ปัจจุบัน NIDA Poll ได้รับความสนใจ จากประชาชน พรรคการเมือง รวมทั้งสื่อ ค่อนข้างมาก เนื่องจากสะท้อนความเป็นจริง ของสังคมในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ ใครก็ตามจึง สามารถจะนำ ข้อมูลจากโพลไปใช้โดยประยุกต์ ให้เป็นประโยชน์กับตัวเองได้ เช่น พรรคการเมืองสามารถนำ ข้อมูลไปวางแผน ยุทธศาสตร์ในการหาเสียง ส่วนประชาชนก็ นำ ข้อมูลไปใช้พิจารณาประกอบการตัดสินใจ รศ.ดร.พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต
สารบัญ NIDA Poll ผลสำ รวจ “การเลือกตั้ง 2566”, เบื้องหลัง NIDA Poll โดย ผศ.ดร.สุวิชา เป้าอารีย์ NIDA Opinion อ่าน “กติกาการเลือกตั้ง 2566” กับ ศ.ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ Cover Story วิเคราะห์ผล NIDA Poll “การเลือกตั้ง 2566” โดย รศ.ดร.พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต NIDA Research 02 22 14 26 ด้้วยคำำ�นึึงว่่า “การเมืือง” ส่่งผลกระทบกัับชีีวิิตของผู้้คนและเกี่่�ยวพัันกัับการพััฒนาอย่่างยั่่�งยืืนมากเพีียงใด NIDA Impacts ฉบัับนี้้�จึึงนำำ�เสนอเรื่่�องของ “การเลืือกตั้้�ง 2566” ที่่�ประชาชนตั้้�งตารอคอย โดยเฉพาะ NIDA Poll การ เลืือกตั้้�ง 2566 ที่่�ถููกจัับตามากที่่�สุุดในแง่่ของการทำำ�นายผลได้้อย่่างแม่่นยำำ� ร่่วมด้้วยบทสััมภาษณ์์นัักวิิชาการผู้มี้ี บทบาทในการเผยแพร่่ความรู้ท้างการเมืืองสามท่่าน ได้้แก่่ ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ ผู้อ้ยู่่เบื้้�องหลััง NIDA Poll รศ.ดร.พิชาิย รััตนดิิลก ณ ภููเก็็ต ซึ่่�งช่่วยวิิเคราะห์์การเลืือกตั้้�งผ่าน่ ผล NIDA Poll สะท้้อนภาพการพััฒนาประชาธิิปไตยอันัยาวนานของไทยในหลายส่่วน และ ศ.ดร.บรรเจิดิสิิงคะเนติิ ในความคิดิเห็นต่็ ่อกติิกาการเลืือกตั้้�ง 2566 ในส่่วนของเป้า้หมาย SDGs เมื่่�อวันที่่ ั � 20 เมษายน ที่่ผ่� านมา่ NIDA ได้้จัดัเวทีีเสวนาในหััวข้้อ “นโยบายสิ่่�งเเวดล้้อม เเละการจัดัการภััยพิบัิติัที่่ิค�วรมีีในสนามเลืือกตั้้�ง 2566”* เชื่่�อมโยงกัับ SDGs (16): Peace, Justice and Strong Institution ว่่าด้้วย การส่่งเสริิมสัังคมที่่�สงบสุุขและครอบคลุุมเพื่่�อการพััฒนาที่่�ยั่่�งยืืน ให้้ทุุกคนเข้้าถึึงความ ยุติุิธรรมและสร้้างสถาบัันที่่�มีีประสิทธิิผลรัับผิิดชอบและครอบคลุุมในทุุกระดับ โ ัดยเชิิญตััวแทนจาก 9 พรรคร่่วม นำำ�เสนอวิสัิัยทััศน์์และจุดยืุนืในการแก้ปั้ ัญหาสิ่่�งแวดล้้อมและภััยพิบัิติัิ ประกอบด้้วย ก้า้วไกล ไทยสร้า้งไทย ไทยภัักดีี เพื่่�อชาติิ ชาติิไทยพััฒนา ภููมิิใจไทย เพื่่�อไทย กรีนี และพลัังประชารััฐ สิ่่�งที่่พ�บคืือตััวแทนจากหลายพรรคเห็น็ตรงกันั ที่่ว่� า่วาระสิ่่�งแวดล้้อมอยู่่เหนืือการเมืืองและเป็็นวาระเร่่งด่่วน กล่า่วคืือ ทุุกพรรคการเมืืองไม่ว่่า่อยู่่ในฝั่�งใ่ดต้้อง ร่่วมมืือกันั เช่น่ ในเรื่่�องของร่า่ง พ.ร.บ. อากาศสะอาด ที่่ต้�้องผลัักดันัให้ผ่้าน่หลัังจากถูกูปัดัตกไปแล้้วในทุุกฉบัับ รวม ถึึง กฎหมาย PRTR (Pollutant Release and Transfer Register) หรืือ กฎหมายปลดปล่่อยและเคลื่่�อนย้า้ยมลพิิษ กฎหมายสองฉบัับที่่�ถูกูคาดหมายว่า่หากนำำ�มาใช้ค้วบคู่่กันก็ัจ็ะเป็น็แม่่บทของการจัดัการปััญหา PM2.5 และมลพิิษ ทางอากาศอื่่น� ๆ รวมทั้้�งก๊าซ๊เรืือนกระจกที่่�เป็นสา็เหตุุของโลกรวน (climate change) โจทย์์ของประชาชนจึึงไม่่ใช่่ เพีียงการใช้สิ้ิทธิิเลืือกตั้้�งเพื่่�อกำำ�หนดอนาคตประเทศในวันที่่ ั � 14 พฤษภาคมนี้้� แต่่เป็น็การบ้านต่้ ่อไปที่่จ�ะต้้องติดิตาม การทำำ�งานของพรรคการเมืืองให้้เดินิหน้า้ประเทศไปสู่่การพััฒนาอย่า่งยั่่�งยืนสำื ำ�หรัับทุุกคนดัังที่่�ได้้ประกาศไว้้ *เนื่่�องจากเนื้้�อหาจากเวทีีไม่่ได้้ถูกูถอดเรีียบเรีียงไว้้ ผู้สน้ใจสามารถรัับชมบันทึั ึกวิดีิีโอได้้ทางเพจ News1 ตามลิิงก์์ https://www.facebook.com/MGRNEWS1/videos/632471342041929/?extid=CL-UNK-UNK-UNKIOS_GK0T-GK1C&mibextid=2Rb1fB&ref=sharing Editor’s Note
ดัังที่่�เกริ่่น�ไว้้ในฉบัับปฐมฤกษ์์ ว่า่หนึ่่�งในเป้า้หมายของ NIDA Impacts คืือการเป็็นช่่องทางเผยแพร่่ผลสำำ�รวจ NIDA Poll ในประเด็็นที่่�สัังคมให้้ความสนใจและสร้้าง ผลกระทบต่่อสัังคมในวงกว้้าง โดยเชื่่�อมโยงกัับผลงาน วิิจััยของอาจารย์์ผู้้เชี่่�ยวชาญในหลากหลายสาขาของ NIDA การเปิดตัิ ัวคอลัมน์ั ์ NIDA Poll อย่า่งเป็น็ทางการ ในฉบัับนี้้� จึึงขอหยิิบยกผลสำำ�รวจว่่าด้้วย การเลืือกตั้้�ง สมาชิิกสภาผู้แท้นราษฎรไทยเป็น็การทั่่�วไป พ.ศ. 2566 หรืือที่่�เรีียกสั้้�น ๆ ว่่า “การเลืือกตั้้�ง 2566” ที่่�กำำ�ลัังจะมีี ขึ้้�นในวัันที่่� 14 พฤษภาคม มานำำ�เสนอ ด้้วยความที่่�เป็็น เรื่่�องที่่�ร้้อนแรงที่่�สุุดและใกล้้ตััวประชาชนทั่่�วประเทศ มากที่่�สุุด เสมืือนได้้ย้้อนกลัับไปยัังจุุดเริ่่�มต้้นของ NIDA Poll โพลแห่่งแรกในประเทศไทย ที่่�หลายคนอาจจะยััง ไม่่ทราบว่่ามีีที่่�มาจากการสำำ�รวจประชามติิเกี่่�ยวกัับการ เมืือง โดยเฉพาะการเลืือกตั้้�ง โดยใช้้องค์ค์วามรู้ท้างสถิติิ มาทำำ�นายผลได้้อย่่างใกล้้เคีียง เริ่่�มจาก การเลืือกตั้้�ง สมาชิิกสภาผู้้แทนราษฎร วัันที่่� 26 มกราคม 2518 โดย ครั้้�งแรกเป็น็การสำำ�รวจความสนใจของประชาชนที่่มี�ต่ี่อ การเมืือง และครั้้�งที่่�สองเป็็นการทำำ�นายผลการเลืือกตั้้�ง จากนั้้�นจึึงขยายผลไปสู่่การสำำ�รวจการประเมิินผลการ ทำำ�งานของรััฐบาลและรััฐสภาก่่อนที่่ค�วามเปลี่่�ยนแปลง ทางการเมืืองในปีี 2519 จะทำำ�ให้้ NIDA Poll ต้้องยุุติิ บทบาทลง กระทั่่�งปีี 2550 จึึงมีีการรื้้�อฟื้้�นให้้กลัับมา ในฐานะ ศููนย์์สำำ�รวจความคิิดเห็็น “นิิด้้าโพล” ปััจจุุบััน NIDA Poll ได้้รัับความเชื่่�อมั่่�นจากสื่่�อทั้้�งใน ประเทศและต่่างประเทศว่่าเป็็นโพลที่่�มีีความแม่่นยำำ� ที่่�สุุดสำำ�นัักหนึ่่�งของไทย โดยเฉพาะจากการสำำ�รวจ ผลการเลืือกตั้้�งครั้้�งสำำ�คััญครั้้�งล่่าสุุด คืือ การเลืือกตั้้�ง ผู้้ว่่าราชการ กทม. 2565 นั้้�น ผลปรากฏว่่า NIDA Poll สามารถทำำ�นายผลได้้อย่่างใกล้้เคีียงมากที่่�สุุด สำำ�หรัับ การเลืือกตั้้�ง 2566 NIDA Poll ได้้เริ่่�มนำำ�เสนอผลโพล สู่่สาธารณะทุุกวัันอาทิิตย์์ นัับตั้้�งแต่่วัันที่่� 5 กุุมภาพัันธ์์ ต่่อเนื่่�องมา โดยมีีประเด็น็หลัักคืือการสำำ�รวจความนิิยม ของประชาชนในแต่่ละพื้้�นที่่�ที่่�มีีต่่อตััวแทนพรรคและ พรรค ประกอบด้้วย คนโคราชเลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 5 ก.พ.) คนนครศรีีธรรมราชเลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 12 ก.พ.) คนชลบุุรีีเลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 19 ก.พ.) คนสามจัังหวัดชาัยแดนภาคใต้้เลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 26 ก.พ.) คนสงขลาเลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 5 มีี.ค.) คนอุดุรธานีีเลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 12 มีี.ค.) ศึึกเลืือก ตั้้�ง 2566 ครั้้�งที่่� 1 (เผยแพร่่ 19 มีี.ค.) คน กทม. เลืือกพรรค ไหน (เผยแพร่่ 26 มีี.ค.) คนสมุุทรปราการเลืือกพรรค ไหน (เผยแพร่่ 2 เม.ย.) คนอุุบลราชธานีีเลืือกพรรค ไหน (เผยแพร่่ 9 เม.ย.) และ ศึึกเลืือกตั้้�ง 2566 ครั้้�งที่่� 2 (เผยแพร่่ 16 เม.ย.)1 จากการให้้สััมภาษณ์์ของ ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ ผู้้ อำำ�นวยการศููนย์สำ์ ำ�รวจความคิดิเห็น็ “นิิด้้าโพล” เผยถึึง เหตุุผลในการเลืือกสำำ�รวจบางพื้้�นที่่�ดัังกล่่าว ว่่าเพราะ เป็็นจัังหวััดใหญ่่ที่่�มีีจำำ�นวนที่่�นั่่�งมากและเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�มีี การแข่่งขัันสููง2 โดยรายละเอีียดของแต่่ละผลสำำ�รวจ แสดงในรููปของอิินโฟกราฟิิกดัังต่่อไปนี้้� 1 ด้้วยเงื่่�อนไขของช่่วงเวลาการเผยแพร่่ NIDA Impacts ฉบัับที่่� 2 ทำำ�ให้้การเสนอข้้อมููลผลสำำ�รวจ NIDA Poll การเลืือกตั้้�ง 2566 จะสิ้้�นสุุดที่่� ศึึกเลืือกตั้้�ง 2566 ครั้้�งที่่� 2 ทั้้�งนี้้� หััวข้้อผลสำำ�รวจ NIDA Poll หลัังจากนี้้� ประกอบด้้วย คนศรีีสะเกษเลืือกพรรคไหน (เผย แพร่่ 23 เม.ย.) คนนครสวรรค์์เลืือกพรรคไหน (เผยแพร่่ 30 เม.ย.) และ ศึึกเลืือกตั้้�ง 2566 ครั้้�งที่่� 3 (เผยแพร่่ 3 พ.ค.) หััวข้้อสุุดท้้าย ก่่อนเข้้าสู่่ช่่วง 7 วัันสุุดท้้ายก่่อนวัันเลืือกตั้้�งที่่� กกต. กำำ�หนดมิิให้้มีี การเผยแพร่่ผลสำำ�รวจ สามารถเข้้าดููได้้โดยการสแกน QR Code ท้้ายอิินโฟกราฟิิก 2 https://www.youtube.com/watch?v=BIFFymJHVvI • NIDA Poll
เบื้้�องหลััง NIDA Poll
โดย ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ เกริ่่�นถึึงความเป็็นมา ของ NIDA Poll เริ่่�มจากปีี 2550 ที่่�กลัับมาดำำ�เนิิน การอีีกครั้้�งจากดำำ�ริิของ ศ.ดร.สมบััติิ ธำำ�รงธััญวงศ์์ อธิิการบดีีในสมััยนั้้�น โดยเสนอวิิธีีการเก็็บข้้อมููล ทางโทรศััพท์์มืือถืือ เนื่่�องจาก ศ. ดร.สมบััติิเชื่่�อว่่า คนไทยใช้้โทรศััพท์์มืือถืือกัันโดยทั่่�วไปแล้้ว หรืือ ประมาณร้้อยละ 70-80 ในการนี้้� ศ. (เกีียรติิคุุณ) ดร.ประชุุม สุุวััตถีี อาจารย์์ประจำำ�คณะสถิิติิ- ประยุุกต์์ ได้้ช่่วยวางกรอบแนวคิิดให้้ NIDA Poll ทำำ�การย่่อประเทศไทยลงมาจากประชากร 60 กว่่าล้้านคน ให้้มาอยู่่ที่่�หลัักหมื่่�นถึึงแสนเพื่่�อ ที่่�จะสามารถจััดการกัับข้้อมููลได้้ จากนั้้�น รศ.ดร. ปราโมทย์์ กั่่�วเจริิญ อาจารย์์ประจำำ�คณะสถิิติิ- ประยุุกต์์ ได้้เขีียนโปรแกรมคอมพิิวเตอร์์เพื่่�อจััด เก็็บหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือและการสุ่่ม (random) จากฐานข้้อมููล (data base) ที่่�เรีียกว่่า Master Sample (ตััวอย่่างหลััก) โดยโปรแกรมจะ สุ่่มหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือออกมาเพื่่�อนำำ�ไปใช้้ ดำำ�เนิินการในการสำำ�รวจต่่อไป ต่่อความเชื่่อมั่่นและความแม่่นยำำของผลสำำรวจ NIDA Poll ภายใต้้ปรััชญาที่่ว่่า “ถููกต้้อง เที่่�ยงตรง ด้้วย คุุณภาพตามหลัักวิิชาการ” ในการสำำรวจและทำำนายผล การเลืือกตั้้ง กรณีี การเลืือกตั้้ง 2566 NIDA Impacts ได้้รัับเกีียรติิจาก ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ ผู้้อยู่่�เบื้้�องหลััง NIDA Poll ในฐานะผู้้อำำนวยการศููนย์์สำำรวจความคิิดเห็็น “นิิด้้าโพล” ในการให้้ข้้อมููลเจาะลึึกถึึงวิิธีีการทำำงานของ NIDA Poll รวมทั้้งให้้ความเห็็นเกี่่ยวกัับโอกาสที่่แต่่ละพรรค จะได้้รัับชััยชนะในการเลืือกตั้้ง 2566 พนัักงานเก็็บข้้อมููลของ NIDA Poll จะสอบถาม ผู้้ให้้ข้้อมููลเป็็นอัันดัับแรกว่่ายิินดีีจะร่่วมแสดง ความคิิดเห็็นกัับเราหรืือไม่่ ถ้้ายิินดีีจึึงจะสอบถาม ต่่อไป โดยไม่่เคยขอชื่่�อ เลขบัตัรประชาชน หรืือเลข บััญชีีธนาคารใด ๆ ทั้้�งสิ้้�น เราต้้องการเพีียง bio data (ข้้อมููลย่่อเกี่่�ยวกัับชีีวประวััติิ) เช่่น เพศ อายุุ ศาสนา ภููมิลำิำเนา ระดัับการศึึกษา อาชีีพ และรายได้้ เฉลี่่�ยต่่อเดืือน เป็็นต้้น หลัังจากเก็็บข้้อมููลตััวอย่่าง หลัักสะสมถึึง 4-5 หมื่่�นราย NIDA Poll ก็็จะเริ่่�ม ทำำ โพล ระบบนี้้�มีีข้้อดีีตรงที่่�สามารถกำำหนดได้้ว่่า ต้้องการประชากรและกลุ่่มเป้้าหมายใด ในเรื่่�อง การทำำ โพลนั้้�นถ้้าเก็็บข้้อมููลถููกกลุ่่มเป้้าหมาย คำำตอบก็็ถืือว่่าถููกไปครึ่่�งหนึ่่�งแล้้ว ที่่�เหลืือก็็เป็็น เรื่่�องของคำำถามที่่�เราถาม ความไว้้วางใจระหว่่าง ผู้้ถามกัับผู้้ตอบ ผู้้ที่่�ไว้้วางใจเราก็็จะตอบตามความ เป็็นจริิง ดัังนั้้�น การจััดเก็็บหมายเลขโทรศััพท์์มืือ ถืือ หรืือที่่�เรีียกว่่า Master Sample ให้้มีีจำำนวน เพิ่่�มขึ้้�น จึึงถืือว่่าเป็็นการสร้้างความไว้้วางใจใน เบื้้�องต้้น เพราะเมื่่�อมีีการสำำรวจความคิิดเห็็นใน ครั้้�งต่่อไปผู้้ตอบก็็จะรู้้สึึกว่่าตััวเองเป็็นสมาชิิกและ ยิินดีีที่่�จะสนทนาด้้วยถ้้าเราเป็็นคนแปลกหน้้าโทร ไป ผู้้ตอบอาจจะไม่่ยิินดีี หรืือถ้้าเป็็นการลงพื้้�นที่่� “
การเป็็นคนแปลกหน้้าอาจจะทำำ ให้้เขาไม่่ไว้้วางใจ ไม่่ให้้คำำตอบ การสุ่่มหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือจึึง เป็็นวิิธีีการที่่�ดีีในการที่่�ไม่่ต้้องเผชิิญหน้้ากััน ยิ่่�ง เป็็นสมาชิิกเดิิมก็็จะไว้้วางใจเรา เมื่่�อถามถึึงวิธีิีการกำำ�หนดกลุ่่มตัวอัย่า่งที่่�ตรงกัับกลุ่่ม เป้้าหมาย ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ ได้้ยกตััวอย่่าง การทำำ�นายผลการเลืือกตั้้�งผู้้ว่่าฯ กทม. ครั้้�งที่่� 1 เมื่่�อปีี 2556 ว่่า NIDA Poll เป็็นโพลสำำ�นัักเดีียวที่่� สามารถทำำ�นายได้้อย่่างถููกต้้องว่่า ม.ร.ว.สุุขุุมพัันธ์์ บริิพััตร จะได้้รัับชััยชนะ เนื่่�องจากอาศััยโปรแกรม เป็็นตััวกำำ�หนดเฉพาะหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือ ของคน กทม. ออกมา จึึงไม่่มีีคนจัังหวััดอื่่�นเข้้ามา ในผลสำำ�รวจ เปรียีบเทียีบกัับการลงพื้้นที่่� � เช่น่ตลาดบางกะปิิ ถ้้า ลงไปเก็็บแบบสอบถาม 100 ชุดุก็็อาจจะได้คำ้ำตอบ จากคน กทม. สััก 70 ชุดุที่่�เหลืือเป็็นประชากรแฝง ที่่�ไม่่ได้้เป็็นผู้้มีสิีทธิิเลืือกตั้้�งใน กทม. เป็็นต้น้หรืือถ้้า “การจััดเก็็บหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือ หรืือที่่เรีียก ว่่า Master Sample ให้้มีีจำำนวนเพิ่่มขึ้้น จึึงถืือว่่าเป็็นการ สร้้างความไว้้วางใจในเบื้้�องต้้น เพราะเมื่่อมีีการสำำรวจ ความคิิดเห็็นในครั้้งต่่อไปผู้้ตอบก็็จะรู้้สึึกว่่าตััวเองเป็็น สมาชิิกและยิินดีีที่่�จะสนทนาด้้วย ถ้้าเราเป็็นคนแปลกหน้้า โทรไปผู้้ตอบอาจจะไม่ยิ่ ินดีี หรืือถ้้าเป็็นการลงพื้้นที่่การเป็็น คนแปลกหน้้าอาจจะทำำ ให้้เขาไม่่ไว้้วางใจ ไม่่ให้้คำำตอบ การ สุ่่มหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือจึึงเป็็นวิิธีีการที่่ดีีในการที่่ไม่่ ต้้องเผชิิญหน้้ากััน ยิ่่งเป็็นสมาชิิกเดิิมก็็จะไว้้วางใจเรา” ต้้องการกลุ่่มเป้้าหมายที่่�เป็็นผู้้หญิิงที่่มี�ีภููมิลำิำเนาอยู่่ ในภาคอีีสาน อายุุ 40 ปีีขึ้้�นไป โปรแกรมก็็สามารถ ที่่�จะกำำหนดเฉพาะหมายเลขโทรศััพท์์มืือถืือของ คนกลุ่่มนี้้�ออกมา” ผศ. ดร.สุวิุชาิ เป้า้อารีย์ี์ ได้้เสริมถึิ ึงวิธีิีการเก็็บข้้อมููล ของ bio data ที่่�มีีความละเอีียดซึ่่�งเป็็นส่่วนได้้ เปรีียบในความแม่่นยำำ�ของผลสำำ�รวจ NIDA Poll ว่่า สำำ�นัักโพลทั่่�วไปมัักจะเก็็บข้้อมููลที่่�แจกแจงองค์์ ประกอบของเพศกัับพื้้�นที่่�เป็็นหลััก ขณะที่่� NIDA Poll ได้้เก็็บข้้อมููลเพิ่่�มเติิมในองค์์ประกอบของ generation (รุ่่น) หรืืออายุุ สำำ�หรัับการเลืือกตั้้�ง ผู้้ว่่าฯ กทม. ครั้้�งล่่าสุุดที่่� NIDA Poll ถููกจััดว่่าเป็็น สำำ�นัักที่่�ทำำ�นายผลได้้อย่่างแม่่นยำำ�ที่่�สุุด การเก็็บ ข้้อมููลได้้แบ่่งสััดส่่วนกลุ่่มตััวอย่่างของอายุุ 5 ช่่วง ได้้แก่่ 18-25 ปีี 26-35 ปีี 36-45 ปีี 46-59 ปีี และ 60 ปีขึ้้ีน�ไป รวมทั้้�งสัดัส่่วนของเพศชาย-หญิิง แต่่ละ เขตทั้้�ง 50 เขต ตามสัดัส่่วนของประชากรทั้้�ง กทม. โดยหลัังจากได้้ข้้อมููลทั้้�งสามองค์์ประกอบ คืือ เพศ อายุุ และพื้้�นที่่� ครบแล้้ว จึึงทำำ�การสุ่่มหมายเลข ” ” “
โทรศััพท์์มืือถืือที่่�ตรงกัับทั้้�งสามองค์์ประกอบออก มาเพื่่�อเก็็บข้้อมููลต่่อไป การเก็็บข้้อมููลที่่�กระจายสััดส่่วนให้้เท่่าเทีียมกัับ จำำ นวนประชากรทั้้�งหมดเป็็นเรื่่�องที่่�ยาก เพราะ ต้้องใช้้เวลาในการดำำเนิินการหาตััวอย่่างที่่�ตรง กัับกลุ่่มเป้้าหมาย แต่่ระบบโทรศััพท์มืื์อถือืช่่วยให้้ NIDA Poll เข้้าถึึงตััวอย่่างได้้ ไม่ว่่ ่าท่่านนั้้�นจะอยู่่ ในบ้้านมีีรั้้�ว ชุุมชน คอนโดมิิเนีียม หรืือห้้องแถว สำำ�หรัับเสีียงตอบรัับที่่�มีีต่่อ NIDA Poll ผศ. ดร. สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ กล่่าวว่่า NIDA Poll ทำำ�การวััด ความนิิยมของตััวเองเสมอโดยใช้้วิิธีีการคิิดจาก มููลค่่าสื่่�อของสื่่�อต่่าง ๆ ที่่�นำำ�ผลโพลไปเผยแพร่่เป็็น ปัจจัั ัยหลััก ในส่่วนของ NIDA Poll เอง มููลค่าสื่่ ่ �ออยู่่ ที่่�ราว 200 ล้้านบาทต่่อปีี ซึ่่�งนัับว่่าสููงมากและถืือ เป็็นการโฆษณาประชาสััมพัันธ์์องค์์กรโดยไม่่ต้้อง เสีียค่่าใช้้จ่่าย โดยคาดว่่าในปีี 2566 มููลค่่าสื่่�อของ NIDA Poll จะสููงขึ้้�นมากกว่่าปีีก่่อน Impacts ที่่มี�ีต่่อสัังคม คืือ ประชาชนจำำนวนมากจะ รอดููผล NIDA Poll รวมถึึงพรรคการเมืืองและสื่่�อ ต่่าง ๆ โดยเฉพาะในเรื่่�องความนิยมทิางการเมืืองใน รายจัังหวััด รายภาค และทั้้�งประเทศ เพราะความ น่่าเชื่่�อถืือของผลสำำรวจของเราที่่�มีีความเป็็นกลาง แสดงถึึงความเป็็นมืืออาชีีพ ผมเน้น้เสมอเรื่่�องความ เป็็นมืืออาชีีพ นอกจากระเบีียบวิิธีีวิิจััย เทคนิิค โปรแกรมคอมพิิวเตอร์์ที่่�ดีีของเราแล้้ว NIDA Poll ยัังมีีความเป็็นกลางในการเก็็บข้้อมููล ยกตััวอย่่าง ผู้เ้ก็็บข้้อมููลของนิด้ิ้าโพลเองแม้้ว่่าจะรู้้อยู่่แล้ว้ว่่า 14 พ.ค. นี้้�จะกาหมายเลขผู้้สมััครและพรรคใด แต่่ใน การทำำงานทุุกคนต้้องลงข้้อมููลจริิงตามที่่�ตััวอย่่าง ตอบมา ทำำ ให้้ NIDA Poll มีีความแม่่นยำำขึ้้�น และ เริ่่�มแม่่นยำำขึ้้�นเรื่่�อย ๆ โดยเฉพาะในพื้้�นที่่� กทม. ซึ่่�ง มีปีระชาชนติดติามโพลเกี่่ยวกั�ับความนิยมทิางการ เมืืองรายไตรมาสที่่ทำ�ำมาตั้้�งแต่่ปีี 2563 เป็็นจำำนวน มาก ว่่าผลจะออกมาอย่่างไร พลิิกผัันหรืือไม่่ ว่่าด้้วยโอกาสในการที่่�แต่่ละพรรค จะได้้รัับชััยชนะในการเลืือกตั้้�ง 66 ผศ.ดร.สุวิุชาิ เป้า้อารีย์ี์ ทิ้้�งท้า้ยไว้ว่้า่มีคีวามมั่่น�ใจใน ผลสำำ�รวจอย่่างต่่อเนื่่�องของ NIDA Poll โดยเฉพาะ อย่่างยิ่่�งในพื้้�นที่่� กทม. ทั้้�ง 33 เขต ที่่� NIDA Poll มีีกลุ่่มตััวอย่่างที่่�เชื่่�อถืือได้้ว่่าเป็็นตััวแทนที่่�สะท้้อน เสีียงของประชากรทั้้�งหมดได้้เป็็นอย่่างดีี ปััจจัยภัายนอกไม่่ได้มี้ผีลต่่อการเปลี่่ยน�แปลงของผล โพลเท่่าใดนััก โดยปััจจััยที่่�จะทำำ ให้้พรรคนั้้�น ๆ ได้้ รัับชััยชนะในการเลืือกตั้้�งได้้มีีอยู่่สี่่�ปััจจััยหลััก หนึ่่�ง กระแส หรืือโพลที่่�เราทำำอยู่่ทุุกวัันนี้้� สอง นโยบาย ของพรรค สาม ตััวบุุคคล เช่่น เป็็นบ้้านใหญ่่ เป็็น ผู้้มีีอิิทธิิพล เป็็นอดีีต ส.ส. หรืือไม่่ สี่่� ทรััพยากรทาง การเมืือง สำำหรัับเขตเมืืองของจัังหวัดัใหญ่่ ๆ ปััจจัยั สำำคััญคืือกระแสกัับนโยบายส่วนน่อกเขตเมืืองออก ไปผลโพลจะขึ้้�นอยู่่กัับปััจจััยสำำคััญ อย่่างตััวบุุคคล และทรััพยากรทางการเมืือง ทั้้�งสี่่�ปััจจััยนี้้�ถ้้ามีีผล อย่่างมีีนััยสำำคััญก็็จะส่่งผลต่่อผลโพลของเราได้้ ” ” ” “ “ “
26 • COVER Story วิิเคราะห์์ผล NIDA Poll “การเลืือกตั้้�ง 2566” หลากปััจจััยแห่่งชััยชนะ สััมภาษณ์์ ณ วัันที่่� 12 เมษายน 2566
27 ด้้วยความที่่�อาจารย์์วิิเคราะห์์การเมืืองโดยอาศััย ข้้อมููลจาก NIDA Poll จึึงอยากให้้อาจารย์์กล่่าว ถึึงบทบาทของ NIDA Poll รวมทั้้�ง impacts ที่่�มีี ต่่อสัังคม เพราะเหตุุใดจึึงได้ชื่่้ �อว่่าเป็็นโพลที่่�ได้รั้ับ ความเชื่่�อมั่่�น จุุดเด่่นคืืออะไร ปัจจุับัุนั NIDA Poll ได้้รัับความสนใจจากประชาชน พรรคการเมืือง รวมทั้้�งสื่่�อค่่อนข้้างมาก เนื่่�องจาก สะท้้อนความเป็็นจริิงของสัังคมในช่่วงเวลาหนึ่่�ง ๆ ใครก็็ตามจึึงสามารถจะนำำ�ข้้อมููลจากโพลไปใช้้ โดยประยุุกต์์ให้้เป็็นประโยชน์์กัับตััวเองได้้ เช่่น พรรคการเมืืองสามารถนำำ�ข้้อมููลไปวางแผน ยุุทธศาสตร์์ในการหาเสีียง ส่่วนประชาชนก็็นำำ� ข้้อมููลไปใช้้พิิจารณาประกอบการตััดสิินใจ NIDA Poll จึึงมีี impacts ต่่อสัังคม ไม่่เพีียงเฉพาะช่่วง เลืือกตั้้�ง แต่่ในช่่วงเวลาปกติิที่่�มีีการสำำ�รวจความ คิดิเห็น็ด้้านนโยบาย บรรดาผู้บ้ริิหารของกระทรวง หรืือรััฐบาลก็็สามารถจะนำำ�ข้้อมููลไปปรัับปรุุง นโยบายหรืือกฎหมายให้้สอดคล้้องกัับความ ต้้องการของประชาชนได้้ ในประเทศประชาธิิปไตย ทั้้�งหลายมีีการทำำ�โพลลัักษณะนี้้�อยู่่เป็็นระยะ ด้้าน หนึ่่�งเป็็นการตรวจสอบความนิิยมของรััฐบาลเพื่่�อ ให้้ปรัับปรุุงการทำำ�งาน นี่่คื�ือกระบวนการการมีีส่่วน ร่่วมที่่�สำำ�คััญของระบอบประชาธิิปไตยที่่�เสีียงของ ประชาชนมีคีวามสำำ�คััญทั้้�งในช่่วงก่่อนเลืือกตั้้�งและ ช่่วงเลืือกตั้้�ง ซึ่่�งหากรััฐบาลละเลยก็็อาจจะประสบ กัับผลลััพธ์์ที่่�ไม่่พึึงปรารถนา จุดุเด่น่ ของ NIDA Poll อย่า่งแรก มีคีวามเป็น็กลาง และมีีความเป็็นมืืออาชีีพสููงโดยไม่่นำำ�อคติิเข้้ามา เกี่่�ยวข้้อง ส่่วนโพลสาธารณะก็็เป็น็ โพลที่่ทำ�ำ�ด้้วยตััว เองโดยไม่มี่พีรรคการเมืืองหรืือกลุ่่มผลประโยชน์์ใด เข้ามา้แทรกแซงได้้ ทำำ�ให้รั้ักษาจุดยืุนืได้้ อย่า่งที่่ส�อง วิิธีีการสุ่่มตััวอย่่างมีีความเป็็นวิิทยาศาสตร์์ ทำำ�ให้้ ได้้ตััวแทนของประชากรที่่�เป็็นสััดส่่วนที่่�แท้้จริิงกัับ ประชากรรวมของประเทศ ทำำ�ให้้ข้้อมููลที่่�ได้้ค่่อน ข้้างถููกต้้องแม่่นยำำ� อย่่างที่่�สาม วิิธีีการเก็็บข้้อมููล ทางโทรศััพท์์มืือถืือและสะสมหมายเลขไว้้ในฐาน ข้้อมููลที่่�เรีียกว่่า Master Sample ซึ่่�งปััจจุุบัันมีีอยู่่ ทั้้�งหมดราว 3 แสนหมายเลขซึ่่�งถืือว่่าสููงมาก อย่่าง ที่่�สี่่� ความน่่าจะเป็็นของการสุ่่มกลุ่่มตััวอย่่าง โดย ค่่อนข้้างอาศััยการกระจายอย่่างอิิสระซึ่่�งตััดอคติิ ออกไปได้้ค่่อนข้้างสููง แตกต่่างจากโพลที่่�เจาะจง กลุ่่มตััวอย่่างซึ่่�งทำำ�ให้้เกิิดการบิิดเบืือนได้้ ภายหลัังผลสำำรวจ “การเลืือกตั้้�ง 2566” จาก NIDA Poll ทั้้�งระดัับพื้้�นที่่�และ ภาพรวมของประเทศ ได้ทำ้ ำนายอัันดัับคะแนนความนิิยมไปในทิิศทางที่่�เป็็น แบบแผนค่่อนข้้างแน่่นอนทั้้�งในตััวบุุคคลและพรรค โค้้งสุุดท้้ายก่่อนการเลืือก ตั้้�งครั้้�งสำคัำ ัญของหน้้าประวัติัิศาสตร์์การเมืืองไทย ที่่�ทุุกพรรคการเมืืองต่่าง แข่่งขัันกัันอย่่างเข้้มข้้นเพื่่�อโอกาสในการเป็็นรััฐบาล รศ.ดร.พิิชาย รััตนดิิลกณ ภููเก็็ต ผู้้อำำนวยการหลัักสููตรการเมืืองและยุทุธศาสตร์์การพััฒนา NIDA ได้้ให้้สััมภาษณ์์ถึึงปััจจััยที่่�มีีผลต่่อการตััดสิินใจของผู้้มีีสิทธิิเลืือกตั้้�ง โดยระบุุ ว่่าไม่มีีปั่ ัจจััยใดปััจจััยหนึ่่�งเป็็นตััวชี้้�ขาดชััยชนะ ต้้องพิิจารณาบริิบทในหลาย มิติิประกอบกััน ไม่ว่่ ่าจะเป็็นนโยบาย ความนิิยมในตััวบุุคคล ยุทุธศาสตร์์การ รณรงค์ห์าเสีียง ทรััพยากรทางการเมืืองในรููปแบบต่่าง ๆ ฯลฯ
อยากให้้อาจารย์์อธิิบายคร่่าว ๆ เกี่่�ยวกัับ “กติิกา ใหม่่” ของการเลืือกตั้้�ง 2566 ในส่่วนที่่�มีีการ แก้้ไขพระราชบััญญัติัิประกอบรััฐธรรมนููญ (พ.ร.ป.) ว่่าด้้วยการเลืือกตั้้�ง ส.ส. คิิดว่่ามีีผลกระทบต่่อ ตััวพรรคการเมืืองอย่่างไร มีีผลกระทบมากทีีเดีียว เพราะระบบการเลืือกตั้้�ง แบบใหม่่ที่่�เราเรีียกว่่า ระบบคู่่ขนาน ระหว่่างเขต เลืือกตั้้�งกัับบััญชีีรายชื่่�อ ทำำ�ให้้พรรคเล็็กแทบจะ หมดโอกาสมีีที่่�นั่่�งในสภาผู้้แทนราษฎร ซึ่่�งต่่างจาก ระบบจัดสัรรปันัส่่วนผสมของการเลืือกตั้้�ง 2562 ที่่� นำำ�ทุุกคะแนนมาคำำ�นวณและทำำ�ให้้ได้้พรรคที่่�เรีียก ว่่า พรรคปััดเศษ จำำ�นวนมาก ฉะนั้้�น พรรคที่่�มีี คะแนนนิิยมสููงก็จ็ะได้้เปรีียบ ถ้าพ้รรคใดมีผู้ี้สมัคัรที่่� มีีฐานเสีียงในเขตเลืือกตั้้�งแน่น่หนาก็ยิ่่็ �งจะได้้เปรีียบ กว่าพ่รรคมีีกระแสแต่่ปราศจากฐานเสีียง หรืือกลัับ กันคืั ือมีีเพีียงอย่า่ งใดอย่า่งหนึ่่�งก็จ็ะเสีียเปรีียบ ยาก ที่่จ�ะเอาชนะในการเลืือกตั้้�ง ยิ่่�งไม่มี่ ทั้้ี�งสองอย่า่งเลย ก็็ค่่อนข้้างหมดหวััง “พรรคที่่�มีีคะแนนนิิยมสููงก็็จะได้้เปรีียบถ้้าพรรคใดมีี ผู้้สมัคั รที่่�มีีฐานเสีียงในเขตเลืือกตั้้�งแน่่นหนาก็็ยิ่่�งจะ ได้้เปรีียบกว่่าพรรคมีีกระแสแต่่ปราศจากฐานเสีียง หรืือกลัับกัันคืือมีีเพีียงอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งก็็จะเสีีย เปรีียบ ยากที่่�จะเอาชนะในการเลืือกตั้้�ง ยิ่่�งไม่่มีีทั้้�ง สองอย่่างเลยก็็ค่่อนข้้างหมดหวััง” ผลสำำรวจ NIDA Poll การเลืือกตั้้�ง 2566 ที่่�ออก มาในช่่วงเวลาก่่อนหน้้านี้้�จนถึึงวัันนี้้�สามารถสรุุป แนวโน้้มของผลการเลืือกตั้้�งก่่อนวัันเลืือกตั้้�งที่่� ใกล้้เข้้ามาทุุกขณะได้้อย่่างไรบ้้าง ภาพรวมทั้้�งประเทศ สามปััจจััยพื้้�นฐานที่่�ทำำ�ให้้ พรรคเพื่่�อไทยได้้คะแนนอันดัับหนึ่่�งในภาพรวมหรืือ ร้้อยละ 49 จากการสำำ�รวจเมื่่�อเดืือนมีีนาคม ปััจจััย แรก พรรคเพื่่�อไทยมีีฐานคะแนนนิิยมเดิิมซึ่่�งภัักดีี ต่่อพรรคมากพอสมควรหรืือราวร้้อยละ 25 ปัจจัั ัยที่่� สอง นโยบายที่่มี�คีวามดึึงดููดใจ โดยเฉพาะนโยบาย ค่่าแรง 600 บาท และเงิินเดืือน 25,000 บาท ที่่� ดึึงดููดใจกลุ่่มผู้ใ้ช้้แรงงานและผู้้ที่่กำ�ำ�ลัังจะสำำ�เร็จ็การ ศึึกษา ปััจจััยที่่�สาม ผู้้นำำ�ที่่�ชููเป็็นแคนดิิเดตนายกรััฐมนตรีี คุณุแพทองธาร ชินวัิ ัตร ถืือเป็นคนรุ่่น ็ ใหม่่ และเป็น็ทายาทของคุณทัุักษิณิชินวัิ ัตร ทำำ�ให้้ได้้รัับ ความเชื่่�อมั่่น�เพิ่่มมา �กขึ้้น� ส่่วนคุณุ เศรษฐา ทวีสิีนิ ที่่� เป็นนั็ ักธุุรกิจที่่ ิ �ประสบความสำำ�เร็จ็ ยิ่่�งช่่วยเพิ่่มค�วาม เชื่่�อมั่่�นให้้กัับกลุ่่มนัักธุุรกิิจ ส่่วนปััจจััยภายนอก คืือ ประชาชนจำำ�นวนมากต้้องการเปลี่่�ยนรััฐบาลหลััง จากที่่�อยู่่กัับรััฐบาลเดิิมมาแล้้วแปดปีี ทำำ�ให้้พรรค มีีคะแนนเพิ่่�มขึ้้�น
พรรคก้้าวไกลได้้คะแนนอัันดัับสอง ฐานคะแนน นิิยมคืือกลุ่่มคนรุ่่นใหม่่ อายุุระหว่่าง 18-35 ปีี ทั้้�ง ที่่�เป็นนั็ ักศึึกษาและคนที่่�อยู่่ในวััยทำำ�งานช่่วงแรก ไม่่ ว่าจ่ะเป็น็ภาคเอกชนหรืือราชการ อย่า่ งไรก็็ตาม จุดุ อ่่อนของพรรคคืือไม่่ค่่อยได้้รัับความนิิยมจากกลุ่่ม อาชีีพเกษตรกรและผู้้ใช้้แรงงานเท่่าใดนััก รวมทั้้�ง กลุ่่มผู้้สููงอายุุ พรรครวมไทยสร้้างชาติิได้้คะแนนอัันดัับสาม ฐาน คะแนนนิิยมคืือกลุ่่มผู้้สููงอายุุ อายุุ 60 ปีีขึ้้�นไป รวม ทั้้�งพ่่อบ้้านแม่่บ้้าน และกล่่าวได้้ว่่าคะแนนนิิยมมา จากตััวบุุคคล หรืือ พล.อ.ประยุุทธ์์ จัันทร์์โอชา เป็็นหลััก นอกจากนี้้�ยัังมีี ส.ส. กลุ่่มบ้้านใหญ่่เข้้า มาสัังกััด แต่่มีีจำำ�นวนน้้อยกว่่าเมื่่�อเทีียบกัับพรรค ภููมิิใจไทยและพรรคพลัังประชารััฐ ส่่วนพรรคที่่� มีีคะแนนลดหลั่่�นลงมาอย่่างพรรคประชาธิิปััตย์์ ได้้คะแนนอัันดัับสี่่� ถืือว่่ามีีคะแนนนิิยมลดลงจาก ในอดีีตมากพอสมควรเพราะการเกิิดขึ้้�นของพรรค รวมไทยสร้า้งชาติิ ซึ่่�งมาแย่่งคะแนนนิิยมในภาคใต้้ ซึ่่�งเป็็นฐานเก่่าแก่่ของพรรค ถััดมาคืือพรรคภููมิิใจไทยและพลัังประชารััฐซึ่่�งได้้คะแนนใกล้้เคีียงกััน สองพรรคนี้้�เป็็นพรรคที่่�อาศััยการเมืืองบ้้านใหญ่่ คืือใช้้ฐานเสีียงของ ส.ส. ในพื้้�นที่่�เป็็นหลััก ความ นิิยมในภาพกว้้างจึึงไม่่ค่่อยมีีนัักแต่่ก็็มีีโอกาสที่่�จะ ได้้ที่่�นั่่�ง ส.ส. สููงกว่่าเมื่่�อเทีียบกัับพรรคเสรีีรวมไทย ซึ่่�งมีีความนิิยมในภาพกว้้างสููงกว่่าทั้้�งสองพรรคนี้้� นโยบาย เกืือบทุุกพรรคใช้น้ โยบายประชานิิยมเป็น็ นโยบายหลััก แต่่พรรคเพื่่�อไทยมีีนโยบายประชา นิิยมที่่�ค่่อนข้้างดึึงดููดใจผู้้มีีสิิทธิิเลืือกตั้้�งมากกว่่า พรรคอื่่�น ๆ แต่่นโยบายประชานิิยมนั้้�นไม่่ว่่าพรรค ใดก็็ตามหากเสนอไปแล้้วหากได้้เป็็นรััฐบาลก็็ต้้อง ผลัักดััน ซึ่่�งอาจจะสร้้างผลกระทบในการบริิหาร งบประมาณ ไม่่ว่่าจะเป็็นการกู้้เงิินที่่�ก่่อให้้เกิิดหนี้้� สาธารณะ การตััดงบประมาณจากหน่่วยงานต่่าง ๆ หรืือการขึ้้�นภาษีี นโยบายประชานิิยมยัังมัักเป็็น นโยบายระยะสั้้น� แม้ว่้าจ่ะกระตุ้้นเศรษฐกิจิในระยะ สั้้�นได้้ แต่่ในระยะยาวอาจจะสร้้างปััญหาเงิินเฟ้้อ และปััญหาทางการคลัังอื่่�น ๆ ตามมา นโยบายของพรรคก้้าวไกลดููเผิิน ๆ ก็็เป็็นประชา นิิยมเช่่นกััน แต่่มีีระบบคิิดที่่�ซัับซ้้อน อาจกล่่าวได้้ ว่่าใกล้้เคีียงกัับนโยบายรััฐสวััสดิิการ อีีกทั้้�งยัังเป็็น นโยบายระยะยาว เช่่น บำำ�นาญ 3,000 บาท ซึ่่�ง ถืือว่่าสููงพอสมควรเมื่่�อเทีียบกัับเบี้้�ยผู้้สููงอายุุใน ปััจจุุบััน โดยพรรคได้้แจกแจงที่่�มาที่่�ไปของแหล่่ง เงิินอย่่างชััดเจนว่่างบประมาณที่่�ใช้้ปีีละประมาณ 5 แสนล้้านบาทจะมาจากการตััดลดงบการทหาร บางส่่วน การขึ้้�นภาษีีต่่าง ๆ เป็็นต้้น ส่่วนนโยบายของพรรคอื่่น� ๆ เช่น่พรรคประชาธิิปััตย์์ การประกันัรายได้้ก็็เป็นน็ โยบายประชานิิยมรููปแบบ หนึ่่�ง หรืือของพรรคพลัังประชารััฐและพรรครวมไทย-
สร้า้งชาติก็ิมา็ ในรููปของนโยบายบััตรสวัสดิั ิการแห่่ง รััฐ แตกต่่างกัันที่่�ตััวเลข นอกจากนโยบายประชานิิยมแล้้วก็็มีีนโยบายอื่่�นที่่� ไม่่ใช่่ประชานิิยม ที่่�เป็็นกระแสมากก็็คืือนโยบาย กััญชาเสรีีของพรรคภููมิิใจไทย ซึ่่�งเมื่่�อถููกวิิพากษ์์ วิิจารณ์์ก็็ทำำ�ให้้คะแนนของพรรคภููมิิใจไทยลดลง อย่่างเห็็นได้้ชััด นอกจากนี้้�ก็็มีีนโยบายสร้้างความเปลี่่�ยนแปลง ทางสัังคมและการเมืือง เช่่น ยกเลิิกการเกณฑ์์ ทหารของพรรคก้้าวไกล หัันไปใช้้ระบบสมััครใจ แทน ซึ่่�งเป็็นการเปลี่่�ยนแปลงระบบราชการทาง การทหาร หรืือนโยบายเลืือกตั้้�งผู้้ว่่าราชการ ซึ่่�ง เกี่่�ยวข้้องกัับการกระจายอำำ�นาจตามหลัักการขยาย ประชาธิิปไตยให้้กว้้างขวางออกไปสู่่ระดัับท้้องถิ่่�น ให้้มากขึ้้�น ถืือเป็็นการเปลี่่�ยนแปลงโครงสร้้าง ทางการเมืืองที่่�สำำ�คััญ นโยบายเหล่่านี้้�สร้้างทาง เลืือกให้้กัับประชาชน ทำำ�ให้้ประชาชนโดยรวม รู้้สึึกว่่าเกี่่�ยวข้้องกัับชีีวิิตของตนเองมากขึ้้�น “ไม่่สามารถที่่�จะระบุุได้้ว่่าปััจจััยใดมีีอิิทธิิพล มากกว่่าปััจจััยอื่่�นๆ ยกตััวอย่่าง ความคิิด ความเชื่่�อเชิิงอุุดมการณ์์ของพรรค ซึ่่�ง สััมพัันธ์์กัับปััจจััยด้้านนโยบาย จะเป็็นปััจจััย สำำคััญของคนที่่�อายุุ 18-35 ปีี และมัักจะมีีการ ศึึกษาระดับปริ ั ิญญาตรีีเป็็นต้้นไป จำำนวนมาก เป็็นนัักศึึกษาและคนที่่�อยู่่�ในวััยทำำงานช่่วงแรก ที่่�ต้้องการการเปลี่่�ยนแปลงเชิิงโครงสร้้าง ปััจจััยชี้้�ขาด ไม่สามา่รถที่่จ�ะระบุุได้้ว่าปั่จจัั ัยใดมีอิีิทธิิพล มากกว่่าปััจจััยอื่่�น ๆ ยกตััวอย่่าง ความคิิดความเชื่่�อเชิิง อุุดมการณ์์ของพรรค ซึ่่�งสััมพัันธ์์กัับปััจจััยด้้านนโยบาย จะเป็็นปััจจััยสำำ�คััญของคนที่่�อายุุ 18-35 ปีี และมัักจะ มีีการศึึกษาระดัับปริิญญาตรีีเป็นต้็น้ ไป จำำ�นวนมากเป็น็ นัักศึึกษาและคนที่่�อยู่่ในวััยทำำ�งานช่่วงแรกที่่ต้�้องการการ เปลี่่�ยนแปลงเชิิงโครงสร้้าง ส่่วนคนกรุุงเทพฯ ส่่วนใหญ่่ นอกจากความคิดคิวามเชื่่�อเชิิงอุดมุการณ์์ของพรรคแล้้ว นโยบายก็็มีีความสำำ�คััญมาก หากเป็็นคนที่่�สัังกััดแถบ ชนบทจะให้ค้วามสำำ�คััญกัับนโยบายประชานิิยม รวมทั้้�ง ปััจจััยทางทรััพยากรที่่�เราเรีียกว่่า การซื้้�อเสีียง ก็็มีีส่่วน เข้้ามาเกี่่�ยวข้้องในเขตเลืือกตั้้�งที่่�แข่่งขัันกัันอย่่างสููสีี แต่่ มัักจะเป็็นนัักการเมืืองรุ่่นเก่่าหรืือกลุ่่มบ้้านใหญ่่ที่่�เลืือก จะใช้ปั้จจัั ัยนี้้� นอกจากนี้้�ในแต่่ละภููมิิภาคจะมีปัีจจัั ัยด้้าน ความผููกพัันต่่อพรรคที่่�มองว่่าเป็็นพรรคของตััวเอง เช่่น คนในภาคเหนืือและอีีสานจะผููกพัันกัับพรรคเพื่่�อไทย ส่่วนภาคใต้้จะผููกพัันกัับพรรคประชาธิิปััตย์์แต่่ปััจจุุบััน
การรัับรู้ของประ้ชาชน สร้า้งความตื่่นตั�ัวทางการ เมืือง นอกจากนี้้�การใช้้นโยบายประชานิิยมโดย พรรคไทยรัักไทยในการเลืือกตั้้�ง 44 จนได้้รัับ ชััยชนะอย่่างถล่่มทลาย ไม่่ว่่าจะเป็็นกองทุุน หมู่่บ้้าน 30 บาทรัักษาทุุกโรค ก็็เป็็นแนวทางให้้ พรรคต่่าง ๆ หัันมาใช้้ในรููปแบบที่่�แตกต่่างกััน ออกไป หลััก ๆ คืือการสััญญาว่่าจะแจกเงิินลง ไปยัังประชาชนโดยตรงหากพรรคของตััวเองได้้ เป็็นรััฐบาล การเลืือกตั้้�งครั้้�งนี้้�ยัังพบว่่าบางพรรคที่่�ใช้้ กลยุุทธ์์การหาเสีียงด้้วยนโยบายประชานิิยมที่่� ไม่่ใช่่เชิิงวััตถุุ แต่่เป็็นประชานิิยมเชิิงโวหารใน ลัักษณะที่่� โดนััลด์์ ทรััมป์์ เคยใช้้ในการเลืือก ตั้้�งประธานาธิิบดีีสหรััฐอเมริิกา คืือโวหารเชิิง อารมณ์์บนพื้้�นฐานของการแบ่่งแยกประชาชน สร้้างบรรยากาศของความขััดแย้้งเกลีียดชัังกััน จะมีีปััจจััยหรืือตััวแปรใดๆ หรืือไม่่ที่่�จะทำำ ให้้ ผลสำำ รวจ NIDA Poll เปลี่่�ยนแปลงไปจาก แบบแผนชนิิดเปลี่่�ยนขั้้�วของคะแนนนำำ ไม่่น่่าจะมีีปััจจััยหรืือตััวแปรใดที่่�มีีพลัังเพีียงพอ ยกเว้้นกรณีีเดีียวคืือการยุุบพรรค เช่่น เพื่่�อไทย หรืือก้้าวไกล แต่่ในสภาวการณ์์ปกติิก็็อาจจะมีี การผันัแปรอยู่่บ้า้งในช่่วงท้า้ยของการรณรงค์์หา เสีียง โดยจะผันัแปรในขั้้�วการเมืืองเดีียวกันั ส่่วน การผัันแปรข้้ามขั้้�วเกิิดขึ้้�นได้้บ้้างแต่่น้้อยมาก ส่่วนสวิิงโหวตหรืือบ้้างเรีียกว่่า การเลืือกตั้้�งเชิิง ยุุทธศาสตร์์ โดยมากมีีผลเฉพาะในเขตเลืือกตั้้�ง ที่่�มีี 2 พรรคแข่่งขัันกัันอย่่างสููสีี เช่่น ระหว่่าง เพื่่�อไทยกัับก้้าวไกลในบางเขตของกรุุงเทพฯ และหากเกิิดเหตุุการณ์์บางอย่่างก็็เป็็นไปได้้ว่่า คะแนนจะสวิิงไปยัังอีีกพรรคได้้ ในขั้้�วรััฐบาล ก็็เกิิดสวิิงโหวตได้้กรณีีของคะแนนที่่�เทให้้รวม ไทยสร้้างชาติิมากขึ้้�น อย่่างไรก็็ตาม สวิิงโหวต ไม่่สามารถจะเปลี่่�ยนแปลงแบบแผนของการ ผลการสำำ�รวจได้้ ก็็อาจจะเปลี่่�ยนแปลงไปบ้้าง โดยหัันไปนิิยมในตััว บุุคคลที่่�เป็็นแคนดิิเดตฯ คืือ พล.อ.ประยุุทธ์์ พรรค รวมไทยสร้้างชาติิ กรณีีของปััจจััยด้้านตััวบุุคคลยััง เห็็นได้้จากพรรคเล็็กอื่่�น ๆ เช่่น พล.ต.อ.เสรีีพิิศุุทธ์์ เตมีียเวส พรรคเสรีีรวมไทย คุุณหญิิงสุุดารััตน์์ เกยุุราพัันธุ์์พรรคไทยสร้้างไทย การรณรงค์ห์าเสีียง ในปัจจุับัุนัแตกต่า่งจากอดีีตมาก โดยเฉพาะการแพร่่หลายของโซเชีียลมีีเดีียซึ่่�งช่่วยให้้ พรรคต่่าง ๆ มีีช่่องทางในการสื่่�อสารหลากหลายและ กว้้างขวาง โดยพรรคก้้าวไกลถืือเป็็นพรรคแรก ๆ ที่่� ใช้้โซเชีียลมีีเดีียอย่่างได้้ผล เช่่น Twitter ในช่่วงการ เลืือกตั้้�ง 62 และในการเลืือกตั้้�งครั้้�งนี้้ทุ�ุกพรรคก็็เรีียน รู้้ที่่�จะใช้้โซเชีียลมีีเดีียในหลายแพลตฟอร์์ม อีีกอย่่าง คืือการดีีเบต ซึ่่�งในการเลืือกตั้้�งครั้้�งนี้้�เข้้มข้้นมากกว่่า ครั้้�งก่่อน สื่่�อมวลชนก็ช่็ ่วยกันจัดัและมีีการถ่า่ยทอดสด ผ่่านแพลตฟอร์์มต่่าง ๆ ยิ่่�งเป็็นการกระจายเนื้้�อหาสู่่
หนึ่่�งในนัักวิิชาการที่่� “คอการเมืือง” คุ้้นชื่่�อเป็็นอย่่างดีีจากการ ถ่่ายทอดความรู้้และแสดงความคิิดเห็็นด้้านสัังคมและการเมืือง ผ่่านสื่่�อมวลชนหลายช่่องทั้้�งวิิทยุุ โทรทััศน์์ อย่่างต่่อเนื่่�องในหลาย รััฐบาล รวมทั้้�งสื่่�อโซเชีียลมีีเดีียในช่่วงหลััง โดยเฉพาะในส่่วนของ การวิิเคราะห์์ผลสำำ�รวจ NIDA Poll เลืือกตั้้�ง 2566 ผู้้สนใจสามารถ รัับชมการวิิเคราะห์์รายพื้้�นที่่�ที่่�มีีการแข่่งขัันสููง โดยจััดร่่วมกัับ ผศ.ดร.สุุวิิชา เป้้าอารีีย์์ ได้้ที่่�รายการ NIDA Poll’s POLITICAL WAR ROOM (NIDA Poll) (https://www.youtube.com/ @nidapoll2824) ตััวอย่่างบางส่่วน เช่่น พื้้�นที่่�กรุุงเทพฯ ใน “ศึึกเลืือกตั้้�ง กทม.” เผย แพร่่เมื่่�อ 29 มีี.ค. 66 รศ.ดร.พิิชาย รััตนดิิลก ณ ภููเก็็ต สะท้้อน ว่่าเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�มีีการแข่่งขัันกัันสููงระหว่่างเพื่่�อไทยกัับก้้าวไกลและ คาดว่่าจะเป็็น 2 พรรคที่่�ได้้ที่่�นั่่�งมากที่่�สุุด ขณะเดีียวกัันก็็มีีพรรค อื่่�น ๆ ที่่�มีีศัักยภาพจะช่่วงชิิงที่่�นั่่�ง เช่่น รวมไทยสร้้างชาติิที่่�มีีคะแนน นิิยมจากตััว พล.อ.ประยุุทธ์์ หรืือไทยสร้้างไทยที่่�มีีฐานเสีียงอยู่่บาง เขต ส่่วนพลัังประชารััฐซึ่่�งได้้รัับชััยชนะหลายที่่�นั่่�งในการเลืือกตั้้�ง 2562 ก็็มุ่่งหมายที่่�นั่่�งจำำ�นวนหนึ่่�ง ขณะที่่�เจ้้าของพื้้�นที่่�ดั้้�งเดิิมอย่่าง ประชาธิิปััตย์ที่่์พ�ลาดทุุกที่่นั่่� �งก็พ็ยายามจะกลัับมาปัักธงให้้ได้้เช่นกั่นั ส่่วนช่่องอื่่�นๆ คืือ แชร์์เล่่าข่่าวเด็็ด (MCOT News FM 100.5) โดย เมื่่�อวัันที่่� 13 มีี.ค. 66 ได้้วิิเคราะห์์คะแนนนิิยมเพื่่�อไทย ในหััวข้้อ รศ.ดร.พิิชาย รััตนดิิลก ณ ภููเก็็ต 1 1 2 3 4 SCAN HERE
“เช็็คโอกาสซุุปเปอร์์แลนด์์สไลด์์ !!! “310 เสีียง-ดัับอำำ�นาจ ส.ว.”” (https://www.youtube.com/watch?v=5Gj2Xd2dY4Y) ไว้้ว่่า เพื่่�อไทยมีีคะแนนนิิยมเพิ่่�มขึ้้�นจาก ต.ค. 65 ถึึง ก.พ. 66 ตามผลสำำ�รวจ NIDA Poll ยกตััวอย่่าง จัังหวััดอุุดรธานีี เพิ่่�มขึ้้�นจากร้้อยละ 53 เป็็น 61 หากประเมิินว่่าคะแนนนิิยมเพิ่่�มขึ้้�นในทุุกจัังหวััด ที่่�นั่่�ง ส.ส. ที่่�มีีโอกาสเป็็นไปได้้จะเกิิน 250 แต่่อาจไม่่ถึึงเป้้าหมาย 310 ที่่�นั่่�งที่่�จะเอาชนะ 250 เสีียงของ ส.ว. ได้้ ซึ่่�งจำำ�เป็็นจะต้้องทำำ� คะแนนนิิยมทั่่�วประเทศให้้ได้้ถึึงร้้อยละ 60 กว่่าถึึง 70 เพื่่�อไทยจึึงต้้องพยายามช่่วงชิิงคะแนน จากพรรคขั้้�วฝ่่ายค้้านด้้วยกััน หรืือในภาคใต้้ต้้องเอาชนะประชาธิิปััตย์์และรวมไทยสร้้างชาติิ ให้้ได้้ในบางจัังหวััด ต่่อเนื่่�องกัับการวิิเคราะห์์ดัังกล่่าว ในรายการ The Politics ข่่าวบ้้านการเมืือง (Matichon TV) หััวข้้อ “จากการเมืืองเรื่่�องกิินข้้าว ถึึง ปาร์์ตี้้�ลิิสต์์อลวน” เมื่่�อวัันที่่� 24 มีี.ค. 66 (https://www.youtube.com/watch?v=YhWMPrKexKw) ที่่�ได้้ยำ้้�ถึึง คะแนนนิิยมของเพื่่�อไทยว่่าจะไต่่ไปได้้ถึึงร้้อยละ 55 โดยประมาณ อธิิบายในแง่่ของการตลาด อาจกล่่าวได้้ว่่าตลาดความนิิยมใกล้้เต็็มแล้้ว เพราะจากผลสำำ�รวจ NIDA Poll จำำ�นวนผู้้ที่่� ยัังไม่่ได้้ตััดสิินใจอยู่่ที่่�ร้้อยละ 2 เท่่านั้้�นซึ่่�งจะต้้องช่่วงชิิงกัับพรรคอื่่�นด้้วย นอกจากนี้้�ยัังมีีรายการ สภาความคิิด (Smilethailand) ซึ่่�งเมื่่�อวัันที่่� 6 ก.พ. 66 ที่่�วิิเคราะห์์ นโยบายหาเสีียง ในหััวข้้อ “นโยบายหาเสีียง พรรคไหน? แบบไหน? โดนใจ ได้้คะแนน !!” (https://www.youtube.com/watch?v=POO5UWDL1YQ) โดยมองว่่านโยบายที่่� ประชาชนจดจำำ�ได้้คืือนโยบายเชิิงยุุทธศาสตร์์ที่่�แต่่ละพรรคจะนำำ�มาใช้้หาเสีียงบ่่อยๆ ซึ่่�ง นโยบายเหล่่านี้้�หากพรรคนั้้�นๆ ได้้เป็็นรััฐบาลก็็จำำ�เป็็นที่่�จะต้้องหยิิบยกขึ้้�นมาขัับเคลื่่�อนให้้ เป็็นจริิง เพราะหากทำำ�ไม่่ได้้ก็็จะไม่่ได้้รัับความเชื่่�อถืือดัังที่่�เห็็นตััวอย่่างจากรััฐบาลผสมของ พล.อ.ประยุุทธ์์ จัันทร์์โอชา ที่่�อาจขัับเคลื่่�อนได้้เพีียงไม่่กี่่�นโยบาย ขณะที่่�ในยุุครััฐบาลเพื่่�อไทย สามารถขัับเคลื่่�อนนโยบายที่่�หาเสีียงไว้้ได้้ทัันทีีจึึงได้้รัับความนิิยมสููง อย่่างไรก็็ตาม นโยบาย เชิิงยุุทธศาสตร์์ส่่วนใหญ่่เป็็นนโยบายประชานิิยมซึ่่�งถููกนำำ�มาใช้้เพื่่�อจููงใจประชาชนแต่่ต้้องใช้้ งบประมาณจำำ�นวนมาก ซึ่่�งหากมากไปก็็อาจจะสร้้างปััญหาได้้โดยเฉพาะเมื่่�อเป็็นรััฐบาลที่่�ไม่่ สามารถจะหารายได้้เพิ่่�มได้้ เมื่่�อต้้องการรัักษาสััญญาที่่�ให้้ไว้้จึึงต้้องอาศััยวิิธีีการกู้้เงิิน เป็็นต้้น นโยบายประชานิิยมเป็็นนโยบายที่่�เชื่่�อมโยงกัับประชาชนได้้เพราะสิิทธิิการเลืือกตั้้�งของเขา เปลี่่�ยนเป็็นผลประโยชน์์ที่่�เขาจะได้้รัับได้้โดยตรง 2 3 4
• NIDA Opinion อ่่าน “ กติิกา การ เลืือกตั้้�ง 2566 ” กัับ ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ
ปฏิิเสธไม่่ได้้เลยว่่าการกำำหนด “กติิกาใหม่่” ในการเลืือกตั้้�ง 2566 มีีผลอย่่างสำำ คััญ ต่่อการแข่่งขัันในสนามเลืือกตั้้�งและผลลััพธ์์ที่่�จะเกิิดขึ้้�น คอลััมน์์ NIDA Opinion จึึงชวน ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเน ติิ ผู้้อำำนวยการหลัักสููตรนิิติิศาสตรดุุษฎีีบััณฑิิต คณะ นิิติิศาสตร์์ NIDA อ่่าน “กติิกาการเลืือกตั้้�ง 2566” ภายหลััง การแก้้ไขเพิ่่�มเติิม พระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญ (พ.ร.ป.) ว่่าด้้วยการเลืือกตั้้�ง ส.ส. เมื่่�อเดืือนมกราคมที่่�ผ่่าน มา ซึ่่�งโดยสาระนั้้�นมีีการปรัับเปลี่่�ยนตั้้�งแต่่ในระดัับภาพ ใหญ่่ กล่่าวคืือ ระบบเลืือกตั้้�ง จากระบบจััดสรรปัันส่่วนผสม ไปเป็็นระบบคู่่ขนานที่่�กลัับมาใช้้บััตรสองใบ โดยกำำหนด สััดส่่วนของ ส.ส. 500 ที่่�นั่่�ง แบ่่งเป็็น ส.ส. เขต 400 ที่่�นั่่�ง และ ส.ส. บััญชีีรายชื่่�อ หรืือ ปาร์์ตี้้�ลิิสต์์ 100 ที่่�นั่่�ง ไปจนถึึง การแบ่่งเขตตามจำำนวนประชากรที่่�ประมาณ 165,000 คนต่่อ 1 เขตเลืือกตั้้�ง ว่่าใครที่่�ได้้ประโยชน์์และใครที่่�เสีีย ประโยชน์์ภายใต้้กติิกาใหม่่ดัังกล่่าว ในเกมการเมืืองครั้้�งนี้้� เริ่่�มจากประเด็็นของ “ระบบเลืือกตั้้�ง” รวมทั้้�งการใช้้ “บััตรใบเดีียวและบััตรสองใบ” ศ.ดร. บรรเจิดิสิิงคะเนติิ อธิิบายถึึงระบบการเลืือกตั้้�งว่า่ การใช้้ระบบผสมของประเทศไทยในอดีีตใช้้ ระบบที่่�เรีียกว่่า คู่่ขนาน ตั้้�งแต่่รััฐธรรมนููญ ฉบัับ 2540 และ ฉบัับ 2550 โดยใช้้บััตรสองใบ แบ่่งเป็็น ส.ส. เขต และ ส.ส. บััญชีีรายชื่่�อ ในสััดส่่วน 400 ที่่�นั่่�ง และ 100 ที่่�นั่่�ง ส่่วนระบบ การเลืือกตั้้�งภายใต้รั้ัฐธรรมนููญ ฉบัับ 2560 เมื่่�อปีี 2562 เรีียกว่า่ ระบบจัดสัรรปันัส่่วนผสม ที่่� ใช้้บััตรใบเดีียว กำำ�หนดสััดส่่วน ส.ส. 500 ที่่�นั่่�ง แบ่่งเป็็น ส.ส. เขต 350 ที่่�นั่่�ง และ ส.ส. บััญชีี รายชื่่�อ 150 ที่่�นั่่�ง โดยจำำ�นวนที่่�นั่่�ง ส.ส. ของ ส.ส. บััญชีีรายชื่่�อ มาจากการนำำ�คะแนนทั้้�งหมด มาคำำ�นวณสัดัส่่วน ส.ส. พึึงมีี ระบบการใช้บั้ ัตรใบเดีียวนั้้นฝืืน�เจตนารมณ์์ของประชาชนในการ ตััดสิินใจเลืือกแยกกัันระหว่่างตััวบุุคคลและพรรค ทั้้�งนี้้� ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ มีีทััศนะต่่อ ระบบเลืือกตั้้�งว่่า ระบบที่่�ควรจะเป็็นคืือระบบสััดส่่วนผสมที่่�ใช้้บััตรสองใบ เพื่่�อให้้เสรีีภาพใน การตััดสิินใจเลืือกตััวบุุคคลและพรรค โดยควรใช้้คะแนนบััญชีีรายชื่่�อเป็็นตััวกำำ�หนดสััดส่่วน ที่่�นั่่�งในสภาฯ
“ตอบคำำถามที่่�ว่่า ใครได้้ประโยชน์์ ใครเสีีย ประโยชน์์ ว่่า พรรคใหญ่่จึึงได้้ประโยชน์์จากการที่่� คาดหมายได้้ว่่าพรรคใหญ่่จะได้้สััดส่่วนที่่�นั่่�งใน 100 ที่่�นั่่�งที่่�สููง ขณะที่่�พรรคเล็็กพรรคใหม่่เสีียประโยชน์์ ขณะที่่�ตััวชี้้�ขาดจะเป็็น ส.ส. เขต 400 ที่่�นั่่�ง โมเดล ความได้้เปรีียบเสีียเปรีียบจะกลัับไปคล้้ายกัับการ เลืือกตั้้�งภายใต้้รััฐธรรมนููญ ฉบัับ 2540 “แต่่ถ้้าใช้้กัับประเทศไทยจำำ เป็็นต้้องกำำหนดคะแนนขั้้�นต่ำ ำ� เช่่น ร้้อยละ 5 การกำำหนดขั้้�นต่ำ ำ�นี้้�จะมีีนััยสำำคััญมากต่่อเมื่่�อให้้น้ำ ำ� หนัักกัับสััดส่่วนคะแนนบััญชีี รายชื่่�อมาก มิิเช่นนั้้ ่น�จะกลายเป็็นเบี้้ยหั�วัแตกหรืือมีีพรรคที่่�เรียีกว่่า พรรคปัดัเศษ ได้ที่่้ นั่่� �ง หลายพรรค จนทำำ ให้้มีีปััญหาในการเกิิดรััฐบาลผสมซึ่่�งขาดเสถีียรภาพ ระบบสััดส่่วน ผสมที่่�ใช้้บััตรสองใบนี้้�จะทำำ ให้้ทิิศทางของพรรคการเมืืองขัับเคลื่่�อนไปข้้างหน้้าสู่่การ รวมกลุ่่มผลประโยชน์์ได้้เพราะมีีความแน่่นอนชััดเจน” เมื่่�อเปรีียบเทีียบระบบการเลืือกตั้้�ง 2566 กัับระบบการเลืือกตั้้�ง 2562 ในแง่่เจตนารมณ์์ ของประชาชน ศ.ดร.บรรเจิดิสิิงคะเนติิ มองว่า่ ระบบการเลืือกตั้้�ง 2566 สะท้้อนเจตนารมณ์์ ของประชาชนได้้ดีีกว่าจา่กการใช้บั้ ัตรสองใบ หากแต่สั่ดัส่่วนที่่นั่่� �งจากคะแนนบััญชีีราย ชื่่�อที่่�ถููกนำำ�มากำำ�หนดจำำ�นวน ส.ส. เพีียง 100 ที่่�นั่่�งนั้้�น ไม่่ได้้สะท้้อนเจตนารมณ์์ของ ประชาชนในเชิิงอุดมุการณ์์แต่ส่ะท้้อนความนิิยมของ ส.ส. เขต ซึ่่�งอาจจะไม่่ได้้ขึ้้น�ตรงกัับ นโยบายของพรรคแต่ขึ้้่นกั�ับความชื่่นช�อบในตััวบุคคุล หรืือระบบอุุปถัมภ์ั ์ และจะนำำ�ไป สู่่ระบบอุุปถัมภ์ั ์เชิิงพื้้นที่่� �ซึ่่�งเป็น็เรื่่�องของเครืือข่า่ย กล่า่วคืือ การตัดสิันิใจของประชาชน จะมาจากหลากหลายตััวแปรโดยที่่�โควตา 100 ที่่นั่่� �งไม่่ได้้มีนัีัยสำำ�คััญมากนััก ยกตััวอย่า่ง หนึ่่�ง เครืือข่่ายองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น อบจ. อบต. เทศบาล ที่่�เกื้้�อหนุุนกััน สอง คนรุ่่นใหม่่ซึ่่�งมีีแนวทางเลืือกของตััวเองชัดัเจน สาม คนชนชั้้น�กลางซึ่่�งพิจาิรณานโยบาย ที่่�ได้้ประโยชน์์กัับตััวเองมากกว่่า ฉะนั้้�น พรรคที่่�ส่่งผู้้สมััครลงเขตพื้้�นที่่�มาก ได้้คะแนน บััญชีีรายชื่่�อในเขตพื้้นที่่�มา�ก โอกาสที่่จ�ะได้้สัดัส่่วน ส.ส. บััญชีีรายชื่่�อ 100 ที่่นั่่� �งก็มา็กขึ้้น� เหตุุที่่�มีีการเปลี่่�ยนแปลงกติิกาการเลืือกตั้้�ง คิิดว่่าผู้้ที่่�มีีบทบาทในการกำำหนดกติิกามองถึึง ความแน่่นอนในการกลัับมาครองพื้้�นที่่�ของบ้้านใหญ่่ที่่�เป็็นฐานคะแนนของพรรคใหญ่่ ถ้้าจำำ ได้้เมื่่�อ
การเลืือกตั้้�งครั้้�งที่่�ผ่่านมา ผู้้สมััคร ส.ส. บััญชีีรายชื่่�อที่่�มีีชื่่�อเสีียงจากบ้้านใหญ่่ของพรรค ขนาดใหญ่่ซึ่่�งได้้คะแนนแบบ overhang จะหลุุดจากโควตา การออกแบบระบบการเมืือง ที่่�เปลี่่�ยนแปลงมิิติิการเมืืองได้้จึึงต้้องใช้้ระบบเลืือกตั้้�งแบบสััดส่่วนผสมและใช้้บััตรสองใบ แบบที่่ผม�ได้้พยายามผลัักดัันในร่่างรััฐธรรมนููญ 2558 ฉบัับของอาจารย์์บวรศัักดิ์์�แต่่ถููกล้ม้ไป เหตุุผลก็็คืือถ้้าใช้้ระบบนี้้�และสร้้างความเข้้าใจกัับประชาชน เช่่น ประชาชนสามารถจััดการ ให้้เกิิดเครืือข่่ายประชาชนได้้ 20 เครืือข่่ายมารวมกััน ราว 1 ล้้านคน จะรัับประกัันได้้ว่่าเขา จะมีีตััวแทนเข้้าไปนั่่�งในสภาฯ โดยไม่่ต้้องจััดตั้้�งพรรคการเมืืองที่่�เข้้มแข็็งเหมืือนที่่�ถููกบัังคัับ โดยรััฐธรรมนููญฉบัับปััจจุุบััน ที่่�การดำำเนิินกิิจกรรมทั้้�งหลายต้้องดำำเนิินผ่่านพรรคการเมืือง ซึ่่�งประชาชนไม่มี่ ีโอกาสเข้้าถึึงได้้ เพราะตั้้�งพรรคการเมืืองยาก ทุนสูุ ูง การรัักษาพรรคให้้อยู่่ ได้้เต็ม็ไปด้วย้ความลำำบาก พรรคการเมืืองจึึงเป็็นของสองคนเท่่านั้้น�คืือ นายพล กัับ นายทุนุ ผมคิดิว่่าเราต้้องออกแบบระบบการเลืือกตั้้�งที่่�จะช่วยนำ่ ำ พาให้้การเมืืองไทยไปสู่่แนวทางนี้้�” ต่่อประเด็็นของ “การแบ่่งเขต” ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ กล่่าวว่่า โดยหลัักการ เกณฑ์์ที่่�สำำ�คััญอัันดัับแรกคืือ เกณฑ์์เชิิงประชากร ซึ่่�งหากออกแบบให้้สััมพัันธ์์กัับเกณฑ์์เชิิงพื้้�นที่่�การปกครองโดยสามารถกำำ�หนดให้้เป็็นเขต เลืือกตั้้�งเดีียวกันัได้้จะทำำ�ให้้เกิดคิวามชัดัเจนกัับประชาชนและผู้ลง้สมัคัรรัับเลืือกตั้้�ง แต่่หากเขตอำำ�เภอใดมีีการ ประชากรไม่่เพีียงพอซึ่่�งทำำ�ให้้ต้้องรวมเขตกัับอำำ�เภออื่่�น ควรต้้องคำำ�นึึงถึึงปััจจััยต่่าง ๆ ในหลากหลายมิิติิ เช่่น ความสะดวกในแง่่การคมนาคม ประเพณีีวััฒนธรรม โดยการแบ่่งเขตนี้้�ไม่่ควรที่่�จะแบ่่งอำำ�เภอออกเป็็นเสี่่�ยงๆ ซึ่่�งอาจมีีผลให้้เกิิดความสัับสนวุ่่นวาย ในฐานะนัักกฎหมายผู้้เชี่่�ยวชาญกฎหมายรััฐธรรมนููญและสนใจการจััดโครงสร้้างสถาบัันการเมืืองมายาวนาน ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ อยากฝากโจทย์์ใหญ่่หลัังการเลืือกตั้้�งไปถึึงรััฐบาลใหม่่และทุุกภาคส่่วนของสัังคม ว่่า การปฏิิรููปการเมืืองที่่�สำำ�คััญที่่�สุุดคืือการปฏิิรููปการบริิหารราชการในระดัับจัังหวััด “ประเทศไทยมีีจัังหวััดเป็็นฐานการเมืืองและการบริิหารราชการ แต่่ตััวจัังหวััดเองมีีการบริิหาร ที่่�ซ้้อนกัันลงไปถึึงห้้าชั้้�น คืือ ส่่วนภููมิิภาคอย่่าง จัังหวััด อำำเภอ ส่่วนท้้องถิ่่�นอย่่าง อบจ. อบต. เทศบาล นอกจากนี้้�ยัังมีีส่่วนกลางที่่�ต่่อท่่อตรงลงไปในจัังหวััด มีีกลุ่่มจัังหวััดบููรณาการ ที่่�กล่่าวว่่าห้้าชั้้�นคืือฐาน การจััดงบประมาณซึ่่�งเป็็นอุุปสรรคต่่อการบริิหารราชการในระดัับจัังหวััดที่่�มีีประสิิทธิิภาพ อำำนวยความ สุุขให้้กัับประชาชนในพื้้�นที่่�ได้้ การออกแบบให้้ลดชั้้�นลงได้้คืือกุุญแจสำำคััญที่่�จะทำำ ให้้ปััญหาเชิิงพื้้�นที่่�ได้้ รัับการแก้้ไข ผมไม่่คาดหวัังที่่�จะปฏิิรููปการเมืืองส่่วนกลาง นั่่�นหมายความว่่าถ้้าประชาชนในพื้้�นที่่�มีีส่่วน ร่่วมกำำหนดทิิศทางในการพััฒนาในเชิิงพื้้�นที่่�ได้้เองทั้้�ง 77 จัังหวััด ประเทศก็็จะพอไปได้้ แต่่ทำำอย่่างไรที่่�จะ บููรณาการระหว่่างภููมิิภาคกัับท้้องถิ่่�นได้้เป็็นโจทย์์ที่่�ท้้าทายยิ่่�ง และต้้องการการออกแบบที่่�เป็็นนวััตกรรม ของไทยเราเองพอสมควร”
อาจกล่่าวได้้ รศ.ดร.พิิชาย รััตนดิิลก ณ ภููเก็็ต เป็็นนัักวิิชาการผู้้สนใจ ศึกึษาการเมืืองไทยในเชิิงสถาบัันและการเมืืองท้้องถิ่่�นในประเด็็นที่่�เกี่่�ยวกัับ การเลืือกตั้้�งมาอย่่างต่่อเนื่่�อง นอกจากผลงานวิิจััยสำำ คััญ อาทิิ “ปััญหา และโอกาสในกระบวนการสร้้างความเป็็นสถาบัันขององค์์กรอิิสระตาม รััฐธรรมนููญ: กรณีีศึึกษาคณะกรรมการการเลืือกตั้้�ง” “การวิิเคราะห์์นโยบาย สาธารณะด้้านการพััฒนาสัังคมและความมั่่�นคงของมนุุษย์์: ศึึกษาเฉพาะ กรณีีการวิิเคราะห์์เพื่่�อกำำหนดนโยบายสัังคมในพื้้�นที่่�จัังหวััดชายแดนภาค ใต้้” ก็ยั็ ังมีีหนัังสืืออีีกสองเล่่ม ได้้แก่่ ระบบการทุจริุติเลืือกตั้้�ง (2538) และ โครงสร้้างอำำนาจท้้องถิ่่�น ความขััดแย้้ง และการเปลี่่�ยนแปลง (2542) ซึ่่�ง แม้ว่้ ่าจะเป็็นตำำรารััฐศาสตร์์ในยุคกุ่่อน แต่่เนื้้�อหาหลายส่ว่นก็ยั็ ังคงใช้้อธิิบาย ถึึงสถานการณ์์และปรากฏการณ์์การเมืืองร่ว่มสมััยและนำำ ไปศึึกษาต่่อยอด ได้้ โดยเฉพาะในแง่่ของการเปลี่่�ยนผ่่านทางการเมืืองจากการรััฐประหารไป สู่่การเลืือกตั้้�งในระบอบประชาธิิปไตย • NIDA Research
หนัังสืือทั้้�งสองเล่ม่ อธิิบายถึึงพลวััตของปัจจัั ัยต่า่งๆ รายรอบการเมืืองและการเลืือกตั้้�งโดยให้ค้วามสำำ�คััญกัับบริิบท ทางประวัติัิศาสตร์์ สัังคม-วััฒนธรรม และเศรษฐกิจิของท้้องถิ่่น�ระบบการทุุจริติเลืือกตั้้�ง ว่า่ ด้้วยปัจจัั ัยที่่�ส่่งผลต่่อ การทุจริุิตเลืือกตั้้�งที่่มี�ลัีักษณะเป็น็ระบบและแบบแผนทางสัังคม โดยเก็็บข้้อมููลในช่่วงการเลืือกตั้้�ง 2534 และ 2535 แจกแจงไปที่่สี่่�มิ�ติสำิำ�คััญ ได้้แก่่ มิติิด้้านผู้สมั้คัร มิติิด้้านประชาชน มิติิด้้านการรณรงค์์ และมิติิด้้านแนวทาง ทุจริุิต เพื่่�อทำำ�ความเข้า้ใจว่า่ระบบการทุจริุิตเลืือกตั้้�งสัมัพัันธ์กั์ ับบริิบทต่า่งๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้องอย่า่ งไรบ้า้ง โดยเฉพาะ สัังคมและวััฒนธรรมทางการเมืืองของท้้องถิ่่น�และประเทศ มิิติิด้้านผู้สมั้ัคร จำำ�แนกผู้สมั้ัครเป็็นสองลัักษณะสำำ�คััญคืือ หนึ่่�ง สถานภาพตามฐานทางเศรษฐกิิจ การเมืือง และสัังคม และ สอง บทบาทและความคาดหวััง สรุุปสาระสำำ�คััญได้้ว่าตั่ ัวชี้้วั�ดัการทุจริุิตในแต่่ละฐานขึ้้น�อยู่่กัับ ความพร้้อมด้้านทุนุและบารมีีของผู้สมั้คัรเอง รวมไปถึึงพรรคซึ่่�งระบุวุ่าส่ะท้้อนภาพองค์์กรพรรคการเมืืองไทยที่่ยั�ัง ไม่่เป็นสา็กล เพราะยึดึโยงกันัเป็น็ “แก๊๊ง” หรืือ “มุ้้ง” ประกอบกัับตำำ�แหน่่งและประสบการณ์์ทางการเมืือง และลำำ�ดัับความสำำ�คััญในพรรคของผู้สมั้ัคร นอกจากนี้้�คืือพื้้�นเพและความสััมพัันธ์์กัับอาชีีพและมวลชนกลุ่่ม ต่่าง ๆ กล่่าวคืือ ผู้สมั้ัครถิ่่�นบ้้านแบบเจ้้าพ่่อหรืือผู้มี้ีอิิทธิิพลในพื้้�นที่่�กัับผู้สมั้ัครหลงถิ่่�นหรืือคนนอกพื้้�นที่่�ที่่�มีีอำำ�นาจเงินิและอาศััยความช่่วยเหลืือจากผู้สมั้คัรถิ่่นบ้� าน้แบบมวลชนหรืือผู้มี้ ีฐานความนิิยม จะมีีแนวโน้ม้การ ทุจริุิตมากกว่า่แบบอื่่น� ในส่่วนของบทบาทและความคาดหวัังของตััวผู้สมั้คัรซึ่่�งเกี่่�ยวข้้องกัับกิจิกรรมต่า่ง ๆ ที่่�ใช้้เชื่่�อมกัับฐานมวลชน ตััวชี้้วั�ดัการทุจริุิตสัมัพัันธ์กั์ ับความนิิยมและคาดหวัังว่าจ่ะต้้องได้้รัับชััยชนะ มิติิด้้านประชาชน อธิิบายว่า่การขายเสีียงไม่่ได้้เกิดจาิกการขาดความรู้ และขบว้นการทุจริุิตการเลืือกตั้้�งไม่่ได้้ ชี้้วั�ดที่่ ัตั�ัวเงินิหรืือการซื้้�อ-ขายเสีียงเท่านั้้ ่น� แต่ขึ้้่น�อยู่่กัับสองเงื่่�อนไขใหญ่่ ๆ คืือ อััตวิสัิัยของปัจัเจกบุคคุล และ ภววิสัิัยคืือระบบสัังคมที่่สั�ังกัดั เงื่่�อนไขแรก เมื่่�อแบ่่งตามชนชั้้น�อย่า่งคร่า่ว ๆ พบว่า่การซื้้�อ-ขายเสีียงเกิดขึ้้ ิน� กัับชนชั้้�นกลางน้้อยกว่่าชนชั้้�นล่่าง ด้้วยเหตุุที่่�เข้้าถึึงข้้อมููลข่่าวสารรวดเร็็วและมีีความยึึดโยงกัับการเลืือกตั้้�ง ไม่มา่กเท่า่ โดยพื้้นที่่�ที่่�ชนชั้้�นสั�ังกัดก็ัมี็ ีส่่วนสะท้้อนความแตกต่า่ ง ส่่วนเงื่่�อนไขที่่ส�อง ภววิสัิัย เช่น่ โครงสร้า้ง ทางเศรษฐกิจิสัังคม วััฒนธรรมทางการเมืืองและพลัังผู้นำ้ำ�ในชุมชนุ เป็นปั็จจัั ัยที่่ส�ะท้้อนว่า่การซื้้�อ-ขายเสีียง เกิดขึ้้ ินกั�ับชนชั้้นล่� า่งมากกว่าชนชั้้ ่น�กลาง มิติิด้้านการรณรงค์์ อธิิบายถึึงยุุทธศาสตร์ที่่์ผู้�สมั้คัรใช้ดึ้ึงคะแนนจากมวลชนที่่�ไม่่ได้้เป็น็ฐานของตนเองทั้้�งแบบที่่� เฉยเมยหรืือเบื่่�อหน่า่ยการเมืืองและแบบที่่�ไร้้เดีียงสาหรืือไม่่ตระหนัักถึึงความสัมัพัันธ์์ทางการเมืือง ซึ่่�งมีีผลกัับ การทุจริุิตเลืือกตั้้�งแตกต่า่งกันั ในส่่วนของยุุทธวิธีิที่่มี�ทั้้ี�งแบบกว้า้ง เช่น่ การทำำ�สื่่�อประชาสัมัพัันธ์์ การเคาะประตูู บ้าน้ และการปราศรััย และแบบลึึกซึ่่�งมีน้ำีำ��หนัักในการสร้า้งฐานมวลชนแน่น่หนากว่า่ เช่น่ การจัดตั้้�งเครืือข่า่ย การทำำ�งานและสร้า้งความสัมั พัันธ์์ในพื้้นที่่� �อย่า่งต่่อเนื่่�อง สรุุปได้้ว่าผู้่ สมั้คัรที่่�ไม่่เน้น้การพบปะ ปราศรััย หรืือ ทำำ�งานร่่วมกัับมวลชน มีีแนวโน้มทุ้จริุิตมากกว่า่ การกำำ�หนดเป้าชน้ะและห้้วงเวลาการรณรงค์์เป็นอี็ ีกสองปัจจัั ัยที่่�สะท้้อนการทุจริุิต โดยอาศััยการคาดการณ์์คะแนนที่่จ�ะต้้องได้้เพื่่�อโอกาสในชััยชนะซึ่่�งสัมัพัันธ์กั์ ับการวางแผน ทรัพัยากรการซื้้�อเสีียงและจัังหวะที่่�เหมาะสมคืือช่่วง 10 วันสุัดทุ้า้ยก่่อนเลืือกตั้้�งที่่ต้�้องเร่่งทำำ�คะแนนให้มา้กที่่สุ�ดุ มิติิด้้านแนวทางการทุจริุิต อธิิบายว่า่ระบบการทุจริุิตเลืือกตั้้�งไม่่ใช่่การซื้้�อ-ขายเสีียงเท่านั้้ ่น� แต่คื่ ือองค์์ประกอบ ทั้้�งหมด ได้้แก่่ การทุจริุิตหาเสีียง การทุจริุิตซื้้�อ-ขายเสีียง และการทุจริุิตลงคะแนนเสีียง โดยอาจกล่า่ วได้้ว่า่เริ่่มจา �ก การหาเสีียงซึ่่�งเสมืือนเป็น็การหว่านพื่ชื เช่น่อุดุหนุนทุนุและสิ่่�งของต่า่งๆ ทำำ�โครงการพััฒนา เข้า้หาผู้นำ้ำ�ทางศาสนา จัดังานเลี้้�ยง ส่่วนการทุจริุิตซื้้�อ-ขายเสีียงนอกจากแบบตรงตััวก็ยั็ังมีีการสวมสิิทธิิหรืือบััตรผีีและกรรมวิธีิอื่่ีน�ๆ ส่่วน สุดทุ้า้ย การทุจริุิตลงคะแนนเสีียง คืือการฉ้้อฉลโดยกลไกรััฐ ไม่ว่่าจ่ะเป็น็การสอดไส้ค้ะแนน (ปัจจุับัุนัเรีียกว่า่บััตร เขย่่ง) การดั๊๊มค�ะแนนก่่อนปิดหีิ ีบ การขานคะแนนผิดิ การทำำ�บััตรเสีีย การรวมคะแนนผิดิ บทสรุุปและข้้อเสนอเชิิงนโยบายของผู้เ้ขีียน ระบุถึุึงพััฒนาการของการทุจริุิตเลืือกตั้้�งว่า่เป็นขั้้ ็น�หนึ่่�งในการพััฒนา ระบอบประชาธิิปไตยภายใต้้ระบบทุนนิุิยมที่่ยั�ังอยู่่คู่่สัังคมไทย แต่่เป็น็ ปรากฏการณ์์ที่่มี�พีลวััตและปรัับเปลี่่�ยนซึ่่�ง สามารถแก้้ไขให้ดี้ขึ้้ีน�ได้้ อย่า่ งไรก็็ตาม ระบบและกระบวนการของมันั ปฏิสัิมัพัันธ์กั์ ับองค์์ประกอบต่า่ง ๆ ตั้้�งแต่่ผู้สมั้ัคร ประชาชน การรณรงค์์ บริิบททางวััฒนธรรมการเมืือง ซึ่่�งเป็็นลัักษณะเฉพาะจนไม่่สามารถใช้้สููตร สำำ�เร็จ็ในการแก้้ไขได้้ จำำ�เป็นต้็ ้องอาศััยองค์์กรและภาคส่่วนต่า่ง ๆ เข้ามามี้ ีส่่วนช่่วยในการควบคุมุการเลืือกตั้้�ง โดยใช้้การเรีียนรู้จา้กข้้อผิดพิลาดที่่�เคยเกิดขึ้้ ิน� เพื่่�อรัับมืือในการเลืือกตั้้�งครั้้�งต่่อไป
โครงสร้้างอำำนาจท้้องถิ่่�น ความขััดแย้้ง และการเปลี่่�ยนแปลง เรีียบ เรีียงจากผลงานวิิจััยเรื่่�อง “อััตลัักษณ์์การเมืืองและการบริิหารระดัับ ท้้องถิ่่�น” เพื่่�อมุ่่งเน้้นถึึงความสำำ คััญของการปกครองท้้องถิ่่�นที่่� เป็็นกลไกการพััฒนาประชาธิิปไตยให้้มีีความเข้้มแข็็ง โดยเกริ่่�นถึึง พััฒนาการที่่�เริ่่�มขึ้้�นในรััชกาลที่่� 5 ในช่ว่งของการปฏิรูิปูและจัดัระเบีียบ การปกครอง จนถึึงปีี 2448 ที่่รั� ัฐบาลได้้สถาปนารูปูแบบการปกครอง ท้้องถิ่่�นเป็็นสุุขาภิิบาล แห่่งแรกคืือสุุขาภิิบาลท่่าฉลอม กระทั่่�งคณะ ราษฎรได้้ประกาศใช้้ พ.ร.บ. จัดัระเบีียบเทศบาล และตั้้�งเทศบาลขึ้้�นในปีี 2478 การปกครองท้้องถิ่่�นมีพีลวััตเรื่่�อยมาและได้้รัับความสนใจอย่่าง สููงภายหลัังการประกาศใช้้รััฐธรรมนููญ ฉบัับ 2540 ดัังเช่่นจากเหตุุ ทุุจริิตการเลืือกตั้้�งสมาชิิกสภาเทศบาลนครสมุุทรปราการ ปีี 2542
รศ.ดร.พิชาิย รััตนดิิลก ณ ภููเก็็ต ได้้ศึึกษาครอบคลุมพุลวััตกลุ่่มอำำ�นาจท้้องถิ่่น�ในเชิิงพััฒนาการของกลุ่่มอำำ�นาจ นำำ�ในการเมืืองท้้องถิ่่น� กระบวนการและแบบแผนการเข้าสู่่อำ ้ ำ�นาจโดยการเลืือกตั้้�งท้้องถิ่่น� รวมถึึงการบริิหาร อำำ�นาจและความขััดแย้้ง และการตรวจสอบการใช้้อำำ�นาจของผู้บ้ริิหารท้้องถิ่่�น โดยอาศััยห้้าแนวคิิดในการ วิิเคราะห์์ ได้้แก่่ แนวคิดิการเมืืองของระบบราชการ (Bureaucratic Polity) แนวคิดิระบบอุุปถัมภ์ั ์ (Patron-client System) แนวคิดพหุินิุิยม (Pluralism) แนวคิดชนชั้้ ินนำ�ำ�นิิยม (Elitism) และแนวคิดพหุิุภาคีี (Corporatism) ขอบเขตพื้้นที่่� �การศึึกษา ได้้แก่่ เทศบาลนครอุุบลราชธานีี และเทศบาลเมืืองปััตตานีี ข้้อค้นพ้บสำำ�คััญโดยสัังเขป จากสองพื้้นที่่� � คืือการเข้ามา้แข่่งขันัหรืือแทนที่่อำ�ำ�นาจของชนชั้้นนำ�ำ�เดิมที่่ ิมาจา �กกลุ่่มตระกููลเจ้า้ภาษีนาียอากร โดยกลุ่่มคหบดีท้ี้องถิ่่นอุ�ุบลราชธานีีเพิ่่�งเข้ามาสู่่อำ ้ ำ�นาจในช่่วงต้น้ ทศวรรษ 2510 และผููกขาดอำำ�นาจมาอย่า่ง ยาวนาน จนกระทั่่�งปีี 2533 เกิดิการเปลี่่�ยนแปลงอันัเป็น็ผลจากการพััฒนาเศรษฐกิจิ และการบริิหารโดยใช้้ วััฒนธรรมอำำ�นาจนิิยมของรััฐไทย ที่่สร้� า้งกลุ่่มทุนอิุิทธิิพลในระดัับท้้องถิ่่นขึ้้�นมาจน�เกิดิการต่่อสู้แ้ข่่งขันัเพื่่�อจะ ก้า้วเข้าสู่่ ้วงการเมืืองระดัับชาติิซึ่่�งสยายปีีกมาควบคุมุการเมืืองท้้องถิ่่น� ขณะที่่�พััฒนาการของกลุ่่มธุุรกิจที่่ ิ �เข้ามา้ สู่่อำำ�นาจของเทศบาลเมืืองปััตตานีีเกิดขึ้้ ิน�เร็็วกว่า่กลุ่่มของเมืืองอุุบลราชธานีีเล็็กน้้อย คืือกลุ่่มธุุรกิจิการประมง เริ่่ม�เข้าสู่่ ้การช่่วงชิิงอำำ�นาจเทศบาลเมืืองปััตตานีีในปีี 2528 พร้้อมกลุ่่มธุุรกิจที่่ ิ �ไม่่เกี่่�ยวข้้องกัับกลุ่่มตระกููลชนชั้้น� นำำ�เดิมิ ขณะที่่�กลุ่่มธุุรกิจนาิยหน้า้ยานยนต์มี์คีวามสัมัพัันธ์์เชิิงเครืือญาติกัิับกลุ่่มชนชั้้นนำ�ำ�เดิมทำิ ำ�ให้้การช่่วงชิิง อำำ�นาจในเทศบาล โดยกลุ่่มธุุรกิจิประมงได้้รัับชััยชนะเหนืือกลุ่่มธุุรกิจนาิยหน้า้ยานยนต์์เพีียงเล็็กน้้อย แต่่อยู่่ ในตำำ�แหน่่งไม่นานก็่ ็ถูกกู ลุ่่มธุุรกิจนาิยหน้า้ยานยนต์์ใช้้เงื่่�อนไขทางกฎหมายฟ้้องร้้องจนพ้นจา้กตำำ�แหน่่งนายกเทศมนตรีี ข้้อสัังเกตที่่สำ�ำ�คััญคืือการมีอำีำ�นาจในระดัับเทศบาลเมืืองเกี่่�ยวข้้องกัับทั้้�งกลุ่่มผลประโยชน์์ทางธุุรกิจิ ในท้้องถิ่่นกั�ับพลวััตทางการเมืืองระดัับชาติิในบางระดัับ แม้้ในด้้านงบประมาณเทศบาลปััตตานีทำีำ�การจัดัเก็็บ ด้้วยตนเอง จนกระทั่่�งเกิดิการแทรกแซงจากรััฐส่่วนกลางและภููมิิภาคเป็นครั้้ ็ �งคราวเมื่่�อมีีประเด็น็เชิิงนโยบายที่่� เกี่่�ยวข้้องและมีีผลกระทบกัับหน่่วยงานอื่่น� เมื่่�อนายกเทศมนตรีมาจาีกกลุ่่มข้า้ราชการประจำำ�ที่่�ถูกแูต่่งตั้้�งจาก ส่่วนกลาง ย่่อมปฏิิเสธไม่่ได้้ว่าท้่ ้องถิ่่นจ�ะถูกูครอบงำ�ด้้วยระบบราชการทั้้�งจากส่่วนกลางและภููมิิภาค การช่่วงชิิง อำำ�นาจยัังทำำ�ให้้เกิดิพัันธมิิตรชั่่�วคราว ได้้แก่่ กลุ่่มหอการค้า้ ตระกููลชั้้นนำ�ำ�เดิมิ และนัักการเมืืองระดัับชาติคนอื่่ ิน� ๆ กระบวนการและแบบแผนการเข้าสู่่อำ ้ ำ�นาจท้้องถิ่่น� โดยสัังเขปใช้้กระบวนการรณรงค์์หาเสีียงอย่า่งเรีียบง่า่ยที่่สุ�ดุ คืือการใช้ชื่่้�อเสีียงของวงศ์์ตระกููลที่่ช่�่วยในการประหยัดังบประมาณ เงื่่�อนไขเบื้้�องต้นอื่่ ้น� ๆ เพื่่�อผ่าน่การเลืือกตั้้�ง ท้้องถิ่่น� ประกอบด้้วย ความสัมัพัันธ์์ส่่วนตััวระหว่า่งผู้ลง้สมัคัรเลืือกตั้้�งกัับนัักการเมืืองระดัับชาติิ เงื่่�อนไขของ ฐานเศรษฐกิจิ เงื่่�อนไขของการจัดตั้้�งระบบหััวคะแนน ทั้้�งยัังมีีการจำำ�แนกการลงทุนุเลืือกตั้้�งท้้องถิ่่น�ออกเป็นสาม็ แบบแผน แบบแรก หััวหน้าที้มีเป็นผู้็ลง้ทุนุเพีียงคนเดีียว แบบที่่ส�อง การลงทุนรุ่่วม และแบบที่่สาม� การลงทุนุ จากบุคคุลภายนอก ทำำ�ให้ค้วามขัดัแย้้งในการบริิหารงานของเทศบาลสัมัพัันธ์กั์ ับสามเงื่่�อนไข คืือ การแทรกแซง จากรััฐบาลส่่วนกลางและภููมิิภาค จำำ�นวนผู้ลง้ทุนุในการเลืือกตั้้�งการบริิหาร และการจัดสั รรผลประโยชน์์แบบ รวมศููนย์์หรืือไม่่เท่า่เทีียมกันั ในเชิิงทฤษฎีีการเมืืองการปกครองท้้องถิ่่�นไทยในระดัับเทศบาล มีีพลวััตของการปฏิิสััมพัันธ์์เชิิงอำำ�นาจแบบ อุุปถัมภ์ั ์เชิิงพหุุภาคีี (Corporate Clientelism) จากกลุ่่มอำำ�นาจทางยุุทธศาสตร์์ (Strategic Power Groups) ที่่�เป็นชนชั้้ ็นนำ�ำ� (Elite) ท้้องถิ่่น�หลายกลุ่่มที่่มี�ีบทบาทครอบงำ�การเมืืองท้้องถิ่่น� กลุ่่มอำำ�นาจแต่่ละกลุ่่มมีีรากฐาน ทางเศรษฐกิจิและวััฒนธรรมแตกต่า่งกันั กลุ่่มเหล่านี้้ ่จ�ะรวมตััวกันัเป็น็ พัันธมิิตรชั่่�วคราวในการเข้า้ไปสู่่อำำ�นาจ ทางการเมืืองตามสายสัมัพัันธ์์ของแต่่ละกลุ่่ม ตามความสัมัพัันธ์์ภายใต้้ระบบอุุปถัมภ์ั ์ โดยสมาชิิกมีีเป้า้หมาย เฉพาะซึ่่�งผููกติดกัิ ับความสัมัพัันธ์์ส่่วนบุคคุลกัับผู้นำ้ำ�กลุ่่ม ผู้นำ้ำ�มีอำีำ�นาจสููง และเลืือกตัดสิันิใจว่าจ่ะเป็น็ พัันธมิิตร กัับใคร และจะใช้น้ โยบายใด ตราบเท่าที่่ ่ยั�ังสามารถตอบสนองผลประโยชน์์ของกลุ่่มได้้ ฉะนั้้น� เสถีียรภาพของ กลุ่่มขึ้้น�อยู่่กัับทรัพัยากรที่่มา�แจกจ่า่ยสมาชิิกของกลุ่่มให้้เพีียงพอ ขณะที่่�ประชาชนทั่่�วไปยัังขาดการมีีส่่วนร่่วม ในการบริิหารและการตรวจสอบการใช้อำ้ำ�นาจ
แนวคิิดรััฐธรรมนููญนิิยมกัับการจััดโครงสร้้างสถาบัันการเมืือง (2565) ของ ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ ผู้้ได้้รัับรางวััล“นัักวิิจััย ดีีเด่่นแห่่งชาติิ สาขานิิติิศาสตร์์ ประจำำปีี 2565” จากสำำนัักงาน การวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) นัับเป็็นผลงานวิิจััยสำำ คััญเกี่่�ยวกัับการ ออกแบบกฎหมายรััฐธรรมนููญ ซึ่่�ง ศ.ดร.บรรเจิิด สิิงคะเนติิ เล็็ง เห็็นว่่าผู้้ออกแบบจำำเป็็นต้้องทำำความเข้้าใจถึึงประวััติิศาสตร์์ สัังคม วััฒนธรรม โครงสร้้างการผลิิต ฯลฯ หรืือที่่�เรีียกว่่า สัังคมวิิทยาการเมืือง ซึ่่�งแตกต่่างกัันไปในแต่่ละสัังคม เพื่่�อที่่�จะ สามารถออกแบบกฎหมายรััฐธรรมนููญให้้เหมาะสมสอดคล้้อง หรืือที่่�เป็็นนวััตกรรมเฉพาะของสัังคมไทย
จากเนื้้�อหาทั้้�งหมดที่่มี�ี 7 บท ประกอบด้้วย 1. ข้้อความคิดพื้้ ิน�ฐานเกี่่�ยวกัับการจัดัโครงสร้า้งสถาบันัการเมืือง 2. รููปแบบของรััฐบาล (Form of Government) 3. ระบบการเมืืองแบบเสรีีประชาธิิปไตย 4. การจัดัโครงสร้า้ง และสถาบันัทางการเมืืองในเอเชีีย 5. การเมืืองการปกครองไทยกัับรััฐธรรมนููญ 6. แนวคิดรัิ ัฐธรรมนููญนิิยมกัับ รััฐธรรมนููญไทยของศาสตราจารย์์ ดร.อมร จันัทรสมบููรณ์์ และ 7. แนวคิดรัิ ัฐธรรมนููญนิิยมกัับการจัดัโครงสร้า้ง สถาบันัทางการเมืืองไทยในอนาคต ส่่วนที่่�การวิจัิัยนี้้มุ่่�งเน้นคื้ ือ การออกแบบโครงสร้า้งสถาบันัการเมืืองด้้วย หลััก “รััฐธรรมนููญนิิยม” มีคีวามหมายกว้า้ง ๆ คืือการใช้รั้ัฐธรรมนููญเป็น็เครื่่�องมืือในการกำำ�หนดรููปแบบการ ปกครองและเสริมสร้ิา้งระบบกลไกต่า่ ง ๆ ไว้้ อันัเป็น็ โครงสร้า้งพื้้น�ฐานเพื่่�อจัดัการองค์์กรบริิหารรััฐ รวมทั้้�ง “สัังคมวิิทยาการเมืือง” ที่่�ได้้ศึึกษาผ่่านการจััดโครงสร้้างสถาบัันการเมืืองของหลายประเทศในฝั่�ง่ ตะวันัออก ได้้แก่่ ญี่่ปุ่่น�อินิโดนีีเซีีย มาเลเซีีย สิิงคโปร์์ เมีียนมาร์์ โดยเปรีียบเทีียบกัับฝั่�งตะ ่วันัตก (ยุุโรปและ สหรััฐอเมริิกา) โดยระบุถึุึงข้้อสัังเกตที่่ว่� า่ แม้รูู้ปแบบการจัดัโครงสร้า้งสถาบันัการเมืืองของแต่่ละประเทศจะมีี ที่่มา�และเนื้้�อหาสาระแตกต่า่งกันั แต่สิ่่่ �งที่่�เหมืือนกันคืั ือทุุกประเทศล้้วนกำำ�ลัังสร้า้งประชาธิิปไตยที่่ส�อดคล้้อง กัับบริิบทสัังคมวิิทยาการเมืืองของตนเอง ซึ่่�งประชาธิิปไตยแบบนี้้�เรีียกรวม ๆ ว่า่ ประชาธิิปไตยตามแนวทาง ของรััฐธรรมนููญ นำำ�ไปสู่่การพิิจารณาทบทวนถึึงการจััดโครงสร้้างสถาบัันทางการเมืืองไทยรวมทั้้�งกฎหมาย รััฐธรรมนููญ ผ่าน่ พััฒนาการทางการเมืืองตั้้�งแต่่เริ่่มต้�นจนถึ้ ึงปัจจุับัุนั ที่่ชี้้�ถึ�ึงความพยายามพััฒนาไปสู่่ประชาธิิปไตย แบบตะวันัตก ในสองบทท้า้ย บทที่่� 6 แนวคิดรัิ ัฐธรรมนููญนิิยมกัับรััฐธรรมนููญไทยของศาสตราจารย์์ ดร.อมร จันัทรสมบููรณ์์ เป็น็การหยิิบยกข้้อเสนอของ ดร.อมร จันัทรสมบููรณ์์ เบื้้�องต้น้อธิิบายถึึงความสำำ�คััญเชิิงลายลัักษณ์์อัักษรของ รััฐธรรมนููญเพื่่�อกำำ�หนดรููปแบบการปกครองและกลไกอันัเป็น็ โครงสร้า้งพื้้น�ฐาน ตั้้�งแต่่ในฐานะสััญญาประชาคม ที่่�เป็น็เครื่่�องมืือในการจัดัองค์์กรบริิหารของรััฐสมััยใหม่่ มีวัีัตถุุประสงค์์ในการจำำ�กัดอำั ำ�นาจผู้ปก้ครองและคุ้้มครอง สิิทธิิเสรีีภาพของประชาชน และคุ้้มครองเสถีียรภาพและประสิิทธิิภาพให้กั้ับรััฐบาลในระบบการเมืือง ซึ่่�งเมื่่�อ มองจากบริิบทสัังคมไทย แบ่่งได้้เป็นส็องช่่วง คืือ ช่่วงแรก ก่่อนการปฏิรููิปการเมืืองครั้้�งที่่� 1 ปีี 2540 ที่่มี�จุีดุ เน้นคื้ ือบััญญัติัอำิำ�นาจของพระมหากษััตริย์ิ์ให้ชั้ดัเจนว่าสามา่รถใช้ผ่้านวุ่ฒิุสิภาและให้มี้วุีฒิุสิภาแต่่งตั้้�ง โดยมีี องคมนตรีีเป็นที่่ ็ �ปรึึกษาและรัับผิดชิ อบในงานที่่�เกี่่�ยวกัับวุฒิุสิภา และช่่วงที่่ส�อง ภายหลัังการปฏิรููิปการเมืือง ครั้้�งที่่� 1 ที่่�อธิิบายถึึงการแก้้ไขรััฐธรรมนููญว่ามาจา่กการจัดัองค์์กรที่่มี�อำีำ�นาจในการใช้รั้ัฐธรรมนููญ และเผด็จ็การ ทางรััฐสภา นัักธุุรกิจิการเมืือง โดยบัังคัับให้้ ส.ส. ต้้องสัังกัดพัรรคการเมืือง และการกำำ�หนดบัังคัับไว้ว่้านา่ยก รััฐมนตรีต้ี้องมาจากการเลืือกตั้้�ง บทที่่� 7 แนวคิดรัิ ัฐธรรมนููญนิิยมกัับการจัดัโครงสร้า้งสถาบันัทางการเมืืองไทยในอนาคต จากการศึึกษาแนวความ คิดิในการปฏิรููิปสถาบันัการเมืืองของศาสตราจารย์์ ดร. อมร จันัทรสมบููรณ์์ ซึ่่�งแบ่่งออกเป็นส็องช่่วง อาจแยก ย่่อยได้้เป็นอี็ ีกสองช่่วง คืือ 1.1 ช่่วงการปกครองโดยฝ่า่ยทหาร ตั้้�งแต่่ ปีี 2500-2515 และ 1.2 ช่่วงการปกครอง หลัังยุคุ รสช. ปีี 2534 ที่่�เสนอหลัักการใหม่่ของการแก้้ไขรััฐธรรมนููญ คืือ “พลัังที่่สาม� ” และการอิิง “บุคลิุิกภาพ” ขององค์์ประมุุขของรััฐ ซึ่่�ง ศ.ดร.บรรเจิดิสิิงคะเนติิ มีข้ี้อสัังเกตว่า่ความไม่่เข้ม้แข็็งของสถาบันัการเมืืองยัังไม่่ได้้ รัับการแก้้ไข กล่า่วคืือ พรรคการเมืืองไทยมัักเป็นพ็รรคเฉพาะกิจที่่ ิ ตั้้� �งขึ้้น�เพื่่�อสนัับสนุนฝุ่า่ยรััฐประหาร ในทางตรง กันข้ัาม้ หากเป็นพ็รรคการเมืืองที่่�รวมกันัโดยชนชั้้นนำ�ำ�ฝ่า่ยทุนก็ุจ็ะมุ่่งหมายเพื่่�อตอบสนองเจ้า้ของพรรคเท่านั้้ ่น� คำำ�ถามก็็คืือจะออกแบบพรรคการเมืืองและระบบการเลืือกตั้้�งอย่่างไร ที่่�ช่่วยให้้ประชาชนสามารถเข้้าร่่วมมีี บทบาทผ่าน่กระบวนการประชาสัังคมและทำำ�ให้้ประชาชนสามารถมีตัีัวแทนผลประโยชน์ที่่์ �แท้จริ้ ิงได้้ อย่า่ งไร ก็็ตาม ข้้อเสนอการปรัับโครงสร้า้งสถาบันัทางการเมืืองที่่�ยกมานี้้�เป็น็เพีียงบางส่่วนและเป็น็เพีียงกรอบความคิดิ หลััก ว่าจ่ะต้้องมีีบทบััญญัติัิของรััฐธรรมนููญและกฎหมายประกอบรััฐธรรมนููญ รวมทั้้�งกฎหมายระดัับพระราชบััญญัติัิ รองรัับ ซึ่่�งนอกเหนืือจากการปรัับเปลี่่�ยนในระดัับโครงสร้า้งสถาบันัทางการเมืืองแล้้ว ยัังมีคีวามจำำ�เป็น็ ต้้องปรัับเปลี่่�ยนในระดัับการบริิหารราชการแผ่นดิ่นิ โดยเฉพาะในประเด็นที่่ ็ �เกี่่�ยวกัับการบริิหารราชการแผ่นดิ่นิ ส่่วนกลางราชการส่่วนภููมิิภาคควบคู่่ราชการส่่วนท้้องถิ่่น�
ช่่องทางการติิดต่่อ ✦ โพลสาธารณะ 3028 727 02 3596 727 02 ✦ ธุุรกิิจโพล 3103 727 02 3618 727 02 ✦ ประชาสััมพัันธ์์ 3089 727 02 3594 727 02 ✦ อีีเมล [email protected] SCAN HERE สถาบัันบััณฑิิตพััฒนบริิหารศาสตร์์ได้้ดำำเนิินการจััดตั้้�ง ศููนย์์สำำรวจความคิิดเห็็น “นิิด้้าโพล” โดยมีีวััตถุุประสงค์์ และภารกิจิหลักที่ัสำ่� ำคััญอยู่่2 ภารกิจิคืือ การสำำรวจความ คิิดเห็็นของประชาชนที่มีีต่� ่อการบริิหารงานของรััฐ หรืือต่่อ นโยบายสาธารณะทั้้�งในด้้านเศรษฐกิิจ การเมืือง สัังคม วััฒนธรรม และสิ่่�งแวดล้้อม หรืือโพลสาธารณะ และอีีกหนึ่่�ง ภารกิิจ คืือ การให้้บริิการทางวิิชาการด้้านวิิจััยเชิิงสำำรวจ เป็็นที่่�ปรึึกษาให้้แก่่หน่่วยงานภาครััฐ รััฐวิิสาหกิิจ ธุุรกิิจ เอกชน องค์์การสาธารณประโยชน์์ และองค์์การระหว่่าง ประเทศ หรืือธุุรกิิจโพล วิิธีีการดำำเนิินงานด้้านโพลสาธารณะ คืือ การเก็็บข้้อมููล ผ่่านทางโทรศััพท์์มืือถืือ ที่่�เกิิดจากการ Random โดยการ ใช้้โปรแกรมสร้้างตััวเลข 10 หลััก หรืือ Random Digit ซึ่่�งจะได้้หมายเลขโทรศััพท์์ที่่�ไม่่ซ้ำำ� กััน จากนั้้�นพนัักงานจะ โทรศััพท์์ไปยัังหมายเลขที่่�สุ่่มได้้ เพื่่�อเชิิญชวนเป็็นตััวอย่่าง หลักั “ด้้วยความเต็ม็ ใจ” และร่่วมแสดงความคิิดเห็็นกัับนิด้ิ ้า โพล ปััจจุุบัันในระบบของนิิด้้าโพลมีีหมายเลขโทรศััพท์์มืือ ถืือของคนไทยประมาณ 350,000 หมายเลข กระจายตาม ภููมิลำิ ำเนา เพศ อายุุ ศาสนา การศึกึษา อาชีีพ และรายได้้ ทั่่�ว ประเทศ ซึ่่�งข้้อมููลตััวอย่่างหลัักหรืือ Master Sample นี้้�ถืือ ได้้ว่่าเป็็นจุุดแข็็งของนิิด้้าโพล ที่่�ทำำ ให้้สามารถกำำหนดกลุ่่ม เป้้าหมายที่จ่�ะเก็็บข้้อมูลูได้้ (ภาพประกอบ: Master Sample ตามภููมิิภาค)
นิิด้้าโพลมีีความเชี่่�ยวชาญ สามารถนำำ องค์์ความรู้้ทางสถิิติิมาประยุุกต์์ใช้้ใน การทำำงานวิิจััยเชิิงปริิมาณ และการวิิจััย เชิิงคุุณภาพ อีีกทั้้�งเรามีีเครืือข่่ายในการ ลงพื้้�นที่่�เก็็บข้้อมููลทุุกภููมิิภาคทั่่�วประเทศ สนใจสอบถามการให้้บริิการและอััตรา ค่่าบริิการสามารถติิดต่่อสอบถามได้้ ตามช่่องทางการติิดต่่อ (ภาพประกอบ การทำำข้้อมููล: โบรชััวร์์ธุุรกิิจโพลสำำหรัับ ภายนอก) นิิด้้าโพลให้้ความสำำคััญกัับคุุณภาพของ ข้้อมููลเป็็นอย่่างยิ่่�ง จึึงจััดให้้มีีบุุคลากร ปฏิิบััติิหน้้าที่่�ด้้านการตรวจสอบและ ควบคุุมคุุณภาพทั้้�งการเก็็บข้้อมููลที่่�ตรง กัับกลุ่่มเป้้าหมายและความสอดคล้้อง ของข้้อมููลโดยเฉพาะ เพื่่�อให้้มั่่�นใจได้้ว่่า ผลการสำำรวจที่่�ได้้มานั้้�นมาจากความคิิด เห็็นและทััศนคติิของผู้้ตอบแบบสอบถาม อย่่างแท้้จริิง ท่่านสามารถมั่่�นใจได้้ว่่าผล งานวิิจััยหรืือผลการสำำรวจที่่�ได้้จากนิิด้้า โพลนั้้�น จะมีีความถููกต้้องและมีีคุุณภาพ อย่่างแน่่นอน เพราะนิด้ิ ้าโพลยึึดมั่่�นในหลักั การ ถูกตู้้อง เที่่�ยงตรง ด้้วยคุุณภาพตาม หลัักวิิชาการ เสมอมา การสำำรวจความพึึงพอใจ การวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิกา รแบบมีีส่่วนร่่วม Mystery Shopper การวิิจััยตลาด การทำำ โพล/การทำำประชาพิิจารณ์์ การสนทนากลุ่่�ม (Focus Group) การสััมภาษณ์์แบบเจาะลึึก (In-dept Interview) คณะทํํางาน 1. ศาสตราจารย์์ ดร.ศิิวััช พงษ์์เพีียจัันทร์์ ประธานคณะทํํางาน 2. รองศาสตราจารย์์ ดร.ปริิยดา สุุขเจริิญสิิน คณะทำำ�งาน 3. ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ดารารััตน์์ อานัันทนะสุุวงค์์ คณะทำำ�งาน 4. ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.อััธกฤตย์์ เทพมงคล คณะทำำ�งาน 5. ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.สุุวิิชชา เป้้าอารีีย์์ คณะทำำ�งาน 6. ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.สาวิิตรีี คทวณิิช คณะทำำ�งาน 7. อาจารย์์ ดร.กรณ์์ หุุวะนัันทน์์ คณะทำำ�งาน 8. รองศาสตราจารย์์ ดร.พััทรีียา หลัักเพ็็ชร เลขานุุการคณะทํํางาน 9. ผู้้ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ประพิิน นุุชเปี่่�ยม ผู้้ช่่วยเลขานุุการคณะทํํางาน นายกมลภพ ปิ่่�นละมััย ผู้้ประสานงาน โทร 0 2727 3023
สถาบัันบััณฑิิตพััฒนบริิหารศาสตร์์ (NIDA) 148 ถ.เสรีีไทย แขวงคลองจั่่น เขตบางกะปิิ กรุุงเทพมหานคร 10240 โทรศััพท์์ 0 2727 3023 อีีเมล [email protected]