31. hygiene 11002

93

- ใสแ วน กนั แดด หากมองแสงสวางไมไ ด
- อยา ใส contact lens ในระยะท่ตี าแดง ตาอักเสบ
- เปลยี่ นปลอกหมอนทุกวัน

เรื่องท่ี 8 ไขหวัดนก

สาเหตุ โรคไขหวดั นก (Avian influenza หรือ Bird flu) เกิดจากเช้ือไวรัสเอเวียนอินฟลู
เอนซา ชนดิ เอ (Avian influenza Type A) ทําใหเ กิดโรคขึน้ ไดทง้ั ในคนในสัตวเล้ียงลูกดวยนม และสัตว
ปก

อาการ ผูปวยจะมีอาการคลายกับไขหวัดใหญ มีระยะฟกตัวเพียง 1-3 วัน จะมีอาการ
ไขสูง หนาวสั่น ปวดศีรษะ ปวดเมอื่ ยกลามเน้ือ ออ นเพลีย เจ็บคอ ไอ ตาแดง เหนื่อยหอบ หายใจลําบาก
รายทรี่ นุ แรงเนือ่ งจากมีอาการปอดอักเสบรว มดวย โดยเฉพาะในเดก็ และผูสงู อายอุ าจทําใหเ สยี ชีวติ ได

การตดิ ตอ เชอ้ื ไวรัสนี้จะถูกขับถา ยออกมากับมูลของนกท่มี ีเชื้อน้ีอยแู ละตดิ ตดิ ตอสูสัตว
ปก ท่ไี วตอ การรบั เชื้อ ซงึ่ จะเกิดกบั ไก เปด หาน และนก คนจะตดิ ตอ มาจากสตั วอกี ตอ หน่ึงโดยการสัมผสั
มูลสัตว น้ํามูก น้ําตา น้ําลาย ของสัตวที่ปวยหรือตาย ปจจุบันยังไมพบวามีการติดตอจากคนสูคน
ผทู ่ีทาํ งานในฟารมสตั วป ก โดยเฉพาะในพน้ื ทท่ี ่ีมกี ารระบาดของโรคไขห วัดนก มโี อกาสติดโรคไขหวัด
นกสูง

การปอ งกัน โดยการปฏิบตั ิดงั น้ี
1. หลกี เลย่ี งการสัมผัสกบั สตั วปกที่ปว ยเปน โรคอยู
2. ลา งมอื ใหสะอาดดว ยน้าํ และสบูทุกครง้ั หลงั หยบิ จบั เน้อื สัตวปก หรือไขดบิ
และอาบน้าํ หลงั จับตอ งหรือสัมผสั สัตว โดยเฉพาะสัตวป กที่ปวยหรือตาย
3. ดูแลรกั ษารา งกายใหแ ขง็ แรงเพื่อเพิ่มภูมิตา นทานโรค
4. ถามีไข ปวดศีรษะ หนาวสั่น เจ็บคอ ไอ โดยเฉพาะผทู ค่ี ลุกคลีกับสัตวปกท้ังท่ีมีชีวิต
และไมม ชี ีวติ ควรรบี ไปพบแพทย
5. รบั ประทานอาหารประเภทไกแ ละไขท ่ีปรงุ สุกเทานน้ั งดรับประทานอาหารทีป่ รงุ
สุก ๆ ดบิ ๆ โดยเฉพาะในชว งท่มี ีการระบาดของโรค
6. ลา งเปลือกไขดวยน้ําใหส ะอาดกอ นปรุงอาหาร

94

บทที่ 5
ยาสามัญประจําบาน

สาระสาํ คญั

ยาสามญั ประจําบานเปน ยาท่ปี ระชาชนทกุ คนควรจะมีไวใ ชในครอบครวั เพื่อใชสําหรับบรรเทา
อาการเจ็บปวยเบื้องตนของสมาชิกในครอบครัว เวลาท่ีเกิดอาการเจ็บปวย หลังจากน้ันจึงนําสง
สถานพยาบาลตอ ไป

ผลการเรียนรูท่ีคาดหวงั

1. อธิบายสรรพคณุ และวธิ ีการใชย าสามญั ประจาํ บา นไดถูกตอ ง
2. อธิบายถึงอันตรายจากการใชย าสามัญประจาํ บาน
3. อธบิ ายถงึ ความเช่ือทีผ่ ดิ ๆ เกี่ยวกับการใชย า

ขอบขายเนือ้ หา

เร่อื งที่ 1 หลกั การและวธิ กี ารใชย าสามญั ประจาํ บา น
เรือ่ งท่ี 2 อันตรายจากการใชย า และความเชื่อทผ่ี ดิ เก่ยี วกบั ยา

95

ยาสามัญประจําบานเปนท่ีประชาชนท่ัวไปสามารถหาซ้ือและจําหนายไดโดยไมตองมี
ใบอนุญาตจากแพทย ซงึ่ องคการเภสัชกรรม กระทรวงสาธารณสขุ ไดผ ลิตยาตาง ๆ ทีม่ ีคุณภาพดี ราคาถูก
และไดม าตรฐานสาํ หรบั จําหนายใหแ กป ระชาชนทว่ั ไป

ยาสามัญประจําบานเปนยาแผนปจจุบันหรือแผนโบราณท่ีใชรักษาอาการเจ็บปวยเล็ก ๆ
นอ ย ๆ เชน ไอ ปวดศีรษะ ปวดทอ ง ของมคี มบาด แผลพุพอง เปนตน หากใชแลวอาการไมดีข้ึนควรไป
ปรึกษาแพทยเพื่อรบั การรกั ษาตอ ไป

ตัวอยา งยาสามญั ประจําบา นควรมไี วไดแก
1. ยาแกป วดแกไข
2. ยาแกแพ
3. ยาถาย ยาระบาย
4. ยาสาํ หรับกระเพาะอาหารและลาํ ไส

- ยาลดกรด
- ยาธาตุนาํ้ แดง
- ผงน้ําตาลเกลือแร
- ทงิ เจอรม หาหิงคุ
5. ยาสาํ หรบั สูดดมและแกลมวิงเวียน
6. ยาแกไ อ แกเ จ็บคอ
7. ยาสําหรบั โรคผิวหนัง
8. ยารักษาแผล
- ยาใสแ ผลสด
- แอลกอฮอลเ ช็ดแผล

เร่อื งที่ 1 หลกั การและวธิ กี ารใชยาสามญั ประจาํ บาน

หลักและวิธกี ารใชยา
ยารักษาโรคน้ันมีท้ังคุณและโทษ ดังน้ันเพ่ือใหเกิดความปลอดภัย เราควรคํานึงหลักการ

ใชย าดงั นี้
1. ใชย าตามคําส่ังแพทย เทา น้ัน เพือ่ จะไดใ ชยาถูกตอ งตรงกับโรค ไมควรใชย าตาม คํา

โฆษณา เพราะการโฆษณานั้นอาจแจง สรรพคุณยาเกนิ ความจรงิ

96

2. ใชยาใหถูกวธิ ี เนอ่ื งจากการจะนํายาเขาสูรางกายมีหลายวิธี เชน การกิน การฉีด การทา
การหยอด การเหน็บ เปนตน ซ่ึงการจะใชวิธีใดก็ข้ึนอยูกับคุณสมบัติของตัวยานั้นๆ ดังน้ันกอนใชยา
จงึ จาํ เปนตอ งอา นฉลาก ศึกษาวิธีการใชใหละเอียดกอนใชทุกคร้งั

3. ใชยาใหถ กู ขนาด คือการใชยารักษาโรคจะตองไมมากหรอื นอ ยเกินไป ตองใชใ หถ ูกขนาด
ตามทีแ่ พทยสัง่ จงึ จะใหผลดีในการรักษา เชน ใหกนิ ครัง้ ละ 1 เม็ด วันละ 3 คร้ัง ก็ไมควรกิน 2 เม็ด หรือ
เพมิ่ เปน วันละ 4 - 5 คร้ัง เปน ตน และการใชยาในแตล ะคนก็แตกตางกันโดยเฉพาะเด็กจะมีขนาดการใช
ทแี่ ตกตา งจากผใู หญ

4. ใชยาใหถ ูกเวลา คือ ชวงเวลาในการรับประทานยาหรือการนาํ ยาเขา สูรางกายดว ยวิธี
ตา ง ๆ เชน หยอด เหน็บ ทา ฉดี เปน ตน เพอื่ ใหป ริมาณของยาในกระแสเลือดมีมากพอในการบําบัดรักษา
โดยไมเ กดิ พิษและไมน อยเกนิ ไปจนสามารถรักษาโรคได ซึ่งการใชย าใหถกู เวลาควรปฏิบัติดังนี้

- การรับประทานยากอนอาหาร ยาท่ีกําหนดใหรับประทานกอนอาหารตองกินกอน
อาหารอยางนอย ½ - 1 ชั่วโมง ซ่ึงมีจุดมุงหมายเพ่ือใหยาถูกดูดซึมไดดี ถาลืมกินยาในชวงใดก็ใหกิน
หลงั อาหารมื้อน้ันผานไปแลว อยา งนอย 2 ช่วั โมง เพราะจะทาํ ใหยาถูกดดู ซึมไดด ี

- การรับประทานยาหลังอาหาร ยาที่กําหนดใหรับประทาน “หลังอาหาร” โดยทั่วไป
จะใหรบั ประทานหลังอาหารทนั ที หรือหลังจากกินอาหารแลว อยา งนอย 15 นาที เพื่อใหย าถูกดดู ซึมเขาสู
กระแสเลือดรวมกบั อาหารในลาํ ไสเลก็

- การรับประทานยากอนนอน ยาที่กําหนดใหรับประทาน “ กอนนอน” ใหกินยาน้ัน
หลังจากกินอาหารม้อื เย็นเสร็จแลว ไมต าํ่ กวา 4 ชั่วโมง กอนเขานอน

5. ใชยาใหถกู มาตรฐาน คือใชยาทีม่ ตี ัวยาครบทง้ั ชนิดและปริมาณไมใชย าเสื่อมคณุ ภาพหรือ
หมดอายุ ซ่ึงสามารถดไู ดจ ากวนั ,เดอื น,ป ท่รี ะบไุ ววา ผลติ เมื่อใด หมดอายเุ มอ่ื ใด เปน ตน

6. ใชยาใหถูกกับคน คือ ตองดูใหละเอียดกอนใชวา ยาชนิดใดใชกับใคร เพศใด และอายุ
เทา ใด เพราะอวัยวะตา งๆ ในรางกายของคนแตละเพศแตละวัยมีความแตกตางกัน เชน เด็กจะมีอวัยวะ
ตางๆ ในรางกายทีย่ งั เจริญเติบโตไมเ ตม็ ทีเ่ มอื่ ไดรบั ยาเด็กจะตอบสนองตอ ยาเร็วกวาผูใหญมาก และสตรี
มคี รรภก็ตอ งคาํ นึงถงึ ทารกในครรภด วยเพราะยาหลายชนิดสามารถผานจากแมไปสูเด็กไดทางรกอาจมี
ผลทําใหเ ดก็ ทีค่ ลอดออกมาพิการไดก ารใชย าในเดก็ และสตรมี ีครรภจ ึงตองระมดั ระวงั เปน พิเศษ

7. ใชยาใหถูกโรค คือ ใชยาใหตรงกับโรคที่เปน ซึ่งจะเลือกใชยาตัวใดในการรักษาน้ัน
ควรจะใหแ พทย หรือเภสชั กรผูร ูเ ปนคนจดั ใหเราไมควรซื้อยา หรือใชยาตามคําบอกเลาของคนอื่น หรือ
หลงเช่ือคําโฆษณา เพราะหากใชยาไมถูกกับโรคอาจทําใหไดรับอันตรายจากยาน้ันได หรือไมไดผล
ในการรักษาและยังอาจเกิดโรคอนื่ แทรกซอ นได

97

8. การใชยาท่ีใชภายนอก ยาท่ีใชภายนอก ไดแก ขี้ผ้ึง ครีม ยาผง ยาเหน็บ ยาหยอด
โดยมีวธิ ีการดงั น้ี

- ยาใชทาใหท าเพยี งบางๆ เฉพาะบริเวณทเ่ี ปน โรค หรอื บรเิ วณท่ีมอี าการ
- ยาใชถนู วด ใหท าและถูบริเวณที่มอี าการเบา ๆ
- ยาใชโรย กอนที่จะโรยยาควรทําความสะอาดแผลและเช็ดบริเวณท่ีจะทําใหแหง
เสียกอ น ไมค วรโรยยาทีแ่ ผลสด หรอื แผลท่มี ีน้ําเหลืองเพราะผงยาจะเกาะกันแข็งปดแผล อาจเปนแหลง
สะสมเชอ้ื โรคภายในแผลได
- ยาใชห ยด จะมที ้ังยาหยอดตา หยอดหู หยอดหรือพน จมูก โดยยาหยอดตาใหใชหลอด
หยอดยาท่ใี หม าโดยเฉพาะเวลาหยอดจะตองไมใหหลอดสัมผัสกับตา ใหหยอดบริเวณกลางหรือหางตา
ตามจาํ นวนทีก่ ําหนดไวใ นฉลาก ยาหยอดยาเม่ือเปดใชแลว ไมค วรเก็บไวใ ชน านเกนิ 1 เดือน และไมควร
ใชรว มกันหลายคน
9. การใชยาทีใ่ ชภ ายนอกและยาที่ใชภายใน คือยาทใี่ ชรับประทาน ไดแ ก ยาเม็ด ยาผง ยานํ้า
โดยมีวธิ กี ารใชดงั นี้
- ยาเมด็ ทีใ่ หเคยี้ วกอ นรับประทาน ไดแ ก ยาลดกรดชนิดเม็ดยาที่หามเคี้ยว ใหกลืนลง
ไปเลย ไดแก ยาชนิดที่เคลอื บนาํ้ ตาลและชนิดที่เคลือบ ฟลมบางๆ จับดูจะรสู กึ ลื่น
- ยาแคปซูล เปน ยาที่หา มเคีย้ วใหก ลืนลงไปเลย ทงั้ ชนดิ ออน และชนดิ แขง็ ซงึ่ ชนิดแข็ง
จะประกอบดวยปลอก 2 ขา งสวมกนั
- ยาผง มอี ยหู ลายชนดิ และใชแตกตางกัน เชน ตวงใสชอนรับประทานแลวด่ืมน้ําตาม
หรอื ชนิดตวงมาละลายนํา้ กอ น และยาผงที่ตองละลายน้ําในขวดใหไดปริมาตรที่กําหนดไวกอนที่จะใช
รับประทาน นาํ้ ที่นาํ มาใชตอ งเปนนํ้าดมื่ ทีต่ ม สุกทง้ิ ใหเยน็ แลว และควรใชยาใหหมดภายใน 7 วันหลังจาก
ผสมน้ําแลว
10. ใชยาตามคําแนะนําในฉลาก ปกติยาทุกชนิดจะมีฉลากยาเพื่อบอกถึงชื่อยา วิธีการใช
และรายละเอียดอื่น ๆ ซึ่งเราจําเปนตองอานใหเขาใจโดยละเอียดเสียกอน วาเปนยาที่เราตองการใช
หรือไม และปฏบิ ัตใิ หถกู ตองตามทฉ่ี ลากยาแนะนําเอาไว

ลักษณะยา
เน่ืองจากยามีหลายประเภท มที ั้งยากิน ยาทา ยาอมในแตล ะประเภทมีอีกหลายชนิดซึ่งมี

วิธีการและขอ ควรระวังแตกตา งกัน จงึ จําเปน ตอ งเรียนรลู ักษณะและประเภทของยา

98

การจําแนกประเภทของยา
ตามพระราชบัญญตั ยิ า ฉบบั ท่ี 3 พ.ศ. 2522 ไดใ หความหมายวา ยา หมายถึง สารที่ใชใน

การวิเคราะห บําบดั รกั ษา ปองกนั โรคหรือความเจบ็ ปว ยของมนุษยและสัตว รวมทั้งใชในการบํารุงและ
เสรมิ สรา งสุขภาพรางกายและจิตใจดวย สามารถจําแนกไดเปน 6 ประเภท ดงั น้ี

1. ยาแผนปจจบุ ัน หมายถึง ยาทใ่ี ชร ักษาโรคแผนปจ จุบนั ทั้งในคนและสัตว เชน ยาลด
ไข ยาปฏิชีวนะ ยาแกป วด ยาแกแพ เปน ตน

2. ยาแผนโบราณ หมายถึง ยาท่ีใชรักษาโรคแผนโบราณทั้งในคนและสัตวยาชนิดน้ี
จะตองข้ึนทะเบียนเปนตํารับยาแผนโบราณอยางถูกตอง เชน ยามหานิลแทงทอง ยาธาตุบรรจบ ยาเทพ
มงคล ยาเขยี วหอม เปนตน

3. ยาอันตราย หมายถึง ยาที่ตองควบคุมการใชเปนพิเศษ เพราะหากใชยาประเภทนี้
ไมถ กู ตองอาจมอี นั ตรายถงึ แกชีวติ ได เชน ยาปฏชิ ีวนะชนิดตา งๆ ยาจําพวกแกค ลืน่ เหียนอาเจียน เปนตน

4. ยาสามญั ประจาํ บาน หมายถึง ยาทั้งท่เี ปนแผนปจ จบุ ันและแผนโบราณ ซงึ่ กาํ หนดไว
ในพระราชบัญญัติยาวาเปนยาสามัญประจําบาน เชน ยาธาตุน้ําแดง ยาขับลม ยาเม็ดซัลฟากัวนิดีน
ยาระบายแมกนเี ซยี ดเี กลอื ยาเมด็ พาราเซตามอล เปนตน

5. ยาสมนุ ไพร หมายถงึ ยาท่ีไดจากพืช สตั ว หรือแร ซึ่งยังไมไดนํามาผสมหรือเปล่ียน
สภาพ เชน วา นหางจระเข กระเทยี ม มะขาม มะเกลือ นอแรด เข้ียวเสือ ดีงูเหลือม ดีเกลือ สารสม จุนสี
เปนตน

6. ยาควบคมุ พเิ ศษ ไดแ ก ยาแผนปจจุบนั หรือยาแผนโบราณทร่ี ัฐมนตรีประกาศเปนยา
ควบคมุ พิเศษ เชน ยาระงับประสาทตา ง ๆ

รูปแบบของยา
ยาที่ผลิตในปจจุบันมีหลายรูปแบบ เพ่ือสะดวกแกการใชยาและใหมีประสิทธิภาพสูงสุด

ไดแก
1. ยาเม็ด มีทั้งยาเม็ดธรรมดา เชน พาราเซตามอล เม็ดเคลือบฟลม เชน ยาแกไอ ยาเม็ด

เคลอื บนาํ้ ตาล เชน ไวตามิน เม็ดเคลอื บพิเศษ เพ่อื ใหยาแตกตวั ที่ลาํ ไส เชน ยาวณั โรค ยาแกป วด
2. ยาแคบซลู แคปซูลชนดิ แข็ง ไดแ ก ยาปฏิชีวนะตา ง ๆ แคปซูลชนิดออนไดแก นํ้ามันตับ

ปลา วติ ามินอี ปลอกหมุ ของยานี้จะละลายในกระเพาะอาหาร เพราะมรี สขมหรอื มีกลิ่นแรง
3. ยานํ้า มหี ลายชนดิ เชน ยาแกไอน้ําเชอื่ ม ยาแกไขห วัดเด็ก
4. ยาฉีด ทําเปน หลอดเลก็ ๆ และเปน ขวด รวมทงั้ นํา้ เกลือดวย

99

นอกจากน้ยี ังมยี าขผี้ ึ้งทาผิวหนงั บดผง ยาเหน็บ ยาหยอดตา ยาหยอดหู ยาหยอดจมูก ยาอม
รปู แบบของยาข้นึ อยูกับจดุ มุง หมายผใู ช

การเก็บรักษา
เมื่อเราทราบถงึ วธิ ีการใชย าท่ถี กู ตองแลว กค็ วรรูถงึ วิธีการเก็บรักษาที่ถกู ตอ งดวย เพอื่ ใหยามี

คุณภาพในการรักษา ไมเ สื่อมคณุ ภาพเร็ว โดยมวี ธิ กี ารเก็บรักษา ดังนี้
1. ตยู าควรต้ังอยใู นทที่ ี่แสงแดดสองเขา ไปไมถึง ควรต้ังใหพนจากมือเด็ก โดยอยูในระดับ

ท่ีเด็กไมสามารถหยิบถึง เพราะยาบางชนิดมีสีสวย เด็กอาจนึกวาเปนขนมแลวนํามารับประทาน
จะกอ ใหเ กดิ อันตรายได

2. ไมตัง้ ตยู าในท่ชี ้ืน ควรตง้ั อยูใ นที่ทีอ่ ากาศถายเทไดสะดวก ควรเก็บยาใหห างจากหองครัว
หองนา้ํ และตนไม

3. ควรจดั ตูยาใหเปนระเบยี บ โดยแยก ยาใชภายนอก ยาใชภายใน และเวชภัณฑ เพื่อปอ งกนั
อันตรายจากการหยิบยาผดิ อันตรายจากการหยบิ ยาผดิ

4. เก็บรักษาไมใหถ กู แสงสวาง เพราะยาบางชนิดหากถูกแสงแดด จะเสื่อมคุณภาพจึงตอง
เกบ็ ในขวดทึบแสงมักเปนขวดสีชา เชน ยาหยอดตา ยาวิตามนิ ยาปฏิชวี นะ และยา แอดดรีนาลินท่ีสําคัญ
ควรเก็บยาตามท่ีฉลากกําหนดไวอ ยางเครง ครัด แตถาฉลากไมไดบง ไวกเ็ ปน ท่เี ขาใจวา ใหเ ก็บในท่ีปอ งกนั
ความชน้ื ไดดี ไมเกบ็ ยาในทอ่ี ณุ หภูมสิ งู เกนิ ไป หรือไมน ํายาไปแชแ ข็ง การเก็บรักษายาท่ีถูกตอง ยอมได
ใชย าทมี่ ีประสทิ ธภิ าพ และยาก็ไมเ ส่ือมคณุ ภาพเร็วซง่ึ จะใหผ ลในการรกั ษาเต็มที่

การสงั เกตยาทเ่ี สือ่ มสภาพ
ยาเส่ือมสภาพ หมายถึง ยาที่หมดอายุ ไมมีผลทางการรักษาและอาจกอใหเกิดปญหา

ตอสขุ ภาพ กอนการใชย าและเวชภัณฑท กุ ชนดิ จะตองสังเกตลักษณะของยาวามีการเส่ือมสภาพหรือยัง
โดยมขี อสงั เกตดงั ตอ ไปน้ี

1. ยาเมด็ ธรรมดา เปนยาทีจ่ ะเกดิ การเปลยี่ นสภาพไดง า ยเม่ือถูกความช้ืนของอากาศ ดังนั้น
ทุกครง้ั ทีเ่ ปด ขวดใชยาแลว ควรปดใหแ นน ถาพบวายามีกล่ินผดิ ไปจากเดมิ เม็ดยามีผลึกเกาะอยู แสดงวา
ยาเส่ือมสภาพไมค วรนํามาใช

2. ยาเม็ดชนดิ เคลอื บนํา้ ตาล จะเปลีย่ นแปลงงายถาถูกความรอนหรือความช้ืน จะทําใหเม็ด
ยาเย้ิมสีละลาย ซีดและดางไมเสมอกัน หรือบางครั้งเกิดการแตกรอนได ถาพบสภาพดังกลาวก็ไมควร
นํามาใช

3. ยาแคปซลู ยาชนดิ แคปซูลท่ีเส่ือมสภาพสามารถสังเกตไดจากการท่ีแคปซูลจะพองหรือ
แยกออกจากกัน และยาภายในแคปซลู กจ็ ะมีสเี ปลยี่ นไปไมควรนาํ มาใช

100

4. ยาฉีด ยาฉีดท่ีเส่ือมสภาพจะสังเกตไดงายโดยดูจากยาท่ีบรรจุในขวดหรือหลอด ยาฉีด
ชนดิ เปนผง ถามลี ักษณะตอ ไปนแ้ี สดงวา เสือ่ มสภาพ

- สขี องยาเปลย่ี นไป
- ผงยาเกาะตดิ ผนงั หลอดแกว
- ผงยาเกาะตัวและตอ งใชเ วลาทาํ ละลายนานผดิ ปกติ
- เมอื่ ดดู ยาเขาหลอดฉีดยาทาํ ใหเ ขม็ อุดตนั
5. ยานา้ํ ใส ลกั ษณะของยานา้ํ ใสท่เี สือ่ มสภาพสงั เกตไดง า ยดังนี้
- สขี องยาเปลยี่ นไปจากเดิม
- ยาขุน ผดิ ปกติและอาจมีการตกตะกอนดว ย
- ยามกี ล่ินบูดเปรยี้ ว
6. ยานาํ้ แขวนตะกอน ลักษณะของยานํ้าแขวนตะกอน ที่เส่ือมสภาพจะสังเกตพบลักษณะ
ดงั นี้
- มีสี กลิน่ และรสเปลย่ี นไปจากเดิม
- เมื่อเขยา ขวดแลว ยาทั้งขวดไมเปน เนอ้ื เดียวกนั หรือยามีตะกอนแข็งเขยาไมแตก
7. ยาเหนบ็ ลกั ษณะของยาเหน็บทีเ่ สอื่ มสภาพและไมค วรใชม ีดังน้ี
- เมด็ ยาผดิ ลกั ษณะจากรปู เดิมจนเหนบ็ ไมไ ด
- ยาเหลวละลายจนไมส ามารถใชได
8. ยาขผี้ ึง้ เมื่อเส่ือมสภาพจะมลี ักษณะที่สังเกตไดง า ยดังน้ี
- มกี ารแยกตัวของเนอ้ื ยา
- เนือ้ ยาแข็งผดิ ปกติ
- สีของขี้ผ้ึงเปลยี่ นไปและอาจมจี ดุ ดา งดาํ เกิดขน้ึ ในเนอ้ื ยา

เรอ่ื งท่ี 2 อนั ตรายจากการใชย า และความเชอื่ ท่ีผิดเกย่ี วกบั ยา

ยาเปนสิง่ ที่มปี ระโยชนถาใชอยางถูกตองและเหมาะสมในขณะเดียวกัน ถาใชยาไมถูกตอง
ก็จะมีโทษมหันต ทาํ ใหไมหายจากการเจบ็ ปว ยและอาจมอี ันตรายถึงชีวิต

1. อันตรายเกดิ จากการใชย าเกินขนาด เกิดจากการรับประทานยาชนิดเดียวกันในปริมาณ
มากกวาทีแ่ พทยกาํ หนด ซงึ่ กอ ใหเกิดอันตรายตอ รางกายจนถึงขั้นเสยี ชวี ติ ได

101

2. อนั ตรายเกดิ จากการใชยาเสื่อมคณุ ภาพ เชน การรับประทานยาหมดอายุ นอกจากอาการ
เจบ็ ปว ยไมหาย แลว ยังอาจทาํ ใหอ าการทรดุ หนกั เปน อนั ตรายได

3. อนั ตรายจากการใชยาติดตอกันเปนเวลานาน ยาบางชนิดเม่ือใชติดตอกันเปนเวลานาน
อาจสะสมทําใหเปนพษิ ตอระบบตาง ๆ ของ รา งกาย นอกจากนั้นการใชย าติดตอ กนั นาน ๆ อาจทําใหเกดิ
การตดิ ยา เชน ยาแกปวดบางชนิด

4. อันตรายจากการใชยาจนเกิดการดื้อยา เกิดจากการรับประทานยาไมครบจํานวน
ตามแพทยส ั่ง หรอื ยงั ไมท นั จะหายจากโรค ผปู ว ยก็เลกิ ใชย าชนิดนั้น ท้งั ๆ ที่เชื้อโรคในรางกายถูกทําลาย
ไมหมด ทําใหเ ช้ือโรคนน้ั ปรบั ตัวตอ ตา นฤทธ์ิยา ทําใหยารกั ษาไมไดผล

5. อันตรายท่ีเกิดจากการใชยา โดยไมทราบถึงผลขางเคียงของยาบางชนิด มีผลขางเคียง
ตอรางกาย เชน ยาแกห วดั ชว ยลดนํ้ามูกและลดอาการแพต างๆ แตมีผลขางเคียงทําใหผูใช รูสึกงวงนอน
ซมึ เซา ถาผใู ชไมทราบ และไปทํางานเก่ียวกับเครื่องจักร หรือ ขับขี่ยานพาหนะ ก็จะกอใหเกิดอุบัติเหตุ
ไดงาย

ขอแนะนาํ การใชย า
1. ควรใชยาท่รี ูจักคณุ และโทษเปน อยางดีแลว
2. เลอื กใชย าเปน ตัว ๆตามอาการและสาเหตุของโรค
3. ควรกินยาใหไดขนาด (เทียบตามอายุ) และเม่ืออาการดีข้ึนแลวก็ตองกินใหครบตาม

กําหนดระยะเวลาของยาแตละชนดิ โดยเฉพาะกลมุ ยาปฏชิ วี นะ
4. เมอื่ กนิ ยาหรอื ใชยาแลวอาการไมดีข้นึ หรอื มีอาการรนุ แรงขึ้น ควรไปหาหมอโดยเรว็
5. เม่ือกินยาหรือใชยาแลวมีอาการแพ (เชน มีลมพิษผ่ืนแดง ผ่ืนคัน หนังตาบวม หายใจ

หอบแนน) ควรหยุดยาและปรึกษาหมอ ผูที่มีประวัติแพยา กอนใชยาคร้ังตอไปควรปรึกษาแพทยหรือ
เภสัชกร

6. ควรซือ้ ยาจากรา นขายยาทร่ี ูจกั กันและไวใจได
7. เวลาซอื้ ยาควรบอกชอื่ ยาทต่ี อ งการเปน ตวั ๆ อยา ใหคนขายหยบิ ยาชดุ ยาซอง
หรือยาที่ไมร ูจ ักสรรพคุณให เพราะอาจเปน อันตรายไดโ ดยเฉพาะยากลมุ สเตยี รอยด (เพร็ดนิโซโลน
เดกซาเมโซน) และยาปฏชิ วี นะ

8. เด็กเล็ก หญิงต้ังครรภและหญิงที่เล้ียงลูกดวยนมตัวเอง ตองเลือกใชยาท่ีไมมี
อนั ตราย ตอเด็กหรอื ทารกในทอง

102

ยาทีห่ ญิงตั้งครรภไ มควรใช
1. เหลา
2. บุหร่ี
3. ยาเสพตดิ (เชน ฝน เฮโรอนี ฯลฯ)
4. ยานอนหลับ
5. แอสไพริน
6. ฮอรโ มนเพศ (เชน เอสโตรเจน โปรเจสเตอรโรน,แอนโดรเจน ฯลฯ)
7. สเตยี รอยด (เชน เพร็ดนโิ ซโลน เดกซาเมธาโซน ฯลฯ)
8. ซัลฟา
9. เตตราไซคลนี
10. ไดแลนติน (ใชรกั ษาโรคลมชัก)
11. ยาแกค ลื่นไสอ าเจยี น (ถา จําเปนใหใ ชว ติ ามินบี 6 )
12. ยาขบั เลอื ดพวกเออรก อต

ยาที่หญงิ เลี้ยงลกู ดว ยนมตวั เองไมควรใช
1. ยารกั ษาโรคคอพอกเปน พษิ
2. ยาขบั เลอื ดพวกเออรก อต
3. แอสไพรนิ
4. ยานอนหลับและยากลอมประสาท
5. ซลั ฟา
6. เตตราไซคลีน
7. ยาระบาย
8. ยาคุมกาํ เนดิ
9. รีเซอรพนี (ใชร กั ษาความดันเลอื ดสงู )

ยาทท่ี ารกไมควรใช
1. เตตราไซคลนี
2. คลอแรมเฟนคิ อล
3. ซัลฟา.
4. แอสไพริน
5. ยาแกหวัด แกแพ (ในชว งอายุ 2 สปั ดาหแรก)

103

6. ยาแกท อ งเสยี –โลโมติล (Lomotill) ในทารกตาํ่ กวา 6 เดอื น อิโมเดียม (Imodium) ในทารก
ต่าํ กวา 1 ป

วิธีการใชย าเพอื่ ดแู ลรกั ษาตนเอง
วิธกี ารใชยาเพือ่ ดแู ลรกั ษาตนเองมีดังน้ี
1. ควรมีความรูเร่ืองยาชนิดน้ัน ดีพอ และใชยารักษาตนเองในระยะสั้น หากอาการไมดีข้ึน

ควรไปพบแพทย
2. ไมค วรใชย าผสมหลายชนิด ควรเลอื กใชยาท่ีมสี ว นประกอบเปนตวั ยาเด่ียว ๆ เชนการใชยา

แกปวด ควรใชยาทมี่ ีแอสไพรนิ หรือพาราเซตามอลอยา งเดียว ไมควรใชย าทผ่ี สมอยกู ับยาชนดิ อ่ืน ๆ
3. หากเกดิ อาการผิดปกติและสงสัยวาแพยาใหหยดุ ยาทันทแี ละรบี ไปพบแพทย
4. อยา ซื้อยาท่ไี มมฉี ลากยาและวิธกี ารใชย ากํากับ
5. อยา หลงเชื่อและฟง คาํ แนะนําจากผูท่ไี มม คี วามรูเรอ่ื งยาดพี อเปนอันขาด
6. ควรเก็บยาไวใ นที่มดิ ชดิ ไกลจากมือเดก็ และไมมีแสงแดดสองถงึ

กจิ กรรมทา ยบท
1. ใหผ ูเรียนบอกชื่อยาสามญั ประจําบานและยาสมุนไพรมาอยา งละ 5 ชือ่ และนําเสนอ

หนา ช้นั เรยี น
2. ใหผ ูเรียนแบงกลมุ บอกถงึ อนั ตรายจากการใชย าที่เคยพบ วธิ ีแกไ ขเบื้องตนและ

อภปิ รายรวมกัน

104

บทที่ 6
สารเสพติดอนั ตราย

สาระสาํ คญั

มีความรแู ละความเขา ใจเก่ียวกับปญ หา ประเภท และลักษณะของสารเสพติดตลอดจนอันตราย
จากการติดสารเสพตดิ

ผลการเรยี นรูทีค่ าดหวัง

1. อธบิ ายและบอกประเภทของสารเสพตดิ ได
2. อธิบายและบอกถงึ อันตรายจากการติดสารเสพติด

ขอบขา ยเนอ้ื หา

เร่อื งท่ี 1 ความหมาย ประเภท และลักษณะของสารเสพติด
เร่ืองที่ 2 อันตรายจากสารเสพตดิ

105

ปจจบุ นั ปญหาการแพรร ะบาดของสารเสพตดิ มแี นวโนม เพ่ิมสูงขึ้น ในหมูวัยรุนและนักเรียนที่มี
อายุนอ ยลง โดยสารเสพตดิ ทีแ่ พรระบาดมรี ปู แบบท่ีหลากหลาย ยากแกการตรวจสอบมากข้ึน สงผลให
เด็กและเยาวชนมีความเสี่ยงตอภัยของสารเสพติดมากข้ึน จึงควรศึกษาและระมัดระวังเพ่ือปองกัน
อนั ตรายดังกลาว

เร่อื งที่ 1 ความหมาย ประเภท และลักษณะของสารเสพตดิ

องคก ารอนามัยโลกไดใ หค วามหมายไวว า สารใดกต็ ามท่ีเสพเขาสูรางกายโดยการ ฉีด สูบ หรือ
ดม จะทาํ ใหม ีผลตอ จติ ใจและรา งกาย 4 ประการ

1. เมือ่ เสพติดแลวจะมีความตอ งการท้งั รา งกายและจติ ใจ
2. ผทู ใี่ ชย าแลวตอ งเพ่มิ ปรมิ าณการเสพขน้ึ เร่ือย
3. เมือ่ หยดุ ใชยาจะเกิดอาการอดหรอื เลิกยาทเ่ี รยี กวา อาการเสย่ี น หรอื ลงแดง
4. ใชไ ปนาน ๆ เกิดผลรา ยตอ สขุ ภาพ

ประเภทและลกั ษณะของสารเสพติด
เราสามารถแบง สารเสพติดชนิดตาง ๆ ออกไดเปน 4 ประเภทตามฤทธิ์ที่มีตอรางกายผูเสพ

ดังนี้
1. ประเภทออกฤทธกิ์ ดประสาท ประเภทน้ีจะมีฤทธ์ิทําใหสมองมึนงง ประสาทชา งวงซึม

หมดความเปน ตัวของตัวเองไปชวั่ ขณะ สารเสพติดทจ่ี ดั อยูใ นประเภทนี้ คอื
1.1 ฝน ทาํ มาจากยางของผลฝน นาํ มาเค่ียวจนมสี ีดํา เรียกวา ฝน สุก มีรสขม กลิ่นเหม็น

เขยี ว ละลายนํ้าไดด ี สามารถเสพไดหลายวธิ ี
โทษของฝน จากแอลคาลอยด ออกฤทธ์กิ ดประสาท ทาํ ใหส มองมึนชา อารมณ และ

จติ ใจเฉือ่ ยชา รูสึกเย็นขนลุกสลับกับรอน ปวดท่ีรางกาย เบ่ืออาหาร ทองผูก รางกายทรุดโทรม ติดเชื้อ
โรคงา ย

อาการ แสดงของการขาดยา คอื หงุดหงดิ ตน่ื เตน ทรุ นทรุ าย หาว นํ้าตาไหล ปวดที่
รา งกาย อาเจยี น ถายอุจจาระเปน เลือด

1.2 เฮโรอนี ผลิตจากมอรฟ น โดยกรรมวธิ ที างเคมี จงึ มีชื่อทางเคมีวาไดเคทฟล มอรฟน
มี 2 ชนดิ คือ

106

- เฮโรอีนบริสุทธิ์ ลกั ษณะเปนผงสขี าว รสขม
- เฮโรอีนผสม ลักษณะเปนเกรด็ สนี ํา้ ตาล ชมพู เหลอื ง มวง
- สารที่ผสมมักเปน พวกสารหนู สตริกนิน ยานอนหลับ ยาควินนิ ฯลฯ
โทษของเฮโรอนี เปน เชน เดยี วกับฝน โดยแรงกวา ฝน ประมาณ 30 - 100 เทา
การเสพเขาสรู า งกาย โดยการฉีดและสดู หายใจไอระเหยเขา สรู างกาย
1.3 ยานอนหลับ จัดอยูในพวกบารบิตูเรท เปนอนุพันธของกรดบารบิตูเรทมีท้ังชนิด
ออกฤทธ์ิชา และออกฤทธ์ิเร็ว ไดแก เซโคบารบิทาล หรือเซโคนาล คนทั่วไปมักเรียกวา นาตาลีฟา
สีเหลือง เหลา แหง ไกแดง หรือปศาจแดง มีลกั ษณะเปนเมด็ สีขาว หรือแคปซลู สตี างๆ เชน สีฟา สีเหลือง
สแี ดง
โทษของยานอนหลับ เปนยาออกฤทธ์ิ กดประสาทสวนกลาง ถาใชมากจะมึนเมา
พูดไมชดั เดินโซเซ อารมณหงุดหงดิ เกิดความกลา บาบิ่นรุนแรงจนสามารถทํารา ยตนเองได ชอบทะเลาะ
วิวาท กา วราว เมอ่ื ขาดยาจะมอี าการชักกระตุก ตวั เกรง็ กระวนกระวาย คล่ืนไส ประสาทหลอน

2. ประเภทออกฤทธิ์กระตุนประสาท ประเภทน้จี ะทาํ ใหเกิดอาการตนื่ เตน ตลอดเวลา
ไมรูส ึกงวงนอน แตเ มอื่ หมดฤทธย์ิ าแลว จะหมดแรงเพราะรา งกายไมไดรับการพักผอน สารเสพติดที่จัด
อยูในประเภทน้ี ไดแ ก

2.1 กระทอม เปน ไมยืนตนขนาดกลาง มลี กั ษณะใบคลายใบกระดังงาไทย แตเสนใบมี
สแี ดงเร่ือ สารเสพตดิ ใบกระทอม ชอื่ มิตราจินิน

โทษของกระทอ ม ออกฤทธ์ิกระตนุ ประสาท ทาํ ใหอ ารมณราเริง แจมใส มีเรี่ยวแรง
และมีความอดทนเพ่ิมขึ้น ทํางานไดนาน ไมอยากอาหาร อยูกลางแดดไดนานๆ แตกลัวฝน ทองผูก
รางกายทรดุ โทรม และอาจเปนโรคจติ ได

2.2 แอมเฟตตามีน (ยามาหรือยาบา ) เปนยากระตุนประสาทมีลักษณะเม็ดสีขาว สีแดง
หรอื บรรจุในแคปซลู บางครั้งอาจเปน ผง เสพโดยรับประทานหรอื ผสมเครอ่ื งด่ืม

โทษของยามา จะไปกระตุนใหหัวใจเตนเร็ว ความดันโลหิตสูง หายใจถี่ พูดมาก
ริมฝป ากแหง มอื ส่ัน เสพนาน ๆ รา งกายจะหมดกําลัง กลามเน้ือออนลา ประสาทและสมองเส่ือม มึนงง
อาจเกิดภาพหลอน ทําใหตัดสินใจผิดพลาดผเู สพจะมคี วามผิดปกติของจิตใจ ความคิดเลื่อนลอย เพอฝน
คมุ สตไิ มได เมอ่ื ขาดยา จะมีอาการถอนยาอยางรนุ แรง

107

2.3 ยากลอมประสาท ไมใชยาเสพติดโดยตรง แตอาจทําใหเสพติดไดจากความเคยชิน
เม่อื ใชยาบอ ยและเพิ่มขนาดขึ้นเรอ่ื ย ๆ ยากลอ มประสาทมที ้งั ชนดิ ออน เชน ไดอาซแี พม ชนดิ ที่มฤี ทธ์ิรุนแรง
เชน คลอโปรมาซนี และไฮโอรด าซนี ชอ่ื ทางการคา วา ลาแทกตลิ เลมลารลิ เปนตน

โทษของยากลอมประสาท ยาประเภทน้ีสามารถกลอมประสาทใหหายกังวล
หายหงุดหงดิ หายซมึ เศรา แตถ า ใชม ากเกินความจําเปน อาจมอี ันตรายตอ ประสาทและสมองได

3. ประเภทออกฤทธิ์หลอนประสาท ประเภทนี้จะทําใหเกิดอาการประสาทหลอนเห็นภาพ
ลวงตา หูแวว อารมณแปรปรวน ควบคุมอารมณตัวเองไมได อาจทําอันตรายตอชีวิตตนเองและผูอื่น
ไดส ารเสพติดประเภทนี้ไดแ ก

3.1 สารระเหย จัดเปนพวกอินทรียเคมี มีกล่ินเฉพาะ ระเหยไดงาย เชน น้ํามันเบนซิน
ทินเนอร แลกเกอร นาํ้ มนั กา ด กาววทิ ยาศาสตร แอลเอสดี เมลลาลีน เห็ดข้ีควายเปน ตน

โทษอันตรายของสารระเหย ไดแก กดประสาทสวนกลางทําใหสมองพิการ
สติปญญาเสอื่ ม มึนเมา เวยี นศีรษะ เดินเซ ตาพรา งวงซึม เบ่ืออาหาร ทําใหไตอักเสบ ตับอักเสบ ตับโต
และพกิ าร สดู ดมมาก ๆ ทําใหห ัวใจเตนชาลง หมดสติ หยุดหายใจ และตายได

4. ประเภทออกฤทธิ์หลายอยา ง ประเภทนอี้ อกฤทธิต์ อ รา งกายหลายอยางท้งั กดประสาทและ
หลอนประสาท ซึ่งทําใหมีอาการหลงผิด เกิดความเส่ือมโทรมท้ังสุขภาพกายและทางจิตใชไปนาน ๆ
จะทาํ ลายประสาท เกิดประสาทหลอนและมีอาการทางจิต สารเสพติดประเภทน้ี ไดแ ก

กัญชา เปนพืชลมลกุ ขึน้ งา ยในเขตรอ น มลี กั ษณะเปนใบหยกั เรียวแหลม ภายในใบและ
ยอดดอกมยี างมากกวา สว นอืน่ ของตน ยางน้ีเองมสี ารท่ีทาํ ใหเ สพตดิ ชือ่ เตตระไฮโดรคานาบนิ อล

โทษของกัญชา ออกฤทธิ์หลายอยาง ทั้งกระตุนประสาท กดประสาทสวนใน
เกิดประสาทหลอน กลา มเนื้อส่ัน หัวใจเตน เรว็ หายใจไมสะดวก ความคดิ สับสน อารมณเ ปล่ยี นแปลงงา ย
เกิดภาพหลอน เมอ่ื เสพนานอาจเปนโรคจิตได

อาการขาดกัญชา จะมีอาการหงุดหงิด กระวนกระวาย ปวดศีรษะและปวดทองอยาง
รุนแรง และอาจหมดสติได

108

เร่ืองท่ี 2 อันตรายจากสารเสพตดิ

โทษของสารเสพติดท่เี ปน อันตรายตอ ตนเอง ครอบครวั และสังคม จาํ แนกไดดงั น้ี
1. โทษตอรา งกายและจิตใจ ทําใหการทํางานของระบบตาง ๆ ในรางกายเส่ือมลง สุขภาพ

ทรดุ โทรม ผายผอม ไมมีเร่ียวแรง ทําใหบุคลิกภาพแปรปรวน อารมณไมปกติกระวนกระวายคลุมคลั่ง
บางครง้ั เงยี บเหงา เศรา ซึม ปลอยตัวสกปรก เปน ทรี่ ังเกยี จแกผ พู บเหน็ และภมู ติ า นทานของรางกายลดลง

2. โทษทางเศรษฐกจิ สิน้ เปลืองเงินทองในการซื้อสารเสพตดิ เมือ่ สุขภาพทรุดโทรม
ไมส ามารถทาํ งานได ทําใหข าดรายได สูญเสยี เงินทองท้ังของตนเอง ครอบครวั และรัฐบาล

3. โทษทางสังคม บ่ันทอนความสุขในครอบครัว ทําใหมีปญหา เปนท่ีรังเกียจของบุคคล
ทวั่ ไป เปน หนทางไปสูอาชญากรรม ตั้งแตลักเล็กขโมยนอย ไปจนถึงปลน ทํารายและฆาชิงทรัพยเพ่ือ
ตองการเงินไปซื้อยาเสพติด ทําใหเปน ภาระของสังคม เนื่องจากผูตดิ ยามักไรค วามสามารถในการทาํ งาน

4. โทษทางการปกครอง เปนภาระของรฐั บาลในการบําบัดรกั ษาและฟน ฟู เปนภาระในการ
ปราบปราม ตอ งเสยี งบประมาณในการปราบปราม เนือ่ งจากปญหาอาชญากรรมท่ผี เู สพกอเพมิ่ ขน้ึ

หลกั ท่ัวไปในการหลกี เลี่ยงและปอ งกนั การตดิ สารเสพตดิ
1. เชอ่ื ฟง คําสอนของพอ แม ญาติผูใ หญ ครู และผูทนี่ า นบั ถอื และหวังดี
2. เม่อื มปี ญ หาควรปรกึ ษาผูป กครอง ครู หรอื ผูใหญท ่ีนบั ถอื และหวงั ดไี มค วรเก็บปญ หา

น้นั ไว หรือหาทางลืมปญ หานนั้ โดยใชส ารเสพติดชว ย หรอื ใชเ พื่อการประชด
3. หลีกเลย่ี งใหห างไกลจากผูทต่ี ดิ สารเสพติด ผูจําหนา ยหรอื ผลติ ยาเสพติด
4. ถาพบคนกําลังเสพสารเสพติด หรือพบคนจําหนาย หรือแหลงผลิต ควรแจงใหผูใหญ

หรอื เจาหนา ท่ีทราบโดยดว น
5. ตองไมใหความรว มมอื เขาไปเกี่ยวขอ งกบั เพอ่ื นทีต่ ดิ สารเสพติด เชน ไมใ หย มื เงิน

ไมใหยืมสถานที่ เปนตน แตควรแนะนาํ ใหเพื่อนไปปรึกษาผูปกครอง เพือ่ หาทางรกั ษาการติดสารเสพติด
โดยเรว็

6. ศึกษาใหมีความรู ความเขาใจ เกี่ยวกับโทษและอันตรายของสารเสพติด เพื่อท่ีจะได
สามารถปองกนั ตนเองและผูใกลช ิดจากการตดิ สงิ่ เสพตดิ

7. ไมห ลงเชอ่ื คาํ ชักชวนโฆษณา หรอื คําแนะนาํ ใด ๆหรอื แสดงความเกงกลาเกีย่ วกบั การเสพ
สารเสพติด

8. ไมใ ชย าอนั ตรายทกุ ชนดิ โดยไมไ ดรับคาํ แนะนําจากแพทยสัง่ ไวเ ทาน้นั
9. หากสงสัยวาตนเองจะตดิ สง่ิ เสพติดตองรบี แจงใหผ ใู หญห รอื ผปู กครองทราบ

109

10. ยึดม่ันในหลักคําสอนของศาสนาที่นับถือ เพราะทุกศาสนามีจุดมุงหมายใหบุคคล
ประพฤตแิ ตส ิง่ ดีงามและละเวน ความชั่ว

กิจกรรมทายบท
1. ใหผเู รยี นบอกโทษของสารเสพติดมาคนละ 10 ขอ
2. ถา เพื่อนของผเู รียนกาํ ลงั คดิ จะทดลองยาเสพตดิ ผูเรยี นจะมคี าํ แนะนําอยา งไร

พรอมอภปิ ราย
3. ผเู รียนบอกวิธปี ฏิบัตแิ ละดูแลตวั เองใหห ลกี เลี่ยงกบั ยาเสพติดมาคนละ 5 ขอ

110

บทที่ 7
ความปลอดภยั ในชวี ิตและทรพั ยสิน

สาระสําคญั

ความรู ความเขาใจเก่ยี วกับการดูแลรกั ษาความปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยของตนเอง ท่ีเกิดจาก
อันตรายจากการใชชวี ิตประจาํ วันในการเดนิ ทาง ในบานและภยั จากภัยธรรมชาติ

ผลการเรียนรทู คี่ าดหวัง

1. สามารถอธบิ ายถึงแนวทางการดแู ลรกั ษาความปลอดภยั ในชีวติ และทรพั ยของตนเอง
2. สามารถอธบิ ายวธิ ีการปองกันอันตรายอนั จะเกดิ จากการใชชวี ติ ประจําวนั

ขอบขายเนื้อหา

เรอ่ื งท่ี 1 อันตรายทอ่ี าจเกดิ ในชวี ติ ประจาํ วัน
เรอื่ งที่ 2 อันตรายที่อาจเกดิ ขน้ึ ในบาน
เรือ่ งที่ 3 อันตรายที่อาจจะเกดิ ขนึ้ จากการเดินทาง
เร่ืองที่ 4 อันตรายจากภัยธรรมชาติ

111

การดาํ รงชวี ิตในปจจุบัน มีปจจัยเสี่ยงมากมายท่ีคุกคามความปลอดภัยของมนุษย ไมวาจะเปน
ความเจบ็ ปว ย พกิ าร สูญเสียอวัยวะจนถึงข้ึนถึงสาเหตุ วิธีปองกันและหลีกเล่ียงอันตราย อันอาจเกิดขึ้น
เพ่ือความปลอดภยั ในชวี ติ และทรัพยส นิ ของตนเองและผูอ่ืน

เรือ่ งท่ี 1 อันตรายที่อาจเกิดในชีวิตประจาํ วนั

ความสูญเสียชีวิตและทรัพยสินของมนุษยในแตละปมีมูลคามหาศาล และเปนการสูญเสียทาง
เศรษฐกิจดวย อันเน่ืองมาจากสาเหตุหลายประการ บางคนอาจไมถึงเสียชีวิตแตทุพพลภาพเปนภาระ
แกครอบครัวและสงั คมดงั น้ี

ปจ จัยความเสี่ยง
1. การบริโภคอาหาร การไดรบั สารอาหารเกินความตองการของรางกาย จนเกิดการสะสม

เปนอันตราย เชน ปริมาณของไขมันเกินทําใหเกิดโรค หรือการขาดสารอาหารจนทําใหเจ็บปวย
นอกจากนย้ี งั มีสง่ิ ปลอมปนในอาหาร เชน ผงชรู ส สารบอเร็กซ สารฟอกสี สีผสมอาหาร สารเคมีตกคาง
ในผกั ปลา เนื้อหมู ไก ฯลฯ จงึ ควรตระหนกั และนําความรูดังกลา วไปใชประโยชนในการบรโิ ภคอาหาร

2. การบริโภคอาหารที่ไมใชอาหาร สิ่งเหลานี้ไมมีความจําเปนตอชีวิตแตเปนคานิยมของ
สังคม ความเชือ่ เชน ยาชกู าํ ลัง อาหารเสริมสขุ ภาพ

3. การมีสัมพันธทางเพศ บุคคลที่มีพฤติกรรมสําสอนทางเพศพฤติกรรมเบ่ียงเบนทางเพศ
เปนกิจกรรมท่ีอาจทาํ ใหเกิดผลเสียตอสุขภาพและตอ ชีวิตได

4. การเสพสง่ิ เสพติด สิ่งเสพติดไดมีการพัฒนารูปแบบตาง ๆ ซ่ึงมีอันตรายรายแรงถึงชีวิต
ทําลายสุขภาพใหเ สื่อมโทรม ซ่ึงผูท ่ใี ชสิง่ เสพตดิ ทาํ ใหเ สียอนาคต

5. การใชร ถใชถนน อบุ ตั เิ หตุจากการใชรถใชถ นนมีสถติ กิ ารสูญเสียทง้ั รางกายและทรพั ยสิน
ในอัตราสูง ดงั น้นั ใชรถใชถ นนควรตองปฏบิ ตั ติ ามกฎจราจร

6. การจราจรทางนํ้า ในปจจุบันมีจราจรทางนํ้าเพ่ิมขึ้น แมวาจะไมหนาแนนเหมือนจราจร
ทางบก แตพบวา อุบัติเหตุจากการจราจรทางน้ําทําใหเรือลมเกิดการบาดเจ็บ เสียชีวิต และทรัพยสิน
จากการเดนิ ทางทางน้ําเพิม่ ขึน้

7. การเลนกีฬาและการออกกําลังกาย หากปฏิบัติไมถูกตองตามหลักวิธีการยอมมีผลเสีย
ตอ สขุ ภาพ ดังนน้ั ควรมกี ารยืดเหยียดกลา มเนอ้ื กอ นและหลังการออกกาํ ลังกาย

8. การใชยา ถาใชยาไมถูกตอง ไมถูกโรค ไมถูกขนาด ไมถูกเวลา อาจทําใหอาการของ
โรครนุ แรงขนึ้ หรือการใชยาผดิ ประเภท ยาเส่อื มสภาพ ทาํ ใหเกิดอนั ตรายตอ ชีวติ ได

112

9. การใชอ ปุ กรณภ ายในบา น เชน เคร่ืองใชไ ฟฟา โทรทัศน โทรศัพท คอมพิวเตอร เคร่อื งซัก
ผา หมอหงุ ขาว ฯลฯ สิง่ เหลา นมี้ สี วนเกีย่ วของกบั สขุ ภาพและความปลอดภยั ในชีวิต อาจเกิดอนั ตราย เชน
ไฟฟาช็อตตาย เกิดเพลิงไหม จงึ ควรตองอานรายละเอยี ดในการใชดว ย

10. การประกอบอาชีพ มีหลายอาชีพที่เส่ียงตอความไมปลอดภัยในชีวิต จึงตองหาทาง
ปอ งกนั เชน แวน ตาปองกัน หนา กากปอ งกัน รองเทา บธู ถงุ มอื ฯลฯ

11. สง่ิ แวดลอ ม ปจ จุบนั สิง่ แวดลอ มกําลังอยูในสภาพที่เลวลง เพราะการกระทําของมนุษย
นนั่ เอง มีผลโดยตรงตอสขุ ภาพและความปลอดภยั ในชีวติ เชนน้ําในแมน้าํ ลําคลองสกปรกไมสามารถใช
นํ้าดื่มและบรโิ ภคได สตั วน าํ้ อาศยั อยใู นแมน ํ้าไมไ ด ทําใหขาดอาหาร อากาศมฝี นุ ละอองมาก มีวัตถุหนัก
เจือปนหายใจเขาไปมากๆ ทาํ ใหเ กิดโรคทางเดนิ หายใจ

12. ความรนุ แรง ความรุนแรงตา งๆ ทเ่ี กดิ ขึน้ ในสังคมไทยมีหลายรปู แบบ เชน ความขัดแยง
ในครอบครัว ความขัดแขงของกลุมวัยรุน ความขัดแยงดานผลประโยชน ความขัดแยงทางการเมือง
สงิ่ เหลา น้มี ผี ลกระทบตอความไมปลอดภัยในชวี ิตประจาํ วนั ดวยเหมือนกนั

การปองกันและหลกี เลีย่ งการเสี่ยงภัยตอชีวติ
การปอ งกนั และหลีกเลี่ยงความเสย่ี งภัยตอ ชวี ติ และทรพั ยสินมีหลักดงั น้ี
1. ปฏบิ ัติตนตามหลักโภชนาการในการบรโิ ภคอาหาร รายละเอยี ดอยูในบทที่ 3 เร่ืองการ

บริโภคอาหาร และโภชนาการ
2. ปฏิบัตติ นตามคาํ แนะนาํ เรื่อง โรคตดิ ตอทางเพศสัมพนั ธ และวิธีการปอ งกันโรค
3. ปฏบิ ัตติ นเพ่ือปอ งกันและหลกี เล่ียงจากเสพตดิ
4. ปฏิบัติตนเพ่ือปองกันและหลีกเล่ียงการเสี่ยงภัยตอการใชรถใชถนนตองปฏิบัติอยาง

เครงครดั ตามกฎจราจร และกฎหมายเก่ยี วกบั การจราจร เชน ขับรถตองรัดเข็มขัดนิรภัย ไมด่ืมเครื่องด่ืม
ที่มแี อลกอฮอลก อนการขับรถ ไมรบั ประทานยาทที่ ําใหเ กิดการงวงนอน และใชความเร็วเกินท่ีกฎหมาย
กําหนดไมอ ดนอนกอนขบั รถเดนิ ทางไกลเพราะอาจทําใหห ลับใน

5. กอนเลนกีฬาหรือออกกําลงั กาย จะตอ งอบอนุ รางกาย มคี วามระมัดระวังในการใชอุปกรณ
กีฬา และออกกําลังกายตามวัย

6. กอนใชยา ตองอานวิธีรับประทาน หรือการใชและปฏิบัติตามคําแนะนํา เม่ือเกิดการ
ผิดปกติตองปรึกษาแพทย

7. การใชอุปกรณอํานวยความสะดวกภายในบาน อุปกรณไฟฟา กาซหุงตม มีด ฯลฯ
ตอ งศึกษาวิธใี ช การเกบ็ รักษา การตรวจสอบและชาํ รุด เพ่อื ปอ งกนั ไฟฟาดูด ไฟฟาช็อต อัคคีภัย

113

8. การดูแลสงิ่ แวดลอม ไมใหมกี ล่ิน เสียง มลภาวะทางอากาศ ขยะมลู ฝอย และหากมีตองหา
วธิ กี าํ จัดอยางถกู วิธี

9. การประกอบอาชีพมีการเสยี่ งภัยสงู จะตองระมัดระวังตามสภาพของอาชีพ เชน การใชยา
ฆาแมลงทีถ่ ูกวิธี การใชเ ครอ่ื งมอื อุปกรณอยางระมัดระวงั ไมประมาท เชน ไมออคหรือเชื่อมเหล็กใกลถัง
แกส วางแกสหุงตมหา งจากเตาไฟฟา หลังจากใชเสรจ็ ปด วาวล ปดสวชิ ต ปองกันอัคคีภัย

เร่อื งที่ 2 อนั ตรายที่อาจเกดิ ขน้ึ ในบา น

ความหมายของอบุ ัติเหตใุ นบา น

1. อุบัติเหตุในบาน คือ อุบัติเหตุท่ีเกิดข้ึนภายในบาน เชน การพลัดตกหกลม ไฟไหม
นา้ํ รอ นลวก การถูกของมคี มบาด การไดร ับสารพิษ ไดร ับอบุ ัติเหตจุ ากแกส หงุ ตม เปน ตน

2. การปองกันอุบัติเหตุในบาน เราสามารถท่ีจะปองกันอุบัติเหตุท่ีจะเกิดข้ึนภายในบาน
ดว ย หลกั ปฏบิ ัติ ดังนี้

- รอบคอบ ใจเยน็ ไมทาํ สงิ่ ใด ไมเปน คนเจาอารมณ
- เปนคนมรี ะเบียบในการทํางาน เกบ็ ของอยางเปน ระเบียบหางา ย
- ใหความรอู ยา งถกู ตองแกสมาชกิ ในบานในการใชเครอื่ งใชไ ฟฟา ในบา น
- หมน่ั ซอมแซมอุปกรณ เครอื่ งมอื เครอ่ื งใชต างๆ ท่ชี ํารุดใหอยูในสภาพดี
- เกบ็ ส่งิ ทเี่ ปนอนั ตรายท้งั หลาย เชน ยา สารเคมี เช้อื เพลิง เปน ตน ใหพนจากมอื เดก็
- หลกี เล่ยี งการเขาไปอยใู นบรเิ วณ ท่อี าจมอี ันตรายได เชน ท่รี กชน้ื ทม่ี ดื มดิ ท่ขี รขุ ระ
เปน หลมุ เปน บอ เปนตน
- การใชแกสหงุ ตม ภายในบา น ตอ งปดถงั แกสหลงั การใชท ุกครงั้
- มีถงั ดบั เพลิงไวในบา น ตอ งศึกษาวิธกี ารใชแ ละสามารถหยิบใชไ ดสะดวก
- หลงั จากจดุ ธูปไหวพ ระควรดบั ไฟใหเรยี บรอย

เรอื่ งที่ 3 อนั ตรายท่ีอาจจะเกิดข้นึ จากการเดินทาง

การปองกันอุบัติเหตุนอกบานหรือจากการเดินทาง ควรใหความสําคัญเปนอยางย่ิงกับ
การจราจรเน่ืองจากอุบัติเหตุจากการใชรถใชถนน กอใหเกิดการศูนยเสียในชีวิตและทรัพยสิน
การปองกนั โดยการปฏบิ ัตติ ามกฎจราจรจงึ เปนสง่ิ จําเปน มขี อ ปฏิบตั ทิ ี่ถกู ตองเพอื่ ความปลอดภยั

ขอ ควรปฏบิ ตั ิในการปอ งกันอบุ ตั เิ หตจุ ากการเดนิ ทาง

114

1. ขอ ปฏบิ ัติในการเดนิ ทาง
- ควรศกึ ษาและปฏิบตั ติ ามกฎจราจรอยา งเครงครดั
- ควรเดินบนทางเทาและเดนิ ชดิ ซายของทางเทา
- ถาไมมที างเทาใหเ ดินชิดขวาของถนนมากทส่ี ดุ เพ่ือจะไดเ หน็ รถท่ีสวนมาได
- บรเิ วณใดที่มที างขามหรือสะพานคนขาม ควรขา มถนนตรงทางขาม หรือสะพานน้นั
- อยา ปนปายขามรวั้ กลางถนนหรือรั้วริมทาง
- ถาตองออกนอกบานเวลาค่ําคืน ควรสวมใสเสื้อผาสีขาวหรือสีออนๆ เพื่อรถจะได

มองเห็นชดั เจน

2. ขอควรปฏบิ ตั ใิ นการใชรถประจําทาง
- ควรรอขึน้ รถ บริเวณปายรถประจาํ ทาง และขนึ้ รถดว ยความรวดเรว็
- เม่ือจะขนึ้ หรอื ลงจากรถ ควรรอใหรถเขาปาย และจอดใหสนทิ กอน
- ไมแยงกนั ขึน้ หรอื ลงรถ ควรขึน้ และลงตามลาํ ดบั กอน – หลงั
- ไมหอ ยโหนขา งรถ หลงั รถ หรือขึน้ ไปอยบู นหลงั คารถ เพราะอาจพลดั ตกลงมาได
- เมือ่ ขนึ้ บนรถแลวควรเดินชิดเขาขางใน หาที่นั่งและนั่งใหเปนท่ี ถาตองยืนก็ควรหา

ท่ียดึ เหนย่ี วใหม ัน่ คง
- ไมย น่ื สว นใดสวนหนง่ึ ของรางกายออกนอกรถ
- ไมรบกวนสมาธิผูขับ และไมพูดยุแหยหรือพูดสงเสริมใหผูขับ ขับรถดวย

ความประมาท และไมค วรนําโทรศัพทขึ้นมาเลน รบกวนผอู น่ื

3. ขอ ควรปฏบิ ัตใิ นการโดยสารรถไฟ
- ไมแยงกันขึ้นหรอื ลงจากรถไฟ
- ไมหอยโหนขา งรถ น่ังบนหลงั คา หรอื นง่ั บนขอบหนา ตางรถไฟ
- ไมยื่นสว นหนึ่งสว นใดของรางกายออกนอกรถไฟ
- ไมเ ดนิ เลน ไปมาระหวางตูรถไฟ และไมย ืนเลนบริเวณหวั ตอระหวา งตูร ถไฟ
- สัมภาระตาง ๆ ควรจัดเก็บเขาที่ใหเรียบรอย ไมวางใหเปนท่ีกีดขวางทางเดินและ

ไมเก็บไวบนทสี่ งู ในลักษณะท่ีอาจหลนมาถูกคนได
- ไมดืม่ เคร่ืองดื่มทมี่ ีแอลกอฮอล
- ถา มอี บุ ตั ิเหตเุ กิดขึ้นหรือจะเกิดอบุ ตั เิ หตขุ ึ้น ถารถไฟไมหยุดว่ิงใหดึงสายโซสัญญาณ

ขา งตรู ถไฟ เพื่อแจง เหตใุ หเ จาหนาทป่ี ระจาํ รถไฟทราบ

115

4. ขอควรปฏบิ ตั ิในการโดยสารเรอื
- การข้ึนลงเรือ ตองรอใหเรือเขาเทียบทาและจอดสนิทกอน ควรจับราวหรือส่ิงยึด

เหนยี่ วขณะที่กาวขน้ึ หรอื ลงเรอื
- หาท่นี ง่ั ใหเ รียบรอ ย ไมไตก าบเรือเลน ไมย นื พกั เทา บนกาบเรือ ไมน่งั บนกาบเรือ หรือ

บรเิ วณหัวทายเรือ เพราะอาจพลดั ตกน้ําไดระหวางเรือแลน
- ไมใ ชม อื เทาราน้าํ เลน ขณะอยบู นเรือ
- เม่ือเวลาตกใจ ไมควรเกาะกลมุ หรอื ไมน่งั รวมกลุมกนั อยดู านใดดา นหน่งึ ของเรอื

เพราะจะทําใหเรอื เอยี งและลม ได
- ควรทราบที่เกบ็ เครอื่ งชชู พี เพือ่ ทจ่ี ะหยิบใชไดท ันทวงทเี มอ่ื เกดิ อบุ ตั ิเหตุเรือลม

เร่ืองที่ 4 อนั ตรายจากภัยธรรมชาติ

1. น้ําปาไหลหลากหรือนํ้าทวมฉับพลันมักจะเกิดข้ึนในท่ีราบตํ่าหรือที่ราบลุมบริเวณใกล
ภูเขาตนนํ้า เกิดข้ึนเนื่องจากฝนตกหนักตอเนื่องเปนเวลานานทําใหจํานวนน้ําสะสมมีปริมาณมากจน
พ้ืนดินและตนไมดูดซับนํ้าไมไหว ไหลบาลงสูที่ราบต่ําเบื้องลางอยางรวดเร็วทําใหบานเรือนพังทลาย
เสยี หายและอาจทําใหเกิดอันตรายถึงชวี ติ ได

2. นา้ํ ทว มหรือนํา้ ทว มขงั เปน ลกั ษณะของอุทกภยั ที่เกดิ ขึน้ จากปริมาณนา้ํ สะสมจํานวนมาก
ท่ไี หลบา ในแนวระนาบจากที่สูงไปยงั ท่ีต่ําเขาทวมอาคารบานเรือน สวนไรนาไดรับความเสียหาย หรือ
เปน สภาพน้าํ ทว มขัง ในเขตเมอื งใหญที่เกิดจากฝนตกหนักตอเนื่องเปนเวลานาน มีสาเหตุมาจากระบบ
การระบายน้าํ ไมดีพอมีสิ่งกอสรา งกีดขวางทางระบายนาํ้ หรือเกิดนํา้ ทะเลหนุนสงู กรณีพน้ื ท่ีอยูใกลชายฝง
ทะเล

3. น้ําลนตล่ิง เกิดขึ้นจากปริมาณนํ้าจํานวนมากที่เกิดจากฝนตกหนักตอเนื่องที่ไหลลงสู
ลําน้าํ หรือแมน า้ํ มปี ริมาณมากจนระบายลงสลู ุมนาํ้ ดา นลา ง หรือออกสูปากน้ําไมทัน ทําใหเกิดสภาวะน้ํา
ลน ตลิ่งเขาทวมสวน ไรนา และบานเรือนตามสองฝงนํ้า จนไดรับความเสียหาย ถนน หรือสะพานอาจ
ชาํ รดุ ทางคมนาคม

4. พายุหมุนเขตรอน ไดแก ดเี ปรสชน่ั พายโุ ซนรอน พายใุ ตฝ นุ
5. พายุฤดูรอน สวนมากจะเกิดระหวางเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน โดยจะเกิดถี่ใน
ภาคเหนือและภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ สว นภาคกลางและภาคตะวันออก การเกิดนอยคร้ังกวา สําหรับ
ภาคใตก็สามารถเกิดไดแตไมบอยนัก โดยพายุฤดูรอนจะเกิดในชวงท่ีมีลักษณะอากาศรอนอบอาว
ตดิ ตอ กนั หลายวัน แลว มีกระแสอากาศเย็นจากความกดอากาศสูงในประเทศจนี พัดมาปะทะกนั ทําใหเกดิ

116

ฝนฟาคะนองมีพายุลมแรง และอาจมีลูกเห็บตกไดจะทําความเสียหายในบริเวณที่ไมกวางนัก
ประมาณ 20 - 30 ตารางกโิ ลเมตร

6. ภัยจากคล่นื ยกั ษสึนามิ
6.1 คล่ืนสึนามิ คือ คล่ืนหรือกลุมคล่ืนที่มีจุดกําเนิดอยูในเขตทะเลลึก ซึ่งมักปรากฏ

หลังแผนดินไหวขนาดใหญ แผนดินไหวใตทะเล ภูเขาไฟระเบิด ดินถลม แผนดินทรุด หรืออุกกาบาต
ขนาดใหญ ตกสพู ืน้ ทะเลหรือมหาสมทุ รบนผิวโลก คลนื่ สึนามิท่ีเกดิ ข้ึนนจ้ี ะถาโถมเขา สูพ ืน้ ทีช่ ายฝง ทะเล
ดวยความรวดเร็วและรุนแรง สรางความเสียหายอยางใหญหลวงใหแกชีวิตและทรัพยสินท่ีอยูอาศัยที่
พงั พินาศไปพรอ ม ๆ กับมนษุ ยจ ํานวนมากมายท่อี าจไดรบั บาดเจ็บและลมตายไปดวยฤทธ์ิของมหาพิบัติ
ภยั ทเี่ กดิ ข้นึ อยา งฉบั พลัน

6.2 สญั ญาณเกดิ เหตแุ ละระบบเตอื นภัย
สัญญาณเตือนคล่ืนสึนามิ การสังเกตท่ีเมืองกามากุระ ประเทศญี่ปุน กําแพงกั้น

สึนามใิ นญป่ี นุ ขณะทีจ่ ดุ ต่าํ สดุ ของคลื่นเคลื่อนเขาสูฝง ใหสังเกตระดับนํ้าทะเลท่ีลดลงอยางรวดเร็วและ
ทําใหขอบทะเลรนถอยออกจากชายฝง ถาชายฝงนั้นมีความลาดชันนอย ระยะการรนถอยน้ีอาจมากถึง
800 เมตร ผทู ่ีไมท ราบถึงอันตรายที่จะเกิดข้ึนอาจยังคงรออยูที่ชายฝงดวยความสนใจ นอกจากนี้บริเวณ
ทต่ี ํ่า อาจเกิดน้าํ ทวมไดก อนทีย่ อดคลน่ื จะเขาปะทะฝง น้ําท่ีทวมนี้อาจลดลงไดกอนท่ียอดคลื่นถัดไปจะ
เคล่ือนที่ตามเขามา ดังนั้นการทราบขอมูลเก่ียวกับคลื่นสึนามิจึงเปนสิ่งที่สําคัญที่จะทําใหตระหนักถึง
อนั ตราย ตวั อยางเชน ในกรณีทรี่ ะดบั นํา้ ในครั้งแรกลดลงไปนั้น อาจมีคลื่นลูกใหญตามมาอีกได ดังน้ัน
บริเวณทมี่ คี วามเสยี่ งตอการเกิดสึนามกิ ารตดิ ตั้งระบบเตอื นภัยเพือ่ พยากรณ และตรวจจับการเกิดขึ้นของ
คล่นื ยักษน ้ี

6.3 ขอ ปฏบิ ตั ิในการปอ งกนั และบรรเทาภยั จากคลน่ื สนึ ามิ
ค ว ร รี บ อ พ ย พ ขึ้ น ไ ป ใ น ที่ สู ง โ ด ย เ ร็ ว ที่ สุ ด แ ล ะ ร อ ป ร ะ ก า ศ จ า ก ห น ว ย ง า น

เม่ือสถานการณป ลอดภยั หากทา นอยใู นทะเล ขอควรปฏบิ ัติ คอื
(1) เน่ืองจากเราไมสามารถรูสึกถึงคลื่นสึนามิไดในขณะที่อยูในมหาสมุทรเปด

ดงั น้ันหากอยูในทะเลและมปี ระกาศเตอื นภยั ในพน้ื ที่คลน่ื สึนามสิ ามารถทาํ ใหร ะดับนา้ํ ทะเลเปลยี่ นแปลง
อยางรวดเรว็ และทําใหเกดิ กระแสนํา้ แปรปรวนยุงเหยิงและอันตรายในบริเวณชายฝงจึงไมควรแลนเรือ
กลับเขาฝง

(2) หากมีเวลาพอสามารถเคลื่อนยายเรือออกไปบริเวณน้ําลึก โดยพิจารณา
หลกั เกณฑก ารดแู ลควบคุมทาเรือจากหนว ยงานทม่ี ีอํานาจหนาทรี่ ับผิดชอบตาง ๆ ดว ย

(3) เมื่อเหตกุ ารณสงบแลว แตอาจยังเกิดผลขางเคียงตาง ๆ การนําเรือกลับเขาสูทา
ตองตดิ ตอ กับหนว ยทา เรือเพื่อตรวจสอบความปลอดภัยเสยี กอ น

117

7. ไฟปา การเกดิ ไฟปา เกดิ จากความประมาทมักงายของคน ไฟปารอยละ 90 เกิดจากฝมือ
มนษุ ย โดยเฉพาะผบู ุกรกุ ไปในปาทาํ การกอ กองไฟแลวไมด ับไฟใหส นิท หรือทิง้ กน บหุ รีโ่ ดยไมดับกอน
ไฟปาจะทําความเสยี หายใหกับปาไม แลว ยงั ทําลายชวี ติ สัตวปา อีกดวย ตลอดจนกอใหมลพิษทางอากาศ
บรเิ วณกวางและมผี ลกระทบตอ การจราจรทางอากาศดวย

8. อคั คภี ัย มักจะเกิดความประมาทของมนษุ ย ทําใหเกดิ การสญู เสียอยางใหญหลวงตอชีวิต
และทรพั ยสนิ ดงั นั้นจึงควรระมัดระวังปองกันไมใหเกิดอัคคีภัย โดยดูจากการปฏิบัติในชีวิตประจําวัน
ในเรอ่ื งการหุงตม การใชแกส การจุดธปู บชู าพระ การรีดผา การทง้ิ กน บุหร่ี การเกบ็ เชื้อเพลิงสารเคมีในท่ี
ปลอดภยั

กจิ กรรมทายบท
1. ใหผูเรยี นอธบิ ายถงึ ความเส่ยี งทม่ี ตี อ ชวี ิตประจาํ วนั มากทสี่ ดุ พรอมแนวทางหลกี เลย่ี ง
2. ใหผเู รยี นแบงกลุมอภปิ รายอันตรายที่อาจจะเกดิ ขึน้ ในแตล ะวันพรอ มคําแนะนาํ ปอ งกนั

118

บทที่ 8
ทักษะชีวิตเพ่ือการคดิ

สาระสําคัญ

การมคี วามรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั ทกั ษะทีจ่ าํ เปน สาํ หรับชีวิตมนุษย โดยเฉพาะทักษะเพื่อการคิด
ทจี่ าํ เปนสาํ หรบั ชวี ติ 10 ประการ ซ่ึงจะชว ยใหบ คุ คลดังกลาว สามารถท่จี ะดาํ รงชีวิตในครอบครัว ชุมชน
และสังคมอยา งมคี วามสุข

ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั

1. มคี วามรคู วามเขา ใจถึงความหมาย ความสาํ คญั ของทกั ษะชวี ิต 10 ประการ
2. มคี วามรูเกีย่ วกบั ทักษะชีวติ ทจ่ี าํ เปนในการคิด

ขอบขา ยเนือ้ หา

เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ของทกั ษะชีวิต 10 ประการ
เรอื่ งท่ี 2 ทกั ษะชวี ติ ท่ีจําเปน

119

เนื่องจากสภาพสงั คม เศรษฐกิจ และการเมืองในปจจุบัน มีการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว ทําให
ประชาชนตองปรับตวั เพื่อดาํ รงชีวติ ใหอ ยูร อดภายใตส ถานการณท่ีแข็งขัน และเรงรีบ ดังกลาว ซึ่งการท่ี
จะปรับตัวใหอยูในสังคมไดอยางมีความสุข จําเปนตองมีทักษะในการดําเนินชีวิต เชน ทักษะการ
แกป ญหา ทักษะการตัดสนิ ใจ ทกั ษะการคิดอยางมวี จิ ารณญาณ เปน ตน

เรอ่ื งท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คัญของทกั ษะชีวติ 10 ประการ

ทักษะชวี ติ (Life skill) หมายถึง คุณลักษณะหรือความสามารถเชิงสังคม จิตวิทยา ที่เปนทักษะ
ที่จะชว ยใหบคุ คลสามารถเผชญิ สถานการณตา งๆทเี่ กดิ ขน้ึ ในชวี ิตประจําวันได อยางมีประสิทธิภาพและ
เตรยี มพรอ มสําหรบั การปรับตวั ในอนาคต

องคประกอบของทักษะชวี ิต มี 10 ประการ
องคป ระกอบของทกั ษะชีวติ จะมีความแตกตางกันตามวัฒนธรรมและสถานท่ี แตท กั ษะชีวิต

ท่ีจําเปนทส่ี ุดทที่ กุ คนควรมี ซงึ่ องคก ารอนามัยโลกไดส รปุ ไว และถือเปน หวั ใจสาํ คัญในการดํารงชวี ิต คอื
1. ทักษะการตัดสินใจ (Decision making) เปนความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับ

เรอื่ งราวตางๆ ในชีวิตไดอยางมีระบบ เชน ถาบุคคลสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการกระทําของตนเองที่
เก่ียวกับพฤติกรรมดานสุขภาพ หรือความปลอดภัยในชีวิต โดยประเมินทางเลือกและผลท่ีไดจากการ
ตัดสินใจเลือกทางที่ถกู ตอ งเหมาะสม กจ็ ะมีผลตอ การมีสุขภาพที่ดีทั้งรา งกายและจิตใจ

2. ทักษะการแกปญหา (Problem Solving) เปนความสามารถในการจัดการกับปญหาที่
เกดิ ขน้ึ ในชีวิตไดอ ยางมีระบบ ไมเ กดิ ความเครยี ดทางกายและจติ ใจจนอาจลกุ ลามเปนปญหาใหญโตเกิน
แกไ ข

3. ทกั ษะการคิดสรางสรรค (Creative thinking) เปนความสามารถในการคิดที่จะเปนสวน
ชวยในการตัดสินใจและแกไขปญหาโดยการคิดสรางสรรค เพื่อคนหาทางเลือกตางๆรวมทั้งผลที่จะ
เกดิ ขนึ้ ในแตละทางเลอื ก และสามารถนําประสบการณม าปรับใชในชวี ติ ประจําวันไดอยางเหมาะสม

4. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical thinking) เปนความสามารถในการคิด
วิเคราะหข อมูลตา งๆ และประเมินปญหาหรือสถานการณท ี่อยูรอบตัวเราท่มี ผี ลตอ การดาํ เนินชวี ิต

5. ทักษะการส่อื สารอยา งมีประสิทธิภาพ (Effective communication) เปนความสามารถใน
การใชค ําพูดและทา ทางเพือ่ แสดงออกถึงความรสู ึกนกึ คดิ ของตนเองไดอยา งเหมาะสมกับวัฒนธรรมและ
สถานการณตางๆ ไมวาจะเปนการแสดงความคิดเห็น การแสดงความตองการ การแสดงความชื่นชม
การขอรอ ง การเจรจาตอ รอง การตักเตอื น การชว ยเหลอื การปฏิเสธ ฯลฯ

120

6. ทักษะการสรา งสมั พันธภาพระหวางบคุ คล (Interpersonal relationship)
เปน ความสามารถในการสรา งความสัมพันธท ดี่ รี ะหวางกันและกัน และสามารถรักษาสัมพันธภาพไวได
ยนื ยาว

7. ทักษะการตระหนักรูในตน (Self awareness) เปนความสามารถในการคนหารูจักและ
เขาใจตนเอง เชน รขู อดี ขอเสียของตนเอง รูความตองการ และส่ิงที่ไมตองการของตนเอง ซึ่งจะชวยให
เรารูตัวเองเวลาเผชิญกับความเครียดหรือสถานการณตางๆ และทักษะนี้ยังเปนพื้นฐานของการพัฒนา
ทักษะอืน่ ๆ เชน การส่ือสาร การสรา งสมั พนั ธภาพ การตัดสนิ ใจ ความเหน็ อกเห็นใจผอู ืน่

8. ทักษะการเขาใจผูอ นื่ (Empathy) เปนความสามารถในการเขาใจความเหมือนหรือความ
แตกตางระหวา งบุคคล ในดา นความสามารถ เพศ วยั ระดบั การศึกษา ศาสนา ความเชื่อ สีผิว อาชีพ ฯลฯ
ชวยใหสามารถยอมรับบุคคลอื่นที่ตางจากเรา เกิดการชวยเหลือบุคคลอื่นท่ีดอยกวา หรือไดรับความ
เดอื ดรอน เชน ผูติดยาเสพติด ผตู ดิ เชอื้ เอดส

9. ทักษะการจดั การกับอารมณ (Coping with emotion) เปนความสามารถในการรบั รูอ ารมณ
ของตนเองและผอู ่นื รูวาอารมณม ีผลตอ การแสดงพฤติกรรมอยางไร รวู ธิ กี ารจัดการกับอารมณโ กรธ และ
ความเศรา โศก ท่ีสงผลทางลบตอรา งกาย และจติ ใจไดอ ยางเหมาะสม

10. ทักษะการจัดการกบั ความเครียด (Coping with stress) เปนความสามารถในการรับรูถึง
สาเหตุ ของความเครียด รวู ิธีผอ นคลายความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดบั ความเครียด เพื่อให
เกิดการเบ่ียงเบนพฤติกรรมไปในทางท่ีถูกตอ งเหมาะสมและไมเ กดิ ปญ หาดา นสุขภาพ

เรือ่ งที่ 2 ทักษะชีวติ ที่จาํ เปน

จากองคป ระกอบของทักษะชวี ติ 10 ประการ เมื่อจําแนกแลว มที ักษะ 3 ประการที่จะชวยในการ
ดาํ รงชวี ติ ของตนเอง ครอบครวั และสังคมไดอยางมคี วามสุข คอื

1. ทกั ษะการตัดสินใจ (Decision making)การตัดสนิ ใจเปนกระบวนการของการหาโอกาสท่ี
จะหาทางเลือกที่เปนไปไดและการเลือกทางเลือกที่มีอยูหลายๆ ทางเลือกและไดแบงการตัดสินใจ
ออกเปน 2 ชนดิ คอื

1.1 การตัดสนิ ใจที่กาํ หนดไวล วงหนา (Program decision) เปน การตัดสนิ ใจตามระเบยี บ
กฎเกณฑ แบบแผนทีเ่ คยปฏบิ ัตมิ าจนกลายเปน งานประจาํ (Routine) เชน การตัดสินใจเกี่ยวกับการเรียน
ตอ การลงทนุ ประกอบอาชีพ การปลูกสรางบา นพกั อาศัย เปน ตน การตดั สนิ ใจแบบกําหนดไวลวงหนานี้
จะเปด โอกาสใหบุคคลน้ันเลอื กทางเลือกไดนอย เพราะเปน การตดั สนิ ใจภายใตส ถานการณท แี่ นน อน

121

1.2 การตดั สนิ ใจทีไ่ มไ ดก าํ หนดไวล วงหนา (Non – Program decision) เปนการตัดสินใจ
ในเรื่องใหมท่ีไมเคยมีมากอน และไมมีกฎเกณฑ ไมมีระเบียบ จึงเปนเรื่องท่ีสรางความกังวลใจ
พอสมควร ซึ่งบางครั้งผูบ รหิ ารจะตองคดิ ถงึ เรอื่ งความเสี่ยงและความไมแ นนอนท่จี ะเกิดข้ึนดวย เชน

การตดั สินใจเปลย่ี นงานใหม การตัดสินใจที่จะขยายธุรกิจเพิ่ม การตัดสนิ ใจท่ีจะลงทนุ ในธุรกิจตัวใหม
เปนตน

ข้นั ตอนการตดั สนิ ใจ สามารถแบง ออกไดเ ปน ดงั นค้ี ือ
ขั้นที่ 1 การระบุปญหา (Defining problem) เปน ข้นั ตอนแรกทีม่ คี วามสาํ คญั อยางมาก

เพราะจะตอ งระบปุ ญหาไดถ กู ตอ ง จงึ จะดําเนนิ การตัดสินใจในข้นั ตอนตอ ๆ ไปได
ขน้ั ที่ 2 การระบขุ อ จาํ กัดของปจจัย (Identify limiting factors) เปนการระบุปญหาไดถูกตอง

แลว นําไปพิจารณาถึงขอจํากัดตาง ๆ ของตนเองหรือหนวยงาน โดยพิจารณาจากทรัพยากรซึ่งเปน
องคป ระกอบของกระบวนการผลิต

ขั้นท่ี 3 การพัฒนาทางเลือก (Development alternative) ตอนที่ตองพัฒนาทางเลือกตาง ๆ
ข้นึ มาซงึ่ ทางเลอื กเหลาน้ีควรเปนทางเลอื กที่มีศกั ยภาพและมีความเปนไปไดในการแกปญหาใหนอยลง
หรือใหประโยชนสูงสุด เชน เพิ่มการทํางานกะพิเศษ เพิ่มการทํางานลวงเวลาโดยใชตารางปกติ
เพ่มิ จํานวนพนักงาน เปน ตน

ขนั้ ที่ 4 การวเิ คราะหท างเลือก (Analysis the alternative) เมือ่ ไดท ําการพฒั นาทางเลือกตา ง ๆ
โดยนาํ เอาขอดขี อเสยี ของแตละทางเลือกมาเปรียบเทียบกันอยางรอบคอบ ควรพิจารณาวาทางเลือกน้ัน
หากนาํ มาใช จะเกดิ ผลตอเนอ่ื งอะไรตามมา

ขั้นที่ 5 การเลือกทางเลือกที่ดีท่ีสุด (Select the best alternative) เมื่อผูบริหารไดทําการ
วิเคราะห และประเมนิ ทางเลือกตางๆ แลว บุคคลควรเปรียบเทยี บขอดแี ละขอเสยี ของแตละทางเลอื ก
อีกครง้ั หน่ึง แลวจึงตัดสินใจ

2. ทกั ษะการแกปญ หา (Problem solving)
ทักษะการแกปญหาอาจทําไดหลายวิธี ทั้งน้ีข้ึนอยูกับลักษณะของปญหา ความรูและ

ประสบการณของผูแ กปญหานัน้ ซง่ึ แตละขั้นตอนมีความสมั พนั ธดงั น้ี
2.1 ทาํ ความเขาใจปญ หา ผแู กป ญ หาจะตองทาํ ความเขา ใจกับปญ หาท่ีพบใหถ องแท

ในประเดน็ ตางๆ คอื
- ปญ หาถามวาอยา งไร

122

- มีขอมูลใดแลว บาง
- มีเงอื่ นไขหรอื ตอ งการขอมูลใดเพมิ่ เติมอกี หรอื ไม
การวิเคราะหปญหาอยางดีจะชวยใหข้ันตอนตอไป ดําเนินไปอยางราบรื่น การจะ
ประเมินวาผูเรียนเขาใจปญหามากนอยเพียงใด ทําไดโดยการกําหนดใหผูเรียนเขียนแสดงถึงประเด็น
ตา งๆ ที่ เกยี่ วของกบั ปญ หา
2.2 วางแผนแกปญหา ข้ันตอนน้ีจะเปนการคิดหาวิธี วางแผนเพ่ือแกปญหาโดยใชขอมูล
จากปญหาที่ไดวิเคราะหไวแลวในข้ันท่ี 1 ประกอบกับขอมูลและความรูที่เกี่ยวของกับปญหานั้นและ
นาํ มาใชป ระกอบการวางแผนการแกปญ หาในกรณที ปี่ ญ หาตองตรวจสอบโดยการทดลอง ขั้นตอนนี้ก็จะ
เปน การวางแผนการทดลอง ซึง่ ประกอบดวยคาดคะเนผลท่ีจะเกดิ ลว งหนา (การตัง้ สมมตฐิ าน) กาํ หนดวิธี
ทดลองหรอื ตรวจสอบและอาจรวมถึงแนวทางในการประเมินผลการแกปญหา
2.3 ดาํ เนนิ การแกปญหาและประเมินผล ขนั้ ตอนน้จี ะเปน การลงมอื แกป ญ หาและประเมนิ วา
วิธีการแกป ญหาและผลท่ีไดถูกตองหรือไม หรือไดผลเปนอยางไร ถาการแกปญหาทําไดถูกตองก็จะมี
การประเมินตอไปวาวิธีการน้ันนาจะยอมรับไปใชในการแกปญหาอ่ืนๆ แตถาพบวาการแกปญหานั้น
ไมป ระสบความสาํ เร็จก็จะตอ งยอ นกลับไปเลือกวธิ กี ารแกปญ หาอืน่ ๆท่ีไดกําหนดไวแลวในข้ันที่ 2 และ
ถา ยังไมประสบความสาํ เร็จ ผเู รียนจะตองยอ นกลบั ไป ทาํ ความเขาใจปญ หาใหมวามีขอบกพรองประการ
ใด เชนขอ มูลกาํ หนดใหไมเพยี งพอ เพื่อจะไดเริ่มตนการแกป ญหาใหม
2.4 ตรวจสอบการแกปญหา เปนการประเมินภาพรวมของการแกปญหาท้ังในดานวิธีการ
แกปญหา ผลการแกป ญหาและการตัดสินใจ รวมท้ังการนาํ ไปประยุกตใ ช ทงั้ นี้ในการแกป ญหาใด ๆตอง
ตรวจสอบถึงผลกระทบตอครอบครัวและสังคมดวย
แมวาจะดาํ เนินตามขัน้ ตอนทกี่ ลา วมาแลว ก็ตาม ผูแกปญหาตองมีความมั่นใจวาจะสามารถ
แกปญหานั้นได รวมทั้งตองมุงม่ันและทุมเทใหกับการแกปญหา เน่ืองจากบางปญหาตองใชเวลาและ
ความพยายามเปน อยางสงู นอกจากนีถ้ า ผเู รียนเกิดความเหน่ือยลาจากการแกปญหาก็ควรใหผูเรียนไดมี
โอกาสผอ นคลาย แลว จึงกลบั มาคดิ แกปญหาใหม ไมค วรทอแทห รือยอมแพ

3. ทกั ษะการคดิ สรางสรรค (Creative Thinking)
3.1 ลักษณะสาํ คญั ของความคดิ ริเรม่ิ สรา งสรรคจะประกอบดวยคณุ ลกั ษณะตา ง ๆ

ดงั ตอ ไปนีค้ ือ
(1) เปนความคดิ ที่มีอสิ ระ และสรา งใหเ กิดเปน แนวคดิ ใหมๆ
(2) ไมม ขี อบเขตจาํ กัด หรอื กฎเกณฑตายตวั และเปนแนวคิดท่นี า จะเปน ไปได
(3) เปนแนวคิดที่อาศยั การมองทกี่ าวไกลสรา งใหเกิดความคดิ ทตี่ อ เนื่อง

123

(4) เปน ความคิดท่อี ยใู นลักษณะของจนิ ตนาการ ซึง่ คนทว่ั ไปจะไมค อ ยคิดกัน
(5) ระบบของความคิดน้จี ะกระจายไปไดห ลายทศิ ทาง และหลายทางเลอื ก
(6) เปน ความคิดที่อยใู นลักษณะแปลก และแหวกแนวออกไปจากความคิดปกติทั่วไป
(7) สรางใหเกิดสิ่งประดิษฐใหม นวัตกรรมใหม และมีการพัฒนาที่แปลกใหมที่เปน
ประโยชนและสรา งสรรค
(8) ความคดิ นีจ้ ะไมก อ ใหเ กิดความเสยี หาย หรอื เปน ภยั ตอตนเองและผูอ ่นื

3.2 ทาํ ไมตอ งฝกและพัฒนาใหเ กดิ ความคิดสรางสรรค
ความคิดสรางสรรคสามารถฝกและพัฒนาได โดยคนเราจะมีความพรอมตั้งแตวัยเด็ก

ซ่ึงอยูระดับประถมศกึ ษาจะจดั หลักสตู รใหเออื้ อํานวยและกระตนุ ใหเกิดความคิดริเร่ิมตางๆ เพื่อนําไปสู
การพฒั นาอยางสรา งสรรค ดงั นค้ี ือ

1. สรางใหบุคคลกลาคิดกลาแสดงออก คนที่มีความคิดสรางสรรคมักจะเปนบุคคล
ท่กี ลา เสนอวธิ ีการและแนวทางใหม ๆ ทไ่ี มมใี ครคิดกันมากอ น และจะเปน คนทตี่ อสูอยางเต็มที่ เพื่อที่จะ
แสดงความคิดเหน็ ท่ีถูกตอ งของตนเอง

2. ความคิดนี้จะนําบุคคลไปสูส่ิงใหมและวิธีการใหม ความคิดริเร่ิมสรางสรรคจะ
กอใหเ กดิ สง่ิ ใหม นวัตกรรมใหม จึงเปนสิ่งจําเปนอยางหนึ่งในการที่จะใหบุคคลหลุดพนจากเรื่องจําเจ
ทต่ี อ งประสบอยทู ุกวัน

3. สรางใหบุคคลเปนผูที่มองโลกในมุมกวาง และยืดหยุน นอกจากจะสรางความคิด
ใหมหรือไดคนพบส่ิงใหม ๆ และสรางวิธีการใหมๆแลว ผูท่ีมีความคิดสรางสรรคน้ันแมจะมองส่ิง
เดียวกันกบั ท่ีทกุ คนมองอยูแตความคิดของเขาจะไมเหมือนคนอื่นๆโดยจะคดิ แตกตา งไปอยา งไรขอบเขต
เปน ความคดิ ตามจินตนาการท่ีมอง และรับรูสงิ่ ตาง ๆ รอบขา งในแงม มุ ท่ีแตกตา งจากคนทว่ั ๆ ไป

4. สรางใหบุคคลไมอ ยูกบั ท่ี และบมเพาะความขยัน คนที่มคี วามคิดสรางสรรคจะเปน
ผูท ่ที ํางานหนกั มสี มาธิสามารถทํางานไดนาน มีความขยันและกระตือรือรน อยากรู อยากเห็น คนควา
และทดลองสิง่ ใหม ๆ อยเู สมอ

5. สรา งใหบคุ คลเกิดความสามารถในการแกไ ขปญ หาตามสภาพและตามขอ จาํ กัดของ
ทรัพยากร คนทม่ี ีความคิดสรา งสรรคจะไมมีการสรางเงื่อนไขในความคิดสามารถคิดหาแนวทางแกไข
ปญหา และตัดสินใจตามสภาพแวดลอมของปญ หาไดภายใตอุปสรรคและขอจํากัดของทรัพยากรตาง ๆ
ในทาํ นองทว่ี า “Small and Beautiful” หรือ “จิ๋ว แต แจว ”

6. สรางผลงานและเกิดส่ิงใหม ๆ นักสรางสรรคจะมีความสามารถในการอธิบาย
สื่อสาร สรา งความเขาใจใหผ ูอ ืน่ นําความคดิ ท่มี คี า ของตนไปทาํ ใหเกิดประโยชนได

124

ผูที่มีความคดิ สรางสรรคจะใชส ิ่งทกี่ ลาวมานี้เปน สอื่ และเปนแนวทางในการพัฒนาความสามารถ
ของตนเองไดดี

3.3 วธิ ีการพฒั นาใหเ กดิ ความคิดสรา งสรรค
การพัฒนาใหเ กดิ ความคิดสรางสรรคใ นตนเอง จะตอ งฝกและพฒั นาตนเองดงั นี้
(1) ใหอสิ ระตนเอง
(2) นาํ ตนออกนอกขอบเขต กฎเกณฑ กรอบ และเกราะกาํ ลังตางๆ
(3) คดิ ใหล กึ ซง้ึ ละเอียด รอบคอบ
(4) อาศัยการใชส มาธแิ ละสตใิ หอยเู หนอื อารมณ
(5) ปราศจากอคติ คานิยมสงั คม
(6) ยอมรับคําวิพากษว จิ ารณไ ด
(7) อยาใหเวลามาเรงรดั ความคดิ จนเกนิ ไป
(8) ไมม งุ หวงั ผลกําไรจากความคดิ
(9) มีทกั ษะในการฟง
(10) หม่ันฝกฝนความคิดอยางสมํ่าเสมอ

3.4 วิธกี ระตุนใหเ กดิ ความคิดริเริ่มสรางสรรค
การกระตุนใหบุคคลเกดิ ความคิดรเิ ร่ิมสรา งสรรคไ ดนนั้ ผูทีเ่ ปนตัวกระตุน อาทิเชน พอ

แม ผูปกครอง ครู หรือบังคับบัญชา สามารถใชวิธีการตางๆ ตอไปนี้ฝกใชความคิดอยางสรางสรรคได
โดยอยใู นบรรยากาศท่ดี ี เอื้ออํานวยใหเกดิ การใชปญญา คอื

(1) การระดมสมองอยางอสิ ระ
(2) การเขยี นวิจารณค วามคดิ
(3) การแยกความเหมือน – ตาง
(4) การอปุ มาอุปไมย
(5) การมคี วามคลมุ เครือ

3.5 อปุ สรรคของความคดิ สรางสรรค
(1) อปุ สรรคจากตนเองไมมน่ั ใจในตนเอง ใชความเคยชนิ และสญั ชาตญาณแกไขปญหา

พอใจในคําตอบเดิม ๆ กลัวพลาด ไมกลาเสี่ยง ไมกลารับผิดชอบ ชอบสรางขอบเขตและกฎเกณฑให
ตนเอง ชอบเลียนแบบแอบอางผูอ่ืน ชอบเปนผูตาม สามารถทําตามคําส่ังไดดี ไมชอบแสวงหาความรู
ไมเสาะหาประสบการณ ไมเ ปดใจ ปราศจากการยืดหยนุ ไมมสี มาธิ ไมมีสติ

125

(2) อุปสรรคจากบคุ คลอนื่ ไมย อมรบั ฟง มงุ ตาํ หนิ วิจารณ และปฏเิ สธทุกประเด็น อิจฉา
เยาะเยย ถากถาง ปด โอกาส

(3) ขาดการกระตุนสงเสริม มีการบั่นทอนกําลังใจ ปราศจากการยอมรับ เนนผลกําไร
จนเกนิ ไป มีความจาํ กัดดา นเวลา ทรพั ยากรอื่น ๆ

ดงั นั้น การจะสรางใหตนเองมีความคิดสรางสรรค หรือสงเสริม กระตุนใหบุคคลเกิด
ความคดิ ริเร่ิมสรา งสรรค จึงควรจัดกิจกรรมและสภาพแวดลอมใหเอื้ออํานวย พรอม ๆ กับการปองกัน
และขจดั อุปสรรคดังที่กลาวมาแลว

4. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical thinking) การคิดอยางมีวิจารณญาณ คือ
ความสามารถในการสรา งและประเมินขอ สรุปจากหลกั ฐานหรือสภาวการณใดไดอยางถูกตองตามความ
เปนจริง มอี งคประกอบ 4 อยางดงั นี้

4.1 ทักษะเบ้ืองตนสําหรับใชเปนเครื่องมือในการคิด ไดแก ความสามารถในการสังเกต
ความสามารถในการคน หารูปแบบและ การสรปุ สาระสาํ คญั และการประเมินขอสรุปบนพื้นฐานจากการ
สังเกต

4.2 ความรูเฉพาะเก่ียวกับส่ิงที่ตองคิด ไดแก ความรูเก่ียวกับเน้ือหาสาระ หลักฐาน หรือ
สถานท่ีเกี่ยวของ เชน เม่ือตองตัดสินใจวาจะเช่ือหรือไมเช่ือในเรื่องใด ตองหาเหตุผล หลักฐานตาง ๆ
ประกอบการตัดสนิ ใจ

4.3 การรคู ดิ ไดแ ก รกู ระบวนการรูคดิ ของตนและควบคุมใหปฏบิ ัตติ ามกระบวนการคิดน้ัน
เชน ตอ งจดจอ ใครค รวญ พิจารณาตามหลักเหตุผล เปน ตน

4.4 แรงจูงใจ หมายถึง พลังท่ีใชในการคิด ซึ่งเกิดจากความตองการหรือปรารถนาที่จะคิด
อยางมวี จิ ารณญาณ แรงจงู ใจในการคิดจะกําหนดเจตคติ และนิสัยในการคิดของบุคคลน้ัน ๆ ทําใหเช่ือ
หรอื ไมเช่อื ในเรื่องใดเรื่องหน่งึ

กิจกรรมทา ยบท
1. จงอธบิ ายถงึ ทักษะชีวติ ในขอใดท่ผี ูเรียนเคยนําไปใชใ นชวี ิตประจําวนั อยา งนอย

3 ทกั ษะพรอมยกตวั อยา งประกอบ
2. ใหผูเรียนแบง กลุมอภปิ รายทกั ษะชวี ติ ท่ีมคี วามจําเปนในการดาํ เนนิ ชีวิตประจําวนั

มากที่สดุ และนาํ เสนอในกลมุ

126

บทที่ 9
อาชพี กับงานบรกิ ารดา นสุขภาพ

ความหมายงานบรกิ ารดานสขุ ภาพ

ในปจจุบันคนเรามีการดแู ลสุขภาพของตนเองกันมากข้ึน โดยใหความสําคัญตอตัวเองเพ่ิมเติม
จากปจจัย 4 ท่ีตองใหความสําคัญอยูแลว จึงเกิดธุรกิจงานบริการดานสุขภาพเพ่ือตอบสนองตอ
ความตอ งการของทกุ ๆ คน ซึ่งมหี ลายประเภท เชน การนวดแผนไทย การทําสปา การฝกโยคะ การเตน
แอโรบิค และการลีลาศเพือ่ สุขภาพ เปนตน ในท่นี จี้ ะขอยกตวั อยางเชน การนวดแผนไทย เพื่อเปนลูทาง
ไปสูการประกอบอาชีพกับงานบริการดานสุขภาพไดตอไป

การนวดแผนไทย

การนวดแผนไทย เปน ภูมิปญญาอนั ลาํ้ คาของคนไทยท่ีสั่งสมและสืบทอดมาแตโบราณ คนไทย
เรียนรูวิธีการชวยเหลือกันเองเมื่อปวดเม่ือย เจ็บปวย รูจักการผอนคลายกลามเน้ือดวยการบีบ นวด
ยดื เหยียด ดัดดึงตนเอง หรือรูไวชวยเหลือผูอ่ืน การนวดเปนการชวยเหลือเกื้อกูลที่อบอุนเริ่มจากคน
ในครอบครัวดว ยสอ่ื สมั ผัสแหง ความรักและความเอื้ออาทร ถา ยทอดความรูจากการสั่งสมประสบการณ
จากคนรุน หน่ึงไปยังอีกรุนหนึ่ง จนกระทั่งมีหลักในการปฏิบัติและมีวิธีการท่ีเปนเอกลักษณเฉพาะตัว
และการนวดเปนศิลปะของการสัมผัสท่ีสรางความรูสึกอบอุน ผอนคลายความเม่ือยลา ทําใหเรารูสึก
สดชื่นท้งั รา งกายและจติ ใจ การนวดแผนไทยจงึ เปน ทั้งศาสตรและศลิ ปท ่ีมีพฒั นาการมาเปนลาํ ดับ แมว า
ความเจริญกาวหนา ทางเทคโนโลยอี นั ทนั สมัยของการแพทยแ ผนปจ จุบัน จะมีบทบาทสําคัญในการดูแล
สุขภาพของคนทั่วโลก แตหลายคนก็ยังเสาะแสวงหาทางเลือกอ่ืน ในการดูแลสุขภาพของตนเอง
ดว ยเหตุผลแตกตา งกัน การนวดแผนไทย เปนอีกทางเลอื กหนง่ึ สําหรับการดูแลสุขภาพ และไดรับความ

127

นิยมมากข้นึ เรอื่ ย ๆ เนือ่ งจาก ปจ จบุ นั มีการใชย าแกป วด และยากลอมประสาทหลายชนดิ และมผี ลแทรก
ซอนจาก ยาแกปวดบางชนิดคอนขางรุนแรง เชน ทําใหป วดทอง เกดิ แผลในกระเพาะอาหาร อาเจียนเปน
เลือด เปนตน

ประวตั ิการนวดแผนไทย

ในสมัยโบราณนั้น ความรูเกี่ยวกับการแพทยและการนวดของไทย จะสั่งสอนสืบตอกันมา
เปนทอด ๆ โดยครูจะรับศษิ ยไว แลวคอยสั่งคอยสอนใหจดจําความรูตาง ๆ ซ่ึงความรู ท่ีสืบทอดกันมานั้น
อาจเพิ่มขน้ึ สญู หาย หรอื ผดิ แปลกไปบา ง ตามความสามารถของครู และศษิ ยท สี่ ืบทอดกันมา

ในสมยั กรุงศรีอยธุ ยา รชั สมัยของ สมเดจ็ พระนารายณมหาราช การแพทยแ ผนไทย เจริญรุงเรือง
มาก โดยเฉพาะอยางยิ่งการนวดแผนไทย ปรากฏในทําเนียบศักดินาขาราชการฝายทหาร และพลเรือน
ทรงโปรดใหมีการแตงต้ังกรมหมอนวด ใหบรรดาศักด์ิเปนปลัดฝายขวา มีศักดินา 300 ไร ฝายซายมี
ศักดินา 400 ไร หลักฐานอกี ประการหน่ึงจากจดหมายเหตุของราชฑูตลาลูแบร ประเทศฝร่ังเศส บันทึก
เร่ืองหมอนวดในแผนดินสยาม มีความวา "ในกรุงสยามนั้น ถามีใครปวยไขลง ก็จะเร่ิมทําเสนสายยืด
โดยผูช ํานาญทางน้ี ข้ึนไปบนรางกายคนไขแ ลว ใชเทา เหยยี บ"

ในสมัยรัตนโกสินทร การแพทยแผนไทยไดสืบทอดมาจากสมัยอยุธยา แตเอกสารและวิชา
ความรูบางสว น สญู หายไปในชว งภาวะสงคราม ท้ังยงั ถูกจบั เปนเชลยสว นหน่ึง เหลือเพียงหมอพระท่ีอยู
ตามหัวเมือง พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ทรงโปรดใหระดมปนรูปฤาษีดัดตน 80 ทา และ
จารกึ สรรพวิชาการนวดไทย ลงบนแผนหินออน 60 ภาพ แสดงจุดนวดตาง ๆ อยางละเอียด ประดับบน
ผนังศาลาราย และบนเสาภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธ์ิ) เพ่ือใหประชาชนไดศึกษา
โดยทั่วกัน

ตอ มาใน พ.ศ.2375 ในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระนั่งเกลาเจาอยูหัว ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ
ใหบูรณะวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธ์ิ) ใหม ทรงให หลอรูปฤษีดัดตนเปนโลหะ มีการ
ปรบั ปรุงตํารายาสมุนไพร จารึกไวรอบอาราม และทรงใหรวบรวมตําราการนวด และตําราการแพทย
จารกึ ในวดั โพธ์ิ เพอื่ เผยแพรใหป ระชาชนทว่ั ไปศกึ ษา และนําความรูไปใชใ หเกดิ ประโยชนตอไป

ใน พ.ศ. 2397 สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว มีการชําระตําราการนวดไทยและ
การแพทยไทยเรียกวา “ตําราแพทยหลวง” หรือ แพทยในราชสํานัก และทรงโปรดใหหมอนวดและ
หมอยา ถวายการรักษาความเจ็บปว ยยามทรงพระประชวร แมเ สด็จประพาสแหงใด ตอ งมีหมอนวดถวาย
งานทกุ คร้ัง

128

ใน พ.ศ. 2499 สมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจา อยูหัว ทรงโปรดเกลาฯใหแพทยหลวงทํา
การสังคายนา และแปลตาํ ราแพทยจ าก ภาษาบาลี และสันสกฤตเปนภาษาไทย เรียกวาตําราแพทยศาสตร
สงเคราะห (ฉบับหลวง)

ตอมาเม่ือการแพทยแผนตะวันตกเขามาในสังคมไทย การนวด จึงหมดบทบาทจากราชสํานัก
ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว และมาฟนฟูอีกครั้งในสมัยรัชกาลปจจุบัน เมื่อมีการ
จัดต้ังอายุรเวชวิทยาลัย (วิทยาลัยสําหรับการแพทยแผนไทย) สวนการนวดกันเองแบบชาวบานยังคง
สบื ทอดตอ กันมาจากบรรพบุรษุ จนถึงปจจุบัน

แบบของการนวดแผนไทย

การนวดแผนไทยแบง ออกเปน 2 แบบ ไดแ ก
1. การนวดแบบราชสํานัก เปนการนวดเพ่ือถวายพระมหากษัตริย และเจานายชั้นสูง
ในราชสํานัก การนวดประเภทนี้จึงใชเฉพาะมือ นิ้วหัวแมมือ และปลายน้ิว เพ่ือที่ผูนวดจะไดสัมผัส
รางกายของผูรับการนวดใหนอยท่ีสุด และทวงทาที่ใชในการนวดมีความสุภาพเรียบรอย มีขอกําหนด
ในการเรียนมากมาย ผูที่เช่ียวชาญทางวิชาชีพดานนี้ จะไดทํางานอยูในรั้วในวังเปนหมอหลวง
มีเงินเดือนมยี ศมตี าํ แหนง
2. การนวดแบบทั่วไป (แบบเชลยศักด์ิ) หรือเรียกกันทั่วไปวา "จับเสน" เปนการนวดของ
สามญั ชนเพือ่ ผอนคลายกลามเน้ือ และชวยการไหวเวียนของโลหิต โดยใชมือนวดรวมกับอวัยวะอื่น ๆ
เชน ศอก เขา และเทา ดว ยทาทางทวั่ ไปไมมีแบบแผน หรือพธิ รี ตี องในการนวดมากนัก นับเปนการนวด
ซึ่งเปนทร่ี จู ักกันอยางแพรห ลายในสงั คมไทย

129

ประเภทของการนวดแผนไทย

การนวดแผนไทย ทาํ ใหสขุ ภาพดี ผอนคลาย ซ่ึงแบง ออกไดหลายประเภท ไดแก
1. นวดนาํ้ มนั
การนวดรา งกายโดยใชนา้ํ มันท่สี กัดจากธรรมชาติทบ่ี ริสุทธ์ิ ท่ีมีกล่ินหอมจากธรรมชาติ ชวยให
สดชืน่ ผอนคลาย และคลายเครียด ดวยกลิ่นหอม เฉพาะทางท่ีใชในการบําบัดอาการใหเบาบางลง เชน
อาการนอนไมหลับ อาการเครียด หดหู นอกจากนี้น้ํามันบริสุทธิ์ยังชวยบํารุงผิว และกระชับรูปราง
ทําใหกลามเนื้อไมหยอนยาน สลายไขมันตามรางกาย ความรอนของน้ํามันที่เกิดจากการนวด
จะซมึ ซาบ ลกึ เขา ไปผิวหนังและกลามเนือ้ ชว ยใหร ูสกึ เบาสบายตัว

2. นวดผอ นคลาย
การนวดผอนคลาย เปนการนวดท่ีถกู สุขลกั ษณะตามแบบแผนไทยโบราณ ซ่ึงสงผลโดยตรงตอ
รางกายและจิตใจ ทําใหเกิดการไหลเวียนของเลือดลม คลายกลามเน้ือท่ีลา รักษาอาการปวดเม่ือย
ตามรา งกาย คลายเครยี ด เคล็ดขัดยอก ชว ยใหส ขุ ภาพกระปรก้ี ระเปรา จิตใจผอ นคลาย

3. นวดฝา เทา

การนวดฝา เทา นวดเทา เปน การปรับสมดุลในรางกาย ชวยใหระบบการไหวเวียนไปยังอวัยวะ
ตา ง ๆ ภายในรา งกายไดดขี ้นึ สงผลใหม ีการขับถา ยของเสียออกจากเซลล ปรับสภาวะสมดุลของรางกาย
ทําใหส ุขภาพโดยรวมดขี ึน้

4. นวดสปอรท
การออกกําลังกายอยางหักโหมจนเกินไป อาจทําใหเกิดอาการเกร็งของกลามเนื้อเฉพาะสวน
หรอื อาการลา การนวดสปอรต จึงเปน การนวดคลายกลามเนื้อดงั กลาว ชว ยใหกลา มเนอ้ื ผอนคลาย

130

5. นวดจบั เสน
การนวดเพ่ือบาํ บดั อาการปวดเมือ่ ยเฉพาะจดุ หรือตามขอ ตอ การยึดติดของพังผืดของรางกายให
ทุเลา ผอ นคลาย โดยการใชน าํ้ หนกั กดลงตลอดลําเสน ท่กี ระหวดั ไปตามอวยั วะตา ง ๆ การนวดชนดิ นต้ี อง
อาศัยความเชยี่ วชาญของผูนวด ซงึ่ ไดท าํ การนวดมานาน และสังเกตถงึ ปฏิกริ ยิ าของแรงกดที่แลนไปตาม
อวยั วะตาง ๆ
6. นวดสลายไขมัน – อโรมา
เปนการนวดนาํ้ มัน เพ่อื ผอนคลายกลา มเนือ้ ทุกสวนของรางกาย
7. นวด – ประคบ
เปนการใชล ูกประคบสมนุ ไพร โดยการนําเอาสมุนไพรทั้งสดหรือแหงหลาย ๆ ชนิด โขลกพอ
แหลกและคลกุ รวมกัน หอ ดวยผา ทาํ เปนลูกประคบ จากนั้นน่ึงดวยไอความรอน แลวนําไปประคบตาม
รางกาย เพื่อผอ นคลายกลามเนือ้ ทต่ี ึงหรือเครียดใหส บาย

8. นวด – ไมเกรน
เปน การนวดเพ่ือแกอาการปวดศีรษะ โดยจะกดจดุ บริเวณศรี ษะที่ปวด

วิธกี ารนวดแผนไทย

วิธีการนวดแผนไทยทีถ่ กู ตอ ง จะทาํ ใหผนู วดไมเ หนอ่ื ย และการนวดก็ไดผ ลเตม็ ท่ี มคี วามสะดวก
และปลอดภัย สง ผลทําใหผูถูกนวดมีสุขภาพดี ผอนคลายความตึงเครียดไดเปนอยางดี ซ่ึงแบงออกได
หลายวธิ ไี ดแ ก

1. การกด

เปนการใชน้ําหนักกดบนเสนพลังงานบนกลามเน้ือโดยใชน้ิวหัวแมมือกดนว ด
เปนวงกลม หรือใช ฝา มอื กดเปนวงกลม และกดตรงเสนพลังงาน โดยใชนํ้าหนักตัวกด น้ิวและหัวแมมือ

131

หวั เขา ฝาเทา ทาํ การกดเพอื่ ยดื เสน ทําใหกลามเนื้อคลายตัวหลอดเลือดขยายตัว การไหลเวียนของเลือด
ระบบประสาทการทํางานของอวัยวะตา ง ๆ ดขี น้ึ

2. การบีบ
เปนการใชนา้ํ หนกั บีบกลามเนอ้ื ใหเต็มฝา มอื เขาหากันโดยการออกแรง สามารถใชน้ิวหัวแมมือ
ชวยหรือการประสานมือเพ่ือเพิ่มการออกแรง เปนการเพ่ิมการหมุนเวียนของเลือด และผอนคลาย
กลา มเน้อื
3. การทุบ/ตบ/สับ
ใชมอื และกําปน ทุบ/ตบ/สบั กลา มเนื้อเบา ๆ เปนการผอนคลายการตงึ ของกลามเน้ือและใหเลือด
หมุนเวยี นดขี ึน้ และเปนการชว ยขจัดของเสยี ออกจากรางกาย
4. การคลงึ
เปนการใชนํ้าหนักกดคลึงบริเวณกลามเนื้อโดยการหมุนแขนใหกลามเนื้อเคลื่อนหรือคลึง
เปนวงกลม ใชแรงมากกวา การใชขอศอก ซึ่งใหผลในการผอนคลาย มักใชกับบริเวณที่ไวตอการสัมผัส
เชน กระดกู หรือขอตอ

5. การถู
โดยใชน า้ํ หนกั นวดถูไปมา หรอื วนไปมาเปนวงกลม บนกลา มเนอ้ื เพื่อชวยผอนคลายอาการปวด
เมื่อยเฉพาะจุด หรอื ตามขอ ตอตาง ๆ

6. การหมุน
โดยการใชมือจับและออกแรงหมุนขอตอกระดูกวนเปนวงกลม ชวยใหการเคลื่อนไหวของ
ขอตอ ทํางานดขี น้ึ ผอ นคลาย
7. การกล้ิง
เปนการใชขอ ศอกและแขนทอนลาง กดแรง ๆ ในกลา มเน้อื มดั ใหญๆ เชน ตนขา โดยใชน้ําหนัก
หมุนกล้ิง ทําใหเกิดแรงกดตอเน่ือง และเคลื่อนท่ีไปตลอดอวัยวะท่ีตองการนวด ทั้งยังเปนการยืด
กลามเนื้อดวย
8. การสัน่ /เขยา
ใชมือเขยาขาหรือแขนของผูถูกนวด เพื่อชวยทําใหการหมุนเวียนของเลือดดีข้ึน ผอนคลาย
กลามเนือ้ ไปในตวั

132

9. การบดิ
ลักษณะคลายการหมุน แตเปนการออกแรงบิดกลามเนื้อกับขอตอใหยืดขยายออกไป
ในแนวทะแยง ทาํ ใหก ลามเนอื้ ยืด เพื่อใหผ งั ผดื เสนเอ็นรอบ ๆ ขอตอยึดคลาย เคลือ่ นไหวดขี ้ึน
10. การลั่นขอตอ
เปน การออกแรงยดื ขอ ตออยา งเรว็ ทําใหเกิดเสยี งดังล่ัน เพอ่ื ใหก ารเคลอื่ นไหวของขอ ตอทํางานดี
ข้นึ
11. การยืดดดั ตวั

โดยใชฝาเทา เปนการออกแรงยืดกลามเนื้อขอตอใหยืดขยายออกไปทางยาว ชวยใหกลามเน้ือ
เสนเอ็นยืดคลายตัว

12. การหยุดการไหลเวียนของเลอื ด
ใชฝามือกดที่จุดชีพจรที่โคนขาเพ่ือหยุดการไหลเวียนของเลือดช่ัวขณะกดไวประมาณครึ่ง
ถึง 1 นาทีแลวคอย ๆ ปลอ ยชา ทาํ ใหก ารไหลเวียนของเลอื ดดีขึ้น

แหลงเรยี นรูการนวดแผนไทย

เนอ่ื งจากการนวดแผนไทยไดรับความนิยมเปนอยางมากในปจจุบัน ดังน้ัน จึงมีการนําบริการ

การนวดแผนไทยมาทาํ เปนธุรกิจควบคกู ับธรุ กจิ สปา ซงึ่ กลายเปน ธรุ กิจท่ีสรางรายไดใหแกประเทศไทย

เปน จาํ นวนมาก โดยมรี ายไดเฉลีย่ ในการดําเนนิ กจิ การการนวดแผนไทย มีรายละเอียด ดังนี้

การนวดตวั โดยเฉล่ยี 300 - 400 บาท/ 2 ชัว่ โมง

การนวดฝา เทา โดยเฉลี่ย 150 - 250 บาท/ชัว่ โมง

การนวดประคบสมุนไพร โดยเฉล่ีย 300 - 350 บาท/ 2 ช่วั โมง

การนวดนํา้ มัน โดยเฉลี่ย 600 - 800 บาท/ 2 ชั่วโมง

133

ดังน้ัน หากผูเรียนท่ีสนใจก็สามารถศึกษาฝกทักษะสรางความชํานาญนําไปสูอาชีพเปนของ
ตนเองได จากแหลง เรยี นรูตา งๆ ในชุมชน เชน

แหลง เรยี นรกู ารนวดแผนไทย เขตกรุงเทพมหานคร
1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (ทาเตียน) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด

ใหบริการดานการเรียน-การสอนเกี่ยวกับการนวดแผนไทยมาตั้งแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม
หลักสูตรเรียนใหมมาจนถึงปจจุบัน 392/25-28 ซอยเพ็ญพัฒน 1 ถ.มหาราช เขตพระนคร กรุงเทพฯ
10200 โทร: 02-622-3551, 02-221-3686

2. บานนานาชาติ บานสิริรามาเพลส ถนนพัฒนาการ ระหวางซอย 48 กับ ซอย 50
เขตสวนหลวง กทม โทร.66 [0]2 722 6602 to 10

3. ศูนยอบรมเรือนไมสปาสมาคมแพทยแผนไทย สาขาพหลโยธิน 54/4 โทร.089-214-1118,
084-091-9511

4. โรงเรียนพฤษภาหัตถแผนไทย 25/8 ซอย 26, ถ.สุขุมวิท คลองตัน คลองเตย กทม 10110
โทร.66-2204-2922/3

5. โรงเรียนการนวดแผนไทย 13 หมู 12 ถนนรามคําแหง 166 แขวงมีนบุรี เขตมีนบุรี กทม.
10510 โทร.02-917-4933 / 02-517-6818

6. ศูนยพัฒนาการแพทยแผนไทย ชลนิเวศน 530 หมูบานชลนิเวศน ซอย 9 (แยก 18) ถนน
ประชาชื่น ลาดยาวจตจุ กั ร กทม. 10900 โทร.0-2911-0543, 0-2585-0995

7. โครงการดอยนํ้าซับ 505 ซอยลาดพราว 48 แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กทม.
โทร.02-939-8167,02939-9939,02-513-9086

8. สมาคมนวดแผนโบราณไทย 138/157 หมู 4, วงคนั นายาว เขตคันนายาว กรุงเทพ
9. โรงเรียนสปาออฟสยาม 163 Thai Ocean Bld. ถ.สุริยวงศ. บางรัก กรุงเทพ
โทร.02-634-1900,081-426-5843
10. ชวี าศรม อคาเดมี่ กรุงเทพฯ ช้ัน 1 อาคารโมเดริ น ทาวน 87/104 ถ. สุขุมวิท ซอย 63 กรุงเทพ
10110 โทร. 02-711-5270-3
11. ปร๊ินเซสบวิ ตี้เซ็นเตอร สาขาสยามสแควร 194-196 ซอย 1 (สกาลา) ถ.พระราม 1 เขตปทุมวัน
กรุงเทพฯ 10330 โทร. 02-253-3681
12. เบญจ สปา 333 ซ.21 เมืองทอง 2/2 ถ.พัฒนาการ 61 เขตประเวศ กรุงเทพ 10250
โทร. 02-722-2900

134

13. สถาบนั เวชศาสตรความงามแผนไทย 111/40 หมูบา นศิริสุข ถนนวิภาวดี-รังสิต แขวงสีกัน
เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ 10120

14. พลอยมาลี ศนู ยฝก สาขาสมาคมแพทยแ ผนไทย(ฝก ออ มใหญ) 177(30) ซ.พหลโยธิน 24, ถ.
พหลโยธิน, แขวงจอมพล, เขตจตุจกั ร กรุงเทพฯ 10900

15. โรงเรียนกรุงเทพความงามและ สปา 12/1 ถ.ลาดพราว 122 แขวงวังทองหลาง
เขตวงั ทองหลาง กรงุ เทพฯ 10310 โทร. 02-9342-690 ,02-734-3290, 086-510-5078 , 086-322-5458

แหลงเรียนรกู ารนวดแผนไทย เขตภาคกลาง
1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (ศาลายา) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด

ใหบริการดานการเรียน-การสอนเก่ียวกับการนวดแผนไทยมาต้ังแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม
หลักสูตรเรยี นใหมมาจนถึงปจจบุ ัน 87 หมู 1 ถ.ศาลายา-นครชัยศรี ต.มหาสวสั ดิ์ อ.พุทธมณฑล นครปฐม
73120 โทร.034-365-001 ถึง 04

2. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (วัดโพธ์ิ-แจงวัฒนะ) อาคารสายลม 50-89
ซ.ปากเกร็ด-แจงวัฒนะ 15 ถ.แจงวัฒนะ ปากเกร็ด นนทบุรี 11120 โทร. 02-962-7338 ถึง 40
โทร. 02-962-7338 ถงึ 40 โทร. 053-410-360 5 ถงึ 1

3. สมาคมแพทยแ ผนไทย ศูนยฝก อาชพี ต. คลองสาม อ. คลองหลวง จ. ปทมุ ธานี
4. สถานนวดแผนโบราณ (หมอธนู) คลองหนึ่ง คลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี
5. สวนนานาชาติ อาณาจักรแหงการพักผอนที่เพียบพรอมไปดวยการนวดในแบบตาง ๆ
ตลอดจนการปฏิบัติเพื่อการ บําบัดรักษาโรค เวลาเพียง 1 หรือ 2 ชั่วโมง กับผูชํานาญการดานการนวด
ที่มีคุณภาพและมากดวยประสบการณ 36/12 หมูที่ 4 ต.หนองบัว อ. เมือง จ.กาญจนบุรี 71190
โทร . 081-9080-201, 081-6999-052, 034-633-356
6. พลอยมาลี ศูนยฝกสาขา สมาคมแพทยแผนไทย (ฝกออมใหญ) 47/78 ม.นิศาชล
ถ.เพชรเกษม ต.ออ มใหญ อ.สามพราน จ.นครปฐม 73160
7. โรงเรยี นสขุ ภาพเชตวัน 87 หมู 1 ศาลายา-นครชัยศรี ต.มหาสวัสดิ์ อ.พุทธมณฑล นครปฐม
73170 โทร. 034-365-001 ถึง 4
8. กลมุ พฒั นาอาชพี นวดแผนไทยวัดเสาธงทอง ต. เกาะเกร็ด อ. ปากเกรด็ จ. นนทบุรี
9. สถาบันอบรมคลินิก หมอนภา การแพทยแผนไทย: 89/59 ซอยภูมิเวท 4 ปากเกร็ด
ต.ปากเกร็ด อ. ปากเกรด็ นนทบุรี 11120 โทร. 081-8683-888, 02-583-3377, 083-4391-414
10. โรงเรียนอนันตสุขนวดแผนไทย23/3-4 หมู 3 ถ.คลองมะขามเรียง ต.หอรัตนไชย
อ.พระนครศรอี ยุธยา จ.พระนครศรอี ยธุ ยา 13000 โทร. 035-244-696, 086-126-0008

135

แหลงเรียนรกู ารนวดแผนไทย เขตภาคเหนอื
1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (เชียงใหม) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด

ใหบริการดานการเรียน-การสอนเกี่ยวกับการนวดแผนไทยมาต้ังแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม
หลกั สตู รเรยี นใหมมาจนถงึ ปจจบุ นั 7/1-2 ซอยหลังรา นสมดุ ลานนา ถ. ประชาอทุ ิศ ต.ชางเผอื ก อ.เมอื ง
จ. เชียงใหม โทร. 053-410-360 ถงึ 1

2. โรงเรียน ไอทีเอ็ม นวดไทยโบราณ 17/6-7 มรกต ตําบลชางเผือก อําเภอเมืองเชียงใหม
เชียงใหม 50300 โทร. 053-218-632

3. โรงเรยี นอาทิตยน วดแผนไทย 159/2 ซอย 4 แกวนวรัตน ตําบลวัดเกต อําเภอเมือง เชียงใหม
โทร. 053-262-574

4. โรงเรียนลานนานวดแผนไทย 47 ถนนชาง มอ ยเกา ซอย 3 ตาํ บลชา งมอย อําเภอเมือง จังหวัด
เชียงใหม 50300 โทร. 053-232-547
แหลง เรยี นรกู ารนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตตะวนั ออก

1. กศน. อําเภอบางปะกง จังหวดั ฉะเชิงเทรา โทร. 038-531-310
2. กศน. อําเภอสนามชัยเขต จงั หวดั ฉะเชิงเทรา โทร. 038-597-011
3. วารีปุระ มาสสาจ แอนด สปา 52 หมู 9 ตําบลบางพระ อําเภอศรีราชา จ.ชลบุรี 20110
โทร. 038-312-581
4. เรียนพัฒนาการนวดแผนไทย พัทยา 437/48-50 ถนน พัทยาสาย 2 ซอยยศศักดิ์ (ซอย 6)
อ.บางละมงุ จ.ชลบรุ ี 20150 โทร. 038-414-115 5 ถงึ 6

แหลง เรียนรกู ารนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคตะวันออกเฉียงเหนอื
1. กลมุ นวดแผนไทยเพือ่ สุขภาพ บา นดาวเรือง ต.สองหอง อ. เมือง จ. หนองคาย 41300 โทร.

089-6213-512
2. วทิ ยาลยั ชุมชนหนองบวั ลาํ ภู ต.ดานชาง อ.นากลาง จ.หนองบัวลําภู
3. ศูนยส าธติ นวดแผนไทย สาํ นักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี โทร. 042-223-356 ตอ 611

หรือโทร 042-249-692
4. กลุมแพทยแผนไทย ตําบลนาพนิ อ.ตระการพชื ผล จ.อบุ ลราชธานี 34130 โทร 08-7908-2733,

08-7958-4209
แหลงเรียนรูการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคใต

สุโข สปา วัฒนธรรมและสุขภาพ รีสอรท 5/10 หมู 3 ถ.เจาฟา ต.วิจิตร Vichit, อ.เมือง, ภูเก็ต
83000 โทร. 076-26 3-222

136

ธุรกิจนวดแผนไทย

ในปจจุบัน ปญหาเมื่อยขบ อาการปวดตามรางกาย หรืออาการเครียด มักจะเกิดข้ึนกับหลาย ๆ
คนโดยเฉพาะเมอื่ มีอายุมากขน้ึ สาเหตุมาจากหลายปจจัย เชน ปวดเมื่อยจากการนั่งทํางานนาน ๆ คอตก
หมอน หรือเครียดจากปญหาเศรษฐกิจ สิ่งเหลานี้ทําใหมีผูที่มีความตองการใชบริการนวดมากข้ึน
ซึ่งความนิยมการนวดไมจํากัดอยูเฉพาะแคชาวไทย หากแตขยายตัวออกไปในหมูชาวตางชาติดวย
โดยเฉพาะในกลุมอาเซียน ดังนั้น ธุรกิจนวดแผนไทย จึงเกิดขึ้นเพ่ือตอบสนองความตองการ
การประกอบธุรกิจน้ีจึงเปน ทางเลือกหนงึ่ ของผูท ่ีตองการประกอบธุรกิจของตนเอง แตก อ นทีจ่ ะเริม่ ตน ลง
มอื ทํา ผูประกอบการควรศึกษาและทําความเขาใจในธุรกิจน้ีใหล กึ ซึง้ เสียกอ น ผูท ่ีสนใจทาํ ธรุ กจิ นวดแผน
ไทย ควรมศี กั ยภาพและคุณสมบัตพิ ้ืนฐาน ดงั นี้

1. มใี จรักในการใหบรกิ าร เน่ืองจากวาการนวดแผนไทย เปนธรุ กจิ บริการ ผปู ระกอบการจึงตอง
มใี จรักการใหบ ริการ มคี วามซ่อื สตั ย จรงิ ใจ สภุ าพ พดู จาไพเราะ มมี นษุ ยสมั พันธท ดี่ ี

2. มีสุขภาพกาย สุขภาพใจทีด่ อี ยูเสมอ หมัน่ ออกกาํ ลงั กายใหแ ข็งแรง หากมีอาการไขหรือรูสึก
ไมส บาย ไมควรทาํ การนวด เพราะนอกจากจะไมไดผลดีแลว ยังอาจแพรโ รคใหก บั ผูถ กู นวดได

3. มีศีลธรรม และมีสัมมาอาชีวะ การนวดเปนการบริการแบบตัวตอตัว โอกาสใกลชิดและ
สัมผัสรางกายลกู คา มีอยตู ลอดเวลา ดังน้นั ผปู ระกอบอาชีพน้ีจึงตอ งใหก ารนวดเปนไปดวยความบริสุทธ์ิ
ใจ มศี ีลธรรม คือ

 ไมด่ืมสุรา ไมดื่มสุรา ท้ังกอนและหลังการนวด เพราะอาจจะควบคุมตัวเองไมได
และอาจทาํ ใหการนวดไมไดผ ลเทา ท่ีควร

137

 ไมเ จา ชู โดยไมแสดงกิริยาลวนลาม หรือใชคําพูดแทะโลมผูถูกนวดหรือคนไขที่เปนผูหญิง
กรณีผูนวดเปน ผชู ายหรือถา ผูนวดเปนผูหญิงก็ไมควรแสดงกิริยาชี้ชวนผูถูกนวดในเร่ืองท่ีไมเหมาะสม
โดยเฉพาะเรอื่ งที่เกี่ยวกับเพศสมั พนั ธ ตองนวดดว ยความสุภาพเรียบรอย พูดคุยแคพ อสมควร

 ไมพดู จาหลอกลวง หมายถงึ ไมเ ล้ยี งไขหรอื ลอ ลวงใหผูถูกนวดกลบั มาอีกคร้งั ก็ตามถาเห็นวา
ไมไดผลก็ควรบอกไปตามตรง และแนะนําใหผูปวยไปรับการรักษาโดยวิธีอื่น มิใชลอลวงเพื่อหวัง
ผลประโยชน เงินทอง ลาภยศสรรเสริญ

 ผูน วดไมควรนวดในสถานที่ อโคจร หรอื สถานท่ีทไ่ี มเ หมาะสม เชน สถานท่ีคาประเวณี โรง
นา้ํ ชา บอ นการพนัน เปนตน

4. ควรมีพื้นฐานความรูดานการนวดแผนไทย หรือผานการฝกอบรมจากสถานฝกอบรม
อยางนอย 30 – 75 ชม. หรือ 15 – 45 วัน เพราะพ้ืนฐานดังกลาว จะทําใหผูประกอบการมีความเขาใจ
ในธรุ กิจนี้อยา งถองแท

5. มีทาํ เลที่เหมาะสม มองเหน็ ไดงาย ชัดเจน การคมนาคมสะดวก เพราะธุรกิจน้ีหากมีทําเลที่ดี
กถ็ อื วาประสบความสําเร็จไปแลวสวนหน่ึง

การประกอบการ
กอนเปด การนวดแผนไทย นนั้ ผูประกอบการจําเปนตองตดิ ตอหนวยงานตา ง ๆ ดงั นี้
 กรมพัฒนาธุรกิจการคา เพื่อจดทะเบียนจัดต้ังธุรกิจ โดยทั่วไปธุรกิจบริการจะไดรับการ

ยกเวนไมตองจดทะเบียนพาณิชย แตถาขายสินคาอ่ืนรวมดวยตองจดทะเบียน โดยสามารถศึกษา
รายละเอียดขออนญุ าตไดท ี่ www.ismed.or.th หรอื ท่ี www.thairegistration.com

 กรมสรรพากร เพื่อดําเนินการทางภาษีการจดทะเบียน และภาษีมูลคาเพ่ิม โดยศึกษาจาก
www.rd.go.th

 กระทรวงสาธารณสุข เพ่ือจดทะเบียนและรับใบอนุญาตเปนผูประกอบโรคศิลปะ ทั้งนี้
หากเปน การนวดเพ่ือบาํ บัด วนิ จิ ฉยั โรค หรอื ฟน ฟูสมรรถภาพ ตาม พ.ร.บ. การประกอบโรคศลิ ปะ พ.ศ.2542

ผูทําการนวดตองข้ึนทะเบยี นและรับใบอนุญาต สาขาการแพทยแผนไทยหรือเวชกรรมโบราณ
จากคณะกรรมการวิชาชีพกอน และตองดําเนินการในสถานพยาบาลท่ีไดรับใบอนุญาตแลวเทานั้น
แตห ากเปน การนวดเพื่อบรรเทาอาการปวดเม่อื ย ไมใ ชเพ่ือการรกั ษาโรค ผทู ี่ทําการนวดไมจ ําเปนตองข้ึน
ทะเบียนและรับใบอนุญาตผูประกอบการโรคศิลปะ ผูประกอบการสามารถย่ืนคําขอไดที่กองการ
ประกอบโรคศลิ ปะ สาํ นักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุข หรือในตางจังหวัดยื่นที่สํานักงานสาธารณสุข
อาํ เภอ หรือสํานักงานสาธารณสุขจงั หวดั แมธ ุรกิจการนวดจะเปนอาชีพใหบริการ แตก็เปนอาชีพท่ีตอง
ใชค วามรบั ผดิ ชอบสูงเชนกัน

138

โทษทางกฎหมาย
มีบทลงโทษทางกฎหมายหากผูนวดกระทําการนวดแบบการรักษาโรค แตไมมีใบอนุญาต

ประกอบโรคศิลปะ ซ่งึ จะมคี วามผดิ จําคุกไมเ กนิ 3 ป ปรบั ไมเ กิน 30,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ และแม
จะไมไ ดน วดแตข ้ึนปา ยโฆษณาวา เปน การนวดรักษาโรคโดยไมม ีใบอนุญาตกม็ ีความผิด คือ มีโทษจําคุก
ไมเกิน 2 ป ปรับไมเกิน 40,000 บาท หรือท้ังจําท้ังปรับ ตามกฎหมายผูนวดตองรับผิดชอบ หากเกิด
อนั ตรายแกผถู ูกนวด ดงั นี้หากทาํ ใหผูอน่ื เกดิ อนั ตรายแกรางกาย จิตใจ มีความผิดตามประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา 295 จําคุกไมเกนิ 2 ป ปรับไมเ กิน 4,000 บาท หรือทัง้ จําทั้งปรับ หากผูถูกนวดเปนอันตราย
สาหสั ดังนค้ี อื ตาบอด หหู นวก ลิน้ ขาด เสียความสามารถท่มี า นประสาท อวยั วะสืบพันธุ ใบหนา แทงลูก
จิตพกิ ารติดตัว ทุพพลภาพหรอื เจบ็ ปว ยเรื้อรังตลอดชีวิต หรอื ไมส ามารถประกอบกจิ ตามปกติเกินกวา 20
วนั ตอ งโทษจําคกุ 6 เดอื นถึง 10 ป หากกระทําโดยประมาท เชน นวดแลวเกิดอันตรายสาหัส ตองโทษ
จําคุกไมเ กิน 3 ป หรอื ปรับไมเ กิน 6,000 บาท หรือทั้งจําท้ังปรับ หากนวดผูปวยแลวทําใหเสียชีวิตถือวา
กระทําการโดยประมาท ตอ งโทษจําคกุ ไมเกิน 10 ป ปรับไมเ กนิ 20,000 บาท

ปจ จยั ท่ีทาํ ใหธ รุ กิจนวดแผนไทยประสบความสาํ เร็จ
1. ตองซื่อสตั ยกับลูกคา ตอตวั เองและพนักงาน
2. สรา งจติ สาํ นกึ ทด่ี ีดานการบรกิ ารลกู คาใหแ กพนกั งาน เชน การสวัสดีเมอ่ื มลี ูกคา เขา รา น

การทักทายอยางเปนมิตร
3. รักษาการบริการใหไดมาตรฐานคงท่ี โดยใหบริการนวดครบทุกข้ันตอนและตามเวลาที่

กาํ หนด
4. ทาํ เลทีต่ ง้ั เหมาะสม ใกลกลมุ ลกู คา เปา หมาย คา เชาสถานที่ไมแ พงจนเกนิ ไป
5. มีการรักษาความสะอาดของสถานท่ี ความสะอาดอุปกรณการนวด และความสะอาดของ

พนกั งานใหด ูดีตลอดเวลา

กจิ กรรมทายบท

1. ใหผูเรยี นเขยี นอธิบายประวตั ิของการนวดแผนไทยมาพอสังเขป
2. ใหผ เู รยี นอธิบายประเภทของการนวดแผนไทยมีก่ีประเภทอะไรบา ง
3. ใหผ ูเ รียนอธิบายวิธกี ารนวดแผนไทยแบบตา งๆ มาพอเขา ใจ
4. ใหผเู รยี นบอกแหลง ขอมูลการเรียนรูการนวดแผนไทยมา 4 - 5 แหง

139

บรรณานุกรม

วิภาวดี ลีม้ ิ่งสวสั ดิแ์ ละจินตนา ไมเจรญิ . (2547). หนงั สอื เรยี นสาระการเรยี นรูพื้นฐาน กลุมสาระ
การเรยี นรูส ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา สุขศกึ ษา. กรุงเทพฯ : บรษิ ัทสํานักพมิ พแมค็ จาํ กดั

วีณา เลศิ วิไลกลุ นท.ี (2551). หมวดวิชาพฒั นาทกั ษะชีวติ ระดับประถมศกึ ษา
กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทนวตสาร จํากดั

วุฒชิ ยั อนันคูและคณะ. (2548). หมวดวิชาพฒั นาทกั ษะชีวติ ระดบั ประถมศกึ ษา กรุงเทพฯ :
บริษทั สาํ นักพิมพบรรณกิจ 1991 จํากดั

สวุ ัฒน แกว สงั ขท อง. (2547). หมวดวชิ าพฒั นาทกั ษะชวี ิต ระดบั ประถมศึกษา นนทบุรี :
บรษิ ทั ปย มิตร มัลติมีเดีย จาํ กดั

การศึกษาทางไกล,สถาบัน.(2551) ชดุ การเรียนทางไกล หมวดวชิ าพฒั นาทกั ษะชีวิต 1 ระดบั
มัธยมศึกษาตอนตน กรุงเทพฯ : โรงพิมพ สกสค.ลาดพราว

โรดติดตอ http://www.siamhealth.net วนั ท่ี 9 กนั ยายน 2552
รศ.นพ.สุรเกียรติ อาชานานภุ าพ (2544) คูมอื หมอชาวบา น สํานักพมิ พหมอชาวบาน กรุงเทพฯ
นิภา แกว ศรงี าม “ความคดิ ริเร่ิมสรางสรรค (Creative Thinking)”

http://www.geocities.com/phichitnfc/KN2.htm วันที่ 14 กนั ยายน 2552
การคดิ อยางมวี จิ ารญาณ : Critical Thinking http://www.swuaa.com/webnew/ วนั ที่ 14 กันยายน 2552
การตัดสนิ ใจ http://www.radompon.com/resourcecenter/?q=node/41 วันท่ี 14 กันยายน 2552
กระบวนการแกปญ หา (problem solving process) http://toeyswu.multiply.com/journal/item/6

วนั ท่ี 14 กนั ยายน 2552
นพ. สุริยเดว ทรีปาต.ี “พัฒนาการและการปรบั ตวั ในวยั รุน ”

http://www.dekplus.org/update/index.html
เยาวเรศ นาคแจง . “ข้ันตอนการระงบั กล่ินกาย.” ใกลห มอ ปท ่ี 26 ฉบับท่ี 12 (ธ.ค. 2545 -ม.ค.

2546) : 92-93
www.teenpath.net
siriraj e public library ภาควชิ าจติ เวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศริ ิราชพยาบาล
คูมือคุยเปดใจ รกั ปลอดภัย เพ่อื การส่ือสารเรื่องเพศอยา งสรางสรรคร ะหวางพอ แมแ ละบุตรหลานใน
ครอบครวั โดย โครงการคุยเปด ใจ รักปลอดภัย

140

วันทนีย วาสิกะสนิ และคณะ. ๒๕๓๗. ความรูท่ัวไปเกี่ยวกบั เพศศกึ ษา. กรงุ เทพฯ:
สํานักพมิ พม หาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร, หนา ๕๗–๗๔

โครงการปองกันเอดสบางซื่อ มลู นิธิศภุ นิมติ แหงประเทศไทย. ๒๕๓๙. จดุ ประกาย BAPP.
กรงุ เทพฯ: ศนู ยการพิมพอ าคเนย, หนา ๕๗-๗๐.

รา งกายมนษุ ย สง่ิ มีชวี ติ มหศั จรรย. กรงุ เทพฯ: สํานกั พมิ พธ งสฟี า. มปพ.
วราวุธ สุมาวงศ. เกรด็ จากลวมยาชดุ คลนิ ิกผหู ญงิ . กรุงเทพฯ: สาํ นักพิมพพ ิมพทอง, มปพ.
ใครวา ..การตรวจสอบการต้ังครรภไมสาํ คญั . ฟารมานิวส. ปท ่ี ๒ ฉ.๔, ๒๕๔๑. หนา ๔.
The New Our Bodies, Ourselves: A Book by and for Women. The Boston Women’s Health

Book Collective, New York: A Touchstone Book, 1992.
The Good Housekeeping. The Good Housekeeping illustrated Guide to Women's Health.

Kathryn Cox, Editor. New York: Hearst Books, 1995.
Grace Chin. Menstrual Myths and Taboos. The Star vol. 4, No. 12 : 4, December 1997.
นวพล ใจดี : คมู ืออบรมเชงิ ปฏิบัติการ เทคนิคการนวดไทยแบบเชลยศักดิ์ ,2553. สํานักพิมพ ฮับเฮลท
เมดิซนิ . กรุงเทพมหานคร
ปรียานชุ วงษต าแพง : อบ อบ นวด, 2553, สาํ นกั พมิ พ ธิงค กดู . กรุงเทพมหานคร
นวดแผนไทย http : //www.xn--13 cgebo 2b 4a 7q3a.com/
ธรุ กิจนวดแผนไทย http : //www.prathyecity.com/N_panThai.doc
ธุรกจิ นวดแผนไทย http : //www.women.sanook.com/800197/
ธรุ กจิ นวดแผนไทย http : //www.library.dip.go.th/multim/edoc/09490.pdf

141

ท่ีปรึกษา บญุ เรือง คณะผจู ัดทาํ
1. นายประเสรฐิ อิ่มสุวรรณ
2. ดร.ชยั ยศ จาํ ป เลขาธกิ าร กศน.
3. นายวชั รินทร แกว ไทรฮะ รองเลขาธกิ าร กศน.
4. ดร.ทองอยู ตณั ฑวฑุ โฒ รองเลขาธกิ าร กศน.
5. นางรักขณา ทปี่ รกึ ษาดานการพัฒนาหลักสตู ร กศน.
ผอู าํ นวยการกลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น

ผูเขยี นและเรยี บเรยี ง สถาบัน กศน. ภาคใต
1. นายมณเฑยี ร ละงู

ผูบรรณาธกิ าร และพฒั นาปรับปรงุ หนวยศกึ ษานิเทศก
1. นางนวลพรรณ ศาสตรเวช โรงเรียนบดนิ ทรเดชา ( สิงห สิงหเสนยี  )
2. นางสุปรารถนา ยุกตะนนั ทน กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น
3. นางกนกพรรณ สวุ รรณพิทกั ษ กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน
4. นางสาวเยาวรตั น คําตรง องคการแพธ (PATH)
5. นางสาวภาวนา เหวยี นระวี องคการแพธ (PATH)
6. นางสาวกษมา สตั ยาหุรกั ษ ขา ราชการบาํ นาญ
7. นางสาวสรุ พี ร เจรญิ นิช ขาราชการบํานาญ
8. นางธัญญวดี เหลา พาณิชย ขาราชการบํานาญ
9. นางเอ้อื จติ ร สมจิตตชอบ ขาราชการบํานาญ
10. นางสาวชนิตา จิตตธรรม สาํ นกั งาน กศน เขตบางเชน
11. นางสาวอนงค เชอ้ื นนท

คณะทํางาน

1. นายสรุ พงษ มนั่ มะโน กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น
กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
2. นายศุภโชค ศรรี ัตนศลิ ป กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน
กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น
3. นางสาววรรณพร ปท มานนท กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน

4. นางสาวศรญิ ญา กุลประดษิ ฐ

5. นางสาวเพชรนิ ทร เหลืองจิตวัฒนา

142

ผพู ิมพต น ฉบบั คะเนสม กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น
1. นางสาวปย วดี เหลืองจติ วัฒนา กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน
2. นางสาวเพชรินทร กวีวงษพ ิพัฒน กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน
3. นางสาวกรวรรณ ธรรมธษิ า กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น
4. นางสาวชาลินี บา นชี กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน
5. นางสาวอลิศรา
กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน
ผูออกแบบปก ศรีรตั นศลิ ป
นายศุภโชค