmW© doJdoJiçm {R>H$mUr CnbãY bmoUMo d ‘wam§~o
hmoVmV. VoWyZ Xÿa Agboë¶m bmoH$m§n¶ªV Vo gwpñWVrV
nmoMdmdo bmJVmV. CXmhaUmW©, XÿY, XþYmMo nXmW© d ñd¶§nmH$KamV bmJUmè¶m dñVy AmUʶmgmR>r
A§S>r ho Xþ½Yì¶dgm¶ H|$Ð, Hw$³Hw$Q>nmbZ H|$Ð nwÝhm nwÝhm ~mOmamV Omdo bmJy Z¶o, åhUyZ AmnU
`m§nmgyZ bmoH$m§Zm {‘ion¶ªV {Q>Hy$Z amhʶmMr gmo¶ ~aoM {Xdgm§gmR>rMo gm‘mZ AmUyZ KamV gmR>dVmo.
H$amdr bmJVo. XþnmaÀ¶m OodUmgmR>r V¶ma Ho$bobo AÝZ Cabo, Va Vo
g§Ü¶mH$mir qH$dm Xþgè¶m {Xderhr ImVm `mdo
doJdoJiçm F$Vy§V doJdoJir ’$io Am{U ^mÁ¶m ¶mgmR>rhr AÝZ {Q>H$dʶmÀ¶m H$mhr nX²YVr
^anya à‘mUmV {‘iVmV. dmnaVmo.
gm§Jm nmhÿ !
˶m§À¶m Z¡g{J©H$ h§Jm‘mV ˶m§Mm ñdmXhr Imbr {Xboë¶m nXmWmªÀ¶m g§X^m©Vrb àíZm§Mr
gdm}ËV‘ AgVmo. ‘moR>çm à‘mUmda Ambobr ’$io d CËVao KamVrb ‘moR>çm§H$Sy>Z {‘idm.
^mÁ¶m dm¶m OmD$ Z¶oV VgoM df©^a ˶m§Mm AmñdmX
KoVm ¶mdm, ¶mgmR>r AmnU Vr {Q>H$dʶmMm à¶ËZ XÿY, ^mÁ¶m, Ymݶo, {nR>o, gmIa, Jyi
H$aVmo. B˶mXr.
(1) nXmW© Iam~ Pmbm, Ago AmnU Ho$ìhm
åhUVmo? ˶mV H$moUVo ~Xb Pmbobo
AgVmV?
(2) AÝZnXmW© Iam~ hmoʶmgmR>r bmJUmam doi
doJdoJiçm G$Vy§‘ܶo doJim AgVmo H$m?
(3) gdmªV bdH$a Iam~ hmoUmao nXmW© H$moUVo?
64
(4) KamV AmUbobo nXmW© OmñV {Xdg Mm§Jbo H$m¶ AmT>iyZ ¶oVo?
amhmdoV ¶mgmR>r H$m¶ H$m¶ Ho$bo OmVo? S>ã¶mV ~§X Ho$boë¶m MnmVrÀ`m VwH$S>çmda
AÝZnXmW© H$moU˶m H$maUm§Zr Iam~ hmoVmV H$mngmgmaIo nm§T>ao qH$dm H$mio/{hado V§Vy dmTy>
ho g‘Obo, Va Vo Iam~ Z hmoʶmgmR>r bmJVmV d Ë`mbm dmg ¶oD$ bmJVmo. ¶mCbQ>
H$m¶ H$amdo hohr Amnë¶mbm g‘Oob. {’«$O‘ܶo R>odbobm VgoM nwÝhm ^mOyZ, W§S> H$ê$Z
{‘idboë¶m ‘m{hVrdê$Z nwT>rb JmoîQ>r R>odbobm VwH$S>m ~aoM {Xdg Iam~ hmoV Zmhr.
Vw‘À¶m bjmV Amë¶m AgVrb. Ago H$m hmoVo?
(1) {hdmiçmV åhUOoM W§S>rÀ¶m {Xdgm§V MnmVrÀ`m VwH$S>çmda dmT>Umao H$mngmgmaIo
AÝZnXmW© OmñV H$mi Mm§Jbo amhVmV. V§Vy åhUOo EH$ àH$maMr ~waer AgVo. ~waer hm
VgoM nXmW© {’«$O‘ܶo qH$dm ~’$m©V W§S> gyú‘Ordm§Mm EH$ àH$ma Amho.
R>odbo Va Vo AmUIr OmñV H$mi {Q>H$VmV.
gyú_Xe©H$mVyZ {XgUmar ~waer
(2) Ymݶo CÝhmV dmidyZ gmR>dVmV. H$m§Xo,
~Q>mQ>o CÝhmiçmV ‘moH$içm hdoV R>odyZ ~waerMo ~rOmUy hdoV qH$dm nmʶmV AgVmV.
Mm§Jbo dmidyZ H$moaS>çm OmJr R>odbo, Va S>ã¶mVrb MnmVrÀ`m VwH$S>çm_wio ~waerÀ¶m dmT>rgmR>r
Iyn {Xdg Mm§Jbo amhVmV. bmJUmao nmofH$ dmVmdaU åhUOo AÝZ, nmUr VgoM hdm
Am{U D$~hr {‘iVo.åhUyZM S>ã¶mVrb MnmVrÀ`m
(3) XÿY CH$iyZ R>odbo, Va Mm§Jbo amhVo. OodU VwH$S>çmda ~waer dmT>br.
Pmë¶mda, Cabobr Am‘Q>r, ^mOr nwT>À¶m AÝZ Am{U gyú‘Ord
OodUmn¶ªV Mm§Jbr amhmdr åhUyZ CH$iyZ
R>odVmV. Amnë¶m g^modVr hdoV, nmʶmV gJirH$S>o
gyú‘Ord AgVmV ho Vwåhm§bm ‘mhrV Amho.
(4) Am‘ag, XÿY ho bdH$a Iam~ hmoUmao nXmW© gd©gmYmaU n[apñWVrV AÝZnXmWmªÀ¶m ~amo~a D$~,
AmhoV. nmUr Am{U hdm ¶m gd© JmoîQ>r CnbãY AgVmV,
åhUOo Amnë¶m AÝZmV qH$dm AÝZnXmWmªV
(5) {H$S>o, ‘w§½¶m, C§Xra, Kwer d ‘m§OatnmgyZ gyú‘Ordm§Mr dmT> ^a^a hmoUo Zoh‘rM e³¶ AgVo.
Amnbo AÝZ Xÿa R>odmdo bmJVo. Vo Amnë¶mbm {XgV ZmhrV; na§Vw gyú‘Ord AÝZmV
dmTy> bmJbo H$s AÝZ Iam~ hmoVo. Ago AÝZ
करून पहा. Imëë¶mZo nmoQ>XþIr, Owbm~, CbQ>çm hmoD$ eH$VmV.
Aem AÝZmMo nmofU‘yë¶ H$‘r Pmbobo AgVo. H$mhr
(1) EH$m MnmVrMo VrZ VwH$S>o ¿`m. doiobm àH¥$Vrbm YmoH$m hmoD$ eH$Vmo.
(2) EH$ VwH$S>m VgmM ~§X S>ã¶mV R>odm.
(3) Xþgam VwH$S>m nwÝhm Ja‘ Vì¶mda H$any Z XoVm 65
Mm§Jbm ^mOyZ W§S> H$ê$Z, S>ã¶mV ~§X H$ê$Z
R>odm.
(4) e³¶ Agë¶mg {Vgam VwH$S>m S>ã¶mV KmbyZ
{’«$O‘ܶo R>odm.
`m VwH$S>çm§Mo XmoZ Vo VrZ {Xdg gH$mi-
g§Ü`mH$mi {Z[ajU H$am.
AÝZ {Q>H$dʶmÀ¶m nX²YVr
dmidUo … AmnU nXmW© dmidVmo Voìhm
˶mVrb nmUr {ZKyZ OmVo. nmnS>, Hw$aS>¶m, gm§S>Jo,
Jhÿ, S>mir Ago nXmW© dmidyZ {Q>H$dbo OmVmV.
¶mMm AW© Agm H$s, AÝZnXmW© {Q>H$dʶmgmR>r
˶m§Vrb gyú‘Ordm§Mm Zme H$amdm bmJVmo.
AÝZnXmWmªV gyú‘Ordm§Mr dmT> hmoD$ eH$Uma Zmhr
Aem n[apñWVrV Vo R>odmdo bmJVmV.
W§S> H$aUo … AÝZ {’«$O‘ܶo R>odVmo Voìhm करून पहा.
gyú‘Ordm§À¶m dmT>rgmR>r bmJUmar D$~ ˶m§Zm
{‘iV Zmhr. bmoUMo
CH$iUo … nXmW© CH$iVmo Voìhm ˶mVrb gm{h˶ … ‘ܶ‘ AmH$mamMr H$mMoMr ~aUr,
gyú‘Ordm§Mm Zme hmoVmo. gwar, M‘Mm, 7-8 qb~o, nmd dmQ>r ‘rR>, 2 M‘Mo
{VIQ>, XrS> dmQ>r gmIa.
hdm~§X S>ã¶mV R>odUo … hdm~§X S>ã¶mV nXmW©
R>odVmZm ˶mVrb gyú‘Ordm§Mm AmYr Zme Ho$bm H¥$Vr … ~aUr ñdÀN> d H$moaS>r H$ê$Z ¿¶m.
OmVmo. ˶mZ§Va ˶mV hdm, nmUr {eaUma Zmhr ¶mMr gwarZo à˶oH$ qb~m§À¶m AmR> ’$moS>r H$am. ¶m ’$moS>r
H$miOr KoVbr OmVo. ~aUrV ^ê$Z ˶mda gmIa, ‘rR> Am{U {VIQ>
Kmbm. ho {‘lU H$moaS>çm bmH$S>r qH$dm ñQ>rbÀ`m
M‘À¶mZo ZrQ> hbdm, åhUOo gd© KQ>H$ {‘gibo
OmVrb. ˶m ~aUrÀ`m Vm|S>mda ñdÀN> H$mnS>
KQ²>Q> ~m§YyZ ~aUr H$S>H$ CÝhmV gw‘mao Xhm {Xdg
R>odm. amoOÀ¶m amoO M‘À¶mZo T>dim. T>diVmZm
Vw‘Mo hmV d M‘Mm XmoÝhr ñdÀN> d H$moaS>o R>odm.
OodUm~amo~a ho ‘wabobo bmoUMo ImD$Z ~Km !
n[aajHo$$… bmoUMr, ‘wam§~o {Q>H$dʶmgmR>r ˶m§V
H$mhr {d{eîQ> nXmW© KmbVmV. ˶m‘wio ho nXmW©
df©^a {Q>H$VmV. Aem nXmWmªZm "n[aajH$' Ago
åhUVmV. gmIa, ‘rR>, qhJ, _mohar, ImXçVob,
pìhZoJa hr n[aajH$m§Mr CXmhaUo AmhoV.
66
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ho Zoh‘r bjmV R>odm.
Amnë`m Odo UmVrb nXmWmÀª ¶m Mdr‘Yrb ~§X nm{H$Q>o, hdm~§X S>~o ¶m§Vrb V¶ma AÝZnXmW©
{d{dYVm hr _gmë`m_§ iw o AgV.o _gmë`mÀ`m àË`Ho $ {dH$V KoVmZm ˶mda {Xbobm Cn¶w³VVm
nXmWmM© r Md dJo ir AgV.o ‘gmë¶mMr Md d dmg H$mbmdYr VnmgyZ ¿¶mdm.
CJ« AgVmo åhUZy Vo WmSo >çm à_mUmV dmnabo OmVmV.
AmnU H$m¶ {eH$bmo?
_gmë`mMo nXmW© dmidyZ Iyn {Xdgm§gmR>r
gmR>dVm `oVmV. Ë`m§À¶m {_lUmMr nyS> H$ê$Z F$Vw‘mZmà‘mUo bmoUMr, ‘wam§~o, nmnS>, Hw$aS>B©,
‘gmbo V¶ma H$aVm ¶oVmV. {d{dY _gmbo {d{dY gm§S>Jo Ago nXmW© H$ê$Z R>odbo H$s ˶mMm
dZñnVtÀ`m R>amdrH$ ^mJm§nmgyZ {_iVmV. df©^a AmñdmX KoVm ¶oVmo.
hdm, nmUr d D$~ Agbëo ¶m {R>H$mUr
AÝZnXmWmVª gúy ‘OrdmM§ r dmT> PnmQ>çmZo hmVo .o
H$mhr gúy ‘Ordm‘§ iw o AÝZnXmW© Iam~ hmVo mV.
dmidUo, W§S> H$aUo, CH$iUo, hdm~§X S>ã¶mV
R>odUo, n[aajHo$ dmnaUo ¶m AÝZ {Q>H$dʶmÀ¶m
{d{dY nX²YVr AmhoV.
‘gmë¶mMo nXmW©
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 4. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
(A) nmnS> gmXibo AmhoV. (A) AÝZ H$mUo H$mUo ˶m nXY² VrZo {Q>H$dbo OmV?o
(Am) Am§~m, H¡$ar, Amdim, noê$ Aer ’$io, Va (Am) Iam~ Pmbobo AÝZ AmnU ImʶmMo H$m
‘Q>ma, ‘oWr, H$m§Xm, Q>mo‘°Q>mo Aem ^mÁ¶m Q>miVmo?
R>amdrH$ H$mimV ^anya à‘mUmV CnbãY (B) ’$im§Mo ‘wam§~o H$m Ho$bo OmVmV?
AgVmV. Vo df©^a dmnam`Mo AmhoV. (B©) n[aajH$m§Mm dmna H$emgmR>r H$aVmV?
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. (E) _gmë`mMo {d{dY nXmW© H$moUVo? Vo
eod¶m AZoH$ {Xdg Mm§Jë¶m amhVmV; na§Vw
eod¶m§Mr Ira bdH$aM Iam~ hmoVo, Ago H$m? dZñnVtMm H$moUVm ^mJ AmhoV?
3. MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. MwH$sMo {dYmZ XþéñV CnH«$‘ … ^oQ> Xçm, ‘m{hVr {‘idm d BVam§Zm gm§Jm.
H$ê$Z {bhm.
(A) nXmW© CH$iVmo Voìhm ˶mVrb gyú‘Ordm§Mm 1. bmoUMr, nmnS>, ga~Vo ~ZdUmao J¥hCXçmoJ.
Zme hmoVmo. 2. XÿY, _mgo qH$dm \$io erVH$aU H|$Ð.
(Am) gyú‘Ord AÝZmV dmTy> bmJbo, H$s Amnbo
AÝZ Iam~ hmoV Zmhr. ***
(B) CÝhmiçmV dmidyZ R>odbobo nXmW© df©^a
dmnaVm ¶oV ZmhrV. 67
(B©) {’«$O‘ܶo R>odë¶m‘wio AÝZmbm D$~ {‘iVo.
14. dmhVyH$
करून पहा.
‘wbm§Zmo, AmnU EH$ à`moJ H$ê$`m. 3. H$moUË`m àdmgmV Vwåhm§bm ñdV… gm{hË` dmhÿZ
Ý`mdo bmJbo?
Vw‘À`m KamnmgyZ gmYmaUnUo EH$ {H$bmo‘rQ>a
A§Vamda AgUmao {‘ÌmMo qH$dm ‘{¡ ÌUrMo Ka, ~{JMm, 4. H$moUVm àdmg Amam‘Xm`r dmQ>bm?
XHw $mZ, emim BË`mXtnH¡ $s EH$ {R>H$mU {ZdS>m.
5. H$moUË`m àdmgmV B§YZmMm dmna H$amdm bmJbm?
(1) {ZdS>boë`m {R>H$mUmn¶ªV n{hë`m {Xder
MmbV Om. 6. Yya, AmdmO `m§Mm Ìmg H$moU˶m àdmgmV OmñV
OmUdbm?
(2) Xwgè¶m {Xder gm`H$bda Om.
darb Zm|XtX²dmao Vw‘À`m bjmV Ambo Agob,
(3) {Vgè¶m {Xder ñd¶M§ {bV dmhZmZo Om. H$s nm`r MmbV OmVmZm OmñV doi bmJVmo d
gm{hË` dmhÿZ ZoÊ`mgmR>r l‘ H$amdo bmJVmV.
ho H$aV AgVmZm Vw‘Mo emioMo XßVa Zoh‘r dmhZmMm dmna Ho$ë`m‘wio doioMr d l‘m§Mr ~MV
gmo~V R>odm. VrZhr àdmgm§gmR>r EH$M ‘mJ© dmnam. hmoVo.
AmVm Imbrb ‘wX²Xçm§À`m AmYmao dhrV Zm|Xr H$am. ˶mM~amo~a hohr bjmV Ambo Agob, H$s
ñd¶§M{bV dmhZm§gmR>r B§YZmMm dmna H$amdm
1. {VÝhr {Xder àdmgmg bmJbobm doi. bmJVmo. ¶m dmhVyH$ gmYZm§‘wio hdoMo d AmdmOmMo
2. H$moUË`m àdmgmg gdmªV OmñV d H$moU˶m
àdmgmg gdmªV H$‘r doi bmJbm?
68
àXyfU hmoVo, åhUOoM dmhVwH$sMo Mm§Jbo d dmB©Q> l {MÌm§Mo {ZarjU H$ê$Z Imbrb àíZm§Mr/
Ago XmoÝhrhr n[aUm‘ AmhoV. ‘wX²Xçm§Mr CËVao dhrV {bhm.
AmOÀ¶m J{V‘mZ ¶wJmV àdmg d gm{h˶mMr 1. {MÌmVrb ‘wbo H$moR>o Wm§~br AmhoV?
Zo-AmU H$aʶmgmR>r Amnë¶mbm {d{dY 2. {VWo Vr H$emgmR>r Wm§~br AgmdrV?
dmhVwH$sÀ¶m gmYZm§da Adb§~yZ amhmdo bmJVo. 3. {MÌmVrb ‘wbo H$m¶ H$aV AmhoV?
dmhVwH$sMo AZoH$$ ’$m¶Xo AmhoV. 4. ˶m§Zm H$em‘wio Ìmg hmoV Agmdm?
H$m‘o ObX JVrZo hmoVmV. l añ˶mÀ¶m H$S>oÀ¶m d añ˶mnmgyZ Xÿada
doi d l‘m§Mr ~MV hmoVo.
ì¶mnmadmT>rg MmbZm {‘iVo. Agboë¶m dZñnVt‘Yrb ’$aH$ nwT>rb
OJmVrb {d{dY àXoe dmhVwH$sÀ¶m gmoB©‘wio ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao Zm|Xdm.
(A) nmZmMm VOobXmanUm.
EH$‘oH$m§er OmoS>bo Jobo AmhoV. (Am) nmZm§Mm a§J.
OmJ{VH$ ñVamdaXoIrb dñVy§Mr dmhVyH$ ghO (B) dZñnVrMo ñdê$n.
d gmonr Pmbr Amho. ¶m {ZarjUmdê$Z Vw‘À¶m bjmV Ambo Agob,
{d{dY dñVy ghO CnbãY hmoD$Z bmoH$m§Mo H$s dX©irÀ¶m añ˶mda dmhZm§Mr ¶o-Om gVV Mmby
AgVo. B§YZm§À¶m ÁdbZm‘wio dmhZm§VyZ gmV˶mZo
OrdZ‘mZ gwYmabo Amho. Yya d H$mhr {dfmar dm¶y gmoS>bo OmVmV. ˶m‘ܶo
n¶©Q>Z, Amamo½¶, {ejU B˶mXr gw{dYm J{V‘mZ àm‘w»¶mZo H$m~©Z ‘moZmoAm°³gmBS>, Zm¶Q´>moOZ
S>m¶Am°³gmBS> d gë’$a S>m¶Am°³gmBS> ho dm¶y
Pmë¶m AmhoV. AgVmV. VgoM YwamdmQ>o H$m~©Z, {ego ¶m§Mo gyú‘H$U
{d{dY àH$maÀ¶m dmhVwH$tÀ¶m gmoBª‘wio OJ ~mhoa nS>VmV d hdoV {‘giVmV. ¶m KQ>H$m§Mm
Odi Ambo Amho. A{VaoH$ Pmë¶mg n[agamVrb hdoMr JwUdËVm H$‘r
hmoVo. ¶mbmM AmnU hdoMo àXyfU åhUVmo.
dmhVwH$sMo ’$m¶Xo ¶m§da dJm©V MMm© H$am.
hdoÀ¶m àXÿfUm‘wio àmUr d dZñnVtda nwT>rb
gm§Jm nmhÿ ! n[aUm‘ hmoVmV.
69
ídmgZ{bH$m, S>moio d ’w$ß’w$gm§Mo {dH$ma hmoVmV. ¶mdê$Z Amnë`m Ago bjmV `oVo, H$s
CXm., S>moio OiOiUo. OdiÀ`m A§VamgmR>r nm`r OmUo Va WmoS>çm Xÿada
OmÊ`mgmR>r gm`H$b dmnaUo Aem gd`r AmnU
PmS>m§Mr nmZo H$anVmV d JiVmV. H$m|~ (A§Hw$a) bmdyZ KoVë`m nm{hOoV. Ë`m_wio ñd`§M{bV
OiVmV. PmS>m§Mr dmT> d {dH$mg Iw§Q>Vo. dmhZm§Mm dmna Q>miyZ àXÿfU Q>miVm `oVo. BVa doir
gmd©O{ZH$ d ImgJr dmhZm§Mm dmna Amdí¶H$VoZwgma
dZàXoem§VyZ dmhZm§Mr dX©i dmT>ë¶mg VoWrb Ho$ë¶mg doi d l‘ ¶m§Mr ~MV hmoVo. Aem[aVrZo
àmUr d dZñnVr ¶m§À¶m A{Ydmgmg ~mYm dmhVwH$sÀ¶m dmB©Q> n[aUm‘m§Mr Vrd«Vm AmnU H$‘r
nmohMVo. ¶m àXoemVrb dݶ Ord ñWbm§V[aV H$ê$ eH$Vmo. ¶m{edm¶ àXyfU H$‘r H$aʶmgmR>r
hmoD$ bmJVmV. nwT>rb Cnm¶ AmhoV.
dmhZm§À¶m gVVÀ¶m AmdmOmZo ‘moR>çm à‘mUmda (1) H$‘r àXyfU H$aUmè`m B§YZm§Mm dmna H$aUo.
Jm|JmQ> hmoVmo. ˶m‘wio AñdñWVm, {MS>{MS>
hmoUo, S>moHo$ XþIUo, bj Z bmJUo, ‘Zmo{dH$ma (2) doiÀ`m doir dmhZm§Mr XoI^mb d XþéñVr
B˶mXr n[aUm‘ hmoVmV. H$aUo.
dmhVwH$sMr H$m|S>r Pmë¶mg ˶m n[agamV hdoMo
(3) e³¶Vmo gmd©O{ZH$ dmhZm§Mm dmna H$aUo.
d AmdmOmMo àXÿfU dmT>Vo.
(4) Amdí`H$ VoWoM ImgJr dmhZm§Mm dmna H$aUo.
dmhZm§À¶m AnKmVm§‘wio OI‘r hmoUo, ‘¥Ë¶y
hmoUo d dmhZm§Mo ZwH$gmZ hmoUo ho àH$ma KS>VmV.
dmhVwH$sMo dmB©Q> n[aUm‘ ¶m§da dJm©V MMm© H$am.
gm§Jm nmhÿ !
(A) nm`r OmUo. d¥jmamonU
(Am) gm`H$bdê$Z OmUo.
(B) ImgJr dmhZmZo OmUo. (5) d¥j bmJdS>, {deofV… dS>, qnni, H$Sy>qb~,
(B©) gmd©O{ZH$ dmhZmZo OmUo. H$a§O, B˶mXr ^maVr` d¥jm§Mr bmJdS> d
Imbrb àg¨Jr darbn¡H$s H$moUVm n`m©` {ZdS>mb? OmonmgZm H$aUo. ñWm{ZH$ n`m©daUmer ho d¥j
(1) KamOdiÀ¶m {‘ÌmH$S>o Aä`mgmbm OmÊ`mgmR>r. ghO OwidyZ KoVmV d O¡d{d{dYVm dmT>Ê`mg
Ë`m§Mr _XV hmoVo.
(2) EH$ {H$bmo‘rQ>a A§Vamdarb emioV
(6) àXÿfUH$mar B§YZm§Mm dmna Q>miUo. dmhZm§gmR>r
OmÊ`mgmR>r. CNG qH$dm LPG gmaIr B§YZo dmnaUo.
(3) naJmdr {dkmZ àXe©Zmg gm{hË` KoD$Z
OmÊ`mgmR>r.
(4) eoOmaÀ`m JmdmV b½Zmbm OmÊ`mgmR>r.
70
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
dmhVHw $sÀ¶m àXfy Umda Cnm¶ ¶mda dJmV© MMm©
H$am.
ho Zoh‘r bjmV R>odm. AmOÀ¶m AmYw{ZH$ ¶wJmV AmnU B§YZmda
MmbUmar dmhZo, OhmOo d {d‘mZo dmnaV AmhmoV.
Amnbo n`m©daU g¨doXZerb AgVo. Ë`m‘wio ¶mnydu dmnamV Agbobr OhmOo Aem àH$maÀ¶m
n`m©daUmda àXyfUmMo {dKmVH$ n[aUm‘ hmoVmV. ¶§Ìm§da MmbV ZgV. hr OhmOo dmè¶mÀ¶m doJmMm
Vo Amnë`mgh gd© gOrdm§gmR>r hm{ZH$maH$ dmna H$ê$Z Mmbdbr OmV AgV. ˶m§Zm {eS>mMo
AgVmV. àXyfU Q>miUo AË`mdí`H$ Amho. Jb~V qH$dm OhmO åhUV. ˶m H$mimV ¶m
OhmOm§Mm dmna H$ê$Z ‘mUyg OJ^a {’$abm.
gm¶H$b dmnamMo {d{dY ’$m¶Xo
emar[aH$ ì¶m¶m‘
dmhZm§Mr JXu hmoV Zmhr WmoS>çm à‘mUmV gm‘mZ dmhÿZ ZoVm
¶oVo.
n¡emMr ~MV hmoVo àXÿfU hmoV Zmhr
N>moQ>çm OmJoV R>odVm ¶oVo. ñdmdb§~Z
doioMr ~MV hmoVo
71
H$m` H$amdo ~ao ? AmnU H$m¶ {eH$bmo?
amohZ Am{U gm{Z`m Zoh‘r emioV MmbV dmhVwH$sMo Amnë`mda hmoUmao Mm§Jbo d
OmVmV. KamnmgyZ Vrg {‘{ZQ>m§da Ë`m§Mr emim dmB©Q> n[aUm‘.
Amho. AmO ˶m§À¶m emioV gm§ñH¥${VH$ H$m¶©H«$‘
Amho. ˶mgmR>r ˶m§Mr AmOr gmo~V `oUma Amho. dmhVwH$sÀ`m gmYZm§Mm {dMmanyd©H$ dmna
AmOrMo d¶ OmñV Agë¶mZo Vr WH$bobr Amho. H$aUo.
{Vbm emioV ZoʶmgmR>r nwT>rbn¡H$s H$moUVm n`m©`
{ZdS>mdm, ho gwMdm. dmhVyH$ gmYZm§À¶m àXyfUm‘wio {ZgJm©Mo
YmoŠ`mV `oUmao ApñVËd.
(1) nm`r OmUo (2) A°Q>mo[ajmZo OmUo
(3) ~gZo OmUo (4) ñHy$Q>aZo OmUo (5) ‘moQ>marZo {d{dY àH$maÀ¶m àXÿfUm§daMo Cnm¶.
OmUo.
ñdmܶm¶
1. dmhVwH$sÀ¶m gmoB©Mm Vwåhm§bm Pmbobm ’$m¶Xm, (Am) ¶m dmhZmMo àXÿfU H$‘r H$aʶmH$[aVm
¶mda nmM dm³¶o {bhm. Vwåhr H$moUVm Cnm¶ gwMdmb?
2. dmhVwH$sÀ¶m gmoB©‘wio Amnë¶m n[agamV CnbãY
Pmboë¶m Mma gw{dYm {bhm. CnH«$‘
3. Amnë¶m n[agamVrb dmhVwH$sdarb VmU H$‘r
H$aʶmgmR>r Mma Cnm¶ {bhm. 1. nWZmQ>çmX²dmao àXÿfU amoIʶmMm g§Xoe
4. Vw‘À¶m n[agamVrb gdmªV H$‘r àXÿfU Agbobm g‘mOmV nmohMdm.
^mJ emoYm. hm ^mJ H$‘r àXÿ{fV Agʶm‘mJMr
H$maUo {bhm? 2. gm¡aD$O}da d {dOoda MmbUmè¶m
5. CNG d LPG Mr {dñVm[aV ê$no {bhm. dmhVwH$rÀ¶m gmYZm§À¶m {MÌm§Mm g§J«h H$am.
***
6. (A) darb {MÌmVrb àXÿfU H$aUmao dmhZ
H$moUVo?
72
15. g§XoedhZ d àgma ‘mܶ‘o
gm§Jm nmhÿ !
(1) AmnU XÿaXe©Z g§Mmda AZoH$ dm{hÝ`m§Mo
H$m¶©H«$‘ nmhVmo. Vo H$moRy>Z ¶oVmV?
(2) ‘mo~mBbdê$Z AmnU BVam§er ~mobVmo. Amnbo
g§^mfU Xþgè¶m ì¶³Vrer ‘mo~mBbdê$Z H$go
hmoV Agob?
n{hë¶m nmR>mV AmnU AdH$me àjonU d Ap½Z~mUmÀ¶m gmhmæ¶mZo àjonU H$ê$Z H¥${Ì_ CnJ«h AdH$memV
H¥${Ì‘ CnJ«h ¶m§~X²Xb OmUyZ KoVbo Amho. AmYw{ZH$ gmoS>bo OmVmV. Ë`m§Mm Cn`moJ g§XoedhZmgmR>r H$aVmV.
nX²YVrZo H$am¶À¶m g§XoedhZmgmR>r H¥${Ì‘ CnJ«hm§Mm
Cn¶moJ Ho$bm OmVmo. ho g§Xoe A˶§V H$‘r doimV EH$m ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
{R>H$mUmhÿZ Xþgè¶m {R>H$mUmn¶ªV nmohMVmV. CXm.,
(1) OJmVrb H$moU˶mhr ^mJmV hmoUmè¶m H$m¶©H«$‘mMo ^maVmV g§XoedhZmgmR>r H¥${Ì‘ CnJ«hm§Mm
WoQ> àjonU AmnU XÿaXe©Z g§Mmda nmhÿ eH$Vmo. Ogo Adb§~ Ho$bm OmVmo. ho CnJ«h BZg°Q> (INSAT
’w$Q>~m°b, {H«$Ho$Q>Mo gm‘Zo B˶mXr. (2) ‘mo~mBb - Indian National Satellite) ¶m ZmdmZo
X²dmao AmnU naXoemVrb ì¶³Vrer WoQ> ~moby eH$Vmo. AmoiIbo OmVmV.
(3) amîQ´>nVr d n§VàYmZ ao{S>Amodê$Z gd©
Xoedmgr¶m§gmR>r EH$mM doir ^mfU/g§Xoe XoD$ 73
eH$VmV.
gm§Jm nmhÿ !
darb {MÌm§Mo {ZarjU H$am. {MÌm§‘ܶo nmohMVmo. g§XoedhZmX²dmao Amnë`mbm _m{hVr
XmIdboë`m Mohè`m§dê$Z Vwåhm§bm H$moUVo ^md {_iVo. ‘m{hVrMr XodmUKodmU H$aUo åhUOo
OmUdVmV Vo Mohè`m§Imbrb Mm¡H$Q>rV {bhm. g§XoedhZ hmo`. ‘m{hVrMo àgmaU hmXoIrb
g§XoedhZmMmM ^mJ Amho. _m{hVrMm Cn`moJ
Mohè¶mdarb ^md nmhÿZ Amnë¶mbm ˶m kmZ{Z{_©VrgmR>r hmoVmo.
ì¶³VrÀ¶m ^mdZm g‘OVmV, åhUOoM Mohè¶mdarb
^md qH$dm BVa hmd^mdm§dê$Z Amnë¶mn¶ªV g§Xoe
gm§Jm nmhÿ !
74
gmo~VÀ`m n¥îR>mdarb {MÌm§Mo {ZarjU H$am. AmOma hmoVmV. ‘Zmo{dH$ma, EH$bH$m|S>onUm
{MÌm§V H$moUH$moUË`m àgma‘mÜ`‘m§Mm Cn`moJ Ho$bm dmT>Uo BË`mXr Ìmghr g§^dVmV.
Amho Vo Mm¡H$Q>rV {bhm. 2. XyaXe©Z dm{hÝ`m, B§Q>aZoQ> ¶m§X²dmao AZoH$ àH$maMr
‘m{hVr {‘iVo. ‘m{hVrMm Xþén¶moJ H$ê$Z
d¥ËVnÌm§_YyZ Amnë¶mbm H$moUH$moU˶m g‘mOmMr em§VVm d ñdmñÏ` {~KS>dÊ`mMo
àH$maMr ‘m{hVr {‘iVo Vo Zm|Xdm. àH$ma KS>VmV.
3. àgma‘mÜ`‘m§darb {d{dY H$m`©H«$‘ nmhÊ`mV
e¡j{UH$ ------ ----- doi Kmbdë¶mZo ‘¡XmZr Ioi, emar[aH$ j‘Vm
`m§H$S>o Xwb©j hmoVo. ¶mMm {dnarV n[aUm‘
---- --- ------ ----- emar[aH$ ñdmñ϶mda hmoVmo.
àgma‘mÜ`‘m§Mo Mm§Jbo n[aUm‘ H$m¶ H$amdo ~ao?
1. Amnë`mnmgyZ Xya Agboë`m ì`³Vter ghO
nmMì¶m B¶ËVoV {eH$Umam Am‘moX emioVyZ Kar
g¨nH©$ gmYVm ¶oVmo. Ambm, H$s Zoh‘r g§JUH$mda doJdoJir g§Ho$VñWio
nmhVmo. Q>rìhrdarb AmdS>Vo H$m¶©H«$‘hr Z MwH$Vm
2. ‘m{hVr {‘idʶmgmR>r d XoʶmgmR>r bmJUmam ~KVmo. AmB©À¶m ‘mo~mBbda Jo‘ IoiVmo. gmaIm
doi d l‘ ¶m§V ~MV hmoVo. KamV ~gyZ AgVmo. hëbr ˶mbm ^yH$ H$‘r bmJVo.
Pmonhr OmñV ¶oVo. ˶mMo dOZhr Iyn dmT>bo Amho.
3. n`m©daU, ñÌr-nwéf g‘mZVm, ñdÀN>Vm B˶mXr§
~m~V g¨doXZerbVm dmT>Ê`mg ‘XV {‘iVo. Am‘moXÀ¶m AmB©bm ˶mMr ’$ma H$miOr dmQ>Vo
Amho. Vr H$er Xÿa hmoB©b?
4. dmXio, ËgwZm‘r, nya BË`mXr Z¡g{J©H$
AmnËVt~m~V nyd©H$ënZm {‘iy eH$Vo. ho Zoh‘r bjmV R>odm.
g§XoedhZ d ‘m{hVr àgmaU gmYZm§Mm
5. Amamo½`, {ejU d g‘mOmVrb Mm§Jë`m KQ>Zm VmaVå¶mZo dmna H$amdm. ˶m§Mm A{VaoH$ hmoUma
VgoM àg¨Jm§~m~V OmJê$H$Vm {Z‘m©U hmoVo. Zmhr ¶mMr H$miOr ¿¶mdr.
6. bmoH$m§gmR>r am~dÊ`mV ¶oUmè¶m emgH$s` `moOZm 75
`eñdr H$aÊ`m‘Ü`o ‘XV hmoVo.
7. AÝZ, dñÌ, {Zdmam, Amamo½¶, {ejU ¶m§~m~VMr
OmUrd OmJ¥Vr hmoVo. ˶m‘wio OrdZnX²YVr‘ܶo
gwYmaUm hmoVo.
8. àgma‘mÜ`‘m§‘wio ì`mnma, CXçmoJY§Xo `m§‘Ü`o
dmT> hmoVo.
àgma‘mÜ`‘m§Mo hm{ZH$maH$ n[aUm‘
1. XyaXe©Z, g¨JUH$, ‘mo~mBb `m§À`m A{V
dmnam‘wio S>moiçm§Mo VgoM nmR>rMo d ldUmMo
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? AmnU H$m¶ {eH$bmo?
ÑH²$-lmì` g§XoedhZ - XÿaÜdZr qH$dm g§XoedhZ gmYZm§Mr AmoiI.
_mo~mBbdê$Z BVam§er ~mobVmZm AmnU g§XoedhZmH$[aVm AdH$me àjonUmMo V§Ì.
EH$_oH$m§ZmnmhÿeH$VZmhr._m{hVràgmaUmÀ`mZdrZ àgma‘mܶ‘ gmYZm§Mr AmoiI.
V§Ìm_wio _mo~mBbda AmVm ho eŠ` Pmbo Amho. àgma‘mܶ‘m§Mo ’$m¶Xo d VmoQ>o.
Ë`m_wio Xþgè`m ì`ŠVrer g§^mfU H$aVmZm AmnU
{Vbm nmhy eH$Vmo.
ñdmܶm¶
1. àgma‘mÜ`‘m§Mo e¡j{UH$ Cn`moJ {bhm. 2. AmH$medmUr H|$Ðmbm ^oQ> XoD$Z Ë`m
{R>H$mUr hmoV AgUmè`m H$m‘H$mOm~m~V
2. XÿaÜdZrÀ¶m dmnamnydu g§Xoe nmR>dʶmgmR>r ‘m{hVr ¿`m.
H$moU˶m gmYZm§Mm dmna Ho$bm OmV Ago?
3. Z°eZb {OAmoJ«m’$s, {S>ñH$ìhar, kmZXe©Z
3. g§JUH$m‘wio Vw‘À¶m OrdZmV H$moUVm ’$aH$ BË`mXr dm{hÝ`m§darb e¡j{UH$ H$m`©H«$‘m§Mr
nS>bm? dJm©V MMm© H$am.
CnH«$‘ ***
1. XÿaXe©Z g§Mmdarb doJdoJiçm dm{hÝ`m§‘YyZ
Vwåhm§bm H$moUH$moUVr ‘m{hVr {‘iVo Vr
Imbrbà‘mUo V³Vm H$ê$Z dhrV {bhm.
A.H«$. dm{hZrMo/ H$m`©H«$‘mMo Cn`moJ
M°ZobMo Zmd Zmd
1.
2.
3.
76
16. nmUr
WmoS>o AmR>dm ! gm§S>nmUr Am{U Ë`mMr {dëhodmQ>
(1) nmʶmZo ^aboë¶m ^m§S>çmV M‘Mm^a gmIa, ehamMo, JmdmMo gm§S>nmUr EH$Ì H$ê$Z
bmH$S>mMm ^wgm, ‘mVr ho nXmW© Q>mH$bo Va gmoB©À¶m {R>H$mUr ‘moR>çm ObgmR>çmV gmoS>VmV.
H$m¶ hmoB©b? amhË`m B‘maVt‘YyZ VgoM CXçmoJ, H$maImZo ¶m§VyZ
{ZKUmè¶m gm§S>nmʶmV AZoH$ àH$maÀ¶m AewX²Yr
(2) nmʶmÀ¶m AdñWm H$moU˶m? AgVmV. `m§n¡H$s H$mhr {daKiboë¶m Va H$mhr Z
{daKiboë¶m Agy eH$VmV.
(3) {nʶmMo nmUr ñdÀN> d {ZYm}H$ H$aʶmgmR>r
H$m¶ H$aVmV?
nmʶmMo àXÿfU
करून पहा.
nmD$g nS>V AgVmZm ‘moH$içm OmJr AewX²Y ObgmRo
R>odboë¶m ñdÀN> ^m§S>çmV nS>bobo nmdgmMo nmUr,
VgoM O{‘Zrdê$Z dmhV OmUmao nmUr doJdoJiçm ‘¡bmnmʶmV amoJ ngadUmao gyú‘Ord Agy
^m§S>çmV KoD$Z ˶m§Mo {ZarjU H$am. eH$VmV. Va H$maImݶmÀ¶m gm§S>nmʶmV {dfmar
nXmW© AgʶmMr A{YH$ e³¶Vm AgVo. ho gd©
H$m¶ ’$aH$ {XgVmo? ˶mMo H$maU H$m¶? gm§S>nmUr OgoÀ¶m Vgo ObgmR>çmV gmoS>bo Va
nmʶmV BVa nXmW© {‘gibo H$s nmUr AewX²Y ObòmoVm§Mo àXÿfU hmoD$Z Vo KmVH$ R>aVo. Ago
hmoVo. H$mhr nXmW© nmʶmV Va§JV amhVmV. ˶m‘wio nmUr {nÊ`mgmR>r qH$dm BVa Hw$R>ë¶mM H$m‘mgmR>r
nmUr AñdÀN> qH$dm JTy>i {XgVo. H$mhr nXmW© dmnaVm ¶oV Zmhr. åhUyZ gm§S>nmʶmda à{H«$¶m
nmʶmV {daKiVmV Am{U {XgoZmgo hmoVmV. nmʶmV H$ê$ZM Vo ~mhoa gmoS>ʶmMr H$maImZXmam§da
{‘gibobo nXmW© gOrdm§gmR>r Anm¶H$maH$ Agbo g³Vr Amho. VgoM JmdmMo gm§S>nmUr, ‘¡bmnmUr
Va Vo nmUr àXÿ{fV Amho Ago AmnU åhUVmo. ZXçm, ObòmoVm§‘ܶo gmoS>ʶmnydu ˶m§da ewX²YrH$aU
gamodao ho Amnbo nmʶmMo òmoV AmhoV. ˶mVrb à{H«$¶m H$aVmV. Ago Ho$ë¶m‘wio ObàXÿfU Q>miVm
nmʶmMo àXÿfU H$go hmoVo? `oVo.
gm§Jm nmhÿ ! ZXrÀ`m dmhË`m nmÊ`mMo Z¡g{J©H$arË`mhr H$mhr
à_mUmV ewX²YrH$aU hmoV AgVo.
Vw‘À¶m KamVrb ñd¶§nmH$Ka Am{U
ÝhmUrKamVyZ ~mhoa nS>Umè¶m gm§S>nmʶmV `m{edm¶ Jmdmbm nmUrnwadR>m H$aʶmnydu
H$moUH$moUVo nXmW© {‘gibobo AgVmV? ˶mMo ewX²YrH$aUhr H$aʶmV ¶oVo.
77
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ObewX²YrH$aU H|$Ð
ZXr_Ü`o OmñV à_mUmV AewX²Yr {_gië`m Vw‘À¶m Jmdmbm nmUrnwadR>m H$aUmè¶m
Joë`m Va ewX²YrH$aUmMr Z¡g{J©H$ à{H«$`m H$_r ObewX²YrH$aU H|$Ðmbm {ejH$m§gh ^oQ> Xçm Am{U
hmoVo. nmÊ`mV {daKiboë`m Am°pŠgOZMo à_mU VoWrb A{YH$mè¶m§Mr nadmZJr KoD$Z ˶m§Mr
H$_r hmoVo. Ë`m_wio ObMam§Zm YmoH$m hmoVmo. $ ‘wbmIV ¿¶m. nwT>rb àíZ {dMmê$Z ObewX²YrH$aU
à{H«$¶oMr ‘m{hVr {‘idm.
nmʶmMo ewX²YrH$aU 1. gmd©O{ZH$ nmUrnwadR>çmgmR>r nmUr H$moU˶m
करून पहा. ObòmoVmVyZ AmUbo OmVo?
2. amoO {H$Vr brQ>a nmʶmMo ewX²YrH$aU Ho$bo OmVo?
ßb°pñQ>H$Mr EH$ ~mQ>br ¿¶m. {VÀ¶m Vm|S>mda 3. nmUr ñdÀN>, nmaXe©H$ d {ZOªVwH$ hmoʶmgmR>r
EH$ ñdÀN> H$mnS>mMm VwH$S>m ~m§Ym. {VMm ImbMm
^mJ H$mnm. ~mQ>br CbQ>r Yê$Z {VÀ¶mV H$moiímmMr H$moUH$moU˶m à{H«$¶m Ho$ë¶m OmVmV?
nyS>, ~marH$ dmiy d OmS> dmiy ^ê$Z AmH¥$VrV 4. ¶m à{H«$¶m H$moU˶m H«$‘mZo H$aVmV?
XmIdë¶mà‘mUo Wa V¶ma H$am. 5. nmʶmMr XþJªYr H$‘r H$aʶmgmR>r H$m¶ H$aVmV?
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
OmS> dmiy àdmgmV AZoH$Xm AmnU ~mQ>brVrb nmUr
{dH$V KoD$Z {nVmo. aoëdo, ~gñWmZH$ Aem
~marH$ dmiy {R>H$mUr {nʶmÀ¶m nmʶmÀ¶m ~mQ>ë¶m {dH$V
{‘iVmV. ¶m nmʶmÀ¶m ~mQ>brda H$moUVr ‘m{hVr
H$moiemMr nyS> AgVo, Vr dmMm Am{U BVam§Zm gm§Jm.
H$mnS>
~mQ>brV nmUr H$Yr ^abo Amho Am{U nmUr
ObewX²YrH$aUmMr H$Yrn¶ªV dmnaVm ¶oB©b, hm H$mbmdYr nmʶmÀ¶m
gmYr nX²YV ~mQ>brda N>mnbobm AgVmo. nmUr {dH$V KoVmZm
hr ‘m{hVr Adí¶ nmhmdr. ~mQ>br CKS>ë¶mZ§Va
~mQ>br AmH¥$VrV XmIdë¶mà‘mUo _m§S>m. AmVm nmUr bdH$a g§ndmdo. nmUr g§në¶mZ§Va ~mQ>br
H$Mam Agbobo JTy>i nmUr ~mQ>brV hiyhiy ^am. MwaJiyZ H$MamnoQ>rV ’o$H$mdr, åhUOo ~mQ>brMm
nwÝhm dmna Ho$bm OmUma Zmhr.
~mQ>brÀ¶m H$mnboë¶m ^mJmV nS>Umè¶m
nmʶmMo {ZarjU H$am. ho nmUr ñdÀN> {XgV Agbo, gm§Jm nmhÿ !
Var Ë`mV gyú‘Ord Agy eH$VmV. ho Vwåhr {eH$bm
AmhmV. EImXçm ^mJmV XrK©H$min¶ªV nmD$gM nS>bm
Zmhr Va VoWrb bmoH$m§À¶m OrdZmda H$moUVo n[aUm‘
78 hmoVrb?
gmd©O{ZH$ ObewX²YrH$aU H|$ÐmVrb à{H«$¶m
{ZdiUo - JmdmÀ¶m ObòmoVmVyZ AmUbobo nmUr JmiUr ¶§ÌmX²dmao nmUr JmiyZ KoVmV.
Q>m³¶m§‘ܶo pñWa amhÿ XoVmV Am{U VwaQ>r dmnaVmV.
Am°p³gOZrH$aU - n§nmÀ¶m ‘XVrZo nmʶmV hdm IoidVmV. {ZOªVwH$sH$aU - ³bmoarZ {‘giyZ nmʶmMo
˶m‘wio nmʶmV hdoVrb Am°p³gOZ {‘giVmo. {ZOªVwH$sH$aU H$aVmV.
XþîH$mi N>m`m{MÌ gm¡OÝ` … nd©Vr ObewX²YrH$aU H|$Ð,
nwUo _hmZJanm{bH$m, nwUo.
~mînr^dZm‘wio nmʶmMr gVV dm’$ hmoV
AgVo. ˶m‘wio Adf©U AZw^dUmè¶m ^mJm§Vrb emgZmV’}$ XþîH$miJ«ñV ^mJm§Vrb bmoH$m§Zm
ZXçm, Vir, {d{har, ~§Ymao, YaUo ¶m§Vrb nmʶmMr Am{U àmʶm§Zm gwa{jV OmJr VmËnwaVo hbdbo OmVo.
nmVir ~mînr^dZm‘wio H$‘r H$‘r hmoVo qH$dm VgoM doiàg§Jr Ymݶ, Mmam d nmʶmMm nwadR>m
˶m§n¡H$s H$mhr H$moaS>ohr nS>VmV. VgoM O‘rZhr Ho$bm OmVmo. nmird OZmdam§Mr H$miOr KoʶmgmR>r
H$moaS>r nS>Vo. Aem n[apñWVrV OZmdam§Zm Am{U MmamN>mdʶm C^maë¶m OmVmV.
Amnë`mbmhr {nÊ`mÀ`m nmʶmMr Q>§MmB© OmUdVo,
eoVrgmR>rhr nmUr {_iV Zmhr. åhUOoM XþîH$mi H$m¶ H$amdo ~ao?
nS>Vmo. XþîH$mi hr EH$ Z¡g{J©H$ AmnËVr Amho.
JmdmnmgyZ Xÿa Agbobm Vbmd nmhʶmgmR>r
XþîH$mimV Ymݶ Am{U Mmam {‘iUo H$R>rU Vw‘À¶m dJm©Mr ghb OmUma Amho. {Xdg^a
hmoVo. Amnë¶m amÁ¶mV, XoemV qH$dm OJmÀ¶m bmJUmè¶m {nʶmÀ¶m nmʶmMr ì¶dñWm H$am¶Mr
EImXçm ^mJmV XþîH$mi nS>ë¶mMo Vwåhr EoH$bo Amho.
Agob. Á¶m ^mJmV XþîH$mi nS>Vmo VoWrb bmoH$m§Zm
{dn[aV n[apñWVrer gm‘Zm H$amdm bmJVmo. ˶m Obì¶dñWmnZ
^mJmVrb àmUr, dZñnVr ¶m§Zmhr XþîH$mimMm nmdgm‘wio Amnë¶mbm nwÝhmnwÝhm nmUr CnbãY
VS>mIm ~gVmo.
hmoVo. gd©gmYmaUnUo Amnë¶mbm dfm©VyZ Mma ‘{hZo
nmdgmMo nmUr {‘iVo. nmdgmMo nmUr gmR>dbo
79
Zmhr, Va Amnë¶m X¡Z§{XZ JaOm§gmR>r Amnë¶mbm gmR>dVm ¶oVo. Aem gd© nX²YVt‘wio OmñVrV OmñV
nmUr CnbãY hmoUma Zmhr. nmUr gmR>dbo OmVo.
"nmdgmMo nmUr Wm§~dm¶bm {eH$m. CnbãY nmʶmMm H$mQ>H$garZo dmna H$aUo
Wm§~boë¶m nmʶmbm {Oadm¶bm {eH$m.' VgoM nmdgmMo nmUr AS>dyZ O{‘ZrV {OadUo
qH$dm Q>m³¶m§‘ܶo gmR>dUo ‘hËËdmMo AgVo.
df©^a nmʶmMr JaO ^mJdʶmgmR>r nmdgmMo Aem nX²YVrZo nmdgmiçmZ§VaÀ¶m H$mimVhr
nmUr AS>dmdo bmJVo. nmUr AS>dbo H$s, Vo O{‘ZrV nmUro CncãY hmoB©b Aer gmo` H$aUo ¶mbmM
{OaVo. ^yObmMm gmR>m dmT>ë¶mZo PmS>m§Zm nmUr "Obì¶dñWmnZ' åhUVmV.
{‘iVo, VgoM {d{hatZm nmUr {‘iVo Am{U eoVr
H$aUo e³¶ hmoVo.
nmUr O{‘ZrV {OaʶmgmR>r doJdoJio à¶ËZ
Ho$bo OmVmV. ‘moR>r YaUo ~m§Ybr OmVmV, na§Vw gd©
{R>H$mUr YaUo ~m§YUo e³¶ ZgVo. Aem doir bhmZ
Vbmdm§Mr {Z{‘©Vr H$aUo, CVmamda bhmZ ~§Ymao
~m§YUo, AmS>do Ma IUUo, JmdmVrb AmoT>o, Zmbo
¶m§da ~m§Y KmbyZ nmUr AS>dUo Aer H$m‘o emgZ
Am{U ZmJ[aH$ EH$Ì ¶oD$Z H$aVmV.
nmdgmMo nmUr Q>m³¶m§‘ܶo gmR>dUo
S>m|JaCVmamdarb gbJ g_Vb Ma nmdgmMo nmUr O{‘Zr‘ܶo {OadUo
H$mhr {R>H$mUr ZXrÀ¶m nmÌmV {d{har ImoXÿZ ‘m{hVr {‘idm d MMm© H$am
VoWo nmUr gmR>dʶmMr ì¶dñWm Ho$br OmVo. H$mhr Vw‘À¶m n[agamV Obì¶dñWmnZ H$go Ho$bo
{R>H$mUr Kam§À¶m N>Vm§da nS>Umao nmdgmMo nmUr
nÝhmiçmÀ¶m ‘XVrZo A§JUmV R>odboë¶m Q>m³¶m§‘ܶo OmVo?
ho Zoh‘r bjmV R>odm.
AmoT>çmdarb ~m§Y nmUr hoM OrdZ, åhUyZ nmUr AS>dm, {Oadm,
80 gmR>dm, Am{U H$mQ>H$garZo dmnam.
AmnU H$m¶ {eH$bmo? XrK©H$mi nmD$g nS>bm Zmhr, Va XþîH$mi
nS>Vmo.
nmʶmV gOrdm§gmR>r KmVH$ nXmW©
{_gibo H$s nmUr àXÿ{fV hmoVo. XþîH$miJ«ñV ^mJm§Vrb ‘mZd, àmUr,
dZñnVr ¶m gdmªZm XþîH$mimMm VS>mIm
ObgmR>çm§Mo àXÿfU hmoD$ Z¶o åhUyZ ~gVmo.
˶mV gm§S>nmUr gmoS>ʶmnydu ˶mda
AZoH$ à{H«$¶m H$aVmV. nmUr AS>dyZ, {OadyZ qH$dm gmR>dyZ
nmdgmiçmZ§VaÀ¶m H$mimV CnbãY H$ê$Z
nmUrnwadR>m H$aʶmnydu JmdmÀ¶m XoUo, ¶mbm Obì¶dñWmnZ åhUVmV.
ObewX²YrH$aU H|$ÐmV nmʶmV
{daKibobo d Z {daKibobo nXmW© doJio
Ho$bo OmVmV VgoM nmʶmMo {ZOªVwH$sH$aU
Ho$bo OmVo.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao ? CnH«$‘
O{_ZrÀ`m CVmam_wio ~mJoVrb _mVr nmÊ`m~amo~a 1. Vw‘À¶m nmbH$m§er qH$dm {‘Ìm§er ~mobyZ,
dV©‘mZnÌm§VyZ qH$dm g§Ho$VñWim§dê$Z
dmhÿZ OmV Amho. Amnë¶m amÁ¶mV H$moU˶m dfu XþîH$mi
nS>bm hmoVm, Am{U XþîH$mimda ‘mV
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. H$aʶmgmR>r H$moUVo Cnm¶ ¶moObo hmoVo,
¶mMr ‘m{hVr {‘idm.
nmdgmMo nmUr O{‘ZrV ‘waʶmgmR>r añVo d 2. dV©‘mZnÌm§V N>mnyZ Ambobr dmh˶m
nmXMmar ‘mJ© H$go ~m§Ymdo? nmʶmMr, gmMboë¶m nmʶmMr N>m¶m{MÌo
O‘m H$am.
3. àíZm§Mr CËVao {bhm.
(A) XþîH$mimV H$moUVr n[apñWVr {Z‘m©U ***
hmoVo?
81
(Am) nmdgmiçmZ§Vahr nmUr CnbãY hmoʶmgmR>r
emgZ Am{U ZmJ[aH$ H$moUVr H$m‘o H$aVmV?
(B) nmdgmMo nmUr H$emgmR>r AS>dmdo bmJVo?
(B©) Obì¶dñWmnZ H$embm åhUVmV?
4. MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. MwH$sMo {dYmZ XþéñV
H$ê$Z nwÝhm {bhm.
(A) nmdgmMo nmUr Amnë¶mbm df©^a {‘iVo.
(Am) emgZmV’}$ XþîH$miJ«ñV ^mJm§Vrb bmoH$m§Zm
Am{U àmʶm§Zm gwa{jV OmJr VmËnwaVo
hmbdbo OmVo.
17. dñÌ - Amnbr JaO
gm§Jm nmhÿ !
Imbrb {MÌm§Mo ZrQ> {ZarjU H$am.Amnë`mbm AmdS>bobo/hdo Agbobo H$nS>o {ZdSy>Z
Ë`m^modVr H$am.
82
AmVm {ZdS>boë`m H$nS>çm§Mr EHy$U g¨»`m (4) nmdgmiçmV H$moUVo H$nS>o dmnaVmV?
Mm¡H$Q>rV {bhm. (5) gUg‘ma§^m§gmR>r H$moUVo H$nS>o dmnaVmV?
(6) {XdgmVyZ {H$Vr doim H$nS>o ~XbVmV?
{ZdS>boë`m H$nS>çm§Mr g¨»`m d Vw‘À`m darb H¥$VrVyZ Vw‘À`m H$m` bjmV Ambo?
{‘Ìm§Zr {ZdS>boë¶m H$nS>çm§Mr g¨»`m OwiVo H$m Vo
nhm. gm§Jm nmhÿ !
(1) {ZdS>bobo H$nS>o H$moUH$moUË`m {Xder KmbUma n{hë¶m§Xm Ho$bobr "gm§Jm nmhÿ' Mr H¥$Vr AmVm
AmhmV ? nwÝhm H$am d Zì`mZo dhrV Zm|Xdm. ho H$aV AgVmZm
Vw‘Mr JaO bjmV ¿¶m Am{U {MÌm§Vrb H$nS>çm§Mr
(2) {XdgmVyZ {H$Vr doim H$nS>o ~XbUma {ZdS> H$am d g§»¶m Mm¡H$Q>rV {bhm.
AmhmV ?
Vw‘À`m n{hë`m H¥$VrMr CËVao d AmVmÀ`m
(3) {ZdS>boë`m H$nS>çm§nojm AOyZ H$mhr H$nS>o H¥$VrMr CËVao gmaIrM AmhoV H$m?
Amnë`mH$S>o AgmdoV, Ago dmQ>Vo H$m? dmQ>V
Agë¶mg {H$Vr Vr g¨»`m Mm¡H$Q>rV {bhm.
(4) H$nS>çm§ì`{V[a³V AmUIr H$moUH$moUË`m ‘wbm§Zmo, `m àíZm§Mr CËVao {‘imë`mda Ago
dñVy/Xm{JZo Kmbm`bm AmdS>Vrb? dmQ>ob, H$s Amnë`mbm hì¶mem dmQ>Umè¶m
H$nS>çm§Mr g¨»`m OmñV Amho. H$nS>o hdo AgUo
(5) Vw‘Mo H$nS>o Vwåhr {‘Ìm§Zm KmbÊ`mgmR>r Xçmb Am{U Ë`m§Mr IamoIaM JaO AgUo `m XmoÝhr {^ÝZ
H$m? ~m~r AmhoV. JaO ZgVmZm dñVy hì`m AmhoV Ago
dmQ>Uo, hm Amnbm hì`mg AgVmo.
(6) Om{hamVt‘Yrb H$moUVo H$nS>o Vwåhm§bm
Kmbmdogo dmQ>VmV? AmnU àgma ‘mÜ`‘m§X²dmao H$nS>çm§À`m {d{dY
Om{hamVr nmhVmo Am{U Ë`mH$S>o AmH${f©V hmoVmo.
Amnë`mbm AZoH$ àH$maMo nmoemI (H$nS>o) Aem àH$mao dñVy§~X²Xb {Z‘m©U hmoUmao AmH$f©U
Kmbm`bm AmdS>VmV Am{U Amnë`mH$S>o Vo Amnë`m hì`mgm‘Ü`o ^a KmbVo.
AgmdoV Agohr Amnë¶mbm dmQ>Vo.
करून पहा. H$nS>çm§Mr JaO Am{U hì¶mg -dJm©V MMm© H$am.
Vw‘À`m AmgnmgÀ`m n[agamV åhUOoM aoëdo Oam S>moHo$ Mmbdm.
ñQ>oeZ, drQ>^Q²>Q>r, ~g ñWmZH$, ‘miamZ, B˶mXr
{R>H$mUr {Zdmam KoUmè¶m§Mr ^oQ> ¿`m. Imbrb amohZ Am{U gm{Z`m `m§À`mH$S>o Iyn H$nS>o
‘wX²Xçm§À`m AmYmao Ë`m§À`mer MMm© H$am d dhrV AmhoV. ˶m§n¡H$s ~è¶mM H$nS>çm§Mm Vo dmna
Zm|X H$am. H$aV ZmhrV. `m H$nS>çm§Mo AmVm H$m` H$amdo,
Agm àíZ Ë`m§Zm nS>bm Amho. Vwåhr Ë`m§Mr
(1) Ë`m§À`mH$S>o Agboë`m EHy$U H$nS>çm§Mr g‘ñ`m gmoS>dÊ`mg ‘XV H$am.
g¨»`m {H$Vr?
(2) CÝhmiçmV H$moUVo H$nS>o KmbVmV?
(3) {hdmiçmV H$moUË`m àH$maMo H$nS>o dmnaVmV?
83
करून पहा. 3. dñÌ{Z{‘©VrgmR>r H$moUVm H$ÀMm ‘mb
{ejH$m§gmR>r gyMZm : hr H¥$Vr H$ê$Z KoÊ`mgmR>r dmnaVmV?
{dXçm϶mªgh OdiÀ`m dñÌmoXçmoJ H|$Ðmg ^oQ>
Xçmdr AWdm VoWrb Hw$eb H$m‘Jmambm 4. H$ÀMm ‘mb H$moRy>Z AmUbm OmVmo?
‘wbmIVrgmR>r ~mobdmdo.
5. H$ÀÀ¶m ‘mbmMo ñdê$n H$m¶ AgVo?
hmV‘mJ
6. V¶ma hmoUmao CËnmXZ {dH«$sgmR>r H$moR>o nmR>dbo
gyV H$mVUo OmVo?
Vw‘À`m n[agamV CnbãY Agboë`m 7. `m dñÌm§Mm dmna H$moUË`m G$Vy‘Ü`o H$aVmV?
dñÌ{Z{‘©VrÀ`m EH$m CXçmoJmbm ^oQ> Xçm AWdm
‘wbmIVrgmR>r VoWrb Hw$eb H$m‘Jmambm ~mobdm. 8. `m CXçmoJmgmR>r H$moUH$moU˶m àH$maMo H$m‘Jma
¶m CXçmoJmMr ‘m{hVr nwT>rb ‘wX²Xçm§À`m AmYmao bmJVmV?
{‘idm.
1. hm CXçmoJ H$moUVm Amho? 9. ho H$m‘Jma H$moRy>Z CnbãY hmoVmV?
2. `m CXçmoJmVyZ {Z‘m©U hmoUmao CËnmXZ H$moUVo?
10. AmVm dñÌmoXçmoJmV nydunojm H$moUH$moUVo ~Xb
84 Pmbo AmhoV?
11. ` m CXçmoJmV Vwåhm§bm `oUmè`m g‘ñ¶m
H$moUË`m ?
AmnU darb ‘wX²Xçm§À`m AmYmao dñÌmoXçmoJmMr
‘m{hVr {‘idbr. AmVm AmnU ‘hmamîQ´> amÁ`mVrb
d¡{eîQ>çnyU© dñÌ{Z{‘©VrMr CXmhaUo nmhÿ`m. n¡R>UMr
n¡R>Ur, `odë`mMr gmS>r, Am¡a§Jm~mXÀ`m {h‘ê$
embr, gmobmnyaMr MmXa, BMbH$a§OrMo hmV‘mJ d
`§Ì‘mJmdarb H$mnS> BË`mXr.
nwT>rb n¥îR>mdarb ZH$memÀ¶m AmYmao ho
Amnë`m bjmV ¶oB©b.
Amnë`mbm ‘mhrV Agbobm na§Vw ZH$memV Z
XmIdbobm dñÌmoXçmoJ ¶m ZH$memÀ¶m gyMrV {bhm
d ZH$memV ¶mo½¶ {R>H$mUr XmIdm.
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? bIZdr {MH$Z, H$mpí‘aMr {gëH$, ~Zmagr
{gëH$, H${S>¶b, {nVm§~ar, nmoM§nëbr,
Zmam¶UnoR>, H$m§Orda‘$, nQ>mobm, åh¡gya {gëH$
Ago gmS>çm§Mo AZoH$ àH$ma AmhoV. XoemÀ¶m
doJdoJiçm ^mJm§Vrb ¶m gmS>çm Amnë¶mH$S>rb
{d{dYVm XmIdVmV.
करून पहा.
dñÌm§Vrb {d{dYVm OmUyZ KoÊ`mgmR>r
nmbH$m§~amo~a H$mnS> ~mOmamV Om. VoWo Agboë`m
bmoH$m§er {Xboë¶m ‘wX²Xçm§À`m AmYmao MMm© H$am d
dhrV Zm|Xdm.
1. dñÌm§Mo {d{dY àH$ma nhm d Ë`m§À`m Zmdm§Mr
`mXr H$am.
85
2. ¶m ¶mXrMo ~mb, VéU Am{U d¥X²Y Aem àXeo mZ§ gw ma gmS>çmÀ§ ¶m àH$mamV§ AZHo $ n¶m¶©
d¶moJQ>m§Zwgma dJuH$aU H$am. {XgVmV. ¶mdê$Z Ago bjmV ¶Vo ,o H$s AmVmÀ¶m
pñWVrV Amnë¶mbm dñÌmM§ o {d{dY àH$ma CnbãY
3. dñÌm§n¡H$s gmS>çm§Mo {d{dY àH$ma OmUyZ ¿¶m. AmhVo . hdm‘mZmÀ¶m {d{dYV‘o iw o d dmhVHw $sÀ`m
4. gmS>çm§À¶m {Z{‘©VrMr à{gX²Y {R>H$mUo Zm|Xdm. g{w dYm_§ iw o dñÌm‘§ ܶo Amnë¶mbm AZHo $ àH$ma
CnbãY Pmbo AmhVo . dñÌm‘§ Yrb {d{dYVm hr
5. Vwåhr Zm|Xdboë¶m gmS>çm§À¶m Zmdm§‘Yrb Amnë¶m Xeo mÀ¶m {d{dYVMo m EH$ ^mJ Amh.o
{R>H$mUo d àXoe bjmV KoD$Z ˶mMr Zm|X darb
ZH$memV H$am.
86
करून पहा. {d{dY H$mimV§ dmnabëo ¶m dñÌm‘§ ܶo {d{dYVm
{XgZy ¶Vo .o Am{X‘ H$mimV géw dmVrbm ‘mZd dñÌ
V‘w À¶m KamVrb/n[agamVrb d¶ñH$a ì¶³VtZm dmnaV Zg.o ˶mZV§ a PmS>mM§ r gmb§ d nmZo dmnabr
^Qo >Zy Imbrb ‘m{hVr ¿¶m. OmD$ bmJbr. nTw >o Vmo {eH$ma H$ê$Z ‘mabëo ¶m
OZmdamM§ o H$mVS>o dmnê$ bmJbm. H$mngmgma»¶m
˶mÀ§ ¶m bhmZnUr Vo H$mUo H$mUo Vo H$nS>o dmnaV dZñnVtnmgZy gVy V¶ma H$aʶmMr H$bm AdJV
hmVo ?o Pmë¶mda gVw r H$mnS>mMm dmna hmDo $ bmJbm. Imbrb
{MÌmd§ ê$Z ho V‘w À¶m bjmV ¶Bo b© .
˶mZ§ r gm{§ JVbëo ¶m H$nS>çmM§ r ¶mXr H$am.
ho Zoh‘r bjmV R>odm.
hr ¶mXr KDo $Z H$nS>çmÀ§ ¶m XHþ $mZmV Om d VWo o
˶mn§ H¡ $s H$mUo Vo H$nS>o CnbãY AmhVo Vo nhm. {ZgJm©Zo àË`oH$mMr JaO ^mJob EdT>o {Xbo
Amho, na§Vw {ZgJ© ‘mUgmMm hì`mg ‘mÌ nyU©
V‘w À¶m ¶mXrVrb H$mUo H$mUo Vo H$nS>o ˶m XHþ $mZmV H$ê$ eH$V Zmhr. ‘Zwî`mZo Amnë`m JaOm§Zm
{‘iVmV ¶mMr ‘m{hVr ¿¶m. àmYmÝ` {Xbo nm{hOo. VaM {ZgJ© Amnë`m
gdmªMm gm§^mi H$ê$ eHo$b.
H$mUo Vo H$nS>o AmVm dmnabo OmV ZmhrV Vo emYo m.
ho H$nS>o H$mUo ˶m {R>H$mUmdê$Z ¶Vo hmVo o ¶mMr ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
‘m{hVr ¿¶m. ‘w§~B© ho H$mnS >{Jaʶm§gmR>r OJmVrb à{gX²Y
VgMo ˶mM§ m dmna H$m ~X§ Pmbm ho OmUZy ¿¶m. {R>H$mU hmoVo. ¶m ~oQ>mda X‘Q> hdm‘mZm‘wio bm§~
Ym½¶mMo H$mnS> V¶ma H$aUo gwb^ hmoVo. ˶m‘wio
- nan§ aZo gw ma d H$mimZgw ma dñÌm‘§ ܶo ~Xb hmVo Jbo o ‘w§~B© ho H$mnS> CXçmoJmMo ‘moR>o H|$Ð ~Zbo. H$mnS>
AmhVo H$m, ho OmUZy ¿¶m. CXçmoJmÀ¶m ^a^amQ>r‘wio ^maVmÀ¶m {d{dY
àXoem§VyZ amoOJmamgmR>r ¶oD$Z ¶m {R>H$mUr bmoH$
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ñWm{¶H$ Pmbo. VoìhmnmgyZ ‘w§~B© ho ^maVmVrb
Am{W©H$ KS>m‘moS>tMo ‘hËËdmMo H|$Ð ~Zbo.
‘mZdmÀ¶m CËH$« mV§ rXaå¶mZ ˶mÀ¶m earam‘ܶo
AZHo $ ~Xb hmVo Jbo .o earamdarb H$o gmM§ o à‘mU
H$‘r hmVo o Jbo ,o hm ˶mn§ H¡ $sM EH$ ~Xb hm¶o .
earamdarb H$o gmM§ o AmdaU H$‘r Pmë¶mZo ‘mZdmbm
F$V~w Xbmn§ mgZy ga§ jUmMr Amdí¶H$Vm ^mgy bmJbr
Am{U ˶mVZy dñÌ hr JaO {Z‘mU© Pmbr. ‘mZdmZo
dñÌm_§ Ü`o H$mimZêw $n Pmbbo o ~Xb 87
Oam S>moHo$ Mmbdm. AmnU H$m¶ {eH$bmo?
hdm_mZmVrb ~XbmZwgma doJdoJiçm dñVy§Mr JaO ZgVmZm Ë`m hì`mem dmQ>Uo
àXoem§V dmnaÊ`mV `oUmè`m H$nS>çm§_Ü`o ~Xb `mbm "hì`mg' Ago åhUVmV.
hmoVmV. Oå_y-H$mí_ra, amOñWmZ, _hmamîQ´> d
Ho$ai `m amÁ`m§V dmnaë`m OmUmè`m nmoemIm§Mr JaOoZwgma dñVy§Mm dmna H$amdm.
{MÌo {_idm. Ë`mAmYmao VoWrb hdm_mZm{df`r Amnë`m XoemVrb {d{dY àXoem§Zm d¡{eîQ>çnyU©
dJm©V MMm© H$am.
dñÌ{Z{‘©VrMr na§nam Amho.
XoemVrb dñÌm§‘Yrb {d{dYVm ZH$memÀ`m
gmhçmZo g‘OyZ KoVbr.
ñdmܶm¶
1. Imbrbn¡H$s Á`m dñVy Vw‘À¶mH$S>o Agmì¶mV CnH«$‘
Ago dmQ>Vo, Ë`m dñVy§Mr Zmdo dhrV {bhm.
(1) OdinmgÀ¶m H$nS>çm§À¶m àXe©Zmbm ^oQ>
(1) nmʶmMr ~mQ>br (2) M|Sy> (3) JmoQ>çm X>çm. VoWo ‘m§S>boë`m H$nS>çm§À`m
(4) b°nQ>m°n (5) âbm°danm°Q> (6) ‘mo~mBb Cn`w³VVo~X²Xb A{YH$ ‘m{hVr {‘idm.
(7) gm¶H$b (8) ñHy$Q>a (9) ’$moQ>mo’«o$‘ (2) Vw‘À¶m n[agamV AgUmè¶m ImXr
(10) OodUmMm S>~m J«m‘moXçmoJ H|$Ðmbm ^oQ> Xçm. H$nS>çm§Mo
¶m§n¡H$s H$moU˶m dñVy Vwåhr ñdV… dmnaUma àH$ma d Vo V`ma hmoÊ`mMr {R>H$mUo
H$moUVr Vo g_OyZ ¿`m.
AmhmV?
***
2. nma§n[aH$ doe^yfoÀ¶m ñnY}gmR>r Vwåhr H$moUH$moU˶m
H$nS>çm§Mr {ZdS> H$amb, ˶mMr Zm|X dhrV H$am.
3. Imbrb V³Ë¶mV Amnë¶m XoemVrb H$mhr
amÁ¶m§Mr Zmdo {Xbobr AmhoV. VoWrb à{gX²Y
dñÌm§Mm àH$ma V³Ë¶mV {bhm.
amÁ¶mMo Zmd dñÌ
‘hmamîQ´>
Amo{S>em
npíM‘ ~§Jmb
H$Zm©Q>H$
JwOamV
n§Om~
88
18. n¶m©daU Am{U AmnU
gm§Jm nmhÿ ! bmoh‘mJ©
‘moR>çm à‘mUmda O§JbVmoS> Pmë¶mg H$m¶ n¶m©daUmV doJdoJiçm gOrdm§Mo {Zdmao
hmoB©b, Vo nwT>rb àíZm§À¶m AmYmao gm§Jm. AgVmV. O§Jbm_Ü`o {d{dY àH$maÀ`m dZñnVr
(1) O§JbmVrb gOrdm§Mo AÝZ d nmʶmMo òmoV AgVmV. PmS>m§da AZoH$ nú`m§Mr KaQ>r AgVmV.
Añdb, h[aU, _mH$S>, hËVr, dmK ¶m§gmaIo
KQ>Vrb H$m dmT>Vrb? H$m? àmUr O§Jbm‘ܶo amhVmV. åhUOo KZXmQ> O§Jb
(2) h o gOrd ˶mM OmJr amhVrb, H$s AZoH$ àmʶm§Mm {Zdmam AgVmo. O§JbmVM ˶m§À¶m
JaOm§Mr nyV©Vmhr hmoVo. O§Jbo H$‘r Pmbr, H$s
{Zdmè¶mgmR>r BVaÌ OmVrb? H$m? VoWrb O¡d{d{dYVoMm èhmg hmoVmo.
(3) O§JbmVrb dZñnVtÀ¶m d àmʶm§À¶m
Oam S>moHo$ Mmbdm.
dmñVì¶mMr OmJm H$‘r hmoB©b H$m dmT>ob?
H$m? EImXçm {R>H$mUr YaU ~m§Ybo Jobo, Va ˶m
(4) VoWrb gOrdm§Mr g§»¶m dmT>ob H$m H$‘r n¶m©daUmV H$moUVo ~Xb hmoVrb?
hmoB©b? H$m?
O§JbVmoS> gm§Jm nmhÿ !
OJ^amVrb EHy$U bmoH$g§»¶m AmVm gw‘mao
ghmeo H$moQ>tÀ¶m KamV Amho. ¶m gd© bmoH$m§À¶m {d{dY àH$maMo àmUr, njr, dZñnVr `m§Mo
JaOm ^mJdʶmÀ¶m à¶ËZm§V ‘mUyg ZdZdo V§ÌkmZ ApñVËd Ymo³¶mV Amë¶mÀ¶m ~mVå`m AmnU
emoYyZ H$mT>V Amho. dmnaV Amho. ¶mgmR>r ‘mZd doimodoir dmMVmo, EoH$Vmo d nmhVmo. `mMr H$maUo
A{YH$m{YH$ O‘rZ d ObòmoV dmnaV Amho. ~mVå`m§_Ü`o {Xbobr AgVmV. Aem ~mVå`m
eoVr, dgmhVr, CXçmoJY§Xo, VgoM añVo d EH$Ì H$am. Ë`mVrb _m{hVr nwT>rb VŠË¶mV ^am
bmoh‘mJ© V¶ma H$aʶmgmR>r Iyn ‘moR>çm à‘mUmV d dJm©V bmdm.
‘moH$ir O‘rZ Amdí¶H$ Agë¶mZo O§JbVmoS>
hmoVo. àmUr, njr, H$moUVm ~mV_rV {Xbobr
dZñnVr `m§Mo Xþîn[aUm_ H$maUo.
añVo Pmbm?
Zmd.
H$mhr {R>H$mUr XbXbrÀ¶m àXoem§V qH$dm
ImobJQ> ^y^mJm§V ^amd KmbyZ ˶m OmJr O{‘ZrMo
gnmQ>rH$aU Ho$bo OmVo.
89
àXyfU gm§Jm nmhÿ !
gm§S>nmʶmda Amdí¶H$ ˶m à{H«$¶m Z (1) hdm àXÿ{fV H$em‘wio hmoV Agmdr?
H$aVmM Vo ObòmoVm§V gmoS>bo Va ObòmoVm§Mo
àXÿfU H$go hmoVo ho Vwåhr nm{hbo Amho. (2) noQ´>mob, {S>Pob, Ho$amogrZ, Z¡g{J©H$ dm¶y
H$moigm, bmHy$S> hr B§YZo H$moUH$moU˶m
H$maUm§gmR>r dmnaVmV?
B§YZmMm KaJwVr dmna hmoVmoM. ¶m{edm¶
‘mUgmZo ‘moR>‘moR>o CXçmoJY§Xo Am{U H$maImZo C^o
Ho$bo AmhoV. ¶m H$maUm§‘wiohr B§YZmMm dmna
‘moR>çm à‘mUmda hmoD$ bmJbm Amho.
H$maImݶm§VyZ n[agamV gmoS>bo OmUmao gm§S>nmUr
H$maImÝ`m§VyZhr n[agamV gm§S>nmUr gmoS>bo
OmVo. Ago Xÿ{fV nmUr O{‘ZrV ‘waV am{hbo, Va
Vr O‘rZ ZmnrH$ hmoVo.
H$maImݶmÀ§ ¶m Yaw mS>çmV§ Zy ~mhao nS>Umao {dfmar dm¶y
H$maImÝ`mVyZ ObòmoVmV gmoS>bo OmUmao nmUr EH$sH$S>o BY§ ZmÀ§ ¶m ÁdbZmVZy H$m~Z©
S>m¶Am³° gmBS> àMS§ > à‘mUmda hdVo {‘giVmo Va
eoVrgmR>r ‘moR>çm à‘mUmda amgm¶{ZH$ IVo Xgþ arH$S>o àMS§ > à‘mUmda OJ§ bmM§ m èhmg hmVo
Am{U H$sQ>H$ZmeHo$ dmnabr OmVmV. hr agm¶Zo Amh.o `m_iw o dmT>bbo m H$m~Z© S>m¶Am³° gmBS> emfo Zy
‘mVrV {OaVmV Am{U nmdgmÀ¶m nmʶm~amo~a KÊo ¶mgmR>r dZñnVr Anèw ¶m nS>V AmhVo . n[aUm‘r
dmhÿZ eodQ>r ZXçm§‘ܶo nmoMVmV. hdVo rb H$m~Z© S>m¶Am³° gmBS>Mo à‘mU gVV dmT>V
Amh.o dmVmdaUmVrb H$m~Z© S>m¶Am³° gmBS>Mo à‘mU
Aem AZoH$ H$maUm§Zr nmʶmMo d ‘mVrMo dmT>bo H$s Vmn‘mZhr dmT>V.o Aer Vmn‘mZ dmT>
àXÿfU KS>V amhVo. ¶m§‘wio VoWrb àmUr Am{U OJmÀ¶m gd© ^mJmV§ {XgZy ¶Vo .o
dZñnVtZm YmoH$m nmohmoMVmo. Aem gOrdm§Mr
g§»¶m H$‘r H$‘r hmoD$ bmJVo Am{U gaVoeodQ>r `m{edm` BY§ ZmÀ§ ¶m ÁdbZmVZy H$mhr {dfmar
VoWrb AZoH$ gOrd Zm‘eof hmoVmV. dm¶y VgMo ‘mRo >çm à‘mUmda Yay hr {Z‘mU© hmVo m.o
˶mM~am~o a CXçmJo YX§ çmV§ Zy hr hdVo H$mhr {dfmar
90 dm¶y {‘giVmV. ¶m‘iw o hdMo o _mRo >çm à_mUmda
àXÿfU hmoV Amho.
gm§Jm nmhÿ !
?
darb {MÌmV EH$ AÝZgmIir Amho. ^maVr¶ {MËVm - Zm‘eof Pmbobm àmUr
¶mVrb EH$ H$S>r {ZIibr Amho. gmIirVrb
ZmH$VmoS>çmda H$m¶ n[aUm‘ hmoB©b? nú¶mda Amnë`m JaOm Am{U n`m©daU
H$m¶ n[aUm‘ hmoB©b? {ZIiboë¶m H$S>rVrb AÝZ, nmUr, dñÌ ¶m Amnë¶m gdmªÀ¶m
{MÌ H$moUVo Agob? H$S>rVrb gOrd Zmhrgm
Pmbm Va g§nyU© Ordg¥îQ>rbm H$moUVm YmoH$m JaOm AmhoV. ˶m§Mr nyV©Vm hmoÊ`mgmR>r AZoH$
nmohmoMob? ¶mMr dJm©V MMm© H$am. JmoîQ>r AmnU dmnaVmo. ¶m{edm¶ Aä¶mg, Ioi,
hm¡g, ‘Zmoa§OZ `mgmR>rhr AmnU AZoH$ gmYZm§Mm
n¶m©daU g§VwbZ amIʶmMr JaO dmna H$aVmo. Amnë¶mbm bmJVrb Voìhm ˶m
CnbãY Agmì¶mV åhUyZ ˶m§n¡H$s AZoH$ JmoîQ>r
‘mZdmÀ¶m {ZgJm©Vrb hñVjonm‘wio hdm, AmnU KamV gmR>dyZhr R>odVmo. `mgd© JmoîQ>r
nmUr, O‘rZ Aem gd© {R>H$mUr ‘moR>o ~Xb KSy>Z Amnë`mbm n¶m©daUmVrb nXmW© dmnê$Z {‘iVmV.
¶oV AmhoV. VgoM ¶m AO¡{dH$ KQ>H$m§Mo àXyfU OJ^amVrb gd© bmoH$m§À¶m AemM JaOm Am{U
hmoV Amho. n[aUm‘r O¡{dH$ KQ>H$m§Mo ApñVËd BÀN>m AmhoV. ˶m‘wio n¶m©daUmMm doJmZo èhmg
Ymo³¶mV Ambo Amho, Va H$mhr O¡{dH$ KQ>H$ hmoV Amho.
ZîQ>hr Pmbo AmhoV. n¶m©daUmÀ¶m EH$m KQ>H$mV
{~KmS> Pmbm, Va ˶mMm BVa KQ>H$m§er Agboë¶m ‘mZd hm {ZgJm©MmM ^mJ Amho. {ZgJm©Mm
g§~§Ym§da n[aUm‘ hmoD$Z n¶m©daUmMm g‘Vmob g‘Vmob {~KS>bm, Va ˶mMm Amnë¶mdahr
{~KS>Vmo. n¥Ïdrdarb O¡{dH$ KQ>H$ doimodoir n[aUm‘ hmoUma Amho, ¶mMr OmUrd AmnU
AñV§JV hmoVmV åhUOoM Zm‘eof hmoV AgVmV. R>odm`bm hdr.
gܶmÀ¶m H$mimV hr à{H«$¶m Iyn doJmZo hmoV
Amho. ˶m‘wio gd© Ordg¥îQ>rbm YmoH$m Amho. n¶m©daUmMm èhmg Wm§~dÊ`mgmR>r EImXo
gmYZ e³¶ {VVHo$ OmñV {Xdg dmnaUo, Q>mH$mD$
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? dñVy§nmgyZ {Q>H$mD$ dñVy ~ZdUo, ¶mMm gdmªZrM
Jm§^r¶m©Zo {dMma H$am¶bm hdm.
{d{dY àH$maMo àmUr qH$dm dZñnVr hiyhiy
Zm‘eof Pmbo, Va AZoH$ AÝZgmIiçm§‘Yrb AmnU gd© {ZYm©a H$ê$¶m !
H$S>çm ZîQ> hmoVrb. ˶m§Mm n[aUm‘ n¥Ïdrdarb
gd©M Ordg¥îQ>rda hmoB©b Am{U {ZgJm©Vrb Amnë¶m amoOÀ¶m ì¶dhmamVrb H$moU˶mhr
n¶m©daUmMm g‘Vmob H$mob‘S>ë¶m{edm¶ amhUma H¥$Vr‘wio àXÿfU hmoD$ Z¶o, O¡dg¥îQ>rMo ZwH$gmZ
Zmhr, Ago AZoH$ emñÌkm§Mo ‘V Amho. hmoD$ Z¶o ¶mgmR>r d O¡dg¥îQ>rÀ¶m g§dY©ZmgmR>r
AmnU e³¶ VodT>o à¶ËZ H$ê$¶m.
91