RENCANA PELAKSANAN PEMBELAJARAN
Sekolah : SMPN 1 Bodeh
Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester : VII / 1 (satu)
Materi Pokok : Aksara Jawa
Alokasi Waktu : 2 JP (60 menit)
A. Kompetensi Inti (KI)
1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya.
2. Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab,
peduli(toleransi, gotong royong), santun, percaya diri, dalam berinteraksi secara
efektif dengan lingkungan sosial dan alam dalam jangkauan pergaulan dan
keberadaannya.
3. Memahami pengetahuan (faktual, konseptual, dan prosedural) berdasarkan rasa
ingin tahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya terkait dengan
fenomena dan kejadian nyata.
4. Mencoba, mengolah, dan menyaji dalam ranah konkret (menggunakan,
mengurai,merangkai, memodifikasi, dan membuat) dan ranah abstrak (menulis,
membaca, menghitung, menggambar, dan mengarang) sesuai dengan yang
dipelajari di sekolah dan sumber lain yang sama dalam sudut pandang/teori.
B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi (IPK)
KOMPETENSI INDIKATOR
DASAR
4.5.1 Mengalihaksarakan (P3) aksara Jawa dengan sandhangan
4.5 Membaca dan pasangan ke dalam kata-kata berhuruf latin.
nyaring dan
menulis teks 1 4.5.2 Menerapkan (P2) penggunaan sandhangan dan pasangan
(satu) paragraf aksara Jawa ke dalam kata-kata berhuruf Jawa.
berhuruf Jawa.
4.5.3 Mengalihaksarakan (P3) paragraf sederhana berhuruf Jawa
dengan penerapan sandhangan dan pasangan ke huruf latin.
C. Tujuan Pembelajaran
1. Dengan media pembelajaran interaktif Aksara Jawa dan Media pembelajaran Ular
Tangga (C), peserta didik (A) dapat mengalihaksarakan (P3) (B) aksara Jawa
dengan sandhangan dan pasangan ke dalam kata-kata berhuruf latin dengan
benar.(D)
2. Dengan model pembelajran berbasis game / permainan Ular Tangga (C), peserta
didik (A) dapat Menerapkan (P2) (B) penggunaan sandhangan dan pasangan
aksara Jawa ke dalam kata-kata berhuruf Jawa dengan benar (D).
3. Melalui kegiatan pembelajaran menggunakan model PBL dan dengan
pendekatan saintifik(C), peserta didik (A) dapat mengalihaksarakan (P3) (B)
paragraf sederhana berhuruf Jawa dengan penerapan sandhangan dan pasangan ke
huruf latin dengan benar dan dengan mengedepankan rasa ingin tahu, tanggung
jawab, disiplin, dan kerjasama selama proses pembelajaran. (D)
D. Materi Pembelajaran:
1. Aksara Jawa Legena
2. Sandhangan aksara Jawa
3. Pasangan aksara Jawa
E. Model, Metode dan Pendekatan Pembelajaran:
Model : Problem based learning, Model Pembelajaran Berbasis
Game/Permainan Ular Tangga
Pendekatan : TPACK, Saintifik (Mengamati, menanya, mencoba, menalar,
mengkomunikasikan)
Metode : diskusi kelompok, tanya jawab, permainan, penugasan
F. Media, Alat, dan Sumber Pembelajaran
1. Media : Media pembelajaran interaktif, gambar ular tangga,
2. Sumber Belajar : Buku paket Marsudi Basa Jawa kelas 7, Modul MPGM Pandhu
Basa kelas 7, Bahan Ajar Aksara Jawa,
https://docs.google.com/document/d/1okcb_D8FgXkODFRi_FVc
nar1wQkOX1bt/edit?usp=sharing&ouid=1166024479758142692
20&rtpof=true&sd=true
(TPACK)
G. Langkah-langkah Kegiatan Pembelajaran
1. Pertemuan Pertama (2 x 60 Menit)
Kegiatan Pendahuluan Nilai Karakter 5
(PPK), Literasi, menit
Kegiatan Syncronus:
1. Sehari sebelum pembelajaran, guru membagikan jadwal, 4C, HOTS
TPACK
materi power point melalui Whatsapp Group.
2. Siswa diminta untuk membaca terlebih dahulu materi
powerpoint yang sudah disiapkan guru.
Orientasi
1. Guru bersama siswa saling memberi dan (PPK-Religius)
menjawab salam.
2. menyanyikan Garuda Pancasila. ( PPK -
3. Memeriksa kehadiran peserta didik sebagai sikap disiplin. Nasionalisme)
4. Mengecek kesiapan fisik kelas dan psikis peserta didik
( PPK -
sebelum belajar (misalnya HP, alat tulis, kebersihan kelas, Kedisiplinan )
kerapian berpakaian, konsentrasi peserta didik, dll.)
5. Guru menyampaikan serta memotivasi siswa tentang (PPK-Integritas,
pentingnya perilaku hidup bersih dan sehat pada masa Kemandirian).
Pandemi Covid 19.
Apersepsi
6. Guru menyampaikan materi pembelajaran sebelumnya
Guru membangkitkan kembali tentang pembelajaran pada
pertemuan sebelumnya.
Motivasi (4C-
7. Guru menunjukkan media foto tulisan aksara Jawa pada Communication
nama-nama jalan. )
Rasa Ingin Tahu
Komunikatif
(Communicative)
Guru memberikan pertanyaan motivasi kepada peserta 50
didik “Lare-lare, menika tulisan menapa? saged maos meni
tulisan menika napa boten?? Kepengen saged maos sertan
aksara Jawi menika boten? Ayo sesarengan nyinaoni t
babagan aksara Jawi menika nggih, supados saged maos
lan nyerat aksara Jawi kanthi trep. (TPACK)
(TPACK)
Guru menjelaskan kegiatan yang akan dilakukan dan tujuan
kegiatan. Kegiatan hari ini “Nyinaoni babagan aksara
legena, sandhangan, lan pasangan.
Kegiatan Inti ( 60 Menit )
A. Orientasi Siswa
1. Sebelum pembelajaran, peserta didik diminta untuk
mengakses video pembelajaran yang sudah disiapkan oleh
guru dan dibagikan melalui Whatsapp Group.
2. Video yang harus dipelajari adalah: aksara Jawa Legena,
sandhangan, lan pasangan.
3. Mengamati materi melalui media power point (multimedia)
tentang penerapan sandhangan dan pasangan.
4. Guru mengajukan pertanyaan kepada peserta didik dalam
mengidentifikasi Aksara Jawa. (Menanya, Mengeksplore)
5. Guru memberi contoh video pembelajaran materi Aksara
Jawa dengan penerapan sandhangan dan pasangan kepada
peserta didik. (Mengekslpore)
6. Peserta didik diminta untuk mengamati materi aksara Jawa
dengan sandhangan yang ditayangkan di slide powerpoint.
(mengamati)
7. Guru memberikan contoh video menulis huruf Jawa
dengan pasangan (Menanya, Mengeksplore,
Collaboration, Gotong Royong, Critical thinking,
HOTS)
https://youtu.be/ye_GgwmN4DQ
8. Peserta didik diminta untuk mengamati slide aksara Jawa
dengan Pasangan. Peserta didik bertanya jawab aktif
dengan guru mengenai keunikan Aksara Jawa (Menanya,
Mengeksplore, Collaboration, Gotong Royong, Critical
thinking, HOTS).
9. Peserta didik menganalisis huruf Jawa legena, dan
penerapannya dengan sandhangan dan pasangan.
B. Mengorganisasi Siswa dalam Belajar
1. Peserta didik secara berkelompok bertanya jawab tentang Komunikatif
aksara Jawa Legena, sandhangan, dan Pasangan (Communicative)
2. Peserta didik saling berkomentar bagaimana cara menulis
dan membaca aksara Jawa Legena, sandhangan, dan
Pasangan
C. Membimbing Penyelidikan Siswa secara Kelompok
1. Guru membagikan Kertas Ular tangga kepada peserta
didik serta menjelaskan bagaimana permainan Ular
tangga Aksara Jawa tersebut.
2. Peserta didik di dalam beserta kelompoknya Collaboration,
mendiskusikan tentang teks berhuruf Jawa yang ada di Critical
permainan ular tangga dengan penerapan sandhangan dan thinking, HOTS
pasangan. (Menanya)
3. Tiap kelompok berlomba-lomba untuk mengerjakan game
ular tangga tersebut
4. Guru memberikan
5. Tiap kelompok mengalihaksarakan tentang teks berhuruf
Jawa dengan penerapan sandhangan dan pasangan di
lembar kerja kelompok.
D. Mengembangkan dan Menyajikan Hasil Karya
1. Peserta didik secara berkelompok mempresentasikan hasil Collaboration
kerjanya.
2. 9. Peserta didik yang lain memberikan komentar dan
masukan atas penampilan temannya.
E. Penilaian
1. Peserta didik memperbaiki hasil kerja kelompok Kreativitas
berdasarkan masukan dari teman/kelompok lain (Creativity)
2. Peserta didik menyimpulkan pembelajaran Menulis dan
Membaca Aksara Jawa Legena, sandhangan dan
pasangan.
Kegiatan Penutup (10 Menit) 5
meni
t
1. Bersama-sama dengan perserta didik membuat (Integritas)
kesimpulan
2. Guru dan peserta didik melakukan refleksi atas
pembelajaran yang sudah dilalui:
a. Dinten menika kita sampun nyinaoni bab menapa?
b. Materi ingkang pundi ingkang dereng paham?
3. Guru memberikan penjelasan tugas yang harus dikerjakan
oleh peserta didik melalui LKPD link google form yang
sudah disediakan.
4. Menyanyikan lagu “Menthog-menthog”
5. Menutup pembelajaran daring dengan berdoa bersama.
6. Guru memberikan otivasi untuk belajar dan selalu
mengingatkan 5M kemudian menutup dengan salam dan (Religius).
doa.
H. Penilaian
1. Teknik Penilaian
a. Peniaian sikap : Observasi
b. Penilaian Pengetahuan : Tes Pilihan Ganda pada Google form
c. Penilaian Keterampilan : Unjuk Kerja/Praktik
3. Pembelajaran Remedial
Aktivitas kegiatan pembelajaran remedial, yang dapat berupa: pembelajaran
ulang, bimbingan perorangan, belajar kelompok atau tutor sebaya dengan
merumuskan kegiatan pembelajaran yang sesuai dengan karakteristik peserta
didik, alokasi waktu, sarana dan media pembelajaran.
4. Pembelajaran Pengayaan
Kegiatan pembelajaran pengayaan dirumuskan sesuai dengan karakteristik peserta
didik, alokasi waktu, sarana dan media pembelajaran.
Mengetahui Bodeh, 1 Oktober 2021
Kepala Sekolah, Guru Mata Pelajaran,
Drs. Kirno, M.A Alfi Syakirina, S.Pd
NIP. 19650310 199403 1 001 NIP. 19900516 201903 2 008
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 1
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Pendahuluan
A. Deskripsi Singkat
Salah sawijining materi pasinaon kang wigati banget diandharake
yakuwi materi Macalan Nulis Aksara Jawa. Mulane, modhul iki kasusun kanthi
pangajab bisa dadi sumber sinau kanggo guru sing ing tembe mulang Basa
Jawa ing pawiyatan tataran SMP utawa SMA. Modulsing digawe iki kusus
materi pasinaon Aksara Jawa kang kabage dadi telu yaiku babagan
carakan, pasangan, lan sandhangan. Dene urut-urutaning pasinaon ing
modhul iki saka carakansing cacahe 20 (rong puluh), pasangan sing cacahe
20 (rong puluh), lan sandhangan kang kaperang dadi 4 (patang)
sandhangan (sandhangan swara, sandhangan panyigeging wanda,
sandhangan wyanjana, lan sandhangan pangku utawa pangkon). Saben
pasinaon ing modhul iki ana tuladhane. Dadi, para mahasiswa bisa langsung
gladhi maca lan nulis.
B. Capaian Pembelajaran
KOMPETENSI INDIKATOR
DASAR
4.5 4.5.1 Mengalihaksarakan (P3) aksara Jawa dengan sandhangan
Membaca dan pasangan ke dalam kata-kata berhuruf latin.
nyaring dan
menulis teks 1 4.5.2 Menerapkan (P2) penggunaan sandhangan dan pasangan
(satu) aksara Jawa ke dalam kata-kata berhuruf Jawa.
paragraf 4.5.3 Mengalihaksarakan (P3) paragraf sederhana berhuruf Jawa
berhuruf
Jawa. dengan penerapan sandhangan dan pasangan ke huruf
latin.
C. Petunjuk Belajar
Kanggo nyinau bahan ajar iki, para siswa kelas VII kudu mangerteni luwih
dhisik urut- urutaning pasinaon. Dene urut-urutane pasinaon, yakuwi dedonga
kanthi bareng-bareng, manutapa kang dituduhake dening dwija basa Jawa
maca lan nggatekna pituduh saben kegiyatan pasinaon,maca lan nggladhi
saben materi manut pituduhe instruktur, bisa gawe cathetan kanthi mandhiri,
takona marang dija basa Jawa menawa ana pitakonan, wacanen
ringkesan, lan pungkasan garapen tugas lan Lembar Kerja Peserta Didik
(LKPD).
Para siswa kelas VII ing pasinaon iki kudu bisa ngancik biji minimal KKM
yaiku 75 ing nilai pengetahuan lan nilai keterampilan. Upamane ana siswa
kelas VII kang bijine ora nyandhak biji KKM kudu mbaleni utawa nggarap
remidi utawa tugas-tugas saka dwija basa Jawa
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 2
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
INTI
Carakan, Pasangan, lan Sandhangan
A. Capaian Pembelajaran
Capaian Pembelajaran materi iki yakuwi: Mengetahui aksara Jawa
legena/carakan serta penerapan sandhangan dan pasangannya. Dene
Kompetensi Dasar saka materi iki yakuwi: 4.5 Membaca nyaring dan
menulis teks 1 (satu) paragraf berhuruf Jawa.. Dene indikator pencapaian
kompetensine yakuwi siswa bisa:
4.5.1 Menulis kata-kata berhuruf Jawa legena.
4.5.2 Membaca kata-kata berhuruf Jawa Legena.
4.5.3 Membaca kata-kata berhuruf Jawa dengan penerapan
sandhangan dan pasangan.
4.5.4 Mengalihaksarakan paragraf sederhana berhuruf Jawa dengan
penerapan sandhangan dan pasangan ke huruf latin.
B. Pokok-pokok Materi
Pokok-pokok materi aksara Jawa yaiku:
1. Aksara Jawa: carakan,
2. pasangan, lan
3. sandhangan (swara, panyigeging wanda, wyanjana, lan pangkon).
C. Uraian Materi
Materi sing kaandharake ing modhul iki ana telu, yakuwi aksara Jawa
Legena utawa carakan, pasangan, lan sandhangan. Saben materi dijangkepi
karo tuladha lan gladhi. Nanging sakdurunge ngrembug bab carakan,
pasangan, lan sandhangan, kaandharake dhisik sejarah/ asal mulane cerita
aksara Jawa.
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 3
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Materi Aksara Jawa
A. Aksara Jawa Legena/Carakan
Masarakat Jawa duwe kabudayan kang duwe bab basa lan aksara.
Basane yakuwi Basa Jawa, lan aksarane sinebut Aksara Jawa kang kaloka
kanthi sesebutan “hanacaraka”. Sesebutan liya kanggo Aksara Jawa yakuwi
“carakan” (Poerwadarminta, 1939:626) sing ngemu teges ‘urut-urutane Aksara
Jawa, urut saka ha na ca ra ka’.
Aksara Jawa iku cacahe ana 20 (rong puluh). Saben aksara diucapake
kanthi silabis utawa wanda utawa ‘suku kata’. Ing kene wanda duwe teges
gabungan antarane konsonan lan sandhangan swara /a/. Dene urut-urutane
yakuwi: ha, na, ca, ra, ka, da, ta, sa, wa, la, pa, dha, ja, ya, nya, ma, ga, ba,
tha, nga. Dene wujude kaya ing ngisor iki.
Tabel 2. Carakan
Rong puluh Aksara Jawa kang kaya ing dhuwur iku sinebut aksara legena
lan ana sing ngarani kanthi sebutan nglegena. Aksara legena utawa nglegena
iku tegese aksara kang durung diwenehi pasangan lan patang sandhangan
(swara, panyigeging wanda, wyanjana, lan pangku utawa pangkon) utawa
kaya sing disebutake ing Kamus Baoesastra Djawa (Poerwadarminta, 1939:269)
bilih aksara legena yakuwi ’aksara sing tanpa sandhangan’, dene tegese
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 4
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
nglegena kuwi ‘wuda, bares, utawa wantahan’ utawa bisa diarani tanpa
nganggo apa- apa, lugu, tanpa rerenggan, lan apa anane.
Tuladha panulisan tembung nganggo carakan:
klklmrrn an lw sz
diwaca: diwaca:
’Kala-kala mara rana’ ‘Ana lawa sanga’
Srn lr mt nt bt
diwaca: diwaca:
‘Sarana lara mata’ nata bata
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 5
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Gladhi 1:
Coba latina tembung-tembung carakan ing ngisor iki!
Coba tulisen nganggo Aksara Jawa tembung-tembung ing ngisor iki!
1. sapa 6. nata
2. nyata 7. sarana
3. pana 8. yasa
4. rama 9. Mata
5. waja 10. dana
Sandhangan
A. Pengertian
Sandhangan yaiku tandha sing dianggo supaya ana unen-unen vokal
saliyane /a/, bisa uga kanggo njangkepi utawa mateni wanda supaya bisa
muni kaya tembung sing diucapake. Dene sandhangan iku ana 4 (papat)
yaiku sandhangan swara, panyigeging wanda, wyanjana, lan pangku
utawa pangkon.
B. Sandhangan Swara
Saben wanda ing Aksara Jawa awujud gabungan saka konsonan lan
vokal (/a/). Vokal ing Aksara Jawa ora mung /a/, nanging uga /i/, /u/, /é/,
/è/, /ê/, lan /o/. Mula saka iku supayane wanda Aksara Jawa bisa diwaca
utawa muni /i/, /u/, /é/, /è/, /ê/, lan /o/ kudu diwenehi tandha. Dene
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 6
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
sandhangan swara /i/, /u/, /é/, /è/, /ê/, lan /o/ kapacak sabanjure iki.
Wujude yaiku:
1. Wulu (i) : (........i.......)
2. Suku (u) : (........u.......)
3. Taling (e) : (........[.......)
4. Pêpêt (ê) : (........e.......)
Tuladha : 5. Taling Tarung : ([ ..... h)
1. Sandhangan wulu : Sandhangan wulu kanggo nulis vokal /i/.
(........i.......)
miri : miri
siti : siti
2. Sandhangan suku : Sandhangan suku kanggo nulis vokal /u/.
(........u.......)
buku : buku
fuku : duku
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 7
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
3. Sandhangan taling : Sandhangan taling kanggo nulis vokal /é/ lan /è/.
(........[.......)
[l[l : lele
[m[nk\ : menek
4. Sandhangan pêpêt : Sandhangan taling kanggo nulis vokal /ê/.
(........e.......)
genh : genah
ben= : benang
5. Sandhangan taling tarung: Sandhangan taling kanggo nulis vokal /o/.
([ ..... h)
[ahmh : omah
[foln\ : dolan
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 8
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Sandhangan pêpêt ora kêna dianggo nulis:
1. Rê ( re)
2. Lê ( le )
gantine ana pa cêrêk : x lan ngalelet : zN
Tuladha :
Resik : xsik\
Lemah : zNmh
b. Sandhangan panyigeging wanda
Yakuwi sandhangan sing digunakake kanggo nutup wanda kang
pungkasane wanda ditutup kanthi konsonan /r/, /h/, lan /ng/.
Tuladha : : ly/
1. Layar : swh
2. Sawah : kc=
3. Kacang
c. Sandhangan wyanjana
Sandhangan wyanjana cacahe ana 3 (telu). Sandhangan iki gunane
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 9
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Tuladha :
1. kreta : [k]t
2. Srutu : s]utu
3. Sregep : s}gep\
4. Dyah : f-h
: kep-u/
5. Kepyur
d. Sandhangan Pengkal
Sandhangan pangku utawa pangkon miturut buku kanthi irah-irahan
Pedoman Penulisan Aksara Jawa (2003:26—28) digunakake kanggo telung
prakara panulisan, yaiku kanggo mateni tembung utawa mungkasi ukara,
kanggo ganti tandha pada lingsa (koma), lan supaya ora nulis nganggo
pasangan tumpuk-tumpuk.
Wujude :\
: murif\
Tuladha:
Murid
Drajat : f]jt\
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 10
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Gladhi 2 :
Coba tulisen nganggo Aksara Jawa tembung-tembung ing ngisor iki!
1. Adiku loro
2. Siji loro telu
3. Aku lagi turu
4. Wayah sore
5. Layar tancep
Coba latina tembung-tembung aksara Jawa ing ngisor iki!
1. kc= [go[r=
2. ged= geb-/
3. luz ni= ps/
4. seg [go[r= [ank\
5. ps/ [bo[dh r[m bzet\
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 11
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Pasangan
Aksara Jawa sing cacahe 20 (rong puluh) iku duwe pasangan dhewe-
dhewe. Dene pasangan digunakake kanggo mateni wanda sadurunge.
Hadiprijono (2017:25) ngandharake yen pasangan iku digunakake kanggo
nyigeg (mateni) wanda sadurunge supaya bisa nggandhengke karo wanda
teruse, kejaba wanda sing nganggo sandhangan panyigeging wanda
(wignyan, layar, lan cecak). Dadi, ing kene bisa dicethakake maneh yen
pasangan iku gunane kanggo ngilangi swara ing sawijining wanda banjur
diterusake wanda teruse. Dene wujude pasangan kaandharake ing sabanjure
iki.
Tabel 3.
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 12
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Gladhi 2 :
Coba tulisen nganggo Aksara Jawa tembung-tembung ing ngisor iki!
6. Adiku loro
7. Siji loro telu
8. Aku lagi turu
9. Wayah sore
10. Layar tancep
Coba latina tembung-tembung aksara Jawa ing ngisor iki!
6. kc= [go[r=
7. ged= geb-/
8. luz ni= ps/
9. seg [go[r= [ank\
10. ps/ [bo[dh r[m bzet\
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 13
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
EVALUASI
A. Soal Multiple choice/Pilihan Ganda
Wangsulana kanthi milih jawaban sing bener!
1. nulisHkSr jw. Pamacane yaiku ....
a. nulis aksara jawa legena
b. nulis aksara jowo
c. Nulis aksara jawa
d. Nulis aksara legena
2. s[ro[nholr mt. Ukara kasebut yen diwaca unine ....
a. sarana ora ana
b. sarono loro moto
c. sarono lara mata
d. sarana lara mata
3. Iki dina Senin. Ukara kasebut yen ditulis mawa aksara Jawa legena yaiku ....
a. aiki fin setu
b. aiki fin [stu
c. aiki din [stu
d. aiki di[nosetu
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 14
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Gambar kanggo soal nomer 3.
4. Miturut gambar ing dhuwur, saiki jangkepana ukara ing ngisor iki supaya bener:
pkByu aiku guru ..........
a. agm
b. [aolhrg
c. sejrh
d. bsjw
Gambar kanggo soal nomer 4.
5. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki manut gambar ing ndhuwur! 15
?[jo[ko lgi tuku .......
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021|
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
a. [pci av/
b. septu av/
c. a[p av/
d. buku av/
Gambar kanggo soal nomer 5.
6. Miturut gambar ing nduwur, saiki jangkepana ukara ing ngisor iki supaya bener!
?sbenFin mi=gu aku lnHibuku sene=...... .
a. virmi kemB=
b. tuku kemB=
c. niliki swh
d. jlnJln\
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 16
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
7. pnTaiwiduri an ai= tLth peml=
Manut ukara aksara Jawa ing dhuwur, sing ana ing tlatah Pemalang yaiku ....
a. Pantai Sigandu
b. Pantai Marina
c. Pantai Ujungnegara
d. Pantai Widhuri
8. sek/p=ku/ k= win/n
Gatra tembang ing dhuwur kuwi ana ing tembang ....
a. Gambuh
b. Kinanthi
c. Pangkur
d. Sinom
Kanggo soal nomer 9.
Sekar pangkur kang winarna,
Lelabuhan kang kanggo wong ngaurip,
Ala lan becik puniku,
Prayoga kawruhana,
Adat waton puniku dipun kadulu,
Miwah ta ing tata krama,
Den kaesthi siyang ratri.
9. Delengen tembang pangkur ing nduwur iku. Gatra katelu (3) ing tembang pangkur yen
katulis ing aksara Jawa yaiku ....
a. sek/ p=ku/ k= win/n
b. al lnBecik puniku
c. p][yog kwRuhan 17
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021|
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
d. miwh ai=k= tt k]m
10. Manut ungga-ungguh basa Jawa, ukara aksara Jawa ing ngisor iki kang bener yaiku ....
a. aku lgi dh/
b. aibu dh/sekul\
c. bpkLgi turu
d. bu guru luz
B. Soal isian singkat:
Owahana tulisan ing ngisor iki mawa aksara Jawa!
1. Janaka nggawa manuk : ...........................................................................
2. Aja nganti lunga adoh : ...........................................................................
3. Aku tuku gedhang. : ...........................................................................
4. iki kembang mawar : ...........................................................................
5. Aja dadi bocah males : ...........................................................................
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 18
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
Owahana tulisan aksara Jawa ing ngisor iki dadi tulisan latin kang bener!
finaikiakum=ktSe[kolh. akusene=
am/gketemuknCknC.akuaugketemuguruku.
akukufusinausi=s}gep\,
Wangsulan:
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 19
Sinau Aksara Jawa
Legena,Sandhangan lan Pasangan
KUNCI JAWABAN
A. KUNCI JAWABAN PILIHAN GANDA
1. C
2. D
3. A
4. B
5. B
6. A
7. D
8. C
9. B
10. B
B. KUNCI JAWABAN URAIAN SINGKAT
1. jnk zGw mnuk\
2.aj znTi luz a[doh
3.aku tuku ged=
4.aiki kemB= mw/
5.aj ffi [boch mles\
C. KUNCI JAWABAN URAIAN PANJANG:
Dina iki mangkat sekolah. Aku seneng amarga ketemu kanca-
kanca. Aku uga ketemu guruku. Aku kudu sinau sing sregep.
Sinau Basa Jawa Kelas 7|Alfi Syakirina, S.Pd.|2021| 20
Design by Bu Alfi Syakirina
Klik menu in
KD lan
Tujuan Pembelajaran
Materi
Cr
ng ngisor iki
Sumber Belajar
Quizz
reator
Kd
4.5
pa
Tuj
Set
Jaw
4.5
4.5
4.5
4.5
d:
5 Membaca nyaring dan menulis teks 1 (satu)
aragraf berhuruf Jawa.
juan Pembelajaran:
telah membaca dan mempelajari media pembelajaran tentang aksara
wa, maka:
5.1 Membaca kalimat berhuruf Jawa dengan penerapan sandhangan dan
pasangan.
5.2 Menyalin kalimat berhuruf Jawa dengan penerapan sandhangan dan
pasangan ke huruf latin.
5.3 Membaca teks berhuruf Jawa dengan penerapan sandhangan dan
pasangan.
5.4 Menyalin teks berhuruf Jawa dengan penerapan sandhangan dan
pasangan ke huruf latin
MA
AKSA
AKSARA
LEGENA
PASANGAN
ATERI
ARA JAWA
TULADHA
SANDHANGAN
K
AKSARA LEGENA
Aksara legena utawa nglegena iku tegese aksara kang duru
diwenehi pasangan lan patang sandhangan (swara,
panyigeging wanda, wyanjana, lan pangku utawa pangko
utawa nglegena kuwi wuda, bares, utawa wantahan’ utaw
bisa diarani tanpa nganggo apa- apa, lugu, tanpa rerengga
lan apa anane, kaya sing disebutake ing Kamus Baoesastr
Djawa (Poerwadarminta, 1939:269).
Aksara Jawa iku cacahe ana 20 (rong puluh). Saben aksar
diucapake kanthi silabis utawa wanda utawa ‘suku kata’. I
kene wanda duwe teges gabungan antarane konsonan la
sandhangan swara /a/. Dene urut-urutane yakuwi:
ha, na, ca, ra, ka, da, ta, sa, wa, la,
pa, dha, ja, ya, nya, ma, ga, ba, tha, nga. iki.
Klik materi
ung Ha Na Ca Ra Ka
on)
wa
an, Da Ta Sa Wa La
ra
ra
Ing Pa Dha Ja Ya Nya
an
Ma Ga Ba Tha Nga
Klik m
PASANGAN
Pasangan yaiku aksara kang digunakake
kanggo nyigeg (mateni) wanda
sadurunge supaya bisa nggandhengke
karo wanda teruse, kejaba wanda sing
nganggo sandhangan panyigeging
wanda (wignyan, layar, lan cecak). Dadi,
ing kene bisa dicethakake maneh yen
pasangan iku gunane kanggo ngilangi
swara ing sawijining wanda banjur
diterusake wanda teruse.
materi
Klik m
SANDHANGAN
Sandhangan yaiku tandha sing dianggo supaya ana
unen-unen vokal saliyane /a/, bisa uga kanggo
njangkepi utawa mateni wanda supaya bisa muni
kaya tembung sing diucapake.
Dene sandhangan iku ana 4 (papat) yaiku
sandhangan swara, panyigeging wanda, wyanjana,
lan pangku utawa pangkon.
materi
JENISE SANDHANGAN ANA
3,YAIKU:
(KLIK PANAH ING NGISOR IKI!)
SANDHANGAN SWARA
SANDHANGAN WANDA
SANDHANGAN WYANJANA/
PANGKU/PANGKON
Klik m
SANDHANGAN SWARA
Saben wanda ing Aksara Jawa awujud gabungan saka
konsonan lan vokal (/a/). Vokal
ing Aksara Jawa ora mung /a/, nanging uga /i/, /u/, /é/, /è/,
/ê/, lan /o/. Mula saka iku supayane
wanda Aksara Jawa bisa diwaca utawa muni /i/, /u/, /é/, /è/,
/ê/, lan /o/ kudu diwenehi tandha.
Dene sandhangan swara /i/, /u/, /é/, /è/, /ê/, lan /o/ kapacak
sabanjure iki.
materi
Wujude yaiku:
1. Wulu (i) : (...............)
2. Suku (u) : (........ .......)
3. Taling (e) : (........ .......)
4. Pêpêt (ê) : (...............)
5. Taling Tarung : ( ..... )
Klik m
SANDHANGA
1. Sandhangan wulu : Sandhangan wulu kanggo nulis vokal /i/.
(...............)
Tuladha : miri
siti
2. Sandhangan suku : Sandhangan suku kanggo nulis vokal /u/.
(........ .......)
Tuladha : buku
duku
materi
AN SWARA
3. Sandhangan taling : Sandhangan taling kanggo nulis vokal /é/ lan
/è/.
(........ .......)
Tuladha : lele
menek
4. Sandhangan pêpêt : Sandhangan taling kanggo nulis vokal /ê/.
(...............)
Tuladha : genah
benang
Klik m
SANDHANGA
1. Sandhangan taling tarung: Sandhangan taling kanggo nulis vokal
/o/.
( ..... )
Tuladha : omah
dolan
materi
AN SWARA
Sandhangan pêpêt ora kêna dianggo nulis:
(1. Rê )
2. Lê ( )
gantine ana pa cêrêk : lan ngalelet :
Tuladha :
Resik :
Lemah :
Klik m
Sandhangan panyigeging
wanda
Yakuwi sandhangan sing digunakake kanggo nutup wanda kang
pungkasane wanda
ditutup kanthi konsonan /r/, /h/, lan /ng/.