รายงานวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ท่สี งู ในอดตี และปัจจบุ นั
1
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นทสี่ ูง ในอดีต และปัจจบุ ัน
ก
คำนำ
การศึกษาวิจัย การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้ืนท่ีสูงในอดีตและปัจจุบัน ได้ดาเนินการวิจัยในพ้ืนที่
32 ชุมชน 16 ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง 17 จังหวัด ที่อยู่ในพ้ืนที่ความรับผิดชอบของสานักงานส่งเสริมและสนับสนุน
วิชาการ 4 ,8,9 และ10 จังหวัดเชียงใหม่ การศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นวิเคราะห์ภาพและชุดของปัญหาการพัฒนาราษฎร
บนพื้นท่ีสูง วิเคราะห์และสังเคราะห์ชุดของความต้องการการพัฒนาของราษฎรบนพื้นที่สูงศึกษารูปแบบและ การจัดการ
เชิงนโยบายในการบริหารการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง จัดระบบองค์ความรู้การบริหารการพัฒนาท่ีเหมาะสมต่อราษฎร
บนพื้นทีส่ งู เพือ่ กาหนดจุดยืนการทางานของศนู ย์พฒั นาราษฎรบนพนื้ ทสี่ งู ต่อไป
การดาเนินการวิจัยคร้ังนี้ สาเร็จได้ด้วยความร่วมมือ จากหลายฝ่ายท่ีเก่ียวข้อง คณะผู้วิจัยขอขอบคุณภาคี
เครือข่ายในพื้นที่ ผู้นาชุมชน ผู้แทนชุมชน ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน กลุ่มเป้าหมายในพื้นท่ี ผู้อานวยการศูนย์
พฒั นาราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง 16 จังหวัด ผู้อานวยการสานักงานส่งเสรมิ และสนับสนุนวิชาการ 4 , 8, 9 , 10 และทีมนักวิจยั ศูนย์
พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ทีมนักวิจัยสานักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 4 , 8, 9, 10 ทุกท่าน รวมทั้งท่านประธาน
ที่ปรกึ ษาอธิบดีกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ผู้บริหารกระทรวงพฒั นาสงั คมและสวสั ดกิ าร อดีตท่านผู้บริหารกระทรวงการ
พัฒนาสังคมและสวัสดิการ และขอขอบคุณคณะอาจารย์ท่ีปรึกษา นาวาอากาศเอก ดร. นภัทร์ แก้วนาค นาวาอากาศเอก
ดร. อมั พร เพ็ชราช นาวาอากาศเอกหญิง ดร.อษุ า โพนทองและดร.จิดาภา เรง่ มีศรีสขุ ท่ีเปน็ กาลังสาคัญทาให้การศกึ ษาวจิ ัย
ครั้งน้ี บรรลเุ ปา้ หมายและวตั ถุประสงคข์ องโครงการ
คณะผวู้ ิจยั หวังเป็นอยา่ งยง่ิ ว่า รายงานวิจัยฉบบั นี้ จะเป็นประโยชนก์ ับผู้ทเ่ี กย่ี วขอ้ งและบคุ คลที่สนใจ ด้านการ
พัฒนาสังคมชุมชนบนพ้นื ท่สี ูง
อนงึ่ รายงานฉบับนเี้ ปน็ การสรปุ และเรยี บเรียงจากรายงานการศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้นื ที่สูงในอดีต
และปัจจุบัน ฉบับสมบูรณ์ ซึ่งมีเนื้อหาข้อมูลอย่างละเอียดมากกว่า 500 หน้า หากต้องการศึกษาเพิ่มเติมสามารถค้นหาได้ท่ี
website :http:/www.tpso10.org
สำนักงำนส่งเสริมและสนับสนนุ วชิ ำกำร 10 จังหวดั เชยี งใหม่
ก
รายงานวิจัยการศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนท่สี งู ใขนอดตี และปัจจบุ ัน
บทคดั ย่อ
ชอื่ เร่ือง : การศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนทสี่ ูงในอดีตและปจั จบุ ัน
ผูว้ จิ ัย : สานกั งานส่งเสรมิ และสนบั สนุนวิชาการ 10 , 9 , 8, 4
ปี พ.ศ. : 2560
งานวจิ ยั น้มี วี ัตถุประสงค์ท่ีจะวเิ คราะหแ์ ง่มุมตา่ งๆ ของการพฒั นาราษฎรบนพื้นท่ีสูง เชน่ ภาพ ปญั หา ความต้องการ
รูปแบบและการจัดการเชิงนโยบาย องค์ความรู้ และจุดยืนของหน่วยปฏิบัติงาน การได้ข้อมูลสาหรับงานวิจัยนี้มาจาก
แบบสารวจ แบบสอบถาม การสัมภาษณ์และการสนทนา ซ่ึงเก็บข้อมูลใน 32 พ้ืนที่ ของ 16 ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง
ใน 16 จังหวัด ทางภาคเหนือและภาคกลางของประเทศ จากนั้นจึงนาข้อมูลดิบมาประมวลผลด้วยโปรแกรมสาเร็จรูป
ทางสังคมศาสตร์ และทาการวิเคราะห์เชิงคุณภาพ ตามแนวทางของ หลักการยืนยัน 3 เส้าTriangulation Tinnier หลักการ
วิภาษวิธี Dialectic Process และหลกั การ 6 C (Content Analysis Teenier)
ปัญหาหลักของราษฎรบนพ้ืนที่สูง คือเร่ืองสิทธิในที่ดินทากิน การขาดแคลนสิ่งท่ีจาเป็นต่อการใช้ชีวิต และระบบ
สวัสดิการ หรือการส่งเสริมด้านอาชีพ และวัฒนธรรม ประเพณี และนี้คือสิ่งพ้ืนฐานที่ราษฎรบนพ้ืนที่สูงต้องการ โดยเฉพาะ
การมีส่วนร่วมและโอกาสในการพัฒนาคุณภาพชีวิต และมีความคาดหวังให้รัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมศักยภาพและสวัสดิการ
ให้ครบวงจร ประกอบกับทุนทางสังคมที่จะทาให้เป็นชุมชนคุณภาพ เช่น ความเช่ือ การมีปราชญ์ผู้รู้ในชุมชน ภาษา
เคร่ืองแตง่ กาย งานฝีมอื และวิถชี ีวิตแบบดั่งเดิม ยทุ ธศาสตร์การพฒั นาจงึ ถกู กาหนดเพื่อใหส้ อดคล้องกับปัญหา ความต้องการ
และมุ่งส่งเสริมอัตลกั ษณ์ของชมุ ชน/ชนเผา่
งานวิจัยพบว่า การพัฒนาบนพ้ืนที่สูงน้ัน มีความสาเร็จในหลายเรื่อง กล่าวคือ ชาวบ้านมีความเช่ือม่ันและศรัทธา
ต่อการทางานของรัฐ ปัญหาฝ่ินได้รับความเข้าใจและการป้องกันที่ถูกจุด เช่นเดียวกับปัญหาความมั่นคง และความสัมพันธ์
ระหว่างชนเผ่าดีข้ึน รัฐสามารถสร้างต้นแบบของการพัฒนาบนพ้ืนที่สูงได้ เกิดนวัตกรรมของการพัฒนาในอนาคต น่ันคือ
การสร้างเครอื ข่ายการพัฒนาที่เข้มแข็งข้ึน มุ่งการพัฒนาเชิงคุณภาพได้มากขึ้น ใช้เทคโนโลยีออนไลน์และดิจิตัลในการขยาย
ข้อมูล ทากิจกรรมการตลาด การส่งเสริมและอนุรักษ์ต้นทนุ ทางสังคมให้เกดิ ประโยชน์สูงสดุ ซึ่งจะต้องได้รับการพัฒนาให้เป็น
โครงการต่างๆ ท่ีเป็นรูปธรรม ให้มีการบริหารและการจัดการท่ีทาให้การพัฒนาบนพ้ืนสูงประสบความสาเร็จ เป็นประโยชน์
แก่ราษฎรชุมชนบนพ้นื ทสี่ ูง และประเทศชาตโิ ดยสว่ นรวมตอ่ ไปอยา่ งแทจ้ รงิ
งานวิจัยเชิงเปรียบเทียบการศึกษาน้ี ทาให้ได้บทสรุปใหม่บางประการท่ีน่าสนใจ เช่น การคงอยู่ของปัญหาเดิม
และการเกิดใหม่ของปญั หาใหม่ และในแงข่ องอตั ลกั ษณ์/สงิ่ ดงี ามเกา่ ทคี่ วรรักษาเอาไว้ กับคณุ ค่าใหมท่ ี่ควรได้รับการสง่ เสรมิ ให้
เข็มแข็งยิ่งข้ึน ความตระหนักต่อความสาคัญของระบบเครือข่าย หรือการร่วมประสานการทางานของ 4 ประสาน คือ รัฐ
ชุมชน/ท้องถิ่น ประชาชน/ชาวบ้าน และ เอกชน/องค์กรพัฒนาเอกชน และ ความตระหนัก/ความรับรู้ที่ว่า ระบบและ
กระบวนการพฒั นาทจ่ี ะสาเร็จและตอ่ เนอ่ื งไดต้ อ้ งไดร้ บั การริเร่ิมและการขับเคลือ่ นจากภายใน
ท้ายสุดการสนับสนุนท่ีเข้มแข็งข้ึนจากทุกภาคส่วนจะเป็นความพยายามที่น่าช่ืนชม ท้ังน้ี เพ่ือศักยภาพของความ
เติบโตของชุมชนบนพ้นื ท่สี งู และสงั คมทีม่ กี ารพัฒนาที่ย่ังยืนอย่างถาวร
ข
รายงานวิจัยการศกึ คษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนทสี่ ูง ในอดีต และปัจจบุ นั
Abstract
Subject : The comparative of the development on the highland : Past and Present
Researcher : Technical Promotion and Support Office 4-8-9-10
Year : 2017
The purpose of this research is to analyze different aspects of highland population development,
such as image, problems, demands, pattern and policy management, knowledge and positions of operational
agencies. Data for this research comes from surveys, questionnaires, interviews and discussions. The data was
collected in 32 areas of 16 development centers in 16 provinces in the north and central parts of the country.
Then the raw data was put into the finished program in the social sciences. And then the qualitative analysis was
performed in accordance with the principles of the Triangulation Tinnier, with the dialectical principles and
principles of the Content Analysis Teenier.
The main problems of highland people are rights over land, shortage of necessities for life, and welfare
system, and of the promotion of occupational career and cultural traditions. And these are the basic things that
highland people want to have improved, especially, the participation and opportunities to improve the quality of
life. These cause expectations that the government has to set up a policy to promote the full potential and
welfare. Hand in hand with social capitals, the highland communities can easily become quality communities.
The social capitals are traditional and religious faiths, knowledgeable sages in communities, languages, costumes,
crafts and lifestyles. Development strategies are to be designed to meet the needs and to promote the identity of
the community/ tribe.
The research also found that developments on highland have been in many aspects a success, namely,
that people have faith and confidence in the works of the state. Opium has been better understood and solved
at points, as well as security issues. And the relationships among the tribes have become much better. The state
agencies could create prototypes for highland development. The innovations of future development are to build
a stronger network of development, focusing on more qualitative development. To use online and digital
technology to expand the information, to do marketing activities, to promoting and preserving social values for
maximum benefit. These innovations are to be developed into concrete and practicable projects, with a practical
management and well organized administration that maximizes development for the ground benefits to
the people, to highland communities and then to the nation as a whole.
Comparative method of this research makes some interesting new findings come to light and
consciousness, such as the persistence of old problems, the emergence of new problems. And in terms of
identities / good old things are to preserve, with new values that should be encouraged to get stronger.
Awareness of the importance of networking or the cooperation of the 4 parties: the state, community/locals,
citizens/villagers and the private sectors/NGOs. Least but not last is the awareness / perception that a successful
and sustainable development projects and planning must be initiated and driven from within.
Finally the more support will be appreciable, -for the more highland community potential growth and
sustainable development society.
ค
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ที่สูง ในอดีต และปัจจบุ ัน
ง
บทสรุปสำหรบั ผ้บู รหิ ำร
การศึกษาวิจัยเรื่อง“การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพื้นท่ีสูงในอดีตและปัจจุบัน ”มีวัตถุประสงค์เพ่ือ
วิเคราะห์ สังเคราะห์ ภาพและชุดของปัญหาและความต้องการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ศึกษารูปแบบและการจัดการ
เชิงนโยบายในการบริหาร จัดระบบองค์ความรู้การบริหารการพัฒนาท่ีเหมาะสมต่อราษฎรบนพื้นที่สูง รวมท้ังการกาหนดจุดยืน
การทางานของศนู ยพ์ ัฒนาราษฎรบนพ้ืนทีส่ ูง
การวิจัยครั้งน้ีเป็นการวิจัยแบบผสานวิธี มีทั้งการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ซ่ึงเครื่องมือการศึกษาวิจัย
ครั้งนี้ มี 4 แบบ คอื 1.การใชแ้ บบสอบถามความคิดเห็น 2.การศึกษาชุมชน 3.การสัมภาษณ์ โดยสัมภาษณ์ผู้บริหารกระทรวง
และอดีตผู้บริหารกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ รวมทั้งประธานท่ีปรึกษาอธิบดีกรมพัฒนาสังคม
และสวัสดิการ (นายอิรวชั ร์ จนั ทรประเสรฐิ ) ผอู้ านวยการและเจา้ หน้าท่ีศูนยพ์ ฒั นาราษฎรบนพน้ื ที่สงู ผู้บริหารองค์กรบรหิ าร
ส่วนท้องถ่ิน ผู้นาชุมชน ผู้แทนชุมชน และเครือข่ายการพัฒนาสังคม และ 4.การจัดเวทีสนทนากลุ่มย่อย โดยเก็บข้อมูล
กลุ่มตัวอย่าง 32 หมู่บ้านในพื้นท่ีศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง 16 แห่ง ท้ังภาคเหนือและภาคกลาง แล้ววิเคราะห์ข้อมูล
ด้วยโปรแกรมสาเร็จรูปทางสังคมศาสตร์ ส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้เทคนิควิทยา 3 แนวทาง คือ หลักการยืนยัน
3 เส้า (Triangulation Tinnier) หลักการวิภาษวิธี (Dialectic Process) หลักการ 6 C (Content Analysis Teenier)
ซ่งึ ประกอบด้วยมโนทัศน์ สาระ-เน้ือหา วิเคราะหจ์ านวน และการจัดหมวดหมขู่ ้อมูล จัดกรอบระบบความคดิ และการอธิบาย
ความหมาย
สาหรับขอ้ มลู จากการศกึ ษาชมุ ชนการสัมภาษณแ์ ละการสนทนากลุม่ ยอ่ ย มผี ลการวิจยั สรปุ ไดส้ าระสาคัญ ดังนี้
1. ปัญหาของราษฎรบนพ้ืนที่สูงในปัจจุบัน 5 ประเด็น ได้แก่ปัญหาการขาดเอกสารสิทธิในสิทธิทากิน ปัญหา
ขาดแคลนน้าดม่ื น้าใช้ น้าเพื่อการเกษตร ปัญหาการสง่ เสริมอาชีพอยา่ งย่ังยืน ปัญหาการสนับสนุนส่งเสริมวฒั นธรรมประเพณี
ชมุ ชน และปญั หาระบบสวสั ดิการสังคมในชุมชน
2. ความต้องการพัฒนาของราษฎรบนพื้นที่สูง 5 ประเด็น ได้แก่ ความต้องการให้อนุรักษ์ส่งเสริมวัฒนธรรม
ประเพณีชนเผ่า ใหม้ กี ารพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ทกุ ชว่ งวยั ให้ส่งเสริมวิถีชีวิตแบบดั้งเดมิ ให้มีสวัสดิการชุมชนในชุมชน และการให้
มสี ว่ นร่วมในการพฒั นาชมุ ชน
3. การจัดการเชิงนโยบายทจ่ี าเป็น 5 แนวทาง โดยท่ีราษฎรบนพนื้ ท่ีสูงมีความคาดหวงั จากหน่วยงานภาครฐั ว่าจะ
ได้มีนโยบายส่งเสริมศักยภาพชุมชนให้พ่ึงตนเองได้ ให้องค์การปกครองท้องถ่ินทุกระดบั ให้ความสาคัญกบั ชนเผ่า ให้มีนโยบาย
ส่งเสรมิ สวัสดกิ ารสังคมในชุมชนอยา่ งครบวงจร ให้มนี โยบายสง่ เสรมิ ตัวแทนชาติพนั ธใ์ุ นระดับชุมชนชาติ และนโยบายป้องกัน
ชาติพนั ธเ์ุ กีย่ วข้องกบั ยาเสพตดิ
4. องค์ความรู้เพื่อการบริหารการพัฒนาท่เี หมาะสม 5 องคค์ วามรู้ ที่เกี่ยวกบั การศึกษาและพัฒนาชุมชน เก่ียวกับ
กระบวนการวิจัยและพัฒนาชุมชน เกี่ยวกับการสร้างและพัฒนาเครือข่ายทางสังคม เก่ียวกับการสร้างการมีส่วนรวม และ
เก่ียวกบั การจัดสวสั ดกิ ารสังคมในชมุ ชน
5. จุดยืนการทางานของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง 5 จุดยืน ได้แก่จุดยืนของการทางานท่ีชัดเจนทั้งในด้าน
การเป็นที่พึ่งพิง ด้านการประสานงานการพัฒนาในทุกมิติ ด้านการสร้างเสริมสวัสดิการชุมชน การมีส่วนร่วม ด้านการ
มสี ่วนรว่ มในการพฒั นาทีเ่ ป็นระบบและยั่งยนื และดา้ นการสงเคราะหแ์ ละสง่ เสริมเก้อื กลู ผ้ดู อ้ ยโอกาส
6. ความคิดของรูปแบบการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง 6 ชุดความคิด หรือกรอบความรู้ในสาระสาคัญ
6 ประการดังนี้
1) ความคาดหวังของราษฎรบนพ้ืนที่สูง 4 ประการ ได้แก่ สวัสดิการสังคมทุกช่วงวัย การพัฒนาชุมชน
อย่างต่อเนอื่ ง การอนรุ ักษ์สง่ เสรมิ วัฒนธรรมและสทิ ธิความเสมอภาคของบุคคล
ง
รายงานวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพน้ื ทส่ี ูง ในอดตี และปจั จุบัน
จ
2) ทุนทางสังคมของชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูง 5ประการ ได้แก่ ทุนทางวัฒนธรรมด้านภาษาและ
ชุดแต่งกาย ทุนทางประเพณี การแสดง/ความเชื่อ ทุนภูมิปัญญาการเย็บปักถักร้อย ทุน ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้รู้ในชุมชน ทุนวิถี
ชวี ติ ดงั้ เดมิ สาหรับการทอ่ งเท่ียวเชิงอนุรักษ์
3) สงิ่ ท่ีราษฎรบนพน้ื ที่สูงขาดแคลน 5 ประการ ได้แก่ การขาดปัจจยั การประกอบอาชพี ทัง้ ทนุ /ความร้/ู นา้
การขาดที่ดินและสิทธิการครอบครอง การขาดการส่งเสริมอาชีพอย่างย่ังยืน การขาดการสนับสนุนส่งเสริมวัฒนธรรมชุมชน
และการขาดสวสั ดิการสังคมและการสง่ เสรมิ คุณภาพชวี ติ
4) ยุทธศาสตร์การพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง 5 ประการ ได้แก่ ยุทธศาสตร์การจัดการศึกษา
มุ่งพัฒนาชุมชนและคุณภาพคน ยุทธศาสตร์การส่งเสริมศักยภาพชุมชนพ่ึงตนเอง ยุทธศาสตร์การส่งเสริมการท่องเท่ียว
เชิงวัฒนธรรม ยุทธศาสตร์การพัฒนาชุมชน/ตน้ แบบ สร้างอัตลักษณ์ชนเผา่ และ ยทุ ธศาสตร์การยกระดบั คุณภาพชีวิตชนเผ่า
อย่างมีสว่ นร่วม
5) ความสาเร็จของผลงานในอดีต 5 ประการ ได้แก่ การสร้างความเชื่อม่ันความศรัทธา ให้กับชาวบ้าน
การป้องกันและเขา้ ใจปัญหาการปลูกฝ่นิ การป้องกันและเข้าใจปัญหาด้านความม่ันคง การสร้างสัมพันธภาพท่ีดกี ับทกุ ชนเผ่า
และการสรา้ งต้นแบบการพฒั นาราษฎรบนพื้นทีส่ ูง
6) นวัตกรรมการพัฒนาแห่งอนาคตชุมชนราษฎรพื้นที่สูง 5 ประการ ได้แก่ นวัตกรรมการสร้างเครือข่าย
การพฒั นาราษฎรบนพ้ืนท่สี ูง นวัตกรรมการพัฒนาชุมชนบนพืน้ ทีส่ ูงเชิงคณุ ภาพ (การอนรุ กั ษ์ประเพณ)ี นวตั กรรมการเผยแพร่
ข้อมูลกลุ่มชาติพันธ์ุผ่านดิจิตอลเทคโนโลยี นวัตกรรมส่งเสริมการตลาด การท่องเท่ียวเชิงอนุรักษ์ผ่านสังคมออนไลน์ และ
นวตั กรรมสาหรับสังคมออนไลนส์ ร้างชุมชนต้นแบบ โดยการใช้ทุนทางสงั คมสร้างชมุ ชนให้เข้มแข็ง
ซึ่งความคิดของรูปแบบการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง 6 ชุดความคิด หรือกรอบความรู้ในสาระสาคัญ 6 ประการนี้
บนพื้นฐานของการวิเคราะห์ข้อมูลตั้งแต่การศึกษาวิเคราะห์สภาพประเด็นปัญหาของราษฎรบนพ้ืนที่สูง การวิเคราะห์ความ
ต้องการการพัฒนา การศึกษา วิเคราะห์ผลงานความสาเร็จจากการพัฒนาในอดีต จะนาสู่การสร้างแผนงานและโครงการ
เชงิ ยุทธศาสตรเ์ พอื่ การพฒั นาราษฎรบนพืน้ ทส่ี ูง 11 ลกั ษณะเป้าหมายสาหรับปจั จุบัน และอนาคต
องค์ความรู้การวิจัยเกิดจากการสังเคราะห์ผลการวิจัยท่ีได้ประเด็นข้อค้นพบใหม่ จากการวิเคราะห์ข้อมูล ตั้งแต่
การศึกษาวิเคราะห์สภาพประเด็นปัญหาของราษฎรบนพื้นท่ีสูงการวิเคราะห์ความต้องการการพัฒนา การศึกษา วิเคราะห์
ผลงานความสาเรจ็ จากการพัฒนาในอดีต เพอ่ื สงั เคราะห์เปน็ แนวทางในการบรหิ ารการพัฒนาราษฎรบนพื้นทสี่ งู
จ
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นทสี่ งู ในอดีต และปจั จบุ นั
องอคงคควคาวมารมูกราูกราวรจิ วัยจิ ยั
ศกึ ษาวิเคราะหส ภาพ กระบวนการ ผลศงึกาศษนึกาคษววาิเาควมริเคสาะรําหาเระ จ็ ห
ปศญ กึปบหษญนาาหขวาอเินคขงรอราสางะูงษรหาฎษสรภฎารพ ศึกศษกึ าษวกาิจรวยัะจิบคัยรวคบนรวกบงาวจรงรจร กาผรลพงัฒานนคาวในามอสดําีตเร็จ
บน น สูง ศกึ ษาวิเคราะห การพัฒนาในอดีต
ควาศมกึ ตษอางวกิเาครรกาาะรห
ควาพมฒั ตนอ างการการ
พฒั นา
เ อสังเคราะหเปน แนว
ทางกเ ารอบสรงั ิหเคารรากะาหรเพปัฒน แนนาว
ทราางษรก1าฎ1าษรรปบบฎรนรระบหิ กนาาน รรกนสาูงรพสงูฒั นา
11 ประการ
1.การกําหนดนโยบาย 2.ก า ร กํ า ห น ด จุ ด ยื น 3.การสังเคราะหองค 4. การกาํ หนดนวัตกรรม
กา1ร.บกราิหรกาํรากหานรดพนัฒโยนบาาย การ2ท.กาํ างารนกําศหพนพ.ดจุดยืน ค ว3า.กมารรู กสัางเรคพรัาฒะหนอางค การ4จ. ดักการารกกําหารนพดัฒนนวตัาเกชรงิ รม
ชรดัารกเษจาานฎรษรบฎบรริหนบาพนรนกพาทนร สพทูงัฒสู นา (ทกุ กแาหรทง )าํ งาน ศพพ. เรหามครษาาฎวะษาสรฎมมบรนรบู กนานรนพสั ูฒงสนูง า สรากงาสรรจรัดคก ารการพัฒนาเชิง
ชดั เจน ง
(ทกุ แหง ) เหมาะสม สรางสรรค
10. การสร้างการมี ่วน
9. การแสวงหากฎหมาย + 5.กาํ หนดยทุ ธศาสตร รว1ม0.จกาการทสุกรภ้าางคกาสร่วมนี ่วน
พรบ9..รกอางรรแับสกวางรหทาากํ งฎาหนมขาอยง + การ5บ.รกิหําหารนกดายรทุพธฒั ศนาสาตร
ภราวคมเี คจราือกขท่ากุ ยภกาาครส่วน
พรบ.รองรับการทาํ งานของ อกยาราบงเรปิหนาระกบาบรพฒั นา พฒั นภาาชคุมีเชคนรือชาขต่ายพิ กันาร์
อยา งเปนระบบ
พัฒนาชุมชนชาติพัน ์
6.การกาํ หนดแผนงาน
การ6พ.กัฒารนกาาํ เหชนงิ สดรแาผงนงาน
สรกรคา์รเพป็ัฒนรนูปาธเชรงิ รสมราง
สรรค์ เป็ นรูปธรรม
7.กําหนดโครงการเชงิ ยทุ ธ
ศาส7ต.กราํเหอนกดาโคพรฒั งนการคเรชบงิ วยงทุ จธร
ศาสตรเ อกาพฒั นาครบวงจร
11.1 ศักยภาพชมุ ชนราษฏรบนพน 8แด.ลํากเ8แะนาํ.ตลหนิกัวะนงําตาหดววันนกดั ดิจผว ชกกัดลดัรจิผกรเกาลจมรกนรามร 11.2 ศักยภาพของการ
สงู 1ส1า.1มาศรักถยพภัฒาพนชาแุมลชะนเรขาา ษใจฏปรบญ นหพาน ดําเนนิ งาน ชดั เจน งตน1เ1อ.ง2ขศอักงกยลภมุาพชาขตอิพงกันาธรุ
สูง ส ชามุ มชานรถไดพด ฒั ว นยาตแนลเอะงเขาใจปญ หา
ชมุ ชนไดด วยตนเอง 11. ผลลพั ธ ะเกดิ น 2 ประการ คอื งตนทเอกุ งชขนอเงผกา ลุมชาตพิ ันธุ
11. ผลลพั ธ ะเกดิ น 2 ประการ คอื ทกุ ชนเผา
ฉ
รายงานวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพน้ื ท่ีสงู ในอดตี และปจั จุบัน
ช
ขขอ้อเสเสนนออแแนนะะเชเชงิ งินนโโยยบบาำยย ช
บบนนพพนื ื้นททีส่สีงู1ท1ขงู1.ท.ุก.้อหหุกแหเนสแนหนวนห่งว่วยอใง่ยยงหใแงงหาเนาานกเ้ นนะกดิทเทดิทขชีเข่ีเก่ีเนึงิกก้นึียนใ่ียี่ยใหวโหววยมขขมขบออ ้อ้ออ่ ำยงงยงยมามมา่ งีกีกงีกสาสาามรมรรบจจบจัรูดัดัูรดณกณกกาแาาแ์ รรบรบเเเบชชบชิงิงิงนนนโโโยยยบบบาาายยยททท่ีจีจ่ีจะะะสสสรรรรรรคคค์ส์สสรรร้า้าางงงสสสัมัมัมพพพันันันธธธภภภาาาพพพททท่ีด่ีดีดีรีรีระะะหหหววว่า่าางงงศศศพพพพพพ...กกกับับับชชชุมุมุมชชชนนนรราราษาษษฎฎฎรรร
บนพ้ืนท่ีส2ูง2.ท.หุกหนแนวห่วยง่ ยใงหงาาน้เกนทดิ ทีพขี่พัน้ึฒัฒในหนามาค่อควยวร่ารไงไดสดม้มีชบีชุดรูุดณคคว์แวาบามมบคคิดิดเเชชิงิงนนโโยยบบาายยทท่ีีจจะะผผลลักักดดันันขขับับเเคคลล่ือือนนกกาารรพพัฒัฒนนาาชชุมุมชชนนรราาษษฎฎรรบบนนพพื้นืนทท่ีสีสูงูง
อยอายง่าเงปเปนน็ระร2ะบ.บบหบคนคร่วรบยบวงวงางจนจรทรแี่พแลลัฒะะมนมคี าีควควาวามรมตไตดออ่ ้มเเนีชนือุด่ืองคงไไวมมาข ข่ มาาคดดิดตตอเอชนนิงแแนลลโะยะทบทําางงยาาทนน่ีจรระ่วว ผมมลกกักนัันดันขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชนราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง
อยา่ งเป็น3ร3.ะ.หบหนบนคว่วยรยบงงาวานงนจทรทีเแก่ีเกลียี่ะยวมวขขีคอ้อวงางคมควตวร่อรไไเดนดม้ื่อมีกงีกไาามรร่ขกกาําาดหหตนนอดดนแแแลละะจทจัดัดางททาําานยยรุุทท่วมธธศศกานัาสสตตรร์กกาารรบบรริหิหาารรกกาารรพพัฒัฒนนาาศศักักยยภภาาพพแแลละะคคุณุณภภาพาพ
ชุมชมุชนชนรารษาษฎ3ฎร.บรหบนนนพ่วพืนยน้ื ทงทาสี น่สี ูงงูทร่ีเระกะย่ียยะวะยขยา้อาววงค220ว0รปไปด ีท้มทแี ก่แี บบางรง่ ชกชว า่วงหงตตนออดนนแทลทุกะกุ พจพัดืนน้ื ททาแีี่แยลลุทะะธททศาําาเเปปสน็นตททร์ีมกมี าเเรชชบน่น ริหารการพัฒนาศักยภาพ และคุณภาพ
ชุมชนราษทฎททมี รมีมี บ(A((นAA))พ) ้ืนทีส่ ูง----ร---สสสส--สสสสสะรรรรรรรยรราาาา้าา้า้้า้าะงงงงงงงงงรสภศยศสรสศภระัมาักาะมัักะัมกาบวคยพบบยพคยพบเีภบัน2ภบเีคนัภันคา0พธาพรธาธพรนภพอืพืภน้นภ้ืปอื ชฐาชขฐาชฐาีขุมพาทุมพาาุมพาา่นชนยช่แีนทชยทกุนใกุนบกุนใี่ดี่ดหาหารร่งาตีตีรตีพรราชาพ้ราออ่อ่พพษษพรว่ษรกกกอัฒงัฒฎฎอ้ฒัฎันันตนัมมรรนนรนอทขขทขาาานออําอทาทงงงงงทต่ีตี่ตาพาพอ่อุกนอ่นนื้น้นื เพเเกกนทนนทืน้าาื่อีส่อื่อส่ีสรรทงูงงงงูงูพพคีแ่ทคคททัฒฒัรลรกุรกุุกบะบบนแนแแวทวหวาาหหงงางรร่งง่งจจจเว่วปรรมรมน็ กกทันันีม เชน่
------สสส--สสสสสรงรรง่รงรร่เาา เา้า้สเา้้างงสสงงงงรมกรกภรมกมิ ามูลิมิาาาลูศรคศรศครคมักมาักมักเี่าสียคเสียสียเพวภรพว่ภ่วภนมอืนานมิ่าาขจพรพรจพรวา่า่วชว่าชชมยกมมกมุมุุมใวจจวจชหชชฒัาาฒัานุนุ้พุนกกกนในใรทใททหหธหอ้ธกุกุกุร้พร้พมภภรภร่ึงท่ึงมาามตตาตาคคปคปนนนงีีีรราเเเเเออะคคอนะคงเงรเงรกรพพไไไือือือาดดดณณขขรข้ใใ้ใา่พนาา่นีแนีแยยยฒักลลกกใใใาะะาาหนหหรสสรร้ราร้รพพพงิ่งิ่วร่ววดดฒััฒมัฒว่มมีีมๆกนกๆนกนกับาับใับาใานันนพพพชชัฒัฒฒั ุมุมนนชนชาานานชชชใใมุหมุ หมุ ชช้เชเกนกนนดิ ิดผผลลออยย่าา งงเเปป็นนรรปู ปู ธธรรรรมม
ททมี ีม(B()B)
ทมี (B)
ททีมมี (C()C) ------สสส--สสสสสรรรรรรรราาา า้าา้้าา้้งงงงงงงงชทแทชมทแชวมุผนุมลูิถุนมุผุนนชทชคีชนทชทนงนวีา่านงาาชเงติาชงชงนพสานสดาสาม่ิงัตังตโังตคโจคเิพคิพพคิดมามรมนัันรมินักใงใใงธธหหวธกหกทใใ์ใ์ฒัเาเ้ห้เหาหขส่ีขขรรนเเ้มม้้เม้ปปปพธแพถแแนน็ร็นฒัขะขัฒขรแแแ็งง็็งมนเหนหหเเเรพปาพาลลลียริ่มมง่่มิงบ่งเเะเชเมชมเมรงรรเงิงิูลูล่าลูพียยีียนนยคคนคนณนวว่าา่ารรรไตัตัีแเเเูแ้มูแ้แูพพกกลล่ฟลล่ือรร่อืะอะะะุ้งกรรสกกแเแแมมาฟ่ิงาาหหหรดรรอ้ใใลจลจลีจหหๆ่งัด่งัดแงดั ้คทคใทกทลกกนววอ่าอ่อะาาาชารงรงสรงมมเมุอเอเอทงทเทเชยยบปยป่ียี่นา่ย่าสน็าวนวงงวใงนัเชยเหชยเชชตาชงั่า่งัเ้ิงงิตยกดิงิยตวยววพินืิดนืฒัพิฒัืนใัฒผันหันนนลธนเ้ธธธปอ์ุไธไุรดรย็นดรรร้ม่ารชมมมีกงมมุีกเาปชารรนน็ยยตรออูป้นมมธแรรรับบบัรดบมด้ววยย
ทีม (C)
--สดสรา้ รานา้ งเงวศแิถรผชีษนีวฐงิตกาดิจนังพเโอดคเิมรพงยีทกงาสทรมกุ ถพหะัฒมเนูบ่ รา้ียนบเชงงิ า นยวไตั มกฟ รรุงเมฟใอหแค้ ลวาะมสเงปบน็ สชันาตตดิ พนัใหธเุ์ไปดน้มกีชามุ รชยนอตมน รแับบดบว้ ย
ด-สา นรา้เศงวริถษชี ฐีวกติ จิ ดพงั อเดเพมิ ยี ทงส่ีทมุกถหะมูบเราียนบง่าย ไม่ฟุง้ เฟอ้ และสงบสันตดิ ใหเ้ ปน็ ชมุ ชนต้นแบบ
ด-ปา้ รนะเศเมรินษผฐลกเจิ ชพิงกอรเพะยีบงวทนกุ กหามรตู่บา้ามนเปา้ หมายเชิงยทุ ธศาสตร์
ทีม (D) -----พปป-ปปพปรรฒั รรรัฒะะะะนะเเนเเมมเามมมานินิ ินนินิ นผแผแแวลลวลลตัลัตะเะเะกชชปกปปริงงิรรกรกรบัับมับรรมปะปะปกบรกบรรางุงุาวุงวรแแรแนนขผขผผกกบันับนนาาเงเงรรงคคาาาตตลลนนนาาออื่โโมโมคคนคนเเรรปคปรคงงงุณา้ณุา กกกหหาภาภามมรรราาาเาเเพพชชชยยิงแแงิงิเเยชยยชลลุทงิทุุทงิะะยยธศศธธทุศทุศกัศักธาธายายศสสศสภภาตตาตาาสรสรพรพต์์ตมชมชรมรุม่งุ์่งุมุงสสชสชอู่่อูนูอนนนชนชาาาาาคคตคตตติพตพิ ชชนัชนัุมุมธมุ ธชชุส์ ชสุนนู่ปนปู รรรราราะาษะษชษชฎฎาฎารครครบมบมบนโนลโนพพลกพืน้กน้ื นททส่ีีส่ สงูงู ูง
ทมี (D)
ทมี (D)
-พัฒนา นวตั กรรม การขับเคล่อื นคุณภาพและศักยภาพชมุ ชนชาตพิ นั ธุ์สู่ประชาคมโลก
ขอ้ เสนอแนะเชงิ วชิ ำกำร
ศนรแาศรนแลนูรนศแโษายลนูาโะลนูโยษยษบยะฎมยะกยบฎบมฎาก์มรลู ก์ลายรลูบาลรลูคลายบยบคบานคงาาบบขนง231า่ร4นแงา่พคข132ร4แหิ231ร...4พอ.แกพคคนื หิร...้อ.ิหก....คคคกาเืน้ครื้นบรสทคคคอาเค่คคครา่ควววบนสทอบทอรวนววีสรวกอนวววรรรนวนที่สกอวงี่สรกรอรงูรารอใรกพทพงทจงงูาอใงักหพใพงูารใกพพแจแ้ังหจัใัฒนรฒโ้งหรใรแพแมััฒนแฒโรัลัฒนนฒโรพบ้มพ้มลนบนลฒันีกบ2กะนฒันีบกน2ัฒกนีก2ะกบาา0าเบนาา0ารเาา0ชานรรแนรชรรราแรรปะแูศปิงาปบะาูศปประิงูศปบบบขรวึกรแบาีขวึบกบีขแึกาแบาิชาบบษษบา้ิชบษา้ษบจบษงษบาจงจากฎงบำหํากาฎบากหฎกบาหตาการตลวนตารลาวานรลวอนรำบั่ฒอรอบ่อารัรฒบอัฒ้าอรวย้านวยวงยนนนงิจ(งอนิจ(นรอิพจ(ดอรพดรพัธดยดัธะยดัธยะวืนดะว้นื้รว้น้ืใรใบใรใยบใใยบทหรหยทหรหทหรหกบกบมกสีบมไเี่ส้มไ้เส่ี้ไ้เรกรดกขรดูงกขงูดขงูแะแะิดแแะิดชแ้อชิดแอ้ชอบลบลบบลคบุคดุงดบคงุดงะวะวะวทวบทวบคทวคบคนนกกนากาอคา้อคําา้อคากกลมลมกลมรตงรตงรตงาาไตไตาถไบถตบถบออกรกรอกร่ออิิ่นน่อวว่ินวววบบกวกบกเเงงเเเิจจิงเจินนาทาทนพพาทจจพจัยัยัยรร่ือือร่ีีื่รอจรจื่่ีือรจอ่ือบบบงงEEงะะEกะกกใใรใDรDรเDเนเานานาสิหสิหสิหFFรFรเรเเรรารRชาเชRาRชเเิมผิริมผมผร)ิงร)ิง)ิงยวหยยวหวหกกกิชแิิชชแแนนนาาาาพาาพพุนรุุนนรรกกกรพรรพใพใาใาา่สห่สสหัหฒรัฒัรฒรู่สู่้สภูสด้ภดภดนานนา้าาา้าาาากากานกคานคนคชลชลชกลรกรกรุมใุมใัุมฐาใัฐาหัฐาหชหรชบรชบรบ้เ้เนวเนวปานวปาปิาจิจรลริจ็นลร็นลัยนาัยาัยเาเจจชเษหชษจหชษหุดุดุด็ุดฎุนด็ฎนุด็ฎเนเโโดเรคดรโคคคดรคคบ่นุบณ่นุณรบรนุณรนงนงคนมงคกมกพคมพก่าีจ่พาาีจาื้านีจื้แานุรแดุรดืนแุรดทลภทลภแแทลภแ่ีะสา่ีขะสาขีะสาพขคูงพ็คงูง็งพคูง็งวอวอโแโแวอาดนาโดนแลลามดนมยายลาะมะสยาคสมคมะพพสคามตีาตปีพปรําคตรคีปร้อรรคค้อคัญัญะระอคมุณัมญุณะชขชขมุณนนภชาภขอาอนาาภชาาชอางงคําคพชนากพนกงุคณุณพนชกเาชเาุณปปรีวชเารีควคป็นมิต็นรีมิวต่าค่านีมิตี าี
ช
ช หนา้
รายงานวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้นื ท่สี งู ในอดีต และปจั จุบนั ก
ข
สารบัญ ง
ซ
คำนำ 1
บทคัดย่อ 1
บทสรุปผบู้ รหิ ำร 3
สำรบญั 4
บทที่ 1 บทนำ 5
5
- ความสาคัญและที่มาของการวิจยั วตั ถปุ ระสงคก์ ารวจิ ัย ขอบเขตการวิจยั 7
- กรอบแนวคิดการวิจยั
- โจทยก์ ารศกึ ษาวจิ ัย นยิ ามศัพท์ทส่ี าคัญ ประโยชนท์ คี่ าดวา่ จะไดร้ ับ 8
บทที่ 2 แนวคดิ ทฤษฎี และเอกสำรงำนวิจยั ท่เี กี่ยวข้อง 9
- ความหมาย ความรทู้ ่ัวไปเก่ยี วกับราษฎรบนพน้ื ทีส่ ูง การกระจายตวั และประชากรชาตพิ ันธ์ุ 10
- ความสาคัญของชาวเขาต่อสงั คมไทย สถานการณ์ ปญั หา การพฒั นาบนพ้ืนทส่ี ูง 11
พฒั นาการของงานพัฒนาและสงเคราะหช์ าวเขา-ปจั จุบัน 11
- ประวัติงานพฒั นาชาวเขา แนวคดิ การพฒั นาชาวเขาและสังคมบนพืน้ ทสี่ ูง 13
- สวสั ดกิ ารสงั คม ทฤษฎีทเี่ ก่ียวข้อง งานวิจยั และผลงานทเี่ ก่ียวขอ้ ง 13
- บทสรุปผลการพัฒนาบนพ้ืนท่ีสงู 15
บทท่ี 3 วิธดี ำเนินกำรวจิ ยั 15
- การวจิ ยั เชิงปริมาณ การวจิ ัยเชงิ คณุ ภาพ 16
บทที่ 4 ผลกำรวเิ ครำะห์ขอ้ มลู 24
4.1 ผลการวิเคราะหข์ อ้ มูลเชงิ ปริมาณ
4.2 ผลการวเิ คราะหข์ ้อมูลเชงิ คุณภาพ 31
4.2.1 ผลการศกึ ษาชุมชน 33
4.2.2 ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลจากการสัมภาษณ์กลุ่มผใู้ หข้ อ้ มูลสาคัญ
4.2.3 ผลการวิเคราะหข์ ้อมลู จากการสนทนากลุม่ ย่อย 33
36
4.2.4 ข้อคดิ เห็นจากเวทวี พิ ากษว์ จิ ารณผ์ ลการวจิ ยั
36
4.2.5 การคนื ข้อมูลจากการวจิ ัยสูช่ มุ ชนและการปรับตวั สู่การปฏบิ ตั ิ 37
42
4.2.6 สรุปจดุ ร่วมของความเห็นจากเวทคี ืนข้อมลู สชู่ มุ ชน 46
บทท่ี 5 บทสรุป อภปิ รำยผลและขอ้ เสนอแนะ
48
5.1 สภาพปัญหาและประเด็นปัญหาของราษฎรบนพ้ืนท่สี งู
5.2 ความต้องการการพฒั นาราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง 52
5.3 รปู แบบการพฒั นาชุมชนราษฎรบนพื้นที่สงู
5.4 แนวทางการจดั การเชงิ นโยบายเพื่อการบริหารการพัฒนาราษฎรบนพื้นทีส่ งู
5.5 ข้อคน้ พบใหม่จากการวิจยั
5.6 ข้อเสนอแนะจากการวิจัย
คณะผ้ดู ำเนนิ งำนวจิ ัย
ซ
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพนื้ ทส่ี ูง ในอดตี และปัจจุบัน
บทท่ี 1
บทนำ
1. ควำมสำคัญและทม่ี ำของกำรวจิ ัย
งานพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขา เป็นนโยบายท่ีดาเนนิ การต่อเนื่องมาเกินกว่าครึ่งศตวรรษ ตั้งแต่พ.ศ. 2502
และได้มีการปรับโครงสร้าง และการปรับโครงสร้างในกรอบของการแบ่งส่วนราชการหลายครั้ง เช่นเป็นศูนย์พัฒนา
และสงเคราะห์ชาวเขา และเป็นศูนย์พัฒนาสังคม และสุดท้ายเมื่อปี พ.ศ. 2558 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคง
ของมนุษย์ ไดป้ รบั ใหเ้ ป็นศนู ยพ์ ฒั นาราษฎรบนพน้ื ที่สูง ในสังกัดของกรมพฒั นาสงั คมและสวัสดกิ าร
ในขณะที่สภาพสังคม เศรษฐกิจ บริบทในพ้ืนท่ี ตลอดทั้งแนวคิด นโยบาย ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานมีการ
เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ประกอบกับสถานการณ์ทางสังคมโลก ก็เปลี่ยนแปลงไปมาก เช่นเดียวกับสภาพปัญหาประชากร
ปัญหาสง่ิ แวดล้อมและอ่ืน ๆ จานวนประชากรบนพ้ืนที่สูงของชนเผา่ มีจานวนมากกวา่ 1 ลา้ นคน ในขณะที่ ปรมิ าณที่ดินจากัด
เท่าเดิม ติดตามมาด้วยปัญหาด้านความยากจน เพราะการปลูกพืชเกษตรเดิมไม่ได้ผลต้องหันมาปลูกพืชเศรษฐกิจแต่ก็ขาด
ความรู้ และการสนบั สนุนจากหนว่ ยงาน กระบวนการผลติ มคี ่าใช้จา่ ยในการลงทนุ สงู มาก แต่ผลผลิตมรี าคาต่า ปญั หาดา้ นสังคม
ยังมีการลักลอบปลูกฝ่ิน การค้ายาเสพติด ปัญหาความไม่เสมอภาคทางสังคม ทั้งราษฎรบนพ้ืนที่สูง และคนพื้นที่ราบ ปัญหา
ดา้ นทรัพยากรธรรมชาติปา่ ไมแ้ ละสงิ่ แวดลอ้ ม สภาพปัญหาการขาดแคลนแหลง่ น้าเพ่ือการเกษตร และการบรโิ ภค ปญั หาทีด่ นิ
เส่ือมโทรม หรือความขัดแย้งการใช้ประโยชน์ที่ดินระหว่างชุมชนกับเจา้ หน้าท่ีของรัฐ ปัญหาจากการบรหิ ารท่ียังคงขาดความ
ชัดเจน ความต่อเนื่องและความจริงใจ ประกอบกับมีองค์กรทเ่ี ก่ียวขอ้ งหลายรปู แบบ หลายวัตถุประสงค์ รวมทั้งความรว่ มมอื
จากต่างประเทศในมิติต่าง ๆ เห็นได้ชัดวา่ งานพัฒนาชุมชนบนพื้นท่ีสูงมีรปู แบบที่หลากหลาย ท้ังนโยบายการดาเนินงาน ไดม้ ี
การเปล่ียนแปลงการจัดองค์กรการบริหารหลายคร้ัง จึงสมควรที่จะมองย้อนอดีต ศึกษารูปแบบการพัฒนาบนพ้ืนท่ีสูง
และเปรียบเทียบสภาพการณ์ในปัจจุบันเพื่อหาข้อสรุป ท่ีจะเป็นบทเรียนจากอดีตและกาหนดวิสัยทัศน์การทางานในอนาคต
ในรูปแบบของข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย เชิงปฏบิ ตั กิ าร และเพื่อบรรลผุ ลถึงการพฒั นาและสงเคราะห์ชาวเขาต่อไป คณะผู้วจิ ัย
จงึ ตระหนักวา่ การที่หน่วยงานทกุ ภาคส่วนจะได้มีแนวทางการบรหิ ารจดั การชุมชนและราษฎรบนพื้นท่สี งู ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งยง่ั ยนื
และมีประสิทธิภาพ ซง่ึ ปญั หาเกา่ ควรไดร้ บั การแก้ไข ปัญหาใหม่ควรได้รบั การปอ้ งกัน สง่ิ ดเี ก่าตอ้ งรักษาไว้ และสิ่งดีใหม่ตอ้ งมกี าร
พัฒนาในรูปแบบแนวทางที่เหมาะสม ก็ควรเกิดจากการวิจัยที่จะเป็นเส้นทางสู่การแสวงหาคาตอบอันเป็นองค์ความรู้
ทง้ั ชุดความคิดหลักในการวางแผนบริหารจดั การและเพอื่ นามาซ่งึ การพัฒนาชุมชนราษฎรบนพ้นื ทสี่ งู อย่างยั่งยืน
2. วตั ถุประสงค์ของโครงกำรวจิ ัย
1. เพือ่ ศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการของการพัฒนาราษฎรบนพนื้ ที่สงู
2. เพ่ือศึกษารปู แบบและนโยบายการดาเนินงานพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงทงั้ ในอดตี และปัจจุบนั
3. เพื่อกาหนดองค์ความร้แู ละจุดยืนของศูนยพ์ ัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่สี งู เป็นแนวทางในการดาเนนิ งานการ
พัฒนาราษฎรบนพน้ื ท่สี ูงท่ีเหมาะสม
3. ขอบเขตกำรวิจยั
3.1 ขอบเขตเนอื้ หา
1) สถานภาพชุมชน 2) คณุ ภาพชวี ติ ราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง
3) ศักยภาพชุมชนและสงั คมชาติพนั ธุ์ 4) สภาวะเชิงเศรษฐกจิ และสงั คม
5) สวสั ดกิ ารสังคมในชมุ ชน 6) ความต้องการพฒั นาของราษฎรบนพืน้ ท่ีสงู
7) วฒั นธรรมประเพณีทีม่ ีคณุ ค่า 8) บทบาทสทิ ธแิ ละหน้าที่ชนชาติพันธ์ุ
9) ชุดความคดิ การพฒั นาส่สู งั คมราษฎรบนพนื้ ทส่ี งู ในศตวรรษท่ี 21
1
รายงานวิจยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ท่สี ูง2ในอดตี และปจั จบุ ัน
3.2 ขอบเขตพนื้ ทเ่ี ปา้ หมาย
สสว. สสว. ศพส. ศพส. บำ้ น บา น ชนเผชำ่นเผา ตำบตาํลบล อำอเําภเภออ จจังังหหววดััด
เเพพชชรบุรี
สสว. 4 สสว1. .4เพชรบ1.รุ เพี ชรบรุ 1ี .ป่ำเด1ง็ .ปใตา้เด็งใต กะเหกระีย่ เง ปำ่ เปดาง็ เดง็ แกแ่งกกง รกะรจะจำนาน ปปรระจวบ
คคีรีรีขีขนั ธ์
2.ป่ำล2ะ.อปู า ละอู กะเหกระี่ยเง หว้ หยวสยตั สวัต์ ว หวัหหวั ินหนิ รรำาชชบบุรรุ ีี
(ห้วยส(ตัหว ์ใยหสญัตว่)ใ หญ) ใหญให่ ญ
กกำาญญจจนนบบุรุรีี
2.รำชบ2ุร.ี ราชบุรี 1.บำงก1ะ.บมาำ่ งกะมา กะเหกระยี่ เง บ้ำนบบานึงบงึ บำ้บนาคนำคา กกำาํ แแพพงงเเพพชชรร
2.พรุ ะ2ก.ำพรุ ะกาํ กะเหกระยี่ เง ตะนตำะวนศาวรศี รี สวสนวผนง้ึ ง อทุ ัยธานี
สสว213. ...8กอกเพำำุทญแชัยพธรจ132ำงน...นอกกบเพีาําทุ ุรญแชัยี พธรจางนน12211บี .....ุรเทมอกขี ะีม้งพิ ำเโำเุหเลยด122211หระ๊ ......อลอเกทบมี่ยโขีทคก็ะีมงพิางาเโะ๊นรโาเุหเลลยำดหใระตย๊ะอลยีโโทีค็กงคะรโ๊ะลายะโคะ กะเหกระย่ี เง เชโขกะำสแโเชโัมขกลจะาสพแทโัมลีจพที ศทรอทศีสงรอวผสีงสัำผภดัสาภิ์ูมูมิ ิ อทุ ัยธำนี
สสว. 8 สสว. 9 1.ตาก 2.บำ้ น1ใต.ห้ ว ยปลาหลด กกมกกะะะะ้งเเเเหหหหมมกกกกรรรระะะะงูเี่่ยย่ีีย่ียซเเเเงงงงอ โกโสกัมสพัมพีนีนคครร ตาก
ตำก
สสว. 9 1.ตำก 1.หว้ ย2ป.ลบำา หนปลแูดป มเู ซอกะเ แกน่แแกกมนนะกมมะะรกกดู รรููดด บำ้บบนาา ไนนรไไ่รร พิษณุโลก
แกน่ มะกรดู บ้ำนไร่ พษิ ณุโลก
เพชรบูรณ
พระวอ แมสอด เพชรบูรณ์
พระวอ แมส่ อด เชียงใหม
2.พิษณุโล2ก.บำ้ น1ป.ูแหปวย้ ไซเหนื กะเหมรเู ียซงอ เลชําียพงูนใหม่
เ ินเ นครไทย ลำพูน
2.พษิ ณโุ ลก 1.หว้ ย2น.ำ้หไวซยเนหํานไซือใต มเู ซอมูเซอ ลําปาง
เนนิ ตเ.พบ่มิานเนิน นครไทย
3.เพชรบูร2ณ.ห ้วย1น.ำ้ดไอซยใเตพ้ียงดนิ มูเซอมง ต.บว้ำงั นบเานงนิ หลมเกา ลำปำง
3.เพชรบรู ณ์ 1.ดอย2เพ.ทยี ับงเดบนิกิ ม้ง มง วังบอำินงทขลิ แมฮอ งสอน
สสว. 10 1.เชียงใหม2.ทับเบ1กิ ปาง ด( ยตาด)ม้ง ลาหู หลแม่มเแกต่ำง
แเชมีย่ฮงอ่ รงาสยอน
สสว. 10 1.เชียงใหม่ 1.ปำงก2ึ้ด.แ(มหส ้วายนตอ ำยด(ใ)หม) ลำหู่มง อนิ ทโปขง ลิ แยง แมแแ่มตร ิมง
2.ลาํ พูน 122...พหแมว้ระ่สย121บฮำ...น่อำพสหทอ้มนัวรหยนะยตบ(ฮ้วสิอใอาขุยกหทมตมหน้ม)่ วอยกตม มง้ กะเหรียงโปว โปง่ ทแายแงมล อบ แมแร่ มิมทา เพชะียเงยราำย
2.ลำพนู 3.ลาํ ปาง 1.สนั ต2สิ .ขุแมฮ า งใต กกกะะะเเเหหหอกกกรรระะะาย่ีี่ย่ียเเเขงงงาโ,ปมวเู ซ์ อ ทำแมล่ อบ แมท่ ำ
3.ลำปำง นำทรำย ลี้ พแะพเรย ำ
นาแก งาว แนพา นร่
4.แมฮอง 2.แมฮ่ 1ำ่ .งแใมตร้ ดิ ปาแก กอะำเขห่ำกกร,ะะมี่ยเเูเงซอ นำแแกมเหาะ งำแวมสะเรียง นำ่ น
สอน 2.แมส วรรคนอ ย
4.แม่ฮ่อ5ง.เชยี งราย1.แม่รดิ1.ปแำ่สแนกเจ่ รญิ กะเหอรายี ขงา
สอน 2.แมส่ 2ว.รบรา คน์นแ้อมย าง น กะเหกระย่ี เง แมเ่วศหารำวถี ะีอ ย แมแส่มะส เรรวยี ยง
5.เชยี งร6ำ.ยพะเยา 1.แสน1เจ.ปราิญงปเู ลาะ อำข่ำเมยี น วำวศี รีถอ ย แมเแชส่ มียรใงจวคยาํ
2.บ้ำน2แ.มป่ยระำชงมาภิ้นักดี กะเหมรง ี่ยง ศรถี ร้อมยเย็น
6.พะเยำ7.แพร 1.ปำงป1.เู แลมำพะรา ว เมย่ี นอาขา ศรถี สอ้ะยเอียบ แมส่ใอจง
2.ประช2.ำหภวักยดหี อม มง้ มลาบรี ร่มเบยาน็ นเวยี ง เชรียอ งงคกำวาง
7.แพร่ 8.นาน 12..แหม้ว่พย12หร..ำ้อ้หหวมวา งยทเลายีงหบลวง อมำลขำบำ่เถมินรียี น สบะำ้ เนแภอเมฟูยีวขาบียะงนิง สรอ้อเบวงงอ กียเงวกสำลางือ
2 8.น่ำน 1.ห้วยเลียบ เม่ียน แม่ขะนิง เวยี งสำ
2.หำ่ งทำงหลวง ถน่ิ ภฟู ำ้ บอ่ เกลือ
รายงานวจิ ัยการศกึ 3ษ3าเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นท่สี ูง ในอดีต และปจั จุบนั
3.33.ข3อขบอเขบตเขดตา้ ดนา ปนรปะรชะาชการกร
ปรปะรชะาชการกในรใกนากราศรึกศษึกาษคารคั้งรนังี้นปี รปะรกะอกบอบดด้วยวยผผู้บูบรริหิหาารรสส่ววนนกกลลาางง,,ออดดีตีตผผู้บูบรริหิหาารรกกรระะททรรววงงกกาารรพพัฒัฒนนาาสสังังคคมม
และแคลวะาคมวมาัน่มมคนังขคองขงมอนงมุษนยษุ ์, ยผ,ู้อผาูอนําวนยวกยากราแรลแะลเะจเา้ จหานห้านทาท่ีศูนีศูนยพ์ยพัฒัฒนนาารราาษษฎฎรรบบนนพพื้นืนทท่ีสีส งู ูง1166 แแหห่งง,, เเจจ้าาหหนนา้าททีหี่หนนว่วยยงงาานนใในนททอ้องงถถิน่นิ ,,
นักพนัฒักพนัฒาสนังาคสมังค, มน,ักนวักิจัวยิจทัยาทงสางังสคังมค,มน,ักนวักิชวาิชกาากราดร้าดนากนากราพรพัฒัฒนนาสาสังังคคมม, ,ผผู้ทูทรรงงคคุณุณววุฒุฒิดิด้าานนกกาารรบบรริหิหาารรศศูนูนยยช์ชาาววเเขขาา,,รราาษษฎฎรรบบนน
พื้นทพีส่นื งูทีสผูงแ้ ทผนแู ทชนุมชมุนช3น23แ2หแง่ ห, งผ,แู้ ผทูแนทอนงอคง์กครก เรอเกอชกนชน, ผ, แู้ผทูแทนนหหนน่วยวยงางานนททเี่ กเี กี่ยียววขข้อองง
4.ก4รอ.กบรอแบนแวคนิดวคกดิ ำรกวาิจรวัยจิ ยั
ศึกศษกึ ษาวาเิวคเิ คราราะะหหช์ ช ุมุมชชนน
สภสาภพาปพญั ปหญาหา ททศิ ิศททาางงแแกกไ้ ไข
วิเวคิเรคาระาหะค์หวค าวมาตม้อตงอ กงการากรกาารรพพฒั ัฒนนาา
กปารรกพะปาเรัฒรดพะน็นเัฒดาน็นา กรกะรบะวบนวกนากราพรพฒั ฒั นนาา ผผลลพพลลัฒพััฒพั นธนธก์กาาาารร
ปรปะรเะดเน็ดน็ศศึกึกษษาา
เชิงเนช(โ1งิ ย)นบ(โ1าย)ยบาย กากร(บา2รร)(บหิ 2รา)ิหราร วิชว(ชิา3(กา)3กา)ราร ปป(ฏ(ฏ44บิ ิบ))ตั ตั ิิ กกาารรสส(น(น55บั )ับ)สสนนนุ นุ
คุณคุณภาภพาชพวีชติวี แติ ลแะล(ศะ1ศกั )คักยรยภอภาบาพคพชรชวัมุ มุ ชชนน
(1)ครอบครัว
คุณภาพ
(2()2)สงัสคังมคมเขเขม้ มแแขข็ง็ง
(3) วัฒนธรรมท่ีมีคุณคา่
(4) การพฒั นาอยา ง งยนื คน ชุมชน และสังคมชาตพิ นั ธุ
(4) การพัฒนาอยา่ งยั่งยนื คน ชมุ ชน และสงั คมชาติพนั ธุ์
ผลลพั ธก ารวจิ ยั
ผลลพั ธ์การวจิ ยั
การจัดการ องคค วามรูการ จุดยนื การทาํ แบบ
กาเรชจิงัดนกโายรบาย องคค์ วพาัฒมนราู้การ จุดยขืนอกงาศรทพาพแ.บบ
เชงิ นโยบาย ถูกพตอฒั งนเหามาะสม
ูกขตออ งงศเหพมพา.ะสม
ทเ่ี หมาะสมและต่อเนอื่ ง ท่ีถกู ต้องเหมาะสม ท่ีถกู ต้องเหมาะสม
3
รายงานวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ทสี่ งู ใ4นอดตี และปัจจุบัน
5. โจทยก์ ำรศกึ ษำวิจัย
5.1. สภาพปัญหาและความต้องการของการพฒั นาชาวเขาและสังคมบนพ้นื ทสี่ งู เปน็ อยา่ งไร
5.2. รูปแบบและนโยบายการดาเนนิ งานพัฒนาชาวเขาทงั้ ในอดตี และปัจจบุ นั เป็นอย่างไร
5.3. แนวทางในการดาเนนิ งานพฒั นาชาวเขาทีเ่ หมาะสม ควรเปน็ อย่างไร
6. นยิ ำมศัพทท์ สี่ ำคัญ
พ้ืนที่สูง หมายถึง พ้ืนท่ีปฏิบัติงานของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง จานวน 16 แห่ง ในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย
ลาปาง ลาพูน แพร่ น่าน พะเยา แม่ฮ่องสอน ตาก กาแพงเพชร พิษณุโลก เพชรบูรณ์ อุทัยธานี กาญจนบุรี ราชบุรี และ
เพชรบรุ ี
รำษฎรบนพื้นที่สูง หมายถึง ประชาชนที่เป็นชนเผ่าของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์และผู้ท่ีอยู่อาศัยบนพื้นท่ีสูง ในเขตพ้ืนท่ีศูนย์
พัฒนาราษฎรบนพน้ื ที่สูง จานวน 16 แหง่
7. ประโยชนท์ คี่ ำดวำ่ จะไดร้ ับ
ด้านวชิ าการ
- ไดอ้ งคค์ วามรู้เกีย่ วกับสภาพปัญหาความต้องการของการพัฒนาราษฎรและสังคมบนพ้ืนท่สี งู
- ได้รปู แบบและนโยบายการดาเนนิ งานพฒั นาราษฎรบนพ้ืนท่สี งู ท้ังในอดตี และปจั จบุ ัน
- ได้แนวทางในการดาเนินงานพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงท่ีเหมาะสมและองค์ความรู้ที่เก่ียวกับการพัฒนาสังคมบน
พน้ื ทสี่ ูงสาหรับปจั จบุ นั และอนาคต
ดา้ นนโยบาย
- เข้าใจประเด็นแวดล้อมท่ีเก่ียวกับการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง และสังคมบนพื้นที่สูงอันจะนาไปสู่การกาหนด
นโยบายและข้อเสนอนโยบาย ระดับชุมชน ระดับจงั หวัด ระดบั ภมู ภิ าค และระดบั ประเทศ
ดา้ นสงั คม และชมุ ชน
- มรี ูปแบบการพฒั นาชมุ ชนบนพนื้ ท่สี ูงที่เหมาะสมกบั สถานการณป์ ัจจบุ ันและอนาคตตามแต่ละกล่มุ และพ้นื ท่ี
หนว่ ยงำนทีน่ ำผลวจิ ยั ไปใชป้ ระโยชน์ได้
กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมั่นคงของมนุษย์ กรมพัฒนาสังคมและสวัสดกิ าร ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่สี งู
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สานักงานส่งเสริมและสนบั สนุนวิชาการ สานกั งานพฒั นาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด
ที่เก่ียวข้อง กระทรวงและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องกับการพัฒนาสังคมบนพ้ืนที่สูง เช่น กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ
และส่ิงแวดล้อม กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงคมนาคม กระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กระทรวง
สาธารณสุข กระทรวงมหาดไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
4
รายงานวจิ ยั การศึก5ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ทีส่ ูง ในอดีต และปัจจุบัน
บทที่ 2
แนวคดิ ทฤษฎี และเอกสารงานวิจัยท่ีเก่ียวขอ้ ง
แนวคิด ทฤษฏี และเอกสารงานวิจัยที่เก่ียวขอ้ งสาหรบั การวิจยั เรือ่ งการศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้นื ท่ี
สงู ในอดตี และปจั จบุ นั มดี งั ต่อไปนี้
1. ความหมาย
ชาวเขา หมายถึง กลุ่มชนส่วนน้อยท่ีมีวัฒนธรรม ค่านิยม ประเพณี ความเชื่อ ภาษาพูด การปกครองเป็น
เอกลักษณข์ องตนเอง อาศยั อย่บู นภเู ขา มอี าชีพและรายไดจ้ ากการเกษตรเป็นหลกั
ชุมชนบนพื้นท่ีสูง หมายถึง ชุมชนที่ชาวเขาชาติพันธุ์ต่าง ๆ อยู่อาศัยทากิน ได้แก่ ปกาเกอะญอ มง เม่ียน ลาหู่
ซู อาข่า ลัวะ ถิ่น ขมุ และมลาบรี รวมท้ังพ้ืนท่ีทช่ี นกลุ่มนอ้ ยอ่ืน ๆ เช่น ปะหล่อง ตองสู จีนฮ่อ ไทยใหญ่ คนไทยพื้นราบ ขึ้นไปอยู่
อาศัยปะปนอยู่กับชาวเขา
พ้ืนท่ีสูง หมายถึง พ้ืนที่ที่เป็นที่อยู่ของชาวเขาเผ่าต่าง ๆ และชนกลุ่มน้อยหรือเป็นที่ตง้ั บา้ นเรือน และที่ทากินท่ีมี
ความลาดชันโดยเฉล่ียมากกว่าร้อยละ 35 หรือมีความสูงกว่าระดับน้าทะเล 500 เมตรข้ึนไปในจังหวัดต่าง ๆ 20 จังหวัด คือ
จังหวัดกาญจนบุรี กาแพงเพชร เชียงราย เชียงใหม่ ตาก น่าน ประจวบคีรีขันธ์ พะเยา พิษณุโลก เพชรบุรี เพชรบูรณ์ แพร่
แม่ฮอ่ งสอน ราชบุรี เลย ลาปาง ลาพูน สโุ ขทัย สพุ รรณบุรี และอุทัยธานี
ราษฎรบนพื้นที่สูง หมายถึงบุคคลหรอื กลุม่ ชาติพนั ธ์ุชาวเขาที่พักอาศัยและดารงชีพอยู่ในพื้นที่สูง ทีเ่ ปน็ ชุมชนซึ่ง
ศูนย์พฒั นาชาวเขาได้จัดทาเป็นทาเนียบชุมชนบนพื้นท่สี ูงไวแ้ ล้ว รวมทงั้ ราษฎรพื้นที่อพยพเขา้ มาต้ังถิน่ ฐานและประกอบอาชีพอยู่
บนพน้ื ท่สี งู มาแล้วไมต่ ่ากวา่ 3 ปี
2. ความรู้ทัว่ ไปเก่ียวกบั ราษฎรบนพ้ืนท่สี งู
การแบ่งตามกลุ่มตระกูลภาษา มีตระกูลใหญ่ 4 กลุ่ม คือ 1) จีน-ทิเบต 2) ออสโตร - ไทย 3) ออสโตร – เอเชีย
4) ออสโตรนีเชียน และการแบ่งตามกลุ่มการเคลื่อนย้าย 2 กลุ่ม คือ 1. กลุ่มเอเชียตะวันออก มีทิศทางการอพยพจากใต้ข้ึนเหนือ
และอาศยั อย่ใู นประเทศไทยก่อนชนชาตไิ ทยจะอพยพลงมาต้งั อาณาจักร 2.กลุ่มจีน - ทิเบต ทมี่ ีทศิ ทางการอพยพจากเหนือลงมาใต้
3. การกระจายตวั และประชากรกลุม่ ชาตพิ นั ธุ์.ในประเทศไทย
ผลรวมข้อมลู บนพน้ื ทส่ี งู 20 จงั หวัดในประเทศไทย พ.ศ. 2559 มี 3,704 หมบู่ า้ น(กลุ่มบา้ น) 310,079 หลงั คา
เรอื น 342,854 ครอบครัว 1,441,135 คน
มีการกระจายตัวของราษฎรบนพื้นที่สูงจาแนกเป็นจังหวัด จังหวัดท่ีมีราษฏรบนพื้นที่สูงมากสุดคือจังหวัด
เชียงใหม่ จานวน 349,118 คน (24.22 %) รองลงมา คอื จงั หวัดเชยี งราย จานวน 237,766 คน (16.49 %) จังหวัดตาก จานวน
223,531 คน(15.51 %) จังหวัดแม่ฮ่องสอน 145,389 คน (10.08 %) จังหวัดกาญจนบุรี 121,580 คน (8.43 %) จังหวัดน่าน
100,269 คน (6.95 %) จังหวัดลาพูน 41,756 คน (2.89 %) จังหวัดราชบุรี 40,114 คน (2.48 %) จังหวัดพะเยา 30,655 คน
(2.12 %) จังหวัดเพชรบุรี 25,801 คน (1.79 %) จังหวัดเพชรบูรณ์ 21,784 คน (1.51 %) จังหวัดแพร่ 21,527 คน (1.49 %)
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ 18,726 คน (1.29 %) จังหวัดลาปาง 18,486 คน (1.28 %) จังหวัดอุทัยธานี 11,729 คน (0.81 %)
จังหวัดกาแพงเพชร 11,570 คน (0.80 %) จังหวัดพิษณุโลก 10,130 คน (0.70 %) จังหวัดสุพรรณบุรี 7,049 คน (0.48 %)
จังหวดั สโุ ขทัย 2,308 คน (0.16 %) สาหรบั จังหวดั ท่มี ีการกระจายตัวนอ้ ยทส่ี ดุ คือ จงั หวัดเลย จานวน 1,847 คน (0.12 %)
การกระจายของหมู่บ้าน/กลุ่มบา้ นจาแนกตามกลมุ่ ชาติพนั ธ์ุ ชนเผา่ ทมี่ มี ากทีส่ ุดคอื กะเหร่ยี ง 548,195 คน
(38.04%) รองลงมาคือ ม้ง 207,151 คน (14.37%) ลาหู่ 116,126 คน (8.06%) อาข่า 87,429 คน (6.07%) ลวั ะ 58,803
คน (4.08%) เมี่ยน 48,882 คน (3.39%) ลีซู 35,622 คน (2.47%) ขมุ 13,094 คน (0.91%) ถิ่น 1,010 คน (0.07%)
เผา่ ท่มี ีน้อยที่สุด คือ มลาบรี 357 คน (0.02%)
5
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพนื้ ทส่ี ูง6ในอดตี และปจั จุบนั
กะเหร่ียง (KAREN) “ปกาเกอญอ” มีหลายเผ่าพันธุ์ หลากภาษา เดิมนับถือผี (สิ่งศักดิ์สิทธิ์)
เช่ือเรื่องต้นไม้ใหญ่ มีภาษาพูด ภาษาเขียนเป็นของตนเอง การแต่งกายนิยมใช้สร้อยลูกปัด
สวมกาไรเงิน/ตุ้มหู มีความเช่ือเร่ืองขวัญ นิยมการเซ่นไหว้เจ้าท่ี เจ้าทาง เพื่อให้กิจการงาน
การเกษตรได้ผล และอยเู่ ย็นเป็นสขุ
ม้ง (Hmong) ตั้งถ่ินฐานตามภูเขาสูง หรือที่ราบเชิงเขา ไม่มีภาษาเขียนของตนเอง นับถือ
วิญญาณบรรพบุรุษ ส่ิงศักดิ์สิทธิ์ที่เกี่ยวกับธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม ท่ีอยู่บนฟ้า ในลาน้า ต้นไม้
ภูเขา ไร่นา
เมี่ยน (Mien) มีภาษาพูดของตนเอง มีชื่อเสียงในการตีเครื่องเงินที่มีฝีมือประณีต นับถือ
เทพยาดา บรรพบุรุษ เช่ือเรื่องเหนือธรรมชาตแิ ละสิ่งศักดิ์สิทธ์ิ นาลัทธเิ ตา๋ มาเป็นแนวทางปฏบิ ตั ิ
อาข่า (Akah) มีประเพณีโล้ชิงช้า มีความเชื่อเร่ืองผี (สิ่งศักดิ์สิทธ์ิ) และส่ิงเร้นลับในธรรมชาติ
ก่อนที่จะทาสิ่งใดมักจะตรวจโชคลางก่อน ทุกหมู่บ้านจะมีลานดินโล่งกลางหมู่บ้าน เพื่อใช้ทา
กิจกรรมต่างๆของหมู่บา้ น
ลีซู (Lishu) นิยมแต่งกายด้วยผ้าสีสดใส ส่วนใหญ่นับถือผี(ส่ิงศักดิ์สิทธิ์) ควบคู่กับการนับถือ
ศาสนา และนับถอื บรรพบุรษุ
ลาหู่ (LAHU) มีภาษาพูดของตนเอง การแต่งกาย ตกแต่งด้วยผ้าหลากสี เคร่ืองเงิน มีลวดลาย
สวยงาม มคี วามเช่ือ นบั ถือผบี รรพบุรุษและส่ิงศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ เป็นหลกั
ขมุ (KHAMU) นยิ มไปรบั จา้ งเผา่ อ่ืน มวี ิถีชีวติ คล้ายคนไทยมาก ไม่มวี ฒั นธรรมในการทอผ้าเอง
ปจั จบุ ันแตง่ กายเหมอื นคนเมือง ด้านความเช่อื เปน็ ผเู้ คร่งต่อประเพณ/ี พิธีกรรม มีความเชือ่ เร่ือง
ผ(ี สงิ่ ศกั ดส์ิ ทิ ธ์)ิ ตรงทางเขา้ หมบู่ า้ น ทางแยก มักจะพบสัญลักษณห์ รือเครอ่ื งเซ่นไหว้
ลั๊วะ (LUA) เดิมเข้ามาต้ังถ่ินฐานอยู่ในเขตเมืองเชียงใหม่ ต่อมาโดนรุกรานจึงไปอยู่บนภูเขา
มกี ารแต่งกายเหมอื นชาวเหนือ นบั ถือพทุ ธและนบั ถือผี(ส่งิ ศกั ด์ิสทิ ธิ์)
ถ่ิน (H’TIN) ส่วนใหญ่พูดภาษาไทยพ้ืนเมืองภาคเหนือได้ การแต่งกายนิยมผ้าสีดา ด้านความ
เช่อื จะนบั ถือผี(สงิ่ ศักดส์ิ ิทธ)ิ์
มลาบรี (MLABRI) หรือตองเหลือง เรียกตนเองว่า มลาบรี(คนป่า) มีภาษาพูดเป็นของตนเอง
การแต่งกายเดิมนิยมใช้เปลือกปอ เพ่ือความอบอุ่นของร่างกาย มีความเชื่อเกี่ยวกับภูตผี
วญิ ญาณ ปา่ เขา ธรรมชาติ สัตวป์ า่
6
รายงานวจิ ยั การศกึ 7ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพนื้ ทสี่ ูง ในอดตี และปจั จบุ ัน
4. ความสาคัญของชาวเขาต่อสังคมไทย
ความสาคัญของปัญหาที่มีด้านต่างๆ เช่น ปัญหาด้านความมน่ั คงของชาติเป็นอกี ประเดน็ หน่ึงท่ตี ้องได้รับความใส่ใจ
มากขึ้น ท้ังในทางการเมือง อุดมการณ์ แต่ต่อมาก็เป็นประเดน็ ความมัน่ คงทางสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดลอ้ ม ปญั หาชาวเขา
ทวคี วามซบั ซอ้ นขึน้ ทั้งภายในประเทศและผลกระทบจากต่างประเทศ แม้ปัญหาบนพน้ื ทส่ี งู หลายประเดน็ จะไดร้ บั การแกไ้ ขจนอยใู่ นสภาพ
ที่แทบจะจดั ได้ว่าอยใู่ นระดับปกติแล้ว แต่กรมพฒั นาสงั คมและสวัสดกิ ารก็ยังคงมภี ารกิจดูแลกลมุ่ ชนบนพน้ื ที่สูงในฐานะที่เป็น
ประชากรกลุ่มเป้าหมายท่ียังขาดโอกาสในการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และที่สอดคล้องกับสภาพความเปล่ยี นแปลงของประเทศ
และของโลกในบริบททั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และสงั คมวฒั นธรรม
5. สถานการณ์ปญั หา การพฒั นาบนพืน้ ทีส่ ูง
พื้นทส่ี ูงในประเทศไทยครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 67.22 ลา้ นไร่ คดิ เปน็ ร้อยละ 53 ของพน้ื ท่ี 20 จงั หวดั ไดแ้ ก่
เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน พะเยา ลาพูน แพร่ น่าน ลาปาง ตาก เพชรบูรณ์ พิษณุโลก เลย สุโขทัย กาแพงเพชร
กาญจนบรุ ี อทุ ยั ธานี สุพรรณบุรี ราชบรุ ี ประจวบครี ีขนั ธ์ และเพชรบรุ ี
ปญั หาของการพฒั นาบนพื้นที่สูง โดยสรุปปญั หาหลักมี ไดแ้ ก่
1. ปัญหาด้านเศรษฐกิจ เช่น ความยากจน การขาดความรู้ที่เหมาะสมในการประกอบอาชีพ การเพิ่มขึ้นของ
พน้ื ทเ่ี กษตรเชงิ เดยี่ วและมกี ารบุกรุกพ้นื ทป่ี ่าเพมิ่ ขน้ึ
2. ปัญหาด้านสงั คม เช่น การลกั ลอบปลูกฝิ่นของเกษตรกรในพ้นื ท่ีทีห่ า่ งไกลมแี นวโนม้ เพมิ่ ขึน้ ความเหลื่อมลา้
ด้านสังคม ความซับซ้อนของประชากรบนพ้ืนท่ีสูงที่เพิ่มข้ึน (การเคล่ือนย้ายแรงงานและเยาวชนบนที่สงู เข้าส่เู มอื ง การอพยพ
เข้าเมืองอย่างผิดกฎหมายของแรงงานต่างด้าว และปัญหาที่ติดตามมา เช่น อาชญากรรม ยาเสพติด การค้ามนุษย์ และการ
กลับมาใหม่ของโรคระบาดดง้ั เดมิ ) โครงสร้างของประชากรบนพ้นื ทส่ี ูงสว่ นใหญ่ขาดความสมดลุ
3. ปัญหาด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม เช่น การเสื่อมโทรมของส่ิงแวดล้อมบนพื้นที่สูงท่ียังเกิดข้นึ
อย่างต่อเน่ือง ปัญหาการบุกรุกพ้ืนที่ป่าไม้ยังคงมีอยู่ ปัญหาการขาดแคลนแหล่งน้าเพื่อการเกษตร การบริโภค และอุปโภค
ปัญหาคุณภาพส่งิ แวดลอ้ ม ไดแ้ ก่ ดนิ เสอื่ มโทรม มลพิษทางน้า ความไมป่ ลอดภัยของผลผลิตบนพน้ื ทสี่ ูง ความขดั แย้งในการใช้
ทรพั ยากรและการบงั คบั ใชก้ ฎหมายไม่ชดั เจน
4. ปัญหาด้านการบริหารจัดการ เช่น ข้อจากัดจากลักษณะที่ต้ังของชุมชน การขาดความเข้าใจการบริหาร
จดั การแบบบูรณาการ
ประเดน็ ปญั หาทา้ ทายและเงื่อนไขใหม่
- ปัญหาด้านความม่ันคงของชุมชนบนพ้นื ทส่ี งู ท่ตี ้งั อยูต่ ามแนวชายแดนและการลักลอบปลกู ฝ่นิ
- ความเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตและชุมชนที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วจากกระแสโลกาภิวัตน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระแสการ
ท่องเท่ยี วบนพ้นื ที่สงู
- การนอ้ มนาปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งนาไปประยุกตใ์ ช้กับชมุ ชนบนพ้ืนท่ีสงู
- สภาพปัญหาชาวเขาในอดีตและปัจจุบัน ซ่ึงในอดีต คือ ปัญหายาเสพติด ปัญหาการทาลายทรัพยากรธรรมชาติ
สิ่งแวดล้อม ปญั หาความม่ันคง ปญั หาเศรษฐกจิ และสงั คม ปญั หาเชิงโครงสรา้ ง สว่ นปจั จบุ นั คอื ทท่ี ากนิ มไี มเ่ พยี งพอ การออก
เอกสารสิทธิ การถือครองที่ดิน นาไปสู่ปัญหาด้านความยากจน และวัตถุนิยม ปัญหาสิทธิการเป็นพลเมือง การค้ามนุษย์ การ
แยง่ ชงิ ทรัพยากร และอ่ืนๆ
6. พฒั นาการของงานพัฒนาและสงเคราะหช์ าวเขา จากอดีต ถึงปัจจุบัน
2488 – 2490 ยุคบุกเบิก รฐั บาลเร่ิมให้ความสนใจกับ “ชาวเขา” และเริม่ กาหนดนโยบาย
2494 - 2499 ก่อนเกดิ กองสงเคราะห์ชาวเขา
7
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี ูง ในอดีต และปจั จุบนั
8
2502 - 2510 ยุคก่อต้ังหน่วยงานชาวเขามีมติต้ังคณะกรรมการการสงเคราะห์ชาวเขาข้ึนแทนคณะกรรมการสงเคราะห์
ประชาชนไกลคมนาคมทดลองดาเนนิ การสงเคราะห์ชาวเขาในรปู แบบนิคมสร้างตนเอง
2510 - 2525 ยคุ ความมน่ั คงและนโยบายรวมพวก
2525 – 2545 ยุคความม่ันคง แก้ไขปัญหาการปลกู ฝ่ินและการจัดตง้ั ถน่ิ ฐานถาวรบนทีส่ ูง
2546-2558 ยุคการพัฒนาชาวเขา เข้าสู่รูปแบบงานปกติของงานพัฒนาสังคมบนพ้ืนท่ีสูง ดาเนินการในพ้ืนท่ี 20
จงั หวัดทีม่ ชี าวเขาและประชากรบนพืน้ ที่สงู
2559 – ปจั จุบัน ยุคสวสั ดิการหลากหลาย
7. ประวัติงานพฒั นาชาวเขา
งานพฒั นาชาวเขามี 4 ยคุ คือ ยุคแรก พ.ศ. 2494-2502 (กอ่ นเกดิ กองสงเคราะหช์ าวเขา) ยุคท่ี 2 พ.ศ. 2502-
2510 (ระยะก่อต้ังงานชาวเขา) ยุคที่ 3 พ.ศ. 2510-2525 (ยุคความม่ันคงและนโยบายรวมพวก) ยุคท่ี 4 พ.ศ. 2525-2545
(ยุคความมน่ั คงและแกป้ ญั หาการปลกู ฝิน่ )
การยุบเลิกกองสงเคราะห์ชาวเขา พ.ศ. 2545 กองสงเคราะห์ชาวเขาถูกยุบเลิก งานพัฒนาและสงเคราะห์
ชาวเขาได้กระจายไปอยู่สว่ นตา่ งๆ ของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดกิ าร
งานพฒั นาและสงเคราะหช์ าวเขา (ปี 2555)
1. งานพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ มีโครงการทีสาคัญๆเช่น โครงการ
พฒั นาเกษตรท่สี งู (โครงการหลวง) โครงการขยายผลโครงการหลวง โครงการพระธรรมจารกิ โครงการสง่ เสรมิ เศรษฐกจิ ชมุ ชน
บนพื้นที่สูง โครงการการพัฒนาศักยภาพการดารงชีวิตของประชากรบนพื้นท่ีสูง โครงการพัฒนาสังคมและสวัสดิการชุมชนบน
พนื้ ทส่ี ูง ( Highland Model ) การพัฒนาสังคมชาติพันธ์ุ โดยสานักกจิ การชาติพันธ์ุ
2. งานพัฒนาชาวเขาขององค์กรพัฒนาภาคเอกชน เช่น มูลนิธิโครงการหลวง โครงการมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงใน
พระบรมราชูปถมั ภ์ โครงการมลู นธิ พิ ัฒนาชมุ ชนและเขตภูเขา (พชภ.) ศนู ยป์ ระสานงานองคก์ รเอกชนพฒั นาชาวไทยภูเขา
3. สถานการณ์ชาวเขา ในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา การเปล่ียนแปลงในชุมชนชาวเขา โดยเฉพาะระบบเศรษฐกิจ
แบบทุนนิยมและระบบปัจเจกชนทขี่ ยายตวั อย่างรวดเรว็ ทาให้มีสถานการณ์ในประเด็นตา่ งๆ เช่น 1) การอพยพและการตงั้ ถนิ่
ฐานบนพื้นราบ การปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมชุมชน 2) การปรับเปลี่ยนวิถีการผลิตของชาวเขาตามแนวทางพัฒนาของรัฐและ
ผลกระทบ 3) ปัญหาป่าไม้และทีด่ ินทากนิ 4) ชาวเขาในระบบการพัฒนาปกติ การเข้าสู่ระบบการปกครองสว่ นท้องถิน่
8. แนวคดิ การพัฒนาชาวเขาและสังคมบนพนื้ ทสี่ งู
แนวทางการพัฒนาชุมชนบนพื้นที่สูงอย่างย่ังยืน ได้น้อมนาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ในแผนพัฒนาฯฉบับที่
10 ที่ระบุให้มุ่งเน้น “คนเป็นศูนย์กลางการพัฒนา” วิสัยทัศน์การพัฒนา คือ พัฒนาคน ครอบครัวและสังคม ที่มีระบบการ
จัดการความรู้ และพึ่งพาตนเองจากการสร้างรายได้บนฐานความรู้ และข้อได้เปรียบด้านความหลากหลายทางชีวภาพ และ
ภู มิ ปั ญ ญ า ท้ อ ง ถิ่ น บ น พื้ น ท่ี สู ง ไ ป พ ร้ อ ม ๆ กั บ ก า ร อ นุ รั ก ษ์ ฟื้ น ฟู แ ล ะ ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ จ า ก ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ ส่ิง แ ว ด ล้อ ม
ความหลากหลายทางชีวภาพ รวมท้ังทรัพยากรทางกายภาพ และการตั้งถ่ินฐานของชุมชนในพื้นท่ีสูงให้เกิดประโยชน์อย่าง
ย่ังยืน “กระบวนการมสี ว่ นรว่ ม” (ร่วมตง้ั แตเ่ ริ่มแรก ร่วมคดิ รว่ มทา ร่วมจัดลาดบั ประเดน็ ปัญหา และร่วมคดั เลอื กวธิ ีการแกไ้ ข
ปญั หา) เปน็ หวั ใจสาคัญของความสาเรจ็ ซึ่งแนวทางสู่การพัฒนาศกั ยภาพชมุ ชนบนพ้นื ท่ีสงู สรปุ เป็นประเดน็ สาคญั คือ 1). ตอ้ ง
มีการวางแผน 2).ต้องเริ่มจากทุนของชุมชน 3) ต้องอาศัยเวลา 4) คนทางานพัฒนามีบทบาทเป็นเพียง “ผู้กระตุ้น” 5).องค์
ความรู้จากโครงการหลวงเปน็ กญุ แจสาคญั ในการพัฒนาชมุ ชนบนพ้ืนที่สูง แต่ท้งั น้ตี ้องเปน็ การผสมผสานเข้ากับภมู ปิ ญั ญาของ
ทอ้ งถ่ินน้ันๆ และใหส้ อดคล้องตามความตอ้ งการของชุมชนเป็นหลัก
8
รายงานวิจัยการศึก9ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนท่สี งู ในอดตี และปจั จุบัน
9. สวัสดกิ ารสังคม
ตามปฏิญญาสากลขององค์การสหประชาชาติ ในเร่ืองสิทธิมนุษยชนกาหนดว่า คนทุกคนจะต้องได้รับการ
ตอบสนอง ในความต้องการขั้นพื้นฐานอันเป็นสิทธิท่ีทุกคนจะต้องได้รับ และเป็นหน้าท่ีของรัฐหรือ/และชุมชนที่จะต้องดูแล
บรกิ ารตา่ งๆ ไว้ให้ สวัสดิการสังคมจงึ เปน็ ความพยายามให้ประชาชนมมี าตรฐานความเปน็ อยูข่ น้ั พื้นฐานที่มั่นคง โดยครอบคลมุ
การบริการกับบุคคลและชุมชน ในลักษณะการพัฒนาสังคม และการเสริมสร้างให้บุคคลสามารถเผชิญกับสภาพปัญหาทาง
ร่างกาย จิตใจ เศรษฐกิจและสังคม ตลอดจนการพยายามขจัดสภาวะทีพ่ ่งึ ตนเองไมไ่ ดข้ องประชาชนใหห้ มดไป มอี งค์ประกอบ
ของสวัสดิการสงั คม ความต้องการพ้ืนฐานของมนุษย์ 7 ประการ ได้แก่ การศึกษา สุขภาพอนามัย ท่ีอยู่อาศัย การทางานและ
การมีรายได้ ความมั่นคงทางสงั คม การบริการสงั คม และการนนั ทนาการ
10. ทฤษฎที เ่ี กย่ี วขอ้ ง
ทฤษฎีที่สาคัญ 1.ทฤษฎีว่าด้วยการอธิบายเหตุการณ์ (attribution theory) 2. ทฤษฎีการเผชิญกับปัญหา
(coping theory) 3. ทฤษฎกี ารแลกเปลี่ยนทางสงั คม หรอื ทฤษฎคี วามเทา่ เทยี มกัน (social exchange or equity theory)
4. ทฤษฎีการเปรียบเทียบทางสังคม (social comparison theory) 5. ทฤษฎีว่าด้วยความเหงา (loneliness theory)
6. ทฤษฎีการรับรู้ทางสังคม (theories of social perception) 7. ทฤษฎีเจตคติ (theories of attitude)8. ทฤษฎี
ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลและการส่ือสารระหว่างบคุ คล (theories of interpersonal relationships and interpersonal
communication) 9. ทฤษฎีพฤติกรรมและกระบวนการกลุ่ม (theories of group behaviour and process) 10. ทฤษฎี
อานาจหน้าทแี่ ละความสมั พันธข์ องอานาจ (theories of power relations and authority) 11. ทฤษฎกี ระบวนการอิทธิพล
ทางสังคม (theories of social influence processes) 12. ทฤษฎีความผูกพัน (attachment theory) 13. ทฤษฎีบทบาท
(role theory) 14. ทฤษฎกี ารปฏิสมั พันธ์ (interaction theory)
11. งานวจิ ยั และผลงานท่เี กี่ยวข้อง เชน่
สารณีย์ ไทยานันท์และคณะ ( 2545) ได้วิจัยเร่ือง การต่อสู้ดิ้นรนของครอบครัวคนจน กลุ่มชาติพันธ์ุบนพ้ืนท่ี
สูงหรือชาวเขาที่ตกอยู่ในสถานะถูกกีดกันและถูกเบียดเป็นคนชายขอบของสังคม นอกจากน้ัน ความเป็นคนชายขอบยัง
เก่ียวข้องกับกระบวนการลดทอนค่าความเปน็ มนุษย์ ซึ่งจะเกิดข้ึนใน 2 ลักษณะท่ีตรงข้ามกัน คือ (1) การถูกผลักไส เกิดการ
ถกู กีดกนั ลิดรอนอานาจและถกู ประทบั ตราบาป (2) การถกู ผนวก เข้าร่วมกระบวนการพฒั นา โดยเฉพาะนโยบายส่งเสรมิ การ
ท่องเท่ียวชุมชนชาวเขา ทาให้กลมุ่ ชาติพันธบ์ุ นพื้นทีส่ ูง มสี ถานภาพเปน็ เพยี งสินคา้ สาหรบั เอาใจและบรกิ ารนักท่องเที่ยวเทา่ น้ัน
อุไรวรรณ แสงศรและคณะ ( 2547) ได้ศึกษาเร่ือง ระบบสวัสดิการสังคมบนท่ีสูงกับความหลากหลายทาง
วัฒนธรรม และพบว่า กล่มุ ชาติพันธต์ุ า่ ง ๆ มกี ารจัดสวสั ดกิ ารสังคมอย่างเปน็ ระบบในลักษณะภมู ปิ ญั ญาเชิงปฏิบตั ิ ที่ใช้การถัก
ทอความสมั พนั ธท์ างสังคม เพอ่ื เปิดพนื้ ท่ี โอกาส ทางเลอื กท่ีหลากหลายให้สมาชิกมสี ว่ นร่วมและพนั ธะตอ่ กัน จนเกิดสานกึ ร่วม
ที่จะช่วยเหลือเกื้อกูล พง่ึ พาอาศยั และร่วมแรงรว่ มใจกนั ในการเผชญิ หนา้ ป้องกนั และเยยี วยาแก้ไขปญั หาตา่ ง ๆ
ทวิช จตุวรพฤกษ์,ธันยวัต สุขโชค และคณะ (2558) ได้ศึกษาการจัดระเบียบที่ดินและป่าไม้ : ธรรมาภิบาล
ท้องถ่ิน ที่อาเภอกัลยาณิวัฒนา จังหวัดเชียงใหม่ พบว่าความขัดแย้งระหว่างชุมชนท้องถิ่นกับหน่วยงานของรัฐมีแนวโน้มเพ่ิม
ความซับซ้อนมากย่ิงข้ึนไปอีก จากความแตกต่างกันในการนิยามความหมายของ “ท่ีทากิน” และ “ท่ีป่า” และการเข้ามาของ
“การตลาด” จากการพฒั นาอาเภอกัลยาณวิ ฒั นาเป็นแหล่งทอ่ งเทีย่ วเชงิ วฒั นธรรมและนเิ วศวิทยา
ทวิช จตุวรพฤกษ์ ประณยา ชัยรังษี และคณะ (2558) ได้ศึกษา โรงเรียนชุมชนจัดการตนเอง ที่หมู่บ้าน
โจะ๊ มอวาคี ตาบลแมว่ ิน อาเภอแม่วาง จงั หวัดเชียงใหม่ พบว่า ในดา้ นจดั การศึกษาตามแบบของรัฐ ในบริบทของความทันสมัย
9เริ่มด้วยการจัดการศึกษาชุมชนบนพ้ืนท่ีสูงด้วยการต้งั “ศูนย์การศึกษาเพื่อชุมชนเขตภเู ขา” (ศศช.) ต่อมาก็ได้มีการใช้หลกั สูตร
รายงานวิจัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพนื้ ที่สูง ในอดตี และปจั จบุ นั
10
การศึกษาข้ันพื้นฐาน พ.ศ. 2544 (ป.1 ถึง ม.3) การดาเนินการโดยกรมการศึกษานอกโรงเรียน ทาให้ชุมชนมีส่วนร่วมน้อยมาก
“อาศรมมอวาค”ี จึงเกิดข้ึนจากการริเร่ิมและการร่วมมอื ร่วมใจกันของคนในหมบู่ ้าน เพอื่ จดั การการศกึ ษาของตนเอง
ทวิช จตุวรพฤกษ์ และคณะ (2558) ได้ศึกษาเรื่อง ธุรกิจชุมชนและทรัพยากรส่วนรวม ที่หมู่บ้านกลาง ตาบล
บา้ นดง อาเภอแมเ่ มาะ จงั หวดั ลาปาง พบว่า “บ้านกลาง” เป็นชุมชนกะเหรี่ยงโปว์ หรอื พลง่ มีประวตั ิการตั้งถิน่ ฐานบ้านเรอื น
ย้อนหลังไปไม่น้อยกว่า 200 ปี พื้นท่ีของบ้านกลางมีลาห้วย น้าซับหลายแห่งท่ีมีน้าไหลตลอดปี มีป่าที่อุดมสมบูรณ์ ชาวบ้าน
ทาไร่หมุนเวียนเป็นหลัก มีรอบการใช้พ้ืนที่กว่า 10 ปี มีการจาแนกพ้ืนที่ป่าตามลักษณะการใช้ประโยชน์ และการจัด
ความสัมพันธ์ระหว่างคนกับป่า เพื่อรักษาระบบนิเวศของท้องถ่ินให้สามารถฟื้นตัวและคงสภาพอุดมสมบูรณ์อย่างย่ังยืน
เร่ือยมา “คณะกรรมการป่าชุมชน” ดูแลการใช้ชวี ติ ร่วมระหว่างคนกับปา่ อย่างเครง่ ครัด
12. บทสรปุ ผลการพัฒนาพ้นื ท่ีสูง
หน่วยงานตา่ งๆท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาพนื้ ท่ีสูง ได้ดาเนินโครงการตา่ งๆ เพ่ือพัฒนาบนพนื้ ที่สงู เช่น 1. งานพัฒนา
สงั คมบนพ้นื ทีส่ งู 2. งานสง่ เสริมความม่ันคงในชุมชนเมือง 3. งานพฒั นาสงั คมและสวัสดิการชุมชนบนพ้ืนท่สี ูง 4. งานโครงการ
พระธรรมจาริก 5. โครงการส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนบนพ้ืนที่สูง 6. โครงการพัฒนาเกษตรที่สูง(โครงการหลวง) 7. โครงการ
ขยายผลงานโครงการหลวงเพื่อการเกษตรแบบย่ังยืน 8. โครงการขยายผลโครงการหลวง 9. งานการพัฒนาคุณภาพชีวิต
10. งานการพัฒนาสิ่งแวดล้อม 11. การปฏิบัติภารกิจสาคัญของกองสงเคราะห์ชาวเขาในอดีต 1) พัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎร
บนพื้นท่ีสูง 2) เสริมสร้างศักยภาพชุมชน 3) ส่งเสริมชุมชนให้มีส่วนร่วม 4) ให้บริการสวัสดิการสังคมในชุมชน 5) อนุรักษ์
ศิลปวัฒนธรรมชุมชน 6) สร้างเครือข่ายให้บริการสวัสดิการสังคม 12. โครงการพัฒนาสังคม ด้านการศึกษา ด้านสุขอนามัย
งานชาวเขาสัมพันธ์ 13. โครงการส่งเสริมเกษตรทฤษฏีใหม่ 14. โครงการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บนพ้ืนที่สูง
15. โครงการพัฒนาชาวเขาเชิงอนุรักษ์ 16. โครงการความร่วมมือกับต่างประเทศ 1)โครงการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมบน
พ้ืนท่ีสูง 2) โครงการพัฒนาที่สูง ไทย - เยอรมัน 3) โครงการพัฒนาที่สูง ไทย – นอร์เวย์ 4) โครงการต้นแบบพัฒนาชาวเขา
พึ่งตนเอง 17. โครงการธนาคารอาหารของชมุ ชน 18. โครงการพัฒนาทด่ี ินชมุ ชนบนพน้ื ที่สูง 19. การพฒั นาสังคมชาตพิ นั ธุ์
ชุดความรู้เชิงยุทธศาสตร์ที่สาคัญเพ่ือการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ท่ีเหมาะสมในปัจจุบันและอนาคต คือ
ศาสตร์พระราชา ซ่งึ มีเป้าหมาย เพื่อการพัฒนาที่ยง่ั ยนื โดยผ่านกระบวนการ “เขา้ ใจ เขา้ ถงึ พฒั นา”
10
รายงานวิจัยการศกึ1ษ1าเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพนื้ ทสี่ งู ในอดตี และปจั จบุ ัน
บทที่ 3
วธิ กี ารดาเนินการวจิ ัย
การวิจัยคร้ังน้ีเป็นการวิจัยแบบผสานวิธี โดยใช้วิธีวิทยาการวิจัยเชิงปริมาณ และการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมี
เครอ่ื งมอื การวิจัย 4 แบบ คอื 1. แบบสารวจชุมชน 2. แบบสอบถาม 3. แบบสัมภาษณ์ 4. แบบสนทนากลุ่ม โดยมีเทคนิค
วิธีการวจิ ยั ดังน้ี
1. การวิจัยเชงิ ปริมาณ
1.1 การคดั เลอื กพน้ื ที่ พิจารณาจากระดับการพัฒนา ขนาด ความหลากหลายของชาติพันธุ์และของผู้ให้ขอ้ มลู
1.2 การคัดเลือกประชากรและกลุ่มตัวอย่าง หลากหลายและสาคัญในการให้ข้อมูล ประกอบด้วย ผู้บริหาร
ส่วนกลาง อดีตผู้บริหาร ผู้อานวยการและเจ้าหน้าที่ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง16 แห่ง เจ้าหน้าท่ีหน่วยและท้องถ่ิน ผู้นา
ชมุ ชน แกนนาหมบู่ ้าน 32 หมู่บ้าน
1.3 การเก็บรวบรวมขอ้ มูลในพ้ืนท่ี (16 ศนู ย์พัฒนาราษฎรพน้ื ทส่ี งู และ 32 ชุมชน)
1.4 เคร่ืองมือในการศึกษาวิจัยเชิงปริมาณ การเก็บข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้แบบสอบถามรวม 960 ชุด เพื่อเก็บ
รวบรวมข้อมูล หรือความเห็น เพ่ือประโยชน์ในการสารวจสภาพปัญหาการพัฒนาในอดีต-ปัจจุบัน และการวิเคราะห์ความ
ตอ้ งการของราษฎรบนพื้นทีส่ ูงในปจั จบุ ัน และแนวทางเชิงนโยบายสาหรบั อนาคต
2. การวิจัยเชงิ คุณภาพ
2.1 การคัดเลอื กพนื้ ท่ี ส่วนกลางและส่วนภมู ภิ าค 16 ศูนย์ 32 ชุมชน
2.2 การคัดเลือกประชากรผู้ให้ข้อมูลคนสาคัญ (Key informants) ผู้บริหารส่วนกลาง อดีตผู้บริหาร ส่วน
ภูมิภาค ผู้อานวยการและเจ้าหน้าที่ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพนื้ ที่สงู 16 แห่ง เจ้าหน้าที่หน่วยและท้องถ่ิน นักพัฒนา นักวิชาการ
ผู้นาชมุ ชน แกนนาหมบู่ ้าน 32 หมู่บ้าน
2.3 เคร่ืองมือในการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้เครื่องมือ 3 แบบ 1) แบบศึกษาชุมชน เก็บข้อมูลรายละเอียด
ด้านตา่ งๆในมติ ิ ประวัตศิ าสตร์ ภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ 2) แบบสมั ภาษณ์ 3) แบบสนทนากลุ่ม
1) แบบศึกษาชุมชน เก็บข้อมูลรายละเอียดด้านต่างๆในมิติทาง ประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ ภูมิอากาศ
เศรษฐกิจ สังคม วฒั นธรรม สิ่งแวดลอ้ ม สาธารณสุข โครงสร้างชมุ ชน และผ้นู า ท่ีเป็นประเด็นการพัฒนาในบริบทของมติ ิเวลา
อดีต-ปจั จบุ ัน-อนาคต
2) แบบสมั ภาษณ์
2.1 การสัมภาษณ์ผอู้ านวยการศูนย์ฯ เจ้าหน้าท่ี และตัวแทนชุมชนในพื้นท่ีฯ 16 ศูนย์ และ 32 พ้ืนท่ี
ละ 20 คน ชุมชนเพื่อให้ได้ข้อมูลพ้ืนฐานส่วนบุคคล และคาตอบสาหรับคาถามสาคัญ 10 คาถาม คือ (1) สภาพปัญหาของการ
พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สงู ท้ังในอดีตและปัจจุบันเป็นอย่างไร (2) คุณภาพชีวิตของราษฎรบนพ้ืนที่สูง ในอดีตและปัจจุบัน เป็นอย่างไร (3)
ทัศนคติของคนไทยพื้นราบ ต่อชาวไทยราษฎรบนพ้ืนท่ีสงู ในอดีตและปัจจุบัน เป็นอย่างไร (4) ทุนทางสังคมของชุมชนราษฎรบนพ้ืนทสี่ ูง
ควรเปน็ อย่างไร (5) ชดุ ความคิดในการศกึ ษากลุ่มราษฎรบนพน้ื ทีส่ ูงควรเปน็ แบบInside out หรือ Outside in (6) ชดุ ความรใู้ นการศกึ ษา
กลุ่มราษฎรบนพนื้ ท่ีสงู ในแบบวฒั นธรรมข้ามคนหรอื คนขา้ มวฒั นธรรมเปน็ อยา่ งไร (7) วถิ ชี วี ิตราษฎรบนพ้ืนสงู ในอดตี ปัจจุบนั
และอนาคตควรเปน็ ไปอยา่ งไร (8) จุดยนื ของศูนย์พฒั นาราษฎรบนพื้นทีส่ ูงควรมกี ารจดั การเชิงนโยบาย เพอ่ื พฒั นาราษฎรบน
พื้นที่สูงอย่างไร (9) กระบวนการศึกษาสถานะ หรือสถาวะความเป้นวัฒนธรรมพ้ืนบ้านของราษฎรบนพื้นท่ีสูง ควรเป็นแบบ
หยุดน่ิง (Static) หรือเป็นแบบพลวัตร (Dynsmic) (10) ชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูงควรมีศูนย์พัฒนาและส่งเสริมสวัสดิการทาง
สงั คมอย่างไร
11
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพนื้ ทส่ี งู ใ1น2อดีต และปจั จุบัน
12
2.2 การสัมภาษณ์ผู้บริหาร สัมภาษณ์ผู้บริหารส่วนกลางและอดีตผู้บริหาร ส่วนภูมิภาค มีประเด็น
คาถามเก่ียวกับพัฒนาการ2ร.2าษกฎารบสนัมพภื้นาษทณี่สูง์ผดู้บังรนิหี้ (า1ร) กสรัมะบภวานษกณาร์ผพู้บัฒรนิหาารารษสฎ่วรนบกนลพานื้ งทแี่สลงูะใอนอดดีตีตผแู้บลระิหปาัจรจุบสัน่วเนปภน็ อูมยิภ่าางคไรม(2ีป) รปะัจเจดัย็น
คควาาถมาสมาเเกรี่ย็จวทกผ่ี ับา่ พนมัฒานขาอกงากรารทาษางฎารนบพนัฒพนื้นาทรี่สางูษดฎังรนบ้ี น(1พ) กื้นรทะีส่บูงวในนกอารดพตี ัฒเปน็นารอายษา่ฎงรไบรนแพล้นื ะทแ่ีสนงู ใวนทอาดงีตกแาลระพปัฒัจจนุบาันราเปษ็นฎอรยบ่างนไพร(ื้น2ท) ่ีสปูงัจใจนัย
อคนวาคมตสคาวเรร็จเปทน็ผ่ี อา่ นยม่างาไขรอ(ง3ก)าปรญัทาหงาาหนรพือัฒอนปุ าสรารษคฎขอรบงกนาพร้ืนพทัฒส่ี นูงาใรนาอษดฎตี รเปบน็ อพย้นื ่าทงสี่ไรูงในแลอะดแตี นแวลทะาปงัจกจาบุ รันพัฒเปนน็ าอรายษา่ งฎไรบ(น4)พรื้นะทบบี่สกูงาในร
จอัดนสาวคัสตดคิกวารขเปอน็งรอายษ่าฎงรไบรน(พ3้ืน) ทปี่สญั งู หในาปหัจรจือุบอนัปุ แสลระรอคนขาอคงตกคาวรรพเปฒั ็นนอยาร่าางไษรฎ(5ร)บภนาพพืน้ อทน่สี างู คในตอขดอตีงสแงัลคะมปหจั รจอื ุบชนั ุมชเปน็นรอายษ่าฎงรไบรน(4พ)้ืนระทบี่สบูงกทารี่
เจหัดมสาวะัสสดมิกมาีครขวอางมรสาษมฎดรุลบแนลพะนื้ คทว่ีสามงู ใพนปอดัจจีขุบอนังกแลาระอนาุรคักตษค์วกรเับปก็นาอรยพา่ ัฒงไรน(า5)คภวราพเปอ็นนอายค่าตงขไรอง(ส6ัง)คกมาหรรจอืัดชกุมาชรเนชริงานษโฎยบรบายนพแื้นผทนี่สงูงานที่
โเคหรมงากะาสรมเมพีคื่อวกาามรสพมัฒดนุลาแศลักะยคภวามพพชอุมดชีขนอบงนกพาื้นรอทนี่สุรูงักคษว์ รกเับปก็นาอรยพ่าัฒงไนรา(7ค)วรกเาปร็นทอายง่างนไทรี่ม(ี6ผ)ลกิตาผรลจขัดอกงาศรูนเชยิง์พนัฒโยนบาารยาษแผฎนรบงานน
พโคื้นรทงี่สกูงาทรั้งเใพน่ือปกัจาจรุบพันัฒแนลาะศอักนยาภคาตพคชวุมรชเปน็บนนอยพ่า้ืนงทไรี่สูง ควรเป็นอย่างไร (7) การทางานที่มีผลิตผลของศูนย์พัฒนาราษฎรบน
พื้นที่สูงทั้งในปัจจุบัน3แ)ลแะบอบนสานคทตนคาวกรลเปุ่ม็นย่อย่างมไีรความมุ่งหมายในการแลกเปลี่ยนข้อมูลในเชิงทัศนะ ความคิด ความเห็น
ความรู้ และประสบกา3รณ) แ์ ตบลบอสดนจทนนวาิสกัยลทุ่มัศยน่อแ์ ยละวมิธีคีกวาารมบมรหิุ่งหารมกาายรใพนัฒกานราแรลากษเฎปรลบ่ียนนพข้นื ้อทม่สี ูลูงในสเมชาิงชทกิ ัศกนละุ่มสคนวทานมาคิดคอื คผวู้บารมหิ เหาร็น
แคลวะาเมจร้าู้ หแลนะ้าปทร่ีศะูนสยบ์พกัฒารนณาร์ ตาลษอฎดรจบนนวพิส้ืนยั ท่ีสศั ูงน์แ1ล6ะแวหิธกี่งาแรลบะรผหิ ู้แาทรนกชารุมพชัฒนนแาหร่งาๆษฎลระบน20พื้นคทนีส่ มงู ีปสรมะาเชดกิ็นกคลา่มุถสานมทดนังาน้ีค(อื1ผ) ้บูสรภิหาาพร
ปแัญละหเาจก้าาหรนพ้าัฒทน่ีศาูนรยา์พษฎัฒรนบานรพาษ้ืนฎทรี่สบงู เนปพ็นื้นอทย่ีสางู ไร16(2แ)หค่งวแาลมะตผ้อู้แงทกานรชใุมนชกนารแพหัฒ่งนๆาลราะษ2ฎ0รบคนพมื้นีปทรี่สะูงเเดป็น็นคอายถ่าางมไรด(ัง3น) ี้จ(ุด1)ยืนสภการพ
ทปาัญงาหนาขกอางรศพูนัฒยน์พาัฒรานษาฎรารษบฎนรพบ้ืนนทพ่ีสื้นงู ทเปี่ส็นงู อทย้ัง่า1ง6ไรแ(ห2่ง) ควราเมปตน็ ้อองยกา่ างรไรใน(4ก)ารแพนัฒวทนาางรกาาษรฎพรัฒบนาพศื้นักทย่ีสภูงาเพปช็นุมอชยน่างเพไร่ือก(3า)รพจุด่ึงตยนื เกอางร
ขทอางงราานษขฎอรงบศนูนพย้ืน์พทัฒสี่ นูงาครวารษเปฎ็นรบอนย่าพงื้นไรท่ีส(5ูง)ทอั้งน1า6คแตหภ่งาพคขวอรเงปคน็ วอายม่าเงปไ็นรก(4ล)ุ่มแรานษวฎทราบงกนาพรื้นพทัฒ่ีสนูงาใศนกัศยตภวรารพษชทุม่ีช2น1เพค่ือวรกเาปร็นพอึ่งยตา่นงเไอรง
(ข6)อปงรจั าจษยั แฎหร่งบคนวาพมื้นสาทเรี่สจ็ งู แคลวะรปเัจปจ็นัยอแหย่างคงวไราม(ล5้ม)เหอลนวาในคกตาภรพาัฒพขนาอรงาคษวฎารบมนเปพ็นื้นกทลี่สมุู่งครือาอษะฎไรบ(7น) กพาื้รนบทร่ีสหิ ูงาใรนจัดศกตาวรพรริพษิธทภ่ีัณ2ฑ1์ศคนู วยร์เเรปียน็ รอู้รยาษา่ งฎไรร
บ(6นพ) ปน้ื จัทจีส่ ัยูงแคหวง่ รคเปวาน็ มอสยาา่เรงไ็จรและปัจจัยแห่งความลม้ เหลวในการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนทส่ี ูงคืออะไร (7) การบรหิ ารจดั การพพิ ิธภัณฑ์ศูนยเ์ รียนรู้ราษฎร
3บ.นกพา้นื รทสสี่ รูงา้ คงวแรลเปะน็หอายคา่ ุณงไรภาพของเครอ่ื งมอื การวจิ ัย มขี น้ั ตอนดงั น้ี
3. การสร้างและหา3ค.1ณุ กภารพอข่าอนงเเอคกรส่ือางรมแือลกะากราวริจทัยบทมวนขี ้นัวรตรอณนกดรงั รนมี้ ท่ีเกี่ยวข้อง 3.2 การตรวจสอบวิเคราะห์สาระสาคัญของ
คาตอบการวิจัยจากว3ัต.1ถุปกราะรสอง่าคน์เ3อ.ก3สทาบรแทลวะนกแาลระทจบาทแวนนกวสรารรณะเกนรื้อรหมาทจ่ีเากก่ียนวขิย้อามงศ3ัพ.2ท์เกชาิงรปตฏริบวจัตสกิ อารบว3ิเ.ค4รวาิเะคหร์สาะาหระ์ตสัวาแคปัญรแขลอะง
ปคัจาจตยั อสบากคาัญรใวนิจกัยาจรแากสวงัตหถาุปคราะตสองบคจ์ า3ก.3กรทอบทแนววนคแิดลกะาจราวแิจนัยก3ส.5ารนะาเนเส้ือนหอาผจเู้าชกี่ยนวิยชามญศตัพรทวจ์เชปิงรปะฏเมิบนิ ัตคิกุณารภา3พ.4ในวเิ ชคิงรเานะื้อหห์ตาัวขแอปงรรแ่าลงะ
เปครัจอ่ืจยังมสือาคกัญารใวนิจกยัารแสวงหาคาตอบจากกรอบแนวคดิ การวจิ ัย 3.5 นาเสนอผู้เชย่ี วชาญตรวจประเมินคณุ ภาพในเชิงเน้ือหาของร่าง
4เค. รกือ่างรมวือิเคกราาระวหจิ ข์ยั ้อมลู การวิจยั
4.ลกาดาบัรวิเคราะหเคข์ รอ้ ื่อมงลูมกือารวจิ ัย สถิต/ิ เทคนคิ การวเิ คราะห์
ลาดบั เครอ่ื งมอื เชิงปริมาณ สถติ /ิ เทคนคิ การวเิ คราะหเ์ ชิงคุณภพ
1 แบบศกึ ษาชมุ ชน 32 ชุมชนเ(ไชมิงม่ปกีรมิาราหณาคา่ สถติ )ิ การวิเคราะหข์ อ้ มลู เทเคชนิงิคณุ Cภoพntent Analysis
21 แแบบบบสศอึกบษถาาชมุมชน 1.ค3ว2ามชถมุ ี่ ชน(ไม่มีการหาคา่ สถิต)ิ ขก้อามรวูลเิ คจราากะคหาข์ ถ้อามมลู ปเทลคานยิคเปCิดonนteาnมtาAทnาalCyosinstent
2 แบบสอบถาม 21.ค.ค่าวเาฉมลถ่ียี่() Aขn้อaมlyูลsจisากคาถามปลายเปิด นามาทา Content
32.ค.ค่า่าสเฉว่ นลย่ีเบ()ยี่ งเบนมาตรฐาน SD Analysis
3 แบบสัมภาษณ์ 332.คชา่ มุสชว่ น(เไบมีย่ ม่ งีกเบารนหมาคตา่รสฐถานติ ิ)SD ใชห้ ลักการยืนยนั 3 เสา้
43 แแบบบสนมั ภทานษาณก์ลุ่ม 3322ชชุมุมชชนน((ไไมม่ม่มีกกี าารรหหาาคค่า่าสสถถิติต)ิ ิ) 1ใ.ชใช้ห้เลทักคกนาคิรกยานื รยยนั นื ย3นั เส3า้ เส้า
4 ยแ่อบยบสนทนากลุ่ม 32 ชุมชน(ไมม่ กี ารหาค่าสถติ ิ) 21.ก.ใาชรเ้ ทวเิคคนริคาะกหาร์ขยอ้ ืนมยลู ันเช3งิ คเสุณา้ ภาพดว้ ยเทคนคิ 6’C
ยอ่ ย 2.การวิเคราะห์ขอ้ มูลเชิง คณุ ภาพด้วยเทคนิค 6’C
12
รายงานวิจัยการศึก13ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นท่สี ูง ในอดีต และปจั จบุ นั
บทที่ 4
ผลการวิเคราะหข์ ้อมูล
การศึกษาวิจัย “การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้ืนที่สูงในอดีตและปัจจุบัน” สรุปผลการศึกษาข้อมูลเป็น
2 ส่วน ประกอบด้วย 1.ผลจากการวิจัยเชิงปริมาณ และ 2. ผลจากการวิจัยเชิงคุณภาพ (จากผลการศึกษาชุมชน ผลการ
สมั ภาษณ์ ผลการสนทนากลุ่มยอ่ ย ผลจากเวทวี ิพากษ์ และผลจากเวทคี ืนขอ้ มลู
4.1 การวเิ คราะห์ข้อมลู เชิงปรมิ าณ
จากแบบสอบถามที่จัดเก็บจากล่มุ เป้าหมาย ทั้ง 16 ศนู ย์พัฒนาราษฎรพนื้ ที่สูง 32 ชมุ ชน รวม 960 ราย ผูว้ จิ ัย
ได้นาข้อมูลท่ีได้ทั้งหมดไปทาการตรวจสอบความถูกต้อง การลงรหัส และประมวลผลข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสาเรจ็ รูปเพื่อทา
การคานวณค่าสถติ ิตา่ งๆ ท่ีใชใ้ นการวเิ คราะห์การนาเสนอและสรปุ ผลการวิจยั ซง่ึ เปน็ สถิติพรรณนา
ตอนที่ 1. ข้อมลู ทั่วไป การวเิ คราะห์ สงั เคราะห์ ข้อมูลเชงิ ปริมาณ
สถานภาพสว่ นบุคคล 1) เพศ เปน็ ชาย 445 คน (47.4 %) หญงิ 500 คน (52.1 %) เพศทางเลอื ก 5 คน (0.5 %)
2) อายุ ต่ากว่า 35 ปี 353 คน (26.4 %) อายุ 35-50 ปี 444 คน (46.2 %) อายุ 51 ปขี น้ึ ไป 263 คน (27.4 %)
3) อาชพี เจา้ หนา้ ท่รี ฐั 41 คน (4.3 %) เกษตรกรรม 737 คน (76.8 %) อนื่ ๆ 182 คน (19.0 %)
กล่าวไดว้ า่ กลุ่มตวั อย่าง 960 คน ที่ตอบแบบสอบถามส่วนใหญเ่ ป็นผูห้ ญงิ มากกว่าผู้ชาย ส่วนใหญม่ อี ายุระหวา่ ง
35-50 ปี และสว่ นใหญ่มอี าชพี เกษตรกรรม
ตอนท่ี 2 ความคิดเหน็ ตอ่ การพัฒนาพน้ื ที่สูงในอดตี และปจั จบุ ัน
ค่าเฉล่ยี ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และระดับของความคิดเหน็ ต่อการพฒั นาราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูงในอดีตและปัจจบุ ัน
ลาดบั ส การพัฒนาราษฎรบนพืน้ ท่สี ูงในอดตี และปจั จบุ ัน ระดับความคดิ เห็น
S.D. การแปลผล
1. สภาพปัญหาของราษฎรบนพนื้ ท่สี ูงทมี่ ีอยู่ 3.85 .55 มาก
2. ความต้องการของชมุ ชนในการพฒั นา 4.39 .59 มาก
3. แนวทางการจัดการเชิงนโยบายเพื่อบริหารการพัฒนา 4.34 .63 มาก
ค่าเฉลยี่ ภาพรวม 4.19 .87 มาก
สรุปได้ว่า ราษฎรบนพื้นท่ีสูงยังคงมีปัญหาในการพัฒนาชุมชน มีความต้องการในการพัฒนา และควรมีแนว
ทางการจดั การเชงิ นโยบาย การบรหิ ารการพัฒนาทช่ี ัดเจน มีรายละเอียดแต่ละประเดน็ ดังนี้
1.ประเด็นภาพปัญหาราษฎรบนพนื้ ท่สี ูง กล่าวได้ว่า ราษฎรบนพื้นท่ีสูงให้ความสาคัญกับประเด็นปัญหา
5 อันดับแรกเพื่อการพัฒนาชุมชน ในด้าน การส่งเสริมวัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม ด้านภูมิปัญญาพื้นบ้านท่ีขาดการสานต่อ
ถ่ายทอดจากบรรพบรุ ุษสลู่ ูกหลาน ด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงที่มกี ารเรยี นรู้ ดูงาน แต่ไม่สานต่อ
ให้เห็นผลด้วยการลงมือทาจรงิ การสนับสนุน ส่งเสริมงานศิลปหัตถกรรมในชุมชน ให้มีคุณภาพมีมลู ค่าเชิงเศรษฐกิจ มีรายได้
ในชมุ ชนและปญั หาเกย่ี วกับการไมไ่ ด้รับสิทธิอย่างเสมอภาค
2. ด้านความต้องการของชุมชน ความต้องการการสนับสนุนจากภาครัฐ 5 ประเด็นแรก คือ การพัฒนาวัฒนธรรม
ประเพณีอันดงี ามควรได้รบั การสง่ เสริมความมคี ณุ คา่ ความหมาย .การใหค้ วามสาคัญการสง่ เสริมคุณภาพชวี ติ ดกี ว่าเดมิ ให้ทุกคนทกุ วยั อยู่
ในสงั คมไดอ้ ย่างมคี วามสขุ ตามภมู ิสงั คมแต่ละชนเผา่ สร้างความมนั่ ใจในชีวิตและความมนั่ คงใหเ้ กดิ ขน้ึ ในชมุ ชน รวมถงึ การสง่ เสริมวถิ ชี ีวติ
เรียบง่าย สมถะ พอเพียงแบบดั้งเดิมใหค้ งมีอยู่ต่อไป ได้รับการสนับสนุนด้านการมีสว่ นร่วมในการพัฒนาหมู่บ้าน ชุมชนของตนเองกับทุก
ภาคสว่ นอยา่ งเทา่ เทียมกัน รวมท้งั เยาวชนควรไดร้ ับการศกึ ษาอยา่ งเพยี งพอ
13
รายงานวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพน้ื 1ท4ี่สงู ใ1น4อดีต และปจั จุบัน
3. ประเด3.็นปแรนะวเทด็านงแกนาวรทจาัดงกกาารรเจชัดิงกนาโยรเบชาิงยนโกยลบ่าาวยไดก้วล่า่าหวไนด่ว้วย่างาหนนท่ว่ีมยีงบาทนบทาี่มทีบใทนบกาาทรกในาหกานรดกนาโหยนบดานยโกยาบรายการ
พัฒนาราพษัฒฎนรบารนาพษื้นฎทรี่สบูงนคพว้ืนรไทด่ีส้ใูงหค้คววราไมด้ใสหา้คควัญากมับสกาคารัญจกัดับกกาารรเชจัิดงนกโายรบเชาิงยนสโายคบัญายทสั้งา5คัญปทระ้ังก5ารปแรระกกาครือแกรากรเคสือรกิมาหรนเสุนรใิมหห้มนีกุนาใรห้มีการ
พัฒนาศักพยัฒภนาพาศขักอยงภชุมาพชขนอรางชษมุฎชรนบรนาพษื้นฎทรบ่ีสูงนพเปื้นน็ ทท่สี ีพู่งง่ึ เขปอ็นงทปีพ่ ร่งึะขชอางชปนรแะลชะาชชุมนชแนลพะช่ึงตุมนชนเอพง่ึงไตดน้ อเอปงทได. ้ทอุกปรทะ.ดทับุกทรุกะแดหบั ่งททุก่ีมแรี หา่งษทฎมี่ รีราษฎร
บนพ้ืนท่ีสบูงนคพวื้นรมทีนี่สโูงยคบวารยมีนมโีแยผบนายตามบีแลผหนรตือาเบทลศหบรญั ือญเทัตศิ สบนัญับญสัตนิ สุนนกับิจสกนรุนรมกติจ่ากงรๆรขมอตงา่ คงวๆาขมอเงปค็นวชานมเเผป่า็นหชรนือเชผุ่ามหชรนือชชาุมตชพิ นันชธาุ์อตยิพา่ ันงธุ์อย่าง
เป็นรูปธรเปรม็นรรูปวธมรถรึงมควรรวสม่งถเึงสครวิมรใสห่ง้มเสีตรัวิมแใทหน้มจีตาัวกแชทนนเจผา่ากเชปน็นเตผั่วาแเทป็นนตเชัวิงแวทัฒนนเชธิงรวรัฒมรนะธดรับรมชราะตดิแับลชะทาตุกิแภลาะคทสุก่วภนาคควสร่วมนีนคโยวรบมาีนยโยบาย
ป้องกันชนปเ้อผง่ากไนัมชใ่ หน้เเกผย่ีา่ ไวมข่ใอ้ หง้เกกบัีย่ วยขา้อเสงพกตบั ิดยาเสพติด
สรุปผลกสารรุปวผิเคลรกาาะรหว์ขิเค้อรมาูละเหช์ขิง้อปมรูลิมเาชณิงปกริามราวณิเครกาาะรหวิเ์ขค้อรมาูะลหเช์ขิง้อปมรูลิมเาชณิงปจราิมกาแณบจบาสกอแบบถบาสมอใหบ้กถลามุ่มใตหัว้กอลยุ่ม่าตงัวในอย่างใน
16 จงั หว1ดั 63จ2งั หชุมวดัชน3ร2วชมมุ 9ช6น0รวชมดุ 9แ6ล0ะไชดุดด้ แาเลนะนิ ไดก้ดาราวเนเิ คนิ รกาาะรหว์ขเิ คอ้ รมาลูะหใน์ข้อ4มูลปรใะนเด4น็ ปคระือเดน็ คือ
1. ประเ1ด.็นปัญระหเดา็นขปอัญงกหาารขพอัฒงนการพาษัฒฎนราบรนาษพฎ้ืนรทบ่ีสนงู พทื้น่ียัทงคี่สงู มทอี่ยยังู่คผงลมกีอายรู่ วผิเลคกราระวหิเ์ค่ารสาะถหิต์คิ แ่าตส่ลถะิตริ แาตย่ลกะารขายอกงารของ
คาถามทคี่มาี สถูงาสมุดท่ีมแี ตส่ลูงสะุดพื้นแทต่ีลเะมพ่ือ้ืนทามี่ เามจ่ือัดนกาลมุ่มาขจ้อัดมกูลเุ่มชขิง้อสมังูลเคเชริางสะัหงเ์พคบราวะ่าหม์พีปบรวะ่าเดม็นีปปรัะญเหด็านกปาัญรหพาัฒกนาารรพาัฒษนฎารรบานษพฎื้นรบทนี่สูงพ้ืนท่ีสูง
8 ประเด8็นปดรังะนเ้ีด1็น) ปดัญงนห้ี 1าด) ้าปนัญกหาารดส้า่งนเสกราิมรวสัฒ่งเนสธริรมรวมัฒกนาธรรแรตม่งกกาารยแตวัฒ่งกนาธยรวรัฒมทนาธงรภรมาษทาแงภลาะษอาแหลาะรเอฉาพหาาะรชเฉนพเผาะ่าทชนี่มเีคผุณ่าทค่ีมาีคุณค่า
2) ปญั หา2ก)าปรัญอนหุราักษารค์ อวนามุรกัเชษื่อ์คโวบารมาเณช่ือทโีด่ บีกรบัาณปรทะด่ี เีกพบัณปอี รันะงเพดงณาีอมันทง่ีมดีคงวาามมทห่มี มีคาวยาม3ห)มปาัญยห3า)กปาัญรถหา่ ายกทาอรถดา่ภยูมทปิ อญั ดญภมูาชิปนัญเญผ่าชทน้ังเภผมูา่ ิ ทั้งภูมิ
ปัญญา ดป้าัญนพญิธาีกดร้ารนมพดงั้ิธเีกดรมิ รมวดิถั้งีคเวดามิ มวเชิถื่อีคทวาี่มมคี เวชาื่อมทหี่มมีคาวยาตม่อหกมาารยดตา่อเนกินารชดีวาิตเนภินูมชิปีวัญิตญภาูมดิป้าัญนกญาารดเก้าษนกตารรกเกาษรปตรลูกพารชื ปผลกั กูสพวนืชผคกัรัวสบวนครัวบน
พ้ืนท่ีสงู กพาน้ืรใทชส่ี น้ งู ้าแกลาระใกชา้นรา้ไมแลใ่ ชะส้การเไคมมใ่ ชีทส้ นี่ าบัรเวคนั มลที ืม่ีนเลับือวนั ลหืมรเลอื อืสนูญหารยอื ไสปูญรหวามยถไปึงศรลิ วปมหถัตึงศถลิกปรรหมัตทถี่มกคีรรณุ มคทา่ ่ีมีค4)ุณปคัญ่า ห4า)ดป้าญั นหสาทิ ดธ้าคิ นวสาทิมธคิ วาม
เสมอภาคเสในมคอวภาามคเใปน็นคพวลามเมเปอื น็งไพทลยเม5ือ)งปไทัญยห5าด) า้ปนญั กหาารดป้าฏนบิ กตั าติรปามฏหบิ ลัตักิตเาศมรหษลฐักกเิจศพรษอเฐพกียจิ งพอทเี่มพีกยี างรอทบีม่ รีกมารศอึกบษรมาดศูงึกานษจาาดนูงาวนจมาานกวนมาก
แต่มีคนปแฏตบิ ม่ ตั คี จิ นรปิงคฏ่อบิ นัตขจิ ้ารงิ นค่อ้ นยข6้า)งนป้อัญยหา6ด) า้ปนญั ทหัศานดค้าตนิขทอศั งนคคนตไิขทอยงพคนื้ รไาทบยหพร้ืนือรสาื่อบมหวรลือชสน่อื มในวสลังชคนมในไทสยังคอมาไจทยยังมอบีาจางยสงั มว่ นีบมางอสงว่ในมองใน
ด้านลบว่าดเ้าปน็นลผบู้กวร่าะเปทน็าผดิกู้ กระฎทหามผาิดยกฎหมาย
2. ประเด2น็ . คปวราะมเดตน็ ้อคงวกามรขตอ้ งการขพอฒั งนการชพมุ ฒัชนราาชษุมฎชรนบรนาษพฎ้ืนรทบสี่ นูงพผื้นลทกีส่ าูงรวผิเคลกราะรหวิเ์ขค้อรมาะูลหจ์ขาก้อสมถลู ติจคาิ กา่ สเฉถลติ ี่ยคิ คา่ วเฉามลี่ยคคิดวขาอมงคิดของ
กล่มุ ตวั อยกา่ลง่มุ ยตืนัวยอนั ยก่างายรืนใหย้คันวกาามรสใหาค้ ัญวากมบั สปาคระญั เดกบัน็ ปควระามเดตน็ อ้ คงวกาามรตก้อารงกพาฒั รนการพาษฒั ฎนราบรนาษพฎนื้ รทบ่สี นูงพใน้ื ทระส่ี ดูงบั ในมราะกด1บั 2มาปกระ1ก2าปรแรระการแรก
อนั จะเปน็ อแันนจวะทเปา็นงกแานรวบทราหิ งากรากรบารรพหิ ัฒารนกาาทรี่ทพาัฒในหาศ้ ทูน่ีทยา์พใฒัหศ้นูนายรา์พษัฒฎนราบรนาษพฎ้นื รทบส่ี นงู พมนื้ ีจทุด่ีสยูงนื มกจีารุดทยาืนงกาานรมทจี าุดงายนื มกีจาุดรพยืนฒั กนาารแพลฒั ะนมาีแแนลวะมีแนว
ทางการจทัดากงากราเรชจิงัดนกโยาบรเาชยิงกนาโรยจบดั ากยากราเรพจอ่ืัดการพเพฒั ื่อนการาพษัฒฎนราบรนาพษฎน้ื รทบส่ี นูงอพยื้น่าทงส่ีเหงู อมยาะา่ งสเมหมาะสม
14
รายงานวิจยั การศกึ15ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพนื้ ทีส่ งู ในอดตี และปจั จุบนั
3. การจัดการเชงิ นโยบายเพ่อื การบริหารการพัฒนาชมุ ชนราษฎรบนพื้นท่ีสงู
ข้อสรปุ ประเด็นการจดั การเชิงนโยบายเพือ่ การบริหารการพฒั นาราษฎรบนพน้ื ทสี่ ูง 8 ประเดน็ คอื 1) นโยบาย
การสร้างเสริมศักยภาพชุมชน 2) นโยบายส่งเสริมให้ อปท.มีบทบาทการพัฒนาชาติพันธ์ุ 3) นโยบายให้มีตัวแทนชนเผ่าด้าน
วัฒนธรรมระดับชาติ 4) นโยบายการป้องกันไม่ให้ชนเผา่ เก่ียวข้องกับยาเสพติด 5) นโยบายการส่งเสริมระบบสวัสดกิ ารสังคม
ในชมุ ชน 6) นโยบายการสนบั สนุนให้ชุมชนมสี ว่ นรว่ มพฒั นาชนเผ่าเชิงบรู ณาการ 7) นโยบายส่งเสริมคุณภาพชีวิตราษฎรบน
พ้ืนท่ีสงู 8) นโยบายการสบื สานงานวฒั นธรรมชาตพิ ันธ์ุ
4. บทวเิ คราะห์ความคิดเห็นของกลุม่ ตัวอย่าง จากแบบสอบถามในส่วนของคาถามปลายเปดิ (Open End)
มีข้อสรุป ดังน้ี 1) ขอให้ช่วยประสานการปฏิบัติกับหน่วยงานด้านสิทธิท่ีดินทากินให้มีข้อสรุปท่ีดีและชัดเจน
ร่วมกัน 2) ให้มีหน่วยงานเจ้าภาพดาเนินการให้ชุมชน มีน้าอุปโภค บริโภค เพียงพอใช้ตลอดปี 3) ให้มีลานชุมชน มีพื้นท่ีขาย
สินค้าชนเผ่า 4) ควรมีการปรับความคดิ ทัศนคติของคนในสังคมเรือ่ งการมองชนเผา่ ดว้ ยความหวาดระแวง ไม่เช่ือใจ ไม่เข้าใจ
5) การพัฒนาชุมชนบนพื้นที่สงู ควรเน้น คนเปน็ สาคญั เปน็ ศนู ย์กลางการพฒั นาให้ความรู้ ใหว้ ิธคี ดิ ให้มคี วามพร้อม และสรา้ ง
ความร่วมมือ 6) การเข้ามาทางานร่วมกับราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง ควรคานึงเวลาสะดวกของชาวบา้ นเป็นหลัก 7) ควรพัฒนาราษฎร
บนพื้นท่ีสูง ให้มี ความพอดีมีความสมดุลระหว่างการอนุรักษ์ 8) ควรมีแนวทางการพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์ท่ีย่ังยืนระยะยาว
มองเห็นผลลัพธ์อย่างชัดเจนที่ทุกฝา่ ยมีเป้าหมายสาคัญรว่ มกัน 9) ทุกกิจกรรมการพัฒนาชนเผ่าควรได้มีการสอบถามและสร้าง
การยอมรับจากชนเผ่าถึงความเหมาะสมและการมีสว่ นร่วมการทางาน
4.2 การวิเคราะหข์ ้อมูลเชงิ คุณภาพ
4.2.1 ผลการศึกษาชุมชน ผลการศึกษาวเิ คราะหข์ อ้ มลู จาก 32 ชมุ ชน ในมติ ิของการศกึ ษา ภูมิสังคมทเ่ี ป็นอยู่ ตลอดจนวถิ ี
ชวี ิตดัง้ เดมิ วถิ ีชีวติ รว่ มสมยั และการปรบั ตวั ตอ่ สถานการณ์ทางสงั คมในชุมชนปจั จุบัน สรปุ ได้ดงั น้ี
1) คุณลักษณะชุมชนบนพ้ืนท่ีสูง ยังคงความเป็นอยู่แบบดั้งเดิม ทุกชุมชนมีประวัติศาสตร์มีความเป็นมา และ
ปูมหลังของการตั้งรกรากถ่ินฐานในชุมชนน้ันๆ อย่างชัดเจน และราษฎรบนพื้นท่ีสูงต่างก็ดารงชีวิตอย่างเรียบง่ายบนพ้ืนฐาน
ของประเพณีและวฒั นธรรมและการใช้ทรัพยากรมนุษย์บนพ้ืนท่ีสูง แตจ่ ากภาวการณ์เพม่ิ ขน้ึ ของประชากร การรับกระแสของ
การเปลี่ยนแปลงทาให้ชุมชนบนพ้ืนที่สูง ปรับเปล่ียนวิถีจากการยังชีพสู่การผลิตเพื่อรายได้ ส่งผลต่อความสมดุลของ
ทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศบนพื้นที่สูงและกระแสของการพัฒนา ทาให้ ชุมชนมีสาธารณูปโภค ไฟฟ้า ประปา และบริการ
ทางสังคมของรัฐเข้าไปในหมู่บา้ น มีอุปกรณเ์ คร่ืองใชไ้ ฟฟา้ ตเู้ ย็น ทวี ี และโทรศัพท์ ทนั สมยั ไมแ่ ตกต่างจากคนพนื้ ราบ มีชดุ พฤติกรรม
การดาเนินชีวิตรูปแบบใหม่ เช่น การแต่งกาย ใช้ภาษาการสอ่ื สาร ทานอาหาร มีกิจกรรมบนั เทิงและอบายมุขรวมท้งั มีการซึม
ซับรับเข้าวัฒนธรรม ประเพณี และค่านิยม มีรถยนต์ใช้แทบทุกบ้าน มีรถจักรยานยนต์ มีเทคโนโลยี มีการดาเนินชีวิตเฉก
เช่นเดียวกับคนพน้ื ราบทั่วไป เศรษฐกิจเพือ่ การยังชพี สู่เศรษฐกิจการแข่งขัน
2) ปัญหาสังคม ปัญหาวัยรุ่น ปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติดในชุมชนมีมากขึ้น ครอบครัวไม่เข้มแข็ง
ขาดความอบอุ่น พ่อแม่ต้องไปทางานหาเงิน เป็นค่าใช้จ่ายในครอบครัว และเพ่ือการศึกษาของ บุตร- หลานขาดความใกลช้ ดิ
หา่ งเหินครอบครวั พ่อแม่และเครือญาติชาตพิ ันธุ์
3) ปัญหาพื้นฐานในวิถีการผลิตและการดารงชีวิต เช่น ปัญหาด้านที่ดินทากินและที่อยู่อาศัยซ่ึงไม่เพียงพอ ไม่มี
เอกสารสิทธ์ิความเปน็ เจา้ ของและไม่สามารถใช้เป็นทุนทางการเงินเพื่อการลงทุนได้ ปัญหาการจดั การน้าในชุมชนคณุ ภาพนา้ ไม่ดี
ปัญหาความไมต่ อ่ เนอ่ื งและไมค่ รบวงจรในการพัฒนา
4) ขาดแผนการส่งเสริมการอนรุ กั ษว์ ฒั นธรรมประเพณอี ยา่ งต่อเนือ่ ง
15
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ทส่ี ูง ใ1น6อดตี และปจั จุบนั
5) ทัศนคติมุมมองและความเชื่อเชิงลบของคนพ้ืนราบ เช่น มองว่าราษฎรบนพื้นที่สูงทาลายป่า ทา ลาย
ส่ิงแวดล้อม บุกรุกป่า เผาป่า ทาให้ระบบนิเวศขาดสมดลุ รวมถึงการเกี่ยวข้องกับยาเสพตดิ จาเป็นที่จะต้องปรบั ทัศนคติและ
ความเชื่อใหม่ ควรกล่าวโทษเป็นบุคคลไมค่ วรเหมารวมวา่ เป็นการกระทาของท้งั ชนเผา่
6) ขาดการยอมรับจากคนพ้ืนที่ราบเร่ือง “วิถีชีวิตของคนบนพื้นที่สูง” ซึ่งพี่น้องราษฎรบนพื้นท่ีสูง
มคี วามปรารถนาให้ชุมชนสังคมชนเผ่าไดร้ ับการยอมรับจากคนพน้ื ราบ ไดแ้ สดงวถิ ชี วี ติ อันเรียบงา่ ยตามหลกั เศรษฐกจิ พอเพียง
4.2.2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์กลมุ่ ผู้ให้ข้อมูลสาคัญ ผลการวิเคราะห์ของแต่ละประเด็นคาถามสรุปได้ 11
ประเด็น ดงั น้ี
ประเด็นท่ี 1 สภาพปญั หาของการพฒั นาราษฎรบนพน้ื ท่สี งู
1.1) สภาพปัญหาการพัฒนาในอดีต ผู้ให้ข้อมูลแต่ละพื้นที่ได้กล่าวสรุปปัญหาในอดีต 10 ประเด็น คือ
ป่าไม้ ทด่ี ิน นา้ อาชพี หนีส้ ิน คณุ ภาพชีวติ สญั ชาติ วฒั นธรรม การเปล่ียนแปลงทางสงั คม และยาเสพติด
1.2) สภาพปัญหาการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงในปัจจุบัน ปัญหาในอดีตยังไม่ได้รับการพัฒนาแก้ไขอย่าง
สมบูรณแ์ บบ สภาวะปญั หาใหม่ๆก็เกิดซา้ ซอ้ นขึน้ มาอกี ทง้ั การประกอบอาชีพ การทามาหากิน การใชช้ ีวิต การสาธารณสุข การดูแล
ลูกหลาน ยาเสพตดิ ปัญหาหลกั คือขาดการบริหารท่ีดินทากิน ขาดแหล่งน้าทาการเกษตร ขาดแคลนน้าบรโิ ภคหน้าแล้ง ทรัพยากรจาก
ป่าลดลง การใช้สารเคมี การคา้ ขาดทนุ เปน็ ตน้ ทาให้ปญั หาซับซ้อนกวา่ เดิม
ประเดน็ ที่ 2 ปญั หาคุณภาพชีวิตของราษฎรบนพนื้ ที่สงู คุณลกั ษณะของคณุ ภาพชีวิตในปัจจบุ ันเปน็ ชีวิตแบบ
คนเมืองวิถีชีวิตแบบคนไทยพื้นราบ มีรายจ่ายมาก มีการแข่งขัน ด้านเศรษฐกิจ รายได้ อาชีพ การจ้างงาน มีการส่ือสารด้วย
16
รายงานวจิ ัยการศึก17ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ท่สี ูง ในอดตี และปจั จบุ ัน
เทคโนโลยีสมยั ใหม่ มีการเดินทางด้วยพาหนะรถยนตป์ ิกอัพราคาแพง ประกอบอาชีพท่ีต้องลงทุน ประกอบธุรกิจและทางาน
กับคนไทยพื้นราบ มีหน้ีสินมากข้ึน สภาพครอบครัวห่างเหินกันไม่มีความใกล้ชิดกันเหมือนเก่าห่างไกลวัฒนธรรมประเพณี
ละเลยศิลปหัตถกรรม อัตลักษณ์ความเปน็ ชนเผ่า
ชุดของความคิดที่สมควรใช้เป็นแนวทางการสนับสนุนที่เหมาะสม ต่อคุณภาพชีวิตทั้งปวง คือ (1) จัดการ
สนับสนุนชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตแบบพอเพียงเรียบง่ายใช้ชีวิตปกติดั้งเดมิ คืนกลบั มา (2) มีสิทธิท่ีดินทากินอย่างพอเพียงและ
จดั การใหเ้ ป็นโฉนดชมุ ชนที่ทกุ คนร่วมดูแลเปน็ เจ้าของ (3) การอนรุ กั ษ์วัฒนธรรม ประเพณดี งี ามทกุ ด้าน (4) การสง่ เสรมิ อาชีพ
ที่ม่ันคง การพัฒนาการตลาด ส่งขายระบายสินคา้ ครบวงจร (5) การส่งเสรมิ การศึกษาให้กับบตุ ร-หลานที่ดีมีคุณภาพและไม่มี
ค่าใชจ้ ่าย (6) การมีส่วนร่วมดูแลสขุ ภาพบคุ คลและสุขภาพชุมชน ใหท้ กุ คนตระหนกั ถงึ การสรา้ งสขุ ภาพ
ปัจจยั ทสี่ ะท้อนการเติมเตม็ ชวี ติ
ผลการวิเคราะห์ทิศทางแนวโน้มของชีวิตที่ดีในชุมชนชาติพันธุ์ แต่ละชนเผ่า พบว่า เสียงส่วนใหญ่มีความ
คาดหวังจากทกุ ภาคสว่ นราชการ ให้เขา้ มาดแู ลคณุ ภาพชวี ิตใหม่ได้ ให้สมบรู ณม์ ากขึน้ คอื
ประเด็นท่ี 3 ทัศนคตขิ องคนไทยพนื้ ราบตอ่ ชาวไทยราษฎรบนพ้ืนทสี่ ูง ในปัจจุบันคนพื้นราบเร่ิมยอมรับ
ความเท่าเทียมกันมากย่ิงขึ้น เนื่องจาก..มีความรู้ มีการศึกษาที่มากข้ึน มีการส่ือสารการรับรู้ข่าวสารเท่าเทียมกับคนในสงั คม
การถูกเอารัดเอาเปรียบก็ลดลง เข้าใจกัน รักกัน สามัคคีกัน ต่างก็เทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย์ เช่นเดียวกัน มีศูนย์รวมจิตใจ
เกิดผลดตี อ่ การพัฒนาชุมชนสังคมและความเป็นวัฒนธรรมชาติพนั ธแ์ุ ตล่ ะชนเผา่ อย่างชดั เจน ตามแผนภาพ
17
18
รายงานวิจัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้ืนทีส่ ูง11ใ88นอดีต และปจั จบุ ัน
ประเด็นที 4 ทุนทางสังคมของชุมชนราษฎรบนพืนทีสูง ราษฎรบนพืนทีสูงมีทุนทางสังคม ทีสามารถนําไป
สรางรายไดจ ากกาปปรรรทะะอเเดดง็็นนเทททยี ีี่่ ว44หททลุุนนายททปาารงงะสสกัังงคคารมมขขแบอองง ทชชุุมมนเชชปนนน รราา3ษษกฎฎลรรุมบบทนนสีพพา้ืื้นนมททาี่่ีรสสถููงงนรราํ าามษษาฎฎจรรดั บบกนนารพพอื้้ืนนยททาีี่่สสงููงงเปมมนีีททรุุนนะททบาาบงงสสไดัังงคค มมดงั ททภี่ี่สสาาาพมมาารรถถนนาาไไปป
สสรรา้้างงรราายยไไดดจจ้้ าากกกกาารรทท่อ่องงเเทท่ยีย่ี ววหหลลาายยปปรระะกกาารร แแบบ่งง่ ททนุนุ เเปป็น็น 33 กกลลมมุุ่่ ททีี่ส่สาามมาารรถถนนาามมาาจจดััดกกาารรออยย่่าางงเเปปน็น็ รระะบบบบไไดด้้ ดดัังงภภาาพพ
ปรปปะรรเะะดเเดดน็ น็น็ททที 5ี่่ี 55ชชชุดุดุดคคควววาาามมมคคคดิ ดิิดใใในนนกกกาาารรรศศศกึ ึกึกษษษาาากกลลุม่มุ่ รราาษษฎฎรรบบนนพพนน้้ืื ททสส่ี่ี ููงงง แแแบบบบบบIInnInsssiiddideeeooouuutttแแแลลละะะOOOuuuttsstiisddideeeiinnin
กากกราามรรมมี ีีมมุ ุุมมมมออองงงจจจาาากกกจจจุดุุดดยยยืนืืนนทททีชีี่่ชชัดััดดเเเจจจนนนทททัง้้ังกกาารรมมอองงจจาากกภภาายยใในนนสสสูู่่ภภูภาาายยยนนนอออกกก(((IInnInsssiiddideeeooouuutt))t)กกก็็จจ็จะะไไะดดไ้้ดเเหหเห็็นน็ววนิิธธวีีคคิธิิดดีคเเิดหหเ็็นนหชช็นุุดดชุด
ควคคาววมาาคมมิดคคจดิิดาจจกาาสกกาสสยาาตยยาตตหาาหหรอืรรออืืกกการาามรรมมออองงงเหเเหห็น็็นนอออนนนาาาคคคตตตภภภาาายยยใใในนนเเเหหห็นน็ จจาากกตตนนเเอองงสสู่ภ่ภู าายยนนอออกกกสสสว่ว่ วนนนอออกีกี ีกมมมุมมุ ุมมมมออองงงหหหนนนึ่ึ่งงึง ((OO(Ouuuttsstiisddideeeiinni))nมม) ออมงงอจจงาาจกกาสสกงัังสคคงั มมคม
ภาภภยาานยยอนนกออสกกูสสังูู่่สสคัังงมคคภมมภภายาาใยยนใในนชชชุมุุมมชชชนนนบบบนนนพพพืน้ืื้นนทททีสีี่่สสูงููงงชชชุดุุดดคคควววาาามมมคคคิดิิดดรระะบบบบคคนนนนออกก เเหห็็นนคคนนนภภภาาายยยใใในนนจจจะะะไไไดดด้้เเหหเห็็นน็นคคควววาาามมมแแแตตตกกกตตต่่าางงากกงัันนกันไไปปไปฉฉะะฉนนะ้ัั้นนถถัน้้าาถจจาะะจะ
ใหใใสหหม้ส้สบมมรูบบณรูรู ณณแ บแแ์์ บบบก็คกกวค็ค็ รววจรระจจมะะมมออองใงงหใใหหร้้รรูดูู้้ดดใู หููใใหหเหเ้้เหหน็ ็น็นมมมออองงงทททัง ง้้ังั จจจาาากกกภภภายในสภู่่ ายนออกก ((IInnssiiddeeeooouuuttt)))แแแลลละะะมมมออองงงเเหหเหนน็็ ็นจจจาาากกกภภภาายยายนนนอออกกเเกขขเ้าา้ขสสาภภูู่่สาาภู ยยาใใยนนใน((OO(uuOttussiitddseeide
in)iinnซ))งึ ซซทงึึ่ง่ ังทท้งัง้ั2 22มุมมุุ อมมงออไงงดไไดดข้ข้ขออ้อ้สสสรปุรรปุปุ ดดดังงัังนนนี ีี้้
ทําททใาาใใเหห้้เเน็ หหชน็็นมุ ชชชมมุุ นชชนน ททาาทใใําหหใ้้เเหห้เนน็็ หชชน็ มมุุ ชชชมุ นนชน
ตนตตเนนองเเออองงออยยง่า่าชงงดั ชชเดดััจเเนจจนน ตตนนตเเนออเงงออองยยอา่่ายงง่าชชงดดัั ชเเจจดั นนเจน
สอมดสสอคอองมมชดดออมอุคคงงงชลลชก้้นมมออุุ นั งงอชชกกทนนนนัักุาออททมงยยกกุุติ่่าามมงงิ ติิติิ รรรูู้้จจกั กกััภภภตมู ตตมมนูู ิสนนสสิิเงัอเเงงััคอองคคมงงมมขขขออองงง สสสออมมอมดดออดอคคงงคงลลชชลช้้ออมมุุ ้อมุงงชชงกกชนนกนนัันออนัททอยยทกกุุยาา่่ กุมมงงา่ มงติิตติิ ิ รรูู้้จจกกัั ร้ภภูจตตกมมัูู นนภิสสิ เเตงงมััูออคคนิสงงมมเงัอขขคงออมงงของ
สมวสัอสสดงมมววชเกิ หสสััออมุ าดดน็งงชรชชเเิิกกรนพหหมมุุะาาฒ็็นนัชชบรรรรนนพพบนะะฒฒัั บบาบบนนาา ภกาาภภยกกราาาาใมยยนรรชอใใมมสมุ งนนชชออภเชสสมมุุ หงงานภภูู่่เเชช็นยหหาานนจนน็็นยยาอจจนนกาากออกกกก พภพพภภาฒั าาฒฒััยยยนในนใในานนาาตสตตสสนภู่นนภภูู่่ เาเเาาอออยยยงงงนจนนจจอาออาากกกกกก สสสมมววมวสสััออสัอดดงงดงชชเเกิกิชเหหกิมมุุหาามุ น็็นาชชรรน็ ชรรรพพนนรพนะะฒฒะัั บบฒั บบบนนบนาาา ภภกกาาภาากยยรราานนมมยรชชออออนมมมุุกกงงชออเเชชสสมุหหกงนนภภูู่่ เชน็็นสหาานจจภู่ ยย็นาาาใใจกกยนนาใกน พพภภาาฒฒัั ยยพภนนนนาฒัาาออยตตกกนนนนสสาอเเภภ่่ตููออกาานงงสยยจจเภู่อาาใในนากกงยจาในก
พเฒั กพพิดนเเฒฒััจชากกาชมุิิดดนนกมุชจจชชาาคชนาาชชมมุุ นกกนมมุุชชคคใชชนนนนนนนอ้ ใใตตงนน้้อองง ขนขขเบหปนนธเเน็รบบหหปประคธธรน็น็รรเรรณุมะะพคครรเเเณณณุุมมพพคนเเา่ณณียีคคนนมาา่่ีียยีี /มม// พพพเฒั กเเฒฒัั กกิดนิิดดนนจชาจจชชาาาชมุ าาชชมมุุกมุชกกมมุุชชคชนคคชชนนนนนนนนใตใใตตนอนน้้อองงง พพพเเฒฒัั กกเฒั กิิดดนนิดนจจชชาาจชาาาชชมมุุ าชมุกกมมุุชชกมุคคชชชนนคชนนนนนนนใใตตนนใต้้ออน้องงง ขขนนขเเบบหหนปปเธธน็็นบรรหปรระะคคธรรน็รเเณณรุุมมพพะครเเเณณณคคุมนนพาา่่ีีเยยีีณคนมมา่ียี //ม/ พพเเฒฒัั กกพิิดดนนเฒั จจชชกาาาาชชมมุุิดนกกมมุุชชจชาคคชชนนาชมุ นนนนกมุชใใตตคชนนน้้ออนนงงใตน้อง
18
รายงานวจิ ัยการศกึ19ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพื้นท่ีสูง ในอดีต และปัจจบุ นั
ประเดน็ ท่ี 6 การศกึ ษาราษฎรบนพืน้ ท่สี ูง แบบวฒั นธรรมข้ามคน หรือแบบคนขา้ มวฒั นธรรม
มุมมอง แบบวัฒนธรรมข้ามคน คือ สนใจใส่ใจความเป็นอยู่แบบเรียบง่ายไม่ต้องการฟุ้งเฟ้อ พออยู่พอกิน ใน
สภาพธรรมชาติ ในขณะที่คนต้องดิ้นรนมีการเรียนรู้มีการปรับตัวและแยกตัวเองออกจากวัฒนธรรม ห่างเหินและแยกชีวิต
ออกมาจากวฒั นธรรมมากขึน้
มุมมองแบบคนข้ามวัฒนธรรม คือ คนไม่ใส่ใจความเปน็ ชนเผ่า ค่านิยม ประเพณดี ั้งเดมิ ลดลง นิยมมุมมองแบบ
คนข้ามวัฒนธรรม คือ คนไม่ใส่ใจความเป็นชนเผ่า ค่านิยม ประเพณีด้ังเดิมลดลง นิยมความเป็นคนพื้นราบ รับและทาตามคน
ภายนอก ห่างเหินและห่างไกลชุมชน ไม่สนใจสง่ิ ดที ม่ี ีอยเู่ ดมิ รบั รู้ มองเหน็ แตม่ องข้ามไป เป็นมุมมอง แบบคนข้ามวฒั นธรรม
แต่โดยทางการศกึ ษาเรียนรู้และการวิจัยชมุ ชนชาติพนั ธ์ุทดี่ ีควรไดม้ ีวิธีคดิ เชิงองคร์ วมของการมองการเรียนรู้ใน
ทุกด้าน จะทาให้เกดิ ความเข้าใจได้ว่า ส่งิ ดเี ก่าตอ้ งรกั ษาไว้. สงิ่ ดใี หมค่ วรรับเข้ามา. ปญั หาเกา่ ตอ้ งแก้ไข ปัญหาใหม่ตอ้ งป้องกัน
การมีมุมมองอย่างถูกต้อง มองอย่างรอบคอบรอบด้านจะทาให้ ชุดของความคิดในการจัดการชุมชนพัฒนา
ชุมชนและแกไ้ ขปัญหาชมุ ชนได้อย่างเหมาะสมตาม แผนภาพ
ประเด็นท่ี 7 จุดยืนของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง เพ่ือความชัดเจนในการทางาน เพ่ือความโดดเด่นในการ
ปฏิบัติหน้าท่ีและเพื่อความสง่างาม ของความเป็นหน่วยงานที่พร้อมเก้ือกูลสังคม ดูแลชุมชนพี่น้องบนพื้นท่ีสูงทุกชนเผ่า ต้อง
เริ่มต้นด้วยการสรา้ งความพรอ้ มการพัฒนาตนเองให้เข้มแข็งกอ่ น ด้วยการแสวงหาจดุ แขง็ ของตัวเอง และแสวงหากฎระเบียบ
ทีม่ ีเพอ่ื ทท่ี างานได้อย่างถูกตอ้ ง ซึ่งภารกิจหลักคอื การสร้างกระบวนการพฒั นาสงั คมก่ึงการจัดสวสั ดกิ ารสงั คม ใชก้ ลไกรูปแบบ
บูรณาการกับพื้นทแ่ี กนนาชุมชนและเปน็ คณะกรรมการโครงการ(ศสส.) โดยศูนย์ฯเป็นผู้ประสาน ผู้นาพาการทางานนนั้ จะยึด
แบบสวัสดิการ 7 ดา้ น คือ 1.การศึกษา 2.สขุ ภาพ 3.บรกิ ารทางสงั คม (พพิ ิธภัณฑศ์ ูนยก์ ารเรยี นรู้) 4.ทีอ่ ยู่อาศัย มน่ั คง สะอาด
ให้คนอยู่กับป่า 5.มีงานทา มีรายได้ เช่น การท่องเท่ียวหัตถกรรม มีการสร้างมูลค่าเพิ่ม 6.นันทนาการ และ 7.มีกระบวนการ
ยตุ ิธรรมในชุมชน 19
รายงานวิจัยการศึกษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนทสี่ งู 2ใ0นอดีต และปัจจบุ นั
ประเด็นที่ 8 การจดั การระบบสวสั ดกิ ารสงั คมพืน้ บา้ น/สวสั ดิการสงั คมรปู แบบใหม่ของชุมชนบนพนื้ ทีส่ งู
คาตอบที่ชัดเจนคือ ควรจัดการคู่ขนานหรือจัดระบบสวัสดิการเชิงบูรณาการแบบผสมผสานควบคู่กันไป
ระหว่างการจัดการระบบสวัสดกิ ารสงั คมพ้ืนบ้านและสวัสดิการสงั คมรูปแบบใหม่เปน็ ชุดสวสั ดิการ คือ(ภาคทฤษฎแี ละปฎบิ ัต)ิ
เช่น (1) ระบบสวสั ดิการการสง่ เสริมอาชีพการเกษตรชุมชนอย่างยง่ั ยืน (2) สวัสดิการกองทุนฌาปนกจิ แบบพอเพียง เน้นการมี
สว่ นรว่ มรบั ผดิ ชอบชวี ิตทุกคนร่วมกัน (3) สวสั ดกิ ารกองทุนคุณภาพชีวติ ผู้ดอ้ ยโอกาส ทกุ กล่มุ เปา้ หมาย ทง้ั ชุมชน มสี ่วนรว่ มพฒั นา
สวัสดิการชุมชน (4) สวัสดิการชุมชนส่งเสริมทุนการศึกษา บุตร-หลาน สู่ความเป็นบัณฑิต ให้บุตรหลาน มีแหล่งทุนสนับสนุน
การศึกษา ที่สะดวกและเพียงพอต่อการเรียนรู้จนจบปริญญาตรี (5) สวัสดิการกองทุนออมทรัพย์เพื่อพึงพากันในชุมชน
ส่งเสริมการออมสนับสนุนการพึ่งพากันในกองทุนของทุกคนในชุมชน (6) จัดต้ังกองทุนประชารัฐ-สวัสดิการส่งเสริมศักยภาพ
ชุมชนให้พึ่งตนเองได้ โดยการดแู ลผสู้ งู วัยให้มคี ณุ ค่า ดูแลอาชีพเกษตรครบวงจร ดูแลเยาวชนใหเ้ ปน็ คนดี ดูแลสังคมประเพณี
ใหม้ คี วามหมาย (7) สวสั ดกิ ารกองทุนสนับสนุนหตั ถกรรมพ้ืนบ้านสู่ตลาดโลก (ให้มผี ลิตภณั ฑภ์ ูมิปัญญาพน้ื บ้านทม่ี ีคณุ ค่าและ
มูลค่าต่อชุมชนชาติพันธุ์) (8) สวัสดิการกองทุนสนับสนุนสุขภาพคนในชุมชนเชิงองค์รวม มีกองทุนให้คนดูแลสุขภาพเชิง
ป้องกันและส่งเสริมสุขภาพก่อนรักษาอาการป่วย (9) สวัสดิการกองทุนเก้ือหนุนหมู่บ้าน ด้วย โมเดล ศสส. ศพพ. จัดสรร
งบประมาณเกื้อกูลผู้ยากไร้ โดยไม่ยึดติดกับสัญชาติ สรุปได้ว่า ชุมชนราษฎรบนพื้นที่สูงควรได้รับการเก้ือกูลจากทุกภาคส่วนใน
สังคมแบบมีส่วนร่วมท้ังจากการพัฒนาศักยภาพตามแนวทางของชาวชุมชน และการสนับสนุนจากภาครัฐ และเครือข่ายการ
พัฒนาสงั คมทุกภาคสว่ น
ประเด็นท่ี 9 การสง่ เสริมและพัฒนาสวัสดิการทางสงั คมในชมุ ชนราษฎรบนพ้ืนที่สงู
บทสรุปแนวทางการจดั การสวัสดิการสังคมในชุมชนราษฎรบนพนื้ ทสี่ ูง
ลาดับ ระบบสวสั ดกิ าร แนวทางการจดั การสวัสดิการสงั คมในชมุ ชน
สวัสดิการกองทุนเพอื่ บคุ คล เป็นการจัดการกองทุน ให้หุ้นส่วนชีวิต 3 ฝ่าย คือท้องถิ่น ชุมชนและประชาชนรวมทุนกนั ปฏบิ ัติหลกั
1. กองทุนสาหรบั สขุ ภาพอนามยั จดั สวัสดิการดูแลการเจบ็ ป่วยท้งั กายและใจ เชิงองค์รวม
2. กองทุนส่งเสริมอาชีพในชุมชน เป็นการรว่ มทนุ การจัดสวสั ดกิ ารให้ความรฝู้ กึ ทักษะอาชพี ในชมุ ชน เพ่อื การมงี านทา มรี ายได้ มีตลาด
ครบวงจร รองรบั ดว้ ยชมุ ชนคณะกรรมการอาชพี และทอ้ งถ่ิน
3. กองทุนส่งเสริมการศึกษา บุตร- เปน็ การจัดรว่ มกันของ สถาบันการศึกษาในชมุ ชนทอ้ งถ่นิ และคณะกรรมการบรหิ ารกองทนุ
หลานให้มงี านทา/ปรญิ ญาตรี สนับสนุนกิจกรรมการศกึ ษา ของ บตุ ร- หลานมงี านทาถา้ มคี วามประพฤติท่ีดีสง่ เสริมให้เรยี นจนจบ
ปริญญาตรี
4. สวัสดิการกองทุนดูแลคุณภาพ เป็นการร่วมกันสะสมเงินออมของทุกคนที่ร่วมกิจกรรมเพ่ือพัฒนาคุณภาพชีวิตด้านเศรษฐกิจ สังคม
ชีวิตทกุ ชว่ งวยั และการมชี วี ติ ทม่ี าจากชาวบ้าน ทอ้ งถิ่นและคณะกรรมการกองทนุ
5. สวัสดิการกองทุนสนับสนุนชวี ิตที่ เป็นการระดมทุน สร้างการมีส่วนร่วมในระบบการออม และสร้างทุนชีวติ ผู้สูงวัย ด้าน ลูก- หลาน ให้
ดีของผูส้ ูงวยั ในชมุ ชน ผสู้ งู อายใุ นชุมชนมคี วามสุขและมีความหมาย
6. สวัสดิการกองทุนสนับสนุนการ เปน็ การระดมทุนของระบบคณะกรรมการชุมชนทดี่ แู ลการจัดการ พืชเศรษฐกจิ ชุมชน อยา่ งถกู ตอ้ ง
ปลูกพืชเศรษฐกจิ ครบวงจร ประหยัด มปี ระสิทธภิ าพ ครบวงจรใหไ้ ด้ผลผลิตดี และราคาดีไมม่ สี ารพษิ
7. สวัสดิการกองทุนเพือ่ ชุมชน เป็นการระดมทนุ เปน็ เงินออมจากประชาชนพ่ีน้องรว่ มกจิ กรรมกบั คณะกรรมการบริหารกองทุนชุมชน
สวัสดิการกองทุนเงินออมของ และจากทอ้ งถน่ิ ร่วมใจกันบริหารและพัฒนาใหค้ นและชมุ ชนมีความเขม้ แขง็ แบบมสี ่วนรว่ ม
ชมุ ชน
8. สวัสดิการกองทุนสนับสนุนการ เป็นการระดมทรัพยากรทุกประเภทเพื่อสร้างกลุ่มคน และทรัพยากร บริหารการพัฒนาการแก้ปัญหา
พัฒนาและส่งเสริมเครือข่ายการ ของชุมชน ดว้ ยคนในชมุ ชน และเพื่อคนในชมุ ชนทัง้ ในเชงิ รุก-เชงิ รบั
พฒั นาชมุ ชน
9. สวัสดิการกองทุนสนับสนุนการ เป็นการระดมทุนจากคนในชุมชนและในนามคณะกรรมการบริหารชนเผ่าต่างๆ ได้ร่วมมีส่วนดูแล
พ่งึ ตนเองของชมุ ชน
สง่ เสรมิ พัฒนาชมุ ชนของตนให้เข้มแขง็ มีการระดมทุนที่มกี ารจัดการอยา่ งครบวงจร
20
รายงานวิจัยการศ2กึ21ษ1 าเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้นื ทสี่ ูง ในอดีต และปจั จุบนั
สสววัสสั ดดิกกิ าารรกกอองงททนุ นุ เเพพ่ือ่อื นนบัับสสนนุนุน ชชาาตตพิิพนันั ธธุ์ุ์
กกอองงททุนุนสสนนับับสสนนุนุนกกาารรปปฏฏิบิบัตัติติตาามม เเปปน็็นกกาารรรระะดดมมเเงงินินททนุ นุ ททรรัพัพยย์ขข์ อองงชชมุ มุ ชชนนในในกกาารเรกเกอ้ื ้ือหหนนุนุนใหใหม้ ีกม้ าีกราปรฏปบิฏตับิ ติ ัตาิตมาวมฒั วนฒั ธนรธรรมรปมรปะรเพะณเพขี ณอขีงชอุมงชชุมนชน
1100. . ววัฒัฒนนธธรรรรมมปปรระะเเพพณณี ี เเพพอื่ือ่ ปปรระะโโยยชชนนข์ ์ขอองงสสว่ ่วนนรรววมมใใหหท้ ้ทุกกุ คคนนมมขี ีขววัญญั กกาลาลังใังจใจแและลมะีคมวีคาวมารมกั รักควคาวมาสมาสมาัคมคคั ี คี
กกอองงททุนุนสสนนับับสสนนุนุนกกิจิจกรรมการ เป็นการจดั กาารรใใหห้ม้มเี ีเงงินนิ กกอองงททนุ ุนรรววมมเพเพอื่ ื่อไดได้มม้ีงบีงบปประระมมาณาณกากราถร่าถยา่ ทยอทดอดตอ่ ตวอ่ ฒั วนัฒธนรธรรมรมปรปะรเพะณเพีอณันีอดนังี าดมีงาม
111. . ถถา่ า่ยยททออดดววัฒฒั นนธธรรรรมมปปรระเพณี การตีกรอบ กกาารรถถ่า่ายยททออดดภภูมูมิปิปัญัญญญาาดด้า้านนศศิลิลปปะะหหัตัตถกถรกรรมรจมาจกาชกนชเนผเ่าผใ่าหใ้สหิ่ง้สด่ิงีทดี่มีทีอ่ีมยีอู่ใยนู่ใชนุมชชุมนชไนด้ได้
ส่งเสรมิ ลูกหหลลาานนใใหห้ไไ้ดดเ้ ้เรรยี ียนนรรู้แแู้ ลละะเปเป็นน็ ผผสู้ ู้สบื ืบททออดดภภูมูมิปิปัญญั ญญา/าว/ฒั วัฒนธนรธรรมรม
กกอองงททนุ ุนสสนนบั บั สสนนุนนุ ภภูมูมปิ ิปัญญั ญา เปน็ การจดั กาารรใใหหม้ ้มเี ีเงงินินททนุ ุนแแลละะกกจิ ิจกกรรรมมกกาารรสสนนบั บัสสนนุ ุนกากราเรเยี รนยี รนกู้ รากู้ ราถรา่ ถย่าทยอทดอทดั้งทก้ังากราจรดั จทดั าทสาอื่ สผือ่สผมสเมพือ่เพอ่ื
1122. . รวบรวมบันททึกึกแแลละะนนาาเเสสนนออใใหหผ้ ้ผู้สู้สนนใจใจไดได้ศ้ศึกึกษษาแาแลละฝะึฝกึปกปฏฏิบัิบติัตในิ ใดน้าดน้าภนูมภิปูมัญิปญั าญใานใกนากราเลรือเลกือแกบแบบแบผแนผน
ความเช่ือดัง้ เเดดิมิมทที่ดีด่ ีตีต่ออ่ คคนนชชุมมุ ชชนนแแลละะชชาาตติพิพนั ันธธุ์ ์ุ
กกอองงททนุ นุ สสนนบั ับสสนนุนุนสสววสั ัสดดิการเชิงรุก เปน็ การจัดสววสั ัสดดกิ กิ าารรดดแู ูแลลคคุณณุ ภภาาพพชชวี ีวติ ติ คคนนพพัฒฒั นนาศาศักกัยภยภาพาพชมุชชุมนชแนลแะลสะ่งสเสง่ เรสิมรคิมุณคคุณ่าคคา่วคาวมาเปม็นเปชน็ นชเผน่าเทผ่าุกทุก
1133. . ในในชชมุ ุมชชนนบบนนพพืน้ ้นื ทท่สี ี่สงู งู ชนเผ่า ทั้งสววัสัสดดิกิกาารรเเชชิงิงรรุกุกกกาารรเขเข้า้ารรู้พู้พื้นื้นทท่ี ก่ี การารุกรุกถึถงเึงปเป้าห้าหมามยากยากราพรัฒพัฒนานากากราใหรใ้บหร้บิกราิกราเชริงเชรุกิงรทุกุกทุก
กกิจิจกกรรรรมมใในนชชมุุมชชนนกกาารรมมีบีบรริกิกาารรเชเชิงิงรรุกุกกกับับเคเครืรอือขขา่ ย่ายภภาคาสคังสคังคมมเพเ่ือพก่ือากรารระรดะมดทมรทัพรยัพายการกทรุนททุนาทงสาังงคสมังคในมใน
ชชุมมุ ชชนน เเกกอ้ืื้อกกูลลู ททกุ กุ สสรรรรพพสสงิ่ ง่ิ
ปปรระะเเดด็น็นทท่ี1่ี100 ปปรรัชัชญญาาเเศศรรษษฐฐกกิจิจพพออเเพพียียงงรราาษษฎฎรรบบนนพพื้น้ืนทท่ีสี่สูงูงมมีสีสาารระะสสาคาคัญัญคืคอตืออตบอสบนสอนงอคงวคาวมาตม้อตง้อกงากราแรบแบบบ
ไมไม่เด่เดือือดดรร้อ้อนนมมีหีหลลักักคคือือ11..มมีเีเหหตตุผุผลล 22.. ภภููมมิคิคุ้มุ้มกกันัน 33.. พพออเเพพียียงง44..คคววาามมรรู้ 5ู้ 5..มมีคีคุณุณธธรรรรมมปปรัชรัชญญาเาศเรศษรฐษกฐิจกพิจอพเอพเียพงียตง้อตง้อมงีกมาีกราร
เรเรียียนนรรใู้ ใู้หหเ้ ขเ้ ข้า้าใใจจออยยา่ า่ งงถถ่ออ่ งงแแทท้้ แแลล้วว้ มมีกกี าารรศศึกึกษษาาดดงูงู าานนใใหห้เ้เหห็น็นภภาาพพจจรริงิงจจนนเกเกิดดิ ททัศัศนนคคตติทิทีด่ ี่ดี แี แลละะมมีกีการาลรงลมงอืมปือฏปบิฏัติบจิัตรจิ งิ รงิซึ่งซจึ่งะจไะดไ้สดมั ส้ ผมั ัสผัส
กกับบั คคววาามมรร้คู ู้คววาามมเเขข้า้าใใจจททม่ี ี่มีออี ยยผู่ผู่ า่า่ นนกกาารรลลงงมมือือททาาใใหห้เ้เขขา้้าใใจจ พพยยาายยาามมททาาใใหหส้ ้สาาเรเร็จจ็ เปเปน็ น็ ลลาาดดับบัขขั้นนั้ตตออนน
(เช(คเีวคลิตล่ือใ่ือหนน้ทไไหันหวสว)ม)รัยราาทปษปษันรฎรฎะเะรหเรเดบดตบ็นน็ุกนนทพาทพรี่ื้นี่ื้นณ11ทท11์ใี่ส่ีสหกกูงงู้มมรมรีคะะคีีคุณบบวววาวาภมมนนาเเพกกขขาาช้า้ารรีใวใศจศจิตทึกทึกทษีว่ษ่วีี่ด่า่าาาีมออววาะะัฒักฒไไยรนรนคิ่งคธธขอื ือรรึ้นสรสริง่ม่งิมไดดพมพใี ีใ่ย้ืนนื้นนึดชบชบตุม้าุม้าิดชนชนกนขนขับทอทอสคี่งคี่งิ่งรวเรวารดารษคิมษคงฎๆงไฎรวไไรบปว้ใบน้ในทนหนพุกหมพเื้นรมบู่ ื้นท่ือบู่้าทงี่สน้าี่สูงนโอดูงแะอยบแไะไรมบบไคร่มบหอืคีกยหสือาุดง่ิยสรทนุดพงิ่ ่ีต่ิทงนัฒอ้ี่ติ่งแนง้อลพาแงะัฒลพกแะานัฒบแราบนศบปพาึกบรปษลับพราวปลับชัตรวปุดุงรัตรุงร
ชคีววิตาใมหร้ทู้เันชิงสวมัฒัยนทธันรเรหมตพุกื้นาบร้าณน์ใหซ้มึ่งสีคื่อุณคภวาาพมหชีวมิตายทท่ีด้ังีมศาลิ กปยะิ่งหขัต้ึนถไกมร่ยรึดมตปิดรกะับเพสณ่ิงเีดคิมวๆามไปเชทื่อุกเแรลื่อะงวโิถดีชยีวไิตมต่ม่าีกงๆารใพนัฒควนาามกเปา็นรศชึกนษเผาา่ ชุด
คสวมามัยรใู้หเชมิง่วจัฒึงนตธ้อรงรมมีกพาื้นรบม้าอนงใซหึ่ง้เสห่ือ็นคคววาามมหเมปา็นยวทัฒ้ังศนลิ ธประรหมัตทถ่ีแกทร้จรรมิงปทร้ังะในเพสณถีาคนวกาามรเชณ่ือ์หแยลุดะนวิ่ งิถีช(Sีวtิตaตti่าcง)ๆแใลนะคมวอางมดเปูส็นภชานวะเผา่
สกมาัยรใเคหลม่ือ่ นจไึงหตว้อ(งDมyีกnาaรmมicอ)งทให่ีเก้เิดหก็นาครแวลากมเเปปล็น่ยี วนัฒทานงธสรังรคมมทเพ่ีแื่อทค้จวารมิงอทยั้งู่รใอนดสถเพา่ือนกกาารรพณัฒ์หนยาปุดรนับ่ิ งตัว(Sเtพaื่อtiกcา) รแพลัฒะนมาอตงนดเอูสงภทา้ังวะ
กชาวีริตเคชลมุ ่ือชนนไแหลวะ(ชDนyเnผaา่ mic) ที่เกิดการแลกเปลีย่ นทางสังคมเพ่ือความอยู่รอด เพ่ือการพัฒนาปรับตวั เพื่อการพัฒนาตนเองทงั้
ชีวิต ชุมชนและชนเผ่า
21
22
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนท่สี ูง ในอดีต และปจั จบุ ัน
22
เปเป็นห็นเว่ปหง็น่วโซงหส่คโว่รซณุ งสุป่คโภรผซณุ สปุาล่คพรภกผุณุปชาาลภวีผรพกติวาลชาตพเิ กควีราชารติมววีราแตเิติวะคผาหติเรคนมาข์ ารภแมอ้ะาาผแมหะพผนูลหข์ นจภ์ข้อภาาอ้ มกาพมกพูลลู าจจราสากมักกกภาาารษรสสณมัมั ์ ภภกาาลษษ่าณวณไ์ด์ ว้กกา่ลลา่ชา่ วุมวไชดไนด้วภว้า่ าา่ ชคชมุรมุัฐชบนชนภนพาภคนื้ ารทคฐั ่ีสรบงู ัฐยนบงัพคนื้นงพมทื้นีสส่ี ภทงู ยาี่สพังูงคปยงญัังมคหสี งาภมกาสีาพรภปพาญัฒั พหนปาาัญทก่ีหาราพกฒั ารนพาทฒั ่ี นาที่
22
รายงานวิจยั การศึก2ษ3าเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ทส่ี งู ในอดีต และปัจจุบนั
ลาพัง ต้องอาศยั กราารษสฎนรบับนสพน้ืนุนทก่ีสารูงรยเิ รังค่ิมงแตล้อะงใมหีปโ้ อัญกหาาสไมเ่นก้ือ้อยกกูลวช่า่ว1ย0เปหรละ2ือก3จาารกภแาลคะรจฐั าหกลสาภยาภพาปคสัญ่วหนา ชุมชนไม่สามารถดาเนินการได้โดย
เพี่อท่ีจะบรรเทาปัญหาหรือสร้าง
เสริมศักยภาพชีวิตของชุมชรานษใฎหรบ้เนขพ้มืนแทขีส็งูงมยาังคกงมตอางกมขีป้ึนญหใานไมขนณอยะกทวา่ีค1น0พปร้ืนะรกาารบตแ้ลอะงจมาีคกวสภามาพเขป้ญาใหจาตช่อุมรชานษไมฎสราบมานรถพดื้นําทเนี่สินูงกมาราไกดโขด้ึนย แต่
ราษฎรบนพ้ืนลําทพ่ีสังูงตกอ็ตงอ้อางศไัยมก่คาริดสไนปับเสอนงุนวก่าาครรนิเรไมิทแยลพะใ้ืนหรโ อากบาสมอเกงือตกนูลเชอวงยไเหมล่ดอื ีไจมา่นกภ่าาไควร้ใฐัจหลไมาย่กภลาค้าสสวนนทเพนีอาทดีจ้วะยบทรรุกเทคานปไญดห้ราับหรรู้วือ่สารคา นงไทย
ราษฎรบนพ้ืนเสทรี่สิมศูงักกย็คภือาพคชนวี ไติ ทขยองมชมุีสชัญนชใหาเตขิไมทแยข็งแมลากะขมนึ ีใจในเปข็นณไะททยีคภนพายนื รใตาบ้รตัฐอธงรมรีคมวนามูญเขกา ใฎจหตอมราายษแฎลระบสนถพาืนบทีสันูงพมรากะขมึนหาแกตรษาัตษรฎิยร์องค์
เดียวกนั มี 3บสนถพาืนบทนั ีสหูงกลต็ ักอ งเไปมน็คสิดไิ่งปยเดึอเงหวานคยี่ นวไทจิตยพใจนื คราวบามมอเปงต็นนคเอนงไไทมยด ไีเมชน่นา เไดวยีใ จวกไมับกคลนาสไทนยทดนาว้ ดยว กยนั ทยุกคังพนไบดวรา่ับใรนูวชาคุมนชไนทขยรอางษรฎารษบฎนรบน
พมทีาภื้นงูมสทิปังี่สคัญูงมญทมา่มีีทพอีมมมพุน้ืนยีีีภืนท3ทบู่ใูมทุนน้สาิาปีสชทนถงญูงมุาาสดญกบชงั้าง็คาันนสนคพือัหงกืนซมคลคาบนึ่งักใมรทนาไเทเในุนชปกนยดุนทมษชามสุชานตมีิสงงกนรชยัญสานมึดกรงัชเมาเคาหากการตมนษกมดิไียใตทมนูาแวรยาจยชลกยิตทแุมสาใทล้ัชุขรงจังะดทคนภทมูแวุนเาุีในลาหพจทมสทลเเุขาปกปาา่ ภงนงนนาสาสไรคมี้พทัังงดนศี ยคคกาไักภทมมาเยนารยใใยดนภนเินชใําตาตชตนเัพนวรัีววเดัฐคินสิตคียธชนูงนรวมีวมรกิตเีคามเัปบปวกมนคนาตีค็ูญนนวมว่อวไิถากเทกิถชีมชฎยาีื่อเชีวหดชริีวตวมือนมิยตคาาีศมกยวคไีศาันแปาวสาลมพายสนะเมังนัฒปสาพเาถนนปบแแาชวา็นลบลาตนัะนะชใอ่เนมมพนผยชีปีปรเาุมอรผะราชมดก่าาชนหาชญสขกราญอรชกใาช้างาษช์รรวงชัตาใาบเีชววรษสาิิย้ตชบฎรนอีบิมวร้างรบินนตใควหนพบเมรดพเ้ถืนนปวียืนึงมทพว็นมทกถีีทสื้ขนีส ันึงูุนงูงอทมงี่ีทสใชูุนง้
ทม่ี ีคุณคา่ ทางทวาัฒงสนงั คธมรทรมี มอี ตยาใู นมชภมุ ูมชนสิ ังซคึงมททุนท่ีจาะงเสกังิดคมมูลในคชา่ ุมเชพนม่ิ เไหดล้อานยีม่าศีงมักยาภกามพาสยูงมสา่งกเตสอ รกมิ าแรลนะําไสปรพา้ ฒั งสนราตรคอ ย์ศอักดยสภราาพงเชสมุริมชในหบเปนนพขื้นองทใช่ีสูงให้
เข้มแข็งมากขทึ้นมี ีคสุณ่งคผา ลทตาง่อวเัฒนน่อื ธงรใรหม้มตีกามารภจูมดัิสงักคามรทดีจา้ ะนเกสดิ วมัสลู ดคกิ าาเพรมิสไังดคอมยใานงมชาุมกชมนายแบสงบเสผรสมิ มแผลสะสารนาทงส้ังรสรวคัสศ ดกั ิกยภาารพสชงั มุคชมนพบ้ืนนบพ้านื นทแีสูตงใ่ลหะ ชน
เผ่าและสวัสเดขิกมาแรขส็งมังาคกมขสึนมสัยงผใหลตมอ่ เจนะอื ทงใาหใมหกี ้เากริดจดัผกลาทรดาางนกสาวรัสบดรกิ ิหาราสรังกคามรในพชัฒุมชนนาแชบุมบชผนสมรผาสษาฎนรทบังสนวพสั ดื้นิกทาี่สรสูงงัทค่ีมมีปพืนรบะาสนิทแธติภล ะาชพนและ
บรรลุผลการเพผฒัาแนลาะรสาวษัสฎดิกราบรนสพังค้ืนมทส่ีสมูงัยอใหยม่าง จยะั่งทยํานื ใหโเดกยิดมผแีลนทาวงทกาางรกบารริหพารฒั กนาราพราัฒษนฎาชรุมบชนนพร้ืนาษทฎี่สรงู บดนังพนืนี้ ทีสูงทีมีประสิทธิภาพและ
บรรลุผลการพัฒนาราษฎรบนพนื ทีสงู อยา งยงั ยืน โดยมแี นวทางการพัฒนาราษฎรบนพืนทีสงู ดังนี
พกฒั รนะบารวพานกฒษรกนะฎาบารรรวบศานึกษนกษฎพารรา้ืนบศกทึกนาษีส่ราูงนการง
วเิ คราะห์ สวภเิ คารพาะห สภาพ วิเควรเิ าคะรหาะ์คหวคาวมาม
ปัญหาการปพญ ัฒหนาาการพัฒนา ตอ้ งตกอางรกพารัฒพฒันานา
แนวทาแงนกวาทรพาชงมุัฒกชานนราพัฒนา
ชมุ ชน
ทศั นคตขิ องคน วาทกรรมการ
ทศัไทนยคพตน้ืิขรอางบคนไทยพนราบทนุ ทางสังคทมุนทในชางุมสชังนคมใน
ชุมชน วฒั นธรรม จดุ ยนื ศพพ. ศวกึ ษาทาวกฒั รนรมธรกรามร
ศึกษาวฒั นธรรม
วัฒนธหรลรมากหลาย จดุ ยนื ศพพ.
หลากหลาย
ความ น คง
ของคน
ความมนั่ คง
ขพอัฒงนคานการของชมุ ชน
พฒั นการกางรพขาอตงนชเอมุ งชขนองชมุ ชน
การพง่ึ พาตนเองของชมุ ชน
ผลลพั ธก ารพฒั นา
มีชนเผาคณุ ภาพ ผลลัพธชก์ มุ าชรนพแัฒหงนกาาร สงั คมชุมชนบน
ส งู พฒั นา
เรียนรู
สังคมชุมชนบน
มีชนเผา่ คุณภาพ ชมุ ชนแห่งการ พนื้ ทสี่ ูงพัฒนา 23
เรยี นรู้
4.2ร.า3ยงผาลนกวาิจรยัวเิกคารราศะึกหษข์ ้อาเมปูลรจยี าบกกเทารยี สบนกทานราพกัฒลมุ่นยาบอ่ ยนแพตนื้ ่ลทะพ่ีส2ูง้นื 4ท2ใ2น่ี44อดีต และปจั จบุ ัน
4.24.3.2.ผ3ลผกใปลานรกรกวาะาเิรใเครนดวรจิเก็นใาคัดนาะทรรกกหา่ีจาาะข1ดัรรห.อจกส์ขมัดาสน้อรลูกภทสมาจานนรูลาพสาทกจกนปนกาลทกาาัญมุ่รกนกสหลยาานรกุม่อาสลทยกยนมุ่อนขาทยรอาอ่ขนกพงยอแลาัฒขงกตมุ แอลน่ลยตงมุ่อะาแล ยพรตะอ่แาื้นพล่ ยตษะทนื แลพฎที่ ตะมน้ืรี พ่ลมีหทบะืนหีวัี่นพมทัวขพื้นหีข้อี อทัว้ืนสขส่ีาทอ้ําคี่สคสญั ัญูางค7ส7ญั รปปุ7ปรรไะปะดเเรดด้วะ่น็าน็ เสดไไ็นภดดาขข้ไพดออ้ ้ขปสสอ้รัญรปุสปุ หรดดปุาังังปนดนีรัง้ีนะี้เด็นปัญหาการพัฒนา
ราษฎรบนพน้ื ทีส่ งู ท้ังปในรอปะดเรดีตะ็นเแดทล็นีะ1ทป.ี่ัจ1สจ.ภบุ สาันภพยาปงั พคญปงหมัญาีอหกยาู่ กซรพา่ึงตรัฒพ้อนงัฒศานรึกาษาษราาฎวษิเรคฎบรรนาบพะนหืนพ์ทร้ืนีสบั ทูงร่ีสู้ สูงเรรุปสยี รไนดุปรวไใู้ดาหส้ว้เภ่าขสา้าพภใจาปพญพปหรัญาอ้ ปหมรากปะาเรรดะเ็นเขดป้า็นญถปงึหัเญพาหก่ือาากรกาพารรัฒพพนัฒัฒานนาา
ราษฎรราบษรนฎาษพรบฎนื้ นรทบพ่ีสนืนงู พทอนื้ีสยทูงา่ ท่ีสงมังูงใทปีนั้งรอใะนดสอีตทิดแตีลธะแภิ ปลาะจพปจตุบัจ่อจันไบุยปันงคยโดงังมคยีองมมยตี อีู าซยรึง ู่ าตซงอ่ึงตงสศอ้ รึกงปุ ศษึกาผษวลเิากควราิเารคะวรหิเาคะ รรหับา์ ะรับูหรเ์ รู้ายี ยเนรกยีรานูใ รหรปเใู้ ขหญั าเ้ ใหขจา้ ใรพจารษพอฎมร้อกรมบารกนเาขพราื้นเถขทึงา้ เ่สีถพึงู อืเพดกอื่าังรนกพา้ี รัฒพนัฒานา
ราษราฎษรฎบรนบพนืน พท้นื สี ทงู อ่ีสยงูสอาภงยามา่พีปงปมรญั ปีะสหรทิะาใสธนิทภอธาดพภิ ตี าตพ9อตไปป่อรไะโปดกายโรดมยีตมารีตาางราสงรุปสรผุปลผกลาสรกภวาิเรพควรปเิ าคญั ะรหาาะร ใหานยร์ ปกาัจยาจรกบุปานัรญ ปห8ญั าปหรราาะษรกาฎาษรฎบรนบพนืนพทนื้ ีส ทงู ี่สดูงังนดีังน้ี
1. ปญั หาสทภด่ี าสสินพภภทปาาพาญพกปปหินญัญัาใหหนาาอใใดนนตีออดด9ตีตี ป99ระปปกรราะะรกกาารร 1. สเอภกาสสสพภภาปาารพญพสปปหิทัญญัาธใหิท์หนาี่ดาปใใินนจนทจปปุบาัจัจกันจจินุบบุ 8นั นั ป88ระปปกรราะะรกกาารร
2. ปัญ1.หป11าญ..ดปปห้าัญญันาหอหดาาาินทชททีด่พี่ีดํานิ ินกททินาากกินนิ 21. .กเ1า1อ.ร.กปเเสออรากกะรสสกสาาอิทรรบสสทิทอทิ ดาธธนิชิท์ ์ทิ ทีพดี่ ีด่ ําินินกททินาากกินิน
3. ปัญ2.หป22าญ..หปปหนญั ญัาส้ี ดหนิหาาานดดอ้าา้ านนชออพี าาชชพี ีพ 32. .คก2ว2า.า.รกมกปายารรราะปปกกรรจอะะนบกกอออาบบชออพี าาชชีพพี
4. ปัญ3.หป33าญ..จปปหาัญกญัาหกหหาาารหสหเนินปนีส้ ี้สลินินย่ี นแปลงทางสังคม 43. .สค3งั3วค..าคมคมวชวยาามุ ามมชกยยจนาานกกสจจมนนยั ใหม่
5. ปญั4.หป44าญ..ยปปหาญัเัญาสจหหพาาากตจจกิดาาากกรกกเาปารรเเยปปนลลแ่ยี ี่ยปนนลแแงปปทลลางงงททสาางั งงคสสมงั ังคคมม 54. .ยส4า4งัเ..สคสสมพังงั ชคตคมุมดิมชชใชนนมุ มุ ชชชสนุมนมชยัสสนใมมหยั ยั มใใหหมม่ ่
7986....ปกปปัญาญัญั97865รห.....ปหหจกปปปา8769579685ญาัดานาญญญ..........วสปกรปหา้กปปปกปปปหหหัฒจัญญัาขญัาาัญญััญาัญััญญาดัาารรนอหชรหวยสเกหหหจาํหหหจรงธาาัฒาัญาาาดัขาา่อืชานัดาารตเนรวสยนกสอชวยสรงกมุา้เิา้ัฒาญัาพงฒัธคมาญัาขาชขเอรชรเตรนนสตอชนสอนชเรงมุเิรพงธิดการพงธคามชอื่ชรตือ่ชับรตตนตนรงมุิรงมุดิิปกิดคมคมชชับา่นนนนปกกับาับปปา่ า่ 6875876... ....คสสสคยส8675งิ่าุณ8576างาุณแ....ธ....แเธภาคสยสวสภคสยสาวาราิง่าณุดพาิงาุ่ณารดพณแเธแเธลพณสตภลสภาวชาวอ้สพดิชาอรพสดารดีวมพขุใณวีตมพุขณลตลนิตชิตดิชชอ้ิดชส้อสสชุมใวีุมมใขุีวมุขุขุมนนติชชชติชชภชภสชนนสุมุมนุมาาุขุมขุชชพพชภชภนนนานาพพ
มีความมีคตมว้อีคางมวกาตามอรตงปมก้อรีคางะรวกเปมาาดรมีรค็นปะมวคทเรีคาดาะมี่วด็น2เาคดหท.มา็นวีคดค2ทังหาว.แ่ี ดาว2คลหัมง.วะแวตคาปลัง้มอวแะราตงาลปมกอระรตาถงาปกร้อนรรขาถงาารกนจอรขาถาะงรจอนรไขะงดาารจอไษ้รดาะงับฎษรรไกัดบราฎาบษ้รกรรับฎานบดรกรนพูแดาบพ้ืนูลรแนืนดทลแพูแทลี่ส้ืนลีสะูงทแะูงใสลในี่สสนนะูงนกับกใสับานสานรสกรนับพนพาุนสุนัฒรัฒนแพแนนุลนลัฒาะแาะนมลมาะีีสสกกมวล่วลีสนกาน่าว่วลรวรไนว่าไ่วดดวมรมวไ้่ววใใาดน่มาน้วกปใก่าปนารารรกปะระพาชรพชรัฒะาพัฒาชชนชนัฒานานชรนชานารุมชาษารชุมาษฎุมนษชรฎชขฎนบรนอรนขบขงบพอนตอนืงนพนงพตทตเ้ืนื้นนอีสนททงูเงเอี่สอี่สงูงงูง
ด้วยเปดว้าดยห้เวมปยาาเยปหว้าม่าหาใยมหวา้ชายุมใวหช่าชในหุมม้ชีคุมนวชมานีคมมวสีคาามวมสาามารมสถาใรมนถากใรนถากใรนาพรก่ึงพาพรึงาพต่ึงานพตเนาอตเงอนแงเแลอละงแะสลสาะามมสาารรมถถาพพรัฒถัฒพนนัฒาาชนชุมุมาชชุมนนชตตนนตเเอนองเงไอไดงดอไ้อดยย้อา่างยงย่ายังงย่ังยยืน่ังยืนโืนดโยดโดมยยุงมเมุ่นงุ่งเนเนนก้น้นากรกาารร
แก้ปัญแกหแปากญแ้ปบหัญบาหแมาบีสแบ่วบมนบีสรมว่วีสนม่วรแนวลมระ่วแจมลรแะิงลจใะรจิจงใมรจิงีคใมวจีคามวมีคาตมว่อาตเมอนตเ่ือน่องือเนงท่ือ้ังทงภังทภา้ัคงาภคปาปรคระปะชรชาะาชชนานชภภนาาคภคสาสคังังคคสังมมคภภมาาภคคารรคัฐัฐแรแัฐลลแะะลภะภาภาคคาทคทอท้อง้ถองินงถถิ่รนิ่นวรมร่ว่วมมมือมมกือือันกกันัน
ตามแตผานมตภแาามผพแนตผภน่อาภพไปาตนพอี้ตไปอ่ นไปี น้ี
24
รายงานวจิ ยั การศกึ 2ษ5าเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้นื ท่ีสูง ในอดตี และปจั จุบัน
ประเด็นที่ 3. จดุ ยนื การทางานของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้นื ทส่ี งู (ศพพ.) ทง้ั 16 แหง่
จดุ ยืนของศูนยพ์ ัฒนาราษฎรบนพนื้ ทสี่ งู ในการพฒั นาชมุ ชนอย่างยั่งยืน สรุปได้ดังนี้
1. ศูนยฯ์ ต้องเป็นแหล่งรวมข้อมูลการพัฒนาชาวเขาหรือชนเผา่ หรือราษฎรบนพนื้ ทสี่ ูงในทกุ ด้านอยา่ งมีระบบ
สามารถสืบค้นและแสวงหาแลว้ ใชไ้ ด้ทนั ที เช่น ข้อมูลดา้ น 1) ฐานประชากรทุกชนเผา่ 2) ชมุ ชนทุกแห่ง 3) วิวัฒนาการภูมหิ ลงั
ประวัติศาสตร์ชนเผ่า 4) วัฒนธรรมประเพณี 5) ศิลปะหัตถกรรมและบริการให้ชุมชน 6) ภูมิปัญญาปราชญ์ชาวบ้าน
7) การศึกษาชุมชน 8) เศรษฐกิจชุมชน อาชีพรายได้ 9) ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 10) สาธารณสุข
11) อาชญากรรมภยั คกุ คามในชุมชน 12) ยาเสพติดในชุมชน
2. ศูนย์ฯต้องแสดงจุดยืนการทางานแสดงบทบาทหน้าที่ที่ชัดเจน คือเป็นหน่วย 1) ประสานการพัฒนา
ชุมชนและราษฎรบนพ้ืนที่สงู ทุกดา้ น 2) ส่งเสริมความเข้มแข็งของการพฒั นาวัฒนธรรม 3) สนับสนนุ การพัฒนาเชิงบรู ณาการ
สร้างชุมชนชนเผา่ ให้พึ่งตนเองได้อย่างย่ังยืน 4) ประสานการปฏิบัติการหรอื สิทธิหน้าท่ีความเป็นพลเมืองไทยท่ีมีคุณภาพและ
คณุ ธรรม 5) ประสานการพัฒนาความรู้ชาติพนั ธุแ์ ละภูมิปัญญาท้องถ่นิ ใหเ้ ขม้ แขง็ ยัง่ ยืน 6) พี่เลย้ี งสนบั สนุนการจดั วฒั นธรรม
ชนเผา่ เพอื่ ความเขม้ แขง็ เชงิ บูรณาการ 7) การศกึ ษาวิจัยและพฒั นาชมุ ชนและวฒั นธรรมชนเผ่า เพอ่ื ความเขม็ แข้งเชิงบรู ณการ
3. ศูนยพ์ ฒั นาราษฎรบนพ้ืนทีส่ งู ต้องแสดงบทบาทและหนา้ ท่ีในการเข้าใจ เข้าถงึ และพัฒนาชุมชนราษฎร
บนพ้นื ท่สี งู ที่ ทจี่ ริงจังต่อเนื่อง จนงานพัฒนาบรรลุผลสาเร็จ สรา้ งความเชื่อมั่นศรทั ธาให้กบั ชนเผ่าอยา่ งจรงิ ใจ
4. เป็นหน่วยงานแกนนาประสานการทาโครงการประชารัฐด้านสวัสดิการสังคมพ้ืนบ้านและสวัสดิการ
สังคมรูปแบบใหม่ในชุมชน
5. บุคลากรของศูนย์ฯต้องมีความรู้ความสามารถรอบด้านอย่างน้อย 10 ประการ คือ มีความสามารถ
ในการ 1) วางแผนงานครบวงจร .2) ประสานงานเชงิ สร้างสรรค์ 3) การสร้างและพฒั นาเครือข่ายพฒั นาสงั คม 4) การสอื่ สาร/
หรือทักษะการถ่ายทอดข้อมูล 5) ในการศึกษาวิเคราะห์ศักยภาพชุมชนอย่างเปน็ ระบบ 6) ในการวิจัยแบบชาติพันธุ์ วรรณา และ
วิจยั เชิงประจกั ษแ์ บบมสี ่วนรว่ ม 7) ในการฝกึ อบรมพัฒนาชาวเขาในด้านอาชพี และวัฒนธรรม 8) ในการทางานเปน็ ทมี เชงิ รกุ ม่งุ สู่
ความสาเร็จ 9) มีความจริงใจต่อบทบาทหน้าที่และชาวชุมชนบนพื้นท่ีสูง และ10) มีความภาคภูมิใจในการทาหน้าท่ีเพื่อ
ประโยชนส์ าธารณะของชมุ ชน
6. สนับสนุนส่งเสริมการพัฒนาสวัสดิการสังคมในชุมชนชาติพันธ์ุทั้งในด้านการศึกษาบุตรหลาน ด้านสุขภาพ
ดา้ นวัฒนธรรม การประกอบอาชพี และดา้ นคุณภาพชวี ิต
25
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นที่สูง ใ2น6อดตี และปัจจบุ ัน
7. ศนู ย์ฯมรี ะบบการจัดการงานองคก์ รท่ีดี กลา่ วคอื 1) มคี วามตอ่ เน่ืองในการปฏบิ ตั ิงาน 2) มนี โยบายการ
ให้บริการสาธารณะเชิงสร้างสรรค์ 3) มีงบประมาณการจัดการท่ีเพียงพอต่อการให้บริการประชาชน 4) มีการส่ือสาร
ประชาสัมพันธ์การทางานและการส่ือสารองค์กรท่ีดี 5) มีคู่มือเป็นแนวทางการปฏิบัติงานที่มีมาตรฐานทั้งด้านบริหารและ
บริการ วชิ าการและการสนบั สนุนชุมชน 6) มีระบบธรรมภิบาลการจัดการทด่ี มี คี วามโปร่งใส ถูกต้องชดั เจนตรวจสอบความจริงได้
นอกจากน้ี ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ในยุคปัจจุบันต้องเน้นคนเป็นศูนยก์ ลางให้ชาวบ้านเป็นศูนย์รวมการ
พัฒนา พัฒนาคน พัฒนาชุมชน และสิ่งแวดล้อม ให้สามารถอยู่ร่วมกันได้ ให้คนอยู่กับป่า ให้ป่ามีคน คุ้มครองคน ท่ีอยู่กับป่า
ด้วยความจริงใจ ในรูปแบบการบริหารการพฒั นาคนเปน็ ศนู ย์กลางเพอ่ื การจดั การ ปา่ ของชมุ ชน ดังน้ี
สรุปได้ว่า ศูนย์พัฒนาราษฎรพ้ืนท่ีสูง(ศพพ.)ในปัจจุบันต้องเตรียมการปรับเปล่ียนชุดความคิด(Mind Set)
สู่ความพร้อมการเป็นศูนย์ประสานการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูงเชิงสร้างสรรค์ในประเด็นสาคัญต่างๆเช่น เป็นศูนย์ฯท่ี
1) มีองค์ความรู้การพัฒนาคนชุมชน สังคมราษฎรพ้ืนที่สูง 2) มีบทบาทหน้าทีสอดคล้องกับความชานาญของตนเอง
3).ปรบั เปล่ยี นชดุ ความคิด(Mind set)ใหม่ สกู่ ารใหบ้ รกิ ารเชิงรุก ให้บรกิ ารเชิงสรา้ งสรรคแ์ ละบูรณาการการพัฒนาเชงิ องค์รวม
4) มีความพร้อมการเป็นหน่วยเคลื่อนท่ีสู่ชุมชนมีชุดเคล่ือนที่พร้อมให้บริการสาธารณะสู่สังคมราษฎรบนพ้ืนที่สูงอยู่เสมอ
5) สร้างส่อื หรอื พัฒนาเครือข่ายให้มีความรจู้ ริง มคี วามเข้าใจจรงิ และมจี ติ สานักสาธารณะเพ่ือส่วนรว่ ม 6) สร้างมูลคา่ เพม่ิ การ
ทางานในชุมชนทั้งด้านวัฒนธรรมประเพณี ศิลปหัตถกรรมและอัตลักษณ์ความเป็นชนเผ่า รวมถึงการใช้ทุนทางสังคมที่
เหมาะสม 7).มอี งค์ความรแู้ ละความชานาญในการสรา้ งสรรคส์ วัสดิการสงั คมแบบมสี ่วนร่วม 8) สร้างการยอมรบั ความเช่อื ม่ัน
ความศรัทธา จากบุคคลและหน่วยเก่ยี วข้องอย่างยั่งยืน 9) มีระบบข้อมูลชุมชนเพื่อการพัฒนาราษฎรพ้ืนท่ีสงู และแก้ไขปัญหา
ชาวบา้ นดว้ นการใช้ปญั ญามากกว่าการใชเ้ งนิ เปน็ ใหญ่
26
รายงานวจิ ัยกา2ร7ศกึ2ษ7าเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนที่สงู ในอดตี และปจั จุบนั
ประเปดรน็ ะทเดี 4น็ .ทแน่ี 4ว.แทนางวกทาารงพกฒัารนพาัฒศกันยาภศกัาพยภชาุมพชชนมุเพชอืนกเพารือ่ พกงึาตรพนเง่ึ อตงนขเอองงรขาอษงฎรารษบฎนรพบืนนทพสี ื้นูงทีส่ ูง
4.1 4ก.ร1ะบกวรนะกบาวรนพกฒั ารนพาฒัศกันยาภศากั พยชภุมาพชนชุมเชชงิ นรเะชบิงบระ:บ4บข:ัน4ตอขนั้นตอน
(4)ปร(4ะเ)มปินระแเลมะินและ (1) ส(าํ 1ร)วสจาแรลวะจและ (2)วเิ (ค2ร)าวะิเคหรแ าละะห์และ
ปรับปปรรงุ บั กปารรพุงกฒั านรพาัฒนา กําหนกดาปหญ นดหปาคญั วหาามความ กาํ หนกดาศหักนยดภศากั พยภาพ
ตองกตาอ้รขงกอางรชขมุ อชงนชมุ ชน ชมุ ชนชมุ ตชอ นงทพตี่ ฒั ้อนงพาัฒนา
ศกั ยภศากั พยชภุมาชพนชุมชน
(3)ดาํ (เ3น)ินดากเานรนิ การ
พัฒนพาศัฒกั นยาภศากั พยภาพ
ชมุ ชนชแมุ บชบนมแีสบวบนมีส่วน
รว ม ร่วม
การกพาึงรพพา่ึงตพนาเตองนขเอองงขชุอมงชชนุมรชานษรฎารษบฎนรพบืนนทพีส้ืนูงทจี่สะูงตจอะงตม้อีแงนมวีแทนาวงทเชาิงงกเชริะงกบรวะนบกวานรก4ารขัน4ตขอ้ันนตอน
1) ม1ีศ)ักมยีศภักายพภพาึงพตพน่ึเงอตงนไเดอใงนไดดา้ในนดก้าานรจกัดากรจาัรดนกําารสนิท้าธสิทิทีดธินิทที่ดําินกิทนา2ก)ินม2ีศ)ูนมยีศเรูนียยน์เรรีูยกนารรจู้กัดากรจาัรดอกาาชรีพอากชาีพรเกกาษรตเกรษครตบรควงรจบรวงจร
3) มี3ศ)ูนมยศีกนูารยเก์ รายี รนเรรียูแนละร้แูถลายะทถา่อยดทวอัฒดนวธัฒรนรมธรปรรมะปเพระณเีอพนัณดอี ีงนั าดมีง4าม) ม4ีศ)ักมยศี ภกั ายพภกาาพรกสางรเสสร่งิมเสแรลิมะแสลระา สงรส้ารงรสครศรลิคป์ศหลิ ปัตถะกหรตั รถมกชรนรมเผชานเผ่า
5) ชุม5)ชนชุมใชชทนุนใชท้ทาุนงสทังาคงมสเังพคือมกเพารื่อพกัฒารนพาัฒศันกยาศภักายพภอายพางอยยัง่ายงืนย่ังเยชืนนเชท่นุนททาุนงทวัฒางนวธัฒรนรธมรทรุนมศทิลุนปศหิลัตปถะกหรัตรถมกชรนรเมผชานทเผุน่าภทูมุนิปภญูมญิปาัญญา
พืนบพา้ืนนบท้าุนนมทนุนุษมยนปุษรายช์ปญราชชาญวบช์ าานวบท้าุนนวทิถีชุนีววิติถเีชรีวียิตบเงราียยบดงงั่าเยดดิมง้ั ทเดุนมิททาุงนธทรารงมธชรารตมิแชลาะตสิแงิลแะวสดง่ิ ลแอวมดล้อทมุนปทญุนญปาัญหญลกัาหคิดลเกั ศคริดษเฐศกรจิษฐกิจ
พอเพพียองเพทียงุนกทารุนมกีสาวรนมรีสว่วมนจรา่วกมทจุกากภทาคุกสภวานคส6่ว)นพัฒ6)นพาัชฒุมนชานชสุมูคชวนาสมู่คเปวานมชเปุมช็นนชตุมนชแนบตบ้นแเชบนบ (เ1ช)่นก(า1ร)สกราารงสหรม้าูบงหานมตู่บน้านแบตบ้นสแบงเบสสร่ิงมเสริม
การทกอางรเทท่อียงวเเทชี่ยิงนวเิเชวิงศนนิเแวลศะนว์แัฒละนวธัฒรรนมธทรอรงมถทิน้อง(2ถ)่ินห(2ม)ูบหานมู่ตบน้านแตบ้นบแสบงเบสสร่งิมเกสารรมิ เกรียารนเรรูเียชนิงรวู้เฒั ชนิงวธฒั รรนมธภรูมรมิสภังคูมมิสงั (ค3ม) ช(ุม3)ชนชุมตชนนแตบ้นบแบบ
การสกง าเรสสร่งมิ เกสารริมเกกาษรตเกรแษลตะรคแณุละภคาุณพภชีวาิตพปชลวี ติอปดภลอัยดไรภสัยาไรรพ้สิษารโพดษิยมโีกดรยะมบีกวรนะกบาวรนพกัฒารนพาศฒั ักนยาภศาักพยชภมุ าชพนชตมุ นชแนบตบน้ แ(ดบงับภ(าดพัง)ภาพ)
27
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพื้นที่สูง 2ใน8อดีต และปัจจบุ นั
7) สร้างแบบจาลองชมุ ชนการพ่ึงพาตนเองดา้ นการท่องเทย่ี วเชงิ วฒั นธรรมภูมสิ งั คม
การพัฒนาในชุมชนต้องไปแสวงหาแนวทางปฏิบัติให้มีความสาเร็จจากชุมชน สิ่งสาคัญในชุมชนควรมีการ
ร่วมมือให้เห็นคุณค่า สร้างมูลค่าเพ่ิมจากความโดดเด่นของชุมชนชนเผ่าบนพื้นที่สูงท่ีหลากหลาย ไม่ใช้วิธีการเดียวกัน การ
พัฒนาหลากหลายพน้ื ท่ี มีหลายกลมุ่ เป้าหมายและหลากหลายความต้องการ มีองค์ความรู้ ในชุมชนที่พร้อมจะนามาลงมอื ทา
ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงก็จะกลายเป็นศูนย์กลางการเก้ือกูลชุมชน เป็นศูนย์รวมและถ่ายทอดองค์ความรู้ เป็นศูนย์
ประสานงานสวัสดิการสังคมในชมุ ชน เปน็ เพือ่ นคู่คดิ เปน็ มิตรคู่ชุมชน พร้อมรว่ มมือรว่ มใจในการพัฒนาอย่างต่อเนอื่ ง และจะ
ประสบผลสาเรจ็ ด้วยระบบการบรหิ ารท่ปี ระสานสอดคล้องกันในทุกระดบั ทุกมิตงิ าน ดังแผนภาพต่อไปน้ี
28
รายงานวจิ ยั การศกึ 2ษ9าเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทีส่ ูง ในอดีต และปจั จบุ นั
29
ประเดน็ ท่ี 5. ภาพอนาคตของความเป็นราษฎรบนพนื้ ทสี่ งู
ปสระุปเดได็น้วท่าี ช5า. วภบา้าพนอในนารคาตษขฎอรงบคนวาพมื้นเปที่นสูรงใานษพฎ้ืนรบทนี่ตพ่างนื ๆทีสตงู ้องได้รับการเรียนรู้และอบรมบ่มเพาะส่ิงที่ถูกต้อง
ไม่คลาดเคลื่อนใสนรคุปวไาดมวเาขช้าาใจวบกานรใชนช้ รวี าิตษแฎบรบบวนตั พถืนุ ทยิ มีสูงไใมนเ่ พนืน้ คทวีตาามงหๆรตูหอรางไฟดุม่รัเบฟกือายรใเนรีกยานรรดูแาลเนะอินบชีวริตมบอมยเอู่ พยาา่ ะงสพิงอทเพีถยีูกงตเอรงยี บ
ไงมา่ ยคสลมาถดะเคพลรืออ้นมในปครบัวาทมัศเนขคาตใจปิ รกบัารคใวชาชมีวเชิตอื่แบเปบลวัตย่ี นถุนแปิยมลงไพมฤเตนกินรครวมามในหวรถิูหเี รศารษฟฐุมกเฟจิ พออยเใพนยีกงารเดมําอ่ื เอนบินรชมีวเิตรยี อนยรูอ้ ดยูงาางนพแอลเพะลียงมือ
เทรายี บทงาา จยนสสมาถเระ็จพแรลอะมเรปียรนับรทู้สศั สู่ นิง่ คใหตมิป่ใรนบั ชควี วติ ามจเนชมือีพเฤปตลกิ ยี รนรแมปแลบงบพยฤ่งั ตยกิ นื รแรบมบใพนอวถิเพเี ศียรงษใฐนกทจิ ุกพดอ้าเนพขยี องงเชมีวอื ิตอบรมเรียนรู ดงู านและ
ลงมอื ทาํ ทําจนสปาํ รเระ็จเดแน็ละทเี่ ร6ีย.นปรัจูสจูสยัิงใแหหมง่ ใคนวชาีวมิตสจานเรม็จีพแฤลตะกิ ครวรามมแลบ้มบเยหงั ลยวืนใแนบกบาพรอพเัฒพยีนงารในาษทฎุกดรบานนขพอนื้ งชทีวส่ ติ งู
ปรจั ะจเดัยน็แหทง่ี 6ค.วปาจมจสัยาแเรหจ็ ง คทว่ามกสลาํ าเงรก็จรแะลแะสคแวหาง่มคลวมาเมหเลปวลใ่ียนนกแาปรลพงฒั คนวาารมาสษาฎมราบรนถพในืนกทาีสรเงู รียนรู้การปรับตวั ต้องมี
มากข้ึน การพัฒปนจาตจนัยเแอหงงขคอวงาคมนสในําเชรุมจ็ ชนทมา ีคมกวลามางสการคะัญแสตแ้อหงง มคีคววามามเปรลู้ มยี ีคนวแาปมลทงันคสวมายัมสราู้ทมันาครถวาในมกเปารลเยี่ รนยี นแปรูกลางรมปีขรับ้อมตูวัลตขอ่าวงมสาี ร
มแหาก่งขกึนารกเปาร็นพไปัฒนแาลตะนกเาอรงเขปอลงี่ยคนนแในปชลุมงชชนอมบีคสวงั าคมมสโําลคกัญกวตา้ องงมมผี ีคูน้ วาชมนรเู ผมา่ีคทวม่ีามคี ทวาันมสมมงุ่ ัยม่ันรูทคันวาคมวทามุ่ เปทลพีย ฒันแนปาลคงนมแีขลอะมพูลัฒขนาวาสชาุมรชน
แสหู่กงากรเารียเปนนรไู้ รปอแบลดะ้ากนารใเหป้เลปีย็นนคแนปใลฝง่รู้ ชใฝอ่พบสัฒังนคามไโมล่หกยกุดวานง่ิงมไีผมนู่ทํา้อชแนทเ้ผใาชท้ชมี ีวีคิตวแาบมบมเุงรมียนั บคงว่าายมแทตุม่งเทดงพาฒัมนดา้วคยนคุณแลธะรพรมฒั หนลาักชคุมวชานมดี
สอูกยาู่กรับเวรียัฒนนรธู รอรมบปดรานะเพใหณเปีอนั คดนีงาใฝมรทู ใี่ตฝ้อพงัฒอนนาุรไักมษห์สย่งุดเนสิงริมไมแลทะอพแทัฒ นใชาชมีวีิสต่วแนบรบวเมรียกบันงทาุกยฝแ่าตยงในดงชาุมมชนดวพยคัฒุณนธารทร้อมงหถล่ินกั ใคหว้มาีคมวดาี ม
อเจยรูกิญับมวีดัฒุลนยธภรารพมประรหะเวพ่าณงคีอวันาดมีงคาิดมแทบีตบอดงั้ อเดนิมุรักกษับสสงาเสธราิมรณแลูปะโพภัฒคสนมาัยมใหีสวมน่ สรรว้ามงกแันบทรุกนฝดา์คยวใานมชเุมปช็นนชนพเัฒผ่านใาหท้เอปง็นถทินี่รใู้จหักมใีคหว้สาังมคม
เยจอรมิญรมับีดใุลนยคภวาพมรเปะ็นหวชานงเคผว่าาทม่ีพคัฒิดแนบาบต่อดัเงนเดื่อิมง กเรับียสนารธู้ตารลณอดูปเโวภลคาสรมักัยษใหามหวสงรแาหงนแบแผรน่ ดคินวเากมิดเปไมน่ทช้ิงนถเผ่ินาไใหม่เลปืมนชทุมีรชูจนักทใหี่เตสิบังคโตมมา
ยพอรม้อมรับกใับนกคาวรามมสี เ่วปนนรช่วนมเมผอืาทรีพวมัฒในจารตวอมเนสตือิปง ัญเรญียนา รกูตันลทอุกดภเวาลคาส่วรนักษสานหับวสงนแหุนนกแับผกนาดรินมเีนกโิดยบไมาทยกิงถารินพไัฒมนลืมารชาุมษชฎนรทบีเนติบพโ้ืนตทม่ีสางู ท่ี
พชัดรอเจมนกับตก่อาเรนม่ือสี งวแนลระวจมรมิงอืใจรใวหม้บใจริกราวรมสสต่งิปเสญรญิมกาากรันพทัฒุกนภาารคอสบวดน้าสนนทับุกสมนิตุนิ มกีคับวกามรมสีนามโยัคบคาี มยกีจาิตรสพาัฒธานราณราะษเพฎ่ือรบส่วนนพรืนวทมีสพงู รท้อี ม
ชเสัดียเสจลนะตทอุกเภนาือคงสแ่วลนะจมรีคิงวใาจมใเหกบ้ือรกิกูลาสรรส้างงเกสารริมพกัฒารนพาัฒอนย่าารงมอบีธรดรามนภทิบุกามลิตดิ ้มวยีคควาวมามสถามูกัคตค้อีงมีจไมิต่เสนา้นธถาูรกณใจะใเพหือ้คสววานมรเวปม็นพธรรรอมม มี
เคสวียาสมลเะสทมุกอภภาาคคสใวหน้มมีคีควาวมามโปเกร่งือใกสูลชัดสเรจานงสกบาารยพใัฒจแนกา่ทอกุยฝา่างยมีธไรมร่เอมาภริบัดาเอลาดเปวรยียคบวาไมมถ่มูกีอตคอตงิกันไมพเนร้อนมถรูก่วใมจมใือหกคันวาสมร้เาปงสนรธรรคร์สมิ่งดมีใี ห้
คแผวาน่ มดเนิ สไมทอยภาค ใหมีความโปรงใสชัดเจนสบายใจแกทุกฝาย ไมเอารัดเอาเปรียบ ไมมีอคติกัน พรอมรวมมือกัน สรางสรรคสิงดใี ห
แผน ดินไทย ปัจจัยแหง่ ความลม้ เหลว สภาพปญั หาของชมุ ชนซ่ึงชมุ ชนควรรว่ มกนั แกไ้ ข ความเปน็ ชมุ ชนใหท้ ุกคนรว่ มเปน็ เจ้าของ
ในทกุ สรรพสงิ่ ทั้งปเปจ็นจเัยจาแ้ ขหอง งคคววาามมสลามเรเหจ็ แลลวะเสปภน็ าผพูร้ปบั ญ ผหดิ าชขออบงตชมุ่อคชนวาซมงึ ลชมุ้มเชหนลคววดร้วรยว มคกวนัามแลกม้ไ ขเหคลววาจมะเปเกน ดิ ชขมุ ึน้ ชนนไใดห้ ทถาุ้กทคุกนครวนมไมเปเ่ หน ็นเจคา ณุขอคง่า
ใแนลทะุกคสวารมรพสสาคิง ทญั งั ขเปอนงสเจังาคขมอวงัฒคนวาธมรสรมาํ เปรรจ็ ะแเลพะณเปีอน นั ผดูรีงบั าผมดิขชอองตบนตอไมควม่ ากี มาลรมปเฏหบิลวตั ดิตวายมคไมวาม่ มีกลาม รเถหา่ ลยวทจอะดเกสดิ ลู่ ขกู ึนหไลดา ถนา สท่ิงุกดคีงนาไมมจเ ะหหน็ มคดณุ ไปคา
แทลกุ ะคคนวตาม้อสงมาํ คีจตญัิ อขาอสงาสเพงั คอ่ื มสวว่ ัฒนนรวธรมรมมปจี ริตะมเุ่งพมณ่นั ีอทนั มุ ดเทงี าเพมขอ่ื อสงง่ิ ตทนเี่ รไามทม าีกทาราปใหฏส้ิบาตั เรติ ็จาแมลไ้วมไมตีกรต่ารรถอางยใทคอรดค่ สรวลู ญกู หพลิจาานรณสางิ ปดรีงาบั มปจระุงหแมกดไ้ ไขปให้ดียง่ิ ขึ้น
ทุกคนตอ งมีจติ อากสราอเพบอื เสปวรนียรบวเมทมียจีบิตปมัจงุ จมยั ันคทวมุ าเมทสเพาือเรสจ็ ิงทคเี รวาาทมาํ ลทม้ าํเหใหลส วําใเนรจ็แแตลล่ ว ะไรตะรดต รับอง ใครค รวญพจิ ารณาปรบั ปรุงแกไ ขใหดียิงขึน
กรอบเปรยี บเทยี บปจ จยั ความสาํ เรจ็ ความลปม จั เหจยัลกวาใรนพแัฒตนล าะระดับ
ระดับ ปจจยั การพัฒนา ปัจจยั แห่งความลม้ เหลว
ระดับ ปจั จัยแหง่ ความสาเรจ็ ปจ1จ. ัยคแนหไมง คไ่ ฝว่ราู้ มลม เหลว2. คนไมพ่ ฒั นาตนเอง
ป1จ. จคัยนแมหคี ง วคาวมารมู้มสาํากเรข็จ้นึ 1.3ค. นขไามดไจฝิตรสู าธารณะ2. คนไมพ ัฒนาตนเอง
13. คนมจี ิตสาธารณะ 242...คคคนนนมมมคี ีอคีวาวาชามีพมร/ักรรกั าถน ย่ินเไกดเกดิ ้ ดิ
1.ระดับบุคคล 35..คคนนมมีจีคติ วสาามธใาฝรร่ ณู้ ะ 4. คนมีอาชพี /รายได 3.4ข. าไดมจ่รติ่วสมามธือากรันณสะร้างชุมชนขาดความสามัคคีเพื่อ
1.ระดบั บุคคล 5. คนมคี วามใฝร ู 4.สไว่ มนรรววมมมือกันสรางชุมชนขาดความสามัคคีเ อ
22 ผผูนู้นาําชชมุมุ ชชนน 3131....ผผผผนูนู นนูู้้ าํําาาชจจชิตุมติุมวชวชญินญินเญขเญขมาา้มณแณแขสขสง็นง็นบั บั สสนนนุ นุ 424.2..ผป.ผปนู รนู้ ําราาบาชบชรญหิรญชิหา์ชาราวาทรวบทอบา้องน้างนรถนวร่นิรม่ววรมมม่วมอืมมอือืมือ ส31..ว31นขข.. าารขขดดวาามศกดดาูนกศรยาูนรรรยววรร์มวมวกมจมลกิตจุมลใติ จมุ่ ใด ทจี ีด่24ี..24ตข..าาตขงด่าาคกงดนาคกตรนาราตรเิงรา่อม เิงยรงอูิม่ายนงู่ าพนฒั พนฒั านา
33.. รระะดดับบั ชชนนเเผผา่า 2413532514..........ววรกสมัฒกสรมัฒักาบืีศกัาืบศี นษรนูทนษรูนทมธามยอธายออีรวกีอรดวรก์ดัตฒั ราัตปัฒมาปลมรนลรมรนกัเรมะธักเรีคะษธรเีคยรีษวพเยีรณรวนพณารนณมารชมณมรชช์มแูอีนสชู้แอีนนสลนัาเนลันผเาะเมดผผเะมถดาผคัีงถาา่าคังีาา่คา่ยามครียมทรีวทอว่มอดมมดมอื อืกกันนั ททกุ ุกชชนนเผเผา่า 35412.....45123เไวไไ.....ดมมมิถไวเไไ็กสรมดมมมีชิถว-ืบีก็ก่่รส่มวีเชี มยา่ว-ทบืิตกีีวเกรามยอเาทติถวปนั กราดอเาชรนถวปนัภดยักนา่แชรน็าทภษยซบกันษแอาาทมึษบซาบษดวอซแาวึมบวัฒาดบัวลัตซแัฒววนัฒะรถับลัตนฒับัธนุนกะรถรธวิยนบัธาุนรรกัฒมรรธวมริยาแรรนมัฒปมทรมรตธสแรนุนมปงทรูละตกนธสรรเนุกูง่รพามยิูล่ะหกนรยเมภูกณพามลยิ หายีามภณยลนานีายอนนกอก
29
รายงานวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้ืนท่สี งู ใ3น0อดตี และปจั จุบัน
สรุปไดว้ า่ กระบวนการพัฒนาราษฎรบนพ้นื ที่สูง ยังตอ้ งแสวงหาปัจจยั เชิงบวกท่ีจะส่งผลสาเรจ็ ของการพัฒนา
ต้องเรียนรู้ปัจจัยเชิงลบท่ีจะส่งผลต่อความล้มเหลว ในการพัฒนาทั้งในระดับ บุคคล/ประชาชน ระดับชุมชนและระดับความ
เป็นชาติพันธ์ุ ต้องรับรู้อย่างรอบคอบเป็นการเรียนรู้อย่างรอบครอบด้าน หยั่งรู้และปฏิบัติอย่างรู้จริงจึงจะเกิด
กระบวนการพฒั นาราษฎรบนพื้นท่สี งู ไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ
ประเด็นท่ี 7. การบริหารจัดการพพิ ธิ ภัณฑศ์ นู ยเ์ รยี นรรู้ าษฎรบนพืน้ ทีส่ ูง (Discovery Museum)
ต้องรู้ เข้าใจ ดาเนินการใน 4 ประเด็นหลักก่อน คือ 1. การจัดการภายนอกอาคาร 2. สาระเนื้อหาการจัด
แสดง 3. การบริหารจัดการศูนย์ และ4. ด้านบุคลากรผู้รับผิดชอบฯ เพื่อให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ท่ีมีชีวิต มีการพัฒนา มีการ
เจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง มีชื่อเสียง มีภาพลักษณท์ ่ีดี จูงใจ นาพาผู้สนใจมาเข้าเยยี่ มชมเพ่ือการเรยี นรู้ เพื่อการพักผ่อน ซ้ือสินค้า
ของทรี่ ะลึก เป็นจดุ ท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรมทมี่ ีคุณค่ามีความหมาย ทาใหส้ งั คมรบั รูค้ วามเป็นราษฎรบนพ้ืนทส่ี ูง เรียนรวู้ ิถีชีวิต เขา้
ใจความเป็นมาของชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสงู อย่างถูกตอ้ ง และมีทัศนคติท่ีดีต่อทุกคน ทุกชนเผ่า ทุกชุมชนบนพ้ืนท่ีสูง จัดทาขึ้นใน
ระดับชุมชนก่อน ตอ่ ไปจงึ คิดถงึ การมศี ูนย์เรยี นรู้ฯ เชน่ นี้ ในระดับจังหวดั ระดบั ภาค ระดบั ชาติ และระดับอาเซียนในท่สี ดุ
30
รายงานวจิ ยั การศกึ 3ษ1าเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดีต และปัจจบุ ัน
แนวทางการพฒั นาศักยภาพชุมชนคือ การพง่ึ พาตนเองได้ในทุกมติ ิของการพฒั นาผา่ นกระบวนการสร้างความ
เข้มแข็งของชุมชนด้วยหลักการ “ระเบิดจากข้างใน”ให้ชุมชนตระหนักถึงปัญหาเป็นเจ้าของปัญหาอยา่ งเป็นระบบ ใช้ทุนทาง
สงั คมในชมุ ชนแก้ปัญหาอย่างย่ังยนื
4.2.4 ขอ้ คดิ เห็นจากเวทีวพิ ากษว์ ิจารณ์ผลการวิจัย
บทสรุปของขอ้ คดิ เหน็ และคาแนะนาอนั เปน็ ประโยชน์อย่างยง่ิ ตอ่ การวจิ ัยคร้งั นี้ คือ
นายอิระวชั ร์ จันทรประเสริฐ กล่าวว่า “ผลงานความสาเรจ็ ในอดีตท่ีกรมประชาสงเคราะห์และบุคลากรท่ีผา่ น
มา ได้บุกเบิกริเริ่มทุ่มเททางานการพัฒนาชาวเขามาอย่างต่อเน่ือง ทาให้ได้เรียนรู้และเกิดบทเรียนการทางานอันมีคุณค่าต่อ
การนามาประยุกต์ใช้ให้งานการพัฒนาชาวเขาในยุคปัจจุบันให้ประสบความสาเร็จอย่างเหมาะสม ตัวอย่างเช่น กระบวนการ
ค้นหา สารวจปัญหาชุมชน ในรูปแบบ Problem Census หรือการทาสามะโนปญั หา การพัฒนากระบวนการวางแผนแบบลา่ ง
สู่บน ..และหัวใจสาคัญของการวิจัยคร้ังน้ี คือ ทาอย่างไรจึงทาให้รัฐบาล เห็นคุณค่าและให้ความสาคัญ ของการพัฒนาราษฎร
บนพ้ืนที่สูง ทาอย่างไรให้มีนโยบายท่ีชัดเจนในด้านที่อยู่อาศัย ท่ีดินทากิน สิทธิการครอบครองและกฎหมายสาคัญต่างๆ
ให้ชาวเขามีความมน่ั คงในชวี ิต มแี หล่งนา้ เพยี งพอ มกี ารสง่ เสริมการปลกู พชื เกษตรที่สูง ประเดน็ สาคญั เริ่มตน้ คอื ตอ้ งให้มกี าร
31
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นท่ีสงู ใ3น2อดีต และปัจจุบัน
แต่งต้ังคณะกรรมการบริหารการพฒั นาบนพน้ื ท่สี ูงแหง่ ชาติ กาหนดใหม้ ีหน่วยงานเจา้ ภาพหรือหนว่ ยประสานงาน ทางานตาม
แบบโครงการหลวง ท่ีใช้หลักคิดตามศาสตรพ์ ระราชา พัฒนาทุกด้านตามภูมสิ งั คม โดยหลักการทั่วไปของการพัฒนาพืน้ ท่ีสงู
...ให้ชุมชนอยู่กับหลักเศรษฐกิจพอเพียงตามศาสตร์พระราชา ให้ชาวเขาได้มีอาชีพมั่นคง มีคุณภาพชีวิตท่ีดีข้ึน ให้เขาอยู่ได้
ตามภูมิสังคม ควรมีคณะอนุกรรมการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูงจังหวัด ทาหน้าท่ีกาหนดทิศทางการทางานเช่ือมโยงการ
บริหารระหว่างนโยบายกับการปฏิบัติในแต่ละจังหวัด แต่ละพื้นที่ .การทางานของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคง
ของมนุษย์มีกฎหมายคนไร้ที่พึ่งดูแลคนที่อยู่ในสภาวะยากลาบากในการดาเนินชีวิต ...ใช้ข้อมูลเป็นหลักในการพัฒนาราษฎร
และชุมชนบนท่สี ูง และควรมีการพฒั นาคน 2 กลุ่ม คอื การพัฒนาบุคลากรเจ้าหน้าท่ี ของ พม. และมีการพฒั นากลุม่ ราษฎรบน
พื้นท่ีสูง มีการบริหารงานแบบ Small and Smart มีเครือข่ายอาสาสมัครมาช่วยทางาน สร้างการมีส่วนร่วมกับ ท้องถ่ิน
เทศบาล อบต. ในรูปแบบ ประชารัฐร่วมใจ มุ่งเน้นให้ชุมชนชาวเขาพัฒนาตนเอง โดยใช้ทุนทางสังคม ทุนทางวัฒนธรรม
ประเพณี ทุนความรู้สึก ความสามัคคี ทุนทางอัตลักษณ์ชนเผ่าและประเพณีความเชื่อในชุมชนท่ีดีงาม ใ ห้มีการจัดการ
พิพิธภัณฑ์ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนแต่ละชนเผ่า จัดการในรูปแบบ Discovery Museums ทาให้เป็นพิพิธภัณฑ์ท่ีมีจิตวิญญาณ
ของคนในชุมชน การพัฒนาแต่ละพื้นท่ี ต้องมีการจัดระบบให้ดี มีระบบฐานข้อมูลชาวเขา ระบบการจัดสวัสดิการสังคม การ
จัดทาแผนแม่บทเพ่ือการพัฒนา ดาเนินการเชิงบูรณาการ จาแนกศักยภาพชุมชนบนท่ีสงู แต่ละแห่ง ออกแบบวิธีการพัฒนาให้
เหมาะสมกับศักยภาพชุมชน มุ่งเน้น การพัฒนาคนเป็นตัวตั้ง ช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงตามภูมิสังคม พัฒนาให้เหมาะสม
งานวิจัยเร่ืองนี้ ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง ต้องนาไปศึกษาและปรับใช้ในการปฏิบัติงาน อย่าได้กลัวที่จะคิดสิ่งใหม่ใหม่ใน
การทางาน”
นอกจากนี้แล้ว ในเวทีวิพากษ์ผลงานวิจัย ยังได้มีการจัดแบ่งกลุ่มย่อย เพ่ือช่วยกันระดมสมอง หาคาตอบเชิง
สรา้ งสรรค์ ซึ่งไดข้ ้อสรุปเป็นภาพรวมวา่ คณุ ค่าของงานวิจัยครง้ั น้ี คอื การทผ่ี ู้ปฏิบตั ิงานการพฒั นาบนพน้ื ที่สงู จะไดน้ าบทสรปุ
หรือข้อค้นพบการวิจัย ตลอดจน องค์ความรู้ท่ีได้ไปใช้อ้างถึงเชิงวิชาการ ซ่ึงเป็นงานจากกระบวนการวิจยั ท่ีดีมาก สามารถใช้
ผลการวิจัยเป็นทิศทางการทางานของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง ซึ่งจะได้นาผลการศึกษาไปส่ือสาร ทาความเข้าใจและ
ประชาสัมพันธ์กับราษฎรบนพ้ืนที่สูง แล้วร่วมกันกาหนดกระบวนการพัฒนาชุมชนทุกมิติ ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งจะสามารถ
แก้ปัญหาและพัฒนาชุมชนบนพ้ืนท่ีสูงได้ ท้ังในปัจจุบันและอนาคต รวมท้ังสามารถนาองค์ความรู้ไปต่อยอดและประยุกต์ใช้
เพ่อื การพัฒนาบนพนื้ ท่ีสงู ไดห้ ลายมิติ
เห็นได้วา่ พลวตั รของการพฒั นาบนพืน้ ทส่ี งู ท่ีมตี ่อประเด็นงานการพฒั นาดา้ นตา่ งๆ มากมายทต่ี ้องนาไปพัฒนาพร้อม
กัน ทั้งการวางแผนและพัฒนา คน ครอบครัว ชุมชน สังคม สิ่งแวดล้อม สาธารณูปโภคและระบบสวัสดิการสังคมสาหรับคน
พ้นื ท่ีสูงท่เี ป็นรูปธรรม ตามภาพ (ระบบการพัฒนาบนพืน้ ทส่ี ูงเพอ่ื การพฒั นาเชิงบูรณาการจากหลายมิต)ิ ดังน้ี
32
รายงานวจิ ยั การศึก33ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพืน้ ท่ีสงู ในอดีต และปัจจบุ นั
4.2.5 การคืนข้อมูลการวิจยั สชู่ ุมชนและการปรบั ตวั สกู่ ารปฏบิ ัติ
ผลการสนทนากลุม่ ยอ่ ยในประเด็นวิจยั สาคญั จากเวทีคืนข้อมลู สู่ชมุ ชน
ประเด็นที่ 1 แนวคิดและแนวทางการสร้างวัฒนธรรมภูมิสังคมสาหรับการท่องเที่ยวเชิงภูมิวัฒนธรรมชนเผ่า
ได้ข้อสรุปท่ีน่าสนใจ คือ ในชุมชนบ้านแม่สาใหม่ จ.เชียงใหม่ มีความพร้อมมากในการท่ีจะส่งเสริมการท่องเท่ียวเชิงภูมิ
วัฒนธรรมชนเผ่า จากวัฒนธรรมภูมิสังคม จึงเห็นด้วยอย่างย่ิง ที่จะดาเนินการตามแนวคิดข้างต้น เพราะชุมชนมีทั้งความ
สวยงาม ความเขม้ แขง็ ของวฒั นธรรม ส่งิ ดงึ ดูดที่น่าสนใจ รวมถึงประเพณีอันดงี ามมากมาย
แนวทางการปฏิบัติเพื่อการสร้างวัฒนธรรมภูมิสังคมส่งเสริมการท่องเท่ียวเชิงอัตลักษณ์ เช่น 1. สร้าง
แนวความคิดในการสร้างวัฒนธรรมภูมสิ ังคม ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอัตลกั ษณ์รว่ มกันท้ังชุมชน 2. มีเป้าหมายและวางแผน
ร่วมกันจากทุกภาคส่วน ท้ังท้องถิ่น ท้องท่ี ศูนย์พัฒนาของราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง รวมถึงหน่วยงานด้านการท่องเท่ียวจังหวัด
อาเภอ 3. รวบรวมจุดเด่นของสถานท่ี วัตถุ หรือผลิตภัณฑ์การท่องเที่ยว บริการการท่องเท่ียวในชุมชน แล้ววางแผนพัฒนาสู่
การรองรับนักท่องเที่ยวจากภายนอกชุมชน สร้างมูลค่าเพ่ิม เสริมรายไดใ้ ห้ชุมชน 4. พัฒนาจุดท่องเท่ียวทุกแห่งให้มีคุณภาพ
มคี ุณคา่ และมมี ูลค่าท้ังด้านเศรษฐกิจวฒั นธรรมและจิตใจ 5. มคี ณะทางาน ประสานการพฒั นาการท่องเทีย่ วชมุ ชน ทัง้ ทอ้ งถิ่น
ท้องที่ ศพพ. วัฒนธรรมจังหวัด การท่องเท่ียวจังหวัดและภาคี เครือข่ายการพัฒนาอ่ืนๆ รวมถึงมีเงินกองทุนสนับสนุนมี
นติ บิ คุ คลเพือ่ การจัดการอยา่ งถูกตอ้ งและย่งั ยืน 6. ทุกคนทัง้ ชมุ ชน ทกุ ช่วงวยั รว่ มใจกันสรา้ งส่งิ ดีใหม้ อี ยใู่ นชุมชน และป้องกนั
สิง่ ที่ไมด่ ี ไม่ให้มใี นชมุ ชน เชน่ ปญั หายาเสพติด ปัญหาขยะ และความไม่ร่วมมือไม่ร่วมใจกนั
ประเด็นที่ 2 เก่ียวกับการรับรู้ทิศทางแนวโน้มของการพัฒนาประเทศจากยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ท่ี
มุ่งเน้นสู่การเป็นประเทศไทย ยุค 4.0 การเป็นคนไทยยุค 4.0 ท่ีต้องมีการพัฒนาประเทศ ปฏิรูปประเทศ ในทุกๆด้าน
ไปพร้อมกัน โดยมีหลักคิดของผู้นารัฐบาลว่า “จะไม่ท้ิงใครไว้ข้างหลัง” แม้แต่พ่ีน้องคนไทยในพ้ืนท่ีสูงทุกชนเผ่า ก็ต้องรับรู้
ยอมรบั และปรบั ตัวสูก่ ารเปน็ ชนเผา่ 4.0 เชน่ เดยี วกัน
ผลการเสวนาได้ข้อสรุปเป็นฉันทามติว่าทุกคนก็เห็นด้วยในแนวคิดเชิงการขับเคลื่อนประเทศสู่การพัฒนา ที่มี
รายได้ของประชาชนในระดับสูง มีคุณภาพชีวิตที่ดี ด้านการใช้ความรู้ทาการบริหาร ใช้เทคโนโลยีทาการพัฒนาประเทศ
ทุกภาคส่วนต้องมีความพร้อมสู่การใช้นวัตกรรมดาเนินชีวิตอยา่ งท่ัวถึงและมีประสทิ ธิภาพ ฉะน้ันการที่จะให้พ่ีน้องราษฎรบน
พ้ืนที่สูงเป็นชาวเขา 4.0 จึงต้องมีการจัดการท่ีดี เช่น 1. ด้านการป้องกันไม่ให้เยาวชนเก่ียวข้องกับยาเสพติด โดยให้ชุมชน
ต้องร่วมมอื กัน ไม่มใี ครเหน็ แก่ได้ ไม่เห็นแก่ตัว ไม่เกยี่ วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ ที่จะเป็นเหตุทาให้ชุมชนอ่อนแอและพัฒนาต่อไปไม่ได้
2. ด้านการจัดการระบบวิชาการ เด็กและเยาวชนต้องใส่ใจกับการศึกษาให้มากยิ่งข้ึน ต้องมีความตระหนักรู้ในการใช้
เทคโนโลยีเชิงสร้างสรรค์เพื่อการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาตนเอง ไม่ใช่เพื่อการเล่นเกม และการใช้สื่อออนไลน์แบบไร้สาระ
ผู้ปกครองต้องสนับสนุนและส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็กและเยาวชนให้เหมาะสมมากย่ิงข้ึน 3. ด้านการจัดการเชิงนโยบาย
รัฐและหน่วยเก่ียวข้องกับการพัฒนาต้องมีการประชาสัมพันธ์ มีการส่ือสารกันให้เกิดความเข้าใจในการพัฒนาตนสู่ความเปน็
คนไทย 4.0 หรือเป็นชนเผ่า 4.0 4.ด้านการสร้างศักยภาพการพัฒนาชุมชน ทุกคนทุกช่วงวัยต้องเปิดใจ ยอมรับและปรับ
ทศั นคติและปรบั ตัวใหท้ นั การเปลีย่ นแปลงกบั สังคมภายนอก 5. ดา้ นปจั จัยภายนอก สังคมคนพืน้ ราบต้องมีพ้ืนที่ให้โอกาสคนท่ี
สูง อยา่ งเสมอภาคเท่าเทียมกันทุกด้าน 6. ดา้ นพฒั นาวัฒนธรรมชนเผ่า ชมุ ชนตอ้ งส่งเสรมิ วัฒนธรรมประเพณีท่เี ข้มแขง็ เป็นอัต
ลักษณ์พรอ้ มๆ กบั การเรยี นรู้การใชเ้ ทคโนโลยีรว่ มสมยั พฒั นาไปพร้อมๆ กัน
4.2.6 สรุปจุดรว่ มของความเห็นจากเวทีคืนขอ้ มลู ชมุ ชน
จากผลงานการจัดเวทีวิชาการคืนข้อมูลการวิจัยสู่ชุมชน 11 พ้ืนที่ โดย สสว. 4 ,8 ,9 และ10 ร่วมกับศูนย์
พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ดาเนินการจัดเวทีวิชาการคืนข้อมูลสู่ชุมชน สสว. ละ 1 เวที ส่วน สสว.10 ได้ดาเนินการจัดเวที
วิชาการคืนขอ้ มลู สู่ชุมชน 8 เวที ในพน้ื ท่ศี นู ยพ์ ฒั นาราษฎรบนพน้ื ท่สี งู 8 จังหวดั มีผลการวเิ คราะห์ไดข้ ้อมูลสรุปความน่าสนใจ
ซึ่งมีความเห็นสอดคลอ้ งกัน คอื 33
รายงานวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพืน้ ท่ีสูง ใ3น4อดีต และปจั จบุ ัน
1 แบบแผนพฤตกิ รรมชนเผา่ รุ่นใหม่ แบบแผนพฤติกรรม
เยาวชนคนรุ่นใหม่
รับวัฒนธรรมใหม่
ละลเยวัฒนธรรมชนเผา่
จากการศึกษาอบรมเรียนรู้ ความตระหนกั สว่ น ผอู้ าวโุ สขาดความเอาใจใส่
และเลียนแบบ คน 2 วยั และขาดโอกาสถ่ายทอด
คนรุ่นใหม่ตระหนัก คนรนุ่ ใหม่ตระหนกั
พรอ้ มรับการเรยี นรู้ พรอ้ มการถา่ ยทอดและ
ส่งต่อสลู่ กู หลาน
คนรนุ่ เก่า
จะมีความหมาย
คนร่นุ ใหม่จะมตี วั ตน
คนรนุ่ เก่าฝากสงิ่ ดีๆ ไว้
คนรุ่นใหม่มีแบบแผน
2. การอนุเคราะห์เกื้อกูลคนไทยไร้สัญพฤชตกิารตรมิ ด่ีขเอชงส่นงั คมเจ้าหน้าที่มีความเป็นกัลยาณมิตร เอื้อเฟื้อเก้ือกูลด้วย
มนุษยะรรม ไม่เลือ2ก.ปกฏาิบรอัตนิ มุเคีกราาระบห์เรกิกื้อากรูลทค่ีเนสไมทอยภไรา้สคัญแชลาะติเปเช็น่นธรเจร้มาหกน้าาทร่ีรมับีควขา้ันมตเปอ็นนกไัลมย่เานณ้นมเอิตรกสเอา้ือรเทฟี่ไ้ือมเก่ม้ือี โกปูลรด่ง้วใยสทุกขั้นตอน
พสิ จู นม์ DนNุษAยะทรรม่ี มคี ไวมา่เมลืรอวกดปเฏริบว็ ัติ มีการบริการที่เสมอภาคและเป็นธรรม การรับขั้นตอนไม่เน้นเอกสารท่ีไม่มี โปร่งใสทุกขั้นตอน
ความตคพ่อวสิ เาูจนมนตื่อ์ Dอ่งเทNนAา34ื่องง..ทาทรเ่ีมนาป43าคี งจ..ษ็นวารรเนาฎรปางิมจาษ็นรรรสษฎรบวงิ าาดฎรนสษเบเรรรพาฎนบ็จ็วเื้นรรพผนบจ็ ทืน้ ลผนพที่สลตพื้นส่ีงูตา้ืนงูตทามตทม้อ่ีสค้อี่สคงงูงงูววกกาา44าามม..รร00หหมมวทีทวทีทงั ่ีมพ่ีงัที่มีพ่ีคทึ่งเ่ี ีคจควึ่งเี่ าาจคยวมกมาายหเีรมกมจ่วนหเรีรมจ่วิญ่วนกยรมมัน่วงญิ ีกากใยนนามันงรแอีกาใพลดนนาัฒะีตรแอทนพลด่ีปาัฒะีตรมึกทนีกษีป่ าาารรทมเึกป่ีจีกษรลาิง่ยีาใรนทจเแป่จี ตปรลอ้ ลิง่ยีงงใกนวจาิถแรชีตใปีวห้อลิตห้ งแงนกลว่วาะิถยรพีชสใฤงีวหเติตคห้ กิ รแนราลระว่ มะหยกพ์ชสาาฤงรวใเตเคชขิก้ชรารีวารติมะมี หก์ชาารวใเชข้ชาวี ติมี
ใหม่ท่ีไใมห่ทม่ท้ิงี่ไสม่ิง่ทดิ้งีดส้ัง่ิงดเดีดิมั้งเดไิมม่ปไมิด่ปกิดั้นกั้โนอโอกกาาสสใใหหมม่ใ่ในนกกาารรเรเียรนียรนู้แรลู้แะลรับะเรอับาเเทอคาโเนทโคลยโนีสาโลรสยนีสเาทรศสมนาเเปท็นศเคมราื่อเงปม็นือเชคีวริตื่อสรง้ามงือคชุณีวภิตาสพร้างคุณภาพ
ชีวติ ทดี่ชีกวติวทา่ ด่ีเดีกมิว่าเดมิ
34
รายงานวิจยั การศ3กึ 5ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพน้ื ทสี่ ูง ในอดตี และปจั จบุ ัน
5. การรักษาพัฒนาและส่งเสริมอัตลักษณ์ชนเผ่าอย่างเข้มแข็งและยงั่ ยืน ซึ่งอัตลักษณ์ชนเผ่าที่ต้องการพัฒนา
คือ 1) วฒั นธรรม ทางความเชอื่ ของชนเผา่ และประเพณีท่ีดีงาม 2) วถิ ชี วี ิตดง้ั เดิมและภมู ิวฒั นธรรม 3) ศิลปะหัตกรรมและการ
แสดง 4) การแต่งกายของแต่ละชนเผา่ 5) ภาษาเขียน ภาษาพูด โดยมีแนวทางงการพัฒนาใหเ้ ข้มแข็ง พีน่ อ้ งและยงั่ ยนื คือ การ
สืบทอด อนุรักษ์ การมีส่วนร่วม ตระหนักรู้ สนับสนุน ส่งเสริม การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ การจัดการตลาด และการจัดการ
ขอ้ มลู หลักสตู ร ตารา
6. การบริหารการส่งเสริมการท่องเท่ียวเชิงภูมิวัฒนธรรม ซึ่งแนวทางการจัดการสร้างชุมชนสู่การส่งเสริมการ
ท่องเที่ยวภูมิวัฒนธรรม ต้องเกิดจากความใส่ใจความเข้าใจ และความร่วมใจจากคนทุกฝ่ายในชุมชน ต้ังแต่เด็กและเยาวชน
จนถึงผู้สงู อายุในชุมชนหรือผ้นู าทางธรรมชาติ/ประเพณแี ละผ้นู าท้องถ่ิน/ทอ้ งท่ี ซง่ึ ต้องมีทิศทางเปา้ หมายร่วมกัน
7. ชดุ ผลิตภัณฑก์ ารทอ่ งเทย่ี วภมู วิ ฒั นธรรมและมูลคา่ เพ่มิ
ในแตล่ ะชมุ ชนทอ้ งถนิ่ ของราษฎรบนพน้ื ทส่ี งู ย่อมมีภมู ศิ าสตร์ ภมู ปิ ระเทศ ภมู ิอากาศ ภมู ิปญั ญา และ
ภมู สิ งั คมที่แตกตา่ งกนั ไป ซึ่งวฒั นธรรม ศลิ ปะการแสดง หตั ถกรรม ประเพณภี ูมิวฒั นธรรมยอ่ มแตกตา่ งกนั ไปดว้ ย ฉะนัน้ การ
แสดงหาชุดผลิตภณั ฑห์ รอื บรกิ ารหรือบรกิ ารทอ่ งเทย่ี วภูมวิ ฒั นธรรม จึงต้องมกี ระบวนการบรหิ ารกรสร้างมลู คา่ เพิม่ ตงั้ แต่การ
แสวงหาการค้นหา การคัดเลือก การจัดการ สรา้ งสรรคแ์ ละส่งเสรมิ ให้มจี ดุ เด่น เป็นจดุ ขายของแตล่ ะสถานท่ีหรือแต่ละบริการ
เหล่าน้นั แล้ว วางแผนดาเนนิ การให้เห็นคุณคา่ และมลู ค่าของแต่ละสถานท่ีเหลา่ นั้นให้ชัดเจน
8. การจัดการตนเองของชุมชนราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูง สู่สมัยในปจั จุบนั และอนาคต ควรมแี นวทางจัดการ ดงั น้ี
สรุปได้ว่า เวทีการคืนข้อมูลผลการวิจัยสู่ชุมชน เพื่อให้เกิดความเข้าใจในผลงานการวิจัยและสร้างสรรค์
ส่งเสริมแนวคิดการต่อยอดการนาผลการวิจัยไปประยุกต์ใช้ในการแก้ไขปัญหาและพัฒนาชุมชนราษฎรบนพ้ืนที่สูงอย่าง
เหมาะสมแล้ว ได้เกิดบทสรุป ซึ่งเป็นความคิดเห็นร่วมจากแต่ละเวทีวิชาการในพื้นท่ีการคืนข้อมูลสู่ชุมชน
8 ประเด็นสาคัญดงั ได้กลา่ วข้างต้น
35
รายงานวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพนื้ ทส่ี งู 3ใน7อดีต และปจั จบุ นั
บทที่ 5
บทสรุปอภิปรายผลและข้อเสนอแนะ
การวจิ ยั ครง้ั น้ีเปน็ การศึกษา พัฒนาการของการพัฒนาชาวเขาหรือราษฎรบนพื้นที่สูง โดยมคี วามมุง่ หมายการ
วิจัยท่ีมีสาระสาคัญ 4 ประการ ดังนี้ 1. เพ่ือศึกษาวิเคราะห์สภาพและประเด็นปัญหาการพัฒนาของราษฎรบนพ้ืนที่สูง
2. เพ่อื ศึกษาวิเคราะหค์ วามต้องการการพัฒนาราษฎรบนพื้นทส่ี งู 3. เพอื่ นาเสนอรปู แบบการบริหารการพฒั นาราษฎรบนพน้ื ทส่ี งู
ในมติ ิการพัฒนาด้านต่างๆ 4. เพือ่ นาเสนอนโยบายการจัดการบรหิ ารและพัฒนาราษฎรบนพืน้ ท่ีสงู ท่เี หมาะสม
วิธีวิทยาของการวจิ ัยในคร้ังนี้ เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี โดยใช้การวิจยั ท้งั เชงิ ปรมิ าณและเชิงคณุ ภาพ มีชุดของ
เครอ่ื งมอื การวจิ ยั 4 แบบ คอื แบบการศึกษาชมุ ชน แบบสอบถามความคิดเห็น แบบสัมภาษณ์เชงิ ลกึ และแบบสนทนากล่มุ ย่อย
โดยมีกลุ่มประชากรและกลุ่มตัวอย่างหลัก เป็นบุคลากร เจ้าหน้าท่ี ของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง 16 แห่ง
ในพ้ืนทวี่ จิ ัย รวมถึงกลุ่มตัวอย่างของราษฎรบนพืน้ ทส่ี งู การสัมภาษณ์กลุม่ บคุ คล มเี จา้ หนา้ ทีข่ องศนู ย์พัฒนาราษฎรบนพนื้ ท่สี งู
ส่วนการสนทนากลุ่มย่อยเป็นกลุ่มผู้ให้ข้อมูลการวิจัยจากราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง นอกจากนั้น สัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหารการพัฒนา
ราษฎรบนพนื้ ท่สี งู ในปจั จุบัน ผู้บริหารในอดีต และนักวิชาการทีเ่ กี่ยวขอ้ ง ไดผ้ ลสรปุ การวิจยั ดังนี้
5.1 สภาพปัญหาและประเดน็ ปัญหาของการพัฒนาราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง
มที ง้ั ปญั หาเกา่ แต่อดีต และเปน็ ปญั หาปจั จุบนั ทย่ี ังคงอยหู่ รอื เกดิ ข้นึ ใหม่ สรปุ ไดว้ า่ ปัญหาเกา่ ตอ้ งร่วมมือกนั
แก้ไข ปญั หาใหมต่ อ้ งรว่ มมือกนั ปอ้ งกัน ส่ิงดเี กา่ ต้องรว่ มกนั รกั ษาไว้ สิง่ ดีใหม่ต้องรว่ มกนั พัฒนา
ประเดน็ ปัญหาการพฒั นาราษฎรบนพ้ืนที่สงู
สทิ ธทิ ก่ี นิ ทำ�กนิ
ความรใู้ นการ การจดั การนำ�้
เกบ็ เกย่ี ว
8 มติ ิ สภาพปญั หา การสง่ เสรมิ
วฒั นธรรม การพัฒนาชมุ ชน อาชพี
ประเพณี
บนพน้ื ที่สงู การจดั การ
การเขา้ ถึงสิทธิ ตลาด
และสวสั ดิการ ปญั หายาเสพติด
ในชุมชน
คณุ ภาพชีวิต ชุมชน
บนพ้นื ทสี่ ูง
เยาวชน
ปจั จบุ นั อนาคต
36
รายงานวจิ ัยการศกึ3ษ8 าเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดีต และปจั จุบัน
5.2 ความต้องการการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง สรุปความต้องการ 3 ประเด็น ดงั น้ี
ประเด็นที่1 ความต้องการคุณภาพชีวิต คณุ ภาพชีวิตของราษฎรบนพืน้ ท่ีสงู ยงั คงต้องการสง่ เสริมดแู ลให้
ทกุ คนทกุ ชมุ ชน มีความเป็นชมุ ชนพง่ึ ตน เองได้มีศกั ยภาพความพร้อมท่จี ะแก้ไขปัญหาของชมุ ชน ป้องกนั ปัญหาของชาติ
พนั ธ์ และพฒั นาปัจจยั สาคญั ตา่ งๆในชนเผ่าให้มคี ณุ ภาพชีวิตท่ีดีโดยท่ีไม่คาดหวงั ท่ีจะใช้ชีวติ แบบคนพืน้ ราบในลกั ษณะ
วัตถุนิยม ทุนนิยม หรือแฟช่ันนิยม แต่มีคุณภาพชีวิตท่ีเลีย้ งชีพรอดและอยู่ได้อย่างมั่งคงระดับเป้าหมายการพัฒนา
คุณภาพชีวิตจึงมีเพียงเท่านนั้ ทงั้ ในด้านสขุ ภาพ อนามยั ที่อย่อู าศยั ในชุมชน รวมถึงความรู้อ่ืนๆท่ีจะนามาซ่ึงการสร้าง
สง่ เสริม และพฒั นาคุณภาพชีวิตราษฎรบนพืน้ ที่สงู คือ แก้ไขปัญหาในด้านสิทธิในพืน้ ท่ีทากินการจดั การเร่ืองนา้ การ
จดั การป่ าชมุ ชน ทงั้ คนอยกู่ บั ป่ าอยา่ งยงั่ ยนื รวมถึงการจดั การได้อยา่ งเป็นระบบ อนั จะนาสิง่ ดีดมี าให้ชาวบ้าน มีคณุ ภาพ
ชีวิตที่สวยงาม มีความสขุ และมีพลงั ในการสร้างและพฒั นาสงั คมและประเทศไทยของเราร่วมกนั รวมถึงการมีคณุ ภาพ
ชีวิตท่ีดีให้ชาวเขามีความรู้ความพร้อมและได้ลงมือปฏิบตั ิ ตามหลกั ปรัชญาชีวิตเศรษฐกิจพอเพยี งมีความเรียบง่ายสมถะ
งดงามในการใช้ชีวิตแบบวถิ ีดงั้ เดิมดง่ั ครัง้ ในอดีตท่ีผา่ นมา
ประเด็นที่ 2 ความต้องการส่งเสริมอาชีพ ราษฎรบนพ้ืนที่สูงมีจุดยืนในการกาหนดประเด็นความต้องการ
2 แนวทาง คือ คุณภาพชีวิต แบบสมถะเรียบง่าย และคุณภาพชีวิตที่อยู่อย่างสะดวกสบายในรูปแบบของความเป็นคนพ้ืนราบ
ท่ตี ้องมรี ายได้ทเ่ี พยี งพอต่อค่าใช้จา่ ยท่ีมากข้ึนมสี ่งิ อานวยความสะดวกท่ีมากข้ึนกวา่ ชวี ติ ด้ังเดิม กล่าวคือราษฎรบนพ้ืนทีส่ ูงยังคง
มีความคาดหวังต่อภาครัฐในประเด็นสิทธิในที่ดินทากิน และการอยู่อาศัยที่เพียงพอ รวมท้ังต้องการอาชีพท่ีม่ันคงมีรายได้
เพียงพอในการลงทนุ ไม่มากแต่รายไดจ้ ากผลประกอบการไมน่ อ้ ย ต้องการอาชีพทตี่ ้องมคี วามรทู้ กั ษะและวธิ กี ารจัดการพืชผลเชิง
เกษตรอินทรีย์ มีรัฐบาลดแู ล รวมถงึ มีระบบการตลาดรองรับบุตรหลานได้รบั การศกึ ษาจนสาเรจ็ และพรอ้ มทางานไดใ้ นชมุ ชน
37
รายงานวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพืน้ ท่สี ูง 3ใน9อดีต และปจั จุบนั
ความตคอ วงากมาตรอ้ กงากราสรงกเสารรมิส่งเสรมิ
อาชีพอาชีพ
(1) (1) (2) (2) (3) (3) (4) (4)
ความรคูแวลาะมรูแ้ ละ การเก็บกาเ รยเกวบ็ เกี่ยว
การเตกรยีารมเดตินรยี มดนิ การดแู กลาเรชดงิ แู ลเชิง รอการรจอาํ กหานราจยาหน่าย
ทกั ษะทกั ษะ และเมแลลด็ ะพเมนั ลธด็ุ พนั ธ์ุ เกษตรเอกินษทตรรยีอ ินทรยี ์
ระบบกราะรบตบลกาาดรคตรลบาวดงคจรรบวงจร
(1) (1) ขายผลขิตาผยลผไลดติ ใ ผนลรไาดคใ้านดรี าคาดี (3) (3)
(2) (2)
มีเงินทมุนเี งไินดทร บัุนกไาดร้รศบั ึกกษาารศึกษา
ของบุตขรอหงลบาุตนรหลาน
คาใชจ คา่ายใใชนจ้ ดา่ ายนในดา้ น คาใชจคา ่ายใดชา ้จน่ากยาดร้านการ คาใชจคา่ายใใชนจ้ ดา่ า ยนในดา้ น
การศึกกษาารศึกษา เดนิ ทางทพ่ี ักอาศัย การหากงาารนหทาาํ งานทา
เปนชผนพู เเปัฒผน็ านชผคานู้พณุชเฒัผาภต่านาิพคพาณุนัชธาภตุ/ าพิพันธ์ุ/
เปน บณั เปฑ็นติ บชณั มุ ฑชนติ ชมุ ชน
ระบบคระวบามบตคอวงากมาตรอ้ สงง กเสารรมิสง่อเาสชรีพมิ มอรีาาชยีพไมดีรใหายกไาดรใ้ศหกึ ้กษาารแศกึกบษตุ ารแ-กหบ่ ลตุ ารน-หลาน
ประเปด็นระทเีด3็น.คทวี่ 3าม.คตวอางมกตา้อรงดกาานรสดว้าัสนดสิกวาัสรดสิกังาครมสังใคนมชุมใชนนชทุมุกชชนวทงุกวชัย่วงวัย ราษฎรบนพืน้ ที่สงู ยงั คงมีความ
คาดหวงั ต่อการดแู ลด้านสวสั ดิการสงั คม ในชุมชนทกุ ช่วงวยั เป็นสวสั ดิการเชิงรุกท่ีรัฐและภาคีเครือข่าย ร่วมกบั ท้องถ่ิน
อนั เปแอ็นลนั วะเิถปชีช็นาววบิถ้ีชานนจเผดั ่ากเาปร็นใหป้เรกะิดเพขนึณ้ เี ดช่ืองั้ เมดโิมยงเปถ็ึงนกคาวราไมด้เรชับื่อกโาบรรตาอณบทสี่คนวอรงไดด้้านนากมาารรสังรส้ารงรคคณุ ์ สภร้าาพงสแรลระคค์ ใณุ ห้คเก่าิดขเอปง็นวมฒั ลู นคธ่ารทรมงั้ ชในมุ เชชนิง
การอนรุ ักษ์ และการพฒั นาท่ีมีประสิทธิภาพอนั จะสง่ ผลให้วฒั นธรรมประเพณี ศิลปหตั ถกรรมและวิถีชนเผ่า เป็นท่ีรู้จกั
เป็นทศี่ รัทธาและยอมรับในการเป็นสว่ นหอนงงว่ึ ขฒั อนงธวรฒั รมนชธรนรเมผาช่ นวเฒั ผา่นธวรฒั รมนสธรร้ารมงสสรร้ราคง์ขสอรรงคไท์ขยองไทย
38
รายงานวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นท่สี ูง ในอดีต และปัจจบุ ัน
40
40
ปปรระะเดเด็น็นท่ีท4่ี 4ควคาวมาตม้อตง้อกงากรอานรอุรักนษุร์สัก่งษเ์สสร่งิมเสวรัฒิมนวธัฒรรนมธทร้อรงมถท่ิน้อขงอถงิ่นชขนอเผง่าชนโดเผย่าเฉพโดายะเชฉดุ พขาอะงชคดุวาขมอคงิดคแวลาะมคิดและ
ชสวเวคควชเวสพพฒฒััฒััางฒางววา่าาา่วาวานนนงะนงะบมบมาธาธธ้รธา้เรามเร้มปูรรใ้นปูรใรนในรร็ในนมรห็นนมมหนกมกเกรเกเชชารเวือาชชาวือิงราุทมรภิงรุทมชอรภรีจชชอูมานรีจะชดัมูนานติปะดรุัดนกติปมัดกพิรัุญบักามักิพัีญษอบนััชารญีษอน์งัสธชากรญค์ง์ุตาสธง่ากาอ์คเคท์ุิตาง่ราสยใอ้์คเวอคทินรรา่สยใาวงิ้คมภวองนรา่ถมาเวามวงูิมภขง่ิมนรฒถัมาิภ้เม้วมููไรขิ่มนเา้รแฒดัูนสิภ้ปมู้คไรข้มธ่กูเ็า้แนดูนสแ็งปรีจาคข้ภมลธกู่ร็ิทรตนแง็มะรูมีจจาีพ่อภลรนทิทรัดิตปารมะู้มาจอ้กัี่พออสญนนทงัดิปามาารถ้าาอญ้รกัถอสจญชิ่นนภง่าาะมาาาขถาูมญยเรถจตขปอช่ินภิทป่าะอิ็นางาขัอูมญยเงชตขสปอดิชทปนถญอิ็นงใาัอเญาหงชผสาตนด้ชกน่าสถญิพทใาับเ่กูาหันชอ่ีผาตเนา้าดกบธา่สิรพทว์็ุกับรพ่กูมบันชอ่ีมแเาฒัี้ผาดาบบลธร้นูวร์็ุกนะม่รพู้มบตมเแาเผยฒัพี้้ผอา้บลูคาค้างนูรนะม่ิดว้วะกู ตเชาเผาคถายพ้อน้ม้่าูรคนาคางแเยดิดวสวะกพลทีขชราคถาะอริอมนม้้่ารนผอดงหแเย้ดสูมคภสนพลทีนขนกมรู นุะอริอใมใาปิ้กผจอนดงรหัญา้โสูมคถชภดนรนญุ่มนากมจูยนุ ยใชดัใาิปไากจมนโนกรัญาอเโ่คถชาชดแรนรญิดิุง่มาจยลอแวคยชดัะไายฒัล่ามโนสก่าะเอเน่คงัลางชมแนคธเริ่าดิงีปศลรอมแเวค็รรนูนะยฒัลียมา่ทรสยา่ะนเะนุก์งกัทลงมบชคอธเาีม่า่ ีปบศนรบมรเปี ็รเรนูนเเรพรีผรยมทมรายีย่ือ่านะชกุบ์กทนใใบญชห่มหอาีม่รบ้้นู้์บรีปเเเรพรผรมาีย่ือ่าชบนใใญหม่หรู้้้์
39
รายงานวิจยั การศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพื้นทีส่ ูง ใ4น0อดีต และปัจจบุ ัน
ประเด็นท่ี 5 ความต้องการการจดั การปา่ ชุมชน จากตัวอยา่ ง ระบบพทุ ธบูรณาการ การจดั การปา่ ชมุ ชน มี
สาระสาคญั ดงั นี้
1). บทบาทของป่าชมุ ชน (1) ป่าชุมชนเป็นทรพั ยากรอันมีคณุ ค่าของชุมชน (2) ป่าชุมชนเปน็ แหลง่ สรา้ งรายได้
และแหล่งอาหารในรูปแบบของป่าเศรษฐกจิ ชุมชน (3) ป่าชุมชนเปน็ ศนู ย์การเรยี นรู้ความเปน็ ธรรมชาติ วิทยาที่กอปรด้วย ดิน นา้
ป่า ต้นไม้ และส่ิงแวดล้อมในรูปแบบของ วนศาสตร์ชุมชน (4) ป่าชุมชนเป็นสถานท่ีพักผ่อนในเชิงศูนย์รวมการท่องเท่ียวเชิง
นิเวศวิทยาความเปน็ ธรรมชาติของสตั ว์พชื และสรรพส่งิ ในปา่ ชุมชน
2) ระบบการจัดการป่าชุมชน (1) ระบบการจัดการ ความเป็นทรัพยากรชุมชน ทรัพยากรธรรมชาติและ
ทรัพยากรป่าไม้ อันเป็นสมบัติของส่วนรวมเป็นทรัพยากรของชาติและเป็นสมบัติของแผ่นดิน (2) ระบบการวางแผนงานการ
จัดการป่าชุมชนที่ต้องดาเนินการอย่างครบวงจร (3) ระบบการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในรูปแบบเชิงองค์รวม (4 ) ระบบ
ความสัมพันธ์ระหวา่ ง จนท.รัฐกับชุมชนท่ตี ้องเป็นไปในเชิงสรา้ งสรรค์ การทาความเข้าใจ การประสานงานและการสรา้ งความ
ร่วมมือจังหวัด 4 C คือ Communication การทาความเข้าใจ Coordination การประสานงาน Cooperation การสร้าง
ความรว่ มมอื และ Creative การสรา้ งสรรค์
40
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
รายงานวิจัยการศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพื้นที่สูงในอดีตและปัจจุบัน ปี 2560 (เล่มเล็ก)
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search