การแก้ไขประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เพื่อให้สิทธิขั้นพื้นฐานแก่บุคคลเพศหลากหลายในการก่อตั้งครอบครัวผ่านการจดทะเบียนสมรสภายใต้กฎหมายฉบับเดียวกันของบุคคลดังกล่าว ถือได้ว่าเป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในมิติของความเสมอภาคและเท่าเทียมทางสังคม ที่สำนักบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) ได้ให้ความสำคัญมาโดยตลอด ผ่านการขับเคลื่อนเชิงนโยบายด้านสิทธิมนุษยชนความเท่าเทียมทางเพศพร้อมทั้งเป็นแบบอย่างขององค์กรในด้านการไม่เลือกปฏิบัติต่อบุคลากรและนักศึกษา ตลอดจนอาจารย์ นักวิชาการหลายท่านของสถาบันเองก็มีส่วนร่วมในการผลักดันประเด็นทางสังคมในมิติของความหลากหลายทางเพศอย่างกว้างขวาง นำมาสู่การให้ทัศนะต่อ พ.ร.บ. สมรสเท่าเทียม จากหลายมุมมองในวาระโอกาสที่กฎหมายกำลังจะเริ่มบังคับในเดือนมกราคม 2568 นำโดย ผศ.ดร.จเร สิงหโกวินท์ แห่งคณะพัฒนาสังคมและยุทธศาสตร์การบริหาร ผู้เชี่ยวชาญด้านทฤษฎีเควียร์ สตรีนิยม การเมืองเรื่องเพศวิถี ที่ชี้ชวนให้มองถึงหมุดหมายที่สังคมไทยจะต้องเดินต่อไปหลังจากนี้เพื่อจะไปให้ถึง “ความเท่าเทียม” ทางเพศซึ่งไม่เท่ากับ “ความเสมอภาค” ให้มากขึ้นกว่าที่เป็นอยู่ ผศ.ดร.ไพฑูรย์ มนต์พานทอง คณบดีคณะการจัดการการท่องเที่ยว ที่เสนอว่าองค์กรและ HR ควรให้ความสำคัญกับการปรับปรุงนโยบายรวมทั้งสิทธิและสวัสดิการให้สอดคล้องกับกฎหมายใหม่ที่เป็นหนึ่งในตัวชี้วัดของ SDGs เป้าหมายที่ 5 อย่างไร และสุดท้าย ผศ.ดร.ติณณ์ ชัยสายัณห์ นักกฎหมายที่แลกเปลี่ยนถึงข้อกังวลต่อกฎหมายย่อย โดยเฉพาะกฎหมายครอบครัว ที่จะต้องปรับแก้ให้สอดคล้องและทันการณ์เพื่อป้องกันปัญหาที่ตามมาซึ่งสังคมไทยอาจต้องเผชิญ

อาชญากรรมไซเบอร์หรือภัยไซเบอร์ได้กลายเป็นภัยคุกคามใหม่ของทั้งรัฐ เอกชน รวมทั้งพลเมือง ยิ่งเมื่อเทคโนโลยีดิจิทัลเติบโตอย่างรวดเร็วจนไม่ว่าใครก็ตามสามารถเข้าถึงได้อย่างสะดวกสบาย ในขณะที่หลายองค์กรและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรวมทั้งรัฐบาล ได้มีมาตรการต่าง ๆ ออกมาต่อเนื่อง สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) เองก็ได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยพัฒนาองค์ความรู้ด้านการจัดการความเสี่ยงความมั่นคงทางไซเบอร์ หรือ Cybersecurity เช่นกัน โดยการก่อตั้งหลักสูตร “การจัดการความเสี่ยงความมั่นคงทางไซเบอร์” ขึ้นเมื่อปี 2564 ภายใต้คณะสถิติประยุกต์ โดยมีจุดแข็งอยู่ที่การผสานสองศาสตร์สำคัญ นั่นคือวิชาการจัดการความเสี่ยงทางเทคโนโลยีในหลักสูตรวิทยาการคอมพิวเตอร์ และวิชากฎหมายในหลักสูตรนิติศาสตร์ เข้าด้วยกัน NIDA Impacts ฉบับนี้จึงได้เชิญรองศาสตราจารย์ ดร.ปราโมทย์ กั่วเจริญ ผู้อำนวยการสำนักบรรณสารการพัฒนาและผู้อำนวยการหลักสูตร และอาจารย์ ดร.บงกช เจนจรัสสกุล ผู้อำนวยการสำนักเทคโนโลยีดิจิทัลและสารสนเทศ มาสนทนาร่วมกันถึงภารกิจของสถาบันฯ ในการสร้างบุคลากรผู้เชี่ยวชาญในศาสตร์ความมั่นคงทางไซเบอร์ รวมถึงประสบการณ์ตรงในการพัฒนาระบบและโครงสร้างพื้นฐานทางดิจิทัลของสถาบันฯ ให้สอดรับกับการวางรากฐานสู่ Digital University อย่างเต็มรูปแบบ

ก่อนอื่นขอต้อนรับผู้อ่านทุกท่านเข้าสู่ปีที่สองของ NIDA Impacts ในปี 2567 ปีที่สถานการณ์ต่าง ๆ รอบตัว กระตุ้นเร้าให้เราต้องตื่นตัวตลอดเวลาในทุกความเปลี่ยนแปลงผันผวน<br><br>นอกจากเรื่องใหญ่ ๆ ระดับสากล อย่างการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศซึ่งถูกรับรู้ได้โดยตรงจากอากาศที่ร้อนระอุกว่าทุกปี รวมทั้งเวทีประชุมสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หรือ COP28 ที่ได้ย้ำเตือนถึงจุดวิกฤตของอุณหภูมิโลกที่ต้องช่วยกันหยุดยั้งก่อนจะสายเกินไป หรือใกล้ตัวเข้ามาในเรื่องของฝุ่นขนาดจิ๋ว PM2.5 และการผลักดันวาระอากาศสะอาด ซึ่ง NIDA Impacts ฉบับที่ 1/2566 ได้เคยนำเสนอ รวมถึงอีกหลายเรื่องใหญ่ ซึ่งเมื่อพิจารณาก็จะพบว่าล้วนสัมพันธ์กันกับหลักการการพัฒนาอย่างยั่งยืนอันเป็นปรัชญาใหม่ Wisdom for Sustainability Development ของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) ที่มีพันธกิจอยู่ที่การสนับสนุนให้สังคมไทยปรับทิศทางเพื่อมุ่งสู่ 17 เป้าหมายของ SDGs ควบคู่ไปกับการสร้างสังคมและผู้นำที่เป็นธรรมและมีธรรมาภิบาล <br><br>เป็นที่มาให้ NIDA Impacts เลือกเปิดศักราชใหม่ด้วยหัวข้อเกี่ยวกับนโยบายและการทำงานของรัฐบาลใหม่ อย่าง “ซอฟต์พาวเวอร์” โดยนำเสนอเนื้อหาจากเสวนาโต๊ะกลม “Soft Power ไทย อย่างไรดี?” ระหว่างคณาจารย์ NIDA สามท่าน ได้แก่ รศ.ดร.จุฑามาศ แก้วพิจิตร อาจารย์ประจําคณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ และผู้อํานวยการหลักสูตรภาวะผู้นํา การจัดการและนวัตกรรม ศ.ดร.เทิดชาย ช่วยบำรุง อาจารย์ประจําคณะการจัดการท่องเที่ยว และผู้อำนวยการหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาการจัดการการท่องเที่ยวและบริการแบบบูรณาการ และ รศ.ดร. กุลทิพย์ ศาสตระรุจิ คณบดีคณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ ดำเนินรายการโดย รศ.ดร.สาวิตรี คทวณิช อาจารย์ประจําคณะภาษาและการสื่อสาร เพื่อเชื้อชวนผู้อ่านร่วมกันจินตนาการและมีส่วนร่วมกับการกำหนดทิศทางที่ควรจะเป็นในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจสร้างสรรค์ไทย ซึ่งมีศักยภาพจะแข่งขันในเวทีโลกได้เมื่อพิจารณาจากทุนวัฒนธรรมที่เรามีและสั่งสมมา<br><br>ทั้งนี้โดยหวังว่า ซอฟต์พาวเวอร์ไทยในฐานะที่รัฐบาลมุ่งหวังให้เป็นเครื่องจักรตัวใหม่ในภาคเศรษฐกิจนี้ จะก่อรูปขึ้นร่างและลงหลักปักฐาน เติบโตได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน มากกว่าจะเป็นเพียงการจุดประกายในช่วงระยะเวลาหนึ่ง

จาก NIDA Impacts ฉบับที่แล้วที่พาผู้อ่านเกาะติดการเลือกตั้งผ่านการวิเคราะห์ผลสำรวจนิด้าโพล ในโอกาสที่ประเทศไทยเพิ่งได้รัฐบาลชุดใหม่ เราจึงอยากชวนสนทนาต่อเนื่องถึงหัวข้อทิศทางของนโยบายในเรื่องใกล้ตัวที่สุดเรื่องหนึ่งอย่าง “ปากท้อง” ที่เป็นที่สนใจและเป็นที่คาดหวังของประชาชนทั่วไปเป็นอันดับต้น ๆ ยิ่งเมื่อแกนนำรัฐบาลได้เปลี่ยนมือมาเป็นพรรคเพื่อไทยที่เคยมีผลงานโดดเด่นที่สุดในนโยบายด้านเศรษฐกิจ และยังคงชูนโยบายเศรษฐกิจนำในช่วงการหาเสียง ไม่ว่าจะเป็นการลดค่าใช้จ่ายเพิ่มรายได้ รวมถึงการกระตุ้นเศรษฐกิจผ่านโครงการต่าง ๆ<br><br>เพราะในอีกด้านหนึ่ง อาจกล่าวได้ว่านโยบายเศรษฐกิจที่พรรคไทยรักไทยหรือพรรคเพื่อไทยปัจจุบันออกแบบและนำมาใช้จนประสบความสำเร็จในการเลือกตั้งนับตั้งแต่การเลือกตั้งปี 2544 และกลายเป็นโมเดลให้พรรคอื่น ๆ ดำเนินรอยตามจนเป็นทิศทางหลักอย่าง “นโยบายประชานิยม” ได้ทำให้นักวิชาการและนักเศรษฐศาสตร์ในหลายภาคส่วนชวนตั้งคำถามถึงงบประมาณที่จะนำมาใช้ โดยเฉพาะโครงการดิจิทัลวอลเล็ต 1 หมื่นบาท ที่อาจส่งผลกระทบต่อภาวะการคลังและเพดานหนี้สาธารณะเพิ่มเติมจากเดิม และอาจส่งผลกระทบต่อการดำเนินนโยบายโครงการสวัสดิการสังคมต่าง ๆ ของรัฐ ที่ยังมีความจำเป็นสำหรับสังคมไทยในการลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ หากงบประมาณส่วนนี้ต้องถูกปรับลดหรือเปลี่ยนแปลงไป<br><br>ความสมดุลของการออกแบบนโยบายเศรษฐกิจและการคลัง ควบคู่กับการสร้างความเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืนผ่านการจัดหาสวัสดิการสังคมของรัฐ สอดคล้องกับ SDGs (8): Decent Work and Economic Growth ว่าด้วย การส่งเสริมการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ต่อเนื่อง ครอบคลุม และยั่งยืน การจ้างงานเต็มที่และมีผลิตภาพ และการมีงานที่มีคุณค่าสำหรับทุกคน จึงเป็นหัวข้อหลักของ NIDA Impacts ฉบับนี้ โดยนำเสนอบทสัมภาษณ์ ศาสตราจารย์ ดร.ศาสตรา สุดสวาสดิ์ แห่งคณะพัฒนาการเศรษฐกิจ NIDA ในฐานะตัวแทนฟากฝั่งนักวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์ ต่อทิศทางของโครงการสวัสดิการสังคมของรัฐ ใน Cover Story ประกบกับตัวแทนจากภาคการเมือง ท่านแรก นพ.พรหมินทร์ เลิศสุริย์เดช เลขาธิการนายกรัฐมนตรี จากพรรคเพื่อไทย ตัวแทนรัฐบาล ร่วมด้วย เดชรัต สุขกำเนิด ผู้อำนวยการ Think Forward Center จากพรรคก้าวไกล ตัวแทนฝ่ายค้าน ว่าด้วยการออกแบบและดำเนินนโยบายจากมุมมองคนละด้านระหว่างรัฐบาลกับฝ่ายค้าน ใน NIDA Interview<br><br>แล้วพบกันอีกครั้ง ในปี 2567 <br>ก้าวสู่ปีที่ 2 ของการเริ่มต้นแห่ง “ปัญญาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน” ไปด้วยกัน

ด้วยทราบดีว่า “การเมือง” มีผลกระทบกับการดำเนินชีวิตของผู้คนและเกี่ยวพันกับการพัฒนาอย่างยั่งยืนมากเพียงใด NIDA Impact ฉบับนี้จึงนำเสนอเรื่องของ “การเลือกตั้ง 2566” ที่ประชาชนตั้งตารอคอย เริ่มจาก NIDA Poll ผลสำรวจการเลือกตั้ง 2566 ที่ถูกจับตามากที่สุดในแง่ของการทำนายผลการเลือกตั้งได้อย่างแม่นยำ ร่วมด้วยบทสัมภาษณ์นักวิชาการผู้มีบทบาทในการเผยแพร่ความรู้ทางการเมืองสามท่าน ประกอบด้วย ผศ.ดร.สุวิชา เป้าอารีย์ ผู้อยู่เบื้องหลัง NIDA Poll รศ.ดร.พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต ผู้วิเคราะห์การเลือกตั้งผ่าน NIDA Poll ซึ่งสะท้อนภาพการเมืองไทยในช่วงการพัฒนาประชาธิปไตยอันยาวนานในหลายส่วน และ ศ.ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ ผู้วิเคราะห์กติกาการเลือกตั้ง 2566

จากปรัชญาใหม่ของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) นั่นคือ “NIDA for Sustainable Development” ที่มุ่งเน้นการพัฒนาอย่างสอดคล้องกับ 17 เป้าหมายของ SDGs ฉบับแรกของ NIDA Impacts ได้เปิดตัวด้วยเป้าหมายที่ 13: Climate Action เพื่อนำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับคุณภาพอากาศที่สัมพันธ์กับ Climate Change ในช่วงฤดูกาลที่ประเทศไทยกำลังเผชิญกับวิกฤต PM2.5 ระหว่างเดือนมกราคมถึงเมษายน จนกลายเป็นภัยประจำถิ่นในหลายพื้นที่ โดยชวนสนทนากับ ศ.ดร.ศิวัช พงษ์เพียจันทร์ นักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญด้านสารก่อมะเร็งและสารก่อการกลายพันธุ์คนสำคัญ ที่มีผลงานที่มีผลกระทบ (impacts) ต่อสังคมในด้านคุณภาพอากาศและโดยเฉพาะ PM2.5 ทั้งในระดับประเทศและระดับนานาชาติเป็นจำนวนมากมาอย่างยาวนาน พร้อมทั้งนำเสนอข้อเสนอแนะและแนวทางการร่างกฎหมายอากาศสะอาดที่เหมาะสมสำหรับประเทศไทย ซึ่งเรียบเรียงจากเวทีเสวนาในหัวข้อ “การถอดบทเรียนการร่างกฎหมายอากาศสะอาดจากประเทศสหรัฐอเมริกา” โดยความร่วมมือระหว่างสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐประจำประเทศไทย เชิญผู้เชี่ยวชาญจากสหรัฐฯ Dr. Evan Bing มาร่วมแบ่งปันประสบการณ์เรื่องการร่างกฎหมายอากาศสะอาด ที่จัดโดยสถาบันฯ ภายใต้โครงการ NIDA Academic Forum ครั้งที่ 1 ประจำปีงบประมาณ 2566