~mobVo ìhm. MMm© H$am. ajU Ho$ë¶mg ˶m§da Adb§~yZ AgUmè¶m
Amnë¶mOdi JaOoÀ¶m JmoîQ>tMm {H$Vr dݶOrdm§Mohr ajU hmoB©b.
gmR>m Agmdm?
nwT>rb à˶oH$ gmYZm§À¶m g§X^m©V Aer
MMm© H$am. nmUr, AÝZ, dñÌ.
n`m©daU g§ajUmMo OmJ{VH$ à`ËZ
{ZgJm©Mm g‘Vmob amIʶmgmR>r Am§VaamîQ´>r¶
ñVamda AZoH$ àH$ën am~dbo OmV AmhoV.
OJmVrb gd© bmoH$m§‘ܶo ¶m Ymo³¶m§{df¶r
OmUrdOmJ¥Vr H$aUo A˶§V ‘hËËdmMo Amho.
VgoM hdm, nmUr Am{U O‘rZ àXy{fV
hmoUma Zmhr, ¶mgmR>r OJ^amVrb gd© Xoe H$m¶Xo
H$aV AmhoV.
O¡d{d[dYVm {Q>H$dʶmgmR>rMo à¶ËZ
O¡d{d{dYVm CXçmZo … O¡d{d{dYVoMo ajU
d g§dY©Z H$aʶmÀ¶m ÑîQ>rZo amIyZ R>odboë¶m
joÌmbm "O¡d{d{dYVm CXçmZ' åhUVmV. ¶m‘ܶo
O¡d{d{dYVoÀ¶m ajUm~amo~a ˶mMm Aä¶mghr
Ho$bm OmVmo. O¡d{d{dYVm CXçmZmbm ^oQ> XoUmè¶m
bmoH$m§Zm dZamB©Mm AmZ§X KoVm ¶oVmo. ˶m‘wio
{ZgJm©{df¶r AmñWm dmT>rg bmJVo.
amîQ´>r¶ CXçmZo … dݶOrd g§ajU d g§dY©Z
H$aʶmÀ¶m CX²XoemZo H$mhr ‘hËËdmMr joÌo amIyZ
R>odbobr AgVmV. CXmhaUmW©, H$mPra§Jm amîQ´>r¶
CXçmZ, VmS>m~o m amîQ>´r¶ CXçmZ.
A^¶maʶo … {d{eîQ> àmʶm§Mo, dZñnVtMo
g§ajU ìhmdo, g§dY©Z ìhmdo ¶m§gmR>r dZjoÌ amIrd
R>odbo OmVo. Aem amIrd joÌmbm "A^¶maʶ'
åhUVmV. CXmhaUmW©, amYmZJar A^¶maʶ.
n¥ÏdrVbmda dZñnVr ZîQ> hmoD$ bmJë¶m‘wio
àmʶm§Mr g§»¶m H$‘r hmoVo. åhUyZ O§JbmVrb
dZñnVtMo g§ajU d g§dY©Z H$aUo OéarMo Amho.
O§JbVmoS> Wm§~dyZ, d¥jmamonU H$ê$Z dZñnVtMo
92
‘hmamîQ´>mVrb gmVmam {OëhçmV Mm§X ZXrda gmobmnya {OëhçmVrb ZmÝZO ¶oWo ‘miT>moH$
{~«{Q>eH$mbrZ YaUm‘wio ‘m¶Ur Vbmd V¶ma Pmbm nú¶m§Mo A^¶maʶ Amho. ho ‘moR>o, dOZXma njr
Amho. CËVa Am{e¶mVrb gm¶~o[a¶m àXoemVyZ ¶m ˶m§À¶m S>m¡bXma Mmbr~X²Xb à{gX²Y AmhoV.
VbmdmV amo{hV njr ñWbm§Va H$ê$Z ¶oVmV. {VWo
KaQ>r ~m§YVmV, A§S>r KmbVmV. {nbo ‘moR>r Pmë¶mda
Vo {nbm§gh naV OmVmV.
AbrH$S>o VbmdmVrb nmUr H$‘r Pmë¶m‘wio Vo
¶oB©Zmgo Pmbo hmoVo, na§Vw ñWm{ZH$ bmoH$m§Zr ‘mJUr
Ho$ë¶mda Vo nú¶m§Mo A^¶maʶ åhUyZ Omhra Pmbo
Amho.
amo{hV njr d ˶m§Mr KaQ>r ‘miT>moH$ Za
JdVmi àXoemVrb ‘miamZmda A{Ydmg
AgUmao ho njr H$sQ>H$ ImVmV. ‘m§gmgmR>r d
A§S>çm§gmR>r ˶m§Mr {eH$ma Ho$ë¶m‘wio ˶m§Mr g§»¶m
KQ>V Mmbbr Amho. ‘hmamîQ´> emgZmZo ZmÝZOMo
joÌ ‘miT>moH$ A^¶maʶ åhUyZ a{jV Ho$bo Amho.
¶mM ‘miamZmV haUoXoIrb AmT>iVmV.
93
‘miT>moH$ ‘mXr d haUo XodamB© - EH$ daXmZ !
nwUo-Ah‘XZJa añ˶mda nwʶmnmgyZ gw_mao ^maVr¶ g§ñH¥$Vr‘ܶo dZg§ajUmMm {dMma
50 {H$bmo‘rQ>a A§Vamda Agbobo ‘moamMr qMMmobr Pmbobm Amho. XodamB© ho ¶mMo EH$ CXmhaU Amho.
ho Jmd ‘moam§gmR>r à{gX²Y Amho. ¶oWo gw‘mao 2500 XodamB© åhUOo XodmgmR>r amIyZ R>odbobo O§Jb, Aer
‘moa AmhoV. ¶oWo nydm©nma bmdbobr qMMoMr PmS>o ^mdZm ˶m ^mJmV amhUmè¶m bmoH$m§Mr AgVo. ¶m
AgyZ PmS>m§Mr {ZJm amIë¶m‘wio VoWrb n¶m©daU ¶m ^mdZo‘wio XodamB©‘Yrb EH$hr PmS> VmoS>bo OmV
nú¶m§Zm AZwHy$b Amho. ¶m JmdmV ‘moam§Zm A^¶ Zmhr. ˶m‘wioM XodamB©Vrb PmS>o AmOhr gwa{jV
{‘imbo Amho. AmhoV.
‘hmamîQ´>mV AZoH$ Xodam`m AmhoV. ‘ܶàXoemV
AmT>iUmè¶m Xodam¶m "eaUdZo' åhUyZ AmoiIë¶m
OmVmV. Xodam¶m§‘ܶo dZñnVtZmM Zìho, Va
àmʶm§Zmhr A^¶ {‘iVo. ¶m Xodam¶m àmMrZ
H$mimVrb A^¶maʶoM åhUmdr bmJVrb.
XodamB©
94
ho Zoh‘r bjmV R>odm. dmVmdaUmVrb dm¶wMHo«$, n¶m©daUmVrb
ObMH«$, AÝZgmIiçm ¶m§À¶m‘ܶo hOmamo
{ZgJ© gdmªMr JaO ^mJdVmo, na§Vw hmd ^mJdy dfmªnmgyZ g§VwbZ H$m¶‘ amIbo Jobo Amho.
eH$V Zmhr.
nmʶmÀ¶m àXyfUm‘wio ˶mV dmT>Umè¶m
AmnU H$m¶ {eH$bmo? dZñnVr d ObMam§Zm YmoH$m nmohMVmo.
n¶m©daUmVrb O¡{dH$ d AO¡{dH$ KQ>H$m§Mo ‘mZdmÀ¶m hñVjonm‘wio T>iV Mmbbobo
EH$‘oH$m§er g§~§Y AgVmV. n¶m©daUmMo g§VwbZ AmnUM amIbo nm{hOo
doJdoJiçm àXoem§V doJdoJio àmUr, dZñnVr
Am{U gyú‘Ord AmT>iVmV. dZñnVr d àmUr ¶m§Zm g§ajU {‘imdo
¶mgmR>r XodamB©, O¡d{d{dYVm CXçmZo, amîQ´>r¶
CXçmZo d A^¶maʶo ¶m§Mr {Z{‘©Vr hmoVo.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 6. Imbr {Xboë¶m dñVy/nXmW©/KQ>H$ ¶m§Mr
ZXr, Vbmd `m§‘ܶo ObnUuMr MmXa ngabr ‘mZd{Z{‘©V d {ZgJ©{Z{‘©V Aem JQ>m§‘ܶo
{d^mJUr H$am.
Amho.
‘mVr, KmoS>m, XJS>, ObnUu, nwñVH$, gy¶©àH$me,
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. S>m°ë’$sZ, noZ, IwMu, nmUr, H$mnyg, Q>o~b,
EImXçm {R>H$mUr Kmar am{hë`m ZmhrV Va H$m` PmS>o, drQ>.
hmoB©b? H$moUË`m gOrdm§Mr g§»`m dmT>ob? CnH«$‘
H$moUË`m gOrdm§Mr g§»`m H$_r hmoB©b? 1. dëS>© dmB©S> \§$S> ’$m°a ZoMa. (WWF)
`m Am§VaamîQ´>r` g§ñWoÀ`m H$m`m©{df`r
3. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm. _m{hVr {_idm.
(A) ñWbm§Va åhUOo H$m¶?
(Am) nú¶m§Mm OrdZH«$‘ {bhm. 2. n¥îR> 89 darb H¥$VrV Vwåhr H$mhr
(B) hdm àXÿfUmMr XmoZ H$maUo {bhm. ~mVå`m§Mm Aä`mg Ho$bm Amho.
gOrdm§da hmoUmao Xþîn[aUm_ Q>miÊ`mgmR>r
(B©) O{_ZrdaÀ`m CnbãY dZjoÌmMm dmna Vw_À`m n[agamV H$m` Ho$bo OmVo? `mMr
AmnU H$emgmR>r H$aVmo? _m{hVr {_idm.
4. H$maUo {bhm. ***
(A) O¡{dH$ KQ>H$m§Mo g§dY©Z H$aUo ‘hËËdmMo
Amho.
(Am) dݶàmʶm§À¶m g§»¶oV {Xdg|{Xdg KQ> hmoV
Amho.
5. MyH$ H$s ~amo~a Vo {bhm.
(A) AO¡{dH$ KQ>H$m§‘ܶo _¥V dZñnVr d
àmʶm§Mm g‘mdoe hmoVmo.
(Am) O¡d{d{dYVm OnUo Amdí¶H$ Amho.
95
19. AÝZKQ>H$
WmoS>o AmR>dm {nîQ>‘¶ nXmW©
Amhma åhUOo H$m¶? Amnë¶mbm
H$moUH$moU˶m H$maUm§gmR>r AÝZmMr JaO AgVo? à_mUmV {nîQ> AgVo. YmÝ`m§Mo nrR> hmoVo. hr
AÝZnXmWmªZm H$moUH$moU˶m Mdr Agy eH$VmV? YmÝ`o Amnë`m AmhmamVrb _w»` nXmW© AgVmV.
˶m Amnë¶mbm H$em H$iVmV? ‘moR>çm à‘mUmV {nîQ> AgUmè¶m nXmWmªZm
{nîQ>‘¶ nXmW© åhUVmV. {nîQ>‘¶ nXmWmªnmgyZ
AÝZnXmWmª_Ü`o earambm {d{dY àH$mao earambm D$Om© {‘iVo. hr D$Om© earamÀ¶m {d{dY
Cn`moJr nS>Umao AÝZKQ>H$ AgVmV. ho Vwåhr H$m‘m§gmR>r Cn¶moJr nS>Vo. ¶m{edm¶ eara ¶mo½¶
{eH$bm AmhmV. `m AÝZKQ>H$m§{df`r A{YH$ VodT>o Ja‘ amhʶmgmR>r ¶m D$O}Mm Cn¶moJ hmoVmo.
_m{hVr KoD$`m.
ZdrZ eãX {eH$m !
H$~m}XHo$ eH©$am … dZñnVtnmgyZ {‘iUmao d Mdrbm
करून पहा. JmoS> bmJUmao nXmW© åhUOo eH©$am hmo¶. gmIa
hm eH©$aoMm EH$ àH$ma Amho.
gm{h˶ : qQ>³Ma Am¶moS>rZ, S´>m°na,
~Q>mQ>çmMr ’$moS>. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
H¥$Vr : qQ>³Ma Am¶moS>rZ‘ܶo WmoS>o nmUr AmnU {nîQ>‘¶ nXmW© Imëbo H$s ˶m§À¶m
{‘giyZ nmVi H$ê$Z ¿¶m. ˶mMo Mma-nmM W|~ nMZmVyZ eH©$am ~ZVmV. ¶m eH©$aoMo earamÀ¶m
S´>m°naZo ~Q>mQ>çmÀ¶m ’$moS>rda Q>mH$m Am{U {ZarjU gd© ^mJmV ‘§X ÁdbZ hmoVo. ˶mVyZ D$Om© ~mhoa
H$am. nS>Vo. åhUOo {nîQ>mÀ¶m nMZmVyZ {‘iUmar
eH©$am earamgmR>r B§YZmMo H$m¶© H$aVo.
Vwåhm§bm H$m¶ AmT>iyZ Ambo?
~Q>mQ>çmÀ¶m ’$mSo >rMm a§J H$miga {Zim hmVo m.o
Am¶moS>rZ
~Q>mQ>m Oam S>moHo$ Mmbdm.
{nîQ> … {nîQ> ¶m nXmWm©er Am¶moS>rZMm g§nH©$ Amnë¶mbm CÝhmiçmnojm {hdmiçmV OmñV ^yH$
Ambm, H$s ˶mMm a§J H$miga {Zim hmoVmo. ¶mMm H$m bmJVo?
AW© Agm H$s, ~Q>mQ>çmV {nîQ> Amho. Ádmar,
~mOar, Jhÿ, Vm§Xÿi Aem {d{dY V¥UYmݶm§_Ü`o gm§Jm nmhÿ !
VgoM gm~wXmUm, ~Q>mQ>m Aem nXmWmª_Ü`o _moR>çm
(1) ImXçnXmWm©bm JmoS> Md AmUʶmgmR>r
96 AmnU H$emMm dmna H$aVmo?
(2) AmnU Oo AÝZnXmW© H$ƒo ImVmo, ˶mn¡H$s H$m|S>m hm V§Vw‘¶ nXmW© Amho. AÝZ_mJmV©
JmoS> bmJUmao H$moUVo? VV§ _w ` nXmWmMª m dJo im Cn¶mJo AgVm.o Imëbbo o
AÝZ AÝZ‘mJmV© Zy nTw >o nTw >o gaH$V AgV.o VV§ ‘w ¶
eH©$am … JmoS> nXmWm‘ª iw o Vo ¶m½o ¶ ˶m JVrZo nTw >o gaH$V.o Z
bmJUmè¶m AÝZnXmWmª‘ܶo nMbëo ¶m AÝZmMm ^mJ earambm {Zén¶mJo r AgVm.o
{d{dY àH$maÀ¶m eH©$am `m {Zê$n`mJo r ^mJmnmgZy {dîR>m V¶ma hmÊo ¶mgmR>r
AgVmV. CXmhaUmW©, VV§ ‘w ¶ nXmWmMª m Cn¶mJo hmVo m.o VV§ ‘w ¶ nXmWmZª m
CgmÀ¶m agmnmgyZ AmnU "MmWo m' Agho r åhUVmV.
Jyi qH$dm gmIa V¶ma H$ê$ eH$Vmo, H$maU
˶mV "gwH«$moO' ZmdmMr eH©$am AgVo. {nH$bobm
Am§~m, Ho$ir, {MHy$ Aer ’$io, VgoM ‘Y, XÿY
¶m§Vhr doJdoJiçm àH$maÀ¶m eH©$am AgVmV.
˶m§À¶mnmgyZhr earambm D$Om© {‘iVo.
करून पहा. \$im§À¶m gmbr d ^mÁ`m§À¶m {eam VgoM
gmbr, nmbo^mÁ`m, Ymݶo, H$S>Ymݶo ho gd©
gm{h˶ : ~marH$ MmiUr, {JaUrVyZ XiyZ V§Vw‘¶ nXmW© AmhoV. AmhmamV nwaogo V§Vw‘¶ nXmW©
AmUbobo nrR>. Zgbo, Va ~X²YH$moîR>VogmaIm Ìmg hmoD$ eH$Vmo.
H¥$Vr : MmiUrVyZ nrR> MmiyZ ¿¶m. AmVmn¶Vª AmnU AÝZnXmWm‘ª ܶo AgUmao
VrZ àH$maMo nXmW© nm{hbo - {nîQ>_` nXmW,©
H$m¶ AmT>iyZ Ambo? eH$© am d VV§ ‘w ¶ nXmW.© ¶mZ§ m EH${ÌVnUo
"H$~mX} H$o ' åhUVmV. H$~mX} >H$mM§ m ‘»w ¶ Cn¶mJo
~aoMgo nrR> MmiUrVyZ Imbr nS>Vo, na§Vw åhUOo earambm D$Om© àmßV H$ê$Z XUo .o
H$mhr ‘moR>o H$U MmiUrda amhVmV.
H$~m}XHo$
V§Vw_` nXmW© … Jhÿ, Ádmar Ago Ymݶ ~marH$
XiyZ AmUbo, Var Vo EH$gmaIo ~marH$ hmoV {nîQ>_` nXmW© eH©$am V§Vw‘¶ nXmW©
Zmhr. ho nrR> MmiyZ nm{hbo AgVm MmiUrda
Mmi {eëbH$ amhVmo. MmiUrda am{hbobo ho H$U
˶m YmݶmÀ¶m H$m|S>çmMo AgVmV. Oam S>moHo$ Mmbdm.
{d{eîQ> àH$maMo Am§~o ImVmZm XmVm§V YmJo
AS>H$VmV. Vo H$~m}XH$m§À¶m H$moU˶m àH$mamV
‘moS>VmV?
97
करून पहा. VgoM earamMr CîUVm amIʶmgmR>r ãb±Ho$Q> qH$dm
JmoYS>rà‘mUo ¶m WamMm Amnë¶mbm Cn¶moJ hmoVmo.
gm{h˶ : dhrMo XmoZ nm§T>ao H$mJX, N>mnrb
‘OHy$a Agbobo EH$ nmZ, WmoS>ogo JmoS>oVob. pñZ½Y nXmW©
H¥$Vr : XmoZ nm§T>ao H$mJX ¿¶m. EH$m gm§Jm nmhÿ !
H$mJXmbm Vob bmdm. Xþgam H$mJX VgmM R>odm. ZdrZ Q>rìhr, ’«$sO, n§Io, H$mMoMm ~ë~,
XmoÝhr H$mJX AmirnmirZo N>mnrb ‘OHw$amda R>odm ½bmg, Amagm `m§gma»`m \w$Qy> eH$Umè`m d ZmOyH$
Am{U H$mJXmImbrb ‘OHy$a dmMʶmMm à¶ËZ dñVy§À¶m Imo³¶m§‘ܶo AmVyZ nwR²>R>o, W‘m©H$mob
H$am. qH$dm ’w$Jra ßb°pñQ>H$ H$m bmdbobo AgVo?
H$m¶ AmT>iyZ Ambo? ZmOyH$$ dñVy§Zm nwR²>R>o, W‘m©H$mob B˶mXtMo
g§ajU {‘iVo. Imo³¶m§Mr hmbMmb Pmbr, Vo
Vob Z bmdboë¶m H$mJXmImbMm ‘OHy$a nS>bo qH$dm ˶m§Zm ~mhoê$Z ‘ma bmJbm, Var
dmMVm Ambm Zmhr, nU Vob bmdboë¶m H$mJXmVyZ AmVrb dñVy§Mo ZwH$gmZ hmoV Zmhr. ˶mMà‘mUo
Vmo ‘OHy$a dmMVm Ambm, H$maU Vobm‘wio H$mJX earamVrb Ma~rÀ¶m Wam§‘wio Am§Va|{жm§Zmhr
AY©nmaXe©H$ Pmbm. g§ajU {‘iVo. ~mhoê$Z earamda ‘ma bmJbm
Var hmS>m§Zm qH$dm BVa Am§Va|{жm§Zm bJoM BOm
pñZ½Y nXmW© hmoV Zmhr.
Vob hm pñZ½YnXmW© Amho. {ñZ½Y nXmW©
Oam S>moHo$ Mmbdm.
bmdë`mZo H$mJX AY©nmaXe©H$ hmoVmo. H$mJX ’$aerda bmoI§S>r Ib~Ë˶mZo Hw$Q>VmZm
AY©nmaXe©H$ hmoUo, hr AÝZnXmWm©V pñZ½YnXmW© Ib~Ë˶mÀ¶m Imbr H$m¶ R>odVmV? Ago H$m
Agë¶mMr IyU Amho. H$aVmV?
AÝZmVrb pñZ½Y nXmWmªnmgyZhr earambm
D$Om© {‘iVo. {nîQ>mVyZ {‘iVo ˶mnojm XþßnQ>
D$Om© pñZ½Y nXmWmªnmgyZ {‘iVo. na§Vw Amnë`m
AmhmamV ho nXmW© {nîQ>_` nXmWmªnojm H$_r
à_mUmV AgVmV. XþYmnmgyZ {‘iUmar gm¶,
bmoUr, Vyn, dZñnVtnmgyZ {‘iUmao Vob hr
pñZ½Y nXmWmªMr CXmhaUo AmhoV. `m{edm`
_m§g, A§S>çmVrb ~bH$ `mVhr pñZ½Y nXmW©
AgVmV.
AmhmamV Amboë¶m pñZ½Y nXmWmªnmgyZ earamV
Ma~r V`ma hmoVo. H$mhr H$mi AÝZ {_imbo Zmhr
Va `m Ma~rnmgyZ earambm D$Om© {_iy eH$Vo.
Ma~rMm EH$ Wa Amnë¶m ËdMoImbr AgVmo.
Ma~rÀ¶m ¶m Wam‘wio earambm AmH$ma {‘iVmo.
98
gm§Jm nmhÿ ! H$~m}XHo$, pñZ½Y nXmW© d à{WZo ¶m
g_Om, Vw_À`m Kar EH$ q^V ~m§Ym¶Mr AÝZKQ>H$m§Mr earambm ‘moR>çm à‘mUmda JaO
Amho. ˶mgmR>r bmJUmao {g‘|Q>, dmiy, nmUr AgVo.
AmUbo Amho. H$m‘Jma ˶m§Mo gm{h˶ KoD$Z
CnpñWV AmhoV, Var ‘wH$mX‘ åhUVmV, H$s ‘w»¶ ‘moR>çm à‘mUmV bmJUmao AÝZKQ>H$
gm{h˶ AmUboM Zmhr. Vo H$m¶ Agob?
à{WZo H$~m}XHo$ pñZ½Y nXmW© à{WZo
q^V ~m§YʶmgmR>r Ogo XJS> qH$dm {dQ>m§Mr
JaO nS>Vo, VgoM Amnë¶m earamÀ¶m ~m§YUrgmR>r OrdZgËËdo d I{ZOo
à{WZm§Mr JaO AgVo. ‘w»¶ AÝZKQ>H$m§{edm¶ Amnë¶mbm BVa
earamMr gVV PrO hmoV AgVo. EImXçm
doiog earambm N>moQ>r-‘moR>r BOm hmoVo. ˶mMr H$mhr AÝZKQ>H$m§Mr A{Ve¶ WmoS>çm åhUOo
XþéñVr Amnë¶m ZH$iVM hmoD$Z OmVo. ˶mgmR>r Aën à‘mUmV JaO nS>Vo. ho AÝZKQ>H$ åhUOo
à{WZm§Mr JaO AgVo. earamMr dmT> hmoV AgVmZm OrdZgËËdo d I{ZOo AmhoV.
Va à{WZm§Mr ^anya à‘mUmV JaO AgVo.
Aënà‘mUmV A˶mdí¶H$ AÝZKQ>H$
à{WZm§Mo ‘w»¶ òmoV
OrdZgËËdo I{ZOo
{d{dY H$S>Ymݶo, S>mir, e|JXmUo, XÿY d
Xhr, Idm, nZra `m§gmaIo XwYmMo nXmW©, A§S>r, OrdZgËËdo : ¶m AÝZKQ>H$mÀ¶m {d{dY
‘m§g d ‘mgo ho à{WZm§Mo ‘w»¶ òmoV AmhoV. à{WZo àH$mam§Zm B§J«Or Zmdo {Xbr AmhoV. CXmhaUmW©,
{‘idʶmgmR>r Amnë`m amoOÀ`m AmhmamV S>mir OrdZgËËd E, ~r, gr, S>r, B Am{U Ho$ hr
d H$S>YmÝ`o VgoM XÿY d Xþ½YOÝ` nXmWmªMm ‘w»¶ OrdZgËËdo AmhoV. ¶m OrdZgËdm§Mr
g_mdoe Agmdm. Aën à‘mUmV Amdí¶H$Vm Agbr, Var ˶m§À¶m
A^mdm‘wio J§^ra ñdê$nmMo Xmof qH$dm {dH$ma
{Z‘m©U hmoVmV. CXmhaUmW©, "E' OrdZgËËdmÀ¶m
gVVÀ¶m A^mdm‘wio amVm§YionUm ¶oD$ eH$Vmo.
Va "S>r' OrdZgËËdmÀ¶m gVVÀ¶m A^mdm‘wio
hmS>o H$‘Hw$dV d {R>gyi hmoVmV. OrdZgËËdm§‘wio
Amnë¶m earambm amoJm§Mm à{VH$ma H$aʶmMr
e³Vr {‘iVo.
I{ZOo : bmoh, H°$pëeA‘, gmo{S>A‘,
nmoQ>°{eA‘ hr earambm Amdí¶H$ AgUmè¶m
I{ZOm§Mr CXmhaUo AmhoV. earambm ˶m§Mr JaO
Aën à‘mUmV Agbr, Var AZoH$ A˶mdí¶H$
{H«$¶m§‘ܶo ˶m§Mm ‘moR>m gh^mJ AgVmo.
CXmhaUmW©, a³VmVyZ Am°p³gOZ dmhÿZ
ZoʶmÀ¶m H$m‘r bmohmMm Cn¶moJ hmoVmo. aŠVmV
99
YmݶmMm H$m|S>m ho OrdZgËËdo d I{ZOm§Mo òmoV
AmhoV. åhUyZM e³¶ Vr ’$io gmbrgH$Q> Imdr.
VgoM {nR>mVrb H$m|S>m MmiyZ ’o$Hy$ Z¶o.
OrdZgËËdo d I{ZOm§Mo òmoV gm§Jm nmhÿ !
bmohmMo à‘mU H$‘r Pmbo, Va Am°p³gOZMm _Ü`mÝh ^moOZmV {Xbo OmUmao AÝZ H$moUVo?
nwaogm nwadR>m hmoV Zmhr Am{U Ae³VnUm d
gVV WH$dm OmUdVmo. `m {dH$mambm "A°{Z{_`m' g§Vw{bV Amhma … "‘mPr àH¥$Vr CËV‘ Amho'
- aŠVj` qH$dm nm§Sw>amoJ åhUVmV. H°$pëeA‘ Ago AmnU åhUVmo Voìhm AmnU Amnë¶m{df¶r
`m I{ZOm‘wio Amnbr hmS>o ‘O~yV hmoVmV. H$m¶ gm§JV AgVmo?
àH¥$Vr Mm§Jbr Amho, ¶mMm AW© Amnbr gd©
H$m‘o, Aä¶mg, Ioi B˶mXr ghO H$aVm ¶oʶmBVnV
Amnë¶m‘ܶo e³Vr Amho d Vr H$m‘o AmnU CËgmhmZo
d AmZ§XmZo H$ê$ eH$Vmo. Amnë¶m earamMr dmT>
¶mo½¶ arVrZo hmoV Amho. VgoM AmnU dma§dma
AmOmarhr nS>V Zmhr.
Amnbr àH¥$Vr CËV‘ amhmdr Ago gdmªZmM
dmQ>Vo. Aer n[apñWVr amhʶmgmR>r H$~m}XHo$,
à{WZo, pñZ½Y nXmW©, OrdZgËËdo Am{U I{ZOo ¶m
gdmªMmM earambm ¶mo½¶ VodT>m nwadR>m hmoUo JaOoMo
AgVo. gd© AÝZKQ>H$m§Mm ¶mo½¶ VodT>m nwadR>m
H$aUmè`m Amhmambm "g§Vw{bV Amhma' åhUVmV.
Oam S>moHo$ Mmbdm.
_moS> Ambobo _yJ (1) nmbo^mÁ¶m KmbyZ Ho$bobo WmbrnrR> Am{U
Xhr Ago OodU Ho$ë¶mg Amnë¶mbm ‘w»¶
{d{dY ’$io, \$i^mÁ¶m, nmbo^mÁ`m, ‘moS> AÝZKQ>H$ {‘iVmV H$m?
Ambobr H$S>Ymݶo VgoM ˶m§À¶m gmbr Am{U
(2) ^oi V¶ma H$aÊ`mgmR>r dmnaboë`m {d{dY
AÝZnXmWmªnmgyZ H$moUVo AÝZKQ>H$ {‘iVmV?
AÝZ
D$Om©Xm¶r eara~m§YUrMo amoJà{VH$ma d BVa {H«$¶m§gmR>r
AÝZKQ>H$ AÝZKQ>H$ Aën à‘mUmV Amdí¶H$ AÝZKQ>H$
H$~m}XHo$ pñZ½Y nXmW© à{WZo OrdZgËËdo I{ZOo
100
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? Amhmam{df¶r H$mhr J¡ag‘OwVrhr AgVmV.
H$mhtZm dmQ>Vo, XÿY, Vyn, gwH$m_odm, JmoS>mMo nXmW©,
VobH$Q> nXmW©, Mm°H$boQ>, Ho$H$, {~pñH$Q>o Iyn ImD$Z
YîQ>nwîQ> Pmbobo ‘yb gwÑT> AgVo; na§Vw Ho$di
AmdS>ob VoM Imëbo Am{U gd© AÝZKQ>H$ earambm
{‘imbo ZmhrV, Va ì¶³Vr Hw$nmo{fV amhVo.
nXmW© EH$ - AÝZKQ>H$ AZoH$ ho Zoh‘r bjmV R>odm.
Amnë¶m AmhmamVrb à˶oH$ ImXçnXmWm©VyZ ~mOmamVrb àbmo^Z XmIdUmao, AmH$f©H$
Amnë¶mbm EH$mnojm A{YH$ AÝZKQ>H$ {‘iV d MQ>nQ>rV V`ma nXmW© Imʶmnojm g§Vw{bV
AgVmV. Amhma {‘iob Ago nXmW© V¶ma H$ê$Z Imdo.
CXmhaUmW©,
JwS>XmUr qH$dm {MŠH$s … e|JXmÊ`m§nmgyZ à{WZo, AmnU H$m¶ {eH$bmo?
pñZ½Y nXmW©, H$~mo©XHo$ Am{U JwimnmgyZ eH©$am,
bmoh. H$~m}XH$m§nmgyZ earambm D$Om© {_iVo.
Ho$io … eH©$am, H$mhr I{ZOo d V§Vw_` nXmW©. earamÀ¶m dmT>rgmR>r, PrO ^ê$Z
CH$S>bobo A§S>o … à{WZo, pñZ½Y nXmW©, H$mhr H$mT>ʶmgmR>r à{WZm§Mr Amdí¶H$Vm AgVo.
OrdZgËËdo d I{ZOo. pñZ½Y nXmWmªnmgyZhr earambm D$Om©
AÝZKQ>H$m§Mo gd© àH$ma {_iÊ`mgmR>r AmhmamV {‘iVo.
{d{dYVm AgUo JaOoMo AgVo. I{ZOo Am{U OrdZgËËdm§Mr earambm
nmofU Am{U Hw$nmofU H$‘r à‘mUmV JaO Agbr, Var ˶m§À¶m
earamMo ZrQ> nmofU hmoÊ`mgmR>r AmhmamV gd© A^mdm‘wio AmOma hmoD$ eH$VmV.
’$io d ’$im§À¶m gmbr, ^mÁ¶m, Ymݶo d
AÝZKQ>H$ nwaoem d ¶mo½¶ à_mUmV {_iUo Amdí`H$ H$S>Ymݶo ho gd© V§Vw‘¶ nXmWmªMo òmoV
AgVo. EImXçm ì`ŠVrÀ`m AmhmamV H$mhr AmhoV.
AÝZKQ>H$m§Mr gVV H$_VaVm am{hbr Va {VMo ZrQ> AmhmamVrb à˶oH$ ImXçnXmWm©VyZ
nmofU hmoV Zmhr. Vr ì¶³Vr Hw$nmo{fV Amho Ago Amnë¶mbm EH$mnojm A{YH$ AÝZKQ>H$
AmnU åhUVmo. Hw$nmofUm‘wio ì¶³VrÀ¶m Amamo½¶mda {‘iV AgVmV.
J§^ra n[aUm‘ hmoD$ eH$VmV. gd© AÝZKQ>H$ ¶mo½¶ ˶m à‘mUmV {‘imbo
Zmhr Va Hw$nmofU hmoVo. Hw$nmofUmMm
CXmhaUmW©, H$~m}XHo$ d à{WZo nwaoem à‘mUmV ì¶³VrÀ¶m OrdZmda J§^ra n[aUm‘ hmoVmo.
{‘imbr ZmhrV Va earamMr dmT> Iw§Q>Vo. ‘mUgmbm
gVV WH$dm dmQ>Vmo. Aä¶mgmV VgoM Ioim§V d 101
BVa H$m‘m§V CËgmh dmQ>V Zmhr. EImXçm
OrdZgËËdmÀ`m qH$dm I{ZOmÀ¶m A^mdm‘wio
H$mhr {d{eîQ> AmOma hmoD$ eH$VmV.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 6. OmoS>çm Owidm.
earambm nwaoer à{WZo {‘im¶bm hdrV. "A' JQ> "~' JQ>
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. (1) pñZ½Y nXmW© (A) Ádmar
amoO XÿY ß¶m¶bm H$m gm§JVmV. (2) à{WZo (Am) Vob
3. Imbrb à˶oH$ AÝZKQ>H$mMo XmoZ òmoV gm§Jm? (3) OrdZgËËdo (B) YmݶmMm H$m|S>m
(A) I{ZOo (Am) à{WZo (B) {nîQ>‘¶ nXmW©
4. [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ eãX ^am. (4) I{ZOo (B©) H$S>Ymݶo
(A) ...............‘wio Amnë¶m earambm (5) {nîQ>‘¶ nXmW© (C) bmoh
amoJm§Mm à{VH$ma H$aʶmMr e³Vr {‘iVo.
CnH«$‘
(Am) H°$pëeA‘‘wio Amnbr hmS>o ........... 1. Á¶m nXmWmªVyZ {d{dY AÝZKQ>H$ {‘iVmV
hmoVmV. Aem AÝZnXmWmªÀ¶m {MÌm§Mm g§J«h H$am.
(B) JmoS> bmJUmè¶m AÝZnXmWmª‘ܶo {d{dY 2. A§JUdmS>rV {Xë`m OmUmè`m nyaH$
àH$maÀ¶m ........ AgVmV. Amhmam~m~V _m{hVr {_idm. Vr dJm©V
gm§Jm.
(B©) gd© AÝZKQ>H$m§Mm `mo½` Ë`m à_mUmV
nwadR>m H$aUmè`m Amhmambm ............. ***
Amhma åhUVmV.
5. àíZm§Mr CËVao {bhm.
(A) {nîQ>‘¶ nXmWmªÀ¶m nMZmVyZ {‘imboë¶m
eH©$aoMm earambm H$m¶ Cn¶moJ hmoVmo?
(Am) V§Vw‘¶ nXmWmªMo òmoV H$moUVo?
(B) H$~m}XHo$ H$embm åhUVmV?
(B©) Hw$nmofU H$embm åhUVmV?
102
20. Amnbo ^md{ZH$ OJ
A{^Z§XZ
àJ{VnwñVH$
Aä`mg H$gm
H$amdm ?
करून पहा. ^mdZmerbhr AgVmo. {dMma Am{U ^mdZm§Mm ¶mo½¶
Vmo ‘oi Amnë¶mbm KmbVm Ambm nm{hOo. H$moUr
Imbrb ~m~VtVrb Vw‘Mr {ZarjUo Zm|Xdm. Amnë¶mbm XþImdbo, H$s Amnë¶mbm dmB©Q> dmQ>Vo.
(1) gH$mir CR>ë¶mnmgyZ Vo amÌr Pmonon¶ªVMo Vo ñdm^m{dH$ Amho; nU {H$Vr dmB©Q> dmQy>Z ¿¶m¶Mo
ho Amnë¶mbm H$im¶bm hdo. EImXçmZo MyH$ Ho$br,
Vw‘Mo dmJUo. Va Amnë¶mbm amJ ¶oVmo; nU {H$Vr amJdm¶Mo ¶mMr
(2) dV©‘mZnÌm§Vrb Z¡g{J©H$ AmnËVtMr {MÌo. ‘¶m©Xm H$ibr nm{hOo. EImXr JmoîQ> hdrer dmQ>Uo
ho ñdm^m{dH$ Amho; nU ˶mgmR>r {H$Vr hnmnbonUm
(3) dV©‘mZnÌm§Vrb {H«$Ho$Q>À¶m gm‘ݶm§{df¶r H$am¶Mm ho H$ibo nm{hOo. {dMmarnUmZo ^mdZm
~mVå¶m. AmdaVm ¶oVmV. ˶m§À¶mda g§¶‘ R>odVm ¶oVmo.
^mdZm§da Aem arVrZo {Z¶§ÌU R>odUo, ^mdZm§Mm ‘oi
(4) dJm©Vrb {‘Ì‘¡{ÌUt~X²Xb ¶oUmam amJ. KmbVm ¶oUo, ˶m ¶mo½¶ arVrZo d ¶mo½¶ à‘mUmV
ì¶³V H$aUo, ¶mbm "^md{ZH$ g‘m¶moOZ' åhUVmV.
(5) gH©$erVrb {dXyfH$m§À¶m H$am‘Vr.
^mdZm§Mm ¶mo½¶ ‘oi KmVë¶m‘wio Amnbo
‘mUgmÀ¶m ñd^mdmMo {H$VrVar n¡by AgVmV. ì¶p³V‘ËËd g§Vw{bV ~ZVo. BVam§Zm g‘OyZ KoʶmMr
‘mUyg H$Yr amJmdVmo, Va H$Yr H$moUmbm CXmanUo Amnbr j‘Vm dmT>Vo. à{VHy$b n[apñWVrda ‘mV
j‘m H$aVmo. ˶mbm H$Yr H$moUm~X²Xb ‘Ëga H$aVm ¶oVo. BVam§Zm AH$maU Xmof XoUo, ˶m§Mr
dmQ>Vmo, Va H$Yr H$moUm~X²Xb ào‘ dmQ>Vo. H$Yr Vmo CUrXþUr H$mT>Uo, ˶m§Mm ‘Ëga H$aUo, ˶m§Mo ¶e
’$³V ñdmWunUo dmJVmo, Va àg§Jr BVam§gmR>r ˶mJ ghZ Z hmoUo ¶m Xmofm§nmgyZ Amnbr gwQ>H$m hmoVo.
H$am¶bm, BVam§Zm ‘XV H$am¶bmhr nwT>o gagmdVmo. AmnU AmZ§Xr amhVmo. BVam§er OwidyZ KoʶmMr
amJ, AmZ§X, Xþ…I, ‘Ëga, Z¡amí¶, ^rVr ¶m gJiçm Amnbr d¥ËVr dmT>Vo. Amnë¶mVrb hoHo$ImoanUm
Amnë¶m ^mdZm AmhoV. H$‘r hmoVmo.
^mdZm§Mm ‘oi H$gm Kmbmdm? 103
‘mUyg {dMmaj‘ AgVmo, VgmM Vmo
gm§Jm nmhÿ ! Ambm. N>m¶mer ~mobm¶Mo Zmhr, Ago {VZo
R>adbo.
`m àg§Jr Vwåhr H$m` H$amb?
(1) aU{OV Am{U A^¶ ¶m§À¶mV n{hë¶m {XZoeZo ‘ZmoOÀ¶m XßVamVrb noZ d nopÝgb
H$mTy>Z bndyZ R>odbr. Z§Va {XZoeZo ‘ZmoOMr
~mH$mda H$moU ~gUma ¶mdê$Z dmX Pmbm ‘m’$s ‘m{JVbr Am{U nwÝhm Vgo Z H$aʶmMo
Amho. XmoKohr Iyn amJmdbo AmhoV. EH$‘oH$m§Mo AmídmgZ {Xbo.
XßVa CMbyZ Q>mH$ʶmÀ¶m pñWVrV AmhoV.
(2) ho‘§Vbm H$~S²>S>rÀ¶m ñnY}V ^mJ ¿¶m¶Mm gwZrVmbm AmB©~amo~a ~mOmamV Om¶Mo hmoVo;
Amho, nU Vmo ~wOam Amho. ˶mbm {ejH$m§Zm na§Vw H$mhr H$maUm§‘wio gwZrVmÀ¶m AmB©bm
OmD$Z gm§Jm¶bm g§H$moM dmQ>Vmo Amho. bdH$a ~mOmamV Omdo bmJbo. Vr AmB©da
(3) {ZemMr Aä¶mgmMr dhr aoImZo MwHy$Z Kar amJmdbr; na§Vw {VZo àW‘ AmB©bm bdH$a
Zobr. OmʶmMo H$maU {dMmabo. Vo {Vbm nQ>bo, ‘J
{VMm amJ {Zdibm.
AmZ§X d Xþ…I ¶m§à‘mUoM amJ hrgwX²Ym Amnbr
EH$ ^mdZm Amho. Amnë¶mn¡H$s à˶oH$mbm H$Yr Zm Amnë¶mVrb C{Udm§Mr OmUrd
H$Yr Am{U H$emMm Var amJ ¶oV AgVmo. EImXr Amnbo Aja g§wXa Amho, Amnë¶mbm J{UV
JmoîQ> Amnë¶m ‘Zm{déX²Y KS>br qH$dm Amnbm
An‘mZ Pmbm, H$s amJ ¶oVmo. VgoM EImXçmda N>mZ g‘OVo, {dkmZmÀ¶m Aä¶mgmV AmnU OmñV
Aݶm¶ Pmbobm nmhÿZhr Amnë¶mbm amJ ¶oVmo. amJ a‘Vmo, H${dVm Iyn AmdS>Vo Ago AmnU Am{U
dma§dma ¶oV Agob qH$dm AZmda hmoV Agob, Va Amnë¶m {‘Ì‘¡{ÌUr åhUVmV. ¶mMm AW© Amnë¶m
˶mMo ‘mZ{gH$ d emar[aH$ Xþîn[aUm‘ hmoVmV. AmnU AmdS>r{ZdS>r Am{U j‘Vmhr doJdoJiçm AgVmV.
amJrQ> d hQ²>Q>r hmoVmo. g‘§OgnUm d ghH$m¶m©Mr Amnë¶mbm Amnë¶m j‘Vm Oem hiyhiy g‘Om¶bm
d¥ËVr H$‘r hmoVo. amJmÀ¶m ^amV AmnU BVam§Mo ‘Z bmJVmV, Vgo Amnë¶mbm H$m¶ ¶oV Zmhr hohr
XþImdVmo. Amnë¶mbm S>moHo$XþIr, {ZÐmZme, {ZéËgmh g‘Oy bmJVo. EImXçm {df¶mV, H$boV, IoimV
Aem H$mhr n[aUm‘m§Zm gm‘moao Omdo bmJVo. AmnU A{YH$ Va~oO AgVmo, Va Xþgè¶m EImXçm
~m~VrV VodT>r JVr ZgVo. Amnë¶m j‘Vm§~amo~a
^mdZm§da {Z¶§ÌU R>odʶmgmR>r nwT>rb Amnë¶mVrb C{Udmhr ‘mhrV Agë¶m nm{hOoV,
àg§Jm§Vrb Oo Mm§Jbo Amho ˶mda (ü) Aer IyU åhUOo à¶ËZ H$ê$Z C{Udm§da ‘mV H$aVm ¶oVo.
H$am. Oo H$ê$ Z¶o Ago Vwåhm§bm dmQ>Vo ˶mda (Î) EImXr JmoîQ> ¶oV Zmhr, åhUyZ Oo ¶oVo ˶mV àmdrʶ
Aer IyU H$am. {‘idʶmH$S>o Xþb©j H$ê$ Z¶o.
ñd^md ~XbVm ¶oVmo
a‘oeZo gwaoebm ˶mÀ¶m~X²Xb A{‘VZo
H$mhrVar dmB©Q> ~mobë¶mMo gm§{JVbo; na§Vw Amnë¶mn¡H$s H$moUmMmM ñd^md nyU©V… Mm§Jbm
gwaoeZo ˶mMr ImÌr H$ê$Z KoD$ZM à{V{H«$¶m qH$dm nyU©V… dmB©Q> ZgVmo. Amnë¶m {‘Ì‘¡{ÌUt‘ܶo
XoʶmMo R>adbo. Oo Mm§Jbo JwU AmhoV, ˶m§Mm àW‘ {dMma H$amdm.
C{Udm Xÿa H$aʶmgmR>r EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$amdr.
N>m¶m Am{U ‘rZm Aä¶mgmV gmaIrM àJVr Amnë¶mVrb Mm§Jë¶m j‘Vm§~X²Xbhr ~mobmdo,
H$aUmè¶m AmhoV. {ejH$m§Zr N>m¶mÀ¶m {Z~§YmMo VgoM C{Udm§~X²Xbhr ‘moH$ionUmZo MMm© Ho$br Va
Iyn H$m¡VwH$ Ho$bo. ‘rZmbm ˶mMm Iyn amJ Vo Amnë¶m ’$m¶XçmMo AgVo.
104
Amnë¶m ñd^mdmVrb Xmofm§Mr OmUrd Amnë¶m ñd^mdmVrb Amnë¶mbm d BVam§Zm
Pmë¶mZ§Va Vo Xmof Xÿa H$aʶmMm à¶ËZ Ho$bm nm{hOo. IQ>H$Umao n¡by à¶ËZnyd©H$ ~XbVm ¶oVmV. Vo
~XbʶmMm doirM à¶ËZ H$aUo Amdí¶H$ Amho;
‘¡{ÌUtÀ¶m Kmoi³¶mV Zohm gdmªV OmñV ~mobV AݶWm ˶mVyZ Amnë¶m ì¶p³V‘ËËdm‘ܶo C{Udm
Ago. BVa ‘¡{ÌUtZm ~mobʶmMr g§YrM {‘iV amhÿ eH$VmV.
Zgë¶m‘wio ‘¡{ÌUr {Vbm Q>miy bmJë¶m. ho ZohmÀ¶m
bjmV Ambo. {VZo àW‘ H$mhr {Xdg ~mobʶmda AmnU H$m¶ {eH$bmo?
g§¶‘ R>odʶmMo à¶ËZ gwê$ Ho$bo. "OmñV ~mobV
AgoZ Va ‘bm Wm§~dm', Ago {VZo AmnUhÿZ ^mdZm ì¶³V Ho$ë¶m nm{hOoV. {dMma Am{U
‘¡{ÌUtZm gm§{JVbo. hiyhiy Zohm BVam§Mohr ~mobUo ^mdZm§Mm ¶mo½¶ ‘oi KmbVm Ambm nm{hOo.
EoHy$Z KoD$ bmJbr d {VZo Amnbm A{V ~S>~S>m
ñd^md ~Xbbm. amJmda {Z¶§ÌU R>odmdo, AݶWm ˶mMo AZoH$
emar[aH$ Am{U ‘mZ{gH$ Xþîn[aUm‘ hmoVmV.
gm§Jm nmhÿ !
Amnë¶mVrb j‘Vm§~amo~a C{Udm§Mrhr OmUrd
(1) "emioV OmVmo', Ago gm§JyZ emioV Z OmVm Agbr nm{hOo.
‘ZmoO ‘¡XmZmda IoiV ~gVmo, ho ¶mo½¶ Amho
H$m? Amnë`m ñd^mdmVrb C{Udm à¶ËZm§Zr
~XbVm ¶oVmV.
(2) EImXçmH$Sy>Z AmUbobr H$moUVrhr dñVy
doioV naV Z H$aʶmMr gd¶ Agboë¶m
Vw‘À¶m {‘Ì/‘¡{ÌUrbm Vwåhr H$m¶ gm§Jmb?
ñdmܶm¶
1. [aH$må`m OmJr `mo½` eãX {bhm. 3. nwT>rb àíZm§Mr VrZ-Mma dmŠ`m§V CËVao {bhm.
(A) _mUyg {dMmaj_ AgVmo, VgmM Vmo (A) ^md{ZH$ g‘m¶moOZ åhUOo H$m¶?
(Am) amJmMo H$moUVo Xþîn[aUm‘ hmoVmV?
.......... AgVmo. (B) Amnë`mVrb C{Udm§Mr OmUrd Amnë¶mbm
(Am) Amnë¶m {‘Ì‘¡{ÌUt‘ܶo Oo ......... JwU H$m Agmdr?
AmhoV, ˶m§Mm àW‘ {dMma H$amdm.
4. Vwåhm§bm H$m` dmQ>Vo Vo {bhm.
2. nwT>rb àíZm§Mr EH$m dm³¶mV CËVao {bhm. (A) Vw_Mo åhUUo {ejH$ EoHy$Z KoV ZmhrV.
(A) ì¶{³V‘ËËd g§Vw{bV H$go ~ZVo? (Am) KamVrb {ZU©` KoVmZm AmB©~m~m Vwåhm§bmhr
(Am) g‘§OgnUm d ghH$m¶m©Mr d¥ËVr H$em‘wio {dMmaVmV.
H$‘r hmoVo? (B) {_Ìmbm _moR>o ~jrg {_imbo.
(B©) dJm©Vrb _wbo Vw_Mo H$m¡VwH$ H$aVmV.
(B) Amnë¶m ñd^mdmVrb Xmofm§Mr OmUrd (C) amohZZo dJm©V Vw_Mm An_mZ Ho$bm.
Pmë¶mZ§Va AmnU H$m¶ Ho$bo nm{hOo?
105
5. Vwåhr ¶m àg§Jr H$m` H$amb? (B) drUm emioV EH$Q>r dmdaVo.
(A) amo{hUrbm {Z~§Y ñnY}V nwañH$ma {_imbm. (B©) _H$a§X åhUVmo, "_mPm ñd^mdM hQ²>Q>r Amho'.
(Am) H${dVmbm amJ Amë¶m‘wio {VZo S>~m Imëbm
Zmhr.
CnH«$‘ … Imbrb VŠVm ^am. {ejH$m§À¶m ‘XVrZo Amnbm ñd^md OmUyZ ¿¶m.
H«$. H¥$Vr ñd{ZarjU Zmhr
Zoh_r AZoH$Xm H$YrH$Yr
***
1. Iyn amJ `oVmo.
2. gVV Jßnm ‘maVo / _maVmo.
3. BVam§Zm _XV H$aVo / H$aVmo.
4. BVam§Mr AmnwbH$sZo Mm¡H$er H$aVo/
H$aVmo.
5. Iyn ^m§S>U H$aVo / H$aVmo.
6. BVam§Zm em~mgH$s XoVo / XoVmo.
7. H$moUr dmB©Q> ~mobbo Va aSy> `oVo.
8. AmZ§Xr amhm`bm AmdS>Vo.
106
21. H$m‘m§V ì¶ñV Amnbr Am§Va|{жo
WmoS>o AmR>dm. gm§Jm nmhÿ !
dJm©Vrb gmYmaU C§MrÀ`m {dXçm϶m©EdT>m Vwåhr nwñVH$ dmMV AgVmZmhr Vw‘À¶m earamV
bm§~ d OmS> H$mJX ¿¶m. hm H$mJX q^Vrda n³H$m gwê$ AgUmè¶m H$moUH$moU˶m {H«$¶m§Mr Vwåhm§bm
{MH$Q>dm. ˶mnwT>o EH$m ‘wbmbm C^o H$am. Xþgè¶m OmUrd hmoVo?
‘wbmbm ˶mÀ¶m earamMr ~mhçaofm H$mJXmda
H$mT>m¶bm gm§Jm. Amnë¶m earamV ídgZ, nMZ Aem AZoH$
{H«$¶m R>am{dH$ B§{Ð`m_m\©$V gVV Mmby AgVmV.
`m H$mhr {H«$¶m Am{U ˶m KS>dyZ AmUUmar B§{жo
¶m§{df¶r AmnU ‘m{hVr KoD$¶m.
करून पहा.
{Zdm§V ~gboë¶m pñWVrV EH$m {‘{ZQ>mV Vwåhr
{H$Vr doim ídmg KoVm Vo KS>çmimÀ`m _XVrZo
_moOm. ˶mdê$Z Vwåhr EH$m VmgmV gmYmaUnUo
{H$Vr doim ídmg KoVm Vo gm§Jm.
AmVm dJm©Vrb EHo$H$m {dXçm϶m©bm earamÀ¶m ídgZ
~mhçaofoÀ¶m AmV nwT>rb Am§Va|{жm§Mr `mo½` {R>H$mUo
Xe©dm`bm gm§Jm. ‘|Xÿ, ’w$ß’w$go, öX¶, OR>a. OJʶmgmR>r Amnë¶mbm hdm, nmUr Am{U
AÝZ ¶m VrZhr JmoîQ>tMr JaO AgVo. hdoVrb
AmVm à˶oH$ B§{жm{df¶r nwT>rb JmoîQ>r Am°p³gOZMm nwadR>m earambm gVV hmoV amhUo
AmR>dm . JaOoMo AgVo. Ë`mgmR>r Amnbm ídmgmoÀN>²dmg gVV
Mmby AgVmo. Amnë¶m earamV ídmgmoÀN>²dmgmMo
1. Vo earamÀ¶m H$moU˶m nmoH$irV AgVo? H$m‘ H$aUmar B§{жo AmhoV. nwT>rb nmZmda ˶m§Mr
Zmdo d ˶m§À¶m{df¶rMr WmoS>r ‘m{hVr {Xbr Amho.
2. ˶mMo H$m¶© H$moUVo? Vr g_OyZ ¿`m.
3. ˶mMo g§ajU H$aUmar hmS>o H$moUVr?
107
ZmH$ ˶mM doir earamÀ¶m gd© ^mJm§VyZ a³Vm~amo~a
ídmgZ{bH$m Ambobm H$m~©Z S>m¶Am°³gmBS> dm¶wH$moem§‘Yrb
hdoV {‘giVmo.
CÀN>²dmgmÀ¶m doir Vmo earam~mhoa Q>mH$bm
OmVmo. Aem àH$mao dm`wH$moemV Am°p³gOZ d H$m~©Z
S>m¶Am°³gmBS> dm¶y§Mr XodmUKodmU hmoVo.
\w$ß\w$go ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
ídmgnQ>b earam~mhoarb hdoV Yyi d YwamMo H$U
Agy eH$VmV, VgoM amoJmbm H$maUr^yV
ídgZg§ñWm R>aUmao amoJO§Vyhr Agy eH$VmV. Ë`m§Mm
earambm Ìmg hmoD$ eH$Vmo.
darb AmH¥$VrV ídgZ|{жo XmIdbr AmhoV.
ídmg KoVbm H$s ZmH$mdmQ>o KoVbobr hdm ídgZ|{жm§À¶m AmVrb ËdMobm ~marH$
ídmgZ{bHo$V OmVo. ídmgZ{bHo$À¶m XmoZ emIm§‘m’©$V Ho$gm§gmaIr bd AgVo. ídgZ|{жm§À`m
hdm ’w$ß’w$gm§V {eaVo. ’w$ß’w§$gmV ¶m XmoÝhr emIm§nmgyZ AmVë`m ñVamda {MH$Q> ~wi~wirV íboî_
AZoH$ emIm ’w$Q>VmV. ¶m à˶oH$ emIoÀ¶m Q>moH$mer AgVo. hdoVrb H$U Ë`mda {MH$Qy>Z
hdoÀ¶m {neì¶m AgVmV. ˶m {neì`m§Zm dm¶wH$moe ~gVmV. n[aUm_r hdoVrb hm{ZH$maH$ H$U
åhUVmV. ’w$â’w$gm§n¶ªV nmohMy eH$V ZmhrV.
CamonmoH$ir Am{U CXanmoH$ir Xaå¶mZ bdMrH$ करून पहा.
nS>XçmgmaIm Ad¶d AgVmo. ˶mbm ídmgnQ>b
åhUVmV. e§^a _rQ>a YmdyZ Amë¶mZ§Va Vwåhr EH$m
ídmgnQ>b d ˶mMr hmbMmb {_{ZQ>mV {H$Vr doim ídmg KoVm Vo _moOm.
ídmgnQ>b ImbÀ`m {XeoZo gaH$Vo Voìhm Vwåhr Pmonbobo AgVmZm EH$m {‘{ZQ>mV
ídmgmdmQ>o hdm ZmH$mdmQ>o ¶oD$Z ídmgZ{bH$m d {H$Vr doim ídmg KoVm ¶mMr BVam§À¶m ‘XVrZo
{VÀ`m emIm§VyZ nwT>o dm`wH$moemV ^aVo. ‘m{hVr {‘idm. ¶m XmoÝhr doir Ho$boë¶m
H¥$Vt‘ܶo ídmgmÀ¶m g§»¶oV H$moUVm ’$aH$ Amho?
ídmgnQ>b daÀ¶m {XeoZo gaH$Vo Voìhm
CÀN²>dmgmdmQ>o hdm ~mhoa Q>mH$br OmVo.
dm¶y§Mr XodmUKodmU
dm¶wH$moem§‘ܶo ~mhoarb hdm nmoMbr, H$s
hdoVrb Am°p³gOZ dm¶wH$moemÀ¶m ^modVmbr
Agboë¶m ~marH$~marH$ a³Vdm{hݶm§V OmVmo Am{U
a³VmVyZ earamÀ¶m gd© ^mJm§V dmhÿZ Zobm OmVmo.
108
Oam S>moHo$ Mmbdm. AÝZZ{bH$m
íboî_ `m nXmWm©bm amoOÀ`m ^mfoV H$m` åhUVmV? AmnU ImVmo ˶m AÝZmMo earamV nMZ
hmoVo. åhUOoM AÝZmnmgyZ a³VmV {‘giy eH$Umao
Yy_«nmZmMo n[aUm_ nXmW© V¶ma hmoVmV. ho H$m‘ Amnë¶m earamVrb
gVV Yy‘«nmZ Ho$ë¶m_wio YyamVrb {dfmar EH$m A{Ve¶ bdMrH$ d bm§~M bm§~ ZirÀ`m
{d{dY ^mJm§_Ü`o nma nS>Vo. ¶m Zirbm
nXmW© \w$ß\w$gmV gmRy> bmJVmV Ë`m_wio AÝZZ{bH$m åhUVmV. ¶m ZirMo daMo Q>moH$
\w$ß\w$gmV ^aUmè`m hdoMo nwaogo ewX²YrH$aU åhUOo Amnbo Vm|S> Am{U ImbMo Q>moH$ åhUOo
hmoV Zmhr. n[aUm‘r hdoVrb AewX²Yr JwXX²dma.
’w$ß’w$gm§V nmohmoMy bmJVmV. `m_wio ’w$ß’w$gm§Mr
H$m`©j_Vm H$_rH$_r hmoV OmVo n[aUm_r Vm|S>mnmgyZ JwXX²dmamn¶ªV EH$M Zir OmV
’w$ß’w$gm§Mo {d{dY AmOma hmoʶmMr e³¶Vm Agbr Var ¶m ZirMm AmH$ma gd© ^mJm§V
dmT>Vo. EH$gmaIm ZgVmo. AÝZZ{bHo$À¶m doJdoJiçm
{gJmaoQ> qH$dm {dS>rVrb V§~mIyÀ¶m Vm|S>
YwamVrb H$Um§Mm {MH$Q> Wa dm`wH$moemÀ`m bmiJ«§Wr
AmVrb ~mOybm O_y bmJVmo. ˶m‘wio earambm J«m{gH$m
Am°p³gOZMm nwadR>m H$‘r hmoD$ bmJVmo.
{edm` V§~mIyVrb H$mhr {dfmar nXmW©hr ¶H¥$V-J«§Wr
dm¶wH$moem§V {eaVmV. Aem Xþîn[aUm‘m§‘wio
Yy‘«nmZ H$aUmè¶m§Zm ídgZ|{жmg§~§YrMo amoJ OR>a
VgoM \w$ß\w$gmMm H$H©$amoJ Ago XþY©a amoJhr
hmoD$ eH$VmV. ñdmXÿqnS>-J«§Wr
AàË`j Yy_«nmZ bhmZ AmVS>o
‘moR>o AmVS>o
Amnë¶m Amgnmg Yy‘«nmZ H$aUmao bmoH$
gVV Agë¶mg, ñdV… Yy‘«nmZ Z H$aVmhr nMZg§ñWm ‘bme¶
Amnë¶mbm ˶mMo Xþîn[aUm‘ ^moJmdo bmJVmV. JwXX²dma
åhUyZM gmd©O{ZH$ {R>H$mUr Yy‘«nmZ 109
H$aʶmda H$m¶XçmZo {Z~ªY AmUbm Amho.
Zdm eãX {eH$m …
nmMH$ag - nMZ{H«$¶oV Imëboë`m AÝZmMo
nMZ hmoÊ`mg _XV H$aUmam ÐdnXmW©.
J«§Wr - {d{eîQ> Ðd òdUmao B§{Ð`.
nMZ
AÝZZ{bH$m, nMZ|{жo d ˶m§À¶m H$m¶m©{df¶r
WmoS>r ‘m{hVr KoD$.
^mJm§Mr aMZm d H$m¶© doJdoJio AgVo. ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
AÝZZ{bHo$Vrb ¶m {d{dY ^mJm§Zm nMZ|{жo
åhUVmV. AÝZZ{bHo$À¶m ~mhoa AgUmè¶m H$mhr (1) AÝZnMZmMo H$m‘ hmoʶmgmR>r VgoM
J«§Wr nMZ{H«$¶obm ‘XV H$aVmV. AÝZ‘mJm©VyZ AÝZ nwT>o nwT>o gaH$V
nMZ|{жo amhʶmgmR>r nwaoem nmʶmMr JaO nS>Vo.
AmnU nwaogo nmUr ß¶m¶bmo Zmhr, Va
AÝZ Vm|S>mV KoVë¶m~amo~a nMZ{H«$¶oMr gwédmV ~X²YH$moîR>VoMm Ìmg hmoD$ eH$Vmo, åhUOo
hmoVo. em¡Mmbm hmoVmZm IS>m nS>Vmo. VgoM
em¡Mmbm {Z¶{‘VnUohr hmoV Zmhr.
Vm|S>mVrb XmV, Or^ Am{U bmi ¶m gdmªÀ`m
{H«$¶m§‘wio AÝZmMm {JiVm ¶oB©b Agm Amobga ‘D$ earamVrb BVahr Hw$R>brM H$m‘o
Jmoim V¶ma hmoVmo. Vmo AmnU ghO {JiVmo. {Jibobo nmʶm{edm¶ hmoD$ eH$V ZmhrV.
AÝZ J«m{gHo$‘m’©$V OR>amV OmVo nMZ{H«$¶oV Oo nmUr earamV emofbo OmVo
Ë`m nmÊ`mMm BVa gd© H$m_m§gmR>r Cn`moJ
OR>a ho {nedrgmaIo B§{ж Amho. ¶mV AÝZ hmoVmo. åhUyZ nwaogo nmUr {nUo A˶§V
Kwgibo OmVo. OR>amVrb nmMH$ agm§_wio H$mhr _hËËdmMo AgVo.
nMZ{H«$¶m KS>VmV Am{U AÝZmVrb H$mhr amoJO§Vy
ZîQ> hmoVmV. ¶oWo AÝZmMo EH$m nmVi {Iargma»¶m (2) AÝZZ{bH$m d ídmgZ{bH$m ¶m
nXmWm©V ê$nm§Va hmoVo. Vo nwT>o bhmZ AmVS>çmV XmoÝhtMr gwédmVrMr Q>moHo$ KemV
T>H$bbo OmVo. EH$‘oH$m§Odi AgVmV. {Jibobo
AÝZ Ooìhm AÝZZ{bHo$V OmVo,
àm¡T> ì`ŠVr_Ü`o bhmZ AmVS>o gw_mao gmV Voìhm ídmgZ{bH$m ~§X amhVo.
‘rQ>a bm§~rMo AgVo. AmVS>çmVrb nmMH$agm_wio KmB©KmB©Zo AÝZ ImVmZm Vo
AÝZnMZmVrb AZoH$ {H«$¶m ¶oWo hmoVmV. ¶oWo ídmgZ{bHo$V OmD$Z Amnë¶mbm
H$mhr J«§WtÀ¶m òmdm§Mr nMZmg ‘XV hmoVo. R>gH$m bmJVmo, åhUyZ AÝZ
nMZmVyZ earambm Cn¶w³V Ago nXmW© V¶ma ImVmZm KmB© H$ê$ Z¶o, VgoM
hmoVmV d a³VmV emofbo OmVmV. Cabobo nXmW© ~mobʶmMo Q>mimdo.
‘moR>çm AmVS>çmV OmVmV.
àm¡T> ì`ŠVr_Ü`o _moR>o AmVS>o gw_mao XrS>
‘rQ>a bm§~rMo AgVo. Caboë¶m nXmWm©V Agbobo
~aoMgo nmUr ¶oWo earamV emofbo OmVo Am{U
{dîR>m V¶ma hmoVo.
Vr ‘bme¶mV O‘m hmoVo. _bme`mV {dîR>m
åhUOo _b H$mhr H$mi gmRy>Z amhVo.
Z§Va JwXX²dmamVyZ {dîR>m earam~mhoa Q>mH$br
OmVo.
110
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? Oam S>moHo$ Mmbdm.
Mm§Jbo XmV hdo Agë¶mg ˶m§Mr ZrQ> nMZgñ§ W_o Ü`o H$mUo H$mUo ˶m B{§ жm§Mm
H$miOr KoUo ‘hËËdmMo AgVo. Vm|S>mVrb à˶oH$ g‘mdeo AgVm?o
XmVmbm EZ°‘b ZmdmÀ¶m nXmWm©Mo AmdaU AgVo.
EZ°‘b hm earamVrb gdmªV Q>UH$ nXmW© Amho. earamVrb D$Om©
Ë`m_wio XmVm§À`m AmVrb ZmOyH$ ^mJm§Mo ajU ídgZ{H«$¶o‘wio Am°p³gOZ dm¶y earamVrb
hmoVo; na§Vw XmV {Z¶{‘VnUo ñdÀN> Z Ho$ë¶mg ho
EZ°‘bhr ZîQ> hmoVo Am{U XmV {H$S>VmV. a³VmV ¶oVmo Am{U earamÀ¶m gd© ^mJm§V ngaVmo.
OodVmZm AmnU AZoH$ ñdmXm§Mm AmZ§X nMZmVyZ V¶ma Pmbobo nXmW©hr a³VmV
KoV AgVmo. {O^oZo Md d ZmH$mZo nXmWmªMo dmg {‘giVmV d a³Vm~amo~a Vo earamÀ¶m gd© ^mJm§V
Amnë¶mbm H$iVmV; na§Vw H$mhr doim nXmWmªMm nmoMVmV. ˶m§n¡H$s H$mhr nXmW© earamgmR>r B§YZmMo
dmg qH$dm Md Zoh‘rnojm doJir Agë¶mMo H$m‘ H$aVmV.
OmUdVo. AÝZ Iam~ Pmbo Agë¶m‘wio Ago
hmoD$ eH$Vo. Aem ~Xbm§H$S>o bj Xçmdo. AÝZ hdoVrb Am°p³gOZ a³Vm~amo~a earamÀ¶m gd©
Iam~ Pmbo Agë¶mg Vo ImʶmMo Q>miVm ¶oVo. ^mJm§‘ܶo nmohMbm, H$s VoWo nXmWmªMo Am°pŠgOZÀ`m
_XVrZo ‘§X ÁdbZ hmoVo Am{U earambm D$Om© {‘iVo.
gm§Jm nmhÿ ! hrM D$Om© earamMr gd© H$m‘o hmoʶmg Cn¶w³V R>aVo.
ídmgmÀo Nd² mg KS>dZy AmUʶm‘ܶo a³Vm{^gaU
H$mUo H$mUo ˶m B§{жm§Mm gh^mJ AgVmo? AÝZmVrb B§YZnXmW© d hdoVrb Am°p³gOZ
B§{жg§ñWm earamÀ¶m gd© ^mJm§V nmoMdʶmMo H$m‘
AZoH$ B§{жo {‘iyZ ídmgmoÀN>²dmg KS>dyZ a³Vdm{hݶm§VyZ gVV dmhV AgUmao a³V H$aVo; nU
a³V dmhV R>odʶmMo H$m‘ H$moU H$aVo?
AmUVmV ho Vwåhr nm{hbo. ¶m§n¡H$s Hw$R>bohr EH$
B§{ж ZrQ> H$m‘ H$aV Zgob, Va ídmgmoÀN>²dmgmMo ho H$m‘ hmoʶmgmR>r öX¶mMo gVV AmHw§$MZ-
H$m‘ nyU© hmoUma Zmhr. earamMo EImXo H$m‘ {e{WbrH$aU hmoV AgVo, ho Vwåhr {eH$bm AmhmV.
EH${ÌVar˶m nyU© H$aUmè¶m B§{жm§À¶m Aem
JQ>mbm B§{жg§ñWm åhUVmV. åhUyZ ZmH$, öX¶mnmgyZ aŠV dmhÿZ ZoUmè`m VgoM {\$ê$Z
ídmgZ{bH$m, \w$ß\w$go Am{U ídmgnQ>b `m§Zm naV öX¶mn¶ªV aŠV AmUUmè`m a³Vdm{hݶm§Mo EH$
EH${ÌVnUo ídgZg§ñWm åhUVmV. Omio eara^a ngabobo AgVo.
earamV a³V gVV {’$aV R>odʶmÀ¶m {H«$¶obm
"a³Vm{^gaU' åhUVmV. Amnë¶m earamV a³VmVyZ
Am°p³gOZ ì¶{Var³V Ag§»¶ nXmW© EH$m ^mJmVyZ
Xþgè¶m ^mJmV nmohmoMdbo OmVmV. Vohr
a³Vm{^gaUm‘wio e³¶ hmoVo. öX¶ Am{U
a³Vdm{hݶm§À¶m Omiçmbm {‘iyZ "a³Vm{^gaU
g§ñWm' åhUVmV. AmnU {Od§V Agon¶ªV
a³Vm{^gaUmMo H$m‘ am̧{Xdg gVV Mmby amhVo.
111
MoVmg§ñWm
ídmgnQ>b, öX¶, nMZg§ñWm ¶m§Mr H$m‘o
earamgmR>r BVH$s ‘hËËdmMr AgVmV, H$s Amnë¶m
H$iV ZH$iV Vr am̧{Xdg Mmby amhm¶bm hdr
AgVmV. H$mhr H$m‘o AmnU Amnë¶m BÀN>oà‘mUo
hdr Voìhm H$aVmo. CXmhaUmW©, ~mobUo, YmdUo,
Aä¶mg H$aUo, IoiUo.
¶m gd© àH$maÀ`m H$m‘m§da bj R>odyZ Vr ¶mo½¶
˶m doir, ¶mo½¶ ˶m nX²YVrZo hmoVrb ¶mMr ImÌr
H$aUo ¶mbm g‘Ýd¶ gmYUo Ago åhUVmV ho Vwåhr
{eH$bm AmhmV. Agm g‘Ýd¶ gmYʶmMo H$m‘
‘|XÿMo AgVo. ‘|Xÿ Am{U earamÀ¶m {d{dY ^mJm§‘ܶo
gVV g§nH©$ AgVmo. ˶mgmR>r Vo EH$‘oH$m§Zm g§XoedhZ
H$aUmè¶m AZoH$ V§Vy§Zr OmoS>bobo AgVmV. ˶m§Zm
"MoVmV§Vy' åhUVmV. _|Xÿ Am{U MoVmV§VyMo Omio `m§Zm
EH${ÌVnUo MoVmg§ñWm åhUVmV. MoVmg§ñWm
earam‘ܶo g‘Ýd¶ amIʶmMo H$m¶© H$aVo.
a³Vm{^gaU g§ñWm
gm§Jm nmhÿ ! MoVmg§ñWm
1. Amnë¶mbm ^yH$ bmJbr Amho, AmVm AmnU
Oodbo nm{hOo, ho Amnë¶mbm H$go H$iVo?
2. Vm|S>mV AÝZ Amho Am{U ˶mMo nMZ hmoʶmgmR>r
bmi òdm¶bm hdr ho bmiJ«§WtZm H$go
H$iVo?
3. ídgZg§ñWm d a³Vm{^gaU g§ñWm§À¶m B§{жm§Mr
H$m‘o gVV Mmby R>odUo Am{U nMZ|{жm§Mr
H$m‘o ¶mo½¶ ˶m doirM hmoUo Ago AMyH$
{Z¶moOZ H$go hmoVo?
112
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? ho Zoh‘r bjmV R>odm.
‘XçnmZ H$aʶmMo AZoH$ {dnarV n[aUm‘ Amnë¶m earamV EImXçm B§{жg§ñWoMo
hmoVmV. ‘XçnmZmMm MoVmg§ñWoda n[aUm‘ hmoD$Z H$m¶© ì¶dpñWV Pmbo Zmhr, Va BVa B§{жg§ñWm§da
earamÀ¶m hmbMmbtda Vm~m amhV Zmhr, ˶mMm n[aUm‘ hmoVmo.
g‘Ýd¶ H$‘r hmoVmo. åhUyZ ‘XçnmZ H$ê$Z dmhZo
MmbdUo Ymo³¶mMo R>aVo. AmnU H$m¶ {eH$bmo?
XrK©H$mi ‘XçnmZ Ho$ë¶mZo nMZ|{жm§À¶m earamMo EImXo H$m_ {_iyZ nyU© H$aUmè`m
AmVrb ñVamda d«U nS>VmV. VgoM ¶H¥$VmÀ¶m B§{Ð`m§Zm EH${ÌVnUo B§{Ð`g§ñWm åhUVmV.
Am{U d¥ŠH$mÀ`m ({H$S>ZrÀ`m) H$m¶mªda J§^ra
n[aUm‘ hmoD$ eH$VmV. ZmH$, ídmgZ{bH$m, \w$ß\w$go, ídmgnQ>b
{‘iyZ ídgZg§ñWm ~ZVo.
Oam S>moHo$ Mmbdm.
Vm|S>, J«m{gH$m, OR>a, bhmZ AmVS>o, _moR>o
earambm D$Om© {‘idyZ XoʶmÀ¶m H$m‘mV AmVS>o, _bme` Am{U JwXX²dma VgoM
H$moUH$moU˶m B§{жg§ñWm§Mm gh^mJ AgVmo? AÝZZ{bHo$À¶m ~mhoa AgUmè¶m H$mhr J«§Wr
`m§Mm nMZg§ñWoV g_mdoe hmoVmo.
earamVrb BVa g§ñWm
ídgZg§ñWm, nMZg§ñWm, a³Vm{^gaU g§ñWm earamÀ`m gd© H$m_m§_Ü`o g_Ýd` gmYÊ`mMo
H$m_ MoVmg§ñWm H$aVo.
d ¶m gdmª‘ܶo g‘Ýd¶ R>odUmar MoVmg§ñWm ¶m
g§ñWm§{df¶r ¶m nmR>mV AmnU WmoS>rer ‘m{hVr aŠVm{^gaU g§ñWm, ApñWg§ñWm, CËgO©Z
KoVbr. ¶m{edm¶hr Amnë¶m earamV AZoH$ g§ñWm g§ñWm Aem BVahr B§{Ð`g§ñWm earamV gVV
AmhoV. H$m_ H$aV AgVmV.
CXmhaUmW©, earambm AmYma, AmH$ma XoUmar, {ZamoJr OrdZmgmR>r gd© B§{Ð`g§ñWm§Mo H$m_
‘hËËdmÀ¶m B§{жm§Mo ajU H$aUmar ApñWg§ñWm gwairV Mmby amhUo JaOoMo AgVo.
VgoM earamV V¶ma hmoUmao AZoH$ Q>mH$mD$ nXmW©
earam~mhoa Q>mH$Umar CËgO©Zg§ñWm.
¶m gd© g§ñWm§Mr H$m¶} A˶§V Jw§VmJw§VrMr
AgVmV, ˶m{df¶r ‘m{hVr AgUo ‘hËËdmMo AgVo.
113
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 5. WmoS>³¶mV CËVao {bhm.
MŠH$a `oD$Z ì`ŠVr nS>br AgVm bmoH$m§Zr (A) earamV H$m¶© H$aUmè¶m g§ñWm§Mr Zmdo
Ë`mÀ`m^modVr JXu Ho$br Amho. {bhm.
(Am) ’w$ß’w$gm‘ܶo Am°p³gOZ d H$m~©Z
2. Oam S>moHo$ Mmbdm.
(A) ^a^a OodVmZm OmoamMm R>gH$m H$m bmJVmo? S>m¶Am°³gmBS> dm¶y§Mr XodmUKodmU H$er
(Am) ídmgmdmQ>o earamV ¶oUmè¶m hdoMo ewX²YrH$aU hmoVo?
(B) bmi hm Ðmd nmMH$ag H$m Amho?
H$go hmoVo?
6. H$embm åhUVmV Vo H§$gmVyZ emoYm d {bhm.
3. Imbrb [aH$må¶m OmJr ¶mo½¶ Vmo eãX ^am. (a³Vm{^gaU, ídmgZ{bH$m, ídmgnQ>b)
(A) ..............dm`y earamÀ¶m gd© ^mJm§n¶ªV
(A) `mÀ`m daImbr hmoUmè`m hmbMmbt_wio
nmohMdbm OmVmo. ídmgmoÀN²>dmg hmoVmo-
(Am) OR>a ho ........... gmaIo B§{Ð` AgVo.
(Am) earamV gVV a³V {’$aV R>odʶmMr à{H«$¶m-
4. OmoS>çm bmdm. (B) ZmH$mVyZ Ambobr hdm `m ZirV `oVo -
"A' JQ> "~' JQ>
(1) ’w$ß’w$go (A) a³Vm{^gaU CnH«$‘
(2) OR>a (Am) ídgZg§ñWm dJm©_Ü`o JQ> H$ê$Z B§{Ð`o Am{U Ë`m§Mr H$m`©
(3) öX¶ (B) MoVmg§ñWm `mda AmYm[aV àíZ_§Oyfm ñnYm© ¿`m.
(4) ‘|Xÿ (B©) nMZg§ñWm
***
114
22. dmT> Am{U ì`pŠV_Ëd {dH$mg
gm§Jm nmhÿ ! (5) ¶mXrV ZmhrV nU Vwåhm§bm `oVmV Aem
H$moUË`m JmoîQ>r AmhoV ?
Våw hr ~mi AgVmZmMo V‘w Mo H$nS>o Am{U ~Qy >-
Mnbm Våw hmb§ m AmVm dmnaVm `Vo rb H$m? XmoardaÀ¶m CS>çm ‘maUo, {Z~§Y {b{hUo, Ho$g
qdMaUo, Mhm H$aUo, JmUo/H${dVm nmR> H$aUo,
करून पहा. nmohUo, JmoîQ> gm§JUo, gm¶H$b MmbdUo, ^mfU XoUo,
n¡go ‘moOUo, Ka AmdaUo, nÌ {b{hUo, ‘¡XmZr Ioi
IoiUo, PmS>mda MT>Uo B˶mXr.
V‘w À¶m àJ{Vnñw VH$mdarb V‘w À¶m {df¶rMr
‘m{hVr dmMm Am{U nTw >rb gmaUrVrb aH$mZo ^am.
n{hbr Xþgar {Vgar Mm¡Wr nmMdr
C§Mr
dOZ
AÝZ KDo $Z gd© gOrdmM§ r em[aarH$ dmT> hmVo o H$me¡ ë¶o Am{U H$m¶j© ‘Vm
VerM Amnbrhr CM§ r d dOZ OÝ‘ë¶mnmgZy ~mi bhmZ AgVo Vìo hm Vo ñdV…Mr H$w R>brM
àmT¡ >mdñWno ¶Vª dmT>V amhV.o V‘w À¶m {‘Ì‘{¡ ÌUtZr
˶mÀ§ ¶m{df¶r darb gmaUr‘ܶo ^abbo r ‘m{hVr H$m‘o H$ê$ eH$V Zmhr. H$mhr hdo Agbo Va aS>Uo
nm{hbr Var AgMo {Xgbo . H$mhtMr AmVmMr CM§ r d Am{U hmVnm¶ hmbdUo EdT>Mo ˶mbm ¶Vo .o nU H$mhr
dOZ V‘w À¶m CM§ r d dOZmnjo m OmñV Agbo Va {XdgmZ§ r earamÀ¶m dJo dJo içm ^mJmÀ§ ¶m hmbMmbtda
H$mhtMo H$‘r Agbo ; naV§ w ˶mÀ§ ¶m ñdV…À¶m n{hbr- ˶mMo WmSo >o {Z¶Ì§ U ¶Do $ bmJVo Am{U {d{dY
Xgþ arVrb CM§ r d dOZmnjo m Vo OmñVM Agbo , H$maU hmbMmbt‘ܶo WmSo >m g‘Ýd¶ ¶Do $ bmJVm.o CXmhaUmW,©
gmYmaUnUo 18 dfmMª o hmBo n© ¶Vª gd© ‘bw m-‘bw tMo ho nm{hOo ˶m {XeZo o ‘mZ didZy ~mi dñVHy $S>o ~Ky
dmT>rMMo d¶ AgV.o bmJV.o EImXr ì¶³Vr Amio IrMr dmQ>br, Va
{VÀ¶mH$S>o nmhZÿ hgV.o hmVmV dñVy Yam¶bm {eH$V.o
gm§Jm nmhÿ ! hmVmV Yabbo r dñVy VmS| >mH$S>o ݶm¶bm {eH$V.o
(1) ~mi ñdV…À¶m hmVmZo Odo y eH$Vo H$m ? H$mUo rhr Z {eH$dVm hmbMmbtdarb {Z¶Ì§ U
Am{U g‘Ýd¶ dmT>bm, H$s AmUIrhr H$mhr H$m‘o Vo
(2) XmZo dfmÀª ¶m bhmZ ‘bw mZ§ m H$nS>çmÀ§ ¶m AmnmAo mn H$ê$ bmJV.o
KS>çm KmbVm ¶Vo mV H$m?
(3) hr H$m‘o H$am¶bm Vr H$o ìhm {eH$VmV?
(4) nwT>o {Xboë¶m ¶mXrVrb Vwåhr H$moU˶m JmoîQ>r
H$am`bm {eH$bm AmhmV ? AOyZ H$moU˶m
{eH$m¶À¶m AmhoV?
115
CXmhaUmW,© dñVy CMbZy XUo ,o M‘Mm hmVmV Aer H$m‘ho r AgVmV. CXmhaUmW,© ñdV…À`m hmVmZo
Yê$Z VmQ>mda AmnQ>yZ AmdmO H$mT>U.o Odo U,o VmS| > YUw ,o AK§ mio H$aU,o H$nS>o KmbUo BË`mXr.
ñdV…À¶m hmbMmbtda {Z¶Ì§ U ¶Do $Z EImXr {dH$mg
ZdrZ H$¥ Vr H$am¶bm ¶Do $ bmJU,o ¶mbm Amnbr dmT> hmoVo Voìhm Amnbr C§Mr Am{U
"H$me¡ ë¶ {eH$U'o Ago åhUVmV.
dOZ dmT>Vo. d`mà_mUo Amnbr emar[aH$ VmH$Xhr
~mi n{hë¶m dio r AmBb© m qH$dm d{S>bmZ§ m dmT>Vo. ˶mM~amo~a AmnU AZoH$ H$m¡eë¶o {eH$V
nmhZÿ "AmB'© qH$dm "~m~m' åhUVo qH$dm AmYma Z amhVmo. Aem àH$mao à˶oH$ ì¶³VrMr àJVr hmoV
KVo m n{hbo nmD$b Q>mH$Vo Vìo hm gdmZª m H$m¶ dmQ>V?o AgVo. ¶mbmM "{dH$mg hmoUo' Ago åhUVmV.
Vìo hm Vo H$m¶ H$aVmV?
{ZarjU H$am
{d{dY H$me¡ ë¶o {eH$VmZm ñdV… ~mimbm d EImXr Jm¶ qH$dm ‘m§Oa Amnë¶m {nbm§gmR>r
BVamZ§ mhr AmZX§ hmVo m.o Vo ~mimMo H$mV¡ Hw $ H$aVmV. H$m¶ H$m¶ H$aVo, VgoM Vo dmgê$ qH$dm ‘m§OarMo
~mi ˶mM ˶m hmbMmbr nÝw hm nÝw hm H$aV.o Ago {nby OÝ‘ Pmë¶mnmgyZ AmnUhÿZ H$m¶ H$m¶ {eH$Vo,
H$o ë¶mZo ˶m H$m‘mM§ m ~mimbm ^anay gamd hmVo mo ¶mMo {ZarjU H$aʶmMm à¶ËZ H$am.
Am{U ˶mMr VmH$Xhr dmT>V.o hihy iy ~mi ZdrZ
{eH$bbo r H$m‘o Z MHw $Vm d A{YH$ ghOVZo o H$ê$ ho àmUr ñdV…Mo AÝZ {‘idUo, D$Z-
bmJV,o åhUOo ~mimMr H$m¶j© ‘Vm dmT>V.o nmdgmnmgyZ d eÌy§nmgyZ ñdV…Mo g§ajU H$aUo hr
H$m¡eë¶o Vo AmB©H$Sy>Z hiyhiy {eH$VmV. ˶mZ§Va Vr
{Xdg{| Xdg AmnU {eH$V amhVm.o ˶mÀ§ ¶m AmB©bm gmoSy>Z ñdV§Ì OrdZ OJy bmJVmV.
AmYmao Zdr H$me¡ ë¶o AmË‘gmV H$aUo gmno o hmDo $
bmJV.o CXmhaUmW,© dñVy Yam¶bm ¶Do $ bmJbo H$s àmʶm§gmR>r Amdí¶H$ Aer H$m¡eë¶o AJXrM
~mi MS| >y ’$o H$m`bm {eH$y eH$V.o Mmbm¶bm ¶Do $ ‘¶m©{XV AgVmV. ˶m‘mZmZo ñdV§ÌnUo OJʶmgmR>r
bmJb,o H$s YmdU,o {OZm MT>U,o ’$o H$bbo m MS| >y Amnë¶mbm Iyn H$mhr {eH$mdo bmJVo.
nH$S>Uo Aer A{YH$m{YH$ H$R>rU H$m‘o {eH$Vm
¶Vo mV. ˶mV§ Amnë¶m amOo À¶m OrdZmVrb Amdí¶H$
IoiUmar ‘wbo
116
_m{hVr {_idm ñdV…Mo H$nS>o {edV Zmhr qH$dm ñdV… eoVr
dmKmMr/hËVrMr {nëbo {H$Vr dfmªMr Pmë`mda H$aV Zmhr, na§Vw ñdV…Mr H$m‘o nyU© hmoVrb ¶mMr
O~m~Xmar ñdV… ¿¶m¶bm {eH$bo nm{hOo.
ñdV§ÌnUo OJy bmJVmV?
VwbZm H$am. Oam S>moHo$ Mmbdm.
\w$Q>~m°b IoiUo, bJmoar IoiUo, ñd`§nmH$
gm¶br ghmdrV Amho. {VMm dJ© ghbrbm
~ZdUo, BñÌr H$aUo, {H$aH$moi {H$amUm gm_mZ OmUma Amho. AmB© gdmªgmR>r bmSy> H$ê$Z XoUma
AmUUo, AmOmar ì`ŠVrMr ewlyfm H$aUo, gmam§eboIZ Amho; nU {Vbm gm¶brMr ‘XV hdr Amho. ˶mgmR>r
H$aUo Aer H$m_o Vwåhr H$ê$ eH$Vm H$m? gm¶br AmB©bm H$moUH$moUVr ‘XV H$ê$ eHo$b?
_VXmZ H$aUo, dmhZ MmbdUo hr H$m‘o ¶mXr KoVbr Zm?
H$aʶmMr H$m¶Xoera nadmZJr R>am{dH$ d¶mVM
AgVo. Vr Vwåhr H$ê$ eH$Vm H$m? hmo ! {nedrV R>odbr Amho.
Oam S>moHo$ Mmbdm.
AmnU `m nmR>mV AmVmn¶ªV AZoH$ H$m¡eë¶m§Mm
CëboI Ho$bm. ˶m§n¡H$s H$moUH$moUVr H$m¡eë¶o
Vwåhm§bm Zmhr Ambr Var Mmbob? H$moUVr H$m¡eë¶o
Amdí¶H$ AmhoV?
{dMma H$am.
(1) Vwåhm§bm H$moUVr H$m‘o H$am¶bm AmdS>VmV?
nwT>o H$moUVr H$am¶bm AmdS>Vrb?
(2) H$moU˶m JmoîQ>r Vwåhr H$YrH$Yr ’$³V
‘Zmoa§OZmgmR>r H$amb?
(3) H$moU˶m JmoîQ>r Vwåhm§bm amoOÀ¶m amoO ì`dgm`
åhUyZ H$am¶bm AmdS>Vrb?
Mmbʶm-YmdʶmgmaIr gwédmVrMr H$mhr
H$m¡eë¶o Amnë¶mV d¶mà‘mUo AmnmoAmn ¶oV
AgVmV; na§Vw Z§VaMr AZoH$ H$m¡eë¶o Amnë¶mbm
H$moUrVar {eH$dmdr bmJVmV. Amnbo AmB©dS>rb,
{ejH$, BVa ‘moR>r ‘mUgo ¶m gdmªH$Sy>Z AmnU
AZoH$ H$m¡eë¶o {eH$V AgVmo.
{OVH$s OmñV H$m¡eë¶o AmnU AmË‘gmV H$aVmo,
{VVHo$M Amnbo BVam§da Adb§~yZ amhUo H$‘r hmoVo.
Varhr Amnbo à˶oH$ H$m‘ AmnU ñdV… H$aVmo,
Ago H$YrM hmoV Zmhr. CXmhaUmW©, à˶oH$ ì¶³Vr
117
EdT>o H$m‘ H$aʶmgmR>r {Vbm H$moUH$moUVr dmMm Am{U {dMma H$am.
H$m¡eë¶o Cn¶moJr nS>Uma AmhoV? EH$m H$maImZXmamZo Iyn ‘ohZVrZo Amnbm
AmZwd§{eH$Vm ì¶dgm¶ dmT>dbm hmoVm. ˶mMo VrZ ghm¶H$ hmoVo.
Amnbr C§Mr {H$Vr dmT>Vo ? AmnU WH$bmo, H$s hm H$maImZm gm§^mim¶bm
H$moUmH$S>o Xçmdm, ho R>adʶmgmR>r ˶mZo EH$
d¶mÀ¶m 18 dfmªn¶ªV gmYmaUnUo Amnbr à¶moJ H$am¶Mo R>adbo. Ë`mgmR>r Ë`mZo à˶oH$mbm
C§Mr dmT>Vo, ho Vwåhr {eH$bm AmhmV. Vw‘À¶m nmM bmI én¶o {Xbo Am{U Ë`m aH$_oMo Ë`m§Zm
AmoiIrVbo 18 df] qH$dm ˶mnojm OmñV d¶mMo nm{hOo Vo H$aʶmg gm§{JVbo.
bmoH$ AmR>dm. ˶m§n¡H$s, AmB©d{S>bm§nojm Iyn C§M
qH$dm Iyn H$‘r C§MrMo Agbobo {H$Vr bmoH$ AmhoV EH$m dfm©Z§Va H$maImZXmamZo {VKm§Zmhr ~mobmdyZ
Vo nhm. ˶m§Zr n¡em§Mo H$m¶ Ho$bo Vo {dMmabo.
Amnbo {XgUo, Amnbr A§JH$mR>r Aer AZoH$ n{hbm ghm¶H$ … Vwåhr {Xbobo n¡go ‘r AJXr
em[a[aH$ bjUo gmYmaUnUo Amnë¶m AmB©- gwa{jV R>odbo AmhoV. ‘m¶m{edm¶ Vo H$moUmÀ¶m
d{S>bm§gmaIr AgVmV. EH$m Hw$Qw>§~mVrb bmoH$m§‘ܶo hmVr bmJy eH$Uma ZmhrV. Vwåhr åhUmb Voìhm Vo
AZoH$ ~m~VtV gmå¶ {XgyZ ¶oVo. Amnbr H$mhr Vwåhm§bm AmUyZ XoVmo.
bjUo Amnbo AmOr-AmOmo~m, ‘m‘m-‘mder qH$dm
H$mH$m-Am˶m§gmaIr AgVmV. åhUyZ {H$˶oH$ doim gwa{jV R>od
˶m§Zm AmoiIUmao, nU nydu Amnë¶mbm H$Yrhr
Z ^oQ>bobo bmoH$ Aem gmå¶m§dê$Z Amnë¶mbm Xþgam ghm¶H$ … AmnU dfm©VyZ EH$Xm Amnë¶m
AmoiIVmV. H$m‘Jmam§Zm ~moZg XoVmo. ¶m doiobm ‘r gdmªZm XþßnQ>
~moZg {Xbm Am{U ‘oOdmZrhr {Xbr. Amnbo gd©
Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§gmaIr Amnë¶m‘ܶo H$m‘Jma Iyn Iye Pmbo. ‘m¶mH$S>Mo n¡go ‘r Ago
OÝ‘V…M AZoH$ bjUo ¶oUo, ¶mbm "AmZwd§{eH$Vm' gËH$maUr bmdbo.
åhUVmV.
XþßnQ>
Amnbr AZoH$ bjUo Amnë¶m ZmVodmBH$m§gmaIr ~moZg
Agbr, Var OÝ_V… Amnë¶m‘ܶo H$moUVr bjUo H$m_Jmam§Zm _oOdmZr
AmZwd§{eH$VoZo ¶oVrb Am{U H$moUVr ¶oUma ZmhrV
¶m§da H$moUmMohr {Z¶§ÌU ZgVo. {Vgam ghm¶H$ … Vwåhr {Xboë¶m n¡emVyZ ‘r
EH$ A{YH$ Mm§Jbo ‘erZ AmUbo. ˶m‘wio Amnbo
~±H$
Zdo
_{eZ
H$m_Jma R>odr
{eaŠëHb$_H$
118
CËnmXZ nmM nQ>rZo dmT>bo. {edm¶ CËnmXZmMm XOm© ‘wbJm Agmo dm ‘wbJr, à˶oH$ ì¶³Vrbm
gwYmabm. åhUyZ ˶mbm Iyn ‘moR>r ‘mJUr ¶oV Amho. ñdV…Mm {dH$mg H$aʶmMr d ñdV…Mo OrdZ g‘¥X²Y
H$aʶmMr g‘mZ g§Yr {‘iʶmMm nyU© h³H$ Amho.
gmV-AmR> ‘{hݶm§VM OdiOdi 25 bmI
én¶o ’$m¶Xm Pmbm. ‘Owam§Zm H±$Q>rZMr JaO hmoVr. ‘r - EH$ doJio ì¶{³V‘ËËd
åhUyZ 10 bmI én¶o dmnê$Z ‘r H±$Q>rZ ~m§Ybo. Vw‘À¶m dJm©V H$mhr ‘wbo-‘wbr Aä¶mgmV nwT>o
5 bmI én¶o Amnë¶m H$maImݶmÀ¶m H$m‘Jma AgVmV Va H$mhr IoimV nwT>o AgVmV. H$mhr N>mZ
H$ë¶mU {ZYrV Q>mH$bo. OwZo ‘erZ bdH$aM ~Xbmdo JmVmV, Va H$mhtZm ZmQ>H$mV H$m‘ H$aUo N>mZ O‘Vo.
bmJUma Amho. eodQ>Mo 10$ bmI én¶o ˶mgmR>r
dmnamdo Agm {dMma Amho. à˶oH$ ì¶³Vr BVa gdmªnojm doJir AgVo.
Amnbr emar[aH$ d ‘mZ{gH$ OS>UKS>U ¶m§Mr
H$maImZXmamZo H$moUmbm Amnbm dmag Ho$bo, ho BVam§er VwbZm hmoD$ eH$V Zmhr.
Vwåhr AmoiIbo AgobM.
Amnë¶mbm H$m¶ H$am¶bm AmdS>Vo d AmnU
¶m JmoîQ>rMo VmËn¶© H$m¶? H$emMm gamd H$aVmo ¶m§VyZ Amnbo ì¶{³V‘ËËd
{dH${gV hmoV AgVo.
Mm§Jbm {dH$mg hmoʶmgmR>r....
AZoH$ H$m¡eë¶o {eH$ʶmÀ¶m j‘Vm Amnë¶mH$S>o dmT>rÀ¶m d¶mV Mm§Jbo H$m¶ d dmB©Q> H$m¶
¶mMm gmamgma {dMma H$am¶bmhr AmnU {eH$Vmo.
AmZwd§{eH$VoZo ¶oVmV. dmT>rMo d¶ åhUOo Amnbo ì¶p³V‘ËËd VoìhmM Mm§Jbo åhUVm ¶oVo,
ñdV…À¶m j‘Vm AmoiIʶmMr Am{U H$m¡eë¶o Ooìhm AmnU Mm§Jë¶m {dMmam§à‘mUo AmMaU H$aVmo.
{dH${gV H$aʶmMr g§Yr AgVo. H$m¡eë¶m§À¶m
AmYmao ñdV§ÌnUo Cn¶moJr Am{U g‘¥X²Y OrdZ ho Zoh‘r bjmV R>odm.
OJʶmMr V¶mar hmoVo.
Mm§Jbr ‘yë¶o Ho$di narjoV
Mm§Jbm Amhma {b{hʶmgmR>r ZgVmV, Va Vr
dmT>rgmR>r AÝZmMr JaO AgVo ho Vwåhm§bm AmMaUmV AmUʶmgmR>r AgVmV.
‘mhrV Amho, na§Vw H$mhr n[apñWVrV dmT>rÀ¶m d¶mV 119
Hw$nmofUm‘wio {d{dY AÝZKQ>H$ nwaoem à_mUmV
{‘iV ZmhrV. Voìhm Mm§Jbm Amhma {‘iyZ OodT>r
C§Mr Pmbr AgVr ˶mnojm Vr H$‘r amhÿZ OmVo.
dmT>rMo d¶ Joë¶mda Mm§Jbm Amhma {‘imbm, Var
˶mMm dmT>rgmR>r Cn¶moJ hmoV Zmhr.
{dH$mgmbm nyaH$ Aem BVa JmoîQ>r
CËV_ {dH$mg hmoÊ`mgmR>r nm¡{îQ>H$ AÝZm~amo~a
nwaoem ì`m`m_mMr JaO AgVo. Mm§Jbm Aä`mg
H$aÊ`mMr VgoM Hw$R>bohr ì¶gZ bmJy Z XoUo. ¶mMrhr
XjVm ¿`m`bm hdr AgVo. N>§X OmonmgmdoV, Ioi
d BVa H$m¡eë`m§_Ü`o gh^mJ ¿`mdm. Aer H$miOr
KoVë`mZo àË`oH$mMm Mm§Jbm {dH$mg hmoVmo.
AmnU H$m¶ {eH$bmo?
OÝ‘mnmgyZ àm¡T>mdñWon¶ªV Amnbr C§Mr d EH$m Hw$Qw>§~mVrb bmoH$m§‘ܶo AZoH$ ~m~VtV
dOZ dmT>Vo. gmå¶ {XgyZ ¶oVo. Varhr à˶oH$ ì¶³Vr BVa
gdmªnojm doJir AgVo.
~mi bhmZ AgVo Voìhm Vo ñdV…Mr Hw$R>brM
H$m‘o H$ê$ eH$V Zmhr. {OVH$s OmñV H$m¡eë¶o AmnU AmË‘gmV
H$aVmo [VVHo$ Amnbo BVam§da Adb§~yZ
Amnbo AmB©dS>rb, {ejH$ d BVam§H$Sy>Z amhUo H$‘r hmoVo.
AmnU AZoH$ H$m¡eë¶o {eH$Vmo.
H$m¡eë`m§À`m AmYmao ñdV§ÌnUo Cn`moJr
Am{U g_¥X²Y OrdZ OJÊ`mMr V`mar hmoVo.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao ? 4. MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm.
H$~rabm àm{UemñÌ {df¶mMm àmܶmnH$ ìhm¶Mo (A) Zì¶mZo {eH$bobr H$m‘o ~mi hiyhiy Z
Amho. ˶mgmR>r ˶mZo AmËVmnmgyZ H$m¶ V¶mar MwH$Vm H$ê$ bmJVo.
H$amdr? (Am) OÝ‘V…M AmnU H$m¡eë¶o AmË‘gmV Ho$bobr
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. AgVmV.
(A) gm¶H$b Mmbdm¶bm {eH$ʶmnydu (B) ñdV…Mr gd©M H$m‘o AmnU ñdV… H$aV
Amnë`mV BVa H$moUH$moUVr H$m¡eë¶o Zmhr.
{dH${gV Pmbobr AgVmV? (B©) OÝ‘mnmgyZ d¥X²YmdñWon¶ªV Amnbr C§Mr
(Am) gw‘Zbm nwT>o ñdV…Mo hm°Q>ob Mmbdm¶Mo dmT>V amhVo.
Amho. {VÀ¶m nwT>rb OrdZmVrb H$m‘mV Vr
AmVm {eH$V Agbobr H$moUVr H$m¡eë¶o CnH«$‘
{Vbm Cn¶moJr nS>Uma AmhoV? KamVrb ‘m§Oa, Hw$Ìm qH$dm n[agamVrb
3. nwT>rb àíZm§Mr CËVao {bhm. njr, H$sQ>H$, àmʶm§À¶m {nbm§Mo OÝ‘mnmgyZ
(A) AmZwd§{eH$Vm åhUOo H$m¶? àm¡T>mdñWon¶ªV {ZarjU H$am. Zm|Xr R>odm. `m
CnH«$‘mgmR>r nwT>rb ‘wX²Xo bjmV ¿¶m. dmT>,
(Am) ~mbdJm©Vrb ‘wbo d nmMdrMm {dXçmWu C§Mr, {dH$mg, H$m¡eë¶o B˶mXr. Vw‘À¶m
¶m§À¶mV {XgUmao ’$aH$ gm§Jm. Zm|XtÀ¶m AmYmao EH$ ‘OoXma JmoîQ> {bhm.
(B) OÝ‘mnmgyZ àm¡T>mdñWon¶ªV Amnë¶mV ***
H$moUH$moUVo ~Xb hmoVmV?
(B©) Vwåhr AmË‘gmV Ho$bobr H$moUVrhr VrZ
H$m¡eë¶o {bhm.
(C) emar[aH$ dmT> H$embm åhUVmV?
120
23. g§gJ©Oݶ amoJ Am{U amoJà{V~§Y
gm§Jm nmhÿ ! Ago amoJ H$em_wio hmoVmV?
ho amoJ gyú‘Ordm§‘wio hmoVmV. Aem amoJmbm
(1) V‘w Mo {‘Ì/‘{¡ ÌUr IoiVmZm nS>VmV Am{U H$maUr^yV R>aUmè`m gyú‘Ordm§Zm amoJO§Vy åhUVmV.
˶m§Zm bmJVo, Vìo hm "˶m§À¶mOdi OmD$ ZH$m, à˶oH$ amoJmg EH$ {d{eîQ> amoJO§Vy H$maUr^yV R>aVmo.
Vwåhmbmhr bmJbo ' Ago H$moUr gm§JVo H$m? earamV EImXçm amoJmÀ¶m O§Vy§Zm àdoe {‘imbm
Am{U Vo earamV dmTy> bmJbo, H$s amoJ hmoVmo.
(2) AmB©Mo S>moHo$ XþIV Amho. {VÀ¶mOdi JobmV EImXçmbm Pmbobm amoJ Xþgè¶mbm H$gm hmoVmo?
Va Vw‘Mohr S>moHo$ XþIy bmJVo, Ago hmoVo H$m? EImXçmbm nS>go Pmbo Agob Va ˶mMo amoJO§Vy
˶m ì¶³VrÀ¶m qeH$ d ImoH$ʶmVyZ hdoV {‘giVmV.
Vo amoJO§Vy Xþgè¶m§À¶m earamV Jobo, H$s ˶m§À¶mn¡H$s
AZoH$m§Zm nS>go hmoD$ eH$Vo. ¶mbm amoJàgma
åhUVmV. Q>m¶’$m°BS>J«ñV ì`ŠVrH$Sy>Z Q>m¶’$m°BS>Mo
({df_ÁdamMo) amoJO§Vy {ZamoJr ì`ŠVrÀ`m earamV
Joë¶mZo Q>m¶’$m°BS>Mm àgma hmoD$ eH$Vmo.
amoJàgma
amoJmMm àgma H$moUH$moU˶m nX²YVrZo hmoVmo?
(3) AmOmar ì¶³VrÀ¶m Odi OmD$ ZH$m, ˶m§Zr hdo‘m’©$V amoJàgma
dmnaboë¶m ^m§S>çmVyZ Oody ZH$m qH$dm nmUr âë¶ygma»¶m amoJmMo O§Vy amo½¶mÀ`m Ww§H$sV
{nD$ ZH$m, ˶m§Mo é‘mb, Q>m°dob, H$nS>o dmnê$
ZH$m, Ago Ho$ìhm gm§{JVbo OmVo? AgVmV. amo½`mZo Ww§H$ë¶mZo, ImoH$ë¶mZo qH$dm
qeH$ë¶mZo Vo hdoV ngaVmV. AmgnmgÀ`m bmoH$m§À¶m
g§gJ©Oݶ amoJ earamV ho O§Vy ídmgmdmQ>o {eaVmV.
AmB©Mm hmV ^mOyZ {Vbm Pmbobr OI‘ qH$dm
CKS>çmda Ww§Hy$ ZH$m, ImoHy$ ZH$m.
AmOmo~m§Mr nmR>XþIr Xþgè¶m§Zm hmoV Zmhr, na§Vw
âë`y, nS>go, Zm`Q>m, Iê$O, H$m§{OÊ`m, Jmoda Aem hdodmQ>o N>mVrÀ¶m d KemÀ¶m amoJm§Mm àgma
H$mhr AmOmam§À`m ~m~VrV amo½`m§nmgyZ Xÿa amhÊ`mMr hmoVmo. CXmhaUmW©, j¶, ñdmB©Z âë¶y B˶mXr.
H$miOr ¿`mdr bmJVo. ¶m amoJm§Mr EH$mMr Xþgè`mbm åhUyZM ImoH$VmZm qH$dm qeH$VmZm Vm|S>mda,
bmJU hmoD$ eH$Vo. Aem amoJm§Zm g§gJ©OÝ` amoJ ZmH$mda é‘mb Yam¶bm gm§{JVbo OmVo.
åhUVmV.
121
nmUdR>o Xy{fV hmoD$ Z XoUo hr
Amnbr O~m~Xmar.
nmʶm‘m’©$V amoJàgma AÝZnXmWmª‘m’©$V amoJàgma
gm§Jm nmhÿ ! gm§Jm nmhÿ !
darb {MÌmV H$moUH$moUVr H$m‘o Mmby Imbrb {MÌmV H$m¶ {XgVo Amho?
Agbobr {XgV AmhoV?
Q>m¶’$m°BS>, H$m°bam, Owbm~mgma»¶m EImXçm g‘ma§^mV Xÿ{fV AÝZ Imëë¶mZo J°ñQ´>mo
AmVS>çm§À¶m amoJm§Mo O§Vy, VgoM H$m{dirMo qH$dm Owbm~mgma»¶m amoJm§Mr bmJU Pmë¶mMo Vwåhr
O§Vy amo½¶mÀ¶m {dîR>o‘ܶo AgVmV. hr {dîR>m EoH$bo Agob, åhUOoM AÝZnXmWmªdmQ>o amoJàgma
nmʶmV {‘gibr, H$s ho amoJO§Vyhr nmʶmV hmoVmo ¶mbmM AÝZmVyZ {df~mYm Ago åhUVmV.
{eaH$md H$aVmV. Aem amoJO§Vy§Zr Xy{fV Pmbobo
nmUr ß¶m¶ë¶m‘wio ho amoJO§Vy nmUr {nUmè¶m§À¶m
AmVS>çmV OmVmV Am{U amoJmMr bmJU hmoVo.
Agm amoJàgma Q>miÊ`mgmR>r nmUdR>çmda A§Kmoi
H$aUo, H$nS>o YwUo, ZXrH$mR>r em¡MmgmR>r ~gUo,
B˶mXr JmoîQ>r Zoh_r Q>mimì¶mV.
122
CKS>çmdarb OodUmMr n§JV AÝZnXmW© PmH$ë¶m‘wio ˶mda ‘mí¶m ~gy
eH$V ZmhrV. AmgnmgMm H$Mam, Yyi AÝZmV
‘mí¶m KmUrda ~gVmV. amoJJ«ñV ‘mUgmÀ¶m {_giV Zmhr. ˶m‘wio amoJO§Vy AÝZmV {eaʶmMm
{dîR>oda ‘mí¶m ~gë¶m, H$s ˶m§À¶m nm¶m§Zm Am{U YmoH$m Q>iVmo Am{U AÝZmX²dmao hmoUmè¶m amoJàgmamg
earambm {dîR>oVrb amoJO§Vy {MH$Q>VmV. ¶mM ‘mí¶m à{V~§Y hmoVmo.
ImXçnXmWmªda ~gVmV Am{U Vo amoJO§Vy ˶m
nXmWmª‘ܶo OmVmV. Ago ImXçnXmW© Imëbo, H$s H$sQ>H$m§‘m’©$V amoJàgma
ImUmè¶mÀ¶m earamV amoJO§Vy {eaVmV Am{U amoJmMr {d{eîQ> S>mg Mmdë¶mZo {hdVmnmMr åhUOoM
bmJU hmoVo. åhUyZM AÝZ Zoh‘r PmHy$Z R>odUo
‘hËËdmMo AgVo. ‘bo[a¶mMr bmJU hmoVo, ho Vwåhm§bm ‘mhrV Agob.
{hdVmn Pmboë¶m amo½¶mg {d{eîQ> S>mg Mmdbm,
hmV ñdÀN> Ywdm, AÝZ PmHy$Z R>odm. H$s amo½¶mÀ¶m a³VmVrb {hdVmnmMo O§Vy S>mgmZo
emofboë¶m a³Vm~amo~a S>mgmÀ¶m earamV àdoe
ImXçnXmW© V¶ma H$aVmZm qH$dm dmT>VmZm Vo H$aVmV. hm S>mg Xþgè¶m ì¶³Vrbm Mmdbm H$s
hmVmibo OmVmV. EImXçm ‘mUgmbm AmVS>çmMm ˶m ì¶³VrÀ¶m earamV {hdVmnmMo O§Vy {eaVmV
amoJ Pmbobm Agob Am{U em¡MmZ§Va Ë`mZo hmV Am{U ˶m ì¶³Vrbm {hdVmnmMr bmJU hmoVo. S>mg,
ñdÀN> YwVbo ZgVrb, Va ImXçnXmW© hmVmiVmZm {ngdm§gma»¶m H$sQ>H$m§‘wio amoJàgma hmoVmo, åhUyZM
Ë`mÀ`m hmVmbm {MH$Q>bobo amoJO§Vy AÝZnXmWmªV Aem H$sQ>H$m§Mr n¡Xmg amoIbr nm{hOo.
OmVmV. Ago AÝZnXmW© amoJàgmamg H$maUr^yV
R>aVmV. åhUyZ Ago ImXçnXmW© ImD$ Z¶oV. g§nH$m©‘wio amoJàgma
gd© {R>H$mUr ñdÀN>Vm nmiUo, ho Amamo½¶mgmR>r Zm¶Q>m, Iê$O ËdModa hmoUmao amoJ AmhoV.
bm^Xm¶H$ AgVo.
˶m§Mo amoJO§Vy ËdModa dmT>VmV. Aem amoJ Pmboë¶m
gm§Jm nmhÿ ! ì¶³VrÀ¶m ËdMoer ñne© Pmbm qH$dm ˶mMo H$nS>o
Xþgè¶mZo dmnabo, Va ˶mbmhr VmoM ËdMoMm amoJ
KamVrb AÝZnXmWmªda Yyi-‘mí¶m ~gy Z¶oV hmoD$ eH$Vmo. åhUyZM EH$‘oH$m§Mo H$nS>o dmnaUo
åhUyZ H$m¶ H$amb? Q>mimdo.
amoJmMr gmW
âë`y, S>moio `oUo Aem amoJm§Mo amoJO§Vy hdo_m\©$V
PnmQ>çmZo ngaVmV. Ë`m_wio EH$mM doir AZoH$
bmoH$m§Zm ho amoJ hmoD$ eH$VmV. EImXçm gm_mB©H$
òmoVmMo nmUr H$m°bamgma»`m amoJmÀ`m O§Vy§Zo Xÿ{fV
Pmbo, Va Vo nmUr {nUmè`m gd© bmoH$m§Zm H$m°bam
hmoÊ`mMm YmoH$m CX²^dVmo. EImXçm OmJr _moR>çm
à_mUmda S>mg hmoV AgVrb, Va VoWrb AZoH$m§Zm
{hdVmn åhUOoM _bo[a`m hmoD$ eH$Vmo.
EH$m {R>H$mUÀ`m AZoH$ bmoH$m§Zm EH$mM doir
EImXm g§gJ©OÝ` amoJ Pmbm, Va `m "amoJmMr gmW'
Ambr Amho, Ago AmnU åhUVmo.
123
hdm, nmUr, AÝZ d H$sQ>H$ hr amoJàgmamMr j¶mgma»¶m g§gJ©Oݶ amoJmMr bmJU Pmboë¶m
‘mܶ‘o AmhoV, åhUyZ Amnë¶m AÝZmV, nmʶmV, é½Um§Zm ñdV§Ì OmJr R>odʶmV ¶oVo. hm°pñnQ>b‘ܶohr
hdoV amoJO§Vy {eaUma ZmhrV, ¶mMr gdmªZr H$miOr g§gJ©Oݶ amoJ Pmboë¶m§gmR>r Img {d^mJ AgVmV.
KoVbr, VgoM amoJàgma H$aUmè¶m H$sQ>H$m§Mr n¡Xmg é½Um§Zr dmnabobr ^m§S>r, H$nS>o O§VwZmeH$mZo YwVbo
amoIbr Va amoJàgma Q>miVm ¶oVmo. amoJmMr gmW OmVmV. j¶amo½¶mMr Ww§H$s EH$m ^m§S>çmV O‘m Ho$br
Q>miUo e³¶ AgVo, åhUyZM ñdÀN>VoÀ¶m gd¶r OmVo. {VÀ¶mda {’$ZmBbgmaIo O§VwZmeH$ Q>mH$bo
bmdyZ KoUo ‘hËËdmMo AgVo. OmVo. ¶m Cnm¶m§Zr amoJàgma Q>iVmo.
gm§Jm nmhÿ ! hdoVyZ ngaUmè`m amoJm§Mm àgma Q>miÊ`mgmR>r
ImoH$VmZm, qeH$VmZm Vm|S>mda é‘mb Yamdm.
Vw‘Mo S>moio Ambo AgVm Vwåhr emioV H$m _moH$içm OmJr Ww§H$Ê`mMo Q>mimdo. Agm amoJ
OmD$ Z¶o? Pmboë¶m ì¶³VrOdi amhmdo bmJV Agob, Va
ZmH$ d Vm|S> PmH$bo OmB©b Agm "‘mñH$' dmnaVmV.
amoJ à{V~§Y
amoJ hmoD$ Z¶o åhUyZ Ho$boë¶m Cnm¶m§Zm amoJ amoJg§gJ© amoIʶmMo Cnm¶
à{V~§Y åhUVmV.
nmʶmdmQ>o hmoUmam amoJàgma Q>miʶmgmR>r
ObewÜXrH$aU H|$ÐmV nmʶmMo {ZOªVwH$sH$aU
H$aÊ`mV `oVo. Jmdm§Vrb nmʶmÀ¶m gmd©O{ZH$ òmoVm§Mo
ãbrqMJ nmdS>aMm dmna H$ê$Z {ZOªVwH$sH$aU Ho$bo
OmVo. J°ñQ´>mo qH$dm H$m{dirgma»¶m amoJm§Mr gmW
ngabr, H$s nmUr CH$iyZ {nʶmMm gëbm {Xbm
OmVmo.
S>mgm§À¶m n¡XmerMo {R>H$mU EImXçm g§gJ©Oݶ amoJmMr bmJU KamV
Pmbr, Va ˶mg§~§YrMr ‘m{hVr Amamo½¶Im˶mg XoUo
gmMboë¶m nmʶmda S>mgm§Mr n¡Xmg hmoD$ Z¶o, {hVmMo AgVo. Ago Ho$ë¶mZo amoJmMr bmJU BVam§Zm
åhUyZ e³¶Vmo nmUr gmMyZ amhUma Zmhr ¶mMr XjVm hmoD$ Z¶o ¶mgmR>r ¶mo½¶ Vr H$miOr KoUo e³¶ hmoVo.
¿¶mdr. Vo e³¶ Zgë¶mg H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna
H$aVmV. ¶m‘wio ‘bo[a¶mgma»¶m amoJm§À¶m àgmamg bgrH$aU
à{V~§Y hmoVmo. EImXçm amoJmMr gmW `oVo Voìhm àË`oH$mbm Vmo
124 amoJ hmoVmoM H$m?
earamV amoJO§Vy {eaVmV, Voìhm Amnbo eara
Ë`m O§Vy§{déX²Y bT>m XoVo, åhUOoM amoJmMm à{VH$ma H$ë¶mU{ZYr VgoM é½Udm{hH$m Aem godm VgoM
H$aVo. ˶m‘wio ~hþg§»`doim earamV amoJO§Vy Amamo½¶ g§ñWm AmhoV. Amamo½¶g§ñWm§‘ܶohr a³V d
{eaë`mdahr amoJ hmoV Zmhr. bKdr VnmgUr VgoM E³g-ao, ñH°$Z, gmoZmoJ«m’$sÀ¶m
gw{dYmhr CnbãY AmhoV. ¶m§‘wio é½Um§Zm VËH$mi
amoJà{V~§YmMm AmUIr EH$ Cnm¶ åhUOo Amamo½¶godm {‘iy eH$Vo.
bgrH$aU hmo¶. bgrH$aUm_wio earamV R>am{dH$
amoJm{déÜX amoJà{VH$ma j_Vm {dH${gV hmoVo. {nʶmÀ¶m nmʶmMr, VgoM AÝZnXmWmªMr
hmVmiUr H$er H$amdr `m~m~VMo {ejU bmoH$m§Zm
‘yb OÝ‘mbm Amë¶m~amo~a bJoM ˶mbm XoʶmV ¶oVo. n[aga ñdÀN> R>odʶmg§~§YrMm AmJ«h
j¶à{V~§YH$ bg Q>moMʶmV ¶oVo. ‘yb XrS> ‘{hݶm§Mo Yabm OmVmo. gmd©O{ZH$ {R>H$mUr Ww§H$ʶmg AmVm
Pmbo, H$s KQ>gn©, S>m§½¶m ImoH$bm, YZwdm©V Am{U H$m¶XçmZo ‘ZmB© Ho$bobr Amho. amoJàgma hmoD$ Z¶o, ho
nmo{bAmo à{V~§YH$ bgtMo VrZ S>mog EH$-EH$ ¶m ‘ZmB©‘mJMo ‘w»¶ H$maU Amho. àgma‘mܶ‘m§X²dmao
‘{hݶmÀ¶m A§VamZo ˶mbm XoʶmV ¶oVmV. Amamo½¶mg§~§Yr OZOmJ¥Vr H$aʶmV ¶oVo.
nmUr
JmiyZ ß¶mdo.
bgrH$aU Q>rìhrdarb OZOmJ¥Vr H$m¶©H«$‘
KQ>gn©, S>m§½¶m ImoH$bm Am{U YZwdm©V à{V~§YH$ ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
bg EH$Ì ~Zdbobr Agë¶mZo Vr {ÌJwUr ¶m ZmdmZo
AmoiIbr OmVo. {ÌJwUr bg Q>moMbr OmVo, Va XodmMm H$mon, ^yV~mYm, OmXÿQ>moUm ¶m§‘wio
nmo{bAmo à{V~§YH$ bg Vm|S>mdmQ>o {Xbr OmVo. amoJ~mYm hmoVo, Aer nydu g‘OyV hmoVr. ˶m§da
gmd©O{ZH$ Amamo½¶ godm gw{dYm CnMma åhUyZ AKmoar Cnm¶hr Ho$bo OmV. amoJ ho
gyú‘Ordm§‘wio hmoVmV, Ago emñÌkm§Zr g§emoYZ
gmWrÀ¶m d g§gJ©Oݶ amoJm§g Amim ~gmdm, H$ê$Z emoYyZ H$mT>bo Am{U nyduÀ¶m g‘OwVr ImoQ>çm
åhUyZ amîQ´>r¶ ñVamda Amamo½¶ Am{U g‘mOH$ë¶mU AmhoV, hohr XmIdyZ {Xbo.
H$m¶©H«$‘ hmVr KoVbo OmVmV.
gyú‘Ord ho EH$ àH$maMo gOrd AmhoV.
gm‘wXm{¶H$ bgrH$aUmMo H$m¶©H«$‘ amîQ´>r¶ gJioM gyú‘Ord amoJm§g H$maUr^yV R>aV ZmhrV.
Amamo½¶ ¶moOZoImbr am~dʶmV ¶oVmV. ~mbH$m§Zm CbQ> H$mhr gyú‘Ord ‘mZdmbm Cn¶moJr R>aVmV.
VÁk bmoH$m§H$adr bg Q>moMʶmMr ì¶dñWm Ho$br XþYmnmgyZ Xhr ~ZʶmMr {H«$¶m gyú‘Ordm§‘wio
OmVo. ¶mgmR>r Img {e{~ao Am¶mo{OV H$aʶmV hmoVo. Am§~moir, BS>br, S>moemgmR>r {^Odbobo nrR>
¶oVmV. gyú‘Ordm§‘wioM Am§~Vo.
JmdmoJmdr àmW{‘H$ Amamo½¶ H|$Ðm§Mr ñWmnZm 125
H$aʶmV Ambr Amho. {’$aVm XdmImZm, An§J
ho Zoh‘r bjmV R>odm. à˶oH$ amoJmMm EH$ {d{eîQ> amoJO§Vy AgVmo.
nmʶmdmQ>o, AÝZmdmQ>o, hdoVyZ, WoQ> g§nH$m©‘wio
ñdÀN>Vm, g§Vw{bV Amhma Am{U bgrH$aU ho
amoJà{V~§YmMo ‘w»¶ AmYma AmhoV. VgoM H$sQ>H$X§em‘wio amoJO§Vy§Mm àgma hmoVmo.
AmnU H$m¶ {eH$bmo? amoJO§Vy earamV {eaUma ZmhrV, ¶mMr H$miOr
KoVë¶mg amoJàgma hmoV Zmhr.
gyú‘Ordm§‘wio hmoUmè¶m amoJm§Zm g§gJ©OÝ` amoJ
åhUVmV. EH$mM doir AZoH$ bmoH$m§Zm EImXçm g§gJ©Oݶ
amoJmMr bmJU Pmë`mg ˶m "amoJmMr gmW
amoJmbm H$maUr^yV R>aUmè¶m gyú‘Ordm§Zm Ambr Amho', Ago åhUVmV.
amoJO§Vy åhUVmV.
bgrH$aU hm amoJà{V~§YmMm EH$ CËH¥$îQ>
Cnm¶ Amho.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? 6. H$maUo Xçm.
(A) Iyn ^yH$ bmJbr Amho; na§Vw AÝZnXmW© (A) JmdmV H$m°bamMr gmW ngabr AgVm nmUr
CKS>çmda R>odbo AmhoV. CH$iyZ ß¶mdo.
(Am) n[agamV nmÊ`mMr S>~H$s hmoD$ XoD$ Z`oV.
2. Oam S>moHo$ Mmbdm.
S>mgm§Mr n¡Xmg amoIʶmgmR>r H$sQ>H$ZmeH$m§Mr CnH«$‘
Vwåhr amhV Agboë¶m {R>H$mUr Ambobr
’$dmaUr H$aUo, nmUr gmMy Z XoUo `m§n¡H$s A{YH$ EImXçm amoJmMr gmW ¶m{df¶r nwT>rb
Mm§Jbm Cnm¶ H$moUVm? H$m? ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao ‘m{hVr {bhm.
3. nwT>rb àíZm§Mr CËVao {bhm. amoJmMo Zmd, amoJO§VyMo Zmd, àgmamMo _mÜ`_,
(A) g§gJ©Oݶ amoJ åhUOo H$m¶? à{V~§Y H$aÊ`mg Ho$bobo Cnm` B˶mXr.
(Am) amoJàgmamMr ‘mܶ‘o H$moUVr AmhoV?
(B) amoJmMr gmW `oVo Voìhm H$m` hmoVo? ***
(B©) bgrH$aU åhUOo H$m¶?
(C) ZdOmV ~mbH$mbm XoʶmV ¶oUmè¶m bgtMr
¶mXr H$am.
4. nwT>rb {dYmZo ~amo~a H$s MyH$ Vo {bhm.
(A) AmVS>çmÀ¶m amoJm§Mm àgma hdoVyZ hmoVmo.
(Am) H$mhr amoJ X¡dr àH$monm‘wio hmoVmV.
5. nwT>o H$mhr amoJ {Xbo AmhoV. ˶m§Mo AÝZmVyZ àgma,
nmʶmVyZ àgma Am{U hdoVyZ àgma Ago
dJuH$aU H$am.
_bo[a`m, Q>m¶’$m°BS>, H$m°bam, j¶, H$mdri,
J°ñQ´>mo, hJdU, KQ>gn©.
126
24. nXmW©, dñVy Am{U D$Om©
gm§Jm nmhÿ !
nwñVH$mVrb H$moUVmhr WmoS>m ‘OHy$a ’$içmda
ISy>Zo {bhm. {bhÿZ Pmë¶mda ISy>Mo {ZarjU
H$am.
H$moiemMo VwH$S>o Ib~Ë˶mV Hw$Q>Uo
Amnë¶m ^modVmbMm à˶oH$ nXmW© gyú‘
H$Um§nmgyZ ~Zbobm AgVmo. H$adVrZo bmHy$S>
H$mnVmZm bmH$S>mMm ^wgm åhUOoM bmH$S>mMo H$U
Imbr nS>VmV ho Vwåhr nm{hbo Agob.
ISy>‘ܶo H$moUVm ~Xb Pmbobm {Xgbm? bmHy$S> H$mnUo
’$içmda {b{hbobo S>ñQ>aZo nwgm Am{U
S>ñQ>a Q>o~bmda AmnQ>m.
Vwåhm§bm H$m¶ {Xgbo?
ISy>Mm AmH$ma H$‘r Pmbm Amho Am{U S>ñQ>a
AmnQ>ë¶mda S>ñQ>abm {MH$Q>bobo ISy>Mo H$U
Imbr nS>bo. ho H$U ISy>À¶mM a§JmMo AmhoV.
¶mdê$Z ’$içmda ISy>Zo {b{hbo AgVm
’$içmbm ISy>Mo H$U {MH$Q>bo Am{U ’$im
nwgë¶mZ§Va Vo H$U ’$içmnmgyZ ‘moH$io Pmbo,
ho g‘Obo.
करून पहा.
H$moigm qH$dm IS>rgmIaoMo VwH$S>o ¿¶m, Vo XiUo
Ib~Ë˶mV Hw$Q>m.
bmoI§S> qH$dm Vm§~o H$mZerZo KmgVmZmhr
Vw‘À¶m H$m¶ bjmV Ambo? bmoI§S>mMo, Vm§ã¶mMo H$U hmoVmV. nopÝgb, ISy>,
H$moigm qH$dm IS>rgmIa Hw$Q>br AgVm H$mJX, bmHy$S>, JìhmMo XmUo, bmoI§S>, Vm§~o,
˶mMr nyS> hmoVo, åhUOoM ~marH$ H$U {‘iVmV. H$moigm Ago gd© nXmW© gyú‘ H$Um§nmgyZ ~Zbobo
AgVmV.
127
Amnë¶m S>moiçm§Zm nXmWmªMo Oo bhmZ H$U Oam S>moHo$ Mmbdm.
{XgVmV VoXoIrb AZoH$ gyú‘ H$Um§Zr ~Zbobo
AgVmV. ho H$U EdT>o bhmZ AgVmV, H$s (1) X¡Z§{XZ dmnamV H$moUH$moUVo nXmW© AmnU nyS>
Vo Amnë¶mbm Zwg˶m S>moiçm§Zr {XgV ZmhrV. ñdê$nmV dmnaVmo, ˶m§Mr ¶mXr H$am.
EImXçm nXmWm©Mm Amnë¶mbm {Xgy eHo$b EdT>m
H$U V¶ma hmoʶmgmR>r ˶m nXmWm©Mo bmImo H$U (2) H$nS>çm§‘ܶo S>m§~aJmoiçm(Z°ßWo{bZ Jmoiçm)
EH$Ì Agmdo bmJVmV. R>odVmV. H$mhr {Xdgm§Zr H$nS>çm§Zm S>m§~a-
Jmoiçm§Mm dmg H$m ¶oVmo?
Oam S>moHo$ Mmbdm.
(3) ñdÀN>VmJ¥hm§‘ܶo S>m§~aJmoiçm R>odboë¶m
{IS>H$sÀ¶m ’$Q>rVyZ CÝhmMr {Varn Ambr, AgVmV. H$mhr {Xdgm§Zr ˶m Jmoiçm§Mm
H$s ˶mV bhmZ bhmZ H$U {XgVmV. Vo H$emMo AmH$ma H$em_wio bhmZ hmoVmo?
AgVmV?
S>m§~aJmoirMo gVV dm¶wê$nmVrb bhmZ
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? H$Um§V ê$nm§Va hmoV AgVo. H$nS>çm§‘ܶo R>odboë¶m
Jmoiçm§Mo bhmZ H$U H$nS>çm§da ~gë¶m‘wio
"nXmW© gyú‘ H$Um§Mo ~Zbobo AgVmV,' ˶m§Zm S>m§~aJmoirMm dmg ¶oVmo. H$mhr {Xdgm§Zr
ho ‘V H$UmX ‘hfvZr ‘m§S>bo. H$UmX ‘hfvMm ¶m Jmoiçm bhmZ bhmZ hmoV Zmhrímm hmoVmV.
OÝ‘ Bgdr gZmnyduÀ¶m ghmì¶m eVH$mV
JwOamV amÁ¶mVrb gmoaQ>r gmo‘ZmWOdiÀ¶m am§JmoirÀ¶m H$Um§Mm AmH$ma {nR>mà‘mUo
à^mgjoÌ ¶oWo Pmbm. ˶m§Mo ‘yi Zmd CbwH$ ~marH$ AgVmo. am§JmoirMo a§J bhmZ IS>çm§À¶m
hmoVo. MamMa g¥îQ>rVrb dñVy§Mo gmV JQ>m§V ñdê$nmVhr AgVmV.
dJuH$aU hmoVo, Ago ‘V ˶m§Zr ‘m§S>bo hmoVo.
OJmVrb à˶oH$ dñVy gyú‘ H$Um§Mr ~Zbobr
AgVo, hr g§H$ënZm H$UmX ‘hfvZr ‘m§S>br.
˶m§Zr ˶m H$Umbm "nrbd' Ago Zmd {Xbo.
gm§Jm nmhÿ ! Oam S>moHo$ Mmbdm.
AMmZH$ nmD$g gwê$ Pmbm, H$s AmnU Vw‘À¶mOdi am§Jmoir Zmhr. Aem doir Vwåhr
diMUrbm C^o amhVmo. A§Jmda nmD$g nS>V H$moUH$moUVo nXmW© KoD$Z am§Jmoir H$mT>mb?
ZgVmZmhr AmnU H$mhr à‘mUmV {^OVmo. Ago
H$m ~ao hmoVo?
nmUr O{‘Zrda nS>bo, H$s ˶mMo qeVmoS>o
CS>VmV. qeVmoS>o åhUOo nmʶmMo bhmZ W|~.
ho W|~hr nmÊ`mÀ`m gyú‘ H$Um§nmgyZ ~Zbobo
AgVmV. ˶m‘wio Amnë¶mbm {^Om¶bm hmoVo,
åhUOo ÐdnXmW©hr H$Um§MoM ~Zbobo AgVmV.
128
nXmWmªÀ¶m AdñWm … {ZgJm©Vrb nmUr ho nXmW© Am{U dñVy
ñWm¶y, Ðd Am{U dm¶y Aem VrZ AdñWm§‘ܶo
AmT>iVo. AdñWm ~Xbbr Var ¶m VrZhr gm§Jm nmhÿ !
AdñWm§‘ܶo nmʶmMm à˶oH$ H$U EH$gmaIm
AgVmo, VWm{n ñWm¶y, Ðd Am{U dm¶y ¶m Apñ‘Vm _mR> AmUÊ`mgmR>r Jobr hmoVr.
AdñWm§‘ܶo ˶m§Mr ‘m§S>Ur doJir AgVo. {VWo {VZo {dH$m¶bm R>odboë¶m AZoH$ dñVy
nm{hë¶m.
~’©$ nmUr
¶m gdmª‘YyZ {Vbm hdm hmoVm Vgm ‘mR>
{VZo H$emdê$Z AmoiIbm?
¶m gd© dñVy Hw§$^mamZo H$moU˶m nXmWmªnmgyZ
~Zdboë¶m AgVmV?
nXmW© Am{U dñVy ¶m§Vrb H$moUVm ’$aH$
Amnë¶mbm g‘OVmo?
ñWm¶y‘Yrb H$U Ðdm‘Yrb H$U
T>J
dm¶y‘Yrb H$U dñVy§Zm {d{eîQ> AmH$ma AgVmo. ˶m§À¶m
^mJm§Mr {d{eîQ> aMZm AgVo. dñVy nXmWmªnmgyZ
˶m‘wio ~’©$, nmUr Am{U ~mîn ¶m§À¶m JwUY‘mªVhr ~Zboë¶m AgVmV.
’$aH$ {XgyZ ¶oVmo. {ZgJm©V AmT>iUmao gd© nXmW©
H$Uê$n AgVmV. gm‘mݶnUo à˶oH$ nXmW© EH$m darb gd© dñVy H$moU˶m nXmWm©nmgyZ
R>am{dH$ AdñWoV AgVmo. ˶mdê$Z ˶m nXmWm©bm ~Zboë¶m AmhoV?
ñWm¶y, Ðd qH$dm dm¶y nXmW© åhUVmV. CXmhaUmW©,
A°ë¶w{‘{ZA‘, H$moigm ho ñWm¶y AmhoV. Ho$amogrZ, 129
noQ´>mob ho Ðd AmhoV, Va Zm¶Q´>moOZ, Am°p³gOZ
ho dm¶y AmhoV.
doJdoJiçm nXmWmª‘ܶo doJdoJio JwUY‘©
AgVmV. nXmWmª‘ܶo H$R>rUnUm, nmaXe©H$Vm,
a§J, dmg, Md, nmʶmV {daKiUo Ago {d{dY
JwUY‘© AgVmV.
D$Om© B§YZ ~m¶moJ°g/Jmo~aJ°g
gm§Jm nmhÿ !
EbnrOr
{d{dY nXmWmªnmgyZ AmnU AZoH$ Cn¶w³V
dñVy ~ZdVmo. nXmWm©Mm EH$ ‘hËËdmMm Cn¶moJ AZoH$ ¶§Ìo B§YZm§Mm Cn¶moJ H$ê$Z MmbdVm
åhUOo nXmWmªnmgyZ D$Om© {‘iVo. ¶oVmV. H$moigm, {S>Pob, grEZOr, EbnrOr, noQ´>mob
¶m gd© nXmWmªnmgyZ CîUVoÀ¶m ê$nmV D$Om© àmßV
EH$ JmS>r C^r Amho. {VÀ¶mV B§YZ ^abo Amho. hmoVo.
na§Vw Vr nwT>o Mmby eH$V Zmhr. Ago H$m?
YmdUmè`m ì`pŠV qH$dm YmdUmè`m
AmnU Iyn A§Va Ymdbmo, Va Amnë¶mbm JmS>çm§_Ü`o CîUVoMo ê$nm§Va JVrÀ`m ñdê$nmV hmoVo.
WH$dm ¶oVmo. Amnë¶mbm Wm§~mdo bmJVo. Ago H$m? J{VÀ`m ñdê$nmVrb D$O}bm "J{VO D$Om©' åhUVmV.
H$m‘ åhUOoM H$m¶©. H$m¶© H$aʶmÀ¶m j‘Vobm gd© J{V‘mZ dñVy§‘ܶo J{VO D$Om© AgVo.
"D$Om©' åhUVmV. CXmhaUmW©, dmh˶m dmè¶m‘wio ndZM³³¶m§Mr nmVr
[’$aVmV. {eS>mÀ¶m ~moQ>r VgoM AmH$memVrb T>J
‘moQ>maJmS>rV noQ´>mob qH$dm {S>PobÀ¶m ÁdbZmVyZ BH$Sy>Z {VH$S>o OmVmV. hr H$m¶©o dmè¶mVrb J{VO
H$m¶© H$aʶmMr j‘Vm, åhUOoM D$Om© _wŠV hmoVo. D$O}‘wioM e³¶ hmoVmV.
noQ´>mob g§nbo qH$dm ˶mMo ÁdbZ Wm§~bo H$s JmS>rhr
Wm§~Vo. ÁdbZmVyZ CîUVoÀ¶m ñdê$nmV D$Om© {‘iVo.
Amnë¶m earamV H$mhr nXmWmªÀ¶m ÁdbZmVyZ D$Om©
{Z‘m©U hmoVo ho Vwåhr {eH$bm AmhmV.
130
J{VO D$O}‘wio MmbUmar AmUIr H$moUH$moUVr {dXçwVmMo ê$nm§Va àH$me Am{U ÜdZr D$O}V hmoVo.
¶§Ìo Vwåhm§bm ‘mhrV AmhoV? ˶m§Zm H$emnmgyZ D$Om© gy¶©Myb Am{U gm¡a~§~mV gm¡aD$O}Mm dmna hmoVmo.
{‘iVo?
gy¶©àH$memMm dmna H$ê$Z dZñnVr ˶m§Mo AÝZ
Amnë¶m KamVrb n§Io, ñd¶§nmH$KamVrb V¶ma H$aVmV. ¶m {H«$¶oV gy¶©àH$memVrb D$Om©
{‘³ga, nmʶmMm n§n ¶m CnH$aUm§‘ܶo J{VO AÝZnXmWm©V gmR>dbr OmVo. ¶mM AÝZnXmWm©À¶m
D$O}‘wio H$m‘o hmoVmV. hr J{VO D$Om© ˶m§Zm {dXçwV ÁdbZmVyZ Amnë¶mbm H$m‘o H$aʶmgmR>r D$Om©
åhUOoM {dOonmgyZ {‘iVo. `mMm AW© Agm H$s {‘iVo.
{dXçwV hohr D$O}Mo EH$ ê$n Amho.
H$moigm, I{ZO Vob Ago B§YZnXmW© AmnU
‘m{hVr {‘idm OmiVmo Voìhm ˶mVrb gmR>boë¶m D$O}Mo énm§Va
Am¡pîUH$ {dXçwV H|$ÐmV D$O}Mo ‘yi òmoV CîUVm D$O}V hmoVo.
H$moUVo AgVmV? D$O}Mo òmoV … {d{dY H$m¶} H$aʶmgmR>r AmnU
CîUVm, àH$me, ÜdZr, {dXçwV Am{U J{VO D$Om©
Oam S>moHo$ Mmbdm. Aem D$OmªMm dmna H$aVmo. AmOÀ¶m OJmV B§YZo
Am{U {dXçwV ho Amnbo D$O}Mo ‘w»¶ òmoV AmhoV.
amoOÀ¶m OrdZmV AmnU CîUVm D$Om© BVa {dXçwV{Z{‘©Vr H$aʶmgmR>r AZoH$ H|$Ðm§‘ܶo
H$moUH$moU˶m H$m‘m§gmR>r dmnaV AgVmo? B§YZm§MmM dmna hmoVmo.
D$O}Mr BVa ê$no ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ?
AmnU Aer AZoH$ ¶§Ìo dmnaVmo, Á¶mV hmoUmao H$moigm, I{ZO Vob ¶m§Mo gmR>o ‘¶m©{XV
H$m‘ J{VO D$O}‘wio hmoV ZgyZ D$O}À¶m BVa AmhoV. ^{dî¶mV Amnë¶mbm drO{Z{‘©VrgmR>r
ê$nm§‘wio hmoVo. CXmhaUmW©, AmnU Q>rìhr gm¡aD$Om©, AUwD$Oo©Mm dmna ‘moR>çm à‘mUmda
MmbdʶmgmR>r {dXçwV D$Om© dmnaVmo. Q>rìhr ‘ܶo H$amdm bmJob.
131
‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm ? AmnU H$m¶ {eH$bmo?
gy¶©àH$memMm dmna H$ê$Z {dXçwV{Z{‘©Vr Amnë¶m ^modVmbMm à˶oH$ nXmW©
H$aUmè¶m ~°Q>arhr AgVmV. Ë`m§Zm "gm¡aKQ>' gyú‘H$Um§Zr ~Zbobm AgVmo.
åhUVmV.
EH$mM nXmWm©nmgyZ AZoH$ dñVy ~ZdVm
g¶y mM© r CîUVm, dmhVo dma,o nmUr, ho H$Yrhr ¶oVmV.
Z gn§ Umao AmhVo . ˶mÀ§ ¶mnmgZy drO{Z{‘V© r H$o ë¶mg
àXfÿ U hmVo Zmhr, naV§ w `m nXY² Vr Iny ‘hmJ AmhVo ; nXmW© ñWm¶y, Ðd qH$dm dm¶y AdñWoV
‘mÌ H$w R>ë¶mhr nXY² VrZo drO{Z{‘V© r H$aʶmgmR>r AgVmV.
n`md© aUmVrb gmYZmM§ m dmna hmVo m.o `m{edm` IM©
hm ¶Vo mMo . ˶m‘iw o H$w R>ë¶mhr àH$maÀ¶m D$OM} m H$m¶© H$aʶmÀ¶m nXmWm©À¶m j‘Vobm D$Om©
dmna H$‘rV H$‘r à‘mUmV H$aʶmMr gd¶ hmUo o ho åhUVmV.
AmO˦m OJmV JaOMo o Amh.o
gd© J{V‘mZ dñVy§‘ܶo J{VO D$Om© AgVo.
ho Zoh‘r bjmV R>odm. {d{dY H$m¶} H$aʶmgmR>r CîUVm, àH$me,
gy¶m©Mr CîUVm, dmam, nmUr ho Z g§nUmao ÜdZr, {dXçwV Aem {d{dY D$Om© ê$nm§Mm
D$Om©òmoV Amho. ˶m§Mm dmna n¶m©¶r D$Om©òmoV dmna hmoVmo.
åhUyZ OmñVrV OmñV Ho$bm nm{hOo. gy¶m©Mr CîUVm dmam, nmUr ho D$O}Mo Z
g§nUmao òmoV AmhoV.
ñdmܶm¶
1. H$m¶ H$amdo ~ao? (B) nXmWmªMr ñWm¶y, Ðd, dm¶y hr AdñWm
H$emdê$Z R>aVo?
(A) nmhþʶm§gmR>r nQ>H$Z ga~V H$am¶Mo Amho.
KamV Ho$di IS>rgmIa Amho. (B©) D$Om© H$embm åhUVmV?
(Am) ‘³¶mÀ¶m H$Ugmda bmdm¶bm ‘rR> hdo CnH«$‘
Amho nU ’$³V IS>o‘rR> CnbãY Amho.
1. ‘mVrnmgyZ {d{dY dñVy V¶ma H$am.
2. Oam S>moHo$ Mmbdm. 2. bmH$S>r dñVy V¶ma hmoVmV ˶m {R>H$mUmbm
(A) H$mnamÀ¶m dS>çm§Mm AmH$ma hiyhiy H$‘r ^oQ> Xçm d {ZarjU H$am.
hmoVmZm H$m {XgVmo. 3. ‘hmamîQ´>mVrb {d{dY drO{Z{‘©Vr H|$Ðm{df¶r
(Am) gmd©O{ZH$ dmhZm§Mm Cn¶moJ Ho$ë¶mZo ‘m{hVr {‘idm Am{U dJm©V gm§Jm.
B§YZmMr ~MV H$er hmoVo?
3. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm. ***
(A) S>m§~aJmoiçm R>odboë¶m H$nS>çmbm S>m§~a-
Jmoiçm§Mm dmg H$em‘wio ¶oVmo?
(Am) {ZgJm©V nmUr H$moUH$moU˶m AdñWm§‘ܶo
AmT>iVo?
132
25. gm‘m{OH$ Amamo½¶
dmMm Am{U MMm© H$am. gm‘m{OH$ Amamo½¶ Ymo³¶mV AmUVmV. Aem
AmOmam§nmgyZ gd©gm‘mݶ OZVoMo g§ajU H$aUo Am{U
amYm amhV Agboë`m n[agamV 150 bmoH$m§Zm ˶m§Zm AmZ§Xr d ñdmñ϶nyU© OrdZ CnbãY H$ê$Z
AÝZmVyZ {df~mYm Pmbr. EH$M hmhm…H$ma CS>mbm XoUo, åhUOo gm‘m{OH$ Amamo½¶mMr OmonmgZm hmo¶.
hmoVm. VoWrb H$mhr a{hdmímm§Zr Ymdni H$ê$Z
VmVS>rMr d¡XçH$s¶ ‘XV {‘idyZ {Xbr. amYmÀ`m gm‘m{OH$ Amamo½¶mMo ‘hËËd
emioV Xþgè¶m {Xder H$WmH$WZ ñnYm© hmoVr, nU XoemMr àJVr Am{U {dH$mg ¶m§Vrb gdmªV
˶mV {Vbm ^mJ KoVm Ambm Zmhr. H$maU darb
àg§Jm‘wio {Vbm Iyn VmU Ambm. nwaoer Pmon ‘hËËdmMm KQ>H$ åhUOo ˶m XoemVrb bmoH$. ñdÀN>
Pmbr Zmhr. ñnY}V ^mJ KoʶmMr g§Yr hþH$ë¶mZo n¶m©daU, nmofH$ Amhma, {ZYm}H$ nmUr Am{U
amYmbm dmB©Q>hr dmQ>bo, nU {df~mYoÀ¶m é½Um§Zm Amamo½¶ OmonmgZogmR>r nwaoem gmoB©-gw{dYm AgVrb
WmoS>r ‘XV Ho$ë¶mMo g‘mYmZhr dmQ>bo. Va bmoH$m§Mo ñdmñÏ` {Q>H$Vo. åhUyZM {nʶmÀ¶m
nmʶmMr H$miOr, VgoM AÝZnXmWmªMr H$miOr
Ago àg§J H$moUH$moU˶m H$maUm§‘wio ¶oVmV Koʶmg§~§YrMo {ejU g‘mOH$ë¶mU H$m¶©H«$‘mImbr
Ago Vwåhm§bm dmQ>Vo ? bmoH$m§Zm XoʶmgmR>r àgma ‘mܶ‘m§Mmhr Cn¶moJ
H$aʶmV ¶oVmo.
Amamo½¶m{df¶r hbJOunUm Pmë¶m‘wio
BV³¶m bmoH$m§Zm {df~mYm Pmbr, Ago Vwåhm§bm n[aga ñdÀN> R>odʶmg§~§Yr gVV AmJ«h Yabm
dmQ>Vo H$m? OmVmo. gmd©O{ZH$ {R>H$mUr Ww§H$ʶmg H$m¶XçmZo
‘ZmB© Ho$br Amho. amoJàgma hmoD$ Z¶o ho ¶m
Amamo½¶m~m~V OmJê$H$ AgUo Amdí¶H$ ‘ZmB©‘mJMo ‘w»¶ H$maU Amho.
Amho. "ñdV…À¶m Amamo½¶mBVHo$M g§nyU© g‘mOmMo
Amamo½¶hr {VVHo$M ‘hËËdmMo AgVo' ¶m~X²Xb gm‘m{OH$ Amamo½¶ H$em‘wio Ymo³¶mV ¶oVo ?
Vwåhm§bm H$m` dmQ>Vo? gm‘m{OH$ Amamo½¶ AZoH$ H$maUm§‘wio Ymo³¶mV
gm‘m{OH$ Amamo½¶ ¶oVo. ñdÀN>VoÀ¶m gd¶t~m~VMm {ZîH$miOrnUm ho
nmofH$ Amhma, d¡¶p³VH$ ñdÀN>Vm, ì¶m¶m‘ ˶m§n¡H$s EH$ ‘hËËdmMo H$maU hmo¶. Imbrbn¡H$s
H$moU˶m gd¶r gm‘m{OH$ Amamo½¶mbm KmVH$ AmhoV
Am{U N>§XmMr OmonmgZm ¶m§VyZ CËV‘ Amamo½¶ ˶mda "' Aer IyU H$ê$Z ˶mMo ñnîQ>rH$aU
{‘iVo. ì¶³VrMm {dH$mg hmoVmo. Ogo AmnU Amnbo dhrV {bhm.
"Amamo½¶' gm§^miVmo, Vgo g‘mOmVrb gd© bmoH$m§Mo
Amamo½¶ Mm§Jbo amhʶmgmR>r AmnU à¶ËZ Ho$bo 1. OwZo Pmbobo Q>m¶a OmiUo.
nm{hOoV. Amnë¶m gdmªZm VUmda{hV Am{U AmZ§Xr
OJUo hdohdogo dmQ>Vo VgoM Vo g§nyU© g‘mOmbmhr
CnbãY Pmbo nm{hOo. ì¶p³VJV Amamo½¶ d
ñdÀN>VoÀ¶m gd¶rVyZ Amnë¶mbm g‘mOmMo Amamo½¶
d gmd©O{ZH$ ñdÀN>Vm àmßV H$aVm ¶oVo.
àXÿfU, AñdÀN>Vm, gmWrMo AmOma,
ì`gZmYrZVm, H$sQ>H$X§emnmgyZ hmoUmao AmOma
133
2. añ˶mda Hw$R>ohr Ww§H$Uo. {Zam‘¶ OrdZ
3. gmd©O{ZH$ ñdÀN>VmJ¥hm§Mm dmna H$aUo. Amnë¶mbm Amnbo Amamo½¶ CËV‘ àH$mao
4. nmird àmʶm§Mr ¶mo½¶ XoI^mb H$aUo.
5. g§gJ©Oݶ AmOma Pmë¶mg Vmo ngê$ Z¶o gm§^miyZ {Zam‘¶ OrdZ OJVm ¶oVo. H$moUmMmhr
¶mgmR>r S>m°³Q>am§À¶m gëë¶mMo nmbZ H$aUo. X²dof Am{U _Ëga Z H$aUo, AmZ§Xr d CËgmhr
6. ZmíVm d OodUmnydu hmV ñdÀN> YwUo. amhUo, eara V§XþéñV R>odUo ¶m§‘wio {Zam‘¶nUo OJVm
7. KamVbm H$Mam añ˶mda Q>mH$Uo. ¶oVo. {Zam‘¶Vo_wio Amnbo Am{U Amnë¶m earamMo
ñdmñ϶ dmT>Vo. ñdmñÏ`nyU© g_mOmV gm_m{OH$
~mobVo Am{U {b{hVo ìhm. VmUVUmd H$_r hmoVmV. {Zam‘¶Vo‘wio Amnë¶mVrb
Imbr gm‘m{OH$ Amamo½¶ Ymo³¶mV AmUUmè¶m {‘ÌËdmMr ^mdZm dmT>Vo.
H$mhr ‘w»¶ KQ>H$m§Mm CëboI Ho$bm Amho. CXmhaUmW©, V§~mIy godZ
Xÿ{fV nmUr, Hw$nmofU B˶mXr. ¶m à˶oH$ ~m~r‘wio
gm‘m{OH$ Amamo½¶ H$go Ymo³¶mV ¶oVo, ho ˶mg‘moarb V§~mIy, JwQ>Im, {gJmaoQ>, {dS>r, ‘eoar, ‘mdm,
n{hë¶m Mm¡H$Q>rV {b{hbo Amho. ˶mImbrb Xþgè¶m nmZ‘gmbm Aem AZoH$ V§~mIy¶w³V nXmWmªMr Zmdo
Mm¡H$Q>rV H$mhr Cnm¶¶moOZm gwMdë¶m AmhoV. ¶m AmnU gVV EoH$V AgVmo. V§~mIyMo godZ AZoH$
XmoÝhr Mm¡H$Q>t‘ܶo Vwåhr Ë`mV A{YH$ ^a KmbyZ ì¶³Vr H$aVmZm {XgVmV. V§~mIy qH$dm V§~mIy¶w³V
hmoUmao Xþîn[aUm_ d Ë`mdarb Cnm¶¶moOZm gwMdm. nXmW© ImUo ho Amamo½¶mbm KmVH$ Amho. gwédmVrbm
EImXr ì¶³Vr ghO H$moUrVar AmJ«h Ho$bm åhUyZ
Xÿ{fV nmUr : H$m°bam, ---- V§~mIy ImVo. ghO åhUyZ Im¶bm gwédmV Ho$bobr
ñdÀN> nmUrnwadR>m, ---- hr ì¶³Vr V§~mIy nwÝhm nwÝhm ImD$ bmJVo. dma§dma
V§~mIy Imë¶mZo Aer ì¶³Vr V§~mIyÀ¶m Amhmar
~mb‘¥Ë¶yÀ¶m à‘mUmV OmVo. {Vbm V§~mIy ImʶmMr gd¶ bmJVo.
Hw$nmofU : dmT>, ----
V§~mIy ImʶmÀ¶m gd¶rMm n[aUm‘ åhUOo
gH$g Amhma, ---- V§~mIy Imë¶m{edm¶ M¡Z Z nS>Uo, H$moU˶mhr
H$m‘mV bj Z bmJUo BË`mXr. Vm|S>mV H$m¶‘ V§~mIy
àXÿfU : n¶m©daUmbm YmoH$m, --- AgVo. Ago Ooìhm hmoVo Voìhm ˶m ì¶³Vrbm V§~mIyMo
n¶m©daU ajU, ---- ì¶gZ bmJbo Ago åhUVmV. Vr ì¶³Vr V§~mIy
ImD$Z gVV OmJmoOmJr W§wH$V AgVo d n[aga KmU
emofU, ’$gdUyH$, --- H$aV AgVo.
AkmZ d
A§YlX²Ym … {dkmZmda {ZîR>m, --- V§~mIyÀ`m ì¶gZmMo Xþîn[aUm‘
H$m¡Qw>§{~H$ Añdmñ϶, --- Vm|S>m‘ܶo hiyhiy d«U nS>VmV.
ì¶gZmYrZVm … ì¶gZ‘w³VrgmR>r à¶ËZ, --- d«Um§À¶m ‘moR>‘moR>çm OI‘m hmoVmV. H$mhr
134 {Xdgm§Zr JmR>r hmoVmV.
XdmImZm d Am¡fYmonMma gwê$ hmoVmV. Vm|S>mVrb
OI‘m ^ê$Z Amë¶m ZmhrV Va J§^ra Ìmg
hmoVmo. d eodQ>r ì¶³Vrbm Vm|S>mMm H$H©$amoJ hmoD$
eH$Vmo. H$H©$amoJ åhUOo H°$Ýga.
V§~mIy nmoQ>mV Joë¶mda nmoQ>mÀ¶m {Za{Zamiçm {Mê$Q> ¶m§VyZ V§~mIyMo godZ H$aUo ¶m§n¡H$s
VH«$mar gwê$ hmoVmV. V§~mIy gVV nmoQ>mV OmV H$moU˶mhr àH$mao V§~mIyMo godZ Ho$bo, Var Vo
am{hë¶mZo AÝZZ{bHo$Mm H$H©$amoJ hmoD$ eH$Vmo. KmVH$M AgVo.
H$H©$amoJ Pmboë¶m ì¶³Vrbm Am¡fYmonMmamMmhr Xmê$, V§~mIy `m§à_mUoM AmUIr EH$ ^`§H$a
Ìmg hmoV amhVmo. EdT>o hmoD$Zhr H$H©$amoJ ~am ì`gZ AmOH$mb g_mOmV ngê$ bmJbo Amho.
hmoVmoM Ago Zmhr. Vr ì¶³Vr ~ar hmoB©b qH$dm `m ì`gZmZo VéU d`mVrb _wbm-_wbtMo Am`wî`
Zmhr ¶mMr ImÌr ZgVo. CX²ÜdñV hmoVo. ho ì`gZ åhUOo A_br nXmWmªMo
ì`gZ hmo`. H$moHo$Z, hoam°B©Z, BË`mXr A_br nXmW©
‘XçnmZ `m ì`gZmV dmnabo OmVmV.
V§~mIyà‘mUoM ‘XçnmZmMohr earamda {dnarV V§~mIygodZ d ‘XçnmZ - _¥Ë`wbm AmìhmZ
n[aUm‘ hmoVmV. ‘XçnmZ åhUOo Xmê$ {nUo hmo¶.
‘XçnmZm‘wio Jw§Jr ¶oVo d ‘|Xÿdarb {Z¶§ÌU V§~mIy, Xmê$ d {d{dY A_br nXmW© Zem
CËnÝZ H$aVmV. ˶m§Mo ì¶gZ eodQ>r ì¶³VrMm
gwQ>Vo. àmU KoVo. ‘XçnmZ, Yy‘«nmZ d A_br nXmW© `m
A{V ‘XçnmZm‘wio ¶H¥$VmMo, AmVS>çmMo VgoM ì¶gZm§Mo dmB©Q> n[aUm‘ à˶oH$mZo ܶmZmV R>odmdo d
Aem ì¶gZm§nmgyZ Xÿa amhmdo. {d{dY H$maUo gm§JyZ
‘yÌme¶mMo amoJ hmoVmV. H$mhr bmoH$ Amnë¶mbm ‘XçnmZ qH$dm Yy‘«nmZ
V§~mIyMo godZ d ‘XçnmZ H$aUo ¶m XmoÝhrhr dmB©Q> H$aʶmgmR>r ^arg KmbʶmMr e³¶Vm AgVo.
Ë`m§À`m X~mdmbm ~ir nSy> Z`o.
gd¶r AmhoV. ¶m§gma»¶m KmVH$ gd¶tnmgyZ
AmnU Zoh‘r Xÿa amhmdo. ñdV…À¶m Amamo½¶m~m~V _XçnmZ d Yy_«nmZmÀ`m Amhmar OmV Agë`mg
{ZîH$miOr Agy Z¶o. Ë`mVyZ ~mhao nS>Ê`mgmR>r gëbm Am{U d¡XçH$s¶
‘XçnmZ VgoM V§~mIy godZm‘wio ˶m ì¶³VrMr ‘XV ¿¶mdr.
AdñWm X¶Zr¶ hmoVoM, nU ˶m~amo~aM KamVrb
BVam§Zm hmbAnoîQ>m ghZ H$amì¶m bmJVmV. Amnbm Amhma doiÀ`m doir ¿`mdm. ^anya
Am¡fYnmUr H$aʶmgmR>r dmao_mn n¡gm IM© Ioimdo. {d{dY N>§X Omonmgmdo. Amnë`m _Zmda g§`_
hmoVmo, doi dm¶m OmVmo, l‘ hmoVmV. Hw$Qw>§~mV R>odyZ I§~ranUo H$moUË`mhr ì`gZmnmgyZ Xÿa amhmdo.
Amamo½¶ Am{U AmZ§X CaV Zmhr d Hw$Qw>§~mMr
dmVmhV hmoVo.
Amnë¶m‘wio Amnbo Hw$Qw>§~hr CX²ÜdñV hmoVo ¶mMr
OmUrd Agmdr.
`m gd`tnmgyZ Xÿa ahmdo. dmMmb
Va dmMmb
bjmV ¿¶m.
V§~mIy ImUo, {gJmaoQ>-{dS>r AmoT>Uo, VnH$sa {d{dY N>§X OmonmgUo.
hþ§JUo, XmVm§Zm ‘eoar bmdUo, {Mbr‘, hþ³H$m, करून पहा.
Amnë¶mn¡H$s AZoH$m§Zm nwT>o Z‘yX Ho$boë¶m
gd¶tn¡H$s H$mhr gd¶r AgVmV. ˶m gd¶tMo
Mm§Jë¶m, dmB©Q> d {Zén¶moJr Aem VrZ JQ>m§V
dJuH$aU H$am.
135
(1) AmnU H$moR>o OmV AmhmoV d naV Ho$ìhm ho Zoh‘r bjmV R>odm.
¶oUma ho Kar gm§JyZ ~mhoa OmUo. H$moUË`mhr dmB©Q> gd`r bmJy Z¶o åhUyZ
R>m‘nUo ZH$ma Xçm¶bm {eH$m.
(2) Zoh‘r Iao ~mobUo.
(3) doUr, [a~rZ qH$dm _mo~mBber gVV IoiUo. AmnU H$m¶ {eH$bmo?
(4) ZIo Hw$aVS>Uo.
(5) doimnÌH$mZwgma emioMo XßVa AmXë¶m gm‘m{OH$ Amamo½¶ Mm§Jbo amhʶmgmR>r à˶oH$mZo
à¶ËZ Ho$bo nm{hOoV.
{Xder amÌrM ^ê$Z R>odUo.
(6) N>Ìr, aoZH$moQ>, nopÝgb, noZ Kar qH$dm gm‘m{OH$ d gmd©O{ZH$ Amamo½¶m{df¶r Xj
Agmdo.
emioV dma§dma {dgaUo.
(7) Q>rìhr nmhʶmMr doi R>adUo Am{U VodT>mM gm‘m{OH$ {Zam‘¶Vm Amnbo d Amnë¶m
g‘mOmMo ñdmñW dmT>dVo.
doi Q>rìhr nmhUo.
ì¶gZm§nmgyZ Xÿa amhʶmgmR>r H$mhr N>§X
Oam S>moHo$ Mmbdm. Omonmgmdo.
g‘Om, Vwåhr Vw‘À¶m OrdZmMo ܶo¶ R>adbo ‘ZmÀ¶m I§~ranUm‘wio ì¶gZm§nmgyZ Xÿa amhVm
Amho. CXmhaUmW©, ’w$Q>~m°bnQy>, S>m°³Q>a qH$dm boIH$ ¶oVo.
ìhm¶Mo Amho. Vo ܶo¶ JmR>ʶmgmR>r Vwåhr ñdV…bm
H$moU˶m dmB©Q> gd¶tnmgyZ Xÿa R>odmb?
ñdmܶm¶
1. [aH$må`m OmJr `mo½` eãX ^am. (B) nmofH$ Amhma, d¡`{ŠVH$ ñdÀN>Vm, ì`m`m_
(A) {Zam_`Vo_wio Amnë`mVrb.......^mdZm Am{U N>§XmMr OmonmgZm `m§VyZ CËV_
Amamo½` {_iVo. (-)
dmT>Vo.
(Am) V§~mIy gVV nmoQ>mV OmV am{hë¶mZo ....... (B©) Amnbo Amamo½` CËV_ àH$mao gm§^miyZ
{Zam_` OrdZ OJVm `oV Zmhr. (-)
_Ü`ohr, H$H©$amoJ hmoD$ eH$Vmo.
(B) A{V........._wio `H¥$VmMo, AmVS>çmMo 3. Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
(A) CËV_ Amamo½` H$go {_idVm `oVo?
VgoM _yÌme`mMo amoJ hmoVmV. (Am) gm_m{OH$ Amamo½` YmoŠ`mV AmUUmao KQ>H$
(B©) XoemMr àJVr Am{U {dH$mg `m§Vrb gdm©V
H$moUVo?
_hËËdmMm KQ>H$ åhUOo........... (B) V§~mIy ImÊ`mMo KmVH$ n[aUm_ H$moUVo?
(C) ì`{ŠVJV Amamo½` d gd`rVyZ Amnë`mbm (B©) _XçnmZmMo KmVH$ n[aUm_ H$moUVo?
g_mOmMo ............. d gmd©O{ZH$ CnH«$‘
..........àmßV H$aVm `oVo. g‘mOmVrb ì¶gZmYrZVm Xÿa H$aʶmgmR>r
2. Imbrb dmŠ` MyH$ H$s ~amo~a Vo gm§Jm. MwH$sMo EH$ Zm{Q>H$m {bhÿZ gmXarH$aU H$am.
{dYmZ XþéñV H$ê$Z {bhm.
***
(A) àXyfU, AñdÀN>Vm, gmWrMo AmOma,
ì`gZmYrZVm H$sQ>H$X§emnmgyZ hmoUmao
AmOma, gm_m{OH$ Amamo½` Mm§Jbo
~ZdVmV.(-)
(Am) gmd©O{ZH$ {R>H$mUr Ww§H$Ê`mg H$m`XçmZo
_ZmB© Ho$br Amho. (-)
136