วรรณคดีวิจักษ์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕

วเิ คราะห)หนงั สือเรียนรายวิชาพืน้ ฐานภาษาไทย
วรรณคดีวิจักษ) ชัน้ มัธยมศึกษาปทD ี่ ๕

ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑

โดย
นายอนันต* ศรชี าทมุ

การวเิ คราะหห+ นังสือเรียนรายวิชาภาษาไทยนี้เปน; ส<วนหนึ่งของรายวิชา ED๑๐๓๓ ววิ ัฒนาการแบบเรยี นไทย
หลกั สูตรศึกษาศาสตรบณั ฑติ สาขาวิชาการสอนภาษาไทย
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลยั วิทยาเขตอสี าน
ภาคเรียนที่ ๑ ปกQ ารศกึ ษา ๒๕๖๕

ก

คำนำ

การวิเคราะห+หนังเรียนรายวิชาภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ เล<มนี้ เป;นรายงานการวิเคราะห+
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช ๒๕๕๑ ซึ่งเป;นส<วนหนึ่งของรายวิชา ED๑๐๓๓ วิวัฒนาการแบบเรียนไทย โดยรายงานเล<มนี้มี
วัตถุประสงค+เพื่อ เพื่อให]นักศึกษาได]ฝ_กวิเคราะห+หนังสือเรียนรายวิชาภาษาไทยกับหลักสูตรแกนกลางขั้น
พื้นฐานพุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมุ<งหวังให]เกิดความรู] ความสามารถ ทักษะ เจตคติ และประสบการณ+
เกี่ยวกับการจัดการเรียนรู]ในการประกอบวิชาชีพครู ผู]รายงานได]เรียบเรียงผลของการทำงานเป;นทั้งหมด
จำนวน ๕ บท ได]แก< บทท่ี ๑ องค+ประกอบภายนอกของแบบเรียน, บทที่ ๒ องค+ประกอบภายในของ
แบบเรียน, บทที่ ๓ วิเคราะห+ความสอดคล]องของเนื้อหากับหลักสูตร (ตัวชี้วัด), บทที่ ๔ วิเคราะห+ความ
สอดคล]องกับกิจกรรมและการประเมินผลของ Benjamin Bloom, และ บทที่ ๕ วิเคราะห+ข]อดีและ
ขอ] บกพรอ< งของแบบเรยี น

หวังว<ารายงานเล<มนี้ จะเป;นประโยชน+ต<อผู]ศึกษาแนวทางการเรียนวิชาชีพครู อย<างไรก็ดีอาจจะมี
สว< นที่ไมค< รบสมบูรณ+อย<ูบ]าง ผ]ูจดั ทำรายงานขอนอ] มรบั คำแนะนำด]วยความเคารพย่ิง

ลงชื่อ................................................ผจ]ู ดั ทำรายงาน
(นายอนนั ต+ ศรชี าทุม)

................/................./................

ข

สารบัญ หน]า
ก
เรอ่ื ง ข
คำนำ ๑
สารบญั ๑
บทที่ ๑ องคป3 ระกอบภายนอกของแบบเรยี น ๑
๒
๑.๑ ข]อมลู ท่ัวไปของแบบเรยี น ๓
๑.๒ ปกหนังสือ ๓
๔
๑.๒.๑ ปกหน]าดา] นนอก ๕
๑.๒.๒ ปกหนา] ดา] นใน ๕
๑.๒.๓ ปกรอง ๖
๑.๒.๔ ใบรองปกดา] นหน]า ๖
๑.๒.๕ ปกรองดา] นหลงั ๗
๑.๒.๖ ปกหลังดา] นใน ๗
๑.๒.๗ ปกหลัง ๑๒
๑.๒.๘ สนั ปก ๑๓
บทท่ี ๒ องค3ประกอบภายในของแบบเรียน ๑๓
๒.๑ การวเิ คราะหเ+ นื้อหาแบบเรยี น ๑๖
๒.๒ รูปแบบการจดั แบง< เนื้อหาแบบเรยี น ๑๖
๒.๓ ความถกู ต]องของเนอ้ื หา ๑๗
๒.๔ ภาพประกอบ ๒๖
๒.๕ ดา] นการใชภ] าษา
๒.๖ ความยากง<ายของเน้ือหา ๔๕
บทท่ี ๓ วิเคราะห3ความสอดคลDองของเนื้อหากับหลกั สตู ร (ตัวชี้วัด) ๔๖
บทท่ี ๔ วิเคราะหค3 วามสอดคลอD งระหวาM งกิจกรรมชวนคดิ พินจิ คุณคMา
กับพฤตกิ รรมดDานพุทธพสิ ัยตามทฤษฎีการเรยี นรDขู อง Benjamin Bloom

บทท่ี ๕ วิเคราะห3ขอD ดีและขDอบกพรอM งของแบบเรียน
บรรณานกุ รม

บทท่ี ๑
องคป1 ระกอบภายนอกของแบบเรียน

๑.๑ ขอD มูลท่วั ไปของแบบเรียน

หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ จัดพิมพ+โดย
โรงพมิ พ+ สกสค. ลาดพร]าว

ขนาดของหนงั สอื : ๑๘.๕ x ๒๖ เซนตเิ มตร
ขนาดสันหนงั สือ : ๒ เซนติเมตร
จำนวนหนา] : จำนวนเนอื้ หา ๑๓๑ หน]า
ชนิดกระดาษของปก : กระดาษอารต+ มัน
ชนิดกระดาษของเนื้อหา : กระดาษถนอมสายตาคุณภาพดี พื้นผิวมีคุณสมบัติดูดซับแสง ปริมาณ
การสะท]อนแสงนอ] ย ทำให]สบายตาเวลาอ<าน
ลกั ษณะการเข]าเลม< : ใชว] ธิ ีเข]าเล<มดว] ยสนั กาว มคี วามเรียบรอ] ย แข็งแรง และคงทนใช]งานไดน] าน

๒

๑.๒ ปกหนงั สือ
๑.๒.๑ ปกหนาD ดาD นนอก

ระดับชัน้ ชือ่ หนงั สอื

รปู ภาพ กลมุ< สาระการเรียนรู]
หลักสูตร

ตรากระทรวงฯ ราคา

ปกหน]าด]านนอกของหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQท่ี
๕ มีการพิมพ+ชนิด ๔ สี ด]วยกระดาษอาร+ตมัน โดยใช]สีม<วงชมพูเป;นสีหลักของพื้นหลัง มีภาพวาดนาง
มัทนะซึ่งเป;นตัวละครเอกของบทละครพูดคำฉันท+เรื่องมัทนะพาธา พระราชนิพนธ+พระบาทสมเด็จพระ
มงกุฎเกล]าเจ]าอยู<หวั

ส<วนด]านบนและด]านล<างของปกหนังสือเป;นข]อมูลเบื้องต]นของหนังสือ โดยส<วนบนประกอบด]วย
ชื่อหนังสือตัวอักษรสีน้ำเงินขอบสีขาวระบุคำว<า “หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย” ถัดลงมาเป;น
ตัวอักษรสีเหลืองส]มขนาดใหญ<เห็นเด<นชัดระบุคำว<า “วรรณคดีวิจักษ+” มุมซ]ายบนของหนังสือระบุ
ระดับชั้นด]วยตัวอักษรสีเขียวว<า “ชั้นมัธยมศึกษาปQท่ี” และระบุตัวเลขห]าไทย (๕) สีม<วงขอบสีขาวบนพื้นสี
เขียวรูปวงกลม และส<วนด]านล<างพื้นหลังสีแดงก่ำมีตัวอักษรสีเหลืองระบุคำว<า “กลุ<มสาระการเรียนรู]
ภาษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑” มุมซ]ายล<างของหนังสือเป;น
ตราสัญลักษณ+ของกระทรวงศึกษาธิการ และมุมขวาล<างของหนังสือระบุราคาหนังสือ ๖๑ บาท ด]วย
ตวั อกั ษรสขี าว

๓

สรุปโดยรวมแล]วหน]าปกหนังสือเรียนมีความสวยงามเป;นอย<างมาก ด]วยภาพวาดของนางมัทนา
โดดเด<นอยู<กลางหน]าปก และเหมาะสมสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ โดยมีรูปภาพประกอบ
วรรณคดีไทย เรื่องมัทนะพาธา เพื่อดึงดูดความสนใจในการเข]าสู<เนื้อหาที่จะทำการเรียนการสอน และชื่อ
หนังสือมคี วามโดดเดน< ตัดกับสีพน้ื ทำใหเ] ห็นไดช] ดั เจน และตัวเลขระบุระดบั ชัน้ เหน็ ไดช] ัดเจนเชน< เดยี วกัน

๑.๒.๒ ปกหนาD ดDานใน
หน]าว<าง
๑.๒.๓ ปกรอง
ประกอบดว] ยขอ] มลู ดงั น้ี

๑. ตราครุฑ
๒. ช่ือรายวชิ า : หนังสอื เรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ภาษาไทย
๓. ช่อื หนงั สือ : วรรณคดีวจิ กั ษ+
๔. ระดบั ช้ัน : ช้ันมัธยมศึกษาปทQ ี่ ๕
๕. ภาพประกอบเนื้อหาในหนังสือ : ภาพจิตรกรรมฝาผนังตอนหนึ่งจากวรรณคดีไทย เรื่องมหา
เวสสนั ดรชาดก กัณฑม+ ทั รี
๖. กล<ุมสาระการเรียนร]ู : กลุ<มสาระการเรียนรภู] าษาไทย
๗. หลักสตู ร : หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
๘. สังกดั : สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

๔

๑.๒.๔ ใบรองปกดDานหนาD
ประกอบด]วยข]อมูลดังนี้

๑. ชื่อรายวชิ า : หนงั สือเรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน ภาษาไทย
๒. ชอ่ื หนงั สอื : วรรณคดีวจิ กั ษ+
๓. ระดบั ชัน้ : ช้นั มธั ยมศกึ ษาปทQ ่ี ๕
๔. กลุ<มสาระการเรยี นร]ู : กลุม< สาระการเรียนรู]ภาษาไทย
๕. หลกั สูตร : หลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑
๖. ชอ่ื และที่อยู<ผ]ถู อื ลขิ สิทธ์ิ : สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร
ถนนราชดำเนนิ นอก เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทรศัพท+และโทรสาร ๐ ๒๖๒๘ ๕๓๔๓
๗. ตัวเลขประจำหนงั สือสากล : ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๓๑๗-๔๐๑-๗
๘. จำนวนครัง้ ท่พี มิ พ+ : พมิ พค+ ร้ังที่ห]า พ.ศ. ๒๕๕๗
๙. จำนวนหนังสอื ทพ่ี ิมพ+ : จำนวน ๗๐,๐๐๐ เล<ม
๑๐. สำนักพิมพ+ : โรงพิมพ+ สกสค. ลาดพร]าว ที่อยู< ๒๒๔๙ ถนนลาดพร]าว แขวงสะพานสอง เขต
วังทองหลาง กรงุ เทพมหานคร ๑๐๓๑๐ โทรศัพท+ ๐ ๒๕๓๘ ๓๐๓๓, ๐ ๒๕๑๔ ๔๐๓๓ โทรสาร ๐ ๒๕๙๓
๙๙๕๖ www.suksapan.or.th

๕

๑.๒.๕ ปกรองดาD นหลงั
ประกอบด]วยคณะผู]จัดทำหนังสือเรียน และอีกหน]าหนึ่งเป;นใบอนุญาตให]ใช]สื่อการเรียนรู]ใน
สถานศึกษา ซึง่ เป;นองค+ประกอบที่จำเป;นต]องมีสำหรบั หนังสือเรียน จงึ จะสามารถนำมาใชท] ำการเรียนการ
สอนในโรงเรยี นได] โดยแสดงเนอื้ หาในใบอนุญาตไวอ] ยา< งชดั เจน ทำให]หนังสือแบบเรยี นเล<มน้ีน<าเชื่อถอื

๑.๒.๖ ปกหลังดาD นใน
บอกรายชื่อหนังสือแบบเรียนรายวิชาพื้นฐานภาษาไทยของระดับชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ ตาม
หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ประกอบด]วยดงั นี้
๑. หนังสือเรียน รายวชิ าพื้นฐาน ภาษาไทย หลกั ภาษาและการใชภ] าษาเพือ่ การสื่อสาร
๒. หนงั สือเรยี น รายวชิ าพ้ืนฐาน ภาษาไทย วรรณคดวี ิจักษ+

๖

๑.๒.๗ ปกหลัง
มีกาพย+ฉบัง ๑๖ ตัวอักษรสีขาวบนพื้นหลังสีแดงก่ำ จากตอนหนึ่งของบทละครพูดคำฉันท+เรื่อง
มัทนะพาธา พระราชนิพนธพ+ ระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา] เจ]าอยู<หัว และข]อมลู สำนกั พิมพด+ งั นี้
๑. รหัสราคา และตวั เลขแสดงจำนวนราคากำกับ : รหัสราคา และราคา ๖๑.๐๐ บาท
๒. ชือ่ และทอี่ ยู<สำนกั พมิ พ+ : ศกึ ษาภณั ฑพ+ าณชิ ย+ โรงพมิ พ+ สกสค.ลาดพรา] ว
๓. ชือ่ ผูพ] มิ พ+และผ]โู ฆษณา : นายสมมาตร+ มศี ิลปŒ
๔. ตราสำนักพิมพ+
๕. เว็บไซต+สำนักพมิ พ+ : www.suksapan.or.th

๑.๒.๘ สันปก
ประกอบดว] ยข]อมูลดงั นี้
๑. ตราสัญลักษณ+กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
๒. ชอ่ื หนงั สือ : หนงั สือเรยี น รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจกั ษ+ ช้ันมัธยมศกึ ษาปทQ ี่ ๕

บทท่ี ๒
องค1ประกอบภายในของแบบเรียน

๒.๑ การวิเคราะห3เนือ้ หาแบบเรยี น
เนอื้ หาแบบเรียนแบง< ออกเป;นบทนำจำนวน ๑ บท และเนอ้ื หาจำนวน ๕ บท ดังนี้

บทนำ แนวทางการพิจารณาเนอ้ื หาและกลวิธีในวรรณคดี
บทนำกล<าวถึงเนื้อหาและกลวิธีในสารคดี เนื้อหาและกลวิธีในบันเทิงคดี รูปแบบของบันเทิงคดี

ประกอบด]วย ๑. บทมหรสพ ๒. เรื่องเล<า ๓. บทพรรณนา และการพิจารณาเนื้อหาและกลวิธีในบันเทิงคดี
ประกอบด]วย ๑. เนื้อเรื่อง ๒. โครงเรื่อง ๓. ตัวละคร ๔. ฉากท]องเรื่อง ๕. บทเจรจาหรือรำพึงรำพัน
๖. แกน< เรอื่ ง
บทท่ี ๑ มหาเวสสันดรชาดก กัณฑม3 ทั รี

๑) บทวเิ คราะห3 นำเขา] ส<บู ทเรียนโดยกลา< วถงึ เร่อื งราวอย<างย<อ และมรี ปู ภาพประกอบ
๑.๑ ความรักและความหMวงใยที่พระนางมัทรีมีตMอพระชาลีและพระกัณหา มีเนื้อหา

เกี่ยวกับความรักและความห<วงใยของพระนางมัทรีมีต<อพระชาลีและพระกัณหา กล<าวถึงความรักของพระ
นางมัทรีที่มีต<อพระกุมารทั้งสอง โดยมีการเล<นคำว<า “สุด” ในร<ายยาวได]อย<างคมคายน<าฟŽงและน<า
สะเทือนใจอยา< งยง่ิ

๑.๒ ความภักดีที่พระนางมัทรีมีตMอพระเวสสันดร มีเนื้อหาเกี่ยวกับความจงรักภักดีต<อ
พระเวสสันดรของพระนางมัทรี ถึงแม]จะถูกพระเวสสันดรกล<าวหาว<าคบชู] พระนางก็ทรงพยายามอธิบาย
ว<าทำไมถึงกลับมาช]า ไม<เคยคิดนอกใจพระสวามีแต<อย<างใดและตั้งพระทัยจะซื่อสัตย+ต<อพระเวสสันดร
ตราบวันสิ้นพระชนม+ เมื่อทราบแล]วว<าพระเวสสันดรทานพระกุมารทั้งสองให]ชูชก พระนางก็อนุโมทนา
การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสนั ดรในคร้งั นี้

๑.๓ อุบายที่ทำใหD “ความโศกเสื่อมสรMางสงบจิต” มีเนื้อหาเกี่ยวกับไหวพริบของพระ
เวสสันดรที่เบนความคิดและอารมณ+ของพระนางมัทรีไปอีกเรื่องหนึ่ง ทำให]ความทุกข+ของพระนางมัทรี
หายไปเพราะเกดิ ความเจบ็ ปวดในพระทยั เข]ามาแทนที่

๑.๔ โวหารตัดพDอและคร่ำครวญของพระเวสสันดร มีเนื้อหาเกี่ยวกับการแสดงความ
หึงหวงเพื่อหักความโศก เริ่มจากชมโฉมของพระนางมัทรีเพื่อจะตัดพ]อว<าพระนางทรงใช]ความงามยั่วยวน
ชายอื่น และบทคร่ำครวญด]วยความอาลัยเปรียบเอาธรรมชาติที่มีอยู<รอบตัวมาใช]แทนเครื่องประกอบพระ
อิสริยยศทพ่ี งึ มหี ากพระนางมัทรสี ้นิ พระชนม+

๘

๑.๕ ธรรมชาตกิ บั ความทุกขโ3 ศกของพระนางมทั รี มเี นือ้ หาเกี่ยวกับลางร]ายท่ีธรรมชาติ
ในปา• เกดิ ความผิดปกติ ทำใหพ] ระนางประหวัน่ พรั่นใจ

๑.๖ เสียงเสนาะที่เกิดจากการเลMนเสียงและเลMนคำ มีเนื้อหาเกี่ยวกับลักษณะเด<นของ
วรรณศิลปŒในเรื่องมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ+มัทรี การเล<นเสียงสัมผัสพยัญชนะ การเล<นเสียงสัมผัสสระ
และการเล<นคำซ้ำซ่งึ มีอยู<อยา< งแพรวพราวตลอดทงั้ กัณฑ+

๒) มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ3มัทรี กล<าวถึงเนื้อเรื่องตั้งแต<พระนางมัทรีเดินทางเข]าป•าหาผลไม]
พระเวสสันดรทานพระกมุ ารทง้ั สองใหช] ชู ก จนสำเร็จการบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสนั ดร

๓) คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
นา< สนใจในเร่ืองมหาเวสสันดรชาดก กัณฑม+ ทั รี

๔) ชวนคิดพินิจคุณคMา มีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู]ซึ่งแบ<งออกเป;น วิเคราะห+เนื้อหา
พิจารณาภาษาการประพนั ธ+ และเลอื กสรรนำไปใช]

บทท่ี ๒ ลลิ ิตตะเลงพMาย
๑) บทวิเคราะห3 นำเขา] สู<บทเรียนโดยการยกโคลงส่ีสุภาพ ๑ บท จากเนือ้ หาลลิ ิตตะเลงพา< ย ดงั นี้

อรุ ารานรา& วแยก ยลสยบ
เอนพระองคล4 งทบ ท6าวดิน้
เหนอื คอคชซอนซบ สังเวช

วายชิวาตม4สุดส้ิน สฟ6ู าC เสวยสวรรค4
พรรณนาถึงภาพการสิ้นพระชนม+บนคอช]างของพระมหาอุปราชาแห<งพม<าอย<างสมพระเกียรติ
เป;นบทป•ดท]ายการทำสงครามยุทหัตถีระหว<างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชาอันเป;น

เนื้อหาสำคัญทสี่ ุดในเร่อื งลิลติ ตะเลงพา< ย และขณะ เดยี วกนั ก็ป•ดฉากชวี ติ ของพระมหาอปุ ราชา
๑.๑ สงครามยุทธหัตถี มีเนื้อหาเกี่ยวกับการรบบนหลังช]างแบบตัวต<อตัวระหว<าง
กษัตริย+ โดยใช]โคลงสี่สุภาพในการนำเสนอ ลีลาการพรรณนาภาพการทำศึกครั้งนี้เป;นไปอย<างต<อเนื่อง

รวดเร็ว และฉับไว แต<เมื่อถึงภาพการสิ้นพระชนม+ของพระมหาอุปราชากลับพรรณนาภาพเคลื่อนไหวช]า
ตามลำดบั ให]มคี วามสงา< งามสมพระเกยี รตแิ กฝ< า• ยศตั รู
๑.๒ ลิลิตตะเลงพMายในฐานะวรรณคดีเฉลิมพระเกียรติ กล<าวถึงสมเด็จพระมหาสมณ

เจ]า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ทรงพระนิพนธ+เรื่องลิลิตเลงพ<าย เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวร
มหาราชแห<งกรุงศรีอยุธยา แต<งด]วยคำประพันธ+ประเภทลิลิตสุภาพ เป;นการแต<งคำประพันธ+สลับกัน

๙

ระหว<างร<ายสุภาพกับโคลงสุภาพ มีจำนวนทั้งสิ้น ๔๓๙ บท โคลงสุภาพมีทั้งโคลงสองสุภาพ โคลงสาม
สภุ าพ และโคลงส่สี ภุ าพ

๑.๓ ลิลิตตะเลงพMายในฐานะวรรณคดีประวัติศาสตร3 กล<าวถึงการทำสงครามในเรื่อง
ลิลิตตะเลงพ<ายเป;นเหตุการณ+ในประวัติศาสตร+ที่มีการบันทึกไว]ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับ
จันทนุมาศ (เจมิ )

๑.๔ คุณคMาของเรื่องลิลิตตะเลงพMาย มีเนื้อหาเกี่ยงกับคุณค<าทั้งด]านวรรณศิลปŒ และ
ด]านสงั คม

๒) ลิลิตตะเลงพMาย กล<าวถึงเหตุการณ+ทางกรุงหงสาวดี พระมหาอุปราชาทรงรำพันถึงนาง ลาง
ร]ายของพระมหาอุปราชา พระมหาอุปราชาทรงรำพันถึงพระราชบิดา พระสุบินและพระนิมิตของสมเด็จ
พระนเรศวร ช]างทรงสมเด็จพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝ•าเข]าไปในกองทัพข]าศึก ยุทธหัตถี และชัย
ชนะของไทย

๓) คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
น<าสนใจในเรือ่ งลิลิตตะเลงพ<าย

๔) ชวนคิดพินิจคุณคMา มีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู]ซึ่งแบ<งออกเป;น วิเคราะห+เนื้อหา
พจิ ารณาภาษาการประพนั ธ+ และเลอื กสรรนำไปใช]

บทที่ ๓ บทละครพดู คำฉันท3 เรอ่ื งมทั นะพาธา

๑) บทวิเคราะห3
๑.๑ ความรักเหมือนโรคา มีเนื้อหาเกี่ยวกับคำสอนเรื่องโทษของความรักไว]ในพระราช
นพิ นธ+พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา] เจ]าอย<หู วั ดงั นี้

ความรกั เหมอื นโรคา บันดาลตาให&มดื มน
ไมย6 ินและไม6ยล อุปสรรคใดใด
ความรักเหมือนโคถึก กำลงั คกึ ผขิ ังไว&

ก็โลดออกจากคอกไป บ ยอมอยู6 ณ ท่ขี ัง
ถงึ หากจะผูกไว& กด็ งึ ไปดว& ยกำลงั
ย่งิ ห&ามก็ยิง่ คล่ัง บ หวนคิดถงึ เจบ็ กาย

๑.๒ บทละครพูดคำฉันท3เพียงเรื่องเดียว มีเนื้อหาเกี่ยวกับประวัติการพระราชนิพนธ+
บทละครพูดคำฉันท+เรอ่ื งมทั นะพาธา ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา] เจ]าอยห<ู ัว
๑.๓ ตำนานแหMงดอกกุหลาบ มเี น้ือหาเก่ยี วกบั เรือ่ งยอ< มทั นะพาธา

๑๐

๑.๔ หนังสือที่แตMงไดDโดยยาก มีเนื้อหาเกี่ยวกับรูปแบบคำประพันธ+ของบทละครพูดคำ
ฉันท+เรื่องมัทนะพาธา ซึ่งคำประพันธ+ประกอบด]วยฉันท+ชนิดต<าง ๆ กาพย+ยานี กาพย+ฉบัง กาพย+
สรุ างคนางค+ และบทร]อยแก]วในส<วนของตวั ละครทไี่ มส< ำคญั

๒) บทละครพูดคำฉันท3เรื่องมัทนะพาธา มีเนื้อหาเกี่ยวกับบทละครพูดคำฉันท+เรื่องมัทนะพาธา
ในองก+ที่ ๑ และพระราชนิพนธ+แปลมัทนะพาธา เป;นร]อยกรองภาษาอังกฤษเฉพาะคำตอบโต]ระหว<างสุ
เทษณ+กับมัทนา ในองคท+ ่ี ๑ ตอนท่มี ัทนาถกู สะกดจติ

๓) คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
นา< สนใจในบทละครพดู คำฉันทเ+ รอ่ื งมัทนะพาธา

๔) ชวนคิดพินิจคุณคMา มีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู]ซึ่งแบ<งออกเป;น วิเคราะห+เนื้อหา
พจิ ารณาภาษาการประพันธ+ และเลอื กสรรนำไปใช]

บทท่ี ๔ คัมภรี ฉ3 ันทศาสตร3 แพทยศ3 าสตร3สงเคราะห3
๑) บทวิเคราะห3
๑.๑ ความสำคัญของแพทย3 มีเนื้อหาเกี่ยวกับ “กายนคร” เป;นบทเปรียบเทียบที่

ปรากฏอยใู< นคมั ภีร+ฉนั ทศาสตร+ในตำราชดุ แพทย+ศาสตร+สงเคราะห+ของไทย ดังนี้
อน่ึงจะกลา6 วสอน กายนครมมี ากหลาย
ประเทียบเปรียบในกาย ทุกหญงิ ชายในโลกา

ดวงจิตคอื กระษัตรยิ 4 ผา6 นสมบตั ิอนั โอฬาร4
ข&าศกึ คือโรคา เกิดเข6าฆา6 ในกายเรา
เปรยี บแพทยค4 อื ทหาร อนั ชำนานรู&ลำเนา

ขา& ศกึ มาอยา6 งใจเบา ห&อมล&อมรอบทกุ ทิศา
ให&ดำรงกระษัตริย4ไว& คือดวงใจให&เร6งยา
อนึ่งห&ามอยา6 โกรธา ข&าศกึ มาจะอันตราย

ปXตตํ คอื วงั หนา& เร6งรกั ษาเขม6นหมาย
อาหารอยูใ6 นกาย คือเสบียงเลีย้ งโยธา
๑.๒ ตำราแพทย3ศาสตร3สงเคราะห3 มีเนื้อหาเกี่ยวกับประวัติตำราแพทย+ของไทยซึ่ง

พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกล]าเจ]าอย<หู ัวทรงพระกรณุ าโปรดเกลา] ฯให]รวบรวมขึน้ ไว]
๑.๓ คัมภีรฉ3 ันทศาสตร3 กลา< วถึงการรวบรวมความรูท] หี่ ลากหลายเกย่ี วกบั การรกั ษาโรค

๑๑

๒) คัมภีร3ฉันทศาสตร3 แพทย3ศาสตร3สงเคราะห3 มีเนื้อหาเกี่ยวกับร<างกาย การแพทย+ ที่ประพันธ+
ดว] ยกาพยย+ านี ๑๑

๓) คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
น<าสนใจในเรื่องคมั ภีร+ฉันทศาสตร+ แพทยศ+ าสตรส+ งเคราะห+

๔) ชวนคิดพินิจคุณคMา มีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู]ซึ่งแบ<งออกเป;น วิเคราะห+เนื้อหา
พจิ ารณาภาษาการประพันธ+ และเลอื กสรรนำไปใช]

บทที่ ๕ โคลนติดลDอ ตอนความนิยมเปlนเสมียน
๑) บทวิเคราะห3 นำเข]าสู<บทเรียนด]วยข]อความตอนหนึ่งจากคำนำของบทความเรื่องโคลนติดล]อ

โดยมคี วามม<งุ หมายจะกลา< วถงึ ปŽญหาและอปุ สรรคตา< ง ๆ ท่ีกีดขวางเหน่ียวร้ังความเจริญของชาติ
๑.๑ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลDาเจDาอยูMหัวกับหนังสือพิมพ3 มีเนื้อหาเกี่ยวกับ

พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล]าเจา] อย<หู ัวโปรดการทำหนังสอื พิมพม+ าตงั้ แต<ทรงพระเยาว+
๑.๒ พระราชนิพนธ3เรื่องโคลนติดลDอ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการพระราชนิพนธ+บทความเรื่อง

โคลนตดิ ลอ] ลงในหนังสือพิมพ+ไทย มีทง้ั หมด ๑๒ ตอน
๑.๓ ความนิยมเปlนเสมียน มีเนื้อหาเกี่ยวกับการตีพิมพ+หนังสือพิมพ+เรื่องราวที่เป;นท่ี

สนใจของสงั คมยคุ นนั้
๒) โคลนติดลDอ ตอนความนิยมเปlนเสมียน มีเนื้อหาเกี่ยวกับคนไทยที่มีการศึกษานิยมแต<จะเป;น

เสมียน คือเข]ารับราชการและใช]ชีวิตในกรุง ไม<สนใจที่จะกลับภูมิลำเนาเพื่อทำการเกษตรซึ่งจะก<อ
ประโยชน+ให]ประเทศได]มากกว<า

๓) คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
นา< สนใจในเรื่องคัมภรี +ฉนั ทศาสตร+ แพทยศ+ าสตร+สงเคราะห+

๔) ชวนคิดพินิจคุณคMา มีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจกรรมการเรียนรู]ซึ่งแบ<งออกเป;น วิเคราะห+เนื้อหา
พิจารณาภาษาการประพันธ+ และเลือกสรรนำไปใช]

๑๒

๒.๒ การวิเคราะหร3 ปู แบบการจัดแบงM เน้อื หาแบบเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิชาภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ จัดแบ<งเนื้อหา

ออกเป;น ๔ ส<วนดังนี้
๒.๒.๑ บทวิเคราะห3 โดยในบทวิเคราะห+จะแบ<งเป;นสามถึงหกหัวข]อ โดยส<วนใหญ<มีเนื้อหา

เกี่ยวกับประวัติความเป;นมาของวรรณคดีนั้น ๆ ประวัติของผู]ทรงพระราชนิพนธ+ ผู]ทรงนิพนธ+ และ
ผู]ประพนั ธ+ ความสำคญั คณุ ค<าในดา] นต<าง ๆ ของวรรณคดี รวมไปถงึ การวิจารณ+วรรณคดี เป;นต]น

๒.๒.๒ ตัวบทวรรณคดี จะนำเนื้อหาวรรณคดีที่สำคัญ ซึ่งคัดสรรมาบางตอนจากวรรณคดี
ใหน] ักเรยี นไดศ] กึ ษา

๒.๒.๓ คำอธิบายศัพท3และขDอความ มีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายศัพท+และข]อความ ที่ยากและ
น<าสนใจในวรรณคดีเร่ืองน้ัน ๆ

๒.๒.๔ ชวนคิดพินิจคุณคMา เป;นกิจกรรมที่ให]นักเรียนได]พัฒนาความรู]ความสามารถในทักษะ
กระบวนการทำงานด]านต<าง ๆ โดยแบง< ออกเป;น ๓ ส<วน คือ วิเคราะห+เนื้อหา พิจารณาภาษาการประพนั ธ+
และเลือกสรรนำไปใช]

จากการวิเคราะห+รูปแบบการจัดแบ<งเนื้อหาแบบเรียนแสดงให]เห็นว<า หนังสือเรียนรายวิชา
พื้นฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ มีการจัดลำดับเนื้อหาในแต<ละบทเหมือนกันท้ัง
เล<ม โดยในแต<ละบทเริ่มด]วยบทวิเคราะห+ บทวรรณคดี คำอธิบายศัพท+และข]อความ และชวนคิดพินิจ
คณุ คา< เปน; ลำดับสดุ ท]าย เหมือนกันท้งั ๕ บทเรียน สามารถสรุปเป;นตารางได]ดังนี้

เน้อื หา

บทท่ี เรอ่ื ง บทวเิ คราะห+ บทวรรณคดี คำอธิบายศพั ท+ ชวนคดิ พินจิ
และข]อความ คณุ คา<

๑ มหาเวสสันดรชาดก กัณฑม+ ัทรี ü ü üü

๒ ลลิ ิตตะเลงพา< ย ü ü üü

๓ บทละครพพูดคำฉันท+ เรื่องมัทนะพาธา ü ü ü ü

๔ คัมภีร+ฉนั ทศาสตร+ ü ü üü
แพทยศ+ าสตร+สงเคราะห+

๕ โคลนติดล]อ ตอนความนิยมเปน; เสมยี น ü ü ü ü

ตารางแสดงเนือ้ หาภายในหนงั สอื เรยี น รายวชิ าพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดวี จิ กั ษ+ ช้นั มธั ยมศึกษาปทQ ี่ ๕

๑๓

๒.๓ ดDานความถูกตอD งของเนอ้ื หา
เนื้อหาในหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕ เล<มนี้

เน้อื หาถกู ตอ] งครบถว] นสมบรู ณต+ ามตวั ช้วี ดั จากหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
๒.๔ ดาD นภาพประกอบ

ภาพประกอบภายในหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQที่ ๕
ปรากฏที่มา และชื่อเจ]าของผลงานกำกับบภาพในเนื้อหา แต<มีภาพเริ่มต]นบทเรียนที่ไม<ปรากฏชื่อเจ]าของ
ผลงานทั้ง ๖ บท รวมบทนำ

ตวั อย<างภาพเร่มิ ตน] บทเรียน ท่ไี ม<ปรากฏชอ่ื เจ]าของผลงาน

๒.๔.๑ จำนวนภาพ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้นมัธยมศึกษาปQท่ี
๕ มภี าพประกอบจำนวนทัง้ สน้ิ ๒๘ ภาพ (รวมปก)

๑๔

๒.๔.๒ ขนาดภาพ ภาพประกอบในเนื้อหามีขนาดกลางและขนาดใหญ< ส<วนในหน]าเริ่มต]น
บทเรียนจะเปน; ภาพขนาดใหญ<เตม็ หน]ากระดาษ

ตวั อย<างภาพประกอบขนาดกลางในเนอื้ หาบทเรยี น
(๑) ภาพประกอบในบทที่ ๑ มหาเวสสันดรชาดก กัณฑม+ ทั รี หนา] ๒๖
(๒) ภาพประกอบในบทที่ ๒ ลิลิตตะเลงพ<าย หนา] ๕๖

(๑) (๒)
ตัวอยา< งภาพประกอบขนาดใหญใ< นเนื้อหาบทเรยี น
(๑) ภาพประกอบในบทที่ ๔ คัมภรี ฉ+ ันทศาสตร+ แพทย+ศาสตร+สงเคราะห+ หนา] ๙๙
(๒) ภาพประกอบในบทที่ ๔ คมั ภีรฉ+ ันทศาสตร+ แพทยศ+ าสตรส+ งเคราะห+ หนา] ๑๐๑

(๑) (๒)

๑๕

ตัวอยา< งภาพประกอบขนาดใหญ<สว< นเรม่ิ ตน] บทเรยี น
(๑) ภาพประกอบในบทที่ ๑ มหาเวสสันดรชาดก กณั ฑม+ ทั รี หน]า ๑๑
(๒) ภาพประกอบในบทท่ี ๓ บทละครพดู คำฉนั ท+เรอื่ งมทั นะพาธา หนา] ๗๒

(๑) (๒)
๒.๔.๓ คำอธิบายภาพ ภาพประกอบในเนื้อหาบทเรียนมีคำอธิบาย ที่มา และเจ]าของผลงาน
กำกบั ทุกภาพ แตใ< นสว< นหนา] เร่ิมบทเรยี นจะไมม< คี ำอธิบายภาพ
ตัวอย<างคำอธบิ ายประกอบภาพ
(๑) ภาพประกอบในบทที่ ๑ มหาเวสสันดรชาดก กัณฑม+ ัทรี หนา] ๑๓
(๒) ภาพประกอบในบทท่ี ๓ บทละครพดู คำฉันทเ+ รอ่ื งมัทนะพาธา หนา] ๗๕

(๑) (๒)

๑๖

๒.๔.๔ ลักษณะภาพ ภาพประกอบในเนื้อหาบทเรียนเป;นภาพจิตรกรรมฝาผนัง ภาพจากหนังสือ
และภาพวาดสนี ำ้

๒.๔.๕ ความสอดคลDองของภาพประกอบกับเนื้อหา ภาพประกอบในบทเรียนทุกภาพสอดคล]อง
กบั เนือ้ หาทุกบท โดยจะแทรกอยูต< ามเน้ือหาในบทเรียนนน้ั ๆ
๒.๕ ดาD นการใชภD าษา

๒.๕.๑ การแยกคำ
ตัวอย<างการเขียนแยกคำในบทที่ ๑ มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ+มัทรี หน]า ๓๙ คำว<า
“พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หล]านภาลัย”

ตัวอย<างการเขียนแยกคำในบทที่ ๔ คัมภีร+ฉันทศาสตร+ แพทย+ศาสตร+สงเคราะห+ หน]า ๑๑๐ คำว<า
“วัดพระเชตพุ นวมิ ลมงั คลาราม”

๒.๖ ดDานความยากงMายของเน้ือหา
ความยากง<ายของเนื้อหาภายในหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้น

มัธยมศึกษาปQที่ ๕ มีการเรียงลำดับความยากง<ายของเนื้อหาได]อย<างเหมาะสม ซึ่งเนื้อหาวรรณคดีในแต<ละ
บทที่มีความหลากหลาย ใช]ภาษาต<างกันแต<ก็ยังมีคำอธิบายศัพท+และข]อความที่ยากเพื่อให]นักเรียนเข]าใจ
ไดม] ากยิ่งขน้ึ อีกทั้งยังแฝงขอ] คดิ ในแตล< ะบทเรยี นอกี ดว] ย

บทที่ ๓

วิเคราะห1ความสอดคลCองของเน้ือหากบั หลักสตู ร (ตวั ช้ีวดั )

๓.๑ สาระและมาตรฐานการเรยี นรDกู ลมMุ สาระการเรยี นรDูภาษาไทย
สาระที่ ๑ การอ<าน

มาตรฐาน ท ๑.๑ ใช]กระบวนการอ<านสร]างความรู]และความคิดเพื่อนำไปใช]ตัดสินใจ แก]ปŽญหาในการ
ดำเนนิ ชวี ิต และมีนิสยั รกั การอ<าน

สาระท่ี ๒ การเขียน
มาตรฐาน ท ๒.๑ ใช]กระบวนการเขียนเขียนสื่อสาร เขียนเรียงความ ย<อความ และเขียนเรื่องราวใน
รูปแบบตา< ง ๆ เขียนรายงานขอ] มูลสารสนเทศและรายงานการศึกษาคน] คว]าอยา< งมปี ระสิทธิภาพ

สาระที่ ๓ การฟงŽ การดู และการพูด
มาตรฐาน ท ๓.๑ สามารถเลือกฟŽงและดูอย<างมีวิจารณญาณ และแสดงความรู] ความคิด และความรู]สึกใน
โอกาสตา< ง ๆ อย<างมวี ิจารณญาณและสรา] งสรรค+

สาระท่ี ๔ หลักการใชภ] าษาไทย
มาตรฐาน ท ๔.๑ เข]าใจในธรรมชาติของภาษาและหลักภาษาไทย การเปลี่ยนแปลงของภาษาและพลัง
ของภาษา ภูมิปญŽ ญาทางภาษา และรกั ษาภาษาไทยไวเ] ป;นสมบตั ขิ องชาติ

สาระท่ี ๕ วรรณคดีและวรรณกรรม
มาตรฐาน ท ๕.๑ เข]าใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณ+วรรณคดีและวรรณกรรมไทยอย<างเห็นคุณค<าและ
นำมาประยุกตใ+ ชใ] นชีวติ จริง

๑๘

๓.๒ ตวั ชว้ี ัด
สาระท่ี ๑ การอ<าน

ม.๔-๖/๑ อ<านออกเสยี งบทร]อยแก]ว และบทร]อยกรองได]อย<างถกู ต]อง ไพเราะและเหมาะสมกับเร่อื งทอี่ <าน
ม.๔-๖/๒ ตีความ แปลความ และขยายความเรอ่ื งที่อา< น
ม.๔-๖/๓ วิเคราะห+และวจิ ารณ+เร่อื งท่ีอา< นในทกุ ๆ ด]านอยา< งมเี หตผุ ล
ม.๔-๖/๔ คาดคะเนเหตุการณ+จากเรื่องที่อ<าน และประเมินค<าเพื่อนำความรู]ความคิดไปใช]ตัดสินใจ
แก]ปญŽ หาในการดำเนนิ ชวี ติ
ม.๔-๖/๕ วเิ คราะห+วจิ ารณ+ แสดงความคิดเห็นโตแ] ย]งกบั เร่ืองท่ีอา< น และเสนอความคดิ ใหม<อย<างมีเหตุผล
ม.๔-๖/๖ ตอบคำถามจากการอา< นประเภทต<าง ๆ ภายในเวลาท่ีกำหนด
ม.๔-๖/๗ อา< นเร่ืองต<าง ๆ แล]วเขียนกรอบแนวคิดผังความคิด บนั ทกึ ย<อความและรายงาน
ม.๔-๖/๘ สังเคราะห+ความรจู] ากการอา< นส่อื สงิ่ พมิ พ+ สอื่ อิเล็กทรอนิกสแ+ ละแหล<งเรียนรู]ตา< ง ๆ มาพัฒนาตน
พฒั นาการเรยี น และพัฒนาความรทู] างอาชพี
ม.๔-๖/๙ มีมารยาทในการอ<าน

สาระที่ ๒ การเขยี น
ม.๔-๖/๑ เขียนสื่อสารในรูปแบบต<าง ๆ ได]ตรงตามวัตถุประสงค+ โดยใช]ภาษาเรียบเรียงถูกต]อง มีข]อมูล
และสาระสำคญั ชัดเจน
ม.๔-๖/๒ เขียนเรยี งความ
ม.๔-๖/๓ เขียนย<อความจากสอ่ื ท่ีมีรูปแบบและเน้อื หาหลากหลาย
ม.๔-๖/๔ ผลติ งานเขียนของตนเองในรปู แบบต<าง ๆ
ม.๔-๖/๕ ประเมินงานเขยี นของผอู] นื่ แลว] นำมาพฒั นางานเขียนของตนเอง
ม.๔-๖/๖ เขียนรายงานการศึกษาค]นคว]าเรื่องที่สนใจตามหลักการเขียนเชิงวิชาการ และใช]ข]อมูล
สารสนเทศอ]างองิ อย<างถกู ต]อง
ม.๔-๖/๗ บันทึกการศกึ ษาคน] ควา] เพื่อนำไปพัฒนาตนเองอยา< งสมำ่ เสมอ
ม.๔-๖/๘ มีมารยาทในการเขียน

สาระท่ี ๓ การฟŽง การดู และการพดู
ม.๔-๖/๑ สรปุ แนวคดิ และแสดงความคดิ เหน็ จากเรอื่ งทีฟ่ งŽ และดู
ม.๔-๖/๒ วเิ คราะห+แนวคดิ การใชภ] าษา และความน<าเชอ่ื ถือจากเรื่องทฟี่ งŽ และดอู ย<างมเี หตผุ ล
ม.๔-๖/๓ ประเมนิ เรอ่ื งทฟี่ Žงและดู แลว] กำหนดแนวทางไปประยุกตใ+ ช]ในการดำเนนิ ชีวิต
ม.๔-๖/๔ มวี ิจารณญาณในการเลือกเรอ่ื งทีฟ่ Žงและดู

๑๙

ม.๔-๖/๕ พูดในโอกาสต<าง ๆ พูดแสดงทรรศนะ โต]แย]ง โน]มน]าวใจ และเสนอแนวคิดใหม<ด]วยภาษา
ถกู ต]องเหมาะสม
ม.๔-๖/๖ มมี ารยาทในการฟŽง การดู และการพดู

สาระที่ ๔ หลกั การใชภ] าษาไทย
ม.๔-๖/๑ อธบิ ายธรรมชาตขิ องภาษาพลังของภาษา และลักษณะของภาษา
ม.๔-๖/๒ ใช]คำและกลม<ุ คำสรา] งประโยคตรงตามวัตถปุ ระสงค+
ม.๔-๖/๓ ใชภ] าษาเหมาะสมแก<โอกาส กาลเทศะ และบคุ คล รวมทง้ั คำราชาศัพทอ+ ยา< งเหมาะสม
ม.๔-๖/๔ แต<งบทร]อยกรอง
ม.๔-๖/๕ วเิ คราะห+อทิ ธิพลของภาษาตา< งประเทศและภาษาถิน่
ม.๔-๖/๖ อธบิ ายและวเิ คราะหห+ ลกั การสร]างคำในภาษาไทย
ม.๔-๖/๗ วิเคราะหแ+ ละประเมินการใชภ] าษาจากสื่อสิ่งพิมพ+และสือ่ อิเลก็ ทรอนิกส+

สาระที่ ๕ วรรณคดีและวรรณกรรม
ม.๔-๖/๑ วิเคราะห+และวิจารณ+วรรณคดีและวรรณกรรมตามหลักการวิจารณเ+ บือ้ งต]น
ม.๔-๖/๒ วิเคราะห+ลักษณะเด<นของวรรณคดีเชื่อมโยงกับการเรียนรู]ทางประวัติศาสตร+และวิถีชีวิตของ
สงั คมในอดตี
ม.๔-๖/๓ วิเคราะห+และประเมินคุณค<าด]านวรรณศิลปŒของวรรณคดีและวรรณกรรมในฐานะที่เป;นมรดก
ทางวฒั นธรรมของชาติ
ม.๔-๖/๔ สังเคราะหข+ อ] คดิ จากวรรณคดแี ละวรรณกรรมเพ่อื นำไปประยกุ ต+ใช]ในชีวิตจรงิ
ม.๔-๖/๕ รวบรวมวรรณกรรมพืน้ บ]านและอธบิ ายภูมิปŽญญาทางภาษา
ม.๔-๖/๖ ทอ< งจำและบอกคุณค<าบทอาขยานตามที่กำหนด และบทร]อยกรองทมี่ ีคณุ คา< ตามความสนใจ
และนำไปใชอ] ]างอิง

๒๐

๓.๓ สมรรถนะสำคญั ของผDเู รียน
๑) ความสามารถในการสื่อสาร หมายถึง ใช]ภาษาถ<ายทอดความคิด ความรู] ความเข]าใจ

ความรู]สึก และทัศนะของตนเอง เพื่อเปลี่ยนข]อมูลข<าวสารและประสบการณ+อันจะเป;นประโยชน+ต<อการ
พัฒนาตนเองและสังคม รวมทั้งการเจรจาต<อรองเพื่อขจัดและลดปŽญหาความขัดแย]งต<าง ๆ การเลือกรับ
หรือไม<รับข]อมูลข<าวสารด]วยหลักเหตุผลและความถูกต]อง ตลอดจนการเลือกใช]วิธีการสื่อสารที่มี
ประสทิ ธภิ าพโดยคำนึงถงึ ผลกระทบทม่ี ตี <อตนเองและสงั คม

๒) ความสามารถในการคิด หมายถึง รู]จักคิดวิเคราะห+ คิดสังเคราะห+ คิดอย<างสร]างสรรค+ คิด
อย<างมีวิจารณญาณ และคิดเป;นระบบ เพื่อนำไปสู<การสร]างองค+ความร]ูหรือสารสนเทศ เพื่อการตัดสินใจ
เกีย่ วกับตนเองและสังคมได]อยา< งเหมาะสม

๓) ความสามารถในการแกDปoญหา หมายถึง เข]าใจความสัมพันธ+และการเปลี่ยนแปลงของ
เหตุการณ+ต<าง ๆ ในสังคมแสวงหาความรู] ประยุกต+ความรู]มาใช]ในการป“องกัน และแก]ไขปŽญหาได]อย<าง
ถูกต]องเหมาะสมบนพื้นฐานของหลักเหตุผลคุณธรรมและข]อมูลสารสนเทศ รวมทั้งตัดสินใจที่มี
ประสิทธภิ าพ โดยคำนึงถงึ ผลกระทบทเ่ี กิดขนึ้ ต<อตนเอง สงั คมและสิง่ แวดล]อม

๔) ความสามารถในการใชDทักษะชีวิต หมายถึง ใช]กระบวนการต<าง ๆ ในการดำเนิน
ชีวิตประจำวัน เรียนรู]ด]วยตนเองต<อเนื่อง ทำงานและอยู<ร<วมกันในสังคมด]วยการสร]างเสริมความสัมพันธ+
อันดีระหว<างบุคคล จัดการปŽญหาและความขัดแย]งต<าง ๆอย<างเหมาะสม รู]จักปรับตัวให]ทันกับการ
เปลี่ยนแปลงของสังคมสภาพแวดล]อม และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมไม<พึงประสงค+ที่ส<งผลกระทบต<อตนเอง
และผอ]ู น่ื

๕) ความสามารถในการใชDเทคโนโลยี หมายถึง รู]จักเลือกและใช]เทคโนโลยีด]านต<าง ๆ ทักษะ
กระบวนการทางเทคโนโลยี เพ่ือการพัฒนาตนเองและสงั คมในด]านการเรยี นรู] การสื่อสาร การทำงาน การ
แกป] Žญหาอย<างสร]างสรรค+ ถกู ต]องเหมาะสมและมคี ณุ ธรรม

๒๑

วิเคราะห+ความสอดคล]องของเนื้อหาของหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ+ ชั้น
มธั ยมศกึ ษาปทQ ่ี ๕ ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ วเิ คราะหต+ ามประเด็น ดงั นี้

๑. เน้ือหา กบั สาระการเรยี นรแู] ละตัวชีว้ ัด
๒. กิจกรรมการเรยี นรู] กับสาระการเรยี นรูแ] ละตวั ชว้ี ดั
๓. กจิ กรรมการเรียนร]ู กับสมรรถนะสำคญั ของผเู] รยี น

เนื้อหา มาตรฐาน ตัวชวี้ ัด สมรรถนะสำคัญ
การเรียนรDู ของผเDู รียน

บทที่ ๑ มหาเวสสันดรชาดก กณั ฑ+มัทรี

๑) บทวเิ คราะห+ ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
- ความรักและความห<วงใยที่พระนางมัทรีมีต<อพระชาลี ม.๔-๖/๒

และพระกัณหา ม.๔-๖/๓
- ความภักดที พ่ี ระนางมทั รมี ีต<อพระเวสสนั ดร ม.๔-๖/๔
- อุบายท่ีทำให] “ความโศกเส่อื มสรา< งสงบจติ ” ม.๔-๖/๖

- โวหารตดั พ]อและครำ่ ครวญของพระเวสสันดร
- ธรรมชาติกับความทกุ ข+โศกของพระนางมทั รี
- เสียงเสนาะทเี่ กิดจากการเลน< เสยี งและเล<นคำ

๒) มหาเวสสันดรชาดก กณั ฑ+มัทรี ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑
ม.๔-๖/๒

๓) คำอธิบายศพั ทแ+ ละขอ] ความ

๔) ชวนคิดพินจิ คุณค<า ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
- วิเคราะหเ+ นือ้ หา ม.๔-๖/๔ การสื่อสาร

- พิจารณาภาษาการประพันธ+ ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน
- เลือกสรรนำไปใช] ม.๔-๖/๘ การคดิ
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๑ - ความสามารถใน
ท ๓.๑ ม.๔-๖/๒ การแก]ปŽญหา
ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔ การใช]ทักษะชวี ิต
- ความสามารถใน
การใชเ] ทคโนโลยี

๒๒

เนื้อหา มาตรฐาน ตัวช้วี ดั สมรรถนะสำคญั
การเรียนรDู ของผูเD รยี น
บทท่ี ๒ ลิลิตตะเลงพ<าย
๑) บทวิเคราะห+ ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
- สงครามยทุ ธหตั ถี ม.๔-๖/๒
- ลิลิตตะเลงพา< ยในฐานวรรณคดเี ฉลมิ พระเกียรติ ม.๔-๖/๓
- ลลิ ิตตะเลงพ<ายในฐานะวรรณคดปี ระวตั ิศาสตร+ ม.๔-๖/๔
- คณุ ค<าของเรอ่ื งลิลติ ตะเลงพา< ย
๒) ลลิ ิตตะเลงพ<าย ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑
ม.๔-๖/๒
๓) คำอธิบายศัพท+และขอ] ความ
๔) ชวนคิดพินจิ คณุ คา< ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
- วเิ คราะหเ+ น้ือหา ม.๔-๖/๔ การสอ่ื สาร
- พจิ ารณาภาษาการประพนั ธ+ ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน
- เลอื กสรรนำไปใช] ม.๔-๖/๖ การคดิ

ท ๒.๑ ม.๔-๖/๑ - ความสามารถใน
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔ การแกป] ญŽ หา

- ความสามารถใน
การใช]ทกั ษะชีวติ

๒๓

เนอื้ หา มาตรฐาน ตัวชีว้ ัด สมรรถนะสำคัญ
การเรยี นรDู ของผูDเรียน
บทที่ ๓ บทละครพูดคำฉันท+ เรอื่ งมทั นะพาธา
๑) บทวเิ คราะห+ ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
- ความรกั เหมอื นโรคา ม.๔-๖/๓
- บทละครพูดคำฉนั ทเ+ พียงเรอ่ื งเดยี ว ม.๔-๖/๔
- ตำนานแห<งดอกกหุ ลาบ ม.๔-๖/๖
- หนังสอื ที่แตง< ได]โดยยาก
๒) บทละครพดู คำฉันท+เรื่องมัทนะพาธา ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑
ม.๔-๖/๒
๓) คำอธิบายศพั ท+และขอ] ความ
๔) ชวนคิดพนิ ิจคณุ ค<า ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
- วิเคราะหเ+ นื้อหา ม.๔-๖/๔ การสือ่ สาร
- พิจารณาภาษาการประพันธ+ ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน
- เลอื กสรรนำไปใช] ม.๔-๖/๖ การคิด

ท ๒.๑ ม.๔-๖/๑ - ความสามารถใน
ท ๓.๑ ม.๔-๖/๕ การแก]ปŽญหา
ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔ - ความสามารถใน

การใช]ทักษะชีวติ

๒๔

เน้ือหา มาตรฐาน ตวั ช้ีวดั สมรรถนะสำคัญ
การเรียนรDู ของผDูเรยี น
บทท่ี ๔ คัมภรี ฉ+ นั ทศาสตร+ แพทย+ศาสตรส+ งเคราะห+
๑) บทวิเคราะห+ ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
- ความสำคญั ของแพทย+ ม.๔-๖/๒
- ตำราแพทย+ศาสตร+สงเคราะห+ ม.๔-๖/๓
- คมั ภีรฉ+ นั ทศาสตร+ ม.๔-๖/๔
๒) คัมภีร+ฉันทศาสตร+ แพทย+ศาสตรส+ งเคราะห+
ท ๑.๑ ม.๔-๖/๑
๓) คำอธิบายศพั ทแ+ ละข]อความ ม.๔-๖/๒
๔) ชวนคดิ พนิ จิ คณุ คา<
- วเิ คราะห+เน้ือหา ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
- พิจารณาภาษาการประพันธ+ ม.๔-๖/๔ การสื่อสาร
- เลอื กสรรนำไปใช] ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน
ม.๔-๖/๖ การคิด

ท ๒.๑ ม.๔-๖/๑ - ความสามารถใน
ม.๔-๖/๓ การแก]ปญŽ หา
ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน

ท ๓.๑ ม.๔-๖/๕

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔

๒๕

เนื้อหา มาตรฐาน ตัวชีว้ ัด สมรรถนะสำคัญ
การเรียนรูD ของผเDู รียน
บทที่ ๕ โคลนติดลอ] ตอนความนยิ มเป;นเสมยี น
๑) บทวิเคราะห+ ท ๕.๑ ม.๔-๖/๑
- พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกล]าเจ]าอยหู< วั กับหนงั สอื พมิ พ+ ม.๔-๖/๒
- พระราชนิพนธ+เรือ่ งโคลนติดลอ] ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓
- ความนิยมเปน; เสมียน ม.๔-๖/๔
๒) โคลนตดิ ลอ] ตอนความนิยมเป;นเสมียน
ม.๔-๖/๑
ม.๔-๖/๒

๓) คำอธบิ ายศพั ทแ+ ละข]อความ ท ๑.๑ ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
ท ๒.๑ ม.๔-๖/๔ การสื่อสาร
๔) ชวนคิดพินจิ คณุ คา< ม.๔-๖/๕ - ความสามารถใน
- วเิ คราะห+เน้ือหา ม.๔-๖/๖ การคดิ
- พจิ ารณาภาษาการประพนั ธ+ - ความสามารถใน
- เลือกสรรนำไปใช] ม.๔-๖/๑ การแก]ปŽญหา
ม.๔-๖/๓ - ความสามารถใน
ท ๓.๑ การใชท] กั ษะชวี ติ
ม.๔-๖/๕

ความ ูDรความจำ บ
ความเ Dขาใจ วิเคราะห1ความสอดคลCองระ
กบั พฤตกิ รรมดาC นพุทธพสิ ัยตามท

พฤติกรรมดาC น
ตามทฤษฎกี า
กจิ กรรมการเรยี นรCู

บทท่ี ๑ มหาเวสสนั ดรชาดก กณั ฑ3มัทรี
วเิ คราะห3เนื้อหา
๑. เรื่องร<ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ+มัทรี แสดง
บุคลิกลักษณะของพระนางมัทรีอย<างไรบ]าง อธิบายพร]อม
ยกตัวอยา< งประกอบ
๒. นักเรียนคิดว<าวิธีการที่พระเวสสันดรตรัสบริภาษพระนาง
มัทรีเพื่อตัดโศกของพระนางนั้นมีความจำเป;นหรือไม<
อภิปรายและให]ข]อเสนอแนะวิธีอื่น ๆ มาอีกอย<างน]อยหนึ่ง
วิธี พร]อมทั้งคาดการณ+ผลของการกระทำด]วยวิธีที่นำเสนอ
น้ันวา< น<าจะเป;นเชน< ไร

การนำไปใ Dชบทท่ี ๔
การ ิวเคราะ 3หะหวาL งกิจกรรมชวนคดิ พินิจคุณคาL
การประเ ิมน Mคาทฤษฎีการเรยี นรขCู อง Benjamin Bloom
การส Dรางสรร 3คนพุทธพิสัย(Cognitive Domain)
ารเรยี นรูขC อง Benjamin Bloom

ผลการวเิ คราะห1

วิเคราะห+บุคลิกลักษณะของตัว
ü ละครได]

มีความสร]างสรรค+ในการเสนอแนะ
วธิ ีตัดโศกของตัวละคร
ü

พฤตกิ รรมดาC น
ตามทฤษฎีกา

กจิ กรรมการเรยี นรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๓. คุณธรรมใดบ]างที่ปรากฏในเรื่องร<ายยาวมหาเวสสันดร
ชาดก กัณฑ+มัทรี อธิบายและยกตัวอย<างพฤติกรรมของตัว
ละครทแ่ี สดงคุณธรรมนน้ั ๆ

๔. นักเรียนจะนำคุณค<าด]านสังคมที่ได]จากเรื่องร<ายยาวมหา
เวสสนั ดรชาดก กัณฑม+ ัทรี ไปใชป] ระโยชนอ+ ย<างไรไดบ] ]าง

พจิ ารณาภาษาการประพนั ธ3

๑. เหตุใดพระนางมัทรีจึงกล<าวเปรียบเทียบตัวพระนางว<า
“อุปมาเสมือนหนึ่งพฤกษาลดาวัลย4ย6อมจะอาสัญลงเพราะ
ลูกเป\นแท&เท่ยี ง” นักเรยี นเข]าใจวา< อยา< งไร

๒. อธิบายการใช]กวีโวหารต<อไปนี้ว<าเป;นกวีโวหารแบบใด มี
ลักษณะอย<างไร "เอ_ยเคยมาเป`aยมขอบเป\นไรจึงขอดข&นลง
ขุ6นหมอง พระพายเจ&าเอ_ยเคยมาพัดต&องกลีบอุบล พากลิ่น
สุคนธ4ขจรรสมารวยรื่น เป\นไรจึงเสื่อมหอมหายชื่นไม6เฉื่อย
ฉ่ำ..."

๒๗

นพุทธพิสยั (Cognitive Domain)
ารเรยี นรูCของ Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวิเคราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

ü วิเคราะห+คุณธรรมของตัวละครใน
ü เรอื่ งได]

ü นำคุณค<าด]านสังคมไปใช]ประโยชน+
ได]
ü
วิเคราะห+เหตุผลการเปรียบเทียบ
ของตวั ละคร

วเิ คราะห+การใชก] วโี วหารได]

พฤติกรรมดาC น
ตามทฤษฎีกา

กจิ กรรมการเรยี นรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๓. เปรียบเทียบโวหารคร่ำครวญของพระเวสสันดรเมื่อคิดว<า ü
พระนางมทั รสี ิน้ พระชนม+ กบั โวหารคร่ำครวญของพระรามที่
มี ต< อนางสี ดาในกาพย+ นางลอย พระราชนิ พนธ+ ü
พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา] นภาลัย
๔. วิเคราะห+คุณค<าด]านวรรณศิลปŒที่ได]รับจากเรื่องร<ายยาว
มหาเวสสนั ดรชาดก กัณฑ+มัทรี
๕. รวบรวมการใช]โวหารต<าง ๆ ในเรื่องร<ายยาวมหา
เวสสันดรชาดก กณั ฑ+มทั รี

๖. ฝก_ ทกั ษะการอา< นคำประพันธ+ประเภทร<ายยาว

เลอื กสรรนำไปใชD ü

๑. มีผู]กล<าวว<า “การจัดงานเทศน+มหาชาติเป;นเรื่องใหญ<
ต]องอาศัยทั้งกำลังคน กำลังศรัทธา และกำลังทรัพย+” ที่
กล<าวเช<นนั้นเพราะเหตุใด นักเรียนเคยมีประสบการณ+

๒๘

นพุทธพสิ ัย(Cognitive Domain)
ารเรียนรขCู อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวิเคราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

วิเคราะห+เปรียบเทียบโวหารคร่ำ
ü ครวญ จากทั้ง ๒ เร่อื งได]

ü วเิ คราะห+คณุ ค<าดา] นวรรณศลิ ปŒได]
เข]าใจถงึ โวหารตา< ง ๆ ในเรือ่ ง
ใช]ความรู]ความจำในการฝ_กอ<านคำ
ประพันธไ+ ด]
ใช]ความรู]ความจำในการแลกเปลี่ยน
ประสบการณไ+ ด]

พฤติกรรมดาC น
ตามทฤษฎกี า

กิจกรรมการเรยี นรูC ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

เกี่ยวกับการจัดเทศน+มหาชาติหรือไม< ลองแลกเปลี่ยน ü ü
ประสบการณซ+ ่งึ กันและกนั ü

๒. หาโอกาสฟŽงเทศน+มหาชาติที่วัดหรือที่หน<วยงานต<าง ๆ
จัดขึ้น เพื่อศึกษาเนื้อเรื่อง ประเพณี วิธีการ และจุดประสงค+
ในการจดั เทศนม+ หาชาติ

๓. แต<งบทประพันธ+เทิดพระคุณแม< โดยกำหนดชนิดของคำ
ประพันธ+ ขอบข<ายและความยาวตามความเหมาะสม

๔. แสดงบทบาทสมมุติเรื่องมหาเวสสันดรชาดกตอนท่ี
นกั เรียนสนใจ
๕. ศึกษาเพ่ิมเติมเรอื่ งมหาเวสสนั ดรชาดกทงั้ ๑๓ กณั ฑ+ จาก
หนังสือ และhttp://www.mahachat.com และอ<านเรื่อง
ทศชาติแล]วเปรียบเทียบการบำเพ็ญบารมีในพระชาติต<าง ๆ
กบั ในมหาเวสสนั ดรชาดก

๒๙

นพทุ ธพิสัย(Cognitive Domain)
ารเรียนรCขู อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

มีความรู]ความจำในการเข]าร<วมงาน
เพ่ือทำการศึกษา

ü นำความรู]มาใช]ในการแต<งคำ
ประพนั ธ+ได]

เข]าใจบทบาทเพื่อแสดงบทบาท
สมมตุ ิ

มีความรู]ความจำในการศึกษา

เร่อื งราวตา< ง ๆ เพ่มิ เติม

พฤติกรรมดาC น
ตามทฤษฎีกา

กจิ กรรมการเรียนรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

บทที่ ๒ ลิลิตตะเลงพาM ย

วิเคราะหเ3 นื้อหา

๑. สรุปใจความสำคัญของคำประพันธ+จากเรื่องลิลิตตะเลง
พ<ายต<อไปนี้ แสดงความคิดเห็นว<าข]อใดบ]างที่สามารถนำไป
ประยุกต+ใช]กบั ชวี ติ ในปŽจจุบนั ได] และจะใชอ] ย<างไร

จงแจง] เหตแุ หง< เบือ้ ง โบราณ
เป;นประโยชน+ยทุ ธการ กล<าวไว]
เอาใจทหารหาญ เรงิ ร่ืน อย<ูนา

อย<าระคนปนใกล] เกลือกกลั้วขลาดเขลา
หนง่ึ ร]ูพยหุ เศิกไสร] สบสถาน
เจนจิตวทิ ยาการ กาจแกล]ว

รเ]ู ชงิ พิชยั ชาญ ชุมค<าย ควรนา
อาจจกั รอนรณแผ]ว แผกแพ]พงั หนี
หน่ึงรบ]ู ำเหนจ็ ให] ขนุ พล

๓๐

นพทุ ธพสิ ัย(Cognitive Domain)
ารเรียนรขูC อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

ประเมินค<าบทประพันธ+ เพื่อนำมา
ประยุกต+ใชใ] นชีวติ ปจŽ จบุ นั ได]
üü

พฤตกิ รรมดCาน
ตามทฤษฎีกา

กจิ กรรมการเรยี นรูC ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

อันสมรรถมือผจญ จดื เสยี้ น
อยา< หย<อนวิรยิ ะยล อย<างเกียจ

แปดประการกลเทียร ถ<องแทท] างแถลง

๒. นอกเหนือจากข]อคิดในคำประพันธ+ข]างต]นแล]ว นักเรียน
ได]รับข]อคิดอะไรอีกบ]างจากการศึกษาเรื่องลิลิตตะเลงพ<าย
ü
และจะสามารถนำขอ] คดิ นัน้ ๆ มาใชป] ระโยชน+ไดอ] ย<างไรบา] ง ü

๓. ในการทำสงครามกับสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เหตุใด
จึงต]องมีผู]แต<งกายอย<างอุปราชพม<า และอยู<บนหลังช]าง

จำนวนมากถึง ๑๖ ช]าง มีเหตุผลอย<างไรบ]างในการกระทำ
ดังกลา< ว

๔. เหตุใดพระมหาอุปราชาจึงทรงยอมกระทำยุทธหัตถีกับ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ถ]าไม<มีการกระทำยุทธหัตถี
นกั เรียนคิดว<าเหตุการณ+จะเปน; อย<างไรต<อไป

๓๑

นพทุ ธพสิ ัย(Cognitive Domain)
ารเรยี นรูขC อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

จดจำข]อคดิ มาใชป] ระโยชนไ+ ด]
มีความรู]ความจำในเนื้อเรื่อง และ
เหตุผล
วิเคราะห+เหตุผล และคาดการณ+
ü เหตุการณไ+ ด]

พฤตกิ รรมดาC น
ตามทฤษฎีกา

กิจกรรมการเรียนรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๕. จำแนกเนื้อหาของเรื่องตอนที่มาจากพงศาวดารและตอน ü
ที่เป;นจินตนาการของผู]ทรงพระนิพนธ+ ชี้แจงแสดงเหตุผลใน ü
การที่ทรงพระนิพนธ+นอกเหนือจากพงศาวดาร พร]อมท้ัง
ยกตัวอยา< งประกอบ
๖. นำเนื้อหาตอนที่นักเรียนประทับใจมากที่สุดมาเรียบเรียง
ด]วยสำนวนภาษาของนักเรียนเองและอธิบายเหตุผลด]วยว<า
ประทับใจอย<างไร
พจิ ารณาภาษาการประพันธ3

๑. อธิบายลักษณะคำประพันธ+ประเภทลิลิต เขียนแผนผัง
และยกตัวอย<างประกอบ

๒. ฝ_กแต<งคำประพันธ+ประเภทโคลงสองสุภาพ โคลงสาม
สุภาพ โคลงสี่สุภาพ และร<ายสุภาพตามความสนใจของ
นักเรียน

๓๒

นพุทธพสิ ัย(Cognitive Domain)
ารเรียนรูCของ Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

ü วิเคราะห+เพื่อจำแนกเนื้อหา พร]อม
ü ยกตวั อย<างประกอบได]

เข]าใจในเนื้อหา และสามารถเรียบ
เรียงขึ้นใหม<ได]

เข]าใจในฉันทลักษณ+คำประพันธ+
แล]วยกตัวอย<างประกอบได]
นำความรู]มาใช]ในการแต<งคำ
ประพนั ธ+ได]

พฤติกรรมดาC น
ตามทฤษฎกี า

กิจกรรมการเรียนรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๓. วิเคราะห+คุณค<าของเรื่องลิลิตตะเลงพ<ายในด]าน ü
วรรณศิลปŒ
ü
๔. รวบรวมวิธีการใช]วาทศิลปŒที่พบในบทประพันธ+เพื่อนำไป ü
ประยกุ ต+ใช]ในชีวิตประจำวนั
๕. วิเคราะห+และจำแนกประเภทของคำศัพท+ที่พบในบท
ประพนั ธ+ เชน< คำซอ] น คำซ้ำ คำประสม และคำสมาส
เลือกสรรนำไปใชD

๑. อภิปรายหัวข]อ “ความเสียสละและความกล]าหาญของ
บรรพบุรุษไทย” หรือหัวข]ออื่น ๆ ที่สอดคล]องกับแนวคิดใน
เรื่องลิลติ ตะเลงพา< ย

๒. แสดงความคิดเห็นว<าการทำสงครามมีผลต<อมนุษยชาติ
อยา< งไร มวี ิธใี ดบา] งท่จี ะปอ“ งกนั ไม<ใหเ] กิดสงคราม
๓. ศึกษาค]นคว]าและรวบรวมข]อมูลต<าง ๆ นำมาจัด
นิทรรศการเพื่อเผยแพร< เชน<

๓๓

นพทุ ธพสิ ยั (Cognitive Domain)
ารเรียนรขCู อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

ü วเิ คราะห+คณุ ค<าดา] นวรรณศลิ ปไŒ ด]
เข]าใจวิธีการใช]วาทศิลปŒ เพื่อนำไป
ประยกุ ตใ+ ชไ] ด]

ü วเิ คราะห+ชนดิ ของคำได]

เข]าใจเนือ้ เรือ่ ง และหัวขอ] ทกี่ ำหนด

เขา] ใจถึงผลของการทำสงคราม

ü มีความคิดสร]างสรรค+ในการจัด
นทิ รรศการเพ่อื เผยแพร<

พฤตกิ รรมดCาน
ตามทฤษฎีกา

กิจกรรมการเรียนรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๓.๑ การจัดทพั ตามตำราพิชยั สงครามของไทย ü
๓.๒ พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระ
นเรศวรมหาราช
๓.๓ พิธกี รรมและความเชอื่ จากเรื่องลลิ ติ ตะเลงพา< ย

บทที่ ๓ บทละครพูดคำฉันท3 เรอ่ื งมทั นะพาธา
วเิ คราะหเ3 น้อื หา
๑. จากบทละครพูดคำฉันท+เรื่องมัทนะพาธา พอจะอนุมาน
ความทุกข+ของตัวละครได]ว<า สุเทษณ+เป;นทุกข+เพราะไม<
สมหวังในความรัก จัณฑีเป;นทุกข+เพราะสามีหมดรักมัทนา
เป;นทุกข+เพราะจากสามีที่รัก ส<วนชัยเสนเป;นทุกข+เพราะ
สูญเสียนางที่รัก นักเรียนคิดว<าใครน<าจะเป;นทุกข+ที่สุด
เพราะเหตุใด และจะปรับเปลี่ยนเนื้อเรื่องอย<างไรจึงจะไม<
เกดิ ความทุกขด+ ังกลา< ว

๓๔

นพทุ ธพิสยั (Cognitive Domain)
ารเรยี นรCูของ Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

เข]าใจความรู]สึกของตัวละคร และมี
ความคิดสร]างสรรค+ในการ
ปรับเปล่ยี นเนือ้ เรอื่ ง
ü

พฤติกรรมดCาน
ตามทฤษฎกี า

กิจกรรมการเรยี นรูC ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๒. ให]นักเรียนวิเคราะห+พฤติกรรมของสุเทษณ+ที่ปรากฏใน ü
เรื่องว<าแสดงบุคลิกภาพอย<างไร พร]อมทั้งวิจารณ+ความรัก ü
ของสุเทษณ+ที่มีต<อนางมัทนาว<าให]ข]อคิดอย<างไรบ]างแก<ผู]ที่
กำลังมีความรัก
๓. อภิปรายถึงความสมเหตุสมผลในการตัดสินใจของสุ-
เทษณ+ มัทนา และชัยเสน
พจิ ารณาภาษาการประพนั ธ3

๑. วิเคราะห+คุณค<าทางด]านความงามของภาษา เช<น การใช]
โวหารภาพพจน+การใช]คำประพันธ+เรียบเรียงถ]อยค<าที่
สอดคลอ] งกบั อารมณแ+ ละความรสู] กึ

๒. ถอดคำประพันธ+บทที่สุเทษณ+ปลอบนางมัทนา ตั้งแต<
“อ]ายอดสิเนหา สุขะรื่นระเริงระรวย” และเขียนสารโน]ม
นา] วใจตามเนอ้ื ความดังกล<าว

๓๕

นพทุ ธพสิ ัย(Cognitive Domain)
ารเรียนรขCู อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวิเคราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

วิเคราะหพ+ ฤติกรรมของตัวละครได]
ü

เข]าใจการตัดสนิ ใจของตวั ละคร

วเิ คราะห+คณุ คา< ด]านวรรณศลิ ปŒได]
ü

เข]าใจในบทประพันธ+ถอดคำ
ประพันธ+ แล]วเขียนสารโน]มน]าวใจ
ได]

พฤตกิ รรมดาC น
ตามทฤษฎกี า

กิจกรรมการเรยี นรCู ความ ูDรความจำ
ความเ Dขาใจ

๓. อ<านทำนองเสนาะคำประพันธ+ประเภทฉันท+ และท<องจำ ü
บทประพนั ธต+ อนทนี่ กั เรยี นประทบั ใจ
ü
เลอื กสรรนำไปใชD
๑. อ<านบทละครพูดคำฉันท+เรื่องมัทนะพาธา ฉบับสมบูรณ+
เลือกตอนใดตอนหนึ่งนำมาแต<งเป;นคำประพันธ+ชนิดอื่น ๆ
เช<น กาพย+ กลอน ร<าย หรือแต<งเปน; ร]อยแก]ว
๒. แสดงบทบาทสมมุติโดยใช]ทั้งเนื้อความภาษาไทย และ
เนอ้ื ความท่ที รงแปลเปน; ภาษาต<างประเทศ
๓. อภิปรายหรือโต]วาทีในญัตติ “ที่ใดมีรัก ที่นั่นมีทุกข+”
หรอื ญัตตอิ ืน่ ๆ ทีเ่ ก่ยี วกบั ความรกั ในแง<ตา< ง ๆ

๔. จัดแสดงละครพูดค<าฉันท+เรื่องมัทนะพาธา ตอนที่
นักเรียนประทับใจ หรือจัดประกวดระหว<างห]องเรียนตาม
เกณฑ+ที่ร<วมกันกำหนด วางแผนประชาสัมพันธ+และจัดทำ
สูจิบตั รการแสดง

๓๖

นพุทธพิสยั (Cognitive Domain)
ารเรียนรูขC อง Benjamin Bloom

การนำไปใ Dช ผลการวเิ คราะห1
การ ิวเคราะ 3ห
การประเ ิมน Mคา
การส Dรางสรร 3ค

มีความรู]ความจำในการอ<านทำนอง
เสนาะ และท<องจำบททปี่ ระทับใจ

นำความรู]มาใช]ในการแต<งคำ
ü ประพันธไ+ ด]

เขา] ใจในบทบาทตวั ละคร

ü นำความรู]มาใช]อภิปรายหรือโต]วาที
ได]

ใช]ความคิดสร]างสรรค+ในการจัด
แสดงละครพูดคำฉันท+
ü