KSSM Sejarah Tingkatan 3 bab 5

KSSM SEJARAH
TINGKATAN 3

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula JPN JOHOR

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM SEJARAH TINGKATAN 3
JPN JOHOR
BAB 5
PENTADBIRAN
BARAT
KSSDMI SSEAJRAARWAHAK
TINDGAKNATSAANB5AH

KESAN EKONOMI AKIBAT

PENTADBIRAN BARAT DI

PENGENALAN EKONOMI MODEN NEGARA KITA

OLEH KUASA BARAT DI NEGARA KITA 03 • Pengangkutan
• Kemudahan Pelabuhan
• Modal • Telekomunikasi
• Teknologi
KESAN SOSIAL AKIBAT
01 • Buruh
• Skala Besar dan Bercirikan PERKEMBANGAN EKONOMI

Eksport DI NEGARA KITA

• Tanah PENTADBIRAN BARAT BERKAITAN • Perkembangan Bandar

DENGAN EKONOMI 04 • Pembentukan Masyarakat
Berbilang Kaum
• Perundangan • Perkembangan Pendidikan
• Perkhidmatan Kesihatan
• Jabatan dan Agensi Kerajaan • Pembinaan Penjara

02 • Kewujudan Syarikat
Perwakilan

• Pewujudan Sistem Kewangan

dan Insurans BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
JPN JOHOR

5.1
LATAR BELAKANG
PEMERINTAHAN
TEMPATAN DI
SARAWAK DAN
SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

 Menyatakan latar belakang pemerintahan
tempatan di Sarawak dan Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 4
JPN JOHOR

PENGENALAN

Sebelum kedatangan Sistem ini - jadi panduan 03
dalam perkembangan
01 kuasa luar, ekonomi, sosial dan
masyarakat politik masyarakat
tempatan di Sarawak tempatan
dan Sabah - ada
sistem pemerintahan Di Sarawak- beberapa 04
yang berkesan kerajaan Melayu - Sawaku,

Sistem ini - bawa Kalaka, Samadong dan
Melano
02 kestabilan, sumbang

kepada keharmonian dan
kemakmuran negeri

Sarawak is first recorded on a European map 1537 BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN JOHOR

SISTEM PEMERINTAHAN TEMPATAN 2. SISTEM PENTADBIRAN
TEMPATAN
PENGENALAN
• Pengaruh Kesultanan Brunei
• Sistem pemerintahan Sarawak dan ketara di Sarawak dan Sabah
Sabah - ada persamaan dan perbezaan
berkait langsung dengan perkembangan • Di Sabah - selain Kesultanan
sejarah sosiopolitik Brunei, wujud pengaruh
Kesultanan Sulu di bahagian
• Setiap suku kaum di Sarawak dan pantai timur Sabah
Sabah punyai ketua rumah (disebut ikut
dialek masing-masing tapi punyai sama
maksud)

Malay Native in Borneo- 1. SISTEM KESUKUAN BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 6
Sketched in Singapore JPN JOHOR
• Sistem ini dilaksanakan
oleh masyarakat
tempatan (Sarawak dan
Sabah)

• Asas penting - pegangan
dan kepatuhan kepada
adat masyarakat

1. SISTEM KESUKUAN (SARAWAK)

Antara masyarakat yang amalkan

08 sistem ini - Iban, Bidayuh, Kenyah,
Kelabit dan Kayan

Masyarakat Melanau - ketua
masyarakat dikenali sebagai Menteri

06 07 Pemimpin - orang tengah selesaikan
pertelingkahan dan pastikan

Masyarakat Bidayuh - sumber keharmonian berkekalan
autoriti ialah Tua Kapung

Masyarakat Iban - pemimpin 04 05 Ketua dalam masyarakat Kenyah dikenali
utama ialah Tuai Rumah sebagai Peran Lepo dan masyarakat

(sumber autoriti masyarakat) Kayan sebagai Kelunan Maren

02 03 Pemilihan pemimpin bukan
sekadar faktor keturunan tetapi

lebih kepada kebolehan

peribadi

01 Penekanan terhadap

kepatuhan kepada adat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN JOHOR

1. SISTEM KESUKUAN (SABAH)

Pegangan adat Tukang-tukang Adat Antara masyarakat yang
- alat kawalan - pastikan upacara adat amalkan sistem ini
dilakukan dengan betul - Kadazandusun,
sosiopolitik bagi elakkan bencana Murut dan Bajau
yang berkesan

Sistem pemerintahan
- Majlis Kampung dan
Tukang-tukang Adat

01 02 03 04 05 06

Masyarakat ini punyai Majlis Kampung bantu Masyarakat Bajau
pemimpin yang dikenali sebagai Orang Tua dalam
(pantai timur Sabah),
Orang Tua (Ketua Kampung pengurusan adat dan
- pemimpin utama yang kehidupan seharian pemimpin dikenali sebagai
selesaikan pertikaian matto’a - jadi pelindung adat
dan kepentingan anak buah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN JOHOR

2 (A) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SARAWAK)

Pengaruh Brunei sebabkan
pemerintahan Sarawak
dipengaruhi sistem pentadbiran
Kesultanan Brunei, dipecahkan 3
bentuk - Sungai Kerajaan, Sungai

01 Tulin dan Sungai Kuripan

Kuasa Kesultanan Brunei di 05 02 Pentadbiran dijalankan oleh
Sarawak berasaskan sistem
pembesar tempatan jadi wakil
penguasaan tanah sultan atau pembesar yang miliki
wilayah tersebut
Kawasan pedalaman 04
ditadbir oleh Orang 03 Kawasan di Sungai Sarawak - ditadbir

Kaya (O.K.) seperti O.K. oleh Datu Patinggi, Datu Bandar dan
Beti di Padeh, O.K. Datu Temenggung sebagai wakil
Sultan Brunei
Antau di Rimbas, O.K.
Jugah di Lundu dan

O.K. Gasing di Skrang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN JOHOR

2 (B) SISTEM KEDATUAN DI SARAWAK

Diamalkan oleh kerajaan-kerajaan awal SISTEM PENGENALAN
yang wujud di Sarawak KEDATUAN
DI SARAWAK • Sistem Kedatuan - sistem
Kerajaan Sawaku antara kerajaan awal pemerintahan tradisi
- terletak di sekitar Sungai Sarawak masyarakat Melayu di
ditadbir oleh Datu Merpati Jepang Sarawak - berpusat di
sekitar Sungai Sarawak
Keturunan Datu Merpati Jepang secara
turun temurun - kuasai pentadbiran di • Kesinambungan daripada
wilayah - pakai gelaran Datu Patinggi, sistem kerajaan sebelum ini
Datu Bendahara (Datu Bandar) dan di Sarawak
Datu Temenggung

Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei
- golongan pembesar jadi wakil bagi
Sultan Brunei

Mereka berkuasa tadbir Sarawak tanpa
campur tangan Kesultanan Brunei

Mereka bertanggungjawab - jalankan
pentadbiran dan bangunkan Sarawak

2 (C) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SABAH)

Datu jalankan Pantai barat - dikuasai oleh
pentadbiran di pantai Kesultanan Brunei. Pantai
timur dikuasai oleh
timur Sabah Kesultanan Sulu
- sistem Datu
01
06

05 Kuasa Kesultanan Brunei di Sabah

Kuasa Datu - bergantung pada 02 berasaskan sistem penguasaan tanah
milikan bilangan hamba (pengikut)

dan kemampuan hantar ufti
secara tetap kepada sultan

04 03

Sultan Sulu miliki semua Pentadbiran dijalankan oleh
tanah di bawah pengaruhnya pembesar tempatan - jadi
wakil sultan atau pembesar
- pemerintahan diwakilkan (pengiran) yang memiliki
oleh Datu wilayah tersebut

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 11
JPN JOHOR

2 (D) SISTEM KETUA BEBAS DI SABAH

PENGENALAN

dijalankan di Kawasan dikuasai Sultan Brunei dan Sulu agak lemah atau tidak berkesan (abad ke-17 dan 18). Sistem ini
bergantung pada kemampuan individu untuk memerintah kawasan yang dikuasainya

01 02 03 04 05

Mereka berkuasa dan bertanggungjawab jalankan
pentadbiran di kawasan masing-masing

Contoh Syarif Osman - berkuasa di daerah Marudu
(1830-1840). Datu Kerunding - berkuasa di daerah Tungku
(akhir abad ke-19)

Mereka punyai undang-undang
sendiri dan tidak iktiraf kuasa lain

Mereka punyai pertalian keluarga dengan
Sultan Brunei atau Sultan Sulu

Ketua bebas muncul daripada sikap berani dan keperwiraan
seseorang tokoh - cabar kewibawaan Sultan di kawasannya

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12
JPN JOHOR

KESIMPULAN Menarik kehadiran kuasa luar
- kita harus waspada terhadap
Sarawak dan Sabah telah ada anasir luar - mampu ambil alih
sistem pemerintahan teratur kuasa yang ada jika kita tidak
- bawa kestabilan dan bersatu padu
kemakmuran kepada
masyarakat 02

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 13
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.5)

CAKNA MINDA

Sikap bersedia menerima
perubahan yang membawa kepada
kebaikan penting dalam kehidupan.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 14
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sistem Ketua Bebas di
Sabah mempunyai
kelebihan tersendiri.
Jelaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 15
JPN JOHOR

5.2
PELUASAN KUASA
DINASTI BROOKE
DI SARAWAK

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

 Menerangkan peluasan kuasa rejim Brooke
di Sarawak

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 16
JPN JOHOR

PENGENALAN

04

01 02 03 Seterusnya, James Brooke
dan keluarganya berusaha
Peluasan kuasa Barat Kekayaan Sarawak (sagu, Perpecahan politik dan luaskan kuasa mereka ke
di Sarawak - dilakukan antimoni dan emas) tarik kegiatan pelanunan digunakan
perhatian James Brooke seluruh Sarawak
pihak persendirian kuasai Sarawak. Beliau guna oleh James Brooke - beliau
(James Brooke) pelbagai strategi untuk berjaya peroleh Sarawak

luaskan kuasanya daripada Kesultanan Brunei

Antimony ore is discovered BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 17
on the Sarawak River - 1826 JPN JOHOR

SARAWAK KETIKA KEHADIRAN JAMES BROOKE

Sungai Sarawak - kawasan Sultan Brunei hantar Pengiran
ekonomi penting Indera Mahkota sebagai pembesar
Brunei untuk kuasai ekonomi
01
02

03 04

1820-an - masyarakat Melayu Jadi pusat perdagangan dan
bertumpu di Lidah Tanah - terletak pentadbiran kerana sangat strategik
- mampu kawal kegiatan perdagangan
di sekitar Sungai Sarawak sungai dan kawasan pedalaman

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 18
JPN JOHOR

SARAWAK KETIKA KEHADIRAN JAMES BROOKE

PENGENALAN

Antara individu terlibat dalam percaturan politik dan pemerintahan di Sarawak (1830-an hingga 1840-an) :

SULTAN OMAR ALI SAIFUDDIN II, 01 JAMES BROOKE
SULTAN BRUNEI
• Sultan Brunei tadbir Sarawak (1827) 03 • Cari peluang dapatkan Sarawak
• Peringkat awal, jalankan aktiviti
- berhasrat kawal kegiatan
pengembaraan (Sarawak dan
perdagangan
Singapura) dengan kapalnya Royalist
• Pengiran Indera Mahkota dirikan pusat • Dapat sokongan British (angkatan

pentadbiran di Kuching tentera laut)
• Terima pelawaan Pengiran Raja Muda
• Timbulkan perbalahan dengan
Hashim selesaikan masalah di Sarawak
pembesar tempatan kerana cukai yang • James Brooke kenakan syarat -

tinggi dan kerahan tenaga Pengiran Raja Muda Hashim perlu

• Penentangan dipimpin - Datu Patinggi serahkan Sarawak kepada beliau

Ali, ingin bebaskan Sarawak daripada

cengkaman Pengiran Indera Mahkota

PENGIRAN RAJA MUDA HASHIM 02 DATU PATINGGI ALI

• Dihantar oleh Sultan Brunei • Pembesar tempatan di Sarawak

- selesaikan masalah di Sarawak 04 • Lakukan penentangan terhadap
• Bapa saudara Sultan Brunei pentadbiran Brunei (1836)
• Berusaha pujuk Datu Patinggi Ali dan • Tentang tindakan wakil Sultan Brunei yang

pembesar Melayu tetapi gagal jejaskan kehidupan masyarakat tempatan
• Beliau minta bantuan James Brooke • Bersetuju berunding dengan James Brooke

dan tamatkan penentangan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 19
JPN JOHOR

JAMES BROOKE MENDAPATKAN KUASA PEMERINTAHAN

Rundingan

Ugutan

01 02

James Brooke gunakan James Brooke
kesempatan terhadap gunakan 4 strategi
masalah yang berlaku di
untuk capai
Sarawak - berjaya matlamatnya iaitu:
selesaikannya
Perjanjian

Ketenteraan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 20
JPN JOHOR

1. RUNDINGAN

Digunakan apabila James Brooke 01 Dalam rundingan - Pengiran
berunding dengan Pengiran Raja Raja Muda Hashim tawarkan

Muda Hashim - diminta 02 Sarawak kepada James Brooke.
selesaikan pertelingkahan yang Tawaran ini dilakukan sebanyak
dua kali sebelum James Brooke
berlaku di Sarawak menerimanya

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 21
JPN JOHOR

2. UGUTAN

Tindakan James Brooke 05 Dilakukan James Brooke (dua kali). Ugutan
menyebabkan Sultan bersetuju pertama kepada Pengiran Raja Muda
Hashim (berdolak-dalik dan tidak bersetuju
mengesahkan penyerahan dengan rundingan sebelumnya - serahkan
Sarawak tersebut Sarawak. James Brooke ugut Pengiran
Raja Muda Hashim - menyerang
kedudukan Pengiran Raja Muda Hashim

01 di Kuching

Kehadiran James Brooke adalah 04
untuk sahkan penyerahan

Sarawak seperti yang dilakukan
oleh Pengiran Raja Muda Hashim

Ugutan kedua - secara tidak langsung kepada 02 Tindakan ini menyebabkan Pengiran
pemerintah Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin Raja Muda Hashim bersetuju
apabila James Brooke hadir ke Brunei diiringi serahkan pemerintahan Sarawak
kepada James Brooke
oleh angkatan tentera laut British
03

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 22
JPN JOHOR

3. PERJANJIAN

01 02 03 04

James Brooke gunakan PERJANJIAN 1841: JAMES PERJANJIAN 1842: JAMES Kedua-dua perjanjian ini
perjanjian - strategi untuk BROOKE DENGAN PENGIRAN BROOKE SULTAN OMAR ALI bolehkan James Brooke

luaskan kuasa. Dua RAJA MUDA HASHIM SAIFUDDIN dapat kuasa sebagai
perjanjian penting
(1841 dan 1842) • James Brooke merintah • Sultan Brunei serahkan Sarawak pemerintah Sarawak
Sarawak dan kuasai hasilnya
• James Brooke harus hormati dari kawasan Tanjung Datu ke - tamatkan kekuasaan
dan pelihara undang-undang
Sungai Samarahan Kesultanan Brunei di
serta adat Melayu • Semua hasil pendapatan kawasan Sarawak

ini diserahkan kepada James Brooke
• James Brooke mesti beri ufti

tahunan (2,500 Dolar Sepanyol)

kepada Sultan Brunei
• Tidak boleh campur tangan hal adat

dan agama penduduk tempatan
• Kawasan tidak boleh dipindah milik

tanpa kebenaran Sultan Brunei
• Sultan Brunei iktiraf James Brooke

sebagai Raja Putih Sarawak BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
23

4. KETENTERAAN

Kejayaan James Brooke ini hanya James Brooke turut gunakan
permulaan kepada penguasaan kekuatan ketenteraan untuk
lebih luas (kawasan lain dalam dapatkan kuasa di Sarawak
kekuasaan Kesultanan Brunei)

03 01

04 02

Kapal ini digunakan - Bantuan ketenteraan diperoleh
perangi ancaman lanun melalui sokongan kapal HMS Dido
(ganggu perdagangan dan milik angkatan tentera laut British
ketenteraman Sarawak)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 24
JPN JOHOR

JAMES BROOKE MENDAPATKAN KUASA PEMERINTAHAN

MENGHAPUSKAN TOKOH
03 05 TEMPATAN YANG MENENTANG
01 KEDUDUKANNYA
MEMPEROLEH SOKONGAN 07 SOKONGAN
KEKUATAN TENTERA SEBAHAGIAN MASYARAKAT • James Brooke berjaya singkirkan KEWANGAN
TEMPATAN
• Dapat bantuan dan tokoh tempatan (menentangnya) • Dalam usaha luaskan
sokongan - tentera laut • Sharif Masahor dituduh terlibat dalam kuasa di Sarawak, James
British Brooke perolehi sokongan
• James Brooke berjaya dapat pakatan singkirkan Brooke - dibuang kewangan pemodal
• Kapal perang HMS sokongan orang tempatan ke Singapura Eropah (Baroness Angela
Dido berjaya hancurkan (orang Melayu dan Iban) • Datu Patinggi Abang bin Abang Burdett-Counts)
kubu kuat orang Iban Qahar dibuang

ke Melaka

(Sungai Saribas dan 04 06 MEMPERKUKUH
Sungai Skrang) PERTAHANAN

02 AMBIL KESEMPATAN SARAWAK

DARIPADA • Benteng dan kubu dilengkapi meriam -

PERTELINGKAHAN didirikan di kawasan strategik - kawal
YANG WUJUD DALAM
MENENTANG MASYARAKAT TEMPATAN kawasan tersebut
KEBANGKITAN • Kubu di Sungai Skrang dibina selepas Perang
ORANG TEMPATAN • James Brooke sokong
Beting Maru tamat - perhati pergerakan kaum
• James Brooke anggap
Iban Skrang daripada menentang pentadbiran
kebangkitan orang tempatan Pengiran Matusin
Brooke (Kubu Fort James - 1849)
sebagai lanun hingga bolehkan • Renjer Sarawak ditubuhkan (1862) - awasi
• Jadi alasan tindakan luaskan Brooke pecahkan
keamanan dan pertahanan
kuasa di kawasan orang Iban kekuatan masyarakat

sebagai tindakan yang sah dan tempatan di Mukah BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 25
dapatkan sokongan British JPN JOHOR

KRONOLOGI PELUASAN KUASA DINASTI BROOKE

TAHUN 1861 TAHUN 1883

• Sultan Abdul Mumin serahkan Sungai • Orang Kayan di kawasan Sungai Baram
Rajang kepada James Brooke - bayaran bangun menentang Kesultanan Brunei
4500 Dolar Sepanyol setahun kerana bantu
hapuskan kebangkitan orang tempatan • Charles berjaya dapatkan Baram dan
seluruh lembangan Sungai Baram daripada
• Kawasan terlibat - Oya, Mukah, Tatau dan Sultan Brunei dengan bayaran ufti 4200
Bintulu Dolar Sepanyol setahun

TAHUN 1853 TAHUN 1885
• Sungai Trusan diperoleh Charles
• Penentangan orang Iban di Saribas dan
Batang Lupar berjaya ditumpaskan - gunakan Brooke dengan bayaran 4500
alas an hapuskan lanun Dolar Sepanyol - diserahkan
kepada Temenggung
• Sadong, Batang Lupar, Saribas dan Kalaka • Selesaikan isu pembunuhan
berjaya diperolehi Brooke. (separuh hasil beberapa peniaga Sarawak oleh
pendapatan wilayah ini diberikan kepada orang Murut di kawasan tersebut
Sultan Abdul Mumin sebagai balasan)

TAHUN 1841 Tanjung Datu TAHUN 1905 TAHUN 1890
• Limbang diperoleh Charles
• James Brooke kuasai • 12 Januari 1905, kerajaan
kawasan Kuching dari Sarawak peroleh hak Brooke (1890)
Tanjung Datu ke Sungai terhadap Lawas - sebelum • Apabila penduduk Limbang
Samarahan itu dimiliki oleh SBUB
bersetuju sertai Sarawak
• Sejak tahun 1840-an, James • Sempadan Sarawak itu • Bayaran 6000 Dolar
Brooke berjaya kuasai dikekalkan hingga kini
Batang Lupar dan Sungai Sepanyol kepada Sultan
Saribas
Brunei

KESIMPULAN Sejarah buktikan tanpa sifat
bersatu padu dan berwaspada,
Kelicikan dan kemampuan James orang asing akan lebih mudah
Brooke gunakan pelbagai strategi untuk ambil alih kuasa
bolehkannya berjaya dapatkan Sarawak seterusnya kuasai negara kita
daripada Sultan Brunei. Perpecahan
dan konflik masyarakat tempatan 02

mudahkan usaha James Brooke

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 27
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.6)

CAKNA MINDA

Sikap berwaspada terhadap
anasir luar penting demi
mempertahankan kedaulatan
negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 28
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Perancangan yang teratur
dan strategik penentu
kejayaan. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 29
JPN JOHOR

5.3
PELUASAN KUASA
SYARIKAT
BORNEO
UTARA BRITISH
DI SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

 Menghuraikan peluasan kuasa Syarikat Borneo
Utara British di Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 30
JPN JOHOR

PENGENALAN 02

01 Kedudukan strategik dan punyai
potensi ekonomi yang besar - Sabah
Sebelum kedatangan kuasa Barat - jadi perhatian pemodal asing
pentadbiran di Sabah dikuasai -
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 31
Kesultanan Brunei, Kesultanan Sulu JPN JOHOR
dan Ketua-ketua Bebas

03

Strategi pajakan, pembelian dan
perjanjian - Sabah berjaya dikuasai oleh

pemodal asing seterusnya dimiliki oleh
Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

KEMAKMURAN SABAH MENARIK PEMODAL ASING

Dua faktor penting yang menyebabkan Sabah menjadi tarikan kepada pemodal luar ialah:

01 02

kedudukannya kekayaan
yang strategik ekonomi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 32
JPN JOHOR

1. KEDUDUKAN STRATEGIK

01 02 03

Lokasi Sabah: Sabah penting - aktiviti Pelabuhan di sepanjang pantai
• di tengah laluan perdagangan libatkan barat dan timur Sabah -
kepulauan Sulu hingga pelabuhan semula jadi yang
perdagangan di antara New Guinea dan Australia strategik. Kapal berlabuh
dengan selamat daripada
China dan Singapura tiupan angin monsoon
• laluan Pulau Palawan iaitu (pelabuhan di Teluk Gaya)

laluan maritim kapal

dagang belayar ke China

dan Jepun

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 33
JPN JOHOR

2. KEKAYAAN EKONOMI 01

06 Hasil-hasil ekonomi Sabah - sarang
burung, sagu, rotan, getah perca, gamat
Kekayaan dimiliki Sabah jadi perhatian pemodal dan sirip ikan yu telah lama masuk
asing. Mereka berusaha luaskan kuasa di Sabah. pasaran antarabangsa
Peluasan kuasa ini agak unik - berbeza daripada
02
usaha kuasa luar meluaskan kuasa
di negeri-negeri lain di negara kita Barangan ini didagangkan oleh
masyarakat tempatan dengan
05 pedagang-pedagang asing yang
datang ke Sabah
Kawasan dataran dan lembah,
tanaman seperti indigo dan kapas 03
hidup subur - pertanian komersial giat
Sarang burung dapat permintaan
dijalankan tinggi dalam pasaran di China

04

Keadaan ini sebabkan pedagang
Barat berminat dapatkan

barangan China - sarang burung
jadi barang dagangan penting
untuk dibawa ke China

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 34
JPN JOHOR

SABAH SEBELUM PENGUASAAN SBUB

PENGENALAN PULAU BALAMBANGAN
• Alexander Dalrymple yang
Sebelum pertapakan dan peluasan kuasa SBUB di buat perjanjian dengan
Sabah, 2 kawasan telah dimiliki oleh British - Pulau Kesultanan Sulu - kibarkan
Balambangan dan Pulau Labuan. bendera British di Pulau
Balambangan tandakan
PULAU LABUAN pulau tersebut milik British
• James Brooke luaskan (1763)
• Penempatan British hadapi
daerah kekuasan - adakan pelbagai masalah -
perjanjian dengan Sultan serangan lanun
Brunei berhubung dengan • British tinggalkan pulau ini
Pulau Labuan - November 1805
• Sultan Brunei serahkan
Labuan kepada British
melalui perjanjian pada 18
Disember 1846. British
bertanggungjawab
tumpaskan lanun serta
lindungi perdagangan
• James Brooke sebagai
Gabenor pertama

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 35
JPN JOHOR

PERTAPAKAN SBUB

PENGENALAN

• Kedudukan strategik dan potensi kekayaan Sabah - tarik perhatian pemodal asing
• Beberapa strategi digunakan - sewa, pajak dan adakan perjanjian dengan

Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu
• Perkembangan ini bawa perubahan ekonomi, sosial dan politik yang penting di

Sabah

01 02 03 04
Charles Lee Moses Moses jual haknya Alfred dan Edward
Sultan Brunei sewa Sabah daripada kepada J. W. Torrey dan Dent pajak pantai
bersetuju Sultan Brunei (1865) T. B. Harris, jadikan timur Sabah daripada
Kimanis - pusat kegiatan Sultan Sulu (1878)
selama 10 tahun PERTAPAKAN perdagangan mereka

Julai 1881 -Alfred Dent dan SBUB
adiknya tubuhkan British
1888, Borneo Utara North Borneo Provisional Torrey jual haknya Baron Gustavus von
jadi negeri naungan Association Ltd. - dapat kepada Overbeck Overbeck bekerjasama
British. Pihak SBUB status piagam (Charter - 1 dengan Alfred dan Edward
perintah Borneo November 1881) 06 Dent majukan Sabah
Utara hingga 1942
07 05
08

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 36
JPN JOHOR

PELUASAN KUASA SBUB

PENGENALAN

• Kedudukan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) - sebuah syarikat

berpiagam jadi asas penting - luaskan pengaruh dan kedudukan di Sabah
• Piagam Diraja berikan kuasa kepada SBUB - memiliki Sabah
• Piagam Diraja - diterima oleh SBUB diberikan oleh kerajaan British - iktiraf

kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British
• Hal ini secara tidak langsung - tunjukkan peluasan kuasa British ke atas

Sabah
• Syarat yang perlu dipatuhi oleh SBUB untuk menerima Piagam Diraja

adalah seperti yang berikut:

01 02 03 04

SBUB menerima SBUB perlu SBUB mesti SBUB tidak
lantik Pegawai dibenarkan
Penasihat British pelihara adat resam, Tadbir daripada serahkan Sabah
pegawai yang kepada pihak lain
agama dan diakui British tanpa kebenaran

undang-undang British

penduduk tempatan.

SBUB hendaklah

perintah Sabah

dengan adil dan

saksama BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 37
JPN JOHOR

PELUASAN KUASA SBUB 01

03 2 matlamat utama SBUB - bangunkan

Kuasa sebenar syarikat - di tangan ekonomi melalui eksploitasi sumber -
kalangan pemodal di London. Di
Sabah, sistem birokrasi - diterajui sumber yang ada di Sabah dan lindungi

oleh Gabenor dibentuk bagi pastikan serta pertahankan hak-hak masyarakat
syarikat kaut keuntungan
tempatan
04
02
Gabenor pertamanya ialah William
Hood Treacher (1881-1887) Melalui piagam ini - SBUB punyai kuasa
tadbir Sabah. Sir Rutherford Alcock jadi
presiden pertama dan Alfred Dent
dilantik sebagai pengarah urusan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 38
JPN JOHOR

KESIMPULAN Meskipun demikian, peluasan
kuasa ini menyebabkan kekayaan yang
Kedudukan Sabah yang strategik dimiliki oleh Sabah akhirnya dikuasai oleh
dan potensi ekonominya - faktor pihak asing. Oleh itu, kestabilan negara
tarik kemasukan pemodal asing amatlah penting bagi pastikan usaha

termasuklah SBUB. Setelah inovasi dan kreativiti kita untuk memajukan
bertapak dan peroleh Piagam
Diraja kerajaan British, SBUB ekonomi negara tidak dimanipulasi dan
dieksploitasi oleh kuasa asing
luaskan kuasanya di Sabah
02
01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 39
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.7)

CAKNA MINDA

Kewibawaan pemimpin
penting dalam membangunkan
negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 40
JPN JOHOR

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Kemakmuran negara
mampu dimanipulasi dan
dieksploitasikan oleh
kuasa asing. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 41
JPN JOHOR

5.4
BENTUK
PENTADBIRAN
BARAT DI
SARAWAK
DAN SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

 Merumuskan pentadbiran Barat di Sarawak dan
Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 42
JPN JOHOR

PENGENALAN

Peluasan kuasa Dinasti Brooke di Sarawak

01 dan SBUB di Sabah - matlamat kaut

keuntungan - eksploitasi terhadap sumber
hasil dan kuasa politik mereka

02 Bagi pastikan matlamat mereka tercapai,

pelbagai perubahan pentadbiran dilakukan

Perubahan pentadbiran - berikan

03 kesan besar kepada kehidupan

masyarakat di Sarawak dan Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 43
JPN JOHOR

PEMANTAPAN PENTADBIRAN BARAT

01 02

Pembahagian Pengekalan Golongan
Wilayah Elit Tempatan

03 04

Pentadbiran Pentadbiran Berasaskan
Berhierarki Kaum

05

Perundangan

Pemantapan Pentadbiran
di Sarawak dan Sabah

The Kuching General Post Office building, built in A Datu Banddar for more than 40 years as
1931 with neoclassical architecture; pictured in 2015 one of the Rajah's ministers and also a
member of Supreme Council, c. 1930s
44
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR

1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SARAWAK)

PENGENALAN 01

Pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah - susun semula Tahap awal - Raja Brooke
sistem pentadbiran - pembahagian terhadap wilayah-wilayah yang dikuasai. bahagikan Sarawak - tiga bahagian
Hal ini dilakukan - bolehkan pentadbiran dijalankan dengan lebih berkesan bagi mudahkan pentadbiran

03

Setiap bahagian dipecahkan
kepada daerah dan kampung

02

Charles Brooke tambah dua
bahagian pada tahun 1885 dan 1890

04

Sempadan kawasan ini jadi
asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti

Brooke. Berbeza daripada amalan
sebelumnya - lebih tekankan kepada

hak percukaian

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 45
JPN JOHOR

1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SABAH)

03 01

Setiap Residensi diketuai oleh SBUB laksanakan pembahagian
Residen. Daerah diketuai oleh residensi di Sabah. Tahap awal - 2
Residensi - Residensi Pantai Timur
Pegawai Daerah berpusat di Sandakan dan Residensi
Pantai Barat berpusat di Jesselton
04
02
Setiap Pegawai Daerah
dibantu oleh Penolong Pegawai 1922 - kawasan pentadbiran terdiri
Daerah (Residen, Pegawai Daerah daripada 5 Residensi - Kudat, Pantai
dan Penolong Pegawai Daerah Barat, Pedalaman, Pantai Timur dan
berbangsa Inggeris atau Eropah) Tawau (17 daerah)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 46
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN

02 01

Sarawak - milik penduduk Dasar dijalankan oleh Dinasti Brooke di
peribuminya dan Raja Brooke Sarawak berasaskan kepada amanah
perintah bagi pihak dan untuk

kepentingan mereka

03

Dengan asas ini, sikap ambil berat
terhadap usaha pertahankan hak dan
kepentingan kaum dijadikan pegangan

04

Keadaan yang hampir sama turut berlaku
di Sabah apabila SBUB perlu penuhi syarat
Piagam Diraja - hormati dan pertahankan
masyarakat peribumi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 47
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SARAWAK

04 01

Zaman Charles Vyner Dinasti Brooke
Brooke - beberapa gelaran libatkan pembesar
diwujudkan (Datu Menteri, tempatan dalam
sistem pentadbiran
Datu Pahlawan, Datu atas nama dasar
Bentara dan Datu Amar) amanah

05 02

Para pembesar tidak lagi Dasar ini digunakan bagi isi
dibenarkan kutip cukai, kekurangan pegawai-pegawai
Eropah yang jumlahnya kecil
sebaliknya diberikan gaji dan
peranan bantu pentadbiran

06 03

Kekalkan semua Pelibatan orang tempatan seperti
undang-undang kalangan Datu - Datu Patinggi,
tempatan dan adat Datu Bandar, Datu Temenggung
serta dua jawatan baharu (Datu
yang tidak Imam dan Datu Hakim)
bercanggah dengan

sistem Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 48
JPN JOHOR

2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SABAH

Jamin kecekapan dan Ketua Anak Negeri - dilantik jadi
pentadbiran yang baik - SBUB hakim di Mahkamah Anak Negeri
bahagikan ketua-ketua peribumi dan bertugas jaga keamanan
daerah mereka, memungut cukai
kepada kategori ketua yang dan mengurus pentadbiran
diakui dan yang tidak diakui pengadilan (pembantu majistret)

01 06
02 05

Ketua Anak Negeri yang 03 04 Ketua Anak Negeri yang juga
diakui - diserapkan ke digelar Orang Kaya-Kaya
Institusi peribumi utama Ketua bergaji akan (O.K.K.) bantu Pegawai
dalam sistem pentadbiran ialah Institusi Ketua Anak memelihara keamanan, Daerah jalankan pentadbiran
SBUB dan dibayar gaji. peraturan, kutip cukai pada peringkat daerah
Ketua Anak Negeri yang Negeri, Ketua Kampung kepala dan mentadbir
tidak diakui - tidak (Orang Tua) dan keadilan
dibayar gaji
Mahkamah Anak Negeri

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 49
JPN JOHOR

3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI (SARAWAK)

Residen pula ketuai pentadbiran di 02 Setiap bahagian dibahagikan
setiap bahagian (Kuching, Simanggang, kepada beberapa daerah yang

Sibu, Marudi dan Lawas) 03 diketuai oleh Pegawai Daerah

01 04

Raja Brooke ketuai pentadbiran Pentadbiran pada peringkat
di Sarawak - dibantu oleh Majlis kampung diperkemaskan melalui
jawatan penghulu yang jadi ketua
Tertinggi dan Majlis Negeri bagi satu atau lebih kampung

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 50
JPN JOHOR