วิชา เครื่องราชอิริยาภรณ์

วิชา เคร ื ่ องราชอส ิ ร ิ ยาภรณ์ หล ั กส ู ตรนายส ิ บช ั น ้ ต ้ น 1

วิชา เครื่องราชอิสริยาภรณ์ น าเสนอโดย พ.อ.หญิง รัตตินันท์ ธนนฐิติพัฒน์ 2

๑.ประวัติ ความเป็ นมา • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ๒.การเสนอขอ พระราชทาน • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ • เหรียญราชอิสริยาภรณ์ ๓.การแจกจ่าย • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญราช อิสริยาภรณ์ • ประกาศนียบัตรก ากับ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ๔.การส่งคืน • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญราช อิสริยาภรณ์ • ประกาศนียบัตรก ากับ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ขอบเขตการศึกษา 3

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ หมายถึง เครื่องหมายแห่งเกียรติยศ ที่พระมหากษัตริย์ทรง สร้างขึ้น ส าหรับพระราชทานเป็นบ าเหน็จ ความชอบในราชการ หรือส่วนพระองค์ เพื่อเป็น การส่งเสริมเกียรติยศของผู้กระท าความดีในด้าน ต่าง ๆ ให้แก่ประเทศชาติ และ 4

เครื่องอิสริยาภรณ์ 5 เครื่องหมายแสดงเกียรติยศที่ประเทศ ต่างๆสร้างขึ้นส าหรับมอบให้บุคคลที่ กระท าความดีความชอบแก่ประเทศนั้นๆ อันเป็นประโยชน์แก่ประเทศชาติ รวมถึงผู้ มีเกียรติต่างประเทศด้วย

ก าเนิดเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย แบ่งตามลักษณะและวิธีการประดับเป็น ๓ สมัย คือ 1. สมัยก่อน พ.ศ. 2400 2. สมัยหลัง พ.ศ. 2400 - พ.ศ. 2484 3. สมัยหลัง พ.ศ. 2484 จนถึงปัจจุบัน 6

ก าเนิดเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย สมัยโบราณ ยังไม่เรียกว่า “ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ” เพราะเป็นสิ่งส าหรับประดับเกียรติยศของเจ้านายชั้นสูง จึงเรียกว่า “ เครื่องประดับส าหรับยศ ” “ เครื่องส าคัญยศ ” “ เครื่องยศ ” หากเป็นของพระมหากษัตริย์ เรียกว่า “ เครื่องราชอิสริยยศ ” ซึ่งไม่ได้ใช้ประดับเสื้อ 7

นับเป็นเวลาหลายทศวรรษแล้วที่ประเทศไทยได้มีเครื่องหมายแสดง เกียรติยศและบ าเหน็จความชอบเรียกกันว่า เครื่องยศ ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรง สร้างขึ้นส าหรับพระราชทานแก่ พระบรมวงศานุวงศ์ เจ้านาย ขุนนาง ที่ไว้วาง พระราชหฤทัยให้ปฏิบัติภารกิจต่างพระเนตรพระกรรณ เมื่อกระท าความดี ความชอบในทางราชการ เครื่องยศนี้จะเป็นสิ่งส าคัญแสดงต าแหน่งที่ล าดับยศ ศักดิ์ของบุคคลเหล่านั้น ได้แก่ แหวน สังวาล ลูกประค าทอง พานหมากทองค า เป็นต้น ผู้ได้รับพระราชทานจะประดับและน าพาเครื่องยศไปเคียงข้างเพื่อเข้า ไปใช้ในงานส าคัญ ต่อหน้าพระที่นั่ง เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยสมัยก่อน พ.ศ.2400

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยหลัง พ.ศ.2400 ถึง พ.ศ.2484 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.2394 – พ.ศ.2411) ในปี พ.ศ.2400 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง “ดารา ไอราพต” ขึ้นส าหรับเป็นเครื่องทรงของพระมหากษัตริย์ โดย ทรงน าแบบอย่างมาจากลวดลายของตราพระราชลัญจกร ไอราพตซึ่งเป็นตราต าแหน่งของพระองค์มาท าเป็นลายดารา โดยเป็นรูปช้าง 3 เศียร มีฉัตรเครื่องสูงข้างละ 1 คู่ ประกอบ อยู่ด้านซ้ายและขวา ใช้ส าหรับประดับที่เสื้อ ท าด้วยทองค า จ าหลักลงยาราชาวดี ประดับเพชรพลอย โดยมีรูปลักษณะ และวิธีการประดับตามแบบของยุโรป คือ ประดับกับเสื้อ 9

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยหลัง พ.ศ.2400 ถึง พ.ศ.2484 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.2394 – พ.ศ.2411) พ.ศ. 2401 – พ.ศ. 2402 ทรงโปรดเกล้าฯให้สร้าง “ดารานพรัตน์” พ.ศ. 2404 - ทรงโปรดเกล้าฯให้สร้าง “ดาราช้างเผือกและดาราพระ มหามงกุฎ” 10

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยหลัง พ.ศ.2400 ถึง พ.ศ.2484 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.2411 – พ.ศ.2453) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง ปรับปรุง เพิ่มดารา ตราต าแหน่ง และ เครื่องประดับส าหรับยศ ซึ่งเรียกว่า “เครื่องราชอิสริยยศ” และภายหลัง ให้เปลี่ยนเรียกว่า “เครื่องราชอิสริยาภรณ์” มาจนถึงปัจจุบัน ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างสายสะพายประกอบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ขึ้นเป็นครั้งแรก ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตรา “ระเบียบเครื่องราชอิสริยาภรณ์” และทรง ตราพระราชบัญญัติเครื่องราชอิสริยาภรณ์ขึ้นเป็นครั้งแรก ทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีประกาศนียบัตรก ากับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ขึ้น เป็นครั้งแรก 11

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยหลัง พ.ศ.2400 ถึง พ.ศ.2484 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.2453 – พ.ศ.2468) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทานแก่ ผู้กระท าความดีความชอบเป็นพิเศษในราชการทหารอีกตระกูลหนึ่ง คือ เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ปรับปรุงอัตราจ านวนเครื่องราชอิสริยาภรณ์ของแต่ละ ตระกูลให้เพียงพอแก่การพระราชทาน ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติเครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎไทย เพิ่มเติม ทรงสถาปนาชั้นสูงสุดชื่อ มหาวชิรมงกุฎ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศการประดับสายสะพายเครื่องราชอิสริยาภรณ์ มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก กับ เครื่องราชอิสริยาภรณ์มหาวชิรมงกุฎ 12

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยสมัยหลัง พ.ศ.2484 จนถึงปัจจุบัน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (พ.ศ.2489 – ปัจจุบัน) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลใหม่ขึ้นไว้ ส าหรับพระราชทานแก่ประมุขของรัฐต่างประเทศโดยเฉพาะเป็นครั้งแรกชื่อ “เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นมงคลยิ่งราชมิตราภรณ์” ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทานให้ ผู้ที่ไม่ใช่ข้าราชการประจ าและบุคคลทั่วไปทั้งชาวไทยและต่างประเทศที่ท า คุณประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติและสังคม ชื่อ “เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่ สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์” 13

เครื่องยศ เครื่องยศ : สิ่งของเครื่องใช้บางประเภทที่ พระมหากษัตริย์พระราชทานเป็นบ าเหน็จความชอบ ในราชการแผ่นดิน เพื่อเป็นเครื่องแสดงเกียรติยศแก่ ผู้ได้รับพระราชทาน ทั้งเจ้านายในขัตติยราชสกุล และผู้ที่ได้ท าคุณประโยชน์แก่บ้านเมือง 14

เครื่องยศ เครื่องยศ จ าแนกเป็น 7 หมวด ดังนี้ 1. หมวดเครื่องสิริมงคล 2. หมวดเครื่องศิราภรณ์ 3. หมวดเครื่องภูษณาภรณ์ 4. หมวดเครื่องศาสตราวุธ 5. หมวดเครื่องอุปโภค 6. หมวดเครื่องสูง 7. หมวดยานพาหนะ 15

ประเภท เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ๑ พระราชทานแก ่ประมุขรัฐ ๒ พระราชทานเป็ นบ าเหน็จ ในราชการแผ่นดิน ๓ พระราชทานเป็ นบ าเหน็จ ค ว า ม ช อ บ ใ น พ ร ะ อ ง ค์ พระมหากษัตริย์ ๔ เหรียญราชอิสริยาภรณ์ ๑ มหาจักรีบรมราชวงศ์ ๒ นพรัตนราชวราภรณ์ ๓ จุลจอมเกล้า ๔ รามาธิบดี ๕ ช้างเผือก ๖ มงกุฎไทย ๗ รามกีรติ ๘ ดิเรกคุณาภรณ์ ๑ พระราชทานเป็ นบ าเหน็จ กล้าหาญ ๒ พระราชทานเป็ นบ าเหน็จ ในราชการ ๓ พระราชทานเป็ นบ าเหน็จ ในพระองค์ฯ ๔ เหร ี ยญทพ ี่ระราชทานเป็ น ทร ี่ะล ึ กและเหร ี ยญทร ี่ะลึก เครื่องราชอิสริยาภรณ์ “ราชมิตราภรณ์” ๑ เครื่องราชฯรัตนวราภรณ์ ๒ เครื่องราชฯตราวัลภาภรณ์ ๓ เครื่องราชฯตราวชิรมาลา (พ้นสมัยพระราชทาน)

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 1 ส าหรับพระราชทานแก่ประมุขของรัฐต่างประเทศ คือ เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีมงคลยิ่งราชมิตราภรณ์ (ร.ม.ภ.) เป็น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลย เดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนา ขึ้นด้วยทรงพระราชด าริ เห็นว่าประเทศไทยได้เพิ่มพูนความสัมพันธไมตรีกับนานาประเทศมาก ขึ้น ในการนี้สมควรจะได้มีเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เพื่อไว้ส าหรับ พระราชทานแก่ประมุขของประเทศเหล่านั้น

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 1.เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรม ราชวงศ์ (ม.จ.ก.) เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาขึ้น ส าหรับพระราชทานแก่พระบรม วงศานุวงศ์ ซึ่งสืบเนื่องตามราชวงศ์โดยตรงในพระบาทสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 2.เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงโปรดเกล้าให้สร้างเป็นดาราขึ้น ใช้ประดับกับเสื้อ เรียกดารา นพรัตน์และต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรง สร้างดวงตรา มหานพรัตน์ ส าหรับห้อยสายสะพายและแหวนนวรัตน ส าหรับพระราชทานแก่พระบรมวงศานุวงศ์

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 3. เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า(บุรุษ)มี 3 ชั้น 7 ชนิด และฝ่ายใน (สตรี) มี 4 ชั้น 5 ชนิด เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น ส าหรับพระราชทานแก่ผู้ที่ทรงพระราชด าริ เนื่องในโอกาสที่ ราชวงศ์จักรีปกครองประเทศไทยติดต่อกันจนถึง 90 ปี เห็นสมควรและ ให้การรับพระราชทานสืบตระกูลได้

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 4. เ ค รื่ อ ง ร า ช อิ ส ริ ย า ภ ร ณ์ อั น มี ศั ก ดิ์ ร า ม า ธิ บ ดี เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้สร้างขึ้นในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัว เพื่อพระราชทานแก่ผู้ที่กระท าความดีความชอบเป็นพิเศษและ เป็นประโยชน์อย่างยิ่งแก่ราชการทหารในยามสงบและยามสงคราม

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 5. เ ค รื่ อ ง ร า ช อิ ส ริ ย า ภ รณ์ อั น เ ป็ น ที่ เ ชิ ด ชู ยิ่ ง ช้ า ง เ ผื อ ก เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระ กรุณาให้สร้างขึ้น แต่มิได้ก าหนดให้มีสายสะพาย ต่อมาพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงก าหนดชั้นและสายสะพาย พระราชทาน แก่บุรุษและสตรีผู้ที่กระท าความดีความชอบอันเป็นประโยชน์แก่ทาง ราชการหรือสาธารณชน

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 6. เ ค รื่ อ ง ร า ช อิ ส ริ ย าภ รณ์ อั น มี เ กี ย ร ติ ย ศ ยิ่ งม ง กุฎไท ย เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง พระกรุณาให้สร้างขึ้น พระราชทานแก่บุรุษและสตรีผู้ที่กระท าความดี ความชอบเช่นเดียวกับตระกูลช้างเผือก

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 7.เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลย ทรงพระกรุณาให้สร้างขึ้น พระราชทานแก่ผู้ที่กระท าความดีความชอบอัน เป็นประโยชน์แก่ประเทศ ศาสนาและประชาชนตามที่ทรงพระราชด าริ เห็นสมควร

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 2 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในราชการแผ่นดิน มี 8 ชนิด คือ 8.เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาให้สร้างขึ้น พระราชทานแก่ผู้มีอุปการคุณช่วยเหลือกิจการ ลูกเสืออย่างต่อเนื่องมาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปี

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 3 เครื่องราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทาน เป็นบ าเหน็จความชอบในพระองค์พระมหากษัตริย์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงโปรดเกล้าให้ สร้าง เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์, เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ตราวัลภาภรณ์และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตราวชิรมาลา เพื่อ พระราชทานแก่ผู้ทรงพิจารณาเห็นสมควร เป็นบ าเหน็จความชอบส่วน พระองค์ ปัจจุบันพ้นสมัยพระราชทานแล้ว

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 4 เหรียญราชอิสริยาภรณ์ต่าง ๆ ซึ่งนับเป็น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มี 4 ชนิด คือ 1.เหรียญส าหรับพระราชทานเป็นบ าเหน็จกล้าหาญ ส าหรับ พระราชทานแก่ผู้ที่กระท าความดีความชอบในราชการสงครามหรือ เกี่ยวกับการแสดงความกล้าหาญ เช่น เหรียญกล้าหาญ เหรียญชัย สมรภูมิ เหรียญพิทักษ์เสรีชน เป็นต้น

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 4 เหรียญราชอิสริยาภรณ์ต่าง ๆ ซึ่งนับเป็น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มี 4 ชนิด คือ 2.เหรียญส าหรับพระราชทานเป็นบ าเหน็จในราชการ เหรียญชนิด นี้ สร้างขึ้นครั้งแรกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ส าหรับพระราชทานแก่ผู้กระท าความดี ความชอบในราชการแผ่นดิน หรือ ผู้ที่ท าคุณประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติในด้านต่าง ๆ เช่น เหรียญราชการ ชายแดน จักรมาลา จักรพรรดิมาลา เป็นต้น

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 4 เหรียญราชอิสริยาภรณ์ต่าง ๆ ซึ่งนับเป็น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มี 4 ชนิด คือ 3.เห รี ยญส าห รับพ ร ะ ร าชท านเป็นบ าเหน็ จในพ ร ะอ งค์ พระมหากษัตริย์ เหรียญชนิดนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แต่ละ รัชกาลนับตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นพระองค์แรกในราชวงศ์จักรี ส าหรับ พระราชทานแก่ บุคคลที่ทรงด าริเห็นสมควรหรือตามพระราชอัธยาศัย มี 2 ชนิด คือ เหรียญรัตนาภรณ์ และ เหรียญราชรุจี

ประเภทเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ประเภทที่ 4 เหรียญราชอิสริยาภรณ์ต่าง ๆ ซึ่งนับเป็น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มี 4 ชนิด คือ 4.เหรียญที่พระราชทานเป็นที่ระลึกและเหรียญที่ระลึก เหรียญ ชนิดนี้ ส าหรับพระราชทานเป็นที่ระลึกและมีพระบรมราชานุญาตให้บุคคล ทั่วไปมีสิทธิที่จะจัดหาเหรียญที่ระลึกต่าง ๆ มาประดับได้ เช่น เหรียญที่ ระลึกพระราชพิธีสถาปนาสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร พ.ศ.2515, เหรียญที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ พระชนมพรรษา 5 รอบ 28 ก.ค.55 และเหรียญบรมราชาภิเษกสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ที่เสนอขอพระราชทานประจ าปี 1. เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก 2. เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย 3 .เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ 4. เหรียญจักรมาลา 5. เหรียญจักรพรรดิมาลา ชนิดเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ที่ สบ.ทบ. ด าเนินการขอพระราชทาน

พ.ร.บ.เครื่องราชอิสริยาภรณ์ -พ.ร.บ. เครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก พ.ศ. 2484 -พ.ร.บ. เครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย พ.ศ. 2484 -พ.ร.บ. เ ห รี ยญ จั ก ร ม า ล า แ ล ะ เห รี ยญ จั ก รพ ร ร ดิม า ล า พ . ศ. 2484 -พ.ร.บ. เหรียญจักรมาลา และเหรียญจักรพรรดิมาลา (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2485 -พ.ร.บ. เหรียญจักรมาลา และเหรียญจักรพรรดิมาลา (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2507 -พ.ร.บ. เครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ พ.ศ. 2534 32

กฎหมาย และ ระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการเสนอขอ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประจ าปี ประกาศคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 33 เรื่อง แก้ไขเพิ่มเติม ระเบียบส านักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วย การขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก และเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย พ.ศ. 2536 ร ะ เ บี ย บ ส า นั ก น า ย ก รั ฐ ม น ต รี ว่ า ด้ ว ย ก า ร ข อพ ร ะ ร า ช ท า น เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย พ.ศ. 2536 และ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2552 33

กฎหมาย และระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการเสนอขอ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประจ าปี พระราชกฤษฎีกา ว่าด้วยการขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ พ.ศ.2538 และ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2549 ระเบียบกองทัพบก ว่าด้วยเครื่องราชอิสริยาภรณ์ พ.ศ. 2551 และ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2555 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2558 34

แบ่งเป็น ๘ ชั้น มีดังนี้ ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ ม.ป.ช. ชั้นที่ ๑ ประถมาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ ป.ช. ชั้นที่ ๒ ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ ท.ช. ชั้นที่ ๓ ตริตาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ ต.ช. ชั้นที่ ๔ จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ จ.ช. ชั้นที่ ๕ เบญจมาภรณ์ช้างเผือก อักษรย่อ บ.ช. ชั้นที่ ๖ เหรียญทองช้างเผือก อักษรย่อ ร.ท.ช. ชั้นที่ ๗ เหรียญเงินช้างเผือก อักษรย่อ ร.ง.ช. พระราชบัญญัติเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกพุทธศักราช ๒๔๘๔ 35

แบ่งเป็น ๘ ชั้น มีดังนี้ ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ อักษรย่อ ม.ว.ม. ชั้นที่ ๑ ประถมาภรณ์มงกุฎไทย อักษรย่อ ป.ม. ชั้นที่ ๒ ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย อักษรย่อ ท.ม. ชั้นที่ ๓ ตริตาภรณ์มงกุฎไทย อักษรย่อ ต.ม. ชั้นที่ ๔ จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย อักษรย่อ จ.ม. ชั้นที่ ๕ เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย อักษรย่อ บ.ม. ชั้นที่ ๖ เหรียญทองมงกุฎไทย อักษรย่อ ร.ท.ม. ชั้นที่ ๗ เหรียญเงินมงกุฎไทย อักษรย่อ ร.ง.ม. พระราชบัญญัติเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทยพุทธศักราช ๒๔๘๔ 36

37 ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ประกาศส านักนายกรัฐมนตรี ลงวันที่ 26 ก.พ.36 ได้จัด เรียงล าดับตามเกียรติของเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราช อิสริยาภรณ์ แต่ละชนิดไว้เพื่อประโยชน์ ให้ทราบถึงความส าคัญ รวมทั้ง เพื่อให้ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราช อิสริยาภรณ์ มากกว่า 1 ชนิด จะได้ทราบถึงการเรียงล าดับ เพื่อการ ประดับได้อย่างถูกต้อง ซึ่งจะดูได้จากประกาศส านักนายกรัฐมนตรี ที่ ก าหนดล าดับเกียรติไว้ ดังนี้ 1. เครื่องราชอิสริยาภรณ์ 2. เหรียญราชอิสริยาภรณ์

ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ล าดับเกียรติที่ 1 1. เครื่องราชอิสริยาภรณ์ 1.1 มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก 1.8 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย 1.2 มหาวชิรมงกุฎ 1.9 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก 1.3 ประถมาภรณ์ช้างเผือก 1.10 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย 1.4 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย 1.11 เบญจมาภรณ์ช้างเผือก 1.5 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก 1.12 เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย 1.6 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย 1.7 ตริตาภรณ์ช้างเผือก 38

ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ล าดับเกียรติที่ 2 2. เหรียญราชอิสริยาภรณ์ เช่น 2.1 เหรียญบ าเหน็จกล้าหาญ 2.1.1 เหรียญกล้าหาญ 2.1.2 เหรียญชัยสมรภูมิ 2.1.3 เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 2.1.4 เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 1 2.1.5 เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 2 39

ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ล าดับเกียรติที่ 3 2.2 เหรียญบ าเหน็จในราชการ เช่น 2.2.1 เหรียญราชการชายแดน 2.2.2 เหรียญทองช้างเผือก 2.2.3 เหรียญทองมงกุฎไทย 2.2.4 เหรียญเงินช้างเผือก 2.2.5 เหรียญเงินมงกุฎไทย 2.2.6 เหรียญจักรมาลา 2.2.7 เหรียญจักรพรรดิมาลา 40

ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ล าดับเกียรติที่ 4 2.3 เหรียญส าหรับพระราชทานเป็นบ าเหน็จความชอบใน องค์พระมหากษัตริย์ เช่น 2.3.1 เหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ 9 2.3.2 เหรียญราชรุจี รัชกาล 9 41

ล าดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ล าดับเกียรติที่ 5 2.4 เหรียญส าหรับพระราชทานเป็นที่ระลึก เช่น 2.4.1 เหรียญที่ระลึกพระราชพิธีสถาปนาสมเด็จ พระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร พ.ศ.2515 2.4.2 เหรียญที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระ บรมโอรสาธิราชฯ พระชนมพรรษา 5 รอบ 28 ก.ค.55 2.4.3 เหรียญบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระ เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 42

43 การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ให้เริ่มจากเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย และเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกสลับกัน โดย เลื่อนชั้นตราตามล าดับชั้นล่างสุดจนถึงชั้นสูงสุดตามล าดับ ดังนี้ (๑) ชั้นที่ ๗ เหรียญเงินมงกุฎไทย (๒) ชั้นที่ ๗ เหรียญเงินช้างเผือก (๓) ชั้นที่ ๖ เหรียญทองมงกุฎไทย (๔) ชั้นที่ ๖ เหรียญทองช้างเผือก (๕) ชั้นที่ ๕ เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (๖) ชั้นที่ ๕ เบญจมาภรณ์ช้างเผือก (๗) ชั้นที่ ๔ จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (๘) ชั้นที่ ๔ จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (๙) ชั้นที่ ๓ ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (๑๐) ชั้นที่ ๓ ตริตาภรณ์ช้างเผือก (๑๑) ชั้นที่ ๒ ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (๑๒) ชั้นที่ ๒ ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (๑๓) ชั้นที่ ๑ ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (๑๔) ชั้นที่ ๑ ประถมาภรณ์ช้างเผือก (๑๕) ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ และ (๑๖) ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก

บุคคลที่พึงได้รับการเสนอขอพระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ์ จะต้องมีคุณสมบัติ ดังนี้ 1 . เป็นผู้มีสัญชาติไทย 2. เป็นผู้ประพฤติดีและปฏิบัติงานราชการหรือปฏิบัติงานที่เป็นประโยชน์ ต่อสาธารณชนด้วย ความอุตสาหะ ซื่อสัตย์ และเอาใจใส่ต่อหน้าที่ อย่างดียิ่ง 3. เป็นผู้ไม่เคยมีพระบรมราชานุญาตให้เรียกคืนเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หรือต้องรับโทษจ าคุกโดยค าพิพากษาถึงที่สุดให้จ าคุก เว้นแต่เป็น โทษส าหรับความผิดที่ได้กระท าโดยประมาท หรือความผิดลหุโทษ 44

การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ จะต้องอยู่ในเงื่อนไข ดังนี้ ** จะเสนอปีติดกันมิได้ เว้นแต่เป็นการเสนอขอของชั้นยศ พล.ต., พล.ท.และ พล.อ. ในกรณีเกษียณอายุราชการให้ขอปีติดกันได้ ** จะเสนอขอเลื่อนชั้นตราก่อนครบก าหนดไม่ได้ ** การเสนอขอพระราชทานจะเสนอข้ามชั้นตรามิได้ ** หากผู้ขอพระราชทานถูกลงโทษทางวินัยในปีใด ให้เพิ่มก าหนด ระยะเวลาการขอพระราชทานอีก 1 ปี 45

ก าหนดเวลาเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประจ าปี (ระเบียบกองทัพบก ว่าด้วย เครื่องราชอิสริยาภรณ์ พ.ศ. 2551 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม) กองพลหรือเทียบเท่าขึ้นไป ตรวจสอบ กลั่นกรอง และ รวบรวมบัญชีข้อมูลการเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเอกสารประกอบของข้าราชการชั้นสัญญาบัตร และต่ ากว่าชั้น สัญญาบัตร ลูกจ้างประจ า และพนักงานราชการ ทุกชั้นตรา ส่ง สบ. ทบ. ภายใน ก.ค. ของปี ก่อนการเสนอพระราชทาน 46

แนวทาง การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประจ าปี สลค. สอค. สป. สม. ทบ. สบ.ทบ. หน ่ วยระดบ ั กองพลหรอ ื เท ี ยบเท ่ า ขึ้นไป ส่งภายใน ก.ค. ของปีก่อนการเสนอขอพระราชทาน 47

การเสนอขอพระราชทานเคร ื่องราชอส ิ ร ิ ยาภรณ ์ประจา ปี( เพม ิ่เติม) มี 2 ประเภท ด ั งน ี ้ 1. กล ุ่มนายทหารชั้ นยศ พ.อ. (อัตราเงินเดือน พันเอกพิเศษ) ขอ ชั้ นตรา ท.ช. และ ป.ม. นขต.ทบ. ระดับกองพลหรือ เทย ี บเทา ่ ข ึ น ้ ไป สบ.ทบ. ตรวจสอบ กลั่นกรอง จัดท าเอกสาร ส่งถึง สบ.ทบ. ภายใน 5วัน (นับจากวันที่ค าสั่งออก) ให้ส่ง Email : [email protected] ภายใน 2วัน 48

ให้ส่ง Email : [email protected] ภายใน 2วัน การเสนอขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประจ าปี ( เพิ่มเติม) 2. กล ุ่มนายทหารช ั ้ นยศนายพล นขต.ทบ. ระดับกองพลหรือ เทย ี บเทา ่ ข ึ น ้ ไป สบ.ทบ. ตรวจสอบ กลั่นกรอง จัดท าเอกสาร ส่งถึง สบ.ทบ. ภายใน 5 วัน (นับจากวันที่พระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้นายทหารรับราชการ) 49

50 การนับเวลาราชการส าหรับการขอ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญจักรมาลา ก าเนิด วันทเ ี่ร ิ่มต ้ นนับ -นักเรียนนายร้อย (นนร.) -นักเร ี ยนนายร ้ อยหลักส ู ตรพ ิ เศษ (นนร.พ.) -นักเรียนนายร้อยต่างประเทศ (นรต.) -นักเร ี ยนนายทหารแผนท ี่ (นนผ.) -นักเรียนแพทย์ทหาร (นพท.) -กองหนุน -พลเรือน (พ.) -นักเรียนพยาบาล (นรพ.) -นักเรียนนายสิบ (นนส.) -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร -วันที่บรรจุเข้ำรับรำชกำร -วันที่บรรจุเข้ำรับรำชกำร -วันที่บรรจุเข้ำรับรำชกำร -วันที่ขึ้นทะเบียนกองประจ ำกำร ก าเนิด วันที่เริ่มต้นนับ